Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
artykuy ze strony
http://www.metoda-feldenkraisa.pl/?id=10
Wprowadzenie
Mzg ludzki ma zdolno cigego tworzenia nowych lepszych, wzorcw
ruchowych w czasie caego ycia. Obserwujemy to gdy dziecko uczy si
obraca, raczkowa i chodzi. Jednak z wiekiem zwykle przestajemy
rozwija nasz potencja. Zamiast tego cay czas korzystamy z naszych
starych wzorcw ruchowych, nawet gdy przestay by dla nas uyteczne.
z czasem, stae powtarzanie tych ruchw moe prowadzi do przecienia
staww i mini, powodowa dolegliwoci blowe, wady postawy
i zwyrodnienie staww.
Podobne zasady odnosz si take do innych aspektw ludzkiego dziaania
jak sposoby mylenia, zachowanie w grupie, postrzeganie siebie
i otaczajcego nas wiata i wiele innych.
Metoda Feldenkraisa opiera si na, niespotykanej nigdzie indziej
w przyrodzie, moliwoci uczenia si. Dziki temu moliwy jest cigy
rozwj naszego potencjau. w Metodzie Feldenkraisa ruch, (ktry najatwiej
podlega wiadomej kontroli) wykorzystywany jest jako rodek do tego
rozwoju. Jest to zatem metoda reedukacji ruchowej, samopoznania
i rozwoju swojego potencjau poprzez ruch.
Ze wzgldu na to, e jest to metoda edukacyjna uywamy poj ucze nauczyciel a nie pacjent - terapeuta. Nie znaczy to, e metoda nie ma
waciwoci terapeutycznych. Stosuje si j w pracy z osobami, ktre czy
to w wyniku wypadku, choroby czy bezruchu straciy moliwo
satysfakcjonujcego poruszania si. Dotyczy to zarwno schorze na
podou neurologicznym jak i ortopedycznym. Korzyci z tej metody
odnios rwnie osoby w peni sprawne fizycznie, a ktre pragn rozwin
swj potencja ruchowy, porusza si sprawniej, z mniejszym wysikiem
czy z wiksz gracj. Jak sam twrca metody powtarza : w wyniku jej
stosowania "niemoliwe staje si moliwym, moliwe staje si atwym a
atwe staje si eleganckim".
W Metodzie Feldenkraisa rozrniamy dwa rodzaje pracy: prac
indywidualn i prac grupow. Zajcia grupowe nazywaj si Awareness
Through Movement czyli wiadomo poprzez ruch a zajcia indywidualne
okrela si jako Functional Integration czyli integracja funkcjonalna.
w pracy grupowej, uczestnicy prowadzeni s sownie przez specyficzne
sekwencje ruchowe zwane lekcj ruchow. Lekcja taka trwa okoo 45-60
minut . Ruchy wykonywane s najczciej w pozycji lecej lub siedzcej i
nacisk kadzie si na to aby wykonywa je w wygodnym dla kadego
zakresie. w duym stopniu metoda ta opiera si na dowiadczaniu ruchu
w sobie i siebie w ruchu a kady uczestnik do pewnego stopnia
eksperymentuje z wasn interpretacj sw prowadzcego. w procesie
tym uczniowie uwiadamiaj sobie swoje nawyki i tworz nowe moliwoci
ruchowe, ktre mog zastpi stare sposoby poruszania si czy dziaania.
Tematami lekcji mog by m.in.: ruchy z rnych okresw rozwojowych
takie jak obracanie si, raczkowanie, czy wstawanie. Lekcje mog rozwija
si wok konkretnej funkcji jak np. postawa, chodzenie czy oddychanie.
Tematem rwnie moe by dowiadczanie na sobie moliwoci ruchowych
zwizanych z konkretnymi miniami, stawami czy caymi wzorcami
ruchowymi. Czsto te lekcje polegaj na eksperymentowaniu
z wyobrani i percepcj subtelnych zmian zachodzcych podczas ruchu.
Lekcje dostpne s dla kadego, bez wzgldu na wiek czy stopie
sprawnoci fizycznej. Niezalenie od tego czy wyczynowo uprawia si sport
czy ma si problemy z poruszaniem, w tych zajciach kady moe znale
co dla siebie.
Zajcia indywidualne opieraj si na tych samych zasadach co zajcia
grupowe. Mimo i czsto maj dziaanie lecznicze (np. usunicie
dolegliwoci blowych), w zaoeniach nie jest to metoda lecznicza. Jest
procesem edukacyjnym, ktry w sesjach indywidualnych opiera si na
komunikacji niewerbalnej. Dotyk i delikatne ruchy s tu podstaw
komunikacji. Skierowane s na usprawnienie funkcji, atwoci ruchu,
koordynacji, zwikszenia wiadomoci samego/samej siebie oraz
otaczajcego wiata.
Podczas zaj indywidualnych nauczyciel delikatnie i w bezbolesnym
zakresie porusza ciaem ucznia, prowadzc przez specyficzne sekwencje
ruchowe. Ucze w niekrpujcym ruchw ubraniu ley lub siedzi na
specjalnym stole a sesja trwa na og 45-50 minut. Celem jest stworzenie
takich warunkw dla ucznia aby uwiadomi/a sobie swoje nawyki ruchowe
oraz odkry/a nowe moliwoci poruszania si. Zajcia indywidualne
dostosowane s do konkretnych potrzeb danej osoby. S przeznaczone
zarwno dla osb, ktre poruszaj si niezalenie jak i tych, ktre
potrzebuj pomocy w poruszaniu i np. miayby trudnoci
z uczestniczeniem w zajciach grupowych.
