Kancelaria Sejmu

s. 1/18

Dz.U. 1991 Nr 55 poz. 234

USTAWA

Opracowano na
podstawie:
t.j.
Dz. U. z 2014 r.
poz. 167, z 2015
r. poz. 791, 1240.

z dnia 23 maja 1991 r.

o zwizkach zawodowych
Rozdzia 1
Przepisy oglne
Art. 1. 1. Zwizek zawodowy jest dobrowoln i samorzdn organizacj ludzi
pracy, powoan do reprezentowania i obrony ich praw, interesw zawodowych i
socjalnych.
2. Zwizek zawodowy jest niezaleny w swojej dziaalnoci statutowej od
pracodawcw, administracji pastwowej i samorzdu terytorialnego oraz od innych
organizacji.
3. Organy pastwowe, samorzdu terytorialnego i pracodawcy obowizani s
traktowa jednakowo wszystkie zwizki zawodowe.
Art. 2. 1. 1) Prawo tworzenia i wstpowania do zwizkw zawodowych maj
pracownicy bez wzgldu na podstaw stosunku pracy, czonkowie rolniczych
spdzielni produkcyjnych oraz osoby wykonujce prac na podstawie umowy
agencyjnej, jeeli nie s pracodawcami.
2. (utraci moc). 2)
3. Przejcie na emerytur lub rent nie pozbawia osb, o ktrych mowa w ust. 1
i 2, prawa przynalenoci i wstpowania do zwizkw zawodowych.
4. Osoby bezrobotne w rozumieniu przepisw o zatrudnieniu zachowuj prawo
przynalenoci do zwizkw zawodowych, a jeli nie s czonkami zwizkw

1)

2)

Uznany wyrokiem Trybunau Konstytucyjnego z dnia 2 czerwca 2015 r., sygn. akt K 1/13, ktry
wszed w ycie z dniem 12 czerwca 2015 r. (Dz. U. poz. 791), za niezgodny z Konstytucj RP w
zakresie, w jakim ogranicza wolno tworzenia i wstpowania do zwizkw zawodowych osobom
wykonujcym prac zarobkow niewymienionym w tym przepisie.
Z dniem 12 czerwca 2015 r. na podstawie wyroku Trybunau Konstytucyjnego z dnia 2 czerwca
2015 r., sygn. akt K 1/13 (Dz. U. poz. 791).

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

s. 2/18

zawodowych, maj prawo wstpowania do zwizkw zawodowych w przypadkach i

na warunkach okrelonych statutami zwizkw.
5. Prawo tworzenia i wstpowania do zwizkw zawodowych w zakadach
pracy przysuguje rwnie osobom skierowanym do tych zakadw w celu odbycia
suby zastpczej.
6. Do praw zwizkowych funkcjonariuszy Policji, Stray Granicznej i Suby
Wiziennej oraz straakw Pastwowej Stray Poarnej, a take pracownikw
Najwyszej Izby Kontroli stosuje si odpowiednio przepisy niniejszej ustawy, z
uwzgldnieniem ogranicze wynikajcych z odrbnych ustaw.
7. Przepisy ustawy dotyczce pracownikw stosuje si odpowiednio rwnie do
innych osb, o ktrych mowa w ust. 16.
Art. 3. Nikt nie moe ponosi ujemnych nastpstw z powodu przynalenoci do
zwizku zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji
zwizkowej. W szczeglnoci nie moe to by warunkiem nawizania stosunku
pracy i pozostawania w zatrudnieniu oraz awansowania pracownika.
Art. 4. Zwizki zawodowe reprezentuj pracownikw i inne osoby, o ktrych
mowa w art. 2, a take broni ich godnoci, praw oraz interesw materialnych i
moralnych, zarwno zbiorowych, jak i indywidualnych.
Art.

5.

Zwizki

zawodowe

maj

prawo

reprezentowania

interesw

pracowniczych na forum midzynarodowym.

Art. 6. Zwizki zawodowe wspuczestnicz w tworzeniu korzystnych
warunkw pracy, bytu i wypoczynku.
Art. 7. 1. W zakresie praw i interesw zbiorowych zwizki zawodowe
reprezentuj

wszystkich

pracownikw,

niezalenie

od

ich

przynalenoci

zwizkowej.
2. W sprawach indywidualnych stosunkw pracy zwizki zawodowe
reprezentuj prawa i interesy swoich czonkw. Na wniosek pracownika
niezrzeszonego zwizek zawodowy moe podj si obrony jego praw i interesw
wobec pracodawcy.

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

s. 3/18

Art. 8. Na zasadach przewidzianych w niniejszej ustawie oraz w ustawach

odrbnych zwizki zawodowe kontroluj przestrzeganie przepisw dotyczcych
interesw pracownikw, emerytw, rencistw, bezrobotnych i ich rodzin.
Art. 9. Statuty oraz uchway zwizkowe okrelaj swobodnie struktury
organizacyjne zwizkw zawodowych. Zobowizania majtkowe mog podejmowa
wycznie statutowe organy struktur zwizkowych posiadajcych osobowo
prawn.
Art. 10. Zasady czonkostwa w zwizku zawodowym oraz sprawowania
funkcji zwizkowych ustalaj statuty i uchway statutowych organw zwizkowych.
Art. 11. 1. Zwizki zawodowe maj prawo tworzy oglnokrajowe zrzeszenia
(federacje) zwizkw zawodowych.
2. Oglnokrajowe zwizki zawodowe i zrzeszenia zwizkw zawodowych
mog tworzy oglnokrajowe organizacje midzyzwizkowe (konfederacje).
3. Organizacje zwizkowe, w tym federacje i konfederacje, maj prawo
tworzenia i wstpowania do midzynarodowych organizacji pracownikw.
Rozdzia 2
Tworzenie zwizkw zawodowych
Art. 12. 1. Zwizek zawodowy powstaje z mocy uchway o jego utworzeniu,
podjtej przez co najmniej 10 osb uprawnionych do tworzenia zwizkw
zawodowych.
2. Osoby, ktre podjy uchwa o utworzeniu zwizku zawodowego,
uchwalaj statut i wybieraj komitet zaoycielski w liczbie od 3 do 7 osb.
Art. 13. Statut zwizku zawodowego okrela w szczeglnoci:
1)

