Les$1:"Module"1:"Financile"markten!

Paper:'
Niet%verplicht%hem%te%schrijven.%
%
Bedoeling%is%dat%je%en%link%legt%naar%de%praktijk%door%een%artikel%uit%de%krant%of%tijdschrift%
te%bespreken.%
Ongeveer%3%bladzijden%lang.%
Deadline:%tegen%dag%van%het%examen%
Telt%voor%25%%mee%als%je%hem%schrijft.%Als%je%hem%niet%schrijft,%telt%het%examen%voor%
100%.%
Zie%document%op%Chamilo%
%

Te'Kennen:'

Syllabus%overlapt%de%lessen,%maar%er%zijn%extra%zaken%die%er%niet%in%staan.%
Te%kennen:%alles%dat%in%de%les%gezegd%wordt.%(deze%notities%dus)%
Dingen%die%niet%in%de%les%gezien%zijn,%niet%kennen.%
%
%
%

Inleiding'
Definitie:''

Financile%markt%=%markt%waar%financile%producten%worden%gekocht%en%verkocht%

Werking'
%

%
%
%
%
%
%
%

Spaaroverschotten%
(inkomsten%zijn%groter%dan%uitgaven)%
!%=%beleggers%
particuliere%beleggers:%jan%met%pet%die%wat%centen%wil%beleggen%
institutionele%beleggers:%grote%partijen%die%beleggen%(pensioenfondsen,%banken,%
bedrijven,%verzekeringsmaatschappijen,)%
%

Obligaties% %
(VV)%vreemd%vermogen%
(Overheid%en%bedrijven)%
%
%
%
%

Financile3markt3

%
%
%

%
%
%

%
%
%

%
%
%

%
%
%

%
Aandelen%
(EV)%Eigen%Vermogen%
%
(Bedrijven)%

Spaartekorten%
(meer%uitgeven%dan%dat%je%binnenkrijgt)%
!%bedrijven3+3overheid%%
(soms%ook%particulieren)%
(particulieren%er%niet%bij:%gaat%over%kleine%bedragen,%dus%wegen%niet%door)%
%
%
U%bedrijf%kan%zich%dus%financieren%met%EV%en%VV,%Overheid%enkel%met%VV%
U%Bovenaan%schema:%beleggers,%onderaan%schema:%financierders%
U%Je%kan%de%3%modules%zien%die%we%bespreken:%financile%markten,%aandelen,%obligaties%
%
%
3
3

Belangrijkste'verschillen'tussen'aandelen'en'obligaties'
3
3
Faling:3

Looptijd:3

LT%(lange%termijn,%maar%
niet%oneindig)%
Eindige%looptijd%
Uitzondering:%
eeuwigdurende%obligatie:%
uitzonderlijk,%geen%
einddatum%
Vooraf%vastgelegd%(is%niet%
gelijk%aan%vast)%
Opbrengst%obligatie%noemt%
men%een%COUPON%(krijg%je%
jaarlijks)%

Opbrengst3

'

Obligaties3 3
3
Geld%dat%over%is%gaat%eerst%
naar%obligatiehouders%

'

3
Aandelen3
Als%bedrijf%faalt,%pas%geld%als%
laatste%(na%obligaties,)%
!%risico%hoger%
Oneindig%(loopt%nooit%af)%

Niet%vooraf%vastgelegd%
Opbrengst%aandeel%noemt%
men%een%DIVIDEND%(niet%
altijd%jaarlijks)%

Types'van'financile'markten'
Verschil'tussen'primaire'en'secundaire'markt'

%
%%%%%%%%emissie%
%
%
t0 %
%
%
%
Primaire%markt%
%
%
%
secundaire%markt%
%
%
Emissie:%uitgeven%van%financile%producten%
Primaire3markt:%markt%waar%nieuwe%financile%producten%worden%uitgegeven%
Secundaire3markt:%waar%bestaande%financile%producten%worden%verhandeld.%Is%veel%
ruimer%dan%de%primaire%
Vb:%Brusselse%beurs:%zowel%primaire%als%secundaire%markt.%Het%verschil%zit%men%in%de%tijd.%
%
!%Valt%niet%samen%met%fin%markt%(vb.:%Brussel%doet%de%2)%

Verschil'tussen'geldmarkt'en'kapitaalmarkt'
!%Kijken%naar%de%restlooptijd%
!%Restlooptijd:%looptijd%dat%het%product%nog%loopt.%
%
!%vb.:%Obligatie%die%binnen%2%jaar%vervalt%(restlooptijd%=%2%jaar)%
%
Geldmarkt:%restlooptijd%<=%1%jaar%
%
Kapitaalmarkt:%restlooptijd%>%1%jaar%
%
!%Valt%niet%samen%met%fin%markt%(Brussel%doet%de%2)%
%
Verschil3tussen3restlooptijd3en3looptijd:33
Vb:%obligatie%op%5%jaar%moet%nog%een%jaar%gaan%tot%de%einddatum%
!%looptijd%=%5%jaar%
!%restlooptijd%is%nog%maar%1%jaar%
%
Vb:%geldmarkt%(<=%1%jaar):%kasbon%op%1%jaar,%schatkistcertificaat%op%3%maand%
Vb.:%kapitaalmarkt%(>%1%jaar):%kasbon%op%3%jaar,%obligatie%op%5%jaar%
%
Behalve3aandelen,3verhuizen3alle3financile3producten3van3de3kapitaalmarkt3naar3
de3geldmarkt3(als3de3restlooptijd3<=3wordt3dan313jaar)3
%
!%Valt%niet%samen%met%fin%markt%(Brussel%doet%de%2)%
%
3
3

Verschil'tussen'concrete'en'abstracte'markt'

Concrete3markt:%markt%waar%de%financile%kopers%en%verkopers%samenkomen%in%een%
gebouw.%(fysiek%samen%in%het%gebouw)%
%
!%er%wordt%aan%vloerhandel%gedaan.%
%
Abstracte3markt:%voorbeeld:%verbonden%via%een%computer,%met%het%netwerk%verbonden%
met%elkaar.%(Fysiek%niet%bij%elkaar,%virtueel%wel).%
%
U!%Trend:%abstracte%markt%neemt%plaats%in%van%concrete%markt%
%
Valt%wl%samen%met%fin%markt%(Kan%1%van%de%2%aan)%
%

Verschil'tussen'prijsgedreven'markt'en'ordergedreven'markt'

Ordergedreven3markt:3
1) orders%
2) prijs%
V=A%!evenwichtsprijs%
%
De%financile%markt%zal%eerst%orders%(opdrachten%die%handelaars,%beleggers,%financiers%
geven%om%een%financieel%product%te%kopen%of%verkopen)%geven.%
S%Morgens%worden%eerst%de%orders%samengelegd%per%financieel%product,%en%dan%zal%men%
een%prijs%bepalen.%Bij%de%prijs%is%de%V=A%!%evenwichtsprijs%
%
!%De%financile%markt%in%Brussel%is%een%ordergedreven%markt.%
%
Prijsgedreven3markt:3
1) Prijs%wordt%vastgelegd%s%morgens%
2) Orders%zetten%
%
Vb:%Nasdaq%
Marktmakers:%leggen%de%prijzen%vast.%Zijn%meestal%banken.%Koersen%per%financieel%
product%(vb%aandeel%Belgacom,)%worden%door%hen%vastgelegd.%Prijzen%en%koersen%
vastleggen%door%op%de%website%te%tonen.%
%
!%2%koersen:%
%
!%Biedkoers/prijs:%kleiner%dan%laat:%Prijs%waartegen%de%marktmaker%altijd%bereid%%
%
is%te%kopen.%(de%belegger%verkoopt%aan%de%marktmaker)%
%
!%Laatkoers/prijs:%De%koers/prijs%waartegen%de%marktmaker%verkoopt.%
%
!%Spread:%verschil%tussen%de%biedkoers%en%de%laatkoers%(redelijk%klein)%
%
Valt%samen%met%de%fin%markt:%ofwel%is%het%prijsgedreven%ofwel%ordergedreven%
%
!%Voorbeeld%prijszetting:%zie%volgende%pagina%
3
3

Voorbeeld:3
Voorbeeld%marktmaker:%
Marktmaker:%meestal%een%bank%
%
Aandeel%X%
3
3
Bied3 3
Laat3 3
aanbod3
vraag3 3
Marktmaker3
Tijdstip%1:% 25,10% %
25,30% %
400% %
100% %
+300%
Tijdstip%2:% 24,70% %
24,90% %
200% %
400% %
U200%!%100%over%
Tijdstip%3:% 24,80% %
25,00% %
300% %
350% %
U50%!%50%over%
Tijdstip%4:% 24,85% %
25,05% %
310% %
340% %
U30%!%20%over%
%
%
%
%
%
%
=%30.123,5% =29.757%
%
Tijdstip%1:%Er%zijn%400%aandelen%die%mensen%aan%de%laatprijs%willen%verkopen%en%100%
aandelen%die%mensen%aan%de%biedkoers%willen%kopen.%Op%het%einde%heeft%de%marktmaker%
300%aandelen%over%in%zijn%portefeuille.%
Tijdstip%2:%Hij%begint%in%zijn%portefeuille%aandelen%te%verzamelen,%en%wil%ze%kwijt,%dus%de%
prijs%zal%dalen.%
Tijdstip%3:%Hij%zal%prijzen%verhogen,%want%anders%zal%zijn%portefeuille%negatief%worden,%en%
dat%is%niet%goed.%Ze%zullen%een%klein%beetje%stijgen%
%
(aanbod:%beleggers%verkopen)%
!%voortdurend%op%zoek%naar%een%evenwicht%%
%
!%Bij%een%evenwicht%is%de%portefeuille%van%de%marktmaker%gelijk%aan%0%
%
30.123,5%=%uitgaven%van%de%marktmaker%(hoeveelheid%x%prijs)%
29.757%=%inkomsten%van%de%marktmaker%
%
!%het%verschil%is%366,5%euro:%hij%heeft%meer%uitgaven%dan%inkomsten.%Hij%houd%20%
aandelen%over%in%vergelijking%met%het%begin%van%de%dag.%(aandeel%is%ook%geld%waard%dus%is%
niet%armer%geworden).%
!%366,5/20%=%18,325%!%als%hij%er%de%volgende%dag%meer%dan%dit%bedrag%voor%krijgt,%zal%
hij%er%aan%verdiend%hebben.%

Les$1:$Module'2:!Obligaties!
Definitie'
Obligatie%=%Lange%termijn%schuldvordering%op%emittent%die%belegger%vooraf%vastgelegde%
opbrengst%garandeert.%
%
!%Het%is%een%schuld%(vreemd%vermogen)%
!%Vooraf%vastgelegde%opbrengst%
!%Lange%termijn%

Technische'parameters'van'obligaties'
!%karakteristieken%
%
U Naam%van%de%emittent%
U Bedrag%van%de%emissie%
U Bedrag%van%de%nominale%waarde%(bedrag%van%1%obligatie)%
U Nominale%rente%(=coupon)%
o Coupon%=%nominale%rente%x%nominale%waarde%
U Looptijd%van%het%effect%
U Coupondatum%
U Uitgifteprijs%
%
%

Voorbeeld'Wolters'Kluwer'

%
%
%
%
%
%
%
%
%
Naam%van%de%emittent%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
Bedrag%van%emissie%
%
%
Nominale%rente%
%
%
%
%
%
%
%
looptijd%en%%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
coupondatum%
%
%
%
Bedrag%nominale%waarde%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
U Naam%van%de%emittent:%wolters%kluwer%
U Bedrag%van%de%emissie:%400.000.000%NLG%
U Bedrag%van%de%nominale%waarde:%5000%gulden%%
o =%bedrag%van%1%obligatie%
U Nominale%rente%(=coupon):%5,875%
o Coupon%=%nominale%rente%x%nominale%waarde%
o 5,875%%x%5000%=%293,75%gulden%
U Looptijd%en%coupondatum%
%
!%uitgifteprijs%staat%er%niet%op%(maar%is%wel%belangrijke%parameter%van%de%obligatie)%
!%uitgifteprijs3=3percentage3(a3pari3=3100%;3onder3pari3<100%;3boven3pari3
>100%)%
!%vb.:%uitgifteprijs%:%101,10%%
!%Nominale%waarde:%5000%gulden:%je%betaald%dus%5055%gulden%!%effectief%%
rendement%<%nominaal%rendement%(5,875)%(berekening:%zie%later)%

Les$2:$Module$2:$Obligaties!
Technische'parameters'
Uitgifteprijs'
U
U
U

a%pari%=%100%%
onder%pari%(<100%)%
boven%pari%(>100%)%

%
Historisch3gezien:3
!%tijdsperiode%tussen%het%drukken%van%de%obligatie%en%het%effectief%verkopen%van%de%
obligatie.%
!%vb.:%Bekaert%gaat%naar%de%drukker%om%100.000%obligaties%te%laten%drukken.%%
!%Drukker%zegt:%pas%volgende%maand%klaar.%%
!%tijd%tussen%drukken%en%verkopen%
!%Bij%het%drukken:%de%nominale%rente%ligt%vast%(staat%erop%gedrukt)%
!%Stel:%de%marktrente%(rente%die%gebruikelijk%is%op%de%markt)%stijgt%tijdens%deze%%
periode.%(vb%van%2%%naar%3%)%!%je%raakt%uw%obligatie%niet%meer%kwijt,%want%%
nominale%rente%is%te%laag.%
!%Oplossen:%Uitgifteprijs%lager%zetten%dan%100%%(uitgifteprijs%staat%niet%op%%
voorhand%vast,%maar%die%kan%je%tot%de%laatste%dag%bepalen).%
!%marktrente%stijgt%!%uitgifteprijs%laten%dalen%!%hoger%rendement%
!%Omgekeerd%kan%ook.%
Nu%%
heeft%dit%niet%veel%nu%meer,%maar%bestaat%nog%altijd%(niet%veel%nu%meer,%want%alles%is%
elektronisch%en%dus%kan%je%tot%de%laatste%dag%aanpassen)%
%
Trend:3
Obligatie%met%een%nominale%rente%van%4%.%De%uitgifteprijs%wordt%dan%vaak%boven%pari%
gezet.%(ziet%er%aantrekkelijk%uit,%maar%effectief%rendement%niet%zo%heel%hoog).%
!%uitgifteprijs%laat%toe%om%hoog%nominaal%rendement%te%afficheren,%maar%door%boven%
pari%te%zetten%(wat%ze%in%klein%erbij%zetten)%drukken%ze%het%rendement.%
%
!%nominale%rente%hoog%zetten%en%er%reclame%mee%maken%
%
!%uitgifteprijs%boven%pari%zetten%(in%kleine%lettertjes)%om%te%compenseren%
%
%
!%soort%van%misleiden%
%
%

Soorten'obligaties'
Standaard'obligaties'

=%normale%obligatie%
43kenmerken:3
kenmerk31:3+3vaste3en3positieve3rente3
%
%
%
%%%%%I% %%%%%%%%C1%%
C2%
C4%
C5%+%NW%
%%%%%%%%%%%C3% %
%
%
%
C%=%coupon%
I%=%Investering%
NW=%nominale%waarde%
%
Varianten:3
Nul%coupon%obligatie:%
!%Je%krijgt%onderweg%niets%(alle%Cs%zijn%0)%
!%CI%=%Cj%=%0%
!%Erin%beleggen%als%de%I<NW%!%Erin%beleggen%als%de%uitgifteprijs%onder%pari%is%(vb%
75%).%
!%dan%moet%je%maar%75%euro%betalen%en%krijg%je%100%terug%(wel%geen%intrest)%
!%Voordeel:%geen%roerende%voorheffingen%(want%die%worden%op%de%intrest%gehoffen)%
%
VariabeleUrente%obligatie:%
!%Rente%varieert%in%de%tijd%
!%Ci%niet%gelijk%aan%Cj%=%f%(functie%van%de%marktrente%op%dat%moment)%
!%Wel%vooraf%vastgelegd%(vb:%coupon%in%jaar%i%:%((2%%+%0,5*rKT(i))*NW)%
%
Gendexeerde%obligatie:%
!%C%is%een%functie%van%de%inflatie%
!%Vooraf%vastgelegd%(vb:%coupon%in%jaar%i%:%((1%%+%inflatiei)*NW)%
%
%

Kenmerk32:3+3Binnenlandse3obligatie3
!%Standaard%obligaties%zijn%binnenlandse%obligaties.%
=%Obligatie%die%wordt%uitgegeven%in%het%land%van%de%emittent%
!%Vb.%Bekeart%geeft%obligatie%uit%in%Belgi%
!%In%Belgi%zeldzaam,%want%te%klein%voor%veel%geld%op%te%halen%
(standaardobligatie%in%Belgi%is%dus%niet%de%norm,%in%de%VS%bv%wel).%
%
Varianten3
Buitenlandse%obligatie:%
!%Buitenlandse%obligatie%wordt%uitgegeven%in%1%land%dat%niet%uw%thuisland%is.%
!%Vb:%Belgische%firma%die%obligatie%in%de%VS%plaatst.%
%
EuroUobligatie:%
!%Klassieke%definitie:%
!%Obligatie%die%in%verschillende%landen%tegelijkertijd%wordt%uitgegeven%
!%Je%thuisland%kan%er%ook%bijzitten%
!%Kan%in%Dollar%zijn,%of%andere%munten.%
!%Moet%niet%in%eurozone%(vb.%in%Mexico,%Brazili,)%
!%Vb.%Japans%bedrijf%geeft%ene%uit%in%Japanse%yen%in%Japan%en%China%=%euroU%
obligatie%
%
!%Nieuwe%definitie:%%
!%eventuele%toekomstige%obligaties%uitgegeven%door%alle%euroUlanden%%
tegelijkertijd.%(in%dit%geval:%terugbetaling%gewaarborgd%door%verschillende%landen%%
tegelijkertijd)%
!%oplossing%voor%Griekenland,%Itali,%
!%kredietcrisis%van%vb%Griekenland%valt%weg%
!%Bestaat%nog%niet%
%
%