nam to rwnie czas na skoordynowanie czsto nowego ruchu. Nie oznacza to, e Feldenkrais
by adwokatem powolnego poruszania si. Pamitajmy, e by wybitnym judok. Docenia
jednak fakt, e kady ma swoje wasne tempo przyswajania umiejtnoci i naley takie
stworzy warunki, aby kady mia szans t umiejtno posi. Delikatno jest kolejn
cech, na ktr zwracamy uwag podczas wykonywania lekcji. Zmniejszajc wysiek
jednoczenie zwikszamy nasz wraliwo na bodce i na zmiany pooenia czci ciaa
wzgldem siebie. Obserwowanie rnic jest przez to atwiejsze a przecie proces uczenia jest
nieodcznie zwizany z moliwoci rnicowania. Powodowanie blu podczas ruchu
wiadczy o pobudzaniu receptorw blowych, ktre sygnalizuj, e tkanki naraone s na
uszkodzenie. Jednoczenie powoduje to powstanie odruchu obronnego mini, ktry polega
na nadmiernym napiciu, w celu niedopuszczeniu do ruchu powodujcego bl. Sytuacja taka
nie sprzyja procesowi odkrywczemu i tworzeniu nowych wzorcw ruchowych. Jedn z
ulubionych metafor Feldenkraisa byo powiedzenie "You can't smoke and kiss at the same
time?, czyli: nie mona pali papierosa i caowa w tym samym czasie. Jake obrazowe
przedstawienie tak wanej cechy ukadu nerwowego. Mianowicie misie jak jest
zaangaowany w jedn czynno, nie jest w stanie zaangaowa si w tym samym czasie w
inn. Wracajc, wic do blu, jeli misie jest napity z powodu odruchu obronnego (z
powodu blu) nie bdzie mia szansy w uczestnictwo w nowym, innym od nawykowego
ruchu. A zatem - pomau, delikatnie, w wygodnym zakresie, z wnikliwym obserwowaniem
siebie.
Kolejna wana kwestia, to e te lekcje nie s do poczytania. To jest zestaw
wicze do zrobienia i dowiadczenia na sobie! To wane. Jest
diametralna rnica midzy przeczytaniem lekcji a zrobieniem i
dowiadczeniem jej. Zatem jeli wydaje Ci si, e sobie o tym poczytasz i
to wystarczy, to szkoda Twojego czasu.
Ale poniewa wiczenia te s podane w formie tekstu, oto kilka sugestii jak
najlepiej z niej skorzysta.
Mona najpierw przeczyta ca lekcj a potem po kawaku j robi,
ponownie czytajc poszczeglne fragmenty. Ja jednak zachcam do
czytania po kawaku i eksperymentowania z tym, co si przeczytao, bez
czytania caoci najpierw. Czyli przeczytaj np. jedno lub kilka zda i jeli s
ju tam jakie instrukcje to zrb to, dokd Ci prowadz i potem znw
przeczytaj fragment i znw postpuj zgodnie z instrukcjami. Takie
wykonywanie lekcji bardziej pozwala pozosta w procesie odkrywania ?na
gorco?, pozostajc ?tu i teraz? bez wybiegania naprzd, nawet jeli
wykonujesz je po raz kolejny.
Lekcje dobrze jest rozpocz zwrceniem uwagi na siebie, na to jak si
czujesz w momencie rozpoczcia, jaki jest kontakt z podoem w pozycji
wyjciowej (w przypadku lekcji opisanych tytaj podoem jest krzeso i
podoga) oraz z otoczeniem. Zdumiewajce jest jak wiele mona si ju
dowiedzie z takiej krtkiej chwili, ktr powicimy tylko na obserwacj.
Ponownie zachcam do robienia uytku z potgi wyobrani zarwno
podczas tej wstpnej czci jak i pniej podczas zasadniczej czci lekcji.
Na czas robienia lekcji, dobrze jest znale spokojne miejsce, aby do
minimum ograniczy ilo czynnikw rozpraszajcych uwag. Przy lekcjach
tu prezentowanych, gdzie czas ich trwania nie przekracza 10-15 minut nie
powinno to stanowi problemu. Eksperymentuj z oczami otwartymi i
zamknitymi, pamitajc, e nasza wraliwo kinestetyczna, (czyli
pooenia czci ciaa wzgldem siebie, kierunku ruchu, intensywnoci
ruchu i napicia mini) zmniejsza si, okoo 40% gdy mamy oczy otwarte.
Sekwencja
Opisuje kinematyczny acuch wydarze, to jak ruch przebiega poprzez szkielet, co jak
domino efekt. Z mechanicznego punktu widzenia minie pocigaj koci, ktre z kolei
naciskaj na siebie nawzajem oraz na podpierajc powierzchni, generujc si poruszajc
szkieletem. Obserwujemy tu, gdzie po rozpoczciu, ruch si rozprzestrzenia. Przygldamy si
konkretnym stawom, gdzie wystpuje ruch i to jak ruch w poszczeglnych stawach
przyczynia si lub skada si na cay wzorzec ruchowy. Gdy "kaskada" ruchu jest zatrzymana,
zablokowana wtedy sia jest skierowana raczej do stawu ni przechodzi poprzez staw na
dalsze czci acucha kinematycznego. Czsto powoduje to przecienie stawu.
Sia moe by przekazywana poprzez staw w rny sposb:
przez kompresj czyli popychanie poprzez koci,
przez nacignicie czyli poprzez cignicie za wizada - rozciganie stawu,
przez skrt w stawach poprzez wizada.
Pytania, ktre pomagaj sprecyzowa t kategori to np.:
Co si dzieje w szkielecie, gdy osoba wykonuje dany ruch?
Gdzie si osoba porusza, a ktre miejsca pozostaj nieruchome?
Ruch ktrej koci, w ktrym stawie?
Czy wszystkie moliwe (dla danego ruchu) stawy s zaangaowane w ruchu?
Czy sia przechodzi poprzez cay acuch kinematyczny czy te zatrzymuje si gdzie
po drodze?
Tor ruchu
Ruch odbywa si w trjwymiarowej przestrzeni, zatem mona go opisa odwoujc si do
tego gdzie, w jakim kierunku osoba si porusza w przestrzeni. Jakim torem si
przemieszcza, jaka jest przestrzenna intencja ruchu. To tak, jakby obserwator patrzy na
wektor, strzak wskazujc kierunek ruchu w przestrzeni.
Gdy poczymy dwa przeciwne kierunki tworzymy o lub wymiar ruchu, gdy poczymy dwa
wymiary tworzymy paszczyzn. Ruch w przestrzeni opisujemy przy pomocy trzech
paszczyzn.
Paszczyzna
strzakowa, co jak koo z boku - paszczyzna dzielca ciao na praw i lew stron
czoowa, co jak drzwi przed nami - paszczyzna dzielca ciao na przd i ty
poprzeczna, co jak powierzchnia stou - paszczyzna dzielca ciao na gr i d
Tor ruchu odnosi si do konkretnej czci ciaa, sprecyzowanej przez obserwatora, (ktrym
moe by sam poruszajcy si). Tor ruchu dotyczy przestrzennej intencji ruchu, czyli tego, w
jakim (konkretnie - tym a nie innym) kierunku w przestrzeni zmierza poruszajcy si.