nazw zwizku;

2)

siedzib zwizku;

3)

terytorialny i podmiotowy zakres dziaania;

4)

cele i zadania zwizku oraz sposoby i formy ich realizacji;

5)

zasady nabywania i utraty czonkostwa;

6)

prawa i obowizki czonkw;

7)

struktur

organizacyjn

zwizku

ze

wskazaniem,

ktre

jednostek

organizacyjnych zwizku maj osobowo prawn;

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

8)

s. 4/18

sposb reprezentowania zwizku oraz osoby upowanione do zacigania

zobowiza majtkowych w imieniu zwizku;

9)

organy zwizku, tryb ich wyboru i odwoania, zakres ich kompetencji oraz
okres kadencji;

10) rda finansowania dziaalnoci zwizku oraz sposb ustanawiania skadek

czonkowskich;
11) zasady uchwalania i zmian statutu;
12) sposb rozwizania zwizku i likwidacji jego majtku.
Art. 14. 1. Zwizek zawodowy podlega obowizkowi rejestracji w Krajowym
Rejestrze Sdowym, zwanym dalej rejestrem.
2. Jeeli komitet zaoycielski nie zoy w terminie 30 dni od dnia zaoenia
zwizku wniosku o rejestracj, uchwaa o utworzeniu zwizku traci moc.
3. Postpowanie w sprawach rejestracji jest wolne od opat sdowych.
Art. 15. 1. Zwizek zawodowy oraz jego jednostki organizacyjne wskazane w
statucie nabywaj osobowo prawn z dniem zarejestrowania.
2. (uchylony).
Art. 16. 1. Zwizek zawodowy zawiadamia niezwocznie waciwy sd o
zmianie statutu. Zmiana wchodzi w ycie z upywem 14 dni od dnia zawiadomienia,
jeeli sd nie zgosi wczeniej zastrzee co do jej zgodnoci z prawem.
2. W razie zgoszenia zastrzee, o ktrych mowa w ust. 1, sd zawiadamia o
nich zwizek zawodowy i wyznacza rozpraw dla ich rozpatrzenia w terminie 30 dni
od dnia zawiadomienia przez zwizek o zmianie statutu.
3. Art. 18 ust. 1 i 2 stosuje si odpowiednio.
Art. 17. 1. Sd skrela zwizek zawodowy z rejestru, gdy:
1)

wskazany w statucie organ podj uchwa o rozwizaniu zwizku;

2)

zakad pracy, w ktrym dotychczas dziaa zwizek zawodowy, zosta

wykrelony z waciwego rejestru z powodu likwidacji lub upadoci tego
zakadu

albo

jego

przeksztacenia

organizacyjno-prawnego,

uniemoliwiajcego kontynuowanie dziaalnoci tego zwizku;

3)

liczba czonkw zwizku utrzymuje si poniej 10 przez okres duszy ni 3

miesice.

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

s. 5/18

2. Okolicznoci wskazane w ust. 1 sd stwierdza z urzdu lub na wniosek

zwizku zawodowego.
3. (uchylony).
Art. 18. 1. Sprawy dotyczce rejestracji zwizkw zawodowych s
rozpatrywane w trybie przepisw Kodeksu postpowania cywilnego o postpowaniu
nieprocesowym.
2. Sprawy, o ktrych mowa w ust. 1, sd rozpatruje w terminie 14 dni od dnia
zoenia wniosku.
3. (uchylony).
4. (uchylony).
Rozdzia 3
Uprawnienia zwizkw zawodowych
Art. 19. 1. Organizacja zwizkowa, reprezentatywna w rozumieniu ustawy z
dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Spoecznego i innych instytucjach dialogu
spoecznego (Dz. U. poz. 1240), zwanej dalej ustaw o Radzie Dialogu
Spoecznego, ma prawo opiniowania zaoe i projektw aktw prawnych w
zakresie objtym zadaniami zwizkw zawodowych. Nie dotyczy to zaoe
projektu budetu pastwa oraz projektu ustawy budetowej, ktrych opiniowanie
reguluj odrbne przepisy.
2. Organy wadzy i administracji rzdowej oraz organy samorzdu
terytorialnego kieruj zaoenia albo projekty aktw prawnych, o ktrych mowa w
ust. 1, do odpowiednich wadz statutowych zwizku, okrelajc termin
przedstawienia opinii nie krtszy jednak ni 30 dni. Termin ten moe zosta
skrcony do 21 dni ze wzgldu na wany interes publiczny. Skrcenie terminu
wymaga szczeglnego uzasadnienia. Bieg terminu na przedstawienie opinii liczy si
od dnia nastpujcego po dniu dorczenia zaoe albo projektu wraz z pismem
okrelajcym

termin

przedstawienia

opinii.

