EGZAMIN MATURALNY

W ROKU SZKOLNYM 2014/2015

FORMUA OD 2015
(NOWA MATURA)

WIEDZA O SPOECZESTWIE
POZIOM ROZSZERZONY

ZASADY OCENIANIA ROZWIZA ZADA

ARKUSZ MWO-R1

MAJ 2015

Uwaga: Akceptowane s wszystkie odpowiedzi merytorycznie poprawne i speniajce warunki

zadania.
Zadanie 1. (01)
Wymagania
oglne
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.

Wymagania szczegowe
1. ycie zbiorowe i jego reguy. Zdajcy:
2) podaje przykady norm i instytucji spoecznych; charakteryzuje ich
funkcje w yciu spoecznym.
2. Socjalizacja i kontrola spoeczna. Zdajcy:
2) opisuje przejawy kontroli spoecznej w yciu codziennym.

Poprawna odpowied
B.
Schemat punktowania
1 p. wskazanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 2. (02)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.

1. ycie zbiorowe i jego reguy. Zdajcy:

1) charakteryzuje wybrane zbiorowoci, spoecznoci, wsplnoty,
spoeczestwa, ze wzgldu na obowizujce w nich reguy i wizi.
3. Grupa spoeczna. Zdajcy:
2) omawia na przykadach rne rodzaje grup i wyjania
funkcjonowanie wskazanej grupy.

Przykadowa odpowied
A. liczba czonkw
B. dostpno
C. typ wizi
D. sposb zorganizowania
Schemat punktowania
2 p. podanie czterech poprawnych elementw odpowiedzi.
1 p. podanie dwch poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 3. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.

4. Struktura spoeczna. Zdajcy:

1) opisuje struktur klasowo-warstwow polskiego spoeczestwa
i swojej spoecznoci lokalnej;
3) podaje przykady i wyjania uwarunkowania pionowej i poziomej
ruchliwoci spoecznej.

Strona 2 z 27

Poprawna odpowied
ruchliwo pionowa
Schemat punktowania
1 p. podanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 4. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.

4. Struktura spoeczna. Zdajcy:

3) podaje przykady i wyjania uwarunkowania pionowej i poziomej
ruchliwoci spoecznej;
5) charakteryzuje wybrane problemy ycia spoecznego w Polsce
(w tym sytuacj modych ludzi); rozwaa moliwoci ich rozwizania.

Poprawna odpowied
D.
Schemat punktowania
1 p. wskazanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 5. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.

4. Struktura spoeczna. Zdajcy:

5) charakteryzuje wybrane problemy ycia spoecznego w Polsce
(w tym sytuacj modych ludzi); rozwaa moliwoci ich rozwizania.

Przykadowa odpowied
problem przemocy w rodzinie
problem znieczulicy spoecznej
Schemat punktowania
1 p. podanie dwch poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 6. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.

4. Struktura spoeczna. Zdajcy:

1) opisuje struktur klasowo-warstwow polskiego spoeczestwa
i swojej spoecznoci lokalnej.

Strona 3 z 27

Poprawna odpowied
B.
Schemat punktowania
1 p. wskazanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 7. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
IV. Znajomo
zasad i procedur
demokracji.
V. Znajomo
podstaw ustroju
Rzeczypospolitej
Polskiej.

12. Spoeczestwo obywatelskie. Zdajcy:

6) przedstawia zasady zakadania i funkcjonowania stowarzysze,
fundacji i organizacji poytku publicznego w Polsce.
(IV etap zakres podst.) 2. Prawo i sdy. Zdajcy:
3) wymienia rda prawa; znajduje wskazany akt prawny
i interpretuje proste przepisy prawne.

Poprawna odpowied
wojewoda
Schemat punktowania
1 p. podanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 8. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
III. Wspdziaanie
w sprawach
publicznych.
IV. Znajomo
zasad i procedur
demokracji.
V. Znajomo
podstaw ustroju
Rzeczypospolitej
Polskiej.

12. Spoeczestwo obywatelskie. Zdajcy:

6) przedstawia zasady zakadania i funkcjonowania stowarzysze,
fundacji i organizacji poytku publicznego w Polsce.

Poprawna odpowied
C.
Schemat punktowania
1 p. wskazanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Strona 4 z 27

Zadanie 9. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.

12. Spoeczestwo obywatelskie. Zdajcy:

3) wyjania, jak powstaje i jakie znaczenie dla spoeczestwa
obywatelskiego ma kapita spoeczny (zaufanie, sieci wsppracy
i system efektywnych norm).

Poprawne rozstrzygnicie
NIE
Przykadowe uzasadnienie
W wietle danych obiegowa opinia jest nieprawidowa, gdy w kadym zaprezentowanym
aspekcie kapitau spoecznego lepsze rezultaty osigna ludno wiejska, na przykad niski
kapita zaufania spoecznego jest typowy dla 36% ludnoci wiejskiej i a do 74% miejskiej,
a wysoki odpowiednio dla 16% i 5%.
Schemat punktowania
1 p. podanie dwch poprawnych elementw odpowiedzi (rozstrzygnicia i uzasadnienia
z odwoaniem do danych).
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 10. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.
VI (III etap).
Rozumienie zasad
gospodarki
rynkowej.

4. Struktura spoeczna. Zdajcy:

5) charakteryzuje wybrane problemy ycia spoecznego w Polsce
(w tym sytuacj modych ludzi); rozwaa moliwoci ich
rozwizania.
(III etap) 30. Wybr szkoy i zawodu. Zdajcy:
4) wskazuje gwne przyczyny bezrobocia w swojej miejscowoci,
regionie i Polsce; ocenia jego skutki.

Poprawna odpowied
stopa bezrobocia
Schemat punktowania
1 p. podanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 11. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.

4. Struktura spoeczna. Zdajcy:

5) charakteryzuje wybrane problemy ycia spoecznego w Polsce
(w tym sytuacj modych ludzi); rozwaa moliwoci ich
rozwizania.
(III etap) 30. Wybr szkoy i zawodu. Zdajcy:
4) wskazuje gwne przyczyny bezrobocia w swojej miejscowoci,
regionie i Polsce; ocenia jego skutki.
Strona 5 z 27

Poprawna odpowied
lubuskie
podkarpackie
Schemat punktowania
1 p. podanie dwch poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 12. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.

6. Nard, ojczyzna i mniejszoci narodowe. Zdajcy:

4) charakteryzuje mniejszoci narodowe, etniczne i grupy imigrantw
yjce w Polsce (liczebno, historia, kultura, religia itp.); wymienia
prawa, ktre im przysuguj.
(III etap) 8. Nard i mniejszoci narodowe. Zdajcy:
3) wymienia mniejszoci narodowe i etniczne oraz grupy migrantw
(w tym uchodcw) yjce obecnie w Polsce i przedstawia
przysugujce im prawa; na podstawie samodzielnie zebranych
materiaw charakteryzuje jedn z tych grup (jej histori, kultur,
obecn sytuacj).

Poprawna odpowied
Litwini
Schemat punktowania
1 p. podanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 13. (02)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.