Wektory ruchu mog by spjne, kierowa si w tym samym kierunku w przestrzeni lub te
by niespjne, czyli wektory mog si przecina.
Pytania pomagajce sprecyzowa t kategori:
Obserwuj cz szkieletu, w jakim kierunku w przestrzeni si przemieszcza?
Jeli przyoy do tego miejsca strzak, to gdzie bya by skierowana?
Jaki lad w przestrzeni zostawi ten punkt?
Czy kada cz poda w tym samym kierunku, czy tory poszczeglnych czci s
spjne czy te nie?
Pocztek
To, gdzie i jak kto rozpoczyna ruch moe by wskazwk do tego jakie wyobraenie na
temat tego ruchu ma osoba i z tego te wyobraenia wywodzi si ten ruch - dziaanie. Ten sam
ruch moe rozpocz si z wielu rnych miejsc. Opierajc si na Sheringtonie, ktry
twierdzi, e mzg myli o ruchu a nie o miniu (dlatego w MF opisujemy ruch a nie to jaki
misie napi czy rozluni), obserwujemy jaka cz osoby rozpoczyna ruch, bardziej ni
jaki misie napina si jako pierwszy, cho to te czsto jest cenn wskazwk pomagajc
opisa swoje przyzwyczajenia ruchowe, czy te rozpozna asymetri by moe
przyczyniajc si do zaburzenia funkcji. Ruch moe rozpoczyna si w jednym miejscu lub
kilku jednoczenie. Rozrniamy inicjowanie ruchu proksymalne (blisze rodka ciaa) i
dystalne (dalsze od rodka ciaa). Z punktu widzenia MF i sztuk walki ruch rozpoczty
proksymalnie jest uwaany za bardziej wydajny, poniewa w okolicy rodka ciaa czyli
miednicy przyczepiaj si najsilniejsze minie ciaa. Oczywicie, gwnie dotyczy to ruchw
caego ciaa, w precyzyjnych i drobnych ruchach np. rk rodek ciaa powinien oferowa
stabilne oparcie dla tego ruchu.
Gdy przygldamy si pocztkowi ruchu, obserwujemy rwnie czy osoba musi wykona
ruchy przygotowujce do wykonania waciwego ruchu. Minimalna ilo ruchw
przygotowujcych jest uwaana za jedno z kryteriw optymalnego ruchu (o czym pniej).
Pytania pomagajce sprecyzowa t kategori:
Gdzie rozpoczyna si ruch?
Czy w jednym czy w kilku miejscach jednoczenie?
Czy zanim rozpocznie si ruch obserwujesz jakie ruchy przygotowujce?
Czy ruch rozpoczyna si proksymalnie czy dystalnie?
Podstawa
Kady ruch odbywa si w polu grawitacyjnym. Kady ruch jest wynikiem nacisku na
podpierajc powierzchni w kierunku przeciwnym ni wynikajcy z tego ruch. Relacj
osoby do si grawitacji mona zrozumie poprzez obserwacj relacji (rodka) ciaru osoby
do (powierzchni) podstawy. To czy rodek ciaru utrzymuje si ponad powierzchni
podstawy czy te jest wychylony poza. W tym pierwszym przypadku, pozycja jest bardziej
stabilna. W tym drugim pozycja jest zawsze niestabilna i albo wymusi ruch w celu
przesunicia rodka ciaru ciaa ponad powierzchni podstawy albo spowoduje upadek.
Dlatego te powierzchnia i ksztat podstawy jest istotny dla utrzymania rwnowagi.
Podstaw mona podzieli na trzy rodzaje:
Spoczynkowa gdzie osoba jest podparta w stabilnej i staej (nieruchomej) pozycji.
Orbitalna, gdzie osoba porusza si dookoa jednej powierzchni podstawy np. wszystko
co osoba moe zrobi stojc nie odrywajc stp od podoa.
Ruchoma gdzie osoba porusza si z jednej pozycji do drugiej, zmieniajc
powierzchni oparcia.
Pytania pomagajce sprecyzowa t kategori:
Jaka jest powierzchnia podstawy?
Jak rodek ciaru ciaa jest rozoony ponad powierzchni podstawy?
Czy powierzchnia podstawy si zmienia?
Czy rozoenie ciaru na podou si zmienia w ruchu, w jakim kierunku?
Przepyw
Przepyw dotyczy jakoci ruchu. Opisuje bardziej to JAK osoba si porusza ni to CO i
GDZIE si porusza. Przepyw to rytm, pynno, cigo (lub ich brak) opisuje relacj ruchu
i czasu.
W odniesieniu do czasu obserwujemy czy ruch jest szybki, powolny, jednostajny,
przyspieszajcy, zwalniajcy, urywany, czy pynny, rytmiczny czy te brak mu rwnego
rytmu. Rwnie osoba sama moe sobie zada pytanie, czy spieszy si z ruchem czy te
ociga, delektuje czy te chce to mie z gowy. Przygldamy si na ile osoba kontroluje ruch a
na ile pozwala si ruchowi po prostu dzia.
Oczywicie to pytania, ktre zahaczaj o inne sfery funkcjonowania czowieka ni mechanika
ruchu.
Zmiana przepywu zwykle sygnalizuje miejsce, w ktrym pojawia si trudno lub te jej
ustpienie. Pynno ruchu jest midzy innymi wyznacznikiem oraz odzwierciedleniem
koordynacji mini odpowiedzialnych za ruch.
Pytania pomagajce sprecyzowa t kategori:
Czy ruch jest pynny czy urywany?
Czy pynno jest gdzie przerwana?
Czy obserwujesz - czujesz zmian w jakoci ruchu jakby w gstoci - lepkoci
(jakkolwiek to dziwnie moe brzmie w odniesieniu do ruchu, czasem to pomaga okreli jako
ruchu)?
Wysiek
Ruch potrzebuje napdu i tym napdem s minie (chyba, e jest to spadanie z wysokoci,
wtedy napdem jest sia grawitacji). Minie s wykonawcami polece wysyanych z ukadu
nerwowego. Poprzez napinanie si mini, zmienia si uoenie szkieletu w przestrzeni.
Kade dziaanie minia wie si z odpowiednim dziaaniem minia antagonistycznego.