Nieprzedstawienie

opinii

wyznaczonym terminie uwaa si za rezygnacj z prawa jej wyraenia.

21. Zaoenia albo projekty aktw prawnych, o ktrych mowa w ust. 1, organy
wadzy i administracji rzdowej oraz organy samorzdu terytorialnego przekazuj
rwnie na odpowiedni adres elektroniczny wskazany przez waciwy organ
statutowy zwizku, nie pniej ni w dniu ich dorczenia na pimie.

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

s. 6/18

3. W razie odrzucenia w caoci lub w czci stanowiska zwizku, waciwy

organ administracji rzdowej lub samorzdu terytorialnego informuje o tym zwizek
na pimie, podajc uzasadnienie swojego stanowiska. W razie rozbienoci
stanowisk zwizek moe przedstawi swoj opini na posiedzeniu waciwej komisji
sejmowej, senackiej lub samorzdu terytorialnego.
4. Zwizkom zawodowym przysuguje prawo wyraania publicznie opinii na
temat zaoe lub projektw, o ktrych mowa w ust. 1, w rodkach masowego
przekazu, w tym take w radio i telewizji.
Art. 191. 1. Organizacja zwizkowa, reprezentatywna w rozumieniu ustawy o
Radzie Dialogu Spoecznego, ma prawo opiniowania dokumentw konsultacyjnych
Unii Europejskiej, w szczeglnoci biaych ksig, zielonych ksig i komunikatw,
oraz projektw aktw prawnych Unii Europejskiej w zakresie zada objtych
zadaniami zwizkw zawodowych.
2. Organy wadzy i administracji pastwowej kieruj dokumenty konsultacyjne
Unii Europejskiej oraz projekty aktw prawnych, o ktrych mowa w ust. 1, do
odpowiednich wadz statutowych zwizku, okrelajc termin przedstawienia opinii.
3. Dokumenty konsultacyjne Unii Europejskiej oraz projekty aktw prawnych,
o ktrych mowa w ust. 1, organy wadzy i administracji pastwowej przekazuj na
odpowiedni adres elektroniczny, wskazany przez waciwy organ statutowy zwizku.
Art. 20. 1. Organizacja zwizkowa, reprezentatywna w rozumieniu ustawy o
Radzie Dialogu Spoecznego, ma prawo wystpowania z wnioskami o wydanie lub
zmian ustawy albo innego aktu prawnego w zakresie spraw objtych zadaniami
zwizku zawodowego. Wnioski dotyczce ustaw zwizek kieruje do posw lub
organw majcych prawo inicjatywy ustawodawczej. W przypadku aktw prawnych
niszego rzdu wnioski kieruje si do organw uprawnionych do ich wydania.
2. Organ pastwowy, do ktrego zosta skierowany wniosek, obowizany jest w
terminie 30 dni przedstawi zwizkowi zawodowemu swoje stanowisko, a w razie
negatywnego stanowiska take jego uzasadnienie.
Art. 21. 1. Na zasadach ustalonych odrbnymi przepisami zwizkom
zawodowym przysuguje prawo prowadzenia rokowa zbiorowych oraz zawierania
ukadw zbiorowych pracy, a take innych porozumie przewidzianych przepisami
prawa pracy.

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

s. 7/18

2. W gaziach pracy nieobjtych ukadami zbiorowymi regulacja warunkw

pracy i pacy wymaga konsultacji ze zwizkami zawodowymi.
Art. 22. (uchylony).
Art. 23. 1. Zwizki zawodowe sprawuj kontrol nad przestrzeganiem prawa
pracy oraz uczestnicz, na zasadach okrelonych odrbnymi przepisami, w nadzorze
nad przestrzeganiem przepisw oraz zasad bezpieczestwa i higieny pracy.
2. Jeeli w sprawach, o ktrych mowa w ust. 1, zdaniem zwizku zawodowego
postpowanie organu administracji pastwowej i samorzdu terytorialnego lub
pracodawcy jest niezgodne z prawem lub narusza zasady sprawiedliwoci, zwizek
moe wystpi do waciwego organu z daniem spowodowania usunicia we
waciwym trybie stwierdzonej nieprawidowoci.
Art. 24. 1. Dochd z dziaalnoci gospodarczej prowadzonej przez zwizki
zawodowe suy realizacji ich zada statutowych i nie moe by przeznaczony do
podziau pomidzy ich czonkw.
2. Zwizki zawodowe korzystaj ze zwolnie podatkowych przewidzianych dla
stowarzysze.
Art. 25. 1. Pracownikowi powoanemu do penienia z wyboru funkcji
zwizkowej poza zakadem pracy, jeeli z wyboru wynika obowizek wykonywania
tej funkcji w charakterze pracownika, przysuguje na wniosek organizacji
zwizkowej prawo do urlopu bezpatnego.
11. Pracownikowi, ktry po urlopie bezpatnym stawi si do pracy w terminie
przewidzianym w art. 74 Kodeksu pracy, okres urlopu bezpatnego wlicza si do
okresu pracy, od ktrego zale uprawnienia pracownicze.
12. Rada Ministrw okreli, w drodze rozporzdzenia, tryb udzielania urlopu
bezpatnego oraz zakres uprawnie przysugujcych pracownikowi korzystajcemu z
tego urlopu.
2. Pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej z zachowaniem
prawa do wynagrodzenia na czas niezbdny do wykonania doranej czynnoci
wynikajcej z jego funkcji zwizkowej poza zakadem pracy, jeeli czynno ta nie
moe by wykonana w czasie wolnym od pracy.