%
Kenmerk33:3Z3niet3achtergesteld3of3bevoorrecht:3
!%Standaard%obligaties%mogen%niet%achtergesteld%of%bevoorrecht%zijn.%
!%Rangorde%bij%faling%(zie%verschil%tussen%obligaties%en%aandelen):%
1) obligaties%
2) aandelen%
%
Varianten:3
Achtergestelde%obligatie:%
!%staat%tussen%obligaties%en%aandelen%
!%wordt%achter%de%gewone%obligaties%geplaatst%!%Bij%faling:%eerst%obligaties,%dan%
achtergestelde%obligaties,%dan%aandelen%
!%meer%risico%dan%gewone%obligaties%
!%waarom%erin%beleggen?:%Risico%en%rente%(rendement)%vallen%altijd%samen%!%hogere%
rente.%
%
Bevoorrechte%obligaties:%
1)%Door%rangorde:%
!%Komen%in%rangorde%eerst%
!%Bij%faling:%eerst%bevoorrechte%!%dan%obligaties%!%dan%achtergestelde%!%dan%
aandelen%
!%lagere%rente%(minder%risico)%
Nieuwe%rangorde:%
1) bevoorrechte%obligaties%
2) obligaties%
3) achtergestelde%obligaties%
4) aandelen%
%
2)%bepaalde%activa%van%het%bedrijf%(emittent)%als%waarborg%gebruiken.%Bij%faling:%worden%
die%activa%(vb.%gebouw)%prioritair%gebruikt%om%de%obligaties%terug%te%betalen.%
%
%
%
%

!%Belangrijke%soort%bevoorrechte%obligaties%ontstaan%door%effectisering.%
Effectisering%=%kredieten%worden%omgezet%in%effecten%(aandelen%en%obligaties)%(hier%
obligaties)%
U kredieten%zijn%niet%verhandelbaar%(iets%dat%niet%verhandelbaar%is%omzetten%in%iets%
verhandelbaar%
U vooral%banken%doen%aan%effectisering%(bank%geeft%kredieten%(activa)%uit).%
bank:%activa:%kredieten;%passiva:%eigen%vermogen%en%depositos%(spaarboekjes,%
termijnrekeningen,%kasbons,)%
Bij%effectisering%worden%de%kredieten%op%activa%effecten%op%activa.%Die%kunnen%
verkocht%worden%(wordt%geld)%
U verschillende%voordelen%voor%de%bank%van%effectiseren:%
o kredietrisico%daalt%(risico%dat%kredietnemer%in%faling%gaat%(geld%kwijt))%
(risico%daalt,%want%wordt%omgezet%in%geld)%
o liquiditeitsrisico%daalt%(centen%die%je%direct%beschikbaar%hebt%stijgt)%
Bankbiljetten%zijn%liquide,%kredieten%niet%
Liquiditeitsrisico:%bank%heeft%op%bepaald%moment%te%weinig%liquiditeiten%
(direct%beschikbare%centen%!%zichtrekening%(spaarboekje)%zit%bij%
depositos,%en%die%kunnen%steeds%onmiddellijk%worden%afgehaald.%%Dit%moet%
kunnen%opgevangen%worden).%
o wet:%elke%bank%moet%een%minimum%eigen%vermogen%aanhouden%(functie%
van%het%eigen%vermogen)%!%minder%risico%lopen%door%kredieten%te%
verkopen%!%minder%EV%aanhouden%!%winst%per%aandeel%zal%stijgen%!%
rendabiliteit%omhoog%(ROE).%
winst/EV%stijgt%(want%noemer%daalt)%
o NADEEL%van%effectisering:%Kredieten%zijn%bron%van%inkomsten%(brengen%
rente%op),%dus%als%je%er%een%deel%van%schrapt%!%omgezet%in%geld:%brengt%
niets%op.%
winst/EV%stijgt?%Noemer%daalt,%maar%teller%ook.%
%
Technisch:33
%
Bank%
%
%
Kredieten%afstoten% %
%
%
%
geld%(betalen)%
%
Effectiseringsvehikel%(vennootschap%die%speciaal%is%opgericht%om%effectisering%te%doen)%
(zij%halen%geld%door%effecteten%(obligaties)%te%verkopen%op%de%financile%markt)%
%
%
%
effecten%(obligaties)%%
%
%
geld%
%
Financile%markt%
%
Obligaties%
%
Bevoorrechte%obligaties%
%
Waarborg:%hypothecaire%kredieten%en%andere%kredieten%
%
Hypotheekobligaties%

%
%
!%wordt%vooral%in%belegd%door%institutionele%beleggers%
!%effectiseringsvehikel%geven%bevoorrechte%obligaties%(waarborg%=%kredieten)%

Financile'crisis'
Eind%jaren%90:%in%de%VS:%30U40%%hypotheekleningen%met%3%kenmerken:%
U quotiteit%=%100%%(quotiteit%van%hypotheekleninge%=%waarde%van%het%krediet/%
waarde%van%het%onderliggend%vastgoed)%(vb:%100/100)%!%niet%verstandig,%want%
geen%marge%(vb%stel%dat%je%vastgoed%in%waarde%daalt%!%probleem)%(In%Belgi%
ongeveer%80%%(20%%marge)%
U variabele%rente%
U (aflossing/inkomen)%hoog%!%aflossing%(maandelijks):%rente%+%kapitaal%
In%Belgi%mag%de%verhouding%niet%hoger%zijn%dan%1/3%(niet%meer%dan%1/3de%van%je%
inkomen%aan%aflossingen)%
In%de%VS%toen:%meer%dan%50%%
!%achteraf%noemen%we%deze%rommelhypotheken%(te%riskant)%%
%
rommelhypotheken%
%
%%%effectisering%
%
hypotheekobligaties%
%
%
%%%verkopen%
%
Financile%markt%!%andere%banken%die%ze%opkochten%(institutionele%beleggers)%
%
%
!%VS:%2005:%marktrente%begon%te%stijgen%!%variabele%rente%stijgt,%want%is%afhankelij%van%
de%markt.%(kapitaal%blijft%gelijk,%maar%rente%stijgt)%
!%probleem:%veel%kredietnemers%zaten%al%tegen%de%grens%(want%aflossing/inkomen%was%
al%hoog)%
!%kredietnemers%stopten%met%betalen,%want%het%ging%niet%meer.%!%huis%in%beslag%
%
VS:%marktrente%omhoog% %
variabele%rente%omhoog% %
aflossing%omhoog%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
ontleners%in%faling%
VS:%prijs%vastgoed%daalt%(vb:%20%)%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
vastgoed%!%bank%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
kredietverliezen%(20%)%
%
%
%
%
%
%
%
%
hypotheekobligatiesUverliezen%(20%)%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
wie?%Hoeveel?%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
wantrouwen%naar%alle%banken%
%
!%als%de%prijs%van%het%vastgoed%daalt,%zullen%er%evenveel%kredietverliezen%zijn,%die%voor%
rekening%van%de%beleggers%van%de%hypotheekobligaties%zijn.%
!%wie/hoeveel:%niemand%wist%wie%en%hoeveel%er%in%belegd%was.%
!%wantrouwen%tussen%alle%banken%
%

!%interbankenmarkt:%waar%banken%elkaar%geld%lenen%
(banken%gaan%geld%uitlenen%aan%elkaar,%en%ontlenen%van%elkaar%indien%nodig)%
%
!%door%universeel%wantrouwen%(niemand%weet%welke%banken%gezond%zijn%en%%
%
welke%niet).%
!%omvang%interbankenmarkt%daalt%
%
activiteiten%op%de%interbankenmarkt%daalt%
%
er%worden%hogere%rentes%gevraagd%(want%risico%hoger)%
!%gevolg:%liquiditeitstekorten%(tekorten%aan%beschikbare%centen)%(bij%sommige%banken)%
%
welke%banken?%%
U interbankenmarkt%is%in%globo%in%evenwicht%(schulden%en%vorderingen%houden%
elkaar%in%evenwicht%(ik%leen%aan%bank%Y%(vordering),%die%heeft%dezelfde%schuld%tov%
mij)%
U evenwicht%geld%globaal,%maar%niet%voor%de%banken%afzonderlijk%
U er%zijn%banken%die%meer%ontlenen%op%deze%markt%dan%uitlenen%(het%geld%wordt%
onttrokken%van%die%bank)%(schulden%>%vorderingen)%
U 2%gevolgen%van%de%liquiditeitstekorten%bij%sommige%banken%
o spaarzaam%omspringen%met%uw%centen%!%weinig%kredieten%geven%!%
recessie%(bedrijven%minder%kredieten,%minder%investeren,%minder%
produceren,%minder%werkgelegenheid,%minder%inkomen,%minder%
consumptie)%
o sommige%banken%hebben%een%liquiditeitsrisico%
!%2008%U%2009:%wantrouwen%door%hypotheekobligaties%
!%2011%%2012:%wantrouwen%door%overheidsobligaties%(Griekenland,%Portugal)%
%
Ook%hier%weer%niet%duidelijk%wie%er%in%deze%obligaties%belegd%had.%
%
Vb:%Dexia:%gebruikte%interbankenmarkt%om%te%financieren,%want%ze%hadden%een%%
%
liquiditeitsrisico.%
%
Balans3bank:3
Actief% %
%
%
passief%
Kredieten:%100%
%
clintendepositos:%50%
(LT,%vb.%5%jaar)%
%
Interbankenmarkt:%50%
(schulden%%vorderingen)%
%
%
%
%
%
%
%
%
(KT,%vb.%3%maanden)%
%
!%clintendepositos:%spaarboekjes,%termijrekeningen,%kasbons,%%
%
Zijn%relatief%stabiel%(klanten%wisselen%niet%snel%van%bank)%
!%De%kredieten%(100)%komen%zowel%van%clintendepositos%als%van%interbankenmarkt%
%
%

Les$3:$Module$2:$Obligaties!
Soorten'obligaties'
Standaardobligaties'
!%4%kenmerken%
%
+%Vaste%en%positieve%rente%
%
+%Binnenlandse%obligaties%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%Zie%vorige%les%
%
U%Niet%achtergesteld%of%bevoorrecht%
%
U%Niet%(revers)%converteerbaar%of%met%warrant%%
Zie%vervolg%
%
!%De%2%eerste%zijn%positief,%de%laatste%2%kenmerken%zijn%negatief%
%
3
Kenmerk34:3Z3niet3(revers)3converteerbaar3of3niet3met3warrant3
!3Variant31:3converteerbare3obligatie3(convertible3bond)3
=%obligatie%die%een%belegger%kan%omwisselen%in%aandelen,%%
onder%bepaalde%voorwaarden,%%
en%gedurende%een%bepaalde%periode.%%
%
!%KAN%dit%doen,%maar%MOET%NIET%
%
!%Belegger%heeft%het%recht%zelf%te%kiezen%
%
!%Conversieprijs:%de%prijs%die%je%betaald%per%aandeel%als%je%uw%obligatie%inwisselt.%
Voorbeeld:3
Obligatie:%
%
Nominale%waarde%=%1.000%EUR%
%
Conversieprijs%=%1%obligatie%=%10%aandelen%
!%conversieprijs%=%1000%EUR%/%10%aandelen%=%100%%EUR%
betalen%is%hier%niet%in%de%vorm%van%centen,%maar%betalen%in%de%vorm%%
van%obligatie%(in%ruil%aandelen).%%
Wanneer%is%je%conversie%interessant?%
!%prijs%aandeel%>%conversieprijs.%%
!%Anders%heeft%dit%geen%zin.%%
Je%gaat%geen%100%EUR%betalen%(in%de%vorm%van%afgifte%obligatie)%als%het%%
maar%80%EUR%waard%is.%%
%
3
3

Wat3is3de3conversiepremie?3
!%Bij%emissie%%
!%prijs%aandeel%<%conversieprijs%%
!%bij%emissie,%als%je%betaald,%bij%conversie,%ga%je%meer%betalen%dan%dat%je%krijgt.%Je%gaat%
dus%wachten%en%hopen%dat%de%prijs%van%het%aandeel%stijgt%en%dat%het%dan%wel%interessant%
wordt%om%te%converteren.%%
3
Conversiepremie3=%(conversieprijs%U%prijs%aandeel)%%
%
%
%
%
Prijs%aandeel%
%
Kijken%als%het%interessant%is%om%om%te%wisselen%
%
!%Ja%=%converteren%
%
!%Neen%=%je%vraagt%gewoon%je%geld%terug%na%afloop%van%de%obligatie%
%
!3Variant32:3obligatie3met3warrant3
=%obligatie%met%recht%voor%belegger%om%aandelen%te%kopen,%%
onder%bepaalde%voorwaarden%en%gedurende%een%bepaalde%periode.%%
!%Beetje%vergelijkbaar%met%converteerbare%obligatie.%%
!%Verschil!!!%
%
!%Hier:%MET%RECHT%VOOR%DE%BELEGGER%om%aandelen%te%kopen%
!%verschilt%in%die%zin%van%een%converteerbare%omdat%het%iets%is%dat%%
uit%2%delen%bestaat:%obligatie%+%warrant.%%
!%Converteerbare%obligatie%is%gewoon%een%obligatie.%%
!%En%het%recht%zit%hem%in%de%warrant,%dat%kan%je%los%maken%van%de%%
obligatie.%%
!%Vroeger%kon%je%dit%er%van%afknippen,%scheiden%van%elkaar.%%
!%Nu%op%effectenrekening.%Dit%heeft%gevolgen,%de%scheiding,%%
zie%voorbeeld:%
%
3
3

Voorbeeld:3
Obligatie:%
%
Nominale%waarde%=%1.000%EUR%
Conversievoorwaarden:%1%warrant%+%250%EUR%=%1%aandeel%%
!%warrant%afstaan%en%250%euro%betalen%en%dan%krijg%je%een%aandeel.%%
!%HIER%MOET%JE%DUS%GELD%BETALEN,%BIJ%CONVERTEERBARE%%
NIET%
!%Is%dit%dan%minder%interessant%omdat%je%hier%moet%betalen%
!%hier%moet%je%250%euro%betalen%en%warrant%afstaan%en%dan%%
pas%krijg%je%uw%aandeel.%%
!%Verschil:%hier%moet%je%uw%obligatie%niet%afgeven.%%
!%Bij%converteerbare%moet%je%die%wel%omwisselen%%%%%
%
!%je%bent%hem%kwijt%%
!%Hier%geef%je%uw%warrant%af,%betaal%je%250%euro,%maar%houd%
je%uw%obligatie%van%1000EUR%(die%eventueel%nog%rente%
opbrengt)%
!%Aan%de%warrant%
Conversieprijs%=%Uitoefenprijs%=%250%EUR%
!%wat%ik%dus%betaal%voor%1%aandeel%
!%Conversieprijs%wordt%gebruikt%bij%converteerbare%obligaties,%maar%hier%%
worden%er%2%benamingen%gebruikt.%%
Wanneer%is%conversie%interessant?%
!%prijs%aandeel%>%conversieprijs%(=%uitoefenprijs)%
!%converteren%=%uw%warrant%(recht)%gaan%uitoefenen%(%niet%dat%je%uw%obligatie%
uitgeeft!!!)%
!%bemerk:%nominale%waarde%obligatie%is%hier%niet%relevant%bij%de%berekening%van%%
de%conversieprijs%(of%uitoefenprijs).%omdat%conversie%niet%impliceert%dat%je%de%%
obligatie%moet%afgeven.%Vandaar%dat%je%bij%de%berekening%van%conversieprijs%niet%%
moet%kijken%naar%de%nominale%waarde%want%je%moet%die%niet%afstaan.%%
%
%