Ruch funkcjonalny w przestrzeni wymaga skoordynowanej pracy wielu mini w celu
realizacji ruchu zgodnego z zamierzeniem, utrzymania rwnowagi czy te zapewnienia
stabilnoci jednych czci ciaa by da oparcie innym.
Napicie mini dzielimy na:
koncentryczne, przyczepy minia zbliaj si do siebie, gdy misie si napina,
ekscentryczne, przyczepy minia oddalaj si od siebie, gdy misie si napina oraz
izometryczne, przyczepy minia nie zmieniaj wzajemnego pooenia gdy misie
si napina.
Dwa minie antagonistyczne (czyli funkcjonalnie odpowiedzialne za przeciwny ruch) mog
si napina naprzemiennie lub te napina jednoczenie. W prawidowo funkcjonujcym
ukadzie nerwowym istnieje mechanizm rozluniajcy (przestajc napina) jeden z mini
antagonistycznych, gdy drugi jest zaangaowany w prac, np. gdy zginam okie napinajc
misie dwugowy to, misie trjgowy, odpowiedzialny za wyprost w okciu powinien si
rozluni. Minie antagonistyczne mog te napi si jednoczenie np. stabilizujc cz
ciaa, cho takie napicie zwykle obcia bardziej stawy i na dusz met jest nie korzystne
dla prawidowego funkcjonowania aparatu ruchu. W ywym organizmie zawsze jest jakie
wyjciowe lub te spoczynkowe napicie mini okrelane terminem tonus. W duej mierze
jest on okrelony genetycznie i u niektrych osb jest niszy od przecitnego, takie osoby s
bardziej "wiotkie" z natury a u innych jest wyszy i takie osoby z natury s bardziej
"sztywne".
Optymalne funkcjonowanie mini okrela si jako dziaanie skoordynowane czyli takie, gdy
napicie mini w ciele rozkada si rwnomiernie i proporcjonalnie do ich przekroju
poprzecznego. Czyli chodzi oglnie o to, eby due minie byy odpowiedzialne za wiksz
cz wykonanej pracy. Zapewnia to rwnomierne obcienie organizmu i zapobiega
przecieniom staww i mini. Subiektywnie z perspektywy osoby si poruszajcej,
poczucie wysiku w organizmie mwi nam o tym jak ruch jest rozoony na cae ciao.
Poczucie wysiku nie odnosi si do tego jak due jest obcienie tylko do tego jak
skoordynowany i "zorganizowany" jest ruch w caym ciele. W codziennych czynnociach
odczucie nadmiernego wysiku czy obcienia moe by sygnaem nieprawidowego
rozoenia wysiku. Poczucie braku wysiku w ruchu wypywa z dobrze skoordynowanego
ruchu.
Pytania pomagajce sprecyzowa t kategori:
Czy rodek ciaa, okolica miednicy, plecw i brzucha jest czci tego ruchu, czy
uczestniczy w ruchu?
Czy jest jakie miejsce, ktre pracuje bardziej ni jest to niezbdne dla wykonania
tego ruchu?
Czy s jakie minie przeszkadzajce w ruchu? Moe cignce ciao w przeciwnym
kierunku?
Czy wszystkie grupy mini pracuj w celu osignicia tego samego rezultatu?
Oddech
Zakres i rytm oddechu s kluczowe do koordynacji ruchu. Zakres czy si z wymiarami,
kierunkami, w ktrych odbywaj si ruchy oddechowe. Czy porusza si brzuch, czy klatka
piersiowa, jeli tak to czy tak samo prawa i lewa strona, przd i ty itd. Rytm okrela dugo
wdechu i wydechu i czas pomidzy nimi oraz jak te zalenoci si zmieniaj wraz z ruchem.
Czsto, na podstawie obserwacji oddechu dowiadujemy si o wysiku czy przepywie. Majc
wiadomo tego, e jestemy zaprojektowani tak, aby oddycha w trakcie ruchu, wszelkie
zaburzenia w oddechu mwi nam o nie efektywnym ruchu.
Pytania pomagajce sprecyzowa t kategori:
Czy oddychasz, gdy wykonujesz ten ruch?
Kiedy robisz wdech a kiedy wydech?
Czy rytm oddechu jest sprzony z ruchem?
Jeli wstrzymujesz oddech to czy na wdechu czy wydechu?
Ruch nie jest ograniczony do jednego tylko obszaru, ale rozoony jest rwnomiernie na ca
struktur. Mamy tu na myli gwnie stawy, Larry wymyli nawet taki termin "somatyczny
marksizm" (kademu po rwno) czyli, e kady element struktury ma swj udzia w ruchu.
Przygldamy si takim kategoriom jak sekwencja i przepyw.
Transmisja, przeoenie.
Czyli sia przechodzi raczej poprzez stawy a nie zatrzymuje si w nich. Nie ma zaburze
przenoszenia siy ruchu przez chronicznie napite minie. Przygldamy si takim kategoriom
jak sekwencja i przepyw.
Zbieno kierunku.
Wektory ruchu poszczeglnych czci ciaa w przestrzeni s zbiene i zmierzaj w tym
samym kierunku. Jeli s przeciwne lub si przecinaj mwimy o przeciwnej motywacji.
Przygldamy si gwnie takim kategoriom jak tor ruchu.
Centralny pocztek ruchu.
Najwiksza cz szkieletu porusza si najpierw. Oczywicie musimy wzi tu pod uwag
rnice pomidzy ruchami caego ciaa i ruchami precyzyjnymi. Przygldamy si gwnie
takim kategoriom jak: inicjowanie, sekwencja.
Dynamiczna podstawa.
Odpowiednia powierzchnia podpierajca pod rodkiem ciaru tak, by rodek cikoci
znajdowa si ponad podstaw znajdujc pewne oparcie dla ruchu. Relacja nacisku ciaa na
podoe jest zbiena z kierunkiem ruchu. Przygldamy si takim kategoriom jak podstawa,
inicjowanie.
agodny przepyw.
Ruch jest nieprzerywany i pynny. Przygldamy si takim kategoriom jak przepyw i wysiek.
Koordynacja ruchu.
Minie angauj si proporcjonalnie do swojego przekroju poprzecznego. Wiksze minie
maj wikszy wkad w si ruchu, mniejsze w kierowanie ruchu i precyzyjne wykoczenie.
Przygldamy si takim kategoriom jak wysiek, przepyw, sekwencja.
Oddech.