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

s. 8/18

Art. 251. 1. Uprawnienia zakadowej organizacji zwizkowej przysuguj

organizacji zrzeszajcej co najmniej 10 czonkw bdcych:
1)

pracownikami lub osobami wykonujcymi prac na podstawie umowy o prac

nakadcz u pracodawcy objtego dziaaniem tej organizacji albo

2)

funkcjonariuszami, o ktrych mowa w art. 2 ust. 6, penicymi sub w

jednostce objtej dziaaniem tej organizacji.
2. Organizacja, o ktrej mowa w ust. 1, przedstawia co kwarta wedug stanu

na ostatni dzie kwartau w terminie do 10. dnia miesica nastpujcego po tym

kwartale, pracodawcy albo dowdcy jednostki, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 2,
informacj o cznej liczbie czonkw tej organizacji, w tym o liczbie czonkw, o
ktrych mowa w ust. 1.
Rozdzia 4
Zakadowa organizacja zwizkowa
Art. 26. Do zakresu dziaania zakadowej organizacji zwizkowej naley w
szczeglnoci:
1)

zajmowanie stanowiska w indywidualnych sprawach pracowniczych w zakresie

unormowanym w przepisach prawa pracy;

2)

zajmowanie stanowiska wobec pracodawcy i organu samorzdu zaogi w

sprawach dotyczcych zbiorowych interesw i praw pracownikw;

3)

sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem w zakadzie pracy przepisw prawa

pracy, a w szczeglnoci przepisw oraz zasad bezpieczestwa i higieny pracy;

4)

kierowanie dziaalnoci spoecznej inspekcji pracy i wspdziaanie z

pastwow inspekcj pracy;

5)

zajmowanie si warunkami ycia emerytw i rencistw.

Art. 261. 1. W razie przejcia zakadu pracy lub jego czci na nowego

pracodawc, dotychczasowy i nowy pracodawca s obowizani do poinformowania

na pimie dziaajcych u kadego z nich zakadowych organizacji zwizkowych o
przewidywanym

terminie

tego

przejcia,

jego

przyczynach,

prawnych,

ekonomicznych oraz socjalnych skutkach dla swoich pracownikw, a take

zamierzonych dziaaniach dotyczcych warunkw zatrudnienia tych pracownikw, w
szczeglnoci warunkw pracy, pacy i przekwalifikowania.

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

s. 9/18

2. Informacje, o ktrych mowa w ust. 1, dotychczasowy i nowy pracodawca s

obowizani przekaza co najmniej na 30 dni przed przewidywanym terminem
przejcia zakadu pracy lub jego czci.
3. Jeeli dotychczasowy lub nowy pracodawca zamierza podj dziaania
dotyczce warunkw zatrudnienia pracownikw, jest obowizany do podjcia
negocjacji

zakadowymi

organizacjami

zwizkowymi

celu

zawarcia

porozumienia w tym zakresie, w terminie nie duszym ni 30 dni od dnia

przekazania informacji o tych dziaaniach.
4. W razie niezawarcia porozumienia w terminie, o ktrym mowa w ust. 3, z
powodu niemonoci uzgodnienia przez strony jego treci, pracodawca samodzielnie
podejmuje dziaania w sprawach dotyczcych warunkw zatrudnienia pracownikw,
uwzgldniajc ustalenia dokonane z zakadowymi organizacjami zwizkowymi w
toku negocjacji nad zawarciem porozumienia.
5. Przepisy ust. 3 i 4 nie maj zastosowania, gdy tryb dokonania dziaa
dotyczcych

warunkw

zatrudnienia

pracownikw,

jakie

zamierza

podj

pracodawca, okrelaj odrbne przepisy.

Art. 27. 1. Ustalanie zasad wykorzystania zakadowego funduszu wiadcze
socjalnych, w tym podzia rodkw z tego funduszu na poszczeglne cele i rodzaje
dziaalnoci, ustala pracodawca w regulaminie uzgodnionym z zakadow
organizacj zwizkow.
2. Przyznawanie pracownikom wiadcze z funduszu, o ktrym mowa w ust. 1,
dokonywane jest w uzgodnieniu z zakadow organizacj zwizkow.
3. Regulaminy nagrd i premiowania s ustalane i zmieniane w uzgodnieniu z
zakadow organizacj zwizkow; dotyczy to rwnie zasad podziau rodkw na
wynagrodzenia dla pracownikw zatrudnionych w pastwowej jednostce sfery
budetowej.
4. (uchylony).
Art. 28. Pracodawca jest obowizany udzieli na danie zwizku zawodowego
informacji niezbdnych do prowadzenia dziaalnoci zwizkowej, w szczeglnoci
informacji dotyczcych warunkw pracy i zasad wynagradzania.
Art. 29. 1. W razie uzasadnionego podejrzenia, e w zakadzie pracy wystpuje
zagroenie dla ycia lub zdrowia pracownikw, zakadowa organizacja zwizkowa