%
%
%
!%d.%Geen%van%voorgaande%uitspraken%is%juist3
%
Reden:3
!%Warrant%is%een%apart%financieel3product.%%
!%Warrant%is%een%minder%belangrijk%financieel%product%(dan%aandelen,%%
obligaties,)%maar%wordt%wel%verhandeld%op%de%financile%markten%
%
!%Er%is%dus%een%prijs%(niet%gelijk%aan%waarde%of%koers)%
!%Prijs,%waarde%en%koers%niet%door%elkaar%gebruiken,%waartegen%%
een%product%wordt%verhandeld.%%
!%Examenvraag%gaat%over%de%prijs%van%de%warrant%waartegen%die%verhandeld%%
wordt%op%de%markt.%Wat%is%een%uitoefenwaarde?%%
!%Voorbeeld:%%
!%prijs%van%een%onderliggend%aandeel%(want%een%warrant%is%het%recht%om%%
een%aandeel%te%kopen)%=%110%
!%uitoefenprijs%(conversieprijs)%van%warrant%=%80EUR%
!%Betekent%dat%het%interessant%is%om%mijn%warrant%uit%te%oefenen?%
!%De%uitoefenwaarde%=%30EUR%
!%Wat%ik%dus%verdien%als%ik%mijn%warrant%ga%uitoefenen.%%
!%Ik%verdien%dit,%want%ik%betaal%80EUR%voor%110%EUR%
%
!%Verschil%tussen%uitoefenwaarde%(=wat%ik%verdien),%uitoefenprijs(=%wat%ik%%
betaal%als%ik%uitoefen).%Verschil%goed%weten!%%
!%Wat3is3nu3de3waarde3van3mijn3warrant?3prijs3van3mijn3warrant3zoals3die33
wordt3genoteerd3op3dei3financile3markt3=3de3uitoefenwaarde3=3waarde3van33
de3warrant3als3ik3die3ga3uitoefenen3=3waartegen3die3wordt3verhandeld3op3de33
markt3=3de3uitoefenwaarde3
!%Dit%betekent%dat%de%uitoefenwaarde%30EUR%is%
!%de%waarde%van%de%warrant%=%30EUR%%
!%Klopt%enkel%op%de%vervaldag%van%mijn%warrant.%%
!%Vervaldag%=%de%laatste%dag%dat%mijn%warrant%bestaat%(heeft%dus%
een%vervaldag,%loopt%ooit%af).%%

!%Maar%wat%voor%de%vervaldag?%
!%Is%dan%de%waarde%van%je%warrant%gelijk,%kleiner%of%groter%dan%de%%
uitoefenprijs?%%
!%Ik%heb%een%warrant%die%vervalt%vandaag,%als%ik%die%uitoefen%%
verdien%ik%30EUR%als%ik%niet%uitoefen%verdien%ik%geen%30EUR,%%
vandaar%de%waarde%van%de%warrant%(het%recht)%is%30EUR.%%
!%Maar%stel%ik%heb%een%warrant%die%nog%2%jaar%loopt,%wat%dan?%%
%
!%Uitoefenwaarde%is%nog%altijd%30EUR%%
!%Als%ik%wil%kan%ik%vandaag%30EUR%verdienen%
!%Als%je%hem%bijhoudt%
!%.%mijn%warrant%loopt%2%jaar.%%
!%prijs%aandeel%kan%stijgen%of%dalen,%dus%de%%
uitoefenwaarde%kan%ook%stijgen%of%dalen%
!%Voorbeeld%
!%prijs%aandeel%80EUR%
!%uitoefenprijs%110EUR%
%
%
!%omgekeerde%cijfers%van%daarnet%
!%gevolg:%uitoefenwaarde:%0EUR%
!%waarde%van%je%warrant%is%ook%0.%%
!%de%waarde%van%de%warrant%gelijk%is%aan%0%voor%de%%
vervaldag?%%
!%Dit%betekent%dat%je%iets%kan%kopen%zonder%er%iets%%
voor%te%%
!%stel%dat%voor%vervaldag%uitoefenwaarde%=%waarde%%
warrant%=%0%%
!%iets%kopen,%kost%mij%niets,%en%ik%heb%dan%2%%
jaar%het%recht%om%een%aandeel%te%kopen%%
!%warrant%kan%wel%waarde%hebben%in%de%toekomst%%
!%aantal%warranten%zijn%beperkt,%vraag%niet%(is%oneindig)%
!%Aanbod%&%vraag%niet%in%evenwicht%%
!%Vraag%en%aanbod%in%evenwicht%krijgen%door%er%een%%
prijs%op%te%zetten%
!%Dus%vandaar%is%een%warrant%niet%gratis.%%
!%Groter%dan%0%kan%bv%slechts%1%euro%zijn,%%
gewoon%om%te%zeggen%dat%er%toch%een%prijs%op%%
kleeft.%%
!%Die%1euro%is%voldoende%om%de%massa%vraag%%
te%reduceren.%Die%1EUR%gaat%er%voor%zorgen%dat%%
vraag%=%aanbod.%%
!3Verschil3tussen:3
waarde3warrant3=3uitoefenwaarde33
!%de%verwachtingswaarde%=%de%waarde%die%de%markt%bepaald%op%de%verwachting%%
dat%het%aandeel%toch%nog%gaat%stijgen%boven%110EUR.%%
!%De%markt%proberen%in%te%schatten%
!%hoe%hoog%is%de%kans%dat%die%30EUR%overstegen%kan%worden?%%
!%De%hoop%dat%het%toch%nog%goed%komt%met%dat%aandeel,%dat%het%toch%gaat%%
stijgen%boven%110EUR.%%
%

!%Positief%verband%met%de%resterende%looptijd%van%mijn%warrant.%%
!%hoe%langer%die%looptijd,%hoe%groter%die%verwachtingswaarde,%hoe%groter%%
de%kans%dat%het%toch%nog%goed%komt%met%het%aandeel,%en%dus%hoe%groter%de%%
verwachting%dat%de%markt%kleeft%op%die%waarde.%%
!%Hoe%kleiner%het%verschil%tussen%80EUR%en%110EUR,%hoe...%?%
!%Die%verwachtingswaarde%=%0%op%vervaldag%
!%verwachtingswaarde%betekent%dat%je%naar%de%toekomst%kijkt%%
!%op%vervaldag%is%er%geen%toekomst%meer.%%
!%algemeen%waarde%warrant%=%uitoefenwaarde%+%verwachtingswaarde%
!%de%verwachtingswaarde%is%het%verschil,%behalve%op%de%vervaldag.%%
!%waarde%warrant%is%nooit%kleiner%dan%uitoefenwaarde%
!%waarde%warrant%is%enkel%gelijk%op%vervaldag%%
Dus%antwoord%D%

!3Variant33:3reverse3convertible3bond3
=%obligatie%die%emittent%kan%terugbetalen%in%aandelen,%
onder%bepaalde%voorwaarden%en%op%de%vervaldag.%%
!%De%emittent%=%diegene%die%de%obligatie%uitgeeft%
!%Verschil:%
!%Bij%converteerbare%obligaties%en%obligaties%met%warrant%heeft%de%%
belegger%het%recht.%%
!%Nu%is%het%de%emittent%die%het%recht%heeft%en%kan%beslissen%om%uit%te%%
oefenen%%
!%emittent%MOET%niet,%maar%KAN.%hij%mag%dus%kiezen.%%
!%Trend:%Reverse%convertible%bond%is%niet%zo%populair%meer%door%de%financile%
crisis.%
%
%
%
%
%

convertible3bond3"3reverse3convertible3bond3
3
!3Elkaars3tegenpolen:3
%
!%converteerbeerbare%obligate%
!%belegger%heeft%een%recht%
!%kon%aandelen%kopen%tegen%een%bepaalde%prijs,%zijn%obligaties%inwisselen%%
tegen%een%bepaalde%prijs.%%
!%de%belegger%heeft%een%callZoptie%
=%is%het%recht%om%iets%te%kopen%tegen%een%bepaalde%prijs.%%
!%Die%prijs%is%de%uitoefenprijs%
!%iets%is%vaak%een%aandeel%
!%de%uitoefenprijs%=%conversieprijs%
!%Het%recht%om%een%aandeel%te%kopen,%mits%een%betaling%%
!%niet%door%middel%van%geld,%maar%door%middel%van%%
obligaties%afgeven%(is%ook%betalen)%
%
!%reverse%convertible%obligatie%
!%emittent%heeft%een%recht%
!%emittent%=%diegene%die%een%obligatie%uitgeeft%%
!%vb.:%de%Belgische%staat,%de%Colruyt,%Bekaert,...%
!%De%emittent%heeft%een%putZoptie%
=%het%recht%om%iets%te%verkopen%tegen%een%bepaalde%prijs.%
%
!%Het%verschil%tussen%deze%twee%producten%gaat%zich%spiegelen%in%de%intresten%%
!%Als%ze%dezelfde%intrest%hebben%gaat%reverse%convertible%niet%%
verkocht%geraken%%
!%weinig%genteresseerden%omdat%de%intrest%hoog%is%
!%convertible%wordt%interessant%is%want%lage%intrest.%
%
!%Voorbeeld:%
%

Extra'
!%emittent:%een%Franse%bank%(bestaat%nu%niet%meer)%
!%geeft%reverse%convertible%uit.%
!%Nominale%waarde=%2000EUR%
!%Coupon%(hoge%i):%10,50%%%
!%om%beleggers%te%overtuigen,%hoge%rente%bieden%%
!%Referentieprijs%(=%uitoefenprijs)%=%25EUR%%
!%waar%boven%of%beneden%waar%de%emittent%zal%beslissen%om%het%te%%
verkopen.%%
Relevant:%
uitleg%beneden:%kader:%

%
!%Samengevat%
!%stel%dat%Agfa%<%of%=%aan%25%EUR%
!%dan%krijg%je%cash%2000EUR%
!%cash%terug%!%als%belegger%een%goede%zaak%gedaan,%want%je%krijgt%%
uw%nominale%waarde%terug%op%het%einde%
!%Stel%dat%Agfa%<%25%EUR%
!%80%aandelen%Agfa%(waarde%<%2000euro).%%
!%Wie%beslist?%De%emittent%%
!%Koers%op%vervaldag%<%25%EUR%
!%belegger:%in%plaats%van%2000EUR%cash,%80%aandelen%AgfaU%
Gevaert.%%
!%Want%stel%dat%agfaUgevaert%minder%waard%is,%dan%krijg%je%%
minder%geld.%%
!%vb.:%1,5EUR%maar%waard%(80*1,5%=%125EUR%krijg%je%terug%%
en%je%hebt%2000EUR%genvesteerd%!dus%serieuze%verliezen%
!%je%hebt%wel%10,5%%gekregen,%maar%compenseert%hier%de%
verliezen%niet.%%
%

grafieken'
%

!%%evolutie%van%een%onderliggend%
aandeel%
!%stippellijn%=%referentieprijs.%%
!%Het%aandeel%eindigt%boven%de%
referentieprijs,%is%dus%positief%
%
!%betekent%dat%je%je%geld%%
%
terug%krijgt,%in%dit%geval%%
%
heeft%de%belegger%een%%
%
goede%investering%gedaan.%
!%Je%krijgt%je%nominale%waarde%
terug%en%coupons.%%
%
%
%
%
!%loopt%het%slecht%af.%%
!%stippellijn%=%referentieprijs%
!%De%aandelen%zijn%minder%waard%
dan%100%%van%mijn%nominale%
waarde.%%
!%Ik%wordt%terug%betaald%in%
aandelen,%maar%die%aandelen%
dekken%niet%volledig%mijn%
nominale%waarde.%%
!%Aan%mijn%10,5%%wordt%niet%
geraakt,%die%krijg%ik%sowieso.%Het%
is%wat%je%op%het%einde%van%de%rit%
terug%krijgt,,%daar%wordt%wel%aan%

geraakt.%%
!%Die%aandelen%vertegenwoordigen%niet%hetzelfde%als%wat%je%genvesteerd%hebt,%je%krijgt%
wel%je%2%coupons%terug.%
%
%

Les$4:$Module$2:$Obligaties!
Soorten'obligaties'
Standaardobligaties'
!%4%kenmerken%
%
+%Vaste%en%positieve%rente%
%
+%Binnenlandse%obligaties%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%Zie%vorige%les%
%
U%Niet%achtergesteld%of%bevoorrecht%
%
U%Niet%(revers)%converteerbaar%of%met%warrant%%
Zie%vorige%les%+%vervolg%
%
!%De%2%eerste%zijn%positief,%de%laatste%2%kenmerken%zijn%negatief%
%
3
Kenmerk34:3Z3niet3(revers)3converteerbaar3of3niet3met3warrant3
reverse3convertible3bond3
=%een%obligatie%die%emittent%kan%terugbetalen%in%aandelen,%onder%bepaalde%%
voorwaarden%en%op%de%vervaldag.%%
!%Verschil%tussen%conversieprijs%(=%conversieprijs%van%converteerbare%obligatie)%en%
uitoefenprijs%(=uitoefenprijs%van%callUoptie,%waartegen%je%iets%kan%kopen).%%
!%Zie%voorbeeld%Agfa%(vorige%les)%
%

%
!%Reverse%Convertible%is%iets%tussen%aandelen%en%obligaties%

Vergelijking'Aandeel,'obligatie'en'reverse'convertible'
!%%referentieprijs%enkel%relevant%bij%'reverse%convertible'%
1)obligatie:%%
!%alles%is%gewaarborgd,%alles%is%zeker%(vgl.%coupon%'vooraf%vastgelegd')%
!%wordt%altijd%terugbetaald%tegen%nominale%waarde%%
!%coupon%is%vooraf%vastgelegd%
!%Geen%eindprijs,%want%alles%is%op%voorhand%vastgelegd%
2)aandeel%
!%Niet%is%'gewaarborgd'%%
!%Men%gaat%er%van%uit%dat%je%het%aandeel%gekocht%hebt%tegen%de%referentieprijs%
!%Je%verkoopt%tegen%de%eindprijs%
!%een%aandeel%heeft%geen%eindprijs,%want%een%aandeel%loopt%nooit%%
3)%reverse%convertible%(tussen%aandeel%en%olbigatie)%
!%Obligatie%en%aandeel%zijn%2%extremen,%reverse%convertible%ligt%ertussenin%
!%Alles%is%zeker,%behalve%het%kapitaal!!!%
!%Enkel%en%alleen%als%de%eindprijs%<%dan%de%referentieprijs.%
!%Zie%vb%Agfa%

Hoe'construeer'je'de'reverse'convertible'technisch?'
!%Hoe%slaagt%de%emittent%erin%om%het%product%op%de%markt%te%brengen?%
!%Welke%bouwstenen%gebruikt%de%emittent%om%dit%product%te%construeren?%%
%
Voorbeeld:3
De%uitgifte%=%eerste%tijdstip.%%
!%%verschillende%stappen.%%
1) De%emittent%verkoopt%RC%(reverse%converteerbare%obligatie)%aan%de%belegger%
2) De%belegger%betaalt%2000EUR%in%ruil%voor%de%RC%(investering)%
3) Een%3de%partij%(tegenpartij)%wordt%betrokken%om%het%product%op%poten%te%zetten%
(meestal%is%dit%een%bank)%(heeft%enkel%contact%met%de%emittent,%niet%met%de%
belegger)%
4) De%emittent%gaat%putUopties%verkopen%aan%de%tegenpartij%%
Tegenpartij%die%koopt%putUopties%(=het%recht%om%iets%te%verkopen%tegen%een%
bepaalde%prijs).%%
5) In%ruil,%voor%dit%recht,%moet%die%tegenpartij%de%emittent%vergoeden%onder%de%vorm%
van%een%premie,%in%euro%of%dollar.%%
Premie%=%de%prijs%die%de%tegenpartij%betaald%aan%de%emittent%in%ruil%voor%de%putU
opties.%%
PutUopties%%
!%zelfde%onderliggend%aandeel%als%RC%
!%zelfde%looptijd%RC%(recht%gedurende%een%bepaalde%periode)%
!%zelfde%uitoefenprijs%(referentieprijs)%als%RC%%
!%die%bepaalde%prijs%is%de%uitoefenprijs,%verondersteld%%
dezelfde%uitoefenprijs%als%die%RC.%%
%
3
3

Voorbeeld3AgfaZGevaert3

!%De%belegger%betaalt%2000EUR%in%ruil%voor%de%RC.%
!%De%tegenpartij%koop%80%putUopties.%In%ruil%moet%de%tegenpartij%de%emittent%vergoeden%
onder%de%vorm%van%een%premie,%in%euro%of%dollar.%
!%De%80%putUopties%zullen%=%aan%de%RC%
!%Looptijd%is%2%jaar.%%
!%referentieprijs%van%25EUR%(Bemerk:%RC%heeft%een%referentieprijs,%putUopties%hebben%
een%uitgifteprijs)%
%
%
!%Die%premie%wordt%gebruikt%om%die%hoge%coupon%te%betalen%van%zn%RC%
!%risicovol%voor%de%belegger%
!%Hoe%slaagt%de%emittent%er%in%om%z'n%hoge%coupon%te%betalen?%%
!%Door%die%premie%(of%een%deel%ervan)%door%te%sluizen.%%
%
%
%

Vervaldag%=%2de%tijdstip%
!%in%dit%voorbeeld%na%2%jaar%
!%Wat%gebeurt%er%als%het%product%vervalt?%Dus%na%2%jaar.%
3
Scenario31:3de3prijs3van3het3aandeel3>=3de3referentieprijs3(25EUR)3
!%De%belegger%trekt%met%zijn%RC%naar%de%emittent%
!%emittent%betaald%die%terug%in%geld%
%
!%Waarom%in%geld?%%
!%Omdat%de%prijs%van%het%aandeel%boven%of%gelijk%aan%de%referentieprijs%is%%
geindigd.%%
!%Het%meest%voordelige%voor%de%belegger%want%die%krijgt%in%ruil%geld%terug.%
!%Wat%gaat%er%gebeuren%met%die%tegenpartij?%%
!%De%tegenpartij%heeft%putUopties%
!%het%recht%om%aandelen%te%verkopen%tegen%de%uitoefenprijs%%
!%Aandelen%verkopen%tegen%de%referentieprijs%
!%De%prijs%is%gestegen%dus%die%gaat%zijn%putUopties%NIET%uitoefenen%
=%wilt%zeggen%dat%hij%zijn%aandelen%zal%verkopen%tegen%de%%
uitoefenprijs%aan%de%emittent.%%
!%Maar%de%aandelen%zijn%meer%waard,%de%prijs%daarvan%is%hoger%dan%%
de%referentieprijs.%%
!%De%emittent%zal%zijn%aandelen%op%de%beurs%moeten%verkopen%om%%
ze%kwijt%te%raken%
!%De%tegenpartij%zou%dom%zijn%om%die%putUopties%uit%te%oefenen.%Hij%kan%
beter%zijn%aandelen%verkopen%op%de%markt.%%
!%Dan%krijgt%hij%25%of%meer%%
Maar%hier%zal%de%tegenpartij%niets%doen.%%
Op%voorhand%wist%die%partij%niet%hoe%dat%de%prijs%van%dat%aandeel%%
ging%gaan%evalueren.%De%verzekering%dat%de%tegenpartij%afsluit%is%%
eigenlijk%dat%ze%minstens%25EUR%krijgen%voor%de%aandelen.%%
%
3
3