Niewstrzymywany, pynny, dostosowujcy si do wymogw sytuacji. Przygldamy si takim
kategoriom jak oddech, wysiek, przepyw.
Odwracalno ruchu.
Feldenkrais du uwag zwraca na t kategori, mwic o tym, e ruch optymalny mona w
dowolnym momencie zatrzyma, wznowi, zmieni jego kierunek w zalenoci od sytuacji.
Gwnie brao si to z obserwacji mistrzw sztuk walki, ktrzy do perfekcji opanowali t
umiejtno. Larry nie zgadza si z t kategori nadajc jej inn nazw mianowicie
"movability" czyli mobilno albo zdolno, moliwo poruszania si dowolnie. Uwaa, e
odwracalno po prostu jest nie moliwa w wikszoci sytuacji yciowych ze wzgldu na
inercj. Przygldamy si tutaj wszystkim kategoriom.
Minimalna ilo ruchw przygotowujcych.
Zabierajc si do wykonania jakiego ruchu, czy jestemy gotowi go wykona od razu czy
musimy wykona ile ruchw zanim ciao bdzie w pozycji gotowej do zrobienia ruchu
waciwego. Z punktu widzenia ewolucji to miao ogromne znaczenie, gdy w sytuacji
zagroenia trzeba byo by gotowym do dziaania natychmiast. Wszelkie ociganie byo
naraaniem si na unicestwienie przez siy silniejsze od nas. Przygldamy si takim
kategoriom jak; pocztek, przepyw, sekwencja, tor, wysiek, oddech.
Ruch zgodny z intencj.
Wprawdzie Larry nie uwzgldnia tej kategorii przy opisie ruchu optymalnego. Faktycznie jest
to kategoria odbiegajca od innych. Zdecydowanie mniej mechaniczna. Ale jeli chodzi o
optymalne dziaania w yciu, to to czy nasze zachowanie, dziaanie idzie w kierunku
zgodnym z naszym planem, intencj, zamiarem jest szalenie istotne. Zatem, nie mona opisa
tej kategorii uywajc narzdzi SPIFFER'a ale obserwujc ruch warto mie to na uwadze i
obserwowa czy dziaanie zmierza w zamierzonym kierunku.
JELI DZIAANIE NIE PRZYBLIA CI DO TEGO CO CHCESZ OSIGN TO
ZMIE TO CO ROBISZ. A jeli nie, to warto przyjrze si motywacji, spjnoci dziaania z
naszym systemem wartoci i tak dalej ju nie wchodzc w sfery odbiegajce od czysto
ruchowych czyli bardziej np. psychologiczne.
Oczywicie te atrybuty, nie zawsze musz wyznacza ruch optymalny. Moemy sobie
wyobrazi aktora, tancerza, mima, ktrzy dla ekspresji ruchowej i osignicia konkretnego
efektu estetycznego i scenicznego wykonali by ruch odbiegajcy od optymalnego. Ale jeli
robione to wiadomie, z moliwoci wyboru jest ju najwyszym poziomem ruchowej
doskonaoci. Bo jak mawia Feldenkrais: tu "niemoliwe staje si moliwe, moliwe staje si
atwe a atwe staje si eleganckie"
dziaa matematycznych, ani muzyki, niczego nie potrafi. Ale wszystkie te rzeczy przyjd z
czasem. Jak? Ma wysoko rozwinity system nerwowy. Ten system nerwowy ma tylko jedn
cech, ktra jest wrodzona: ciekawo. Ta ciekawo jest wrodzona u wszystkich zwierzt, w
przeciwnym razie nie wiedziayby one jak trafi do domu i nie wiedziayby jak unikn
niebezpieczestwa. Jedyn prawdziw cech, ktra jest u czowieka wrodzona, jest
ciekawo. Dziki tej ciekawoci czowiek uczy si poczucia czasu, rytmu, uczy si czym jest
piew, chodzenie, bieganie, skakanie, pywanie -nie znam wszystkich funkcji, ktre moe
wykonywa czowiek - to wszystko funkcje, ktre s w peni wyuczone. To jest ogromna ilo
nauki, i nikt tak naprawd nie wie jak uczymy si mwi, i nikt nie wie jak dochodzimy do
nauki raczkowania i chodzenia. A mamy do czynienia z czowiekiem, z ludmi takimi jak
Piaget czy Genera Smuts, albo z kimkolwiek innym, mamy do czynienia z osob doros i
wierzymy, e jest to taki czowiek, jaki jest. Ale w istocie nie ma takiego systemu, ktry by
nie przeszed wyjtkowo dugiego okresu nauki organicznej, ktra jest zupenie inna od nauki
akademickiej.
Edukacja akademicka nie ma nic wsplnego z naszym rozwojem osobistym, chyba e
przypadkowo, czasami. Dlatego nie ma zwizku z czasem. Jest to wydarzenie spoeczne i
spoeczna konieczno. Studiujemy architektur, bo architektura jest potrzebna. Uczymy si
archeologii, inynierii, chemii i informatyki poniewa spoeczestwo nie moe istnie bez
nich, albo dziki nim funkcjonuje lepiej. Ale adna z nich nie jest w aden sposb zwizana z
czasem. Wiem, e dr Trager [Dr Milton Trager - twrca metody pracy z ciaem okrelanej
jako Trager work albo Trager approach,. Polega ona na delikatnym prowadzeniu ruchu w celu
uwolnienia napi w ciele, ktre utrudniaj optymalne funkcjonowanie - przyp. J.P] by
dawno temu kim innym, a nastpnie zosta lekarzem, mg tego w ogle nie zrobi. Mg to
odoy o 50 lat. A mg zrobi to 50 lat temu. Nigdzie nie jest napisane, e trzeba w ogle
studiowa medycyn. I ja nie skoczyem medycyny, cho chciaem, i nigdy nie chodziem do
szkoy medycznej. Widzicie wic, e mona robi, co si chce. Moecie przerwa, moecie
odoy na pniej, moecie nigdy tego nie zrobi, albo zrobi to w dowolnym momencie
ycia. Ale sprbujcie jedzi na ywach zanim nauczycie si chodzi! Da si? Sprbujcie
chodzi, zanim nauczycie si raczkowa. Kady, kto zacz chodzi bez raczkowania ma
wady i bdzie potrzebowa pomocy dr Tragera lub innej osoby. Gdy pomylimy o tym
zaczynamy dostrzega, e spenienie to nie jest prosta sprawa, pod warunkiem, e bierzemy
pod uwag to, jak dziecko staje si czowiekiem, dorosym czowiekiem. Stwierdzamy, e jest
taki okres nauki organicznej, w ktrym nie mona zmieni czasu, kolejnoci ani dugoci
trwania. Praktycznie nie masz nic do powiedzenia - podczas gdy w nauce akademickiej to ty
jeste panem, to rzecz spoeczna.