7. Procesy narodowociowe i spoeczne we wspczesnym wiecie.

Zdajcy:
5) omawia przyczyny i skutki konfliktw spoecznych w pastwach
Afryki, Azji, Ameryki Poudniowej i rodkowej.
40. Stosunki midzynarodowe w wymiarze globalnym. Zdajcy:
5) wskazuje i wyjania przyczyny konfliktw zbrojnych we
wspczesnym wiecie.
(III etap) 22. Wsppraca i konflikty midzynarodowe. Zdajcy:
2) wskazuje na mapie miejsca najpowaniejszych konfliktw
midzynarodowych; omawia przebieg i prby rozwizania jednego
z nich.

Poprawna odpowied
A. Gruzja, 2
B. Afganistan, 4
C. Irak, 5

Strona 6 z 27

Schemat punktowania
2 p. poprawne wypenienie trzech wierszy tabeli (podanie trzech nazw i wskazanie
numerw im odpowiadajcych).
1 p. poprawne wypenienie dwch wierszy tabeli (podanie dwch nazw i wskazanie
numerw im odpowiadajcych) lub poprawne podanie trzech nazw.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.

Zadanie 14. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
IV. Znajomo
zasad i procedur
demokracji.

18. Instytucja pastwa. Zdajcy:

3) opisuje najwaniejsze teorie genezy pastwa (Arystotelesa,
teistyczna, umowy spoecznej, podboju, marksistowska).

Przykadowa odpowied
Nazwa teorii teoria umowy spoecznej
Nazwisko twrcy teorii Hobbes
Schemat punktowania
1 p. podanie dwch poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.

Zadanie 15. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
IV. Znajomo
zasad i procedur
demokracji.

12. Spoeczestwo obywatelskie. Zdajcy:

4) opisuje formy aktywnoci obywateli w ramach spoecznoci
lokalnej, regionu, pastwa oraz na poziomie globalnym; w miar
moliwoci uczestniczy w wybranym dziaaniu.
15. Demokracja zasady i procedury. Zdajcy:
6) wyjania, czym jest referendum; rozwaa, jak we wspczesnym
pastwie mona realizowa inne formy demokracji bezporedniej.
(III etap) 5. Udzia obywateli w yciu publicznym. Zdajcy:
4) wyjania, podajc przykady, jak obywatele mog wpywa na
decyzje wadz na poziomie lokalnym, krajowym, europejskim
i wiatowym.

Poprawna odpowied
zgromadzenie ludowe
Schemat punktowania
1 p. podanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.

Strona 7 z 27

Zadanie 16. (02)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
IV. Znajomo
zasad i procedur
demokracji.

12. Spoeczestwo obywatelskie. Zdajcy:

4) opisuje formy aktywnoci obywateli w ramach spoecznoci
lokalnej, regionu, pastwa oraz na poziomie globalnym; w miar
moliwoci uczestniczy w wybranym dziaaniu.
15. Demokracja zasady i procedury. Zdajcy:
6) wyjania, czym jest referendum; rozwaa, jak we wspczesnym
pastwie mona realizowa inne formy demokracji bezporedniej.
(III etap) 5. Udzia obywateli w yciu publicznym. Zdajcy:
4) wyjania, podajc przykady, jak obywatele mog wpywa na
decyzje wadz na poziomie lokalnym, krajowym, europejskim
i wiatowym.

Przykadowa odpowied
Zaleta odpowiedzialno za podejmowane decyzje
Wada trudnoci w organizacji
Schemat punktowania
1 p. podanie dwch poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.

Zadanie 17. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
IV. Znajomo
zasad i procedur
demokracji.
V. Znajomo
podstaw ustroju
Rzeczypospolitej
Polskiej.

12. Spoeczestwo obywatelskie. Zdajcy:

4) opisuje formy aktywnoci obywateli w ramach spoecznoci
lokalnej, regionu, pastwa oraz na poziomie globalnym; w miar
moliwoci uczestniczy w wybranym dziaaniu.
15. Demokracja zasady i procedury. Zdajcy:
6) wyjania, czym jest referendum; rozwaa, jak we wspczesnym
pastwie mona realizowa inne formy demokracji bezporedniej.
(III etap) 5. Udzia obywateli w yciu publicznym. Zdajcy:
4) wyjania, podajc przykady, jak obywatele mog wpywa na
decyzje wadz na poziomie lokalnym, krajowym, europejskim
i wiatowym.

Przykadowa odpowied
referendum
obywatelska inicjatywa ustawodawcza
Schemat punktowania
1 p. podanie dwch poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.

Strona 8 z 27

Zadanie 18. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
IV. Znajomo
zasad i procedur
demokracji.

18. Instytucja pastwa. Zdajcy:

2) charakteryzuje zjawisko legitymizacji wadzy, odnoszc teori
Maxa Webera do historycznych i wspczesnych przykadw.

Poprawna odpowied
legitymizacja charyzmatyczna
Schemat punktowania
1 p. podanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 19. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
IV. Znajomo
zasad i procedur
demokracji.

16. Polityka, ideologie, doktryny i programy polityczne. Zdajcy:

6) charakteryzuje najwaniejsze wspczesne doktryny polityczne
(chrzecijaska demokracja, konserwatyzm, liberalizm, nacjonalizm,
socjaldemokracja, socjalizm).

Poprawna odpowied
C.
Schemat punktowania
1 p. wskazanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 20. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
V. Znajomo
podstaw ustroju
Rzeczypospolitej
Polskiej.

16. Polityka, ideologie, doktryny i programy polityczne. Zdajcy:

7) przeprowadza krytyczn analiz programw i innych materiaw
wyborczych partii politycznych, ze wzgldu na zawarto
merytoryczn i form przekazu.
(III etap) 7. Wyborcy i wybory. Zdajcy:
4) krytycznie analizuje ulotki, hasa i spoty wyborcze.

Poprawna odpowied
A. P
B. F
C. P
Schemat punktowania
1 p. wskazanie trzech poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Strona 9 z 27

Zadanie 21. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
IV. Znajomo
zasad i procedur
demokracji.

15.Demokracja zasady i procedury. Zdajcy:

5) wyjania, jak s przeprowadzane i jak rol odgrywaj wybory we
wspczesnej demokracji.
17. Systemy partyjne. Zdajcy:
4) opisuje podstawowe zasady ordynacji wikszociowej
i proporcjonalnej w powizaniu z systemem dwupartyjnym
i wielopartyjnym.

Przykadowa odpowied
system wikszociowy
Schemat punktowania
1 p. podanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 22. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
IV. Znajomo
zasad i procedur
demokracji.

15.Demokracja zasady i procedury. Zdajcy:

5) wyjania, jak s przeprowadzane i jak rol odgrywaj wybory we
wspczesnej demokracji.
17. Systemy partyjne. Zdajcy:
4) opisuje podstawowe zasady ordynacji wikszociowej
i proporcjonalnej w powizaniu z systemem dwupartyjnym
i wielopartyjnym.

Przykadowa odpowied
Zaleta zwizek deputowanego z elektoratem
Wada deformacja wyniku wyborczego
Schemat punktowania
1 p. podanie dwch poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 23. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
IV. Znajomo
zasad i procedur
demokracji.