Scenario32:3de3prijs3van3het3aandeel3<3de3referentieprijs3(slechte3scenario3voor3de3
belegger)3
!%belegger%wordt%nu%terugbetaald%in%aandelen%
!%Als%de%prijs%van%het%aandeel%<%de%referentieprijs%
!%dan%krijgt%de%belegger%aandelen,%hij%krijgt%nu%80%aandelen.%%
!%80*de%prijs%(kleiner%dan%25)%=%<2000%
!%dus%de%belegger%gaat%niet%volledig%zijn%geld%terugkrijgen.%%%
!%Tegenpartij%
%
!%heeft%80%putUopties%
%
%
!%Het%recht%ervan%uitoefenen%
%
%
!%De%belegger%kan%nu%aan%de%emittent%zijn%aandeel%verkopen%aan%25EUR%
maar%niet%op%de%beurs.%%
!%Hij%gaat%80%keer%een%putUoptie%uitvoeren%t.o.v.%de%emittent%
!%emittent%is%verplicht%om%die%aandelen%te%kopen%aan%25EUR/stuk%en%dus%%
verplicht%om%2000EUR%te%betalen.%%
!%de%uitoefenprijs%=%referentieprijs%=%25EUR%
!%De%emittent,%waar%haalt%hij%die%2000EUR?%%%
!%de%investering%die%de%emittent%gekregen%heeft%van%de%belegger,%%
moet%hij%niet%terugbetalen,%maar%kan%hij%gebruiken%om%de%%
tegenpartij%te%vergoeden.%%
!%De%belegger%heeft%2000EUR%betaald%aan%de%emittent,%hier%moet%%
hij%die%2000EUR%niet%terugbetalen%aan%de%belegger.%%
!%Hij%gaat%daar%de%tegenpartij%mee%betalen.%%
%
!%De%winst%die%je%haalt%uit%de%putUopties%U%de%premie!%Wat%heeft%hij%dan%verdiend?%is%
80*het%verschil%tussen%die%2%prijzen%U%de%premie%UU>%de%winst%die%hij%gehaald%heeft%uit%die%
putUopties,%maar%die%direct%ook%de%winst%uit%de%aandelen.%%
%
!%De%emittent%fungeert%nu%eigenlijk%beetje%als%doorgeefluik.%%
!%Hij%schuift%ze%gewoon%door%aan%de%belegger.%%
!%De%emittent%moet%niet%ergens%80%aandelen%uit%eigen%zak%halen,%hij%krijgt%die%%
binnen%en%kan%die%gewoon%doorschuiven.%%
%

Verduidelijkingen3(33bemerkingen):3
1)%de%emittent%loopt%geen%risico%op%geen%enkel%manier.%%
!%Emittent%verdient%iets%voor%het%werk%dat%hij%erin%steekt%
%
!%geen%compensatie%voor%het%risico%dat%hij%loopt%
!%ook%geen%tegenpartijUrisico%
!%Wegvallen%=%failliet%gaan%
!%wat%kan%want%het%product%loopt%2%jaar%en%kan%zijn%dat%je%tegenpartij%failliet%%
gaat.%%
!%Stel%dat%de%tegenpartij%toch%failliet%zou%gaan,%is%er%geen%aandeel%voor%de%%
emittent,%want%de%emittent%kan%dan%de%aandelen%niet%verkopen%want%die%moet%in%%
ruil%2000EUR%betalen.%Als%de%tegenpartij%er%niet%meer%is,%dan%vervalt%ook%die%putU%
optie.%%
!%De%emittent%moet%dan%proberen%om%ergens%anders%de%aandelen%te%verwerven,%%
hij%gaat%ze%zoeken%op%de%beurs.%%
!%De%emittent%gaat%op%de%beurs%80%aandelen%kopen.%%
!%Dus%eigenlijk%hoopt%de%emittent%dat%de%tegenpartij%zal%wegvallen%want%dan%%
moet%hij%minder%betalen%%
!%stel%tegenpartij%gaat%failliet,%geen%nadeel%voor%emittent%
!%emittent%kan%dan%aandelen%kopen%op%financile%markt%tegen%lagere%prijs%
%
2)%De%emittent%beschikt%over%een%putUoptie,%bij%een%omgekeerde%obligatie.%%
!%zijn%niet%de%putopties%van%ons%voorbeeld.%%
!%dit%zijn%putUopties%die%de%tegenpartij%bezit%en%die%hij%verkocht%heeft!%%
!%Wij%bedoelen%andere%putUopties,%welke%dan?%%
!%De%emittent%heeft%het%recht%om%80%aandelen%te%verkopen%aan%belegger%%
tegen%een%prijs%gelijk%aan%25EUR.%%
!de%emittent%moet%in%dit%geval%de%investering%van%de%belegger%niet%%
terugbetalen.%%
!%indien%hij%deze%optie%uitoefent,%betaalt%de%belegger%via%zijn%investering%die%de%emittent%
niet%moet%terugbetalen.%%
!%Betaler%die%de%belegger%doet%voor%de%80%aandelen%die%de%emittent%verkoopt.%Dus%de%
belegger%heeft%het%recht%om%deze%aandelen%te%verkopen%tegen%25EUR%per%stuk.%%
!%Impliciet%heeft%de%emittent%dus%een%putUoptie.%%
!%De%emittent%doet%dit%niet%zomaar.%Een%bank%wil%daar%geld%mee%verdienen:%
%
3)%emittent%verdient%geld,%wat%gaat%die%daar%aan%verdienen?%%
!%Wat%zijn%zijn%inkomsten?%%
!%de%premie%optie%
!%inkomsten%voor%de%emittent%van%de%opties%die%hij%verkoopt%aan%de%tegenpartij%
!%gedurende%2%jaar%beschikken%over%2000EUR%%
!%Beleggen%en%intrest%erop%krijgen%(sommatie%van%de%rente).%%
!%Dus%de%emittent%beschikt%2%jaar%over%rente,%over%de%200EUR%die%geld%zal%%
opbrengen.%>%sommatie%van%de%rente%RC.%%
!%De%emittent%gaat%er%voor%zorgen%dat%het%laatste%geldig%is,%dat%de%sommatie%rente%
2000EUR%>%dan%de%sommatie%rente%RC.%%
!%hij%gaat%er%voor%zorgen%dat%de%rente%RC%hoog%genoeg%is%om%beleggers%aan%te%trekkeN;%
Hoogte%van%de%RC,%wat%de%emittent%zelf%mag%zoeken.%

Wat3is3het3voordeel3tegenpartij3putZoptie?33
!%wat%heeft%hij%verdiend%met%die%putUoptie?%%
=%het%maximum%van%0%en%het%verschil%tussen%(referentieprijs%U%prijs%aandeel)%%%
premie.%
!%Tegenpartij%heeft%besloten%om%een%putUoptie%te%kopen,%welk%voordeel?%zie%hierboven.%%
!%Als%de%referentieprijs>%dan%de%prijs%van%het%aandeel,%dan%gaat%hij%die%putUoptie%
uitoefenen.%%
!%Dit%is%voor%1%putUoptie,%maar%we%hebben%er%80,%dus%voor%het%totaal%*8%0%UU>%voor%80%
putUopties.%
!%Stel%dat%de%referentieprijs%<%prijs%van%het%aandeel%UU>%negatief%UU>%dan%gaat%hij%zijn%
recht%niet%uitoefenen.%Maar%zijn%maximum%is%0EUR.%Hij%heeft%er%dus%zijn%broek%aan%
versleten%%

%
B%is%juist%

Emittenten'
Inleiding'

Oude%data,%maar%geeft%mooi%de%ge ffectiseerde%kredieten%weer%
!%Bevoorrechte%obligaties%die%volgen%uit%die%effectiseringsoperaties.%%
!%Vooral%in%de%VS:%is%sterk%afgenomen%na%financi le%crisis.%%
CONCLUSSIE%1%
!%Geffectiseerde%kredieten%
!%volgende%uit%de%obligaties%%die%werden%uit%gegeven.%%
!%Beleggers%wantrouwen%obligaties%uit%effectisering.%%
!%Nu%(2013)%misschien%nog%een%aandeel%van%1U2%.%
!%Verwachting%zal%terug%toenemen,%omdat%effectisering%interessant'%blijft.%%
!%Voor%emittent:%kan%kredieten%afstoten%
!%Voor%belegger:%kan%'onrechtstreeks'%beleggen%in%kredieten%
CONCLUSSIE%2%
!%de%belangrijkste%emittent?%De%overheid.%
%
%

Kenmerken'OLOs'

OLO%=%Obligations%linaires%obligaties%
!%Obligaties%die%de%Belgische%overheid%uitgeeft%=%OLO%
!%Worden%uitgegeven%in%verschillende%lijnen%
%
%
!%vandaar%lineair%
!%vaste%rente%
%
!%vaste%looptijd%(5%%30%jaar)%
!%Iedere%lijn%bestaat%uit%verschillende%schijven%
%
!%uitgifteprijs%variabel:%bepaald%via%tenderprocedure%
%
Voorbeelden:3
Lijn%1:%OLO%2018%4%%
Schijf%1:%1/12/11%
Schijf%2:%1/06/12%
Schijf%3:%1/12/12%
%
!%schijven%zijn%momenten%wanneer%er%uitgegeven%wordt%%
!%lijn%1%wordt%periodiek%uitgegeven.%
!%mensen%die%belegt%hebben%in%schijf%1%hebben%dan%belegt%op%7%jaar.%
!%begin%datum%ligt%altijd%vast,%de%looptijd%en%de%rente%ook%
!%tussen%die%schijven%zit%tijd%%%
!%marktrente%gaat%wijzigen.%%
!%marktrente%is%de%wijziging%tussen%schijf%1%en%schijf%2.%%
!%En%de%wijziging%tussen%schijf%2%en%schijf%3.%
!%De%4%%blijft%vast,%ook%al%stijgt%die,%maar%dan%heb%je%geen%enkele%belegger%meer%die%nog%
genteresseerd%is.%%
!%Wat%gaat%men%dan%doen?%%
!%De%uitgifte%prijs%wijzigen.%%
!%De%uitgifteprijs%gaan%ze%dan%dalen%als%de%marktrente%gestegen%zou%zijn%
!%marktprijs%!%uitgifteprijs.%%
%
!%Typisch%is%dat%de%uitgifteprijs%hier%niet%wordt%vastgelegd%door%de%emittent%maar%een%
bepaalde%procedure,%de%tenderprocedure.33
!3Normaal%legt%de%emittent%de%uitgifteprijs%vast%
!%de%emittent%wil%er%voor%zorgen%dat%zijn%obligatie%verkocht%geraakt%%%
!%de%uitgifteprijs%wordt%gevormd%naar%de%belangstelling%voor%de%obligatie.%
!%Hier%gebeurt%dit%niet,%hier%gebeurt%dit%via%een%tenderprocedure%
!%een%interactie%tussen%vragers%en%aanbieders.%%
%
%
%
Tenderprocedure:%zie%later%
%
%

Lijn%2:%OLO%2022%5%%
Schijf%1:%1/03/11%
Schijf%2:%1/09/12%
Schijf%3:%1/03/12%
%
Schijf%n:%1/09/2021%
%
!%die%lijnen%blijven%bestaan%tot%de%vervaldag%
!%kenmerkend:%elke%lijn%bestaat%uit%schijven%
%
Grafieken3(zie3PDF)3Gewoon3onthouden3dat:3
!%Grafiek%1:%opdeling%Belgische%overheidsschuld%
!de%staat%vooral%financiert%met%OLO's.%
%
!%Grafiek%2:%Plaatsing%van%OLO s%per%investeerder%
!%uitsluitend%institutionele%investeerders%die%daar%voor%intekenen%
!%geen%particulieren%
!%Institutionele%investeerders%=%instituties%%
%
!%Grafiek%3:%Overheidsschuld%in%Belgische%handen%%
!%zit%bij%Belgische%(institutionele)%beleggers.%%
!%De%lijnen%dalen%maar%op%het%einde%stijgt%het%terug%een%beetje.%%
!%Door%de%crisis%gaat%men%meer%in%eigen%land%beleggen.%%
!%Vanaf%98%tot%2008%is%het%continu%dalend,%meer%en%meer%overheidsschuld%bij%
buitenlandse%beleggers.%%
!%Nu%omgekeerd,%terug%meer%een%overheidsschuld%in%Belgische%handen%%
!%Beleggers%terug%meer%in%eigen%land.%%
3
3

De'primaire'markt'
Emissieprocedure'van'OLOs:'Tenderprocedure'
!%Hoe%werkt%die%tenderprocedure?%%
!%wordt%gebruikt%door%de%staat%om%OLO's%te%plaatsen%op%de%primaire%markt.%%
!%Nieuwe%schijven%worden%geplaatst%
%
Tenderprocedure%=%procedure%van%aanbestedingen%uitschrijven%en%de%instutitionele%
beleggers%bepalen%hoeveel%ze%willen%investeren,%de%hoogste%wint.%%
%
%
Algemene3principe3tenderprocedure:3
Aanbesteding%op%basis%van%prijzen%&%bedragen
Schatkist%bepaalt%minimumprijs%
Alle%offertes%hoger%dan%minimumprijs%aanvaard%
Offerte%gelijk%aan%minimumprijs%eventueel%proportioneel%aanvaard%
3
!%De%overheid%maakt%bekend%dat%ze%een%nieuwe%schijf%willen%uitgeven%van%een%bepaalde%
lijn%%
!%aanbesteding%uitgeven%
%
!%betekent%dat%alle%offertes%hoger%dan%minimumprijs%aanvaard%worden.%%
!%schatkist%bepaalt%een%minimumprijs.%%
!%institutionele%beleggers%kunnen%offertes%indienen%
%
Voorbeeld:%
Schijf%van%OLO%2004U2014%:%7,75%%
Gewenste%opbrengst%=%minimum%7,5*10^6%
!%een%aanbesteding%wordt%uitgeschreven%voor%wie%genteresseerd%is%%
!%De%prijs%=%de%prijs%de%ze%willen%betalen%
!%bedrag%=%het%bedrag%die%ze%willen%beleggen%
%
!%de%offerte%voor%elke%institutionele%belegger%moet%een%prijs%en%een%bedrag%bevatten%
%

%
!%Bv:%ING%die%wil%102,15%%als%uitgifteprijs%betalen%en%wilt%7,5%miljoen%EUR%beleggen.%%
!%Dit%zijn%de%offertes%die%binnenkomen.%%
%

!%Overheid%kiest%eerst%offerte%met%hoogste%uitgifteprijs.%%
!%Hoe%hoger,%hoe%meer%geld%de%overheid%krijgt%

%
%
!%overheid%gaat%de%offertes%bekijken%
!%die%van%Dexia%behouden%omdat%die%het%aantrekkelijkst%is%
!%zij%willen%3,75miljoen%euro%beleggen%in%die%nieuwe%schijf%
!%Dexia%zal%dan%een%uitgifteprijs%betalen%van%102,34%.%%
%
!%Tenderprocedure%=%procedure%van%aanbestedingen%uitschrijven%en%de%instutitionele%
beleggers%bepalen%hoeveel%ze%willen%investeren,%de%hoogste%wint.%%
%
!%Overheid%gaat%de%op% n%na%offerte%weerhouden%
!%KBC%biedt%de%op% n%na%hoogste%prijs.%%
!%Dexia%is%al%weerhouden,%die%had%de%hoogste.%%
!%KBC%zal%ook%mogen%beleggeni%n%de%OLO%
!%%tegen%een%uitgiftprijs%van%102,18%.%%
!%Maar%Dexia%gaat%meer%betalen%dan%KBC.%%
%
!%We%moeten%7,5%miljoen%binnenhalen%%
!%Na%Dexia%en%KBC%is%er%al%6,25%miljoen%opgehaald%
!%nog%1,25%ophalen%
!%Kijken%naar%de%3de%hoogste%=%Fortis%
!%wil%2,5%beleggen,%maar%we%hebben%nog%maar%1,25%nodig.%%
!%We%gaan%dus%Fortis%weerhouden%maar%slechts%voor%de%helft%%
aanvaarden%%
%
!%nieuwe%schijf%heeft%3%(institutionele)%beleggers%
!%gemiddelde%uitgifteprijs%is%102,23%%
!%geeft%een%indicatie%van%een%gemiddelde%wat%de%bank%betaald%
!%MAAR%ELKE%BANK%BETAALD%EEN%EIGEN%UITGIFTEPRIJS.%%
!%Dexia%heeft%een%slechte%zaak%gedaan,%omdat%zij%het%meeste%betalen%%
!%Fortis%doet%dus%voordeel.%%
3
3