Powrmy do spenienia. Przyjrzyjmy si umiejtnociom wyuczonym: mwienie, chodzenie,
czytanie, wykonywanie muzyki, rozumienie matematyki i radzenie sobie z ni. Przygldamy
si wikszoci naszych zaj i stwierdzamy, e konieczne jest odnajdywanie w nich
yciowego spenienia lub samo-spenienia. Powiedzmy, e nie umiesz chodzi. Dorose, a
nie umiesz chodzi. Moesz cierpie na poraenie mzgowe, dystoni, dystrofi mini,
moesz cierpie na Bg wie co. Setki chorb wpywaj na niemono chodzenia. yciowe
spenienie moe dla ciebie lub dla mnie oznacza moliwo chodzenia, albo stania bez
oparcia, albo poruszania si bez wzka inwalidzkiego. To jest spenienie. Jeli nie potrafi
mwi, jkam si, yciowym spenieniem moe by umiejtno czystej wymowy. Dla
niektrych yciowe spenienie ley w piewie. Na przykad, piew i muzyka zostay
wyeliminowane z mojego dziecistwa przez nastawienie mojego ojca, ktry by uczonym.
Uwaa, e piewanie i gwizdanie to czynnoci bezowocne. Powinienem zajmowa si
matematyk, nauk - i to oczywicie robiem. Na 70. Urodziny podarowaem sobie prezent,
poniewa do siedemdziesitki otrzymaem okoo 200 krawatw, a ju nie nosz krawatw.
Pierwszy prezent, jaki sobie sprawiem to 2 lata nauki gry na fortepianie. Moim nauczycielem
by jeden z moich uczniw, kompozytor nazwiskiem Lockner. Nastpnie przez 3 lata uczyem
si piewu. Dopiero wtedy, majc ju 75 lat, zdaem sobie spraw, co mnie omino w yciu.
Dzi auj, e nie zaczem majc 15, albo 12 lat. Wic widzicie, dowiadujemy si, e w tych
wszystkich rzeczach ley kwestia spenienia. Kwestia spenienia wystpuje wtedy, gdy nie
moesz chodzi, spenieniem jest umiejtno chodzenia. Jeli masz poraenie mzgowe z
atetoz [zaburzenie neurologiczne, polegajce na wystpowaniu niezalenych od woli
nierytmicznych, powolnych ruchw koczyn grnych, ktrych najwiksze natenie dotyczy
ich dystalnych (kocowych) odcinkw, osigajc najwiksze nasilenie w obrbie palcw]
spenienie moe tkwi w tym by by mniej wicej taki jak wszyscy - co nigdy nie jest tym
samym, co bycie sob. Stwierdzamy, e w tych ograniczeniach organicznego uczenia si tkwi
kwestia spenienia.
Spjrzmy dalej. piewanie, muzyka, matematyka, gwizdanie, chodzenie, pywanie, wszystkie
moliwe czynnoci, jak rwnie eliminacja wszelkich kopotw, ktre mog si przydarzy
czowiekowi moe by yciowym spenieniem. Mam niesamowite przykady na to, jak mona
speni si w yciu. Definiuj zdrowie w tak zabawny sposb, e jestem pewien, e nikt z was
nie definiuje go podobnie. Gdy mwi "jestem pewien", by moe si myl, bo zawsze moe
wydarzy si co nieoczekiwanego. Mam, jak sdz, kilka oryginalnych sposobw patrzenia
na zdrowie, nie dlatego, e mam tendencj do bycia oryginaem, ale dlatego, e robi
wszystko w konkretny sposb. Moecie dostrzec jak konkretne to jest: moja pierwsza
definicja zdrowia to kto, kto jest w stanie realizowa swoje najskrytsze marzenia. Wierzcie
lub nie - wikszo osb miaa intencj zorganizowania swojego ycia jako dzieci lub modzi
ludzie, ale na dusz met zostaa ona w nich stumiona. Ale te skryte marzenia pozostay w
nich aktywne, wic mog oni by nieszczliwi cae ycie majc wszystko, czego chc, i
nadal nie odczuwa satysfakcji, czujc, e ich ycie nie jest spenione. Na przykad kto chce
malowa, czu e jest malarzem czy malark, i przez cae ycie nie ma ku temu sposobnoci.
Warunki s takie, e jest to niemoliwe. Mam na to przykad w osobie mojej wasnej matki.
Zacza malowa majc lat 80, ale zanim osigna ten wiek, nie miaa ani minuty by to robi.
Malowaa do wieku 93 lat i namalowaa seri obrazw, ktre podziwia wielu malarzy. Skryte
marzenia s w wielu ludziach, tak naprawd w kadym z nas. Salvador Dali - nie wiem czy
czytalicie jego biografi - powiedzia, e majc 5 lat chcia by straakiem. Rok pniej
zdecydowa, e chce by Napoleonem. Od tego czasu jego ambicje rosn. Wic widzicie, jest
na to wiele przykadw.
Gdy ju zdefiniowaem zdrowie w taki sposb, jaki wanie przedstawiem, przydarzya mi
si niesamowita okazja zaledwie kilka tygodni temu w Nowym Jorku. Prowadziem warsztat
w Nowym Jorku, w Statler Hilton. Byo 350 osb na warsztacie tygodniowym. Pord nich
byli ludzie niepenosprawni, kilkoro z nich na wzkach inwalidzkich, a jedna kobieta przysza
o kulach. Nie rozumiaem, dlaczego przysza, co chciaa wycign z lekcji "wiadomo
poprzez ruch", jak chciaa osign popraw - ktr zwykle si osiga. Ludzie pomagali jej
si pooy na pododze i wsta. W pewnym momencie powiedzieli: "Uczysz nas
wiadomoci poprzez ruch. Syszelimy o Integracji Funkcjonalnej, ktra jest
indywidualnym, niewerbalnym kontaktem z osob. Czy mgby pokaza nam co to jest?
Chcielibymy to zrozumie i zdoby konkretne dowiadczenie." Powiedziaem: "Dobrze".