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

s. 10/18

moe wystpi do pracodawcy z wnioskiem o przeprowadzenie odpowiednich

bada, zawiadamiajc o tym rwnoczenie waciwego okrgowego inspektora
pracy. Pracodawca jest obowizany w terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku
zawiadomi zakadow organizacj zwizkow o swoim stanowisku. W razie
przeprowadzenia bada, pracodawca udostpnia ich wyniki zakadowej organizacji
zwizkowej wraz z informacj o sposobie i terminie usunicia stwierdzonego
zagroenia.
2. Zawiadomienie zakadowej organizacji zwizkowej o odrzuceniu wniosku, o
ktrym mowa w ust. 1, lub niezajcie przez pracodawc stanowiska wobec tego
wniosku w terminie 14 dni od dnia jego zoenia upowania zakadow organizacj
zwizkow do przeprowadzenia niezbdnych bada na koszt pracodawcy. O
zamiarze podjcia bada, ich zakresie oraz przewidywanych kosztach zakadowa
organizacja zwizkowa zawiadamia pracodawc na pimie z co najmniej 14dniowym wyprzedzeniem.
3. Pracodawca moe w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, o
ktrym mowa w ust. 2, zwrci si do waciwego okrgowego inspektora pracy o
ustalenie

celowoci

zamierzonych

bada

lub

ich

niezbdnego

zakresu.

Przeprowadzenie bada wbrew stanowisku inspektora pracy zwalnia pracodawc z

obowizku pokrycia kosztw tych bada.
Art. 30. 1. W zakadzie pracy, w ktrym dziaa wicej ni jedna organizacja
zwizkowa, kada z nich broni praw i reprezentuje interesy swych czonkw.
2. Pracownik niezrzeszony w zwizku zawodowym ma prawo do obrony
swoich praw na zasadach dotyczcych pracownikw bdcych czonkami zwizku,
jeeli wybrana przez niego zakadowa organizacja zwizkowa wyrazi zgod na
obron jego praw pracowniczych.
21. W indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, w ktrych przepisy prawa
pracy zobowizuj pracodawc do wspdziaania z zakadow organizacj
zwizkow, pracodawca jest obowizany zwrci si do tej organizacji o informacj
o pracownikach korzystajcych z jej obrony, zgodnie z przepisami ust. 1 i 2.
Nieudzielenie tej informacji w cigu 5 dni zwalnia pracodawc od obowizku
wspdziaania z zakadow organizacj zwizkow w sprawach dotyczcych tych
pracownikw.

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

s. 11/18

3. W sprawach dotyczcych zbiorowych praw i interesw pracownikw

organizacje zwizkowe mog tworzy wspln reprezentacj zwizkow.
4. W sprawach wymagajcych zawarcia porozumienia lub uzgodnienia
stanowiska z organizacjami zwizkowymi, organizacje te przedstawiaj wsplnie
uzgodnione stanowisko. Sposb ustalania i przedstawiania tego stanowiska przez
kadorazowo wyanian do tych spraw wspln reprezentacj zwizkow okrela
porozumienie zawarte przez organizacje zwizkowe.
5. Jeeli w sprawie ustalenia regulaminu wynagradzania, regulaminw nagrd i
premiowania, regulaminu zakadowego funduszu wiadcze socjalnych, planu
urlopw lub regulaminu pracy, okresu rozliczeniowego, o ktrym mowa w art. 135
2 i 3 Kodeksu pracy, wykazu prac, o ktrym mowa w art. 1517 4 Kodeksu pracy
lub indywidualnego rozkadu czasu pracy, o ktrym mowa w art. 8 ust. 24 ustawy z
dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowcw (Dz. U. z 2012 r. poz. 1155 oraz z
2013 r. poz. 567),

organizacje zwizkowe albo

organizacje zwizkowe

reprezentatywne w rozumieniu art. 24125a Kodeksu pracy nie przedstawi wsplnie

uzgodnionego stanowiska w terminie 30 dni, decyzje w tych sprawach podejmuje
pracodawca, po rozpatrzeniu odrbnych stanowisk organizacji zwizkowych.
6. (uchylony).
Art. 31. 1. Prawo do zwolnienia z obowizku wiadczenia pracy na okres
kadencji w zarzdzie zakadowej organizacji zwizkowej przysuguje:
1)

czciowo jednemu pracownikowi w miesicznym wymiarze godzin rwnym

liczbie czonkw zatrudnionych w zakadzie pracy, gdy ich liczba jest mniejsza
od 150;

2)

jednemu pracownikowi, gdy zwizek liczy od 150 do 500 czonkw

zatrudnionych w zakadzie pracy;

3)

dwom pracownikom, gdy zwizek liczy od 501 do 1000 czonkw

zatrudnionych w zakadzie pracy;

4)

trzem pracownikom, gdy zwizek liczy od 1001 do 2000 czonkw

zatrudnionych w zakadzie pracy;

5)

kolejnemu pracownikowi za kady rozpoczty nowy tysic, gdy zakadowa

organizacja zwizkowa liczy ponad 2000 czonkw zatrudnionych w zakadzie
pracy;

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

6)

s. 12/18

w niepenym wymiarze godzin i wtedy moe ono by udzielane wikszej

liczbie

pracownikw,

zgodnie

zasadami

zawartymi

punktach

poprzedzajcych.
2. W zalenoci od wniosku zarzdu zakadowej organizacji zwizkowej
zwolnienia od pracy, o ktrych mowa w ust. 1, udzielane s z zachowaniem prawa
do wynagrodzenia lub bezpatnie. Rada Ministrw okreli, w drodze rozporzdzenia,
tryb udzielania zwolnie od pracy oraz zakres uprawnie przysugujcych
pracownikowi w czasie tych zwolnie.
3. Pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej z zachowaniem
prawa do wynagrodzenia na czas niezbdny do wykonania doranej czynnoci
wynikajcej z jego funkcji zwizkowej, jeeli czynno ta nie moe by wykonana w
czasie wolnym od pracy.
Art. 32. 1. Pracodawca bez zgody zarzdu zakadowej organizacji zwizkowej
nie moe:
1)

wypowiedzie ani rozwiza stosunku pracy z imiennie wskazanym uchwa

zarzdu jego czonkiem lub z innym pracownikiem bdcym czonkiem danej
zakadowej organizacji zwizkowej, upowanionym do reprezentowania tej
organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonujcej za
pracodawc czynnoci w sprawach z zakresu prawa pracy,

2)

zmieni jednostronnie warunkw pracy lub pacy na niekorzy pracownika, o

ktrym mowa w pkt 1

z wyjtkiem gdy dopuszczaj to odrbne przepisy.