De'secundaire'markt'
=%markt%waar%bestaande%obligaties%worden%gekocht%en%verkocht%
%
!%prijs%van%een%obligatie%=%%%van%de%nominale%waarde%
%
!%een%obligatie%wordt%verhandeld%in%procenten%
!%vb.:%prijs%van%een%obligatie%kan%102,10%%zijn.%%
!%Dit%betekend%dat:%
%
!%als%je%obligatie%koopt%betaal%je:%
%
%
prijs%(%)%*%nominale%waarde%(valuta)%
%
!%op%de%primaire%markt%betaal%je%de%uitgifteprijs,%op%de%secundaire%betaal%je%(prijs*NW)%

exclusief''verlopen'rente''
!%prijs%(Exclusief%verlopen%rente)%van%een%obligatie%=%%%van%de%nominale%waarde%
%
!3Verlopen3rente3=3aantal3verlopen3dagen3*3coupon3
3
3
3
3
333333603
%
Let%op!:%360%en%gn%365%
%
!3Verlopen3rente33
=%rente%die%al%verlopen%is%tussen%laatste%coupondatum%en%datum%van%%
verhandeling.%
!%is%nog%niet%uitbetaald%aan%verkoper%maar%wel%al%door%verkoper%'verdiend'.%%
!%Moet%daarom%door%koper%worden%betaald%aan%verkoper.%%
!%Koper%moet%immers%geen%volledig%jaar%wachten%op%volgende%coupon.%%
%
!3aantal3verlopen3dagen3
3
!3coupondatum3+3aantal3dagen3tussen3datum3verhandeling3uit3verleden3+33
3
datum3verhandeling3+343transactiedagen3
%
%
!%4%transactiedagen%omdat%het%een%aantal%dagen%duurt%om%het%%
%
%
administratief%te%verwerken%
%
%
%

%
Coupondatum:%15/10%
!%Stel%dat%ik%op%5/12%op%de%secundaire%markt%de%obligatie%wil%aankopen.%
%
!%verlopen%rente%berekenen%
!%=%de%rente%die%al%verlopen%is%sinds%de%laatste%coupon%datum%tot%aan%de%%
dag%dat%ik%die%obligatie%ga%kopen%op%de%markt%(datum%van%de%%
verhandeling).%%
!%Waarom%is%die%verlopende%rente%belangrijk?%%
!%Omdat%die%nog%niet%uitbetaald%is%aan%de%verkoper,%maar%eigenlijk%is%die%%
wel%al%door%de%verkoper%verdiend.%%
!%Elke%dag%verdien%ik%een%stukje%van%mijn%rente%of%van%mijn%coupon.%
!%Maar%wordt%maar%1%keer%per%jaar%gestort%op%de%rekening%
%
!%verlopen%rente%=%(aantal%verlopen%dagen/360)%*coupon%
%
!%aantal%verlopen%dagen%=%Coupondatum%+%aantal%dagen%tussen%datum%%
%
verhandeling%en%coupondatum%uit%verleden%+%datum%verhandeling%+%4%%
%
transactiedagen%%
%
!%Wat%is%het%aantal%verlopen%dagen%in%mijn%voorbeeld?%
!%coupondag%is%1%dag%=%op%15/10%%
+%aantal%dagen%tussen%datum%verhandeling%en%coupondatum%uit%verleden%%
%van%16/10%tot%aan%30/10%UU>%15%dagen%in%totaal%UU>%+%30%+%4%+%1%(datum%
van%verhandeling%=%1dag)%+%4%(transactiedagen)%%
aantal%verlopen%dagen%=%1%+%15%+%30%+%4%+%1%+%4%=%55%dagen%
%
!%Hoeveel%betaal%je%bij%aankoop?%%
!%Eerst%de%verlopen%rente%berekenen.%%
!%verlopen%rente%=%(7,75%%*%25000)%*%(55/360)%=%396%EUR%
!%te%betalen%bij%aankoop=%
!%25000%*%102,10%%+%296%=%25525%+%296%=%25821%EUR%
%
3
3

3
oplossing:3
!%Aantal%verlopen%dagen%=%1%+%5+%30%+%19%+%1%+%4%=%60%
!%Verlopen%rente%=%(6%%*%1000)%*%(60/360)%=%10%EUR%
%
!%te%betalen%bij%aankopen=%1000EUR%*%110%%+%10%=%1100%+%10%=%%1110%EUR%
%
Antwoord3D3is3juist.3
%
%

Les$5:$Module'2:'Obligaties!
Rendement:'berekening'
!%Uitgifteprijs%=%%%van%de%nominale%waarde%
a%pari%
boven%pari%
onder%pari%
!%Voorbeeld:%Uitgifteprijs%=%101,10%;%nominale%waarde%=%5000%NLG%
%
!%u%betaald%5055%NLG%
%
!%effectief%rendement%<%nominale%rente%

'

'

Twee'soorten'rendement:'
!%lopend%rendement%of%current%yield%(CY)%
zonder%verlopen%rente%
met%verlopen%rente%
!%actuarieel%rendement%of%yield%to%maturity%(YTM)%
voor%volledige%jaren%
voor%onvolledige%jaren%
Lopend'rendement'(CY):'
Berekening3zonder3verlopen3rente:3
3
CYt3=3rente33333=3%3
33333333333koerst3
%
!%Koers%=%wat%%je%betaald,%een%percentage%
%
!%de%koers%=%investering%die%je%doet%
!%Rente=%opbrengst%(wat%je%verdiend),%in%%%
%
!%nominale%rente%(bepaald%uw%coupon%(nominale%rente%*%nominale%waarde)%
!%formule%=%%/%%=%%%
%
!%Als%je%teller%en%noemer%met%de%nominale%waarde%gaat%vermenigvuldigen%dan%krijg%je%in%
de%teller%de%coupon,%en%in%de%noemer%het%bedrag%dat%je%moet%investeren%(koers*nominale%
waarde)%
!%CYt%=%%%%%%%%%%%%%coupon%%%%%%%%%%%%%
%%%%%%%%%%%%%%%%investeringsbedrag%
3
Voorbeeld:3
OLO%2005U2016;%
i%=%rente%=%nominale%rente%(=%nominale%intrest)%=%7,25%%
coupondatum%=%14/3%
koers%=%108,12%%op%17/03/13%
Netto%waarde%=%100%
%
Hoeveel%bedraagt%de%CY%op%17/03?%
%
!%De%koers%staat%in%de%noemer,%en%varieert%dagelijks%
CYt%=%7,25%/%108,12%%=%0,0725%/%1,0812%=%0,06706%=%6,706%%
!%is%lager%dan%de%nominale%rente%
!%lopend%rendement%=%6,706%%
%
Het%voorgaande%is%exclusief%de%verlopen%rente!!!%(maakt%ook%deel%uit%van%de%
investering)!!!%
'
'

Berekening3inclusief3verlopen3rente:3
%
CYt%=% %
%rente%
%%%%%%%%%%(koerst%+%verlopen%rente)%
%
!%exactere%formule%
!%als%je%obligatie%koopt:%koers%*%nominale%waarde%+%de%verlopen%rente%betalen%
%
!%Verlopen%rente=%bedrag%in%euro.%Hier%is%het%een%percentage!!%
!%verlopen%rente%kan%dus%een%bedrag%of%een%percentage%zijn%(afhankelijk%van%de%%
context).%Hier%is%het%een%percentage,%want%anders%kan%je%niet%bij%de%koers%optellen%%
(dat%ook%een%percentage%is).%
%
Voorbeeld:33
OLO%2005U2016;%
i%=%rente%=%nominale%rente%(=%nominale%intrest)%=%7,25%%
coupondatum%=%14/3%
koers%=%108,12%%op%17/03/13%
Netto%waarde%=%100%
%
Hoeveel%bedraagt%de%CY%op%17/03?%
%
!%Het%aantal%verlopen%dagen%tellen%tussen%14/3%en%17/3%
%
!%de%coupondatum%(1%dag)%
!%aantal%dagen%tussen%coupondatum%en%transactiedag:%2%dagen%(15%en%16/3)%(2%%
dagen)%
!%1%transactiedag%(17/3)%(1%dag)%
!%4%administratieve%dagen%die%we%erbij%tellen%(het%duurt%4%dagen%tegen%dat%de%%
verkoper%zijn%geld%krijgt.%
%
aantal%verlopen%dagen=%1+2+1+4%=%8%
Verlopen%rente%=%7,25%*%(8/360)%=%0,1611%
%
!%CYt%=%7,25%/%(108,12%%+%0,1611%)%=%6,6955%%
%
!%Exacter%dan%zonder%verlopen%rente%
!%Verschil%is%niet%zo%groot%omdat%we%maar%met%een%paar%dagen%zaten.%
%
3
3

Nadelen3aan3lopend3rendement:3
!%Het%houd%geen%rekening%met%mogelijke%meerwaarde%
%
!%Stel%je%hebt%2%obligaties.%Obligatie%1%heeft%een%nominale%rente%i%van%5%.%De%%
%
koers%K%is%50%%(prijs%waartegen%de%obligatie%op%de%markt%noteert.%Ze%loopt%1%jaar.%%
%
Ze%loopt%nog%1%jaar%
%
%
!%CYt%=%5%%/%50%%(verlopen%rente%is%0,%want%ze%loopt%nog%1%jaar%dus%we%%
%
%
zitten%op%de%coupondatum)%=%10%%
%
!%Obligatie%2:%i%=%10%;%K%=%100%;%Looptijd%nog%1%jaar%
%
%
!%CYt%=%10%%/%100%%=%10%%
%
!%Obligatie%1%en%2%hebben%dezelfde%current%yield,%dus%zijn%even%aantrekkelijk?%
%
!%Toch%obligatie%1%kiezen:%je%wordt%aan%100%%terugbetaald,%maar%je%moet%ze%%
maar%aan%50%kopen.%Als%je%obligatie%2%koopt%betaal%je%100%euro,%en%je%krijgt%na%1%%
jaar%10%euro%rente%en%je%100%euro%(=%110).%%
Obligatie%2:%je%investeert%100%euro:%je%kan%2%obligaties%kopen%met%een%waarde%van%%
50%euro%per%stuk.%Maar%je%koopt%wel%2%keer%een%obligatie%met%nominale%waarde%%
100%euro,%dus%je%hebt%eigenlijk%200%euro.%Na%een%jaar%krijg%je%200%euro%en%10%euro%%
intrest.%
!%alleen%interessant%als%ruwe%benadering%
%
Wat3met3variabele3rente?3
%
!%De%definitie%van%CY%=%rente%/%%koers%%
%
!%De%teller%(rente)%is%goed%als%die%vast%is,%maar%wat%doen%als%die%variabel%is%en%van%%
jaar%tot%jaar%varieert.%(rente%moet%vooraf%vastgelegd%zijn,%maar%kan%wel%variren).%
%
!%wat%vul%je%dan%in%de%teller%in?%
%
!%Voorbeeld%
%
%
!%Obligatie%1:%CYt%=%6%,%nog%10%jaar%lopen%
%
%
!%Obligatie%2:%CYt%=%7%;%nog%10%jaar%lopen%
%
%
!%rente%is%variabel.%Current%yield%van%obligatie%1%evolueert%naar%11%%%
%
%
binnen%enkele%jaren.%Bij%obligatie%2%daalt%de%rente%naar%2%.%%
%
%
!%Obligatie%1%kiezen%
%
%

Actuarieel'rendement'of'yield'do'maturity'(YTM)'
!%Onderscheid3tussen3volledige3jaren3en3onvolledige3jaren3maken3voor3de3
berekening.%
!%met%volledige%jaren%werken%als%je%uw%YTM%berekend%op%de%dag%dat%je%berekend%gelijk%
is%aan%uw%coupondag%
!%onvolledig%jaar:%als%je%tussen%2%coupondata%zit.%
%
%
%
%
%
%
C%
%
%
%
%
%
%
C%
%
Volledig%jaar% %
%
onvolledig% %
Volledig%jaar%
%
%
%
%
%
%%%Jaar%
%
%
!%Volledig%jaar:%verlopen%rente%VR%=%0%=%0%%
!%Onvolledig%jaar:%verlopen%rente%is%niet%gelijk%aan%0!!!%
%
3
3

Berekening3voor3volledige3jaren:3
%
Koers%=%Somt%coupont%%+%%NWn%
X%NW% %
(1+r)t% %%%%%%(1+r)n%
%
Koers%XNW%=%investering%
Alles%na%=%teken%:%opbrengst%
!%2%soorten%opbrengsten:%periodiek%(coupon)%en%op%vervaldag%netto%waarde%
!%r%=%actualisatie%=%actuarieel%rendement%
%
!%Als%r%hoog%is:%wijst%erop%dat%je%uw%opbrengsten%moet%delen%door%een%hoog%getal%%
om%die%gelijk%te%krijgen%aan%uw%investering.%Het%duid%er%dus%op%dat%uw%%
opbrengsten%groot%zijn%in%vergelijking%met%uw%investeringen%(delen%door%groot%%
getal%om%ze%gelijk%te%krijgen%met%de%investeringen).%
!%Hoge%r%is%goed%(aantrekkelijk)%
!%kleine%r:%opbrengsten%delen%door%klein%getal,%dus%kleinere%opbrengsten%%
(onaantrekkelijke%belegging)%
%
3
Berekening3voor3onvolledige3jaren3
%
Koers%+%verlopen%rente%=%Somt%coupont+f%%+%%NWn+f%
X%NW% %
%
%
%%%%%%(1+r)t+f% %%%%(1+r)n+f%
%
%
%
%
%
%
%
%
!%n%=%aantal%nog%te%lopen%volle%jaren%
!%f%=%aantal%te%lopen%resterende%deel%van%het%jaar%(aantal%dagen%tussen%vandaag%en%de%
volgende%coupondagen)%(1%jaar%=%360%dagen)%
!%De%sommatie%van%het%aantal%verlopen%dagen%en%het%aantal%nog%te%lopen%dagen%=%1%jaar%
=%360%dagen%
!%f%=%aantal%nog%te%lopen%dagen%/%360%
%
links%van%het%=%teken:%
%
!%de%investering%die%je%moet%doen%als%je%de%obligatie%koopt%
%
!%verlopen%rente%hier%in%euro,%niet%in%%%
rechts%van%het%=%teken:%
%
!%de%opbrengst%
%
!%f%is%een%deel%van%het%jaar%
%
!%r%=%actuarieel%rendement%
%
3
3

Voorbeeld:3
OLO%2005U2016;%
i%=%rente%=%nominale%rente%(=%nominale%intrest)%=%7,25%%
coupondatum%=%14/3%
koers%=%108,12%%op%17/03/13%
Netto%waarde%=%100%
%
Hoeveel%bedraagt%YTM%op%17/03?%
%
Verlopen%rente%=%zie%vorige%oefening%voor%berekening%
%
!%108,12%%*%100%+%0,1611%%
%
!%probleem:%het%ene%is%in%euro%en%het%ander%in%%,%dus%niet%op%te%tellen%
!%0,1611%%*%100%(NW)%%
%
!%108,12%%*%100%+%0,1611%%*%100%=%
%
=%%7,25%%*%100%%+%%%7,25%%*%100%%%%%%%%+%(7,25%%*%100)%+%100%
%(1%+%r)352/360% %%%%%%(1%+%r)(352/360)%+%1%%%%%%%%%%%(1%+%r)(352/360)%+%2%
%
eerste%coupon%%%%%%%Tweede%coupon% %%%%%%3de%coupon%
14/03/2014%%%%%%%%%%14/03/15%%%%%%%%%%%%%%%%%%14/03/16%
%
!%14/03/2016:%vervaldag,%dus%100%bijtellen%
!%f%=%360%%aantal%verlopen%dagen%(8)%=%352%
%
%
360% %
%
%%%%%%%%%%%360%
!%r%eruit%halen%om%het%te%weten%
!%op%examen%r%kunnen%berekenen%
%

%
Obligatie%1%heeft%een%nominale%rente%i%van%5%.%De%%
koers%K%is%50%%(prijs%waartegen%de%obligatie%op%de%markt%noteert.%Ze%loopt%1%jaar.%%
Ze%loopt%nog%1%jaar%
!%CYt%=%5%%/%50%%(verlopen%rente%is%0,%want%ze%loopt%nog%1%jaar%dus%we%%
zitten%op%de%coupondatum)%=%10%%
%
!%YTM?%
50%*100%=%5%*100%+%100%
%
%
%%(1%+%r)%
%
%
%
%
%
!%r%zoeken%
50%=%105%
%%%%%%%%(1+r)%
%
50%+%50%*%r%=%105%
50r%=%55%
r%=%55/50%=%1,1%
%
!%110%%rendement%
!%YTM%=%110%%vs%CY%=%10%%
%
!%YTM%>%CY%%
%
!%lopend%rendement%kleiner%dan%actuarieel%rendement%
%
!%D%is%juist%(lopend%kan%<,%>%=%dan%actuarieel)%
%
%

Determinanten'van'het'rendement'
Vanaf%nu:%rendement%%=%actuarieel%rendement%
!%waarom%heeft%de%ene%obligatie%een%verschillend%rendement%dan%een%andere?%
%
33determinanten:3
1. markwaarde%
2. kredietwaardigheid%van%de%emittent%
3. de%fiscale%druk%
%