Rozejrzaem si dookoa i zapytaem: "czy jest tutaj kto, kto jest rzeczywicie
niepenosprawny?" Bo jeli wykonam zaledwie pgodzinny zabieg, a osoba nie jest
niepenosprawna, to kiedy wstanie nie bdziecie dokadnie wiedzie czy bya
zahipnotyzowana, czy co dokadnie si stao dziki temu, e potrzsnem ni tu i tam.
Potrzebowaem czego u kogo taka sesja uczynia by widoczn rnic. Rozejrzaem si i
wybraem t kobiet. Cierpi na poraenie mzgowe i ma 49 lat. Jest osob inteligentn, tak
jak wiele osb z poraeniem mzgowym. Jest bibliotekark w La Rochelle Library w Nowym
Jorku. Poprosiem j, eby posza ze mn, zaimprowizowalimy st i na nim j pooylimy.
Powiedziaem zebranym, e bd pracowa z ni przez okoo 5 minut bez sowa, tak, by to, co
mwi nie miao na ni wpywu. Powiedziaem rwnie, e pniej opowiem sowami po
kolei te same rzeczy, ktre wykonywaem, by zrozumieli, co robiem. Po pierwsze wana jest
kolejno, ilo ruchw, ktre wykonujesz i rne inne rzeczy. Popracowaem z t kobiet i
okazao si, e razem z opowiadaniem trwao to znacznie duej, ni oczekiwaem. Zajo to
okoo 45 minut. Gdy skoczylimy kobieta pakaa i miaa si jednoczenie. Sto osb
zebranych na sali dosownie pakao widzc, jaka nastpia zmiana. Podniosem kobiet ze
stou, ujem jej rk jak to taca i powiedziaem: "Podaj za tym, co czujesz. Nic nie rb."
Bardzo delikatnie j poruszyem i po chwili taczylimy walca, ona taczya walca." A potem
wysza, zapomniawszy o kulach pozostawionych przy stole. Pniej przyjechaa do Amherst,
gdzie szkolimy 253 nowych terapeutw, eby zwikszy ich liczb w Feldenkrais Guild.
Niosa w rku kul, dosownie j niosa, a potem podesza i stana, a ja przedstawiem j
zebranym. Odoya kul i przez cay dzie staa na wasnych nogach. "To byo moje
najskrytsze marzenie: mc chodzi." - powiedziaa. W Nowym Jorku powiedziaa mi: "Teraz,
kiedy moje najskrytsze marzenie si spenio - daj mi inne."
Innymi sowy, gdy mwimy o spenieniu czy samospenieniu, widzimy, e jest to kwestia
znacznie bardziej zoona ni powiedzmy samospenienie.[?] Jeli masz okrelony sposb
widzenia tego, masz okrelone sposoby pomocy. Nie moesz mie konkretnych sposobw,
jeli nie wiesz jak roniemy od dziecka, ktre nie potrafi mwi, chodzi, gwizda, piewa,
mwi, liczy, nie zna si na zegarze, nie potrafi rymowa, nie wie nic, a uczy si wszystkich
tych rzeczy. W jaki sposb dziecko dochodzi do stanu, w ktrym wszyscy jestemy?
Oczywicie nie mona wszystkich tych rzeczy nauczy kadego dziecka, bo to dziecko si
uczy. Nie moesz dziecka nauczy tego, co ty chcesz. Ono uczy si i jego sposb uczenia si
jest sensoryczno-motoryczny. Przez pierwsze ptora roku dzieje si to bez udziau mylenia.
Tylko kiedy zrozumiemy jak ten wzrost, to pocztkowe uczenie si motoryczno-sensoryczne
sprawia, e stajemy si tym, czym jestemy jako doroli moemy zrozumie czym jest
spenienie. Nastpnie moemy dostarcza ludziom rodki, ktre s w nich samych, poniewa
ja nie mam nic, co mgbym da. Mog stworzy warunki, w ktrych ludzie mog uczy si
uwiadamiania sobie, co jest ich najskrytszym marzeniem, zagbi si w nim i odkry, e
mog rwnie znale rodki w sobie, eby je wykona, zrealizowa. Nie ma zdrowego
czowieka, ktry taki nie jest. Uwaam, e osoba, ktra nigdy nie odkrya swoich
najskrytszych marze gdzie w swojej podwiadomoci, w snach, czuje, e zmarnowaa ycie,
i zdaje sobie z tego spraw na staro. Wic samospenienie to realna, yciowa konieczno.
Gdy dochodzimy do nauki organicznej okazuje si, jeli spojrze na to z tego samego punktu
widzenia - w jaki sposb zachodzi proces uczenia si i jak ten proces wpyn na czowieka,
jak jest to wykonywane i co oznacza uczenie si - e jest to zupenie inne od tego, co zwykle
mylimy i dziaa w niezwyky sposb. Mog wam niektre rzeczy pokaza tu i teraz, co
sprawi, e zastanowicie si dlaczego sami na nie nie wpadlicie - a moglicie.
Jaka jest szybko czytania? Taka jak prdko mwienia. Ile sw na minut moesz
wypowiedzie? Okoo 300. A ile sw jeste w stanie przeczyta? 300 sw na minut.
Wyglda to na cech czowieka. Bzdura. Tak nie jest. Tak nie jest, poniewa uczymy si
czyta i pisa przy uyciu rk. Musisz przepisywa "A" sto tysicy razy, a kto mwi do
ciebie i mwi, e to jest "A". Nauka pisania i czytania zajmuje jaki czas. Jest to poczone ze
syszeniem sw, wypowiadaniem ich jeszcze wolniej i ruchem rk, ktry zosta wykonany
cznie w wypowiadaniem sw. Dlatego jest to poczone. Nasze czytanie jest poczone z
tempem mwienia, z tempem pisania. Jest tak wplecione w nasz system nerwowy, poniewa
system nerwowy uczy si, jak robi rne rzeczy. [To] nie przydarza si [samo] ukadowi
nerwowemu, nie przychodzi znikd. Zanim zaczlimy czyta, pisa i mwi upyny lata.
Czynnoci te s z sob poczone, a szybko ich wykonywania ustalona jest przez nawyk
procesu uczenia si. Ale te nawyki s zupenie odrbne od naszej biologicznej, fizjologicznej
zdolnoci.