2. Ochrona, o ktrej mowa w ust. 1, przysuguje przez okres okrelony uchwa
zarzdu, a po jego upywie dodatkowo przez czas odpowiadajcy poowie okresu
okrelonego uchwa, nie duej jednak ni rok po jego upywie.
3. Zarzd zakadowej organizacji zwizkowej, reprezentatywnej w rozumieniu
art. 24125a Kodeksu pracy, wskazuje pracodawcy pracownikw podlegajcych
ochronie przewidzianej w ust. 1, w liczbie nie wikszej ni liczba osb stanowicych
kadr kierownicz w zakadzie pracy albo liczba pracownikw ustalona zgodnie z
ust. 4.
4. Zarzd zakadowej organizacji zwizkowej, o ktrej mowa w ust. 3,
zrzeszajcej do 20 czonkw ma prawo wskaza pracodawcy 2 pracownikw
podlegajcych ochronie przewidzianej w ust. 1, a w przypadku organizacji

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

s. 13/18

zrzeszajcej wicej ni 20 czonkw bdcych pracownikami ma prawo wskaza,

jako podlegajcych tej ochronie, 2 pracownikw oraz dodatkowo:
1)

po jednym pracowniku na kade rozpoczte 10 czonkw tej organizacji

bdcych pracownikami, w przedziale od 21 do 50 tych czonkw;

2)

po jednym pracowniku na kade rozpoczte 20 czonkw tej organizacji

bdcych pracownikami, w przedziale od 51 do 150 tych czonkw;

3)

po jednym pracowniku na kade rozpoczte 30 czonkw tej organizacji

bdcych pracownikami, w przedziale od 151 do 300 tych czonkw;

4)

po jednym pracowniku na kade rozpoczte 40 czonkw tej organizacji

bdcych pracownikami, w przedziale od 301 do 500 tych czonkw;

5)

po jednym pracowniku na kade rozpoczte 50 czonkw tej organizacji

bdcych pracownikami, w przedziale powyej 500 tych czonkw.
5. Osobami stanowicymi kadr kierownicz w zakadzie pracy, o ktrych

mowa w ust. 3, s kierujcy jednoosobowo zakadem pracy i ich zastpcy albo

wchodzcy w skad kolegialnego organu zarzdzajcego zakadem pracy, a take
inne osoby wyznaczone do dokonywania za pracodawc czynnoci w sprawach z
zakresu prawa pracy.
6. Ochrona przewidziana w ust. 1, w zakadowej organizacji zwizkowej innej
ni wymieniona w ust. 3 i 4, przysuguje jednemu pracownikowi imiennie
wskazanemu uchwa zarzdu tej organizacji.
7. Ochrona przewidziana w ust. 1 przysuguje, przez okres 6 miesicy od dnia
utworzenia komitetu zaoycielskiego zakadowej organizacji zwizkowej, nie
wicej

ni

trzem

pracownikom

imiennie

wskazanym

uchwa

komitetu

zaoycielskiego.
8. W przypadku gdy waciwy organ nie dokona wskazania, o ktrym mowa w
ust. 3, 4, 6 albo 7, ochrona przewidziana w ust. 1 przysuguje w okresie do
dokonania wskazania odpowiednio przewodniczcemu zakadowej organizacji
zwizkowej bd przewodniczcemu komitetu zaoycielskiego.
9. Ochrona przewidziana w ust. 1 przysuguje pracownikowi penicemu z
wyboru funkcj zwizkow poza zakadow organizacj zwizkow, korzystajcemu
u pracodawcy z urlopu bezpatnego lub ze zwolnienia z obowizku wiadczenia
pracy. Ochrona przysuguje w okresie tego urlopu lub zwolnienia oraz przez rok po

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

s. 14/18

upywie tego okresu. Zgod, o ktrej mowa w ust. 1, wyraa waciwy statutowo
organ organizacji zwizkowej, w ktrej pracownik peni albo peni t funkcj.
10. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze rozporzdzenia,
szczegowe zasady i tryb:
1)

powiadamiania przez pracodawc zarzdu zakadowej organizacji zwizkowej

o liczbie osb stanowicych kadr kierownicz w zakadzie pracy, o ktrej
mowa w ust. 5;