17. Systemy partyjne. Zdajcy:

1) charakteryzuje system monopartyjny, dwupartyjny i wielopartyjny.
(III etap) 12. System wyborczy i partyjny. Zdajcy:
2) wskazuje, odwoujc si do wybranych przykadw, rnice
midzy systemem dwupartyjnym a systemem wielopartyjnym.

Poprawna odpowied
A.
Schemat punktowania
1 p. wskazanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Strona 10 z 27

Zadanie 24. (02)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
IV. Znajomo
zasad i procedur
demokracji.

21.Wadza wykonawcza w pastwie demokratycznym. Zdajcy:

1) wyjania, jak rol we wspczesnych pastwach moe peni
gowa pastwa; podaje przykady urzdujcych gw pastw
(monarchw i prezydentw).

Poprawna odpowied
A. Szwajcaria / Konfederacja Szwajcarska, 4
B. Wielka Brytania / Zjednoczone Krlestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Pnocnej, 5
C. Rosja / Federacja Rosyjska, 1
Schemat punktowania
2 p. poprawne wypenienie trzech wierszy tabeli (podanie trzech nazw i wskazanie
numerw im odpowiadajcych).
1 p. poprawne wypenienie dwch wierszy tabeli (podanie dwch nazw i wskazanie
numerw im odpowiadajcych) lub poprawne podanie trzech nazw.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 25. (02)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
V. Znajomo
podstaw ustroju
Rzeczypospolitej
Polskiej.

26. Rada Ministrw Rzeczypospolitej Polskiej. Zdajcy:

1) przedstawia konstytucyjne procedury powoywania i odwoywania
rzdu, zmiany rzdu i zmiany ministrw.

Poprawna odpowied
A. Sejm
B. Prezesa Rady Ministrw
C. Prezydent Rzeczypospolitej
Schemat punktowania
2 p. podanie trzech poprawnych elementw odpowiedzi.
1 p. podanie dwch poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 26. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
V. Znajomo
podstaw ustroju
Rzeczypospolitej
Polskiej.

24. Parlament Rzeczypospolitej Polskiej. Zdajcy:

3) podaje przykady stosowania w procedurze legislacyjnej polskiego
parlamentu wikszoci zwykej, bezwzgldnej i kwalifikowanej.
(IV etap zakres podst.) 2. Prawo i sdy. Zdajcy:
3) wymienia rda prawa; znajduje wskazany akt prawny
i interpretuje proste przepisy prawne.

Strona 11 z 27

Poprawna odpowied
B.
Schemat punktowania
1 p. wskazanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 27. (02)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
V. Znajomo
podstaw ustroju
Rzeczypospolitej
Polskiej.

31. Sdy i Trybunay. Zdajcy:

1) przedstawia sposb powoywania i zadania Sdu Najwyszego,
Trybunau Konstytucyjnego i Trybunau Stanu;
3) przedstawia struktur sdownictwa w Polsce i wyjania, jak rol
odgrywaj w niej Sd Najwyszy i Krajowa Rada Sdownictwa.
(III etap) 15. Wadza sdownicza. Zdajcy:
1) przedstawia organy wadzy sdowniczej, zasady, wedle ktrych
dziaaj sdy (niezawiso, dwuinstancyjno) i przykady spraw,
ktrymi si zajmuj;
2) wyjania, czym zajmuje si Trybuna Konstytucyjny i Trybuna
Stanu.

Poprawna odpowied
A. Trybuna Konstytucyjny
B. Naczelny Sd Administracyjny
C. Sd Najwyszy
Schemat punktowania
2 p. podanie trzech poprawnych elementw odpowiedzi.
1 p. podanie dwch poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 28. (01)
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
V. Znajomo
podstaw ustroju
Rzeczypospolitej
Polskiej.

33. Prawo karne. Zdajcy:

1) stosuje w analizie przypadku podstawowe pojcia i zasady prawa
karnego (odpowiedzialno karna, przestpstwo a wykroczenie,
zbrodnia i wystpek, zasada domniemania niewinnoci).
(IV etap zakres podst.) 2. Prawo i sdy. Zdajcy:
3) wymienia rda prawa; znajduje wskazany akt prawny
i interpretuje proste przepisy prawne.

Poprawna odpowied
B. lub D.
Schemat punktowania
1 p. wskazanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.

Strona 12 z 27

Zadanie 29. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.
V. Znajomo
podstaw ustroju
Rzeczypospolitej
Polskiej.
VI (IV etap zakres
podst.). Znajomo
praw czowieka
i sposobw ich
ochrony.

9. Wspczesne spory wiatopogldowe. Zdajcy:

3) uzasadnia traktowanie kary jako odpaty lub jako sposobu
resocjalizacji; formuuje wasne stanowisko w tej sprawie.
(IV etap zakres podst.) 2. Prawo i sdy. Zdajcy:
2) wymienia podstawowe zasady prawa (prawo nie dziaa wstecz,
domniemanie niewinnoci, nie ma winy bez prawa, nieznajomo
prawa szkodzi) i wyjania konsekwencje ich amania.

Przykadowa odpowied
Nie mona przedua kary nawet szczeglnie niebezpiecznym przestpcom, gdy jest to
sprzeczne z podstawowymi zasadami prawa, np. z zakazem karania dwa razy za to samo
przestpstwo przecie w wyniku amnestii zamieniono skazanym kar mierci na najwysz
wczenie obowizujc kar pozbawienia wolnoci 25 lat.
Schemat punktowania
1 p. podanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.

Zadanie 30. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
V. Znajomo
podstaw ustroju
Rzeczypospolitej
Polskiej.

33. Prawo karne. Zdajcy:

3) przedstawia kary i rodki karne obowizujce w polskim prawie
oraz prawa przysugujce ofierze, oskaronemu i wiadkowi.
(IV etap zakres podst.) 2. Prawo i sdy. Zdajcy:
4) wyjania rnice midzy prawem cywilnym, karnym
i administracyjnym; wskazuje, w jakim kodeksie mona znale
przepisy dotyczce konkretnej sprawy.

Poprawna odpowied
A. F
B. P
C. F
Schemat punktowania
1 p. wskazanie trzech poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.

Strona 13 z 27

Zadanie 31. (03)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.
III. Wspdziaanie
w sprawach
publicznych.
IV. Znajomo
zasad i procedur
demokracji.

35.Obywatel wobec prawa. Zdajcy:

3) pisze fikcyjny pozew w sprawie cywilnej, zawiadomienie
o popenieniu przestpstwa i odwoanie od decyzji administracyjnej
(wedug wzorw).
(IV etap zakres podst.) 2. Prawo i sdy. Zdajcy:
6) przedstawia uczestnikw i przebieg procesu sdowego: cywilnego
i karnego; uzasadnia znaczenie mediacji;
8) pisze pozew w wybranej sprawie cywilnej i zawiadomienie
o popenieniu przestpstwa (wedug wzoru).

Poprawna odpowied A.D.