Marktrente'

%
=%risicovrije%rente%
%
=%rente%betaald%door%de%overheid% op obligaties uitgegeven door de overheid
%
!%De%rente%die%gangbaar%is%op%de%markt%
!%marktrente%=%risicovrije%rente%%
rente%die%de%overheid%betaald%%
overheid%kan%niet%failliet%gaan%
overheid%gaat%rente%betalen%als%ze%obligaties%(OLOs)%uitgeeft%
!%rente:%actuarieel%rendement%(niet%nominale%rente)%
%
!3marktrente3=3actuarieel3rendement3dat3de3overheid3betaald3als3ze3geld3wil3
lenen.3
<> nominale rente betaald door de overheid!
3
Bedenkingen:3
%
!%de%marktrente%bestaat%niet,%want%de%overheid%bestaat%ook%niet%(marktrente%%
in%BE%is%niet%gelijk%als%die%in%DE.%
!%Elk%land%heeft%zijn%marktrente%
%
!%Ieder%land%heeft%verschillende%marktrenten%(vb.:%verschillende%in%BE)%
%
%
!%hangt%af%van%looptijd%van%de%obligatie%
%
%
!%men%gebruikt%vaak%een%looptijd%of%een%resterende%looptijd%van%10%jaar%
%
!%is%de%rente%betaald%door%de%overheid%risicovrij?%
%
%
!%kan%de%overheid%failliet%gaan?%
%
%
!%als%je%belegt%in%overheid,%ben%je%risicovrij?%100%%zeker%dat%je%het%%
terugkrijgt?%
!%JA,%voor%Duitsland%
!%NEEN,%voor%Griekenland%
!%MISSCHIEN:%Spanje,%Portugal,%Belgi,%Itali,%
%
!%Dus%nood%aan%een%nieuwe%definitie%voor%marktrente?%
!%Vetgedrukte%definitie%(die%overheid%betaald)%gebruiken%wij%
%
marktrente3=3actuarieel3rendement3dat3de3overheid3betaald3als3ze3geld3wil33
3
lenen.%
3
3

Impact3marktrente3op3rendement3
%
1)%Voor%nieuwe%obligaties:%%
Als%de%marktrente%stijgt%(daalt)%!%actueel%rendement%stijgt%(daalt)%ook%
%
%
%
Van overheidsobligaties, maar
!%Geldt%enkel%voor%nieuwe%investeerders%
ook -ceteris paribus- ook van
%
!%via%coupon%voor%nieuwe%obligaties%
bedrijfsobligaties!
of uitgifteprijs
%
%
!%marktrente%stijgt%!%coupon%stijgt%en/of%uitgifteprijs%daalt%!%rendement%stijgt%
%
!%rendement%stijgt,%want%je%betaald%minder%als%je%investeert.%
%
2)%Voor%bestaande%obligaties:%%
Marktrente%stijft%(daalt)%!%koersen%op%secundaire%markt%daalt%(stijgt)%
!%koers%daalt:%voordelig%voor%nieuwe%investeerders%(aankoopprijs%daalt%dus%rendement%
stijgt)%die%bestaande%obligaties%willen%kopen.%(geld%niet%voor%bestaande%investeerders)%
(als%je%als%belegt%hebt%in%een%obligatie,%is%een%stijging%van%de%marktrente%slecht,%want%dat%
drukt%de%verkoopprijs).% Is nadelig voor bestaande investeerder als ze voor de vervaldag voorkopen!
!%vermijden%door%je%obligatie%bij%te%houden%tot%de%vervaldag%(dan%heeft%dit%geen%impact)%
!%als%ze%de%obligatie%bijhouden,%is%de%stijging%van%de%marktrente%niet%nadelig%voor%de%
eigenaars%van%de%bestaande%obligaties.%
%
Vervolg:%Les%6%
%
%
%

Les$6:"Module'2:'Obligaties!
Determinanten'van'het'rendement'
!%bepalen%als%er%een%hoog%of%laag%rendement%is.%
!%rendement%:%%actuarieel%rendement%
!%3%elementen%

1:'Marktrente'

<>

marktrente%=%risicovrije%rente%=%rente%betaald%door%de%overheid%
%
!%overheid%kan%niet%failliet%gaan%%!%risicovrij%
%
%
!%vandaag:%overheid%kan%wel%failliet%gaan%(Cyprus,%Griekenland)%
!
Nieuwe!obligaties!
!%Marktrente%stijgt%(daalt)%!%rendement%stijgt%(daalt)%
%
!%Via%coupon%(of%uitgifteprijs)%voor%nieuwe%obligaties%
Marktrente%stijgt%!%coupon%stijgt%en%of%uitgifteprijs%daalt%!%rendement%stijgt.%
%
Bestaande!obligaties:!
!%wordt%bepaald%door%de%koers%voor%bestaande%obligaties%
!%secundaire%markt%
Als%de%marktrente%stijgt%(daalt)%!%koersen%dalen%(stijgen)%
Is%voordelig%voor%nieuwe%investeerders%
Koers%daalt%!%aankoopprijs%daalt%!%rendement%stijgt%
!%Het%zijn%bestaande%obligaties,%maar%het%zijn%wel%nieuwe%investeerders%die%ze%kopen.%
!%nadelig%voor%bestaande%investeerders%om%te%verkopen%(want%de%koers%daalt%dus%
krijgen%ze%minder%geld)%
%
!%koers%daalt%!%verkoopprijs%daalt%!%rendement%daalt%
!%Is%niet%nadelig%voor%bestaande%investeerders%als%ze%de%obligatie%tot%de%vervaldag%
bijhouden.%
%
'
'
Marktrente stijgt => Rendement
stijgt
Nieuwe investeerders = geldt altijd
Want: Marktrente stijgt -> Koers daalt -> Aankooprijs daalt -> rendement stijgt.
Bestaande investeerders = geldt enkel als je kan wachten tot vervaldag
Op vervaldag steeds NW terugbetaald. Dus stijging marktrente heeft geen effect.
Uw rendement wijzigt niet. -> Rendement blijft gelijk.
Stel dat je niet kan wachten als bestaande investeerder is dit nadelig
Want: Marktrente stijgt -> Koers daalt -> Verkoopprijs daalt -> Rendement daalt.

Bewijs:'marktrente'stijgt'(daalt)'!'koersen'dalen'(stijgen)'
Overheidsobligatie%
%
!%V0%=%nominale%waarde%(wat%je%betaald%wat%je%koopt/%krijgt%als%je%verkoopt)%
%
!%K%=%koers%(nominale%waarde,%bedrag%in%euro)%
%
%
!%V%=%V0%*%K% V = investering
%
!%i%=%nominale%rente%
%
!%r%=%marktrente%%=%roverheid%(risicovrije%rente)%
%
!%n%=%looptijd%van%de%obligatie%
%
%
Veronderstelling:%volledige%jaren%
%
Verlopen%rente%=%0%(volledige%jaren)%
%
V%=%i%*%V0%/%(1+r)%+%i*%V0%/%(1+r)2%+%.%+%i*%V0%/%(1+r)n%+%V0%%/%(1+r)n%
%
!%i*V0%is%wat%je%krijgt%na%een%jaar%
%
!%1+r%om%te%actualiseren%
!%r%zorgt%ervoor%dat%links%gelijk%wordt%aan%rechts%
!%r%is%de%marktrente%is%dus%actuarieel%rendement%betaald%door%de%overheid%en%stelt%
daarom%links%(=%investering)%gelijk%aan%rechts%(=opbrengst)%
%
Relatie!tussen!marktrente!en!koers?!
%
= Marktrente stijgt -> Koers daalt
r3stijgt3!3V3daalt3!3K3daalt3
%
%
!%r%staat%overal%in%de%noemer,%dus%als%die%stijgt,%wordt%de%noemer%groter%en%de%%
%
breuk%kleiner.%
%
!%Dus%als%r%stijgt,%zal%K%dalen%
%
r3daalt3!3V3stijgt3!3K3stijgt3
QAD%
%
'
'

Aanvulling'bij'bewijs'
%
V%=%i%*%V0%/%(1+r)%+%i*%V0%/%(1+r)2%+%.%+%i*%V0%/%(1+r)n%+%V0%%/%(1+r)n%
%
V%=%i*V0%(1/(1+r)%+%1/(1+r)2%+%%+%1/(1+r)n)%+%V0%*%(1/(1+r)n)%
%
%
Meetkundige%reeks%
a & b zijn hier toevallig gelijk. Moet niet.
%
%
Kenmerken:%%
%
%
%
!%eerste%element%=%a3=%1/(1+r)%
%
%
%
!%reden%(waarmee%je%het%vorige%element%ga%vermenigvuldigen%om%%
%
%
%
het%volgende%te%krijgen)=%b%=%1/(1+r)%
%
%
%
!%Som%eerste%n%elementen%=%a%*%(1Ub)n%/%(1Ub)%
%
Dit is gewoon zo.
!%a%en%b%vervangen%en%verenigvoudigen:%
%
(1%%(1/(1+r))n)%/%r% %
%
%
1%%r%((1%%(1/(1+r))n)/r)%
%
%
=%A%(>0)%%
%
%
%
%
%
=%A%(>0)%%
%
V3=3i3*3V03*3A3+3V03*3(133r3*3A)3
%
%
V3=3V03*3(313+3(iZr)3*3A)3
%
Stel:3i3>3r3!3V3>3V033!3K3>3100%3
%
!%r%kan%bewegen%van%dag%tot%dag%
%
!%I%>%r%!%V%>%V0%%%
%
!%V%is%groter%dan%V0,%dus%K%is%groter%dan%1,%dus%groter%als%100%%
!%Als%marktrente%zakt%onder%nominale%rente%dan%stijgt%de%koers%boven%100%%
3
Stel:3i3<3r3!3V3<3V03!3K3<3100%3
!%Als%marktrente%stijgt%boven%nominale%rente%dan%zakt%koers%onder%100%%
%
%
%

2:'De'kredietwaardigheid'van'de'emittent'
!%De%kans%dat%je%uw%geld%terug%ziet%(faling)%
!%Als%het%bedrijf%in%faling%gaat,%is%het%niet%kredietwaardig,%dus%zie%je%uw%geld%niet%terug%
%
!%Het%gaat%over%bedrijven%(overheid%gaat%moeilijk%failliet)%
%
rbedrijf%=%roverheid%+%risicopremie%
%
%
!%rbedrijf%=%actuarieel%rendement%van%bedrijf%
%
!%roverheid%=%marktrente%
%
!%risicopremie%=%vergoeding%voor%mogelijke%faling%=3spread%
%
Spread%=%rbedrijf%%roverheid%
%
%
!%spread%weerspiegeld%de%kredietwaardigheid%(%=%f(kredietwaardigheid))%
%
%
!%inverse%relatie%
%
!%als%de%kredietwaardigheid%stijgt,%daalt%de%risicopremie%
%
!%kredietwaardigheid%bepaald%a.d.h.v.%ratings%
%
Kredietwaardigheid3stijgt3!3risicopremie3daalt3!3rendement3daalt3
%
%
Weerspiegeld%in%rating%emittent%(Standard%&%Poors,%Moodys)%
%
Geldt enkel voor nieuwe investeerders
Voor bestaande investeerders geldt
Verkopen voor vervaldag: positief effect want:
Kredietw. stijgt -> risicopremie daalt ->
rendement daalt -> verkoopprijs stijgt.
Verkopen op vervaldag: geen effect want:
men krijgt altijd NW terugbetaald

!%hoe%hoger,%hoe%beter%
%

%
%

%
!%renteverschil%tussen%bedrijfsobligaties%en%overheidsobligaties%
!%bp%=%basispunt%%
%
!%100%bp%=%1%%
!%100%basispunten%%=%1%procent;%200%basispunten%=%2%%
!%getal%in%plaats%van%percentage%
!%5%lijnen:%
%
!%5%indexen%(verzamelingen)%van%bedrijfsobligaties%
%
!%index%=%groep%van%bedrijfsobligaties%
%
!%verschillen%inzake%ratings%
%
Twee3lessen:3
1) omgekeerd%verband%tussen%rating%en%spread%%
a. lijn%BBB%ligt%vanboven%(hoogste%spread)%
b. lijn%met%AAA%ligt%beneden%(laagste%spread)%
i. hoge%rating%!%lage%spread%!%laag%bibbergeld%
2) spread%varieert%doorheen%de%tijd%
a. financile%crisis%
%
%
%

Bedenkingen:3
%
Rbedrijf3=3roverheid3+3risicopremie3
%
!%voorgaande%relatie%geldt%traditioneel%voor%bedrijfsobligaties%(kunnen%failliet%gaan)%
%
!%overheden%kunnen%wel%failliet%gaan%
%
!%geld%nu%ook%voor%overheden% Financile crisis heeft spread doen omhoog gaan.
%
%
!%vb.:%rGriekenland%=%rDuitsland%+%risicopremie%
%
%
!%vb.:%rItali%=%rDuitsland%+%risicopremie%(rItali%<%rGriekenland)%
%
%
!%vb.:%rBelgi%=%rNederland%+%risicopremie%
%
%
%
!%rating:%NL:%AAA%/%BE:%AA%
%
%
!%vb.:%rSpanje%=%rBelgi%+%risicopremie%
%

'

'

3:'Fiscale'druk'

%
Fiscale3druk3stijgt3(daalt)3!3Rendement3daalt3(stijgt)3
%
Verschil%tussen%brutoUrendement%en%nettoUrendement:%
%
%
Netto%=%bruto%*%(1Ut)%%
(t%=%belastingsvoet)%
%
t%=%fiscale%druk%
%
!%t%stijgt%!%netto%daalt%
%
!%t%daalt%!%netto%stijgt%
%
Voorbeeld:3
Bruto%:%10%%
T%=%25%%(roerende%voorheffing)%
Netto%=%10%%(vast)%
%
10%%*%(1%%25%)%=%7,5%%
%
Stel
t -> 50 %
%
%
Dan netto rendement -> 5%

Duration'
=%gewogen%gemiddelde%looptijd%
%
Marktrente%stijgt%(daalt)%!%koersen%dalen%(stijgen)%
%
!%verband%via%duration%
Stappenplan:3procentuele3verandering3van3de3waarde3van3obligaties3
we verliezen info
1)3marktrente3stijgt3(daalt)3!3koers3daalt3(stijgt)3
!)!3marktrente3!33koers3!33waarde%(als%het%ene%wijzigt,%wijzigt%het%andere%ook)%
%
%
%
%
%
V%=%V0%*K%
%
%
!%zie%voorbeeld%nulcoupon%
!)!3waarde3=3f(3marktrente)3(waarde wordt benvloed door marktrente)
!)!3waarde3=3f(3marktrente3;3L)%%
%
%
L%=%looptijd%=%n%
%
%
waarde%=%iets%in%euro%;%waarde/waarde%is%in%procent%
5)3(waarde)/waarde3=3f(marktrente3;3L)3(relatieve verandering)
%
%
f%!%functie%!%kan%veel%vormen%aannemen%
6)3(waarde)/waarde3=3ZL3*3(marktrente/(1+marktrente))3
%
%
!%stap%6:%aan%te%nemen%(niet%te%bewijzen)%
%
!%V1%/%V1%=%U5%*%(0,11%%0,10)%/%(1%+%0,10)%=%0,045%=%U%4,5%%
%
%
!%resultaat%is%zelfde%als%lange%voorbeeld%hieronder%
%
!%V2/V2%=%U10%*%(0,11%U%0,10)%/%(1%+%0,..%=%9%%
%
%
!%komt%9%uit,%is%minder%nauwkeurig%dan%voorbeeld%hieronder%
7)3(waarde)/waarde33ZL3*3(marktrente/(1+marktrente))3
%
%
!%geld%enkel%voor%nulcouponobligaties%
8)3(waarde)/waarde33ZD3*3(marktrente/(1+marktrente))3
%
%
!%D%=%duration%=%gewogen%gemiddelde%looptijd%
%
%
!%Geld%voor%alle%obligaties%
%
%
!%=%exacte%verband%
%
3
3
deelt geen rente uit tussentijds
Voorbeeld nulcoupon overheidsobligaties:

Obligatie 1: V0 = 1000 & n = 5

Obligatie 2: V0 = 1000 & n = 10
Stel r = 10% (r = marktrente):
V1 = K1 * V0 = 1000 / (1,10)^5 = 621
actualiseren

V2 = K2 * V0 = 1000 / (1,10)^10 = 385

= K1(nieuw)*V0 - K1(oud)*V0)/K1(oud)*V0

Stel r = 11%
= (K1*V0)/K1*V0 = K1/K1

V1 = 1000 / (1,11)^5 = 593

=> V1/V1 = (593-621)/621 = -4,5%
V2 = 1000 / (1,11)^10 = 352
=> V2/V2 = (352-385)/385 = -8,6%
Obligatie 1 & 2 zijn perfect gelijk. Enige verschil is de looptijd. Bij een verandering
van de R is er geen gelijke procentuele verandering van de waarde

Conclusie: Daling waarde dus hangt af van looptijd

Wat3is3D3nu3concreet?3(Duration)3 Formule? Zie gele opmerking, voorlaatste regel, vorige