2)

wskazywania przez zarzd oraz komitet zaoycielski zakadowej organizacji

zwizkowej pracownikw podlegajcych ochronie przewidzianej w ust. 1, a
take dokonywania zmian w takim wskazaniu.
Art. 33. 1. Pracodawca, na warunkach okrelonych w umowie, jest obowizany

udostpni zakadowej organizacji zwizkowej pomieszczenia i urzdzenia

techniczne niezbdne do wykonywania dziaalnoci zwizkowej w zakadzie pracy.
2. Zakadowej organizacji zwizkowej oraz pracodawcy przysuguje prawo
wystpienia do sdu pracy z roszczeniem wynikajcym z niewykonania lub
nienaleytego wykonania umowy, o ktrej mowa w ust. 1.
3. Jeeli warunki udostpniania organizacji zwizkowej pomieszcze i urzdze
technicznych okrelaj postanowienia ukadu zbiorowego pracy, prawo wystpienia
z roszczeniem, o ktrym mowa w ust. 2, przysuguje pracodawcy lub kadej z
organizacji zwizkowych, ktrej postanowienia te dotycz.
4. Do postpowania w sprawach, o ktrych mowa w ust. 2 i 3, stosuje si
odpowiednio przepisy Kodeksu postpowania cywilnego o postpowaniu z zakresu
prawa pracy.
Art. 331. 1. Pracodawca, na pisemny wniosek zakadowej organizacji
zwizkowej i za pisemn zgod pracownika, jest obowizany pobiera z
wynagrodzenia pracownika skadk zwizkow w zadeklarowanej przez niego
wysokoci.
2. Pracodawca jest obowizany niezwocznie przekazywa kwoty pobranych
skadek zwizkowych na rachunek bankowy wskazany przez zakadow organizacj
zwizkow.

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

s. 15/18

Art. 34. 1. Przepisy art. 251331 stosuje si do midzyzakadowej organizacji

zwizkowej obejmujcej swoim dziaaniem pracodawc, z zastrzeeniem ust. 2 oraz
art. 341 i 342.
2. Przy ustalaniu liczby czonkw, o ktrej mowa w art. 251 ust. 1, oraz prawa
do zwolnienia z obowizku wiadczenia pracy, o ktrym mowa w art. 31 ust. 1,
uwzgldnia si liczb czonkw midzyzakadowej organizacji zwizkowej
zatrudnionych u wszystkich pracodawcw objtych dziaaniem tej organizacji.
Art. 341. 1. Pracodawcy objci dziaaniem midzyzakadowej organizacji
zwizkowej ponosz koszty, w tym koszty wynagrodze i skadek na ubezpieczenia
spoeczne, zwizane z zatrudnianiem pracownika zwolnionego:
1)

obowizku

wiadczenia

pracy

na

okres

kadencji

zarzdzie

midzyzakadowej organizacji zwizkowej na podstawie art. 31 ust. 1 w

zwizku z art. 34 ust. 2,
2)

od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na podstawie

art. 31 ust. 3,

odpowiednio do udziau liczby czonkw tej organizacji zatrudnionych u danego

pracodawcy w cznej liczbie czonkw tej organizacji zatrudnionych u wszystkich
pracodawcw objtych dziaaniem tej organizacji w przeliczeniu na peny wymiar
czasu pracy.
2. Zarzd midzyzakadowej organizacji zwizkowej przedstawia pracodawcy,
ktry zwolni pracownika lub pracownikw z obowizku wiadczenia pracy lub od
pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, informacje o liczbie
czonkw tej organizacji zatrudnionych u wszystkich pracodawcw objtych
dziaaniem tej organizacji oraz u kadego z tych pracodawcw w przeliczeniu na
peny wymiar czasu pracy, wedug stanu na ostatni dzie miesica.
3. Zarzd midzyzakadowej organizacji zwizkowej przedstawia informacje, o
ktrych mowa w ust. 2, w terminie do 10. dnia miesica nastpujcego po miesicu,
w ktrym nastpio zwolnienie pracownika lub pracownikw z obowizku
wiadczenia pracy lub od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do
wynagrodzenia.
4. Sposb i tryb ponoszenia kosztw, o ktrych mowa w ust. 1, okrela kady
pracodawca, ktry zwolni pracownika lub pracownikw z obowizku wiadczenia
pracy lub od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, w zakresie

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

s. 16/18

dotyczcym kosztw zwizanych z zatrudnianiem tego pracownika lub tych

pracownikw.
Art. 342. 1. Zarzd midzyzakadowej organizacji zwizkowej, ktra w co
najmniej jednym zakadzie pracy objtym jej dziaaniem zrzesza pracownikw w
liczbie wymaganej do uzyskania statusu organizacji reprezentatywnej w rozumieniu
art. 24125a Kodeksu pracy, moe wskaza pracownikw podlegajcych ochronie
przewidzianej w art. 32 ust. 1:
1)

w liczbie ustalonej zgodnie z art. 32 ust. 3 albo 4 lub

2)

w liczbie ustalonej zgodnie z art. 32 ust. 3 albo 4 w jednym zakadzie pracy

wskazanym przez t organizacj spord zakadw pracy objtych jej
dziaaniem, w ktrym ta organizacja zrzesza pracownikw w liczbie
wymaganej do uzyskania statusu organizacji reprezentatywnej w rozumieniu
art. 24125a Kodeksu pracy, powikszonej o liczb pozostaych zakadw pracy
objtych dziaaniem tej organizacji, w ktrych jest zatrudnionych co najmniej
10 pracownikw bdcych jej czonkami.
2. W przypadku gdy midzyzakadowa organizacja zwizkowa w adnym

zakadzie pracy z objtych jej dziaaniem nie zrzesza liczby pracownikw

wymaganej do uzyskania statusu organizacji reprezentatywnej w rozumieniu art.
24125a Kodeksu pracy, liczba pracownikw podlegajcych ochronie przewidzianej w
art. 32 ust. 1 nie moe by wiksza od liczby zakadw pracy objtych dziaaniem tej
organizacji, ktre zatrudniaj co najmniej 10 pracownikw bdcych jej czonkami.
Rozdzia 5
Odpowiedzialno za naruszenie przepisw ustawy
Art. 35. 1. Kto w zwizku z zajmowanym stanowiskiem lub penion funkcj:
1)

przeszkadza w utworzeniu zgodnie z prawem organizacji zwizkowej,

2)

utrudnia wykonywanie dziaalnoci zwizkowej prowadzonej zgodnie z

przepisami ustawy,

3)

dyskryminuje pracownika z powodu przynalenoci do zwizku zawodowego,

pozostawania poza zwizkiem zawodowym lub wykonywania funkcji
zwizkowej,

4)

nie dopenia obowizkw okrelonych w art. 261, 331 i 341

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolnoci.