A. Powd
B. Cywilny
C. Pozwany
D. 15 000 z.
Przykadowa odpowied E.
zasdzenie od pozwanego Wojciecha Nowaka na rzecz powoda Roberta Kowalskiego kwoty
15 000 z.
Schemat punktowania
3 p. podanie piciu poprawnych elementw odpowiedzi.
2 p. podanie czterech poprawnych elementw odpowiedzi.
1 p. podanie dwch poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.

Zadanie 32. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
VI (IV etap zakres
podst.). Znajomo
praw czowieka
i sposobw ich
ochrony.

38. wiatowy i europejski system ochrony praw czowieka. Zdajcy:

7) opisuje i ocenia dziaania wybranych organizacji pozarzdowych
zajmujcych si ochron praw czowieka.
(IV etap zakres podst.) 6. Ochrona praw i wolnoci. Zdajcy:
4) przedstawia na przykadach dziaania podejmowane przez ludzi
i organizacje pozarzdowe bronice praw czowieka; w miar swoich
moliwoci wcza si w wybrane dziaania (np. podpisuje apel,
prowadzi zbirk darw).

Poprawna odpowied
Amnesty International
Schemat punktowania
1 p. podanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Strona 14 z 27

Zadanie 33. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
IV. Znajomo
zasad i procedur
demokracji.
VI (III etap).
Rozumienie zasad
gospodarki
rynkowej.

(III etap) 28. Gospodarka w skali pastwa. Zdajcy:

3) przedstawia gwne rodzaje podatkw w Polsce (PIT, VAT, CIT)
i oblicza wysoko podatku PIT na podstawie konkretnych danych.

Poprawna odpowied
A. F
B. P
C. F
Schemat punktowania
1 p. wskazanie trzech poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.

Zadanie 34. (02)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
VI. Dostrzeganie
wspzalenoci
we wspczesnym
wiecie.

42. Systemy bezpieczestwa i wsppracy. Zdajcy:

2) opisuje cele i metody dziaania ONZ oraz kompetencje jej
organw (Zgromadzenie Oglne, Rada Bezpieczestwa, Sekretarz
Generalny, Midzynarodowy Trybuna Sprawiedliwoci, Rada
Gospodarcza i Spoeczna).
(III etap) 22. Wsppraca i konflikty midzynarodowe. Zdajcy:
1) wyjania, czym zajmuje si ONZ, jej najwaniejsze organy
(Zgromadzenie Oglne, Rada Bezpieczestwa, Sekretarz Generalny)
i wybrane organizacje midzynarodowe.

Poprawna odpowied
A. Midzynarodowy Trybuna Sprawiedliwoci
B. Sekretarz Generalny
C. Rada Bezpieczestwa
Schemat punktowania
2 p. podanie trzech poprawnych elementw odpowiedzi.
1 p. podanie dwch poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.

Strona 15 z 27

Zadanie 35. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
VI. Dostrzeganie
wspzalenoci
we wspczesnym
wiecie.

39. Polska polityka zagraniczna. Zdajcy:

2) charakteryzuje gwne kierunki polskiej polityki zagranicznej po
1989 r. i sposoby jej prowadzenia (na wybranych przykadach);
3) wyjania, jaki wpyw na polsk polityk zagraniczn ma
czonkostwo w Unii Europejskiej.
(III etap) 19. Relacje Polski z innymi pastwami. Zdajcy:
1) przedstawia najwaniejsze kierunki polskiej polityki zagranicznej
(stosunki z pastwami Unii Europejskiej i Stanami Zjednoczonymi,
relacje z ssiadami).

Poprawna odpowied
Partnerstwo Wschodnie
Schemat punktowania
1 p. podanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.

Zadanie 36. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.
VI. Dostrzeganie
wspzalenoci
we wspczesnym
wiecie.

13.Opinia publiczna. Zdajcy:

3) odczytuje i interpretuje tabele i wykresy prezentujce wyniki
badania opinii publicznej.
(III etap) 6. rodki masowego przekazu. Zdajcy:
4) uzasadnia, posugujc si przykadami, znaczenie opinii publicznej
we wspczesnym wiecie; odczytuje i interpretuje wyniki
wybranego sondau opinii publicznej.

Poprawne rozstrzygnicie
TAK
Przykadowe uzasadnienie
Pogldy wikszoci respondentw s zgodne z kierunkiem polityki zagranicznej polskiego
rzdu, gdy w 2008 i 2009 roku 7377% uwaao, e Polska w ramach UE powinna dy do
zacienienia stosunkw Unii z krajami byego ZSRR.
Schemat punktowania
1 p. podanie dwch poprawnych elementw odpowiedzi (rozstrzygnicia i uzasadnienia
z odwoaniem do danych).
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.

Strona 16 z 27

Zadanie 37. (02)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
VI. Dostrzeganie
wspzalenoci
we wspczesnym
wiecie.

43. Integracja europejska. Zdajcy:

1) omawia genez i przebieg integracji europejskiej (cele, gwne
dokumenty i instytucje, politycy, fazy integracji);
3) charakteryzuje sposb powoywania, dziaania i najwaniejsze
kompetencje instytucji Unii Europejskiej (Rada Unii Europejskiej,
Parlament Europejski, Komisja Europejska, Rada Europejska,
Trybuna Sprawiedliwoci, Europejski Trybuna Obrachunkowy,
Europejski Bank Centralny);
4) wyjania, jak tworzone jest prawo unijne, oraz wymienia
najwaniejsze postanowienia traktatw obowizujcych w Unii
Europejskiej.
(III etap) 20. Integracja europejska. Zdajcy:
1) przedstawia cele i etapy integracji europejskiej (traktaty rzymskie,
traktaty z Maastricht, Nicei, Lizbony);
2) wyjania, czym zajmuj si najwaniejsze instytucje Unii
Europejskiej (Rada Europejska, Rada Unii Europejskiej, Parlament
Europejski, Komisja Europejska).

Poprawna odpowied
A. Rady Europejskiej
B. Lizbony
C. Herman Van Rompuy
Schemat punktowania
2 p. podanie trzech poprawnych elementw odpowiedzi.
1 p. podanie dwch poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.

Zadanie 38. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.

14. rodki masowego przekazu. Zdajcy:

7) krytycznie analizuje przekazy medialne, oceniajc ich
wiarygodno i bezstronno oraz odrniajc informacje od
komentarzy.
(III etap) 6. rodki masowego przekazu. Zdajcy:
3) wyszukuje w mediach wiadomoci na wskazany temat; wskazuje
rnice midzy przekazami i odrnia informacje od komentarzy;
krytycznie analizuje przekaz reklamowy.

Poprawna odpowied
3, 5, 6, 9, 10
Schemat punktowania
1 p. wskazanie piciu poprawnych elementw odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.

Strona 17 z 27

Zadanie 39. (01)

I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
VI. Dostrzeganie
wspzalenoci
we wspczesnym
wiecie.