Berekening:%
pagina
%
%
%
gewicht van CF(t) op tijdstip t in waarde V van obligatie
D%=%%
%
CF(t) / (1/r)^5 = som (geactualiseerde CF's)
3
V = (CF(t) / (1+r)^t => 1 = (CF(t) / (1+r)^t / V
!%CFt%%=%kasstroom%op%een%bepaald%tijdstip%
=> 1 = gewicht
3
Eigenschappen:
=> Som van alle gewichten is
1)%Bij%nulUcoupon%obligaties:%D%=%looptijd%(L%of%n)%
100 %
2)%Hogere%D%bij%lagere%coupons%%
3)%Hogere%D%bij%langere%looptijd%als%al%de%rest%gelijk%blijft%
3
Nulcoupon3overheidsobligaties:3
Obligatie%1:%V0%=%1000%&%n%=%5% = 15%
Obligatie%2:%V0%=%1000%&%n%=%10%
%
Stel%r%=%10%%(r%=%marktrente)%
%
V1%=%K1%*%V0%=%1000/%(1,10)5%=%621%%%
(V1%%=%waarde%obligatie%1)%
V2%=%K2%*%V0%=%1000/%(1,10)10%=%385%
%
NIEUWE FORMULE
Stel%r%=%11%%
V(1)/V(1) = -5 . (0,11 - 0,10) / (1+0,10) = -0,045
%
--> formule veel eenvoudiger om relative waardeV1%=%1000%/%(1,11)5%=%593%
verandering te berekenen (bij alternatieve formule
%
!%%V1%/%V1%=%(593%%621)%/%621%=%U4,5%%
moet je twee maal V bereken)
%
%
!%=%%(Kt%*%V0)%/%Kt*V0%=%Kt%/%Kt%
%
V(2)/V(2) = -10 . (0,11-0,10) / (1+0,10) = - 0,09
V2%=%1000%(1,11)10%=%352%
<> dan exacte formule. Dit is een benadering.
%
!%V2%/%V2%=%(352%%385)%/%385%=%U%8,6%%
Maar wiskundig veel eenvoudiger!
%
Hoe3langer3de3looptijd,3hoe3sterker3de3daling3in3waarde3is3
Waarde3is3dus3afhankelijk3van3de3looptijd3
3
%
%
Vb.: Overheidsobligatie: V(0) = 1000 ; n = 2 ; i = 15% ; r = 10%
V = 150 / 1,1 + 1150 / 1,1^2 = 136,4 + 950,4 = 1086,8
D = 1 . (136,4 / 1086,8) + 2 . (950,4/1086,8) = 1,874 ( = gewogen gemiddelde looptijd)
{ we kijken naar de momenten dat we iets krijgen, en we gaat dat wegen }
{ het laatste gewicht is groter dan het eerste gewicht, omdat daar uw NW in zit }
{ D kan niet groter zijn dan n }

%
Te%gebruiken%formule:%(%waarde)/waarde%%UD.(!%rente/(1+rente))%
%
!%Het%gaat%over%daling%in%prijs%(of%waarde)%(zie%opgave)%
!%Degene%met%de%grootste%D%zal%juist%zijn%
% rente moet stijgen om de waarde te doen dalen! (neg. verband)
Delta%rente%moet%positief%zijn%(nieuwe%rente%is%groter%dan%de%oude%rente)%
!%enkel%B%en%D%komen%in%aanmerking,%want%daar%is%er%een%rentestijging%
!%Zowel%bij%B%en%D%daalt%de%prijs.%
%
!%Waar%is%de%D%het%grootst%(hoe%groter%D,%hoe%groter%(%waarde)/waarde%%
%
voor%eenzelfde%UD.(!%rente/(1+rente))%
%
%
Oplossong:3D3
i
%
%
%

%
(!%waarde)/waarde%=%(!%koers)/koers%%UD.(!%rente/(1+rente))%
%
%
!%%K%ken%je%niet%(is%nieuwe%K%%oude%K,%en%nieuwe%K%ken%je%niet%
!%Oorspronkelijke%K:%110%%:=%1,10%
!%D%=%10%jaar%
W/W = K/K = -D . r / (1+r)
%
K/1,10 = -10 . (0,20-0,10) / 1,10
K%%%%%%=%%U10%*%(0,20%%0,10)%
1,10%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%1%+%0,10%
K = -10 . (0,10/1,10) . 1,10
%
K = -1 = -100%
K%=%U%10%*%(0,10%/%1,10)%*%1,10%
K(2) = K(1) - 100% = 110% - 100% = 10%
%
K%=%U%1%
K%=%K2%%K1%=%K2%%1%(oude%K%%nieuwe%K)%
K2%%=%1,10%%1%=%0,10%(10%)%
%
Oplossing:3B3
%
%

= EXAMEN!
Op basis van wat we nu weten, kunnen we dit nog niet oplossen. Eerst nog iets uitleggen!

!%Marktrente%actueel%%=%6%%
!%Bank%probeert%zelf%in%te%schatten%wat%de%rente%gaat%zijn%in%de%toekomst.%Slecht%
scenario%is%dat%het%naar%7%%gaat%(als%rente%stijgt,%daalt%de%koers,%dus%slecht%scenario).%
!%Bank%wil%risico%limiteren,%door%bij%die%rentestijging,%de%daling%van%de%portefeuille%
bepreken%met%5%).%
%
Stap31:3maximale3duration3van3de3portefeuille3
(!%waarde)/waarde%=%(!%koers)/koers%%UD.(!%rente/(1+rente))%
%
V/V%%=%UD%*%((rente%1%%rente%2)/(1+rente))%
V/V = W/W
%
waarde/waarde = koers/koers
V/V%=%U%5%%
%
U5%%=%UD%*%(0,07%%0,06)/(1+0,06)%
%
0,05%=%UD%(0,01/1,06)%
%
D%=%(0,05%*%1,06)/0,01%%%%%=%5%*%1,06%%%%%%=%5,3%%%
(=%Dmax)%
%
(= maximale D opdat W/W >= -5%)
Stap32:3maximale3duration3van3obligatie3Z3
Dportefeuille%!%Dport%
%
Dport%=%gewogen%gemiddelde%van%de%bestanddelen%van%de%portefeuille%
%
!%Duration%van%obligatie%X%(8%jaar)%*%het%gewicht%in%de%portefeuille%
Dport%=%8%*%(3.000/10.000)%+%5%*%(5.000/10.000)%+%DZ%*(2.000/10.000)%=%Dmax%=%5,3%
0,2%*%DZ%=%5,3%%2,4%%2,5%=%0,4%
DZ%=%0,4/0,2%=%2%
!3Oplossing:3maximale3duration3van3obligatie3Z3is323jaar3
Duration van een portefeuille is het de som van het gewogen gemiddelde van de
onderlinge obligaties!

%
Reclame%voor%staatsbon%(van%de%overheid).%
%
Staatsbon%en%OLO%zijn%typisch%Belgisch%(overheidsfinanciering)%
%
Verschil3tussen3staatsbon3en3OLO:3
3
Staatsbon:3
Particuliere%beleggers%
Geen%lijnen%en%schijven%(1%product,%begint%steeds%opnieuw)%(om%simpel%te%houden%
voor%particulieren)%
Uitgifteprijs%door%overheid%
%
OLO:3
Institutionele%beleggers%
Veel%belangrijker%dan%staatsbonnen%(bedrag%is%veel%groter)%
Lijnen%en%schijven%
Uitgifteprijs%via%tenderprocedure%
%
%

Les$7:"Module"3:"Aandelen!
Inleidende'begrippen'
Belangrijkste'aandelenmarkten'

NYSE%Euronext%(New%York,%Parijs,%Amsterdam,%Brussel,%Lissabon)%%
London%Stock%Exchange%(Londen)%%
Deutsche%Brse%(Frankfurt)%%
Nasdaq%(New%York)%
Tokyo%Stock%Exchange%(Tokyo)%%
Shanghai%Stock%Exchange%(Shanghai)%

%
NYSE3Euronext:33
=%New%York%Stock%Exchange%Euronext%
!%Samentrekking%tussen%Amerikaanse%en%Europese%poot.%
!%Euronext%was%al%ontstaan%door%een%fusie%in%2000%(Parijs,%Amsterdam,%Brussel%en%
Lissabon).%New%York%kwam%er%in%2007%bij%een%nieuwe%fusie%bij.%
%
%
NYSE3Euronext3
%
%
NYSE% %
%
%
%
%
%
%
%
Euronext%
%
%
%
%
%
%
%
Parijs% %
Amsterdam% Brussel%
Lissabon%
%
%
%
%
%
%
%
%
%
Eurolist%
Alternext%
Vrije%Markt%
%
%
Terug
gesplitst
in
%
%
% 2014.%
%
Continu%markt%
%
Fixing3markt%
%
%
%
%
%
%
%
%
Dubbele%fixing%
Enkele%fixing%
%

'

'

Euronext'Brussel'

33deelmarkten3
3
Eurolist:3
is%het%strengst%gereglementeerd%(bedrijven%die%erop%staan%hebben%de%strengste%
eisen%inzake%informatieverstrekking%en%bescherming%van%de%beleggers.%
Ongeveer%100%aandelen%
Grote%bedrijven%(kosten,%zie%volgende%pagina)%
Vb.:%KBC%(zie%volgende%pagina)%
%
Alternext:3
Gemiddeld%gereglementeerd%
Ongeveer%10%aandelen%
Middelgrote%bedrijven%
%
Vrije3markt:3
Zwak%gereglementeerd.%Hier%mag%veel%en%moet%weinig%
Ongeveer%20%aandelen%
Kleine%bedrijven%
Vb.:%OTC%(zie%volgende%pagina)%
Weinig%vraag%naar%de%aandelen%van%deze%bedrijven%
%

%
Groen%balkje%=%eraan%voldoen%
%
%

Eurolist:'
3
!333deelmarkten:3
1)%Continu%Markt%
2)%Dubbele%fixing%
3)%Enkele%fixing%

Eurolist3

3
Continu3markt3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
%
Dubbele%fixing:%2%koersen%per%dag%
Enkele%fixing%:%1%koers%per%dag%
%

Fixing3markt3

Enkele3fixing3

Dubbele3fixing%

Kenmerk'Enkele'fixing:'Strips'
!%STRIPS%(tot%2012)%
Ontstaan%in%1993%(slecht%economisch%jaar,%crisis)%
Bedrijven%stimuleren%om%nieuwe%aandelen%uit%te%geven%(om%te%investeren,%is%goed%
voor%de%economie)%
Nieuwe%aandelen%gaan%we%VVUaandelen%noemen%(Verminderde%Voorheffing%
(roerende%voorheffing%(op%dividenden%en%intresten)%was%15%)).%
Voor%oude%aandelen%(voor%1993%uitgegeven)%was%het%25%%roerende%voorheffing%
PROBLEEM:%Nieuwe%(na%1993)%en%oude%aandelen%
o Daling%van%de%liquiditeit%
# Stel%je%hebt%oude%aandelen.%Je%wil%ze%verkopen%in%1994.%Wie%wil%ze%
nog%kopen,%want%er%zijn%nieuwe%met%minder%belastingen.%Je%raakt%je%
oude%aandelen%dus%niet%kwijt.%
# VVUaandelen%!%omvormen:%oud%aandeel%+%strip%
Strip%=%recht%op%lagere%roerende%voorheffing%(15%)%
Oud%aandeel:%roerende%voorheffing%25%%
Strip%en%aandeel%scheiden%(je%kan%ze%er%af%knippen)%
o Gevolg:%enkel%het%oude%aandeel%blijft%over%
o Strip%=%financieel%product%dat%je%afzonderlijk%kan%
verhandelen.%
o Liquiditeit%stijgt,%want%opnieuw%maar%1%soort%aandeel%(strip%afzonderlijk)%
%
Deze%strips%worden%verkocht%op%de%Enkele%Fixing%
Strip%=%recht%op%verminderde%RV%(15%%ipv%25%)%
%
Voorbeeld:3
Stel:%1%aandeel%van%bedrijf%A%!%Netto%D%(dividend)%=%100%euro%%0,25*100%RV%=%75%euro%
Stel:%1%aandeel%en%strip%van%bedrijf%A%!%Netto%D%=%100%euro%%0,15*100%RV%=%85%euro%
Stel:%Je%hebt%1%strip%van%bedrijf%A%!%Netto%D%=%0%(enkel%dividend%als%je%aandeel%hebt)%
Stel:%1%aandeel%bedrijf%A%en%strip%bedrijf%B%!%Netto%D%=%100%euro%%0,25*100%=%75%euro%
%
!%strip%moet%overeenstemmen%met%het%aandeel%
%
!%Strip%en%bedrijf%moeten%van%zelfde%emittent%zijn%
%
!%Ofwel%strip%verkopen,%ofwel%het%aandeel%ervan%kopen.%

Kosten'
!%Eurolist:%streng%gereglementeerd%%
!%voordeel:%kwaliteitsgarantie%als%belegger%
%
%
%
%
%
%
!%nadeel:%hoge%kosten%(vaste%kosten)%
%
%
!%Vb:%eis:%koersgevoelige%informatie%publiceren%(is%een%vaste%kost,%%
%
onafhankelijke%van%de%grootte%van%uw%bedrijf.%(zal%een%klein%bedrijf%even%veel%%
%
kosten%als%een%groot%bedrijf).%(Grote%bedrijven%voelden%deze%winst%minder.%
!%Vooral%grote%bedrijven%op%Eurolist%(door%de%kosten)%
%
'
'

Voorbeeld:'KBC:''
Genoteerd%op%Eurolist%(continumarkt)%
41,69 ( 24/10/14 )
Koers%=%29,02%EUR%(dd.%21/03/13)%
417 mln
Aantal%aandelen% 394%mln%
17,4 mld EUR
Marktkapitalisatie% 11,4%mld%EUR%
Gemiddeld%volume%per%dag% 750%000% 750.000 stuks
%
!%Marktkapitalisatie:%wat%beleggers%zeggen%dat%het%waard%is%(prijs%aandeel%*%aantal%
aandelen)%=%marktwaarde%
!%Marktwaarde%is%niet%gelijk%aan%de%boekwaarde!!%
!%Gemiddeld%volume%per%dag:%het%aantal%dat%gemiddeld%verhandeld%wordt%per%dag%
%
8
!%volume/%aantal%aandelen%=%0,19%%(aantal%aandelen%verhandeld%per%dag)%
!%1/0,19%=%525%=%aantal%dagen%dat%het%duurt%voordat%een%aandeel%van%eigenaar%
verwisseld%is.%(om%de%525%dagen%veranderen%alle%aandelen%van%eigenaar).%
%
1/0,18% = 556 -> Om de 556 dagen veranderen alle aandelen van eigenaar.
'
'

Voorbeeld:'OTC'(option'trading'company)'
Vrij%recent%opgericht%
Actief%in%arbitrage%voor%eigen%rekening%(niet%voor%klanten,%want%heeft%er%geen)%
Voordeel%tracht%te%halen%uit%opportuniteiten%en%incoherenties%in%de%financile%markt%
%
!%bedrijf%produceert%niets,%maar%zoekt%naar%beleggingsopportuniteiten%om%dat%te%%
%
beleggen%met%de%centen%van%het%bedrijf%
%
Arbitrage%
Vb.% AB%Inbev%
%
Brussel%
%
64,10% %
%
%
%
%
New%York% %
64,20% %
%
%
!%op%dit%moment%toevallig%iets%meer%koopinteresse%in%New%York%dan%in%%
%
%
Brussel%
!%OTC%ziet%dat%en%gaat%bliksemsnel%in%Brussel%kopen%en%in%New%York%%
verkopen%(simpel%voorgesteld)%
%
vb.% Londen%
%
1%
%
$1,40%
%
%
%
%
1$%
%
110%Japanse%Yen%
%
Tokyo%%
%
1%
%
153%Japanse%Yen%
%
!%Tokyo:%153%Japanse%Yen%!%1%euro%
%
!%In%Londen%die%Euro%omzetten%in%1,40%Dollar%
%
%
!%1,40%Dollar%dan%in%Londen%verkopen%voor%1,40*110%=%154%Japanse%Yen%
%
OTC:%genoteerd%op%de%vrije%markt%
Koers%=%0,50%EUR%(19%maart)%
Aantal%aandelen%=%3,1%mln%EUR%
Marktkapitalisatie%=%(3,1%*%0,5)%=%1,6%mln%EUR%%
Gemiddeld%volume%=%250%stuks%
Beursintroductie%op%19/6/06%aan%5,50EUR%
%
!%Volume/aantal%aandelen%=%0,01%%
!%Aantal%aandelen/volume%=%1/0,01%=%10.000%
%
!%Om%de%10.000%dagen%verwisseld%een%aandeel%van%eigenaar%
%
%
Conclussie:3
Laatst%beschikbare%koers%van%OTC:%19%maart%(dus%nog%op%woensdag%of%donderdag%
was%er%enige%handel%in%dit%aandeel).%
Maar%3,1%mln%aandelen,%en%dan%nog%wordt%er%maar%0,,01%%per%dag%verhandeld%(Bij%
KBC%0,19%)%!%Zeer%lage%liquiditeit%(verhandelbaarheid)%in%dit%aandeel%
%
%
!%Als%je%er%aandelen%van%hebt,%raak%je%die%moeilijk%kwijt,%want%er%is%heel%%
%
%
weinig%handel%is.%(maar%250%per%dag%verkocht)%
PROBLEEM:%Vrije%markt%is%niet%zo%liquide%(geldt%in%mindere%mate%ook%voor%Alternext)%
%
%
!%Enkel%in%Eurolist%deftige%handel%
%