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

s. 17/18

2. (utraci moc). 3)
3. Odpowiedzialno za kierowanie nielegalnym strajkiem okrela ustawa o
rozwizywaniu sporw zbiorowych.
Art. 36. 1. Sd rejestrowy w razie stwierdzenia, e organ zwizku zawodowego
prowadzi dziaalno sprzeczn z ustaw, wyznacza termin co najmniej 14 dni na
dostosowanie dziaalnoci tego organu do obowizujcego prawa. Postpowanie
wszczyna si na wniosek waciwego prokuratora wojewdzkiego 4).
2. W razie bezskutecznego upywu terminu przewidzianego w ust. 1, sd
rejestrowy moe:
1)

orzec grzywn wobec poszczeglnych czonkw organu zwizkowego w

wysokoci okrelonej w art. 163 1 Kodeksu postpowania cywilnego;

2)

wyznaczy wadzom zwizku termin przeprowadzenia nowych wyborw do

organu zwizku wymienionego w ust. 1, pod rygorem zawieszenia dziaalnoci
tego organu.
3. Jeeli rodki okrelone w ust. 2 oka si bezskuteczne, sd rejestrowy, na

wniosek Ministra Sprawiedliwoci, orzeka o skreleniu zwizku zawodowego z

rejestru. Od tego orzeczenia przysuguje apelacja.
4. Do spraw, o ktrych mowa w ust. 13, stosuje si odpowiednio art. 18.
5. Zwizek zawodowy skrelony prawomocnym orzeczeniem z rejestru w myl
ust. 3 jest obowizany niezwocznie zaprzesta swej dziaalnoci, a w terminie
najpniej trzech miesicy od uprawomocnienia si tego orzeczenia dokona swojej
likwidacji w sposb przewidziany w statucie.
Rozdzia 6
Przepisy szczeglne
Art. 37. Spory midzy zwizkami zawodowymi a pracodawcami i ich
organizacjami dotyczce interesw pracowniczych rozwizywane s na zasadach
okrelonych w odrbnej ustawie.

3)

4)

Z dniem 26 maja 2008 r. na podstawie wyroku Trybunau Konstytucyjnego z dnia 13 maja 2008 r.,
sygn. akt P 50/07 (Dz. U. Nr 90, poz. 562).
Obecnie: okrgowego, stosownie do art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o zmianie ustawy o
prokuraturze (Dz. U. Nr 162, poz. 1123), ktra wesza w ycie z dniem 1 stycznia 1999 r.

2015-10-07

Kancelaria Sejmu

s. 18/18

Art. 38. Przepisy ustawy dotyczce zwizkw zawodowych stosuje si

odpowiednio do organizacji zwizkowych, o ktrych mowa w art. 11 ust. 1 i 2, z
wyczeniem przepisu art. 12 ust. 1 w czci dotyczcej liczby zaoycieli zwizku, a
w czci dotyczcej liczby czonkw zwizku przepisu art. 17 ust. 1 pkt 3.
Art. 39. 1. W zakadach pracy mog by tworzone pracownicze kasy
zapomogowo-poyczkowe, ktrych czonkami mog by pracownicy, emeryci i
rencici bez wzgldu na przynaleno zwizkow. Nadzr spoeczny nad tymi
kasami sprawuj zwizki zawodowe.
2. (utraci moc).
3. (utraci moc).
4. (utraci moc).
5. Rada Ministrw okreli w drodze rozporzdzenia szczegowe zasady
organizowania i dziaania kas, o ktrych mowa w ust. 1, obowizki zakadw pracy
w tym zakresie.
Rozdzia 7
Zmiany w przepisach obowizujcych oraz przepisy przejciowe i kocowe
Art. 4045. (pominite).
Art. 46. Rejestracja organizacji zwizkowych dokonana przed dniem wejcia w
ycie ustawy zachowuje moc prawn.
Art. 47. (pominity).
Art. 48. 1. Traci moc ustawa z dnia 8 padziernika 1982 r. o zwizkach
zawodowych (Dz. U. z 1985 r. Nr 54, poz. 277, z pn. zm. 5)).
2. Do czasu wydania rozporzdzenia Rady Ministrw, o ktrym mowa w art. 39
ust. 5 niniejszej ustawy, pozostaj w mocy przepisy wydane na podstawie art. 58
ustawy wymienionej w ust. 1.
Art. 49. Ustawa wchodzi w ycie po upywie 30 dni od dnia ogoszenia 6).

5)

6)

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 1988 r. Nr 11, poz.
84, z 1989 r. Nr 20, poz. 105 oraz z 1990 r. Nr 30, poz. 179.
Ustawa zostaa ogoszona w dniu 26 czerwca 1991 r.

2015-10-07