40. Stosunki midzynarodowe w wymiarze globalnym. Zdajcy:

4) przedstawia na przykadach wzajemne zalenoci pomidzy
pastwami biednymi i bogatymi w polityce, ekonomii, kulturze
i ekologii.
(III etap) 23. Problemy wspczesnego wiata. Zdajcy:
3) wyjania, odwoujc si do przykadw, na czym polega
globalizacja w sferze kultury, gospodarki i polityki; ocenia jej skutki.

Przykadowa odpowied
Poprzez dziaania w dziedzinie promowania kultury uatwia si kontakty gospodarcze, co
z kolei prowadzi do wzrostu pozycji politycznej.
Schemat punktowania
1 p. podanie poprawnej odpowiedzi.
0 p. inna odpowied lub brak odpowiedzi.
Zadanie 40. (012)
Temat 1.
Scharakteryzuj odwoujc si do typowych rozwiza prawnych klasycznego systemu
parlamentarno-gabinetowego, semiprezydencjalizmu i modelu kanclerskiego relacje
midzy organami ustawodawczymi a wykonawczymi w Rzeczypospolitej Polskiej.
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.
IV. Znajomo zasad
i procedur
demokracji.
V. Znajomo
podstaw ustroju
Rzeczypospolitej
Polskiej.

19.Modele ustrojowe pastw demokratycznych. Zdajcy:

1) podaje cechy charakterystyczne rnych modeli ustrojowych
pastw demokratycznych; wyjania, jaki model funkcjonuje
w Polsce;
2) charakteryzuje krtko ustroje polityczne Niemiec, Wielkiej
Brytanii, Francji, Stanw Zjednoczonych, Szwajcarii, Woch
i Rosji, na podstawie samodzielnie zebranych informacji.
20.Wadza ustawodawcza w pastwie demokratycznym. Zdajcy:
1) wymienia i ilustruje przykadami funkcje wadzy ustawodawczej.
21.Wadza wykonawcza w pastwie demokratycznym. Zdajcy:
1) wyjania, jak rol we wspczesnych pastwach moe peni
gowa pastwa; podaje przykady urzdujcych gw pastw
(monarchw i prezydentw).
24. Parlament Rzeczypospolitej Polskiej. Zdajcy:
1) wymienia kompetencje Sejmu i Senatu w pastwie i przedstawia
znaczenie obu izb oraz Zgromadzenia Narodowego w systemie
wadz Rzeczypospolitej Polskiej.
25. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. Zdajcy:
1) okrela gwne kompetencje prezydenta w relacjach
z parlamentem, rzdem, wadz sdownicz, a take sposb
sprawowania wadzy w zakresie bezpieczestwa pastwa i polityki
zagranicznej.
26. Rada Ministrw Rzeczypospolitej Polskiej. Zdajcy:
1) przedstawia konstytucyjne procedury powoywania
i odwoywania rzdu, zmiany rzdu i zmiany ministrw.
(III etap) 13. Wadza ustawodawcza w Polsce. Zdajcy:
Strona 18 z 27

1) przedstawia zadania i zasady funkcjonowania polskiego

parlamentu, w tym sposb tworzenia ustaw.
(III etap) 14. Wadza wykonawcza. Zdajcy:
1) wskazuje najwaniejsze zadania Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej i wyszukuje w rodkach masowego przekazu informacje
o dziaaniach urzdujcego prezydenta;
2) wyjania, jak powoywany jest i czym zajmuje si rzd polski;
podaje nazwisko premiera, wyszukuje nazwiska ministrw i zadania
wybranych ministerstw.
Schemat punktowania
Poziom III WARTO MERYTORYCZNA 12 P.
Zdajcy w peni:
1) scharakteryzowa relacje midzy organami ustawodawczymi
a wykonawczymi w dziedzinie uprawnie parlamentu wobec
wadzy wykonawczej:
rzd przy powoaniu musi mie poparcie wikszoci sejmowej;
moliwo wniesienia i przegosowania przez Sejm wotum
nieufnoci wobec danego ministra;
moliwo wniesienia i przegosowania przez Sejm
konstruktywnego wotum nieufnoci wobec rzdu, poprzez ktr
jest zagwarantowana znaczna stabilno rzdu i stanowiska
premiera;
parlament decyduje w pierwszym etapie o odpowiedzialnoci
konstytucyjnej Prezydenta RP i czonkw rzdu;
oraz np.:
Sejm ma wobec rzdu uprawnienia kontrolne: zapytania,
interpelacje, kwestia absolutorium;
mona czy funkcje rzdowe z mandatem parlamentarnym;
2) scharakteryzowa relacje midzy organami ustawodawczymi
a wykonawczymi w dziedzinie uprawnie wadzy wykonawczej
wobec parlamentu:
Prezydent RP ma moliwo skrcenia kadencji parlamentu
w okrelonych przypadkach;
zarzdzanie wyborw parlamentarnych przez Prezydenta RP;
oraz np.:
Prezydent RP ma moliwo kierowania ordzi do parlamentu;
uprawnienia Prezydenta RP zwizane ze zwoywaniem
pierwszego posiedzenia parlamentu, wskazywanie MarszakaSeniora;
faktyczna moliwo wpywu rzdu na Sejm poprzez dziaania
koalicji rzdzcej (wikszoci parlamentarnej);
3) scharakteryzowa relacje midzy organami ustawodawczymi
a wykonawczymi w dziedzinie uprawnie ustawodawczych
i kreacyjnych:
rzd ma prawo inicjatywy ustawodawczej;
Prezydent RP ma prawo inicjatywy ustawodawczej oraz prawo
weta;
prezydent wesp z parlamentem wypenia funkcje kreacyjne
(np. Prezes NBP, KRRiT, RPP);
Strona 19 z 27

POPRAWNO
MERYTORYCZNA

Zdajcy nie popeni

adnego bdu
merytorycznego.
SELEKCJA INFORMACJI
Zdajcy przeprowadzi
poprawn selekcj
i hierarchizacj
informacji (nie
zamieci w pracy
fragmentw
niezwizanych
z tematem).
JZYK, STYL
I KOMPOZYCJA

Zdajcy zaprezentowa
wywd w peni spjny,
harmonijny i logiczny.