%
A)
B)
C)
D)

0;75*100%+%0,75*200%=%225%!%niet%juist%
0,85*100%+%0,75*200%=%235%!%Juist%
0,75*100%+%0,85*200%=%245%!%niet%juist%
0,85*100%+%0,85*200%=%255%!%Niet%juist%

%
Oplossing:3B3
%
Opmerking:3zie3vervolg:3recent3veranderd3
%
%

Opmerking:''
Regering3DiRupo:3
!%RV%zonder%strips%=%25%%
!%RV%met%strip%=%21%%(ipv%15%)%
%
!%Voordeel%strip%daalt%
%
Strips%zijn%dus%minder%waard%nu.%
%

A)%0,75*100%+%0,75*200%=%225%
B)%0,79*100%+%0,75*200%=%229%
C)%0,75*100%+%0,79*200%=%233%
D)%0,79*100%+%0,79*200%=%237%
%
!%vraag%is%nu%fout%door%nieuw%tarief%
%
%
DI3RUPO320123
STRIPS=325%3
!3VOORDEEL3STRIPS3VERDWIJNT3
EINDE3STRIPS3
%
!%Vraag%nu:%A,B,C%en%D%allemaal%225%(allemaal%0,75)%

notering%=%bedrijven%(aantal%bedrijven%=%aantal%noteringen)%
!%Daling%
!%Beurs%wordt%minder%populair%(crisis,)%
%
%

Les$8:$Module$3:$Aandelen!
Hoofdstuk'1:'Inleidende'begrippen'
Euronext'Brussel'
Organisatie'

%
%
%
%

1. Toelating3tot3de3notering3
!%afdeling%binnen%Euronext%Brussel%die%zegt%wie%al%dan%niet%mag%noteren%
!%Je%moet%voldoen%aan%de%noteringsvoorwaarden%
%
%
!%afhankelijk%van%waar%je%noteert%(marktsegment)%
%
%
!%vb:%Alternext%heeft%strengere%voorwaarde%dan%vrije%markt%

%
%
%

2. Trading3
!%Het%hart%van%de%beurs%
!%verzorgt%de%handel%in%de%verschillende%genoteerde%aandelen%(verkopen%en%%
aankopen)%
$ 3%categorien%beursorders%
=%opdracht%om%aandelen%te%kopen%of%verkopen%
!31)3orders3zonder3limiet3(=3marktorder)3
%
!%vb.:%je%zegt%tegen%bankier:%koop%300%aandelen%X%en%verkoop%200%%
%
aandelen%Y%
!32)3Orders3met3limiet3(=3limietorder)3
%
!%je%zal%moeten%zeggen%wat%uw%limiet%is%
%
!%vb.:%koop%300%aandelen%X%als%de%prijs%kleiner%of%gelijk%is%aan%90%
%
!%vb.:%verkoop%200%aandelen%Y%als%de%prijs%groter%is%dan%50%
%
!%marktorder%wordt%altijd%uitgevoerd,%limietorder%wordt%enkel%%
%
uitgevoerd%als%aan%de%voorwaarde%voldaan%wordt%
%
!%nadeel%limietorder:%je%loopt%risico%dat%er%niets%gebeurd%
!33)3Speciale3orders3
%
!%Stoporder:%Vb.:%verkoop%200%aandelen%Y%als%de%prijs%kleiner%of%%
%
gelijk%is%aan%90%
%
%
!%verschil%met%limietorder:%bij%limietorder:%verkopen%als%de%%
%
%
prijs%minimaal%is.%Hier%is%de%prijs%kleiner%of%gelijk%aan%dan%
%
%
!%met%stoporder%wil%je%verliezen%stoppen%
%
%
!%Je%zit%in%een%aandeel%dat%het%niet%goed%doet,%en%wanneer%%
%
%
het%aandeel%het%niet%goed%doet,%wacht%je%nog%even%en%zet%je%%
%
%
een%absoluut%minimum%waartegen%je%ze%buiten%smijt.%
%
%
!%Als%de%prijs%dan%zakt%onder%de%90,%komt%er%een%%
%
%
marktorder%
%
!%stopUlimietorder:%een%stoporder%waar%je%als%je%stopt%geen%%
%
marktorder%krijgt,%maar%een%limietorder.%Je%zal%dus%een%limiet%%
%
moeten%ingeven%(vb.:%verkoop%als%het%minder%wordt%als%80)%
%
%
!%Je%zal%in%actie%schieten%bij%de%90%% en starten met verkopen
%
%
!%je%zal%niet%lager%als%80%verkopen%
%
%
!%Die%80%is%de%bodem%
%
%
!%nadeel%order:%je%blijft%met%je%aandelen%zitten%als%ze%onder%%
%
%
de%90%gaan%(vb:%als%er%niemand%ze%wil%kopen)%
%
%
%
!%je%vermijd%dat%je%ze%verkoopt%aan%vb.%30%
%
%
%
!%Als%ze%niet%verkocht%geraken%en%bedrijf%gaat%in%%
%
%
%
faling%zit%je%er%mee%
%

Opmerkingen: verschil stoporder & limietorder

stoporder = verlies beperken
limietorder = winst veilig stellen.

3. Clearing3
!%dubbele%functie%
%
!%compensatie%van%transacties%
%
%
!%compensatie%voor%1%persoon.%
%
%
%
!%Stel%je%hebt%vandaag%30%aandelen%X%gekocht%aan%16%euro%
%
%
%
!%je%verkoopt%er%20%tegen%11%euro%
%
%
%
!%Je%hebt%5%euro%verlies%*%20%aandelen,%dus%er%zal%100%van%je%%
%
%
%
rekening%gaan%
%
%
%
!%ook%omgekeerd%bij%winst%
%
%
!%compensatie%voor%2%personen%
%
%
%
!%A%verkoopt%20%aandelen%X%aan%B%
%
%
%
!%B%verkoopt%20%aandelen%aan%C%
%
%
%
%
!%Compensatie:%A%verkoopt%20%aandelen%aan%C%
%
%
%
%
!%B%doet%effectief%iets.%Hij%kan%winst%of%verlies%%
%
%
%
%
hebben%op%deze%korte%tijd,%en%die%kan%verrekend%%
%
%
%
%
worden%op%zijn%rekening%
%
%
%
%
!%effectenrekening%van%B%blijft%ongewijzigd%
%
!%Centrale%tegenpartij%tussen%koper%en%verkoper%
%
%
!%A%verkoopt%20%aandelen%aan%B%tegen%partijrisico%
%
%
%
!%beiden%lopen%risico%
%
%
%
!%er%moet%iemand%bewegen%(A%leveren%of%B%betalen)%
%
%
!%A%loopt%het%risico%dat%het%zijn%geld%niet%ziet,%B%loopt%het%risico%dat%%
%
%
A%niet%levert%
%
%
!%Stel%B%betaald%aan%A%en%ziet%die%aandelen%niet%
%
%
!%Clearing:%zal%tussentreden%tussen%A%en%B%en%het%risico%vermijden,%%
%
%
dus%het%partijrisico%zal%verdwijnen.%
%
%
!%clearing%zorgt%voor%het%opvangen%van%tegenpartijrisico%
4. Settlement3
!%zorgt%dat%administratief%alles%in%orde%komt%
!%zorgt%ervoor%dat%kopers%hun%aandelen%krijgen%en%verkopers%hun%geld%krijgen%
%
%

Bepaling'prijs'
Dagverloop3continumarkt3
!%termen%goed%kennen!!%
%
07.15%%09.00:%Vooropening%
!%alle%orders%worden%verzameld%
09.00:%openingsfixing%%
!%fractie%van%een%seconde:%
%
%
!%voor%elk%financieel%product%prijzen%vastleggen%
%
%
!%transacties%zullen%doorgaan%
%
%
!%geen%orders,%want%fractie%van%een%seconde%is%te%kort%
09.00%U%17.30:%continu%handel%
%
%
!%wel%orders,%wel%prijzen,%wel%transacties%
17.30%%17.35:%voorsluiting%
%
%
!%wel%orders%
%
%
!%geen%transacties%en%geen%prijzen%
17.35:%slotfixing%
%
%
!%geen%orders,%want%fractie%van%seconde%is%te%kort%
%
%
!%wel%transacties,%wel%prijzen%
17.35%%17.40:%handel%tegen%slotkoers%
%
%
!%Wel%orders,%wel%transacties%
%
%
!%er%worden%geen%nieuwe%prijzen%meer%vastgelegd%
%
%
%
!%alle%transacties%gebeuren%tegen%de%slotprijzen%vastgelegd%om%%
%
%
%
17.35%
%
3
3

Dagverloop3(dubbele)3fixingmarkt3

Brok%1%en%4%(vooropening%en%sluiting)%zijn%belangrijkst%
Brok%3%(handel%tegen%openingskoers)%is%anders%dan%continumarkt%
%
3
3

Prijsbepaling:3
!%Continumarkt%openingsfixing%

marktorder:

limietorders:

%
!%tabel:%orders%tijdens%vooropening%of%nog%uitstaande%orders%van%vorige%dagen%voor%een%
bepaald%aandeel%
%
!%we%zitten%in%een%ordergedreven%markt%%
!%eerst%worden%orders%gezet,%dan%prijs%
%
!%evenwicht%markt:%Aankoop%=%vraag%(beleggers%die%willen%kopen)%
%Verkoop%=%aanbod%
!%2%marktorders:%zonder%limiet:%zowel%bij%aankoop%als%verkoop%%
!%toevallig%in%evenwicht,%kan%ook%17%marktorders%links%zijn%en%1%%
rechts%ofzo)%
(400 & 400 hier)
!%12%limietorders%
!%moet%niet%in%evenwicht%zijn%(vb:%links%2%limietorders,%rechts%1%marktorder)%
%
!%eerste%kolom:%hulpkolom:%cumulatie%van%de%aandelen%%
!%vb:%400+200%=%600%+%250%=%850%%
!%derde%kolom:%prijs:%in%dalende%volgorde%van%prijs%
!%Je%wil%je%orders%verkrijgen%in%stijgende%volgorde%van%strengheid.%De%strengste%%
(veeleisende%beleggers)%staan%beneden.%
!%vierde%kolom:%gerangschikt%in%stijgende%volgorde%van%opgegeven%limiet%
%
!Je%wil%ze%in%stijgende%volgorde%van%strengheid,%dus%laagste%getal%bovenaan%%
%
zetten%
!%kolom%3%en%4%zijn%beide%in%stijgende%volgorde%van%strengheid%gerangschikt%
Prijs%!%Vraag%=%aanbod,%en%je%wilt%op%de%prijs%zoveel%mogelijk%stuks%verhandelen%
%
Zie%vervolg%
%
%
--> Zesde kolom: hulpkolom: cumulatie van aandelen

%
!%wat%bij%evenwichtsprijs%61,10?%
%
!%Deze%orders%worden%uitgevoerd%+%alle%minder%strenge%orders!!%
%
%
!%Dus%bij%61,10%kan%je%de%som%(kolom%1%en%6)%verhandelen%
%
%
!%2150%aandelen%verhandeld%
%
%
%
!%Het%laagste%van%de%2%cumulatieve%getalen%zal%bepalen%hoeveel%er%%
%
%
%
verhandeld%wordt%
%
%
!%Er%is%50%meer%vraag%dan%dat%er%aanbod%is%
%

%
!%wat%bij%evenwichtsprijs%61,05?%
%
!%3200%langs%aankoop,%1550%bij%verkoop%
%
!%markt%niet%in%evenwicht%
%
!%61,05%is%minder%interessant%dan%61,10%
%
%
!%Je%hebt%een%andere%prijs%die%leidt%tot%verhandeling%van%meer%aandelen%
%
%
%

!%Conclusie:%61,10%is%de%beste%prijs%!%evenwichtsprijs%
%
Wat3met3die3503overschot?3 ( V > A)
!%Die%50%overschot%bij%61,10%
!%de%meest%strenge%(die%850%wil%kopen%aan%61,10)%zal%er%maar%800%mogen%kopen,%%
en%die%andere%50%zal%in%de%wachtrij%komen%tot%er%een%passend%tegenbod%komt.%
%
!%evenwicht%wordt%dus%een%beetje%geforceerd%
%
Opmerkingen:3
!%een%order%dat%in%de%wachtrij%staat%en%dus%nog%niet%uitgevoerd%is,%kan%worden%
geschrapt%of%gewijzigd%
!%opletten:%bij%verhandelen:%degene%boven%de%evenwichtsprijs%kunnen%al%verhandeld%
zijn%bij%een%eerste%operatie%als%je%wil%rekenen%voor%een%tweede%operatie%
%
%
Nieuw order:
Verkoop: aantal = 50 ; prijs = zonder limiet
Oplossing: 50 tegen 61,10. ( gaat over die 50 in de wachtrij )
Nieuw order:
Aankoop: aantal = 1000 ; prijs = 61,15
Oplossing: 1000 tegen 61,15 ( => p). ; 250 blijven in de wachtrij.
Nieuw order:
Verkoop: aantal = 250 ; prijs = 61,20
Oplossing: 250 tegen 61,20 ? Lukt niet, deze zijn al verkocht! (tijdens de opening)
Nieuwe oplossing: order wordt niet uitgevoerd en in de wachtrij geplaatst.
Voorbeeld examenvraag:
vraagzijde
400 zonder lim
300 zonder lim
50
aan 3,5
-> 100 aan 3,65
300 aan 3,55
-> 200 aan 3,60
200 aan 3,60
-> 300 aan 3,55
100 aan 3,65
-> 50 aan 3,45

aanbodzijde
500 zonder limiet
250 aan 3,6
100 aan 3,65
250 aan 3,70
500 aan 3,75
800 aan 3,80
950 aan 3,85

in dalende volgorde
van opgegeven limiet schikken
= in stijgende volgorde van "strengheid"

staat al in stijgende
volgorde van "strengheid"

a) hoeveel bedraagt de evenwichtsprijs van dit aandeel? (Vraag = aanbod voor zoveel mogelijk aandelen)

antw: 100 aan 3,65

b) Hoeveel orders worden uitgevoerd voor deze prijs?
antw: De 3,65 lijn + alle bovenstaande = aanbod: 850 & vraag: 800 -> er worden 800 aandelen
verhandeld
-> overschot van 50 langs de aanbodzijde bij order 3 (100 aan 3,65)

c) stel de beurs ontvangt een nieuw order: vraag zonder limiet van 50. Wat gebeurt er met dit order?
ant: De 50 in de wachtrij worden verhandeld

Aandelenoperaties'op'de'primaire'markt'
!%Aantal%aandelen%stijgt%of%daalt%
Beursintroductie'
=3IPO3of3Initial3Public3Offering3
!%Een%bedrijf%biedt%voor%de%eerste%keer%nieuwe%aandelen%aanbied%aan%het%publiek%via%de%
beurs%
!%Het%bedrijf%krijgt%een%notering%
!%Je%gaat%het%bedrijf%introduceren%op%het%de%beurs%
!%reden:%vers%geld%ophalen%(als%de%huidige%aandeelhouders/oprichters%niet%extra%%
willen/kunnen%investeren)%
%
Voorbeeld:%OTC%(zie%eerder)%op%19/06/06%tegen%5,50%
!%Voor%introductie:%2%oprichters:%
%
!%Alexander%Franco:%961.000%
%
!%Pascal%Vlaminck:%961.000%
%
%
!%elk%50%%van%de%aandelen%
%
%
!%geen%bij%het%publiek%
!%beursintroductie:%%
%
!%Alexander%Franco:%961.000%
%
!%Pascal%Vlaminck:%961.000%
%
!%Publiek:%166.091%
%
%
!%totaal%aantal%aandelen%is%gestegen%
%
Voordelen3marktintroductie3
%
!%Bereiken%van%een%grotere%groep%investeerders%
%
!%marketing:%uw%naam%komt%veel%in%de%krant%bij%een%introductie%
Nadelen3marktintroductie3
%
!%kosten%(afhankelijk%van%deelmarkt%(vrije%markt,%Eurolist,%Alternext,)%
%
!%Je%bent%een%gemakkelijkere%prooi%voor%overnames%als%je%op%de%beurs%staat%
%
%
!%stel%zelfde%voorbeeld%als%hierboven,%maar%de%oprichters%verkopen%bij%de%%
%
%
beursintroductie%behalve%die%166.091%aandelen%ook%van%hen%elk%500.000%%
%
%
aandelen%aan%het%publiek.%
%
%
%
!%Alexander%Franco:%461.000%
%
%
%
!%Pascal%Vlaminck:%461.000%
%
%
%
!%Publiek:%1.166.091%
%
%
!%Het%publiek%bezit%meer%dan%50%%van%de%aandelen%
%
%
!%Als%ik%heel%veel%geld%bied%aan%het%publiek,%zullen%ze%allemaal%aan%mij%%
%
%
verkopen%en%kan%ik%het%bedrijf%overnemen%
%
%
!%Overnemer%kan%een%publiek%bod%lanceren%
%
%
%
!%via%de%pers%zeggen:%ik%geef%8%euro%voor%aandeel%
%
%
%
!%aandeel%noteert%nu%6%euro%
%
%
%
!%publiek%kan%laten%weten%als%ze%al%dan%niet%doen%
%
%
%
%
Vervolg: volgende samenvatting :)
%