oraz np.:
prawo inicjatywy ustawodawczej rzdu jest wyczne
w przypadku ustawy budetowej);
rzd ma prawo uznania projektu ustawy za pilny;
4) odnis si do typowych rozwiza prawnych klasycznego
systemu parlamentarno-gabinetowego, semiprezydencjalizmu
i modelu kanclerskiego, wskazujc, e
do systemu kanclerskiego zblia polskie rozwizania do silna
pozycja premiera oraz instytucja konstruktywnego wotum
nieufnoci, oraz rozwizania typowe dla systemu parlamentarno-gabinetowego;
do klasycznego systemu parlamentarno-gabinetowego zblia
polskie rozwizania moliwo przegosowania przez Sejm
wotum nieufnoci dla danego ministra, moliwo czenia
stanowisk w rzdzie z mandatem parlamentarnym;
do semiprezydencjalizmu zblia polskie rozwizania pozycja
prezydenta jest on wybierany w wyborach powszechnych,
moe przewodniczy posiedzeniom Rady Ministrw (jako Rady
Gabinetowej), cho w porwnaniu z tym systemem pozycja
Prezydenta RP jest sabsza (Prezydent RP nie kieruje, kiedy chce
i zwyczajowo kiedy nie ma sytuacji koabitacji, obradami
rzdu, a Rada Gabinetowa nie ma uprawnie Rady Ministrw).
5) Zdajcy wykorzysta znajomo i rozumienie rnych
aspektw danego problemu do jego opisu w szerszym kontekcie
interpretacyjnym, np. wskaza genez zjawiska, odwoujc si do
pierwszych lat III RP i wczesnego ukadu si, oraz wykaza si
znajomoci licznych poj zwizanych z danym zagadnieniem.
Poziom II WARTO MERYTORYCZNA 8 P.
Zdajcy:
w peni scharakteryzowa trzy istotne aspekty zagadnienia
(spord zagadnie 14 wskazanych dla poziomu III)
lub
w peni scharakteryzowa dwa istotne aspekty zagadnienia
i czciowo scharakteryzowa dwa istotne aspekty zagadnienia
(spord zagadnie 14 wskazanych dla poziomu III).
5) Zdajcy wykorzysta znajomo i rozumienie wybranych
aspektw analizowanego tematu; wykaza si znajomoci
wybranych poj zwizanych z tematem.

POPRAWNO
MERYTORYCZNA

Zdajcy popeni jeden

lub dwa bdy
merytoryczne.
SELEKCJA INFORMACJI
Zdajcy przeprowadzi
niekonsekwentn
selekcj informacji i ich
hierarchizacj (umieci
w pracy nieliczne
fragmenty niezwizane
z tematem).
JZYK, STYL
I KOMPOZYCJA

Zdajcy zaprezentowa
wywd nie w peni
uporzdkowany.

Strona 20 z 27

Poziom I WARTO MERYTORYCZNA 4 P.

Zdajcy:
w peni scharakteryzowa jeden istotny aspekt oraz czciowo
scharakteryzowa jeden istotny aspekt zagadnienia (spord
zagadnie 14 wskazanych dla poziomu III)
lub
czciowo scharakteryzowa trzy istotne aspekty zagadnienia
(spord zagadnie 14 wskazanych dla poziomu III).
5) Zdajcy wykaza si znajomoci jedynie nielicznych poj
zwizanych z tematem.

POPRAWNO
MERYTORYCZNA

Zdajcy popeni trzy

lub cztery bdy
merytoryczne.
SELEKCJA INFORMACJI
Zdajcy przeprowadzi
w niewystarczajcym
stopniu selekcj
informacji i ich
hierarchizacj (napisa
prac, ktrej znaczn
cz stanowi
fragmenty niezwizane
z tematem).
JZYK, STYL
I KOMPOZYCJA

Zdajcy zaprezentowa
wywd w sposb
chaotyczny
i nielogiczny.
POPRAWNO
MERYTORYCZNA

Zdajcy popeni co
najmniej pi bdw
merytorycznych.
SELEKCJA INFORMACJI
Ponad poow pracy
stanowi fragmenty
niezwizane z tematem.
JZYK, STYL
I KOMPOZYCJA

0 P.
Zdajcy nie zrozumia tematu nie wypeni wymaga dla
poziomu I.
5) Zdajcy nie wykaza si znajomoci poj zwizanych
z tematem.

Wywd jest
niekomunikatywny.
Przy pracy o wartoci
merytorycznej 0 p., nie
przyznaje si punktw
za pozostae elementy.

Egzaminator, klasyfikujc warto merytoryczn pracy na jeden z trzech poziomw (IIII),

moe oceni j wycznie na 12, 8 lub 4 punkty. Ostateczna liczba punktw uzyskanych przez
zdajcego jest zalena take od poziomu realizacji trzech pozostaych kryteriw, tj.
poprawnoci merytorycznej, selekcji informacji oraz jzyka, stylu i kompozycji pracy. Za
zrealizowanie danego kryterium na poziomie wyszym / niszym od poziomu wartoci
merytorycznej pracy, zdajcy uzyskuje jeden punkt wicej / mniej. Egzaminator moe take
oceni prac na 0 punktw.
Strona 21 z 27

Temat 2.
Scharakteryzuj ad wiatowy w ostatnim pwieczu, ustosunkowujc si do podkrelonej
oceny autora tekstu.
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.
VI. Dostrzeganie
wspzalenoci we
wspczesnym
wiecie.

40. Stosunki midzynarodowe w wymiarze globalnym. Zdajcy:

1) przedstawia podmioty oraz zasady prawa midzynarodowego
(zasad suwerennoci, wzajemnoci, pacta sunt servanda);
2) charakteryzuje na przykadach najczciej stosowane metody
rozwizywania sporw midzy pastwami;
4) przedstawia na przykadach wzajemne zalenoci pomidzy
pastwami biednymi i bogatymi w polityce, ekonomii, kulturze
i ekologii.
41.Globalizacja wspczesnego wiata. Zdajcy:
2) ocenia rol wybranych pastw oraz instytucji o zasigu
globalnym (organizacji, korporacji, mediw) w procesach
globalizacyjnych.
42. Systemy bezpieczestwa i wsppracy. Zdajcy:
1) charakteryzuje przemiany, jakie nastpiy w Europie i na wiecie
po upadku komunizmu.
44. Europa wrd wiatowych mocarstw. Zdajcy:
1) wskazuje moliwoci odgrywania przez Uni Europejsk roli
wiatowego mocarstwa;
2) rozrnia typy adw wiatowych (jedno-, dwui wielobiegunowy), odwoujc si do historii XX i XXI w.;
4) przedstawia na przykadach znaczenie supermocarstw i mocarstw
regionalnych dla adu wiatowego.

Schemat punktowania
Poziom III WARTO MERYTORYCZNA 12 P.
Zdajcy w peni:
1) przedstawi porzdek jatasko-poczdamski dwubiegunowy
ad wiatowy, rywalizacja midzy wiatem Zachodu z liderem
USA i ZSRR wraz z pastwami realnego socjalizmu, NATO
UW, np. interwencja zbrojna USA w Wietnamie, interwencje
ZSRR w swojej strefie wpyww (CSRS), jak i poza ni
(Afganistan); rywalizacja militarna, wycig zbroje, podbj
kosmosu; ch powikszania lub obrony wasnej strefy
wpyww przez dziaania ekonomiczne, doradcze, polityczne
(Afryka, pozaradziecka Azja, Ameryka aciska); kryzysy;
2) przedstawi rozpad porzdku jatasko-poczdamskiego bdcy
wynikiem przegranej rywalizacji przez ZSRR z USA, rozpad
imperium zewntrznego ZSRR i samego ZSRR, np. wskaza na
przebudow w ZSRR w okresie sekretarzowania
M.S. Gorbaczowa, przedstawi wydarzenia Jesieni Ludw
w Europie rodkowo-Wschodniej, wskaza na konflikty
odrodkowe w ZSRR;
3) przedstawi ksztatowanie si multipolarnego adu wiatowego
istnienie mocarstw regionalnych (np. Niemcy, Francja, Wielka
Brytania w Europie, Rosja, Turcja w Eurazji; Chiny, Japonia,
Korea Pd., Indie, Pakistan w Azji, Brazylia w Ameryce
Strona 22 z 27

POPRAWNO
MERYTORYCZNA

Zdajcy nie popeni

adnego bdu
merytorycznego.
SELEKCJA INFORMACJI
Zdajcy przeprowadzi
poprawn selekcj
i hierarchizacj
informacji (nie
zamieci w pracy
fragmentw
niezwizanych
z tematem).
JZYK, STYL
I KOMPOZYCJA

Zdajcy zaprezentowa
wywd w peni spjny,
harmonijny i logiczny.

aciskiej); wskaza przyczyny tej mocarstwowoci

(np. ekspansja gospodarcza i potencja ludnociowy Chin; rola
gospodarcza i polityczna UE; istnienie postkolonialnych
wsplnot jzykowo-narodowych w przypadku Wielkiej Brytanii,
Francji; potencja ludnociowy i nuklearny w przypadku Indii;
wzrost znaczenia mocarstw w organizacjach
midzynarodowych);
4) wykaza, e obok multipolarnoci mamy do czynienia ze
szczegln rol USA, z prb budowy pozycji hegemonicznej
przez to pastwo, np. interwencja w Afganistanie, Iraku, kwestia
Iranu i Korei Pn., interwencje NATO; amerykaskie korporacje
gospodarcze.
5) Wykorzysta znajomo i rozumienie rnych aspektw
zagadnienia do opisu wydarze zwizanych z systemem
bezpieczestwa midzynarodowego po 1989 roku, prawidowo
uy poj zwizanych z tematem, np.: porzdek jatasko-poczdamski, dwubiegunowy, jednobiegunowy, multipolarny ad
wiatowy, mocarstwo regionalne, mocarstwo wiatowe;
ustosunkowa si do oceny autora.
Poziom II WARTO MERYTORYCZNA 8 P.
Zdajcy:
w peni scharakteryzowa trzy istotne aspekty zagadnienia
(spord zagadnie 14 wskazanych dla poziomu III)
lub
w peni scharakteryzowa dwa istotne aspekty zagadnienia
i czciowo scharakteryzowa dwa istotne aspekty zagadnienia
(spord zagadnie 14 wskazanych dla poziomu III).
5) Zdajcy wykorzysta znajomo i rozumienie wybranych
aspektw analizowanego tematu; wykaza si znajomoci
wybranych poj zwizanych z tematem; ustosunkowa si do
oceny autora.

POPRAWNO
MERYTORYCZNA

Zdajcy popeni jeden

lub dwa bdy
merytoryczne.
SELEKCJA INFORMACJI
Zdajcy przeprowadzi
niekonsekwentn
selekcj informacji i ich
hierarchizacj (umieci
w pracy nieliczne
fragmenty niezwizane
z tematem).
JZYK, STYL
I KOMPOZYCJA

Zdajcy zaprezentowa
wywd nie w peni
uporzdkowany.

Strona 23 z 27

Poziom I WARTO MERYTORYCZNA 4 P.

Zdajcy:
w peni scharakteryzowa jeden istotny aspekt oraz czciowo
scharakteryzowa jeden istotny aspekt zagadnienia (spord
zagadnie 14 wskazanych dla poziomu III)
lub
czciowo scharakteryzowa trzy istotne aspekty zagadnienia
(spord zagadnie 14 wskazanych dla poziomu III).

POPRAWNO
MERYTORYCZNA

Zdajcy popeni trzy

lub cztery bdy
merytoryczne.

SELEKCJA INFORMACJI
Zdajcy przeprowadzi
w niewystarczajcym
stopniu selekcj
5) Zdajcy wykaza si znajomoci jedynie nielicznych poj informacji i ich
zwizanych z tematem.
hierarchizacj (napisa
prac, ktrej znaczn
cz stanowi
fragmenty niezwizane
z tematem).
JZYK, STYL
I KOMPOZYCJA

Zdajcy zaprezentowa
wywd w sposb
chaotyczny
i nielogiczny.
POPRAWNO
MERYTORYCZNA

Zdajcy popeni co
najmniej pi bdw
merytorycznych.
SELEKCJA INFORMACJI
Ponad poow pracy
stanowi fragmenty
niezwizane z tematem.
JZYK, STYL
I KOMPOZYCJA

0 P.
Zdajcy nie zrozumia tematu nie wypeni wymaga dla
poziomu I (spord 14).
5) Zdajcy nie wykaza si znajomoci poj zwizanych
z tematem.

Wywd jest
niekomunikatywny.
Przy pracy o wartoci
merytorycznej 0 p., nie
przyznaje si punktw
za pozostae elementy.

Egzaminator, klasyfikujc warto merytoryczn pracy na jeden z trzech poziomw (IIII),

moe oceni j wycznie na 12, 8 lub 4 punkty. Ostateczna liczba punktw uzyskanych przez
zdajcego jest zalena take od poziomu realizacji trzech pozostaych kryteriw, tj.
poprawnoci merytorycznej, selekcji informacji oraz jzyka, stylu i kompozycji pracy. Za
zrealizowanie danego kryterium na poziomie wyszym / niszym od poziomu wartoci
merytorycznej pracy, zdajcy uzyskuje jeden punkt wicej / mniej. Egzaminator moe take
oceni prac na 0 punktw.
Strona 24 z 27

Temat 3.
Porwnaj proces legislacyjny w Rzeczypospolitej Polskiej i w Stanach Zjednoczonych
Ameryki.
I. Wykorzystanie
i tworzenie
informacji.
II. Rozpoznawanie
i rozwizywanie
problemw.
IV. Znajomo zasad
i procedur
demokracji.
V. Znajomo
podstaw ustroju
Rzeczypospolitej
Polskiej.

20.Wadza ustawodawcza w pastwie demokratycznym. Zdajcy:

2) zarysowuje gwne funkcje izby wyszej i niszej parlamentw
w wybranych pastwach (w Wielkiej Brytanii, Stanach
Zjednoczonych, Niemczech); podaje przykady pastw
z parlamentem jednoizbowym;
5) przedstawia procedur tworzenia prawa przez parlament.
23.Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Zdajcy:
5) przedstawia procedur zmiany Konstytucji.
24. Parlament Rzeczypospolitej Polskiej. Zdajcy:
3) podaje przykady stosowania w procedurze legislacyjnej
polskiego parlamentu wikszoci zwykej, bezwzgldnej
i kwalifikowanej;
4) wyjania szczeglny charakter procedury uchwalania ustawy
budetowej.
(III etap) 13. Wadza ustawodawcza w Polsce. Zdajcy:
1) przedstawia zadania i zasady funkcjonowania polskiego
parlamentu, w tym sposb tworzenia ustaw.

Schemat punktowania
Poziom III WARTO MERYTORYCZNA 12 P.
Zdajcy w peni:
1) w kwestii inicjatywy ustawodawczej przedstawi rnice
w Polsce wicej podmiotw (Prezydent RP, Rada Ministrw oraz
inicjatywa ludowa) oraz podobiestwa przysuguje ono
czonkom legislatywy, ale w Stanach Zjednoczonych dotyczy
czonka ktrej z izb, a w Polsce ma j grupa 15 posw lub
Senat jako cao;
2) w kwestii przyjcia ustawy wykaza rnice w pracach nad
projektem w izbach:
w USA uzgadnianie projektu, na og praca rwnolega
w komisjach Senatu i Izby Reprezentantw, w Polsce praca
w komisji sejmowej, czytania projektu, uchwalenie ustawy przez
Sejm;
w Polsce ustawa po uchwaleniu przez Sejm jest przekazywana
Senatowi, ktry moe wprowadzi do niej poprawki, przyj j
lub odrzuci, jednak ostateczn decyzj (wikszoci
bezwzgldn) podejmuje Sejm mamy do czynienia z przewag
Sejmu w procesie ustawodawczym; w USA obie izby s
rwnowane w procesie ustawodawczym;
3) przedstawi
rol prezydentw, ukazujc podobiestwa (prawo weta
zawieszajcego) i rnice w tym wzgldzie w wikszociach
niezbdnych do jego przeamania (2/3 w USA, 3/5 w Polsce);
rol organw wadzy sdowniczej w postaci kwestii
konstytucyjnoci ustaw (Sd Najwyszy w USA i Trybuna
Konstytucyjny w Polsce);
Strona 25 z 27

POPRAWNO
MERYTORYCZNA

Zdajcy nie popeni

adnego bdu
merytorycznego.
SELEKCJA INFORMACJI
Zdajcy przeprowadzi
poprawn selekcj
i hierarchizacj
informacji (nie
zamieci w pracy
fragmentw
niezwizanych
z tematem).
JZYK, STYL
I KOMPOZYCJA

Zdajcy zaprezentowa
wywd w peni spjny,
harmonijny i logiczny.

4) wskaza rnice midzy szczeglnymi trybami postpowania

ustawodawczego:
w USA konstytucja jest sztywna i zmieniana w formie
poprawek (dana poprawka musi uzyska po min. 2/3 gosw
w kadej z izb oraz by ratyfikowana przez parlamenty min. 3/4
stanw), w Polsce take sztywna, ale zmieniana w formie
nowelizacji, przy mniejszej liczbie podmiotw majcych prawo
inicjatywy i wikszoci min. 2/3 w Sejmie oraz bezwzgldnej
w Senacie, moe by w pewnych warunkach poddana pod
referendum;
w Polsce specjalny tryb dla ustawy budetowej inicjatywa
tylko dla rzdu; w Polsce rzd moe uzna jaki projekt za pilny.
5) Wykorzysta znajomo i rozumienie rnych aspektw
danego problemu do jego opisu w szerszym kontekcie
interpretacyjnym, np. rol procesu ustawodawczego w pastwie
demokratycznym, kwesti praktyki (np. znakomita wikszo
projektw jest skadana przez rzd w Polsce, a w USA
administracja prezydencka czyni to nieformalnie przez
deputowanego swej partii szacuje si, e dotyczy to 3/4 ustaw;
w USA weto nieformalne prezydenta, ktre moe nie wydawa
przepisw wykonawczych do ustawy, co czyni j martw,
w Polsce tak sytuacj moemy sobie wyobrazi, jeli chodzi
o rzd mniejszociowy) oraz wykaza si znajomoci licznych
poj zwizanych z danym zagadnieniem: czytania sejmowe,
inicjatywa ustawodawcza, ustawa, rezolucja, uchwaa, poprawki,
ponowne uchwalenie, weto, komisje parlamentarne, nowelizacja,
poprawka, tryb szczeglny.
Poziom II WARTO MERYTORYCZNA 8 P.
Zdajcy:
w peni scharakteryzowa trzy istotne aspekty zagadnienia
(spord zagadnie 14 wskazanych dla poziomu III)
lub
w peni scharakteryzowa dwa istotne aspekty zagadnienia
i czciowo scharakteryzowa dwa istotne aspekty zagadnienia
(spord zagadnie 14 wskazanych dla poziomu III).
5) Zdajcy wykorzysta znajomo i rozumienie wybranych
aspektw analizowanego tematu; wykaza si znajomoci
wybranych poj zwizanych z tematem.

POPRAWNO
MERYTORYCZNA

Zdajcy popeni jeden

lub dwa bdy
merytoryczne.
SELEKCJA INFORMACJI
Zdajcy przeprowadzi
niekonsekwentn
selekcj informacji i ich
hierarchizacj (umieci
w pracy nieliczne
fragmenty niezwizane
z tematem).
JZYK, STYL
I KOMPOZYCJA

Zdajcy zaprezentowa
wywd nie w peni
uporzdkowany.

Strona 26 z 27

Poziom I WARTO MERYTORYCZNA 4 P.

Zdajcy:
w peni scharakteryzowa jeden istotny aspekt oraz czciowo
scharakteryzowa jeden istotny aspekt zagadnienia (spord
zagadnie 14 wskazanych dla poziomu III)
lub
czciowo scharakteryzowa trzy istotne aspekty zagadnienia
(spord zagadnie 14 wskazanych dla poziomu III).
5) Zdajcy wykaza si znajomoci jedynie nielicznych poj
zwizanych z tematem.

POPRAWNO
MERYTORYCZNA

Zdajcy popeni trzy

lub cztery bdy
merytoryczne.
SELEKCJA INFORMACJI
Zdajcy przeprowadzi
w niewystarczajcym
stopniu selekcj
informacji i ich
hierarchizacj (napisa
prac, ktrej znaczn
cz stanowi
fragmenty niezwizane
z tematem).
JZYK, STYL
I KOMPOZYCJA

Zdajcy zaprezentowa
wywd w sposb
chaotyczny
i nielogiczny.
POPRAWNO
MERYTORYCZNA

Zdajcy popeni co
najmniej pi bdw
merytorycznych.
SELEKCJA INFORMACJI
Ponad poow pracy
stanowi fragmenty
niezwizane z tematem.
JZYK, STYL
I KOMPOZYCJA

0 P.
Zdajcy nie zrozumia tematu nie wypeni wymaga dla
poziomu I (spord 14).
5) Zdajcy nie wykaza si znajomoci poj zwizanych
z tematem.

Wywd jest
niekomunikatywny.
Przy pracy o wartoci
merytorycznej 0 p., nie
przyznaje si punktw
za pozostae elementy.

Egzaminator, klasyfikujc warto merytoryczn pracy na jeden z trzech poziomw (IIII),

moe oceni j wycznie na 12, 8 lub 4 punkty. Ostateczna liczba punktw uzyskanych przez
zdajcego jest zalena take od poziomu realizacji trzech pozostaych kryteriw, tj.
poprawnoci merytorycznej, selekcji informacji oraz jzyka, stylu i kompozycji pracy. Za
zrealizowanie danego kryterium na poziomie wyszym / niszym od poziomu wartoci
merytorycznej pracy, zdajcy uzyskuje jeden punkt wicej / mniej. Egzaminator moe take
oceni prac na 0 punktw.
Strona 27 z 27