Wszyscy wiedz, e s ludzie w Ameryce, ktrzy nauczyli si czyta z prdkoci 3000 sw
na minut; Kennedy to potrafi. Myl, e nie ma w Ameryce miasta, w ktrym nie uczono by
szybkiego czytania. Co oni robi? Co, co ja robiem od 1947 roku - i nie wiedziaem, e
nazywa si to szybkie czytanie. Nazywaem to po prostu stawaniem si normalnym. Chodzio
o oddzielenie mwienia od mylenia. Oznacza to uczenie si nie uywania systemu mowy, co
jest dla wszystkich wsplne i wszystkich ogranicza. Jeli mylisz obrazami, formami, jeli
mylisz wizualnie, suchowo, powonieniem albo kinestetycznie i nie wypowiadasz sw
podwiadomie, kady moe w cigu kilku minut podwoi prdko czytania jak rwnie
suchania. Poprzez oddzielenie mwienia od mylenia, jeste w stanie przeczyta oczami
praktycznie dwie lub trzy linijki za jednym spojrzeniem. Ludzie nauczyli si czyta z
prdkoci dziesiciokrotnie wiksz ni normalna - 3000 sw na minut. Widz tre
janiej, dlatego lepsza jest zdolno zapamitywania i zrozumienie. Widziaem, jak kto czyta
ksik w ten sposb, by to czowiek, ktry nazywa si Dr Frank. Daem mu do
przeczytania ksik, a on przewraca kartki powicajc na kad stron 10 sekund.
Zapytaem go: "Co robisz?". Odpowiedzia: "Czytam ksik." "Przeczytae to?"
Odpowiedzia: "Tak". "O czym jest?" Powiedzia mi wszystko, co byo w tej ksice. Nauczy
si tego sam to robic. Sprbujcie w domu, bdziecie zaskoczeni. We jak stron i przesu
palcem wzdu pierwszej linii, nie prbujc czyta - tylko pierwsza linia, pi, sze razy.
Nastpnie troch wolniej, potem troch szybciej, bdziesz zaskoczony odkrywajc nagle, e
wiesz, co jest napisane w tej linii. Wystarczy wykona 10 czy 15 takich ruchw. Robisz to nie
wypowiadajc sw, i wiesz co jest napisane w tej linii. Nastpnie zrb to z drug lini - idzie
szybciej, a przy trzeciej jeszcze szybciej. Odkryjesz, e jeli powicisz kwadrans na pierwsz
stron przesuwajc palec i nie prbujc czyta, tylko patrzc i podajc za rk, moesz
czyta z prdkoci przesuwania rki.
Gdy ju nauczysz si oddziela czy separowa mow od widzenia, nie tylko moesz czyta
nie wymawiajc sw, i robi to 10 razy szybciej ni wczeniej, odkryjesz e twoje mylenie
byo niczym w porwnaniu z tym, co jest teraz. Gdy teraz mylisz tak, jak mylisz suchajc
mnie -to co robisz? Z czym poczone s sowa? Gdy mwisz, z czym to jest poczone? Jest
to formowane skadniowo, w zdaniach. Jaki poeta, malarz, wynalazca, twrca kiedykolwiek
myla jzykiem ksztatowanym przez skadni? To niemoliwe, bo to, co robi, to, co stworzy
nie istnieje. Wic nie ma na to sw, zda, wic nie mogoby by skadni. Tak naprawd
trzeba stworzy nowe sowo by to wyrazi, tak jak Freud z niewiadomoci, albo niektrzy
matematycy z liczbami urojonymi. Jak mona by liczy za pomoc sw? Sposb w jaki
mwi teraz pozwala mi powiedzie tylko to, o czym ju kiedy pomylaem w yciu
wczeniej, to, o czym czytaem, to, czego si nauczyem, to, co mi si nio i to, co
powiedzieli mi inni ludzie. Ale to wszystko nie ma nic wsplnego ze spenieniem mojego
ycia, bo dziaam z pamici, na nowo przeywajc, podajc w nowej szacie to, co zostao ju
wczeniej zrobione. Jakie to jest mylenie? Jak wymyli co nowego, twrczego? Moe si
to zdarzy tylko przez dwie sekundy twojego ycia, jeli w ogle. Jeli czytasz Los Angeles
Times, New York Times, Financial News of Great Britain i London Times przez 25 lat, to co
bdziesz w stanie robi po 25 latach takiej lektury? Co ona wniosa?
Sposb, w jaki ucz, to wprowadzenie studentw w warunki, w ktrych mog uczy si
myle. Musz nauczy si myle bez sw, obrazami, formami i poczeniami. Ten sposb
mylenia zawsze prowadzi do nowego sposobu dziaania. Bekotem sownym i mylowym,
ktry teraz praktykujemy moemy gada w nieskoczono i nic si nie zmieni. Ale jeli
tylko przez moment mylisz w sposb, ktry eliminuje poczenie ze sowami, nie moesz
myle inaczej ni formami, w dyscyplinach z sob poczonych. Nie moesz myle inaczej
ni Edison, Gauss czy LaPlace. Mylisz elementami mylenia. By moe wszystko, co robisz,
zostao ju przez kogo wynalezione, ale ty sam to odkrye. Ty to stworzye. Wic widzicie,
e przez nauk szybkiego czytania - oddzielanie, odseparowanie mwienia od mylenia moesz po raz pierwszy w yciu zacz myle oryginalnie, kreatywnie. Bdziesz zadziwiony
tym, co potrafisz zrobi. Ja byem zadziwiony.
Cae ycie pracowaem jako fizyk. Przez 10 lat byem z Joliot Curie. Byem w Brytyjskiej
Admiralicji jako naukowiec, i w wielu innych miejscach. Do czasu, gdy skoczyem 50 lat
byem naukowcem. Od tego momentu, natrafiem na idee, ktre teraz wam wyjaniam,
stworzyem ponad 10 000 godzin ludzkiego ruchu, kombinacji ruchw, jakie wykonuje
czowiek. Tylko osoby, ktre byy ze mn w kontakcie bd w stanie je wykonywa. S to
proste ruchy ust i rk, ktre s najbardziej wiadomymi czciami naszego ciaa. Stworzyem
okoo 10 000 godzin i nagraem 30 wariantw kadej z nich. Innymi sowy skomponowaem
wicej muzyki ni Beethoven i Bach razem wzici. Nie miaem o tym pojcia.
Podam prosty przykad: wycignij przed siebie prawe rami i wykr je tak, by twoja do
bya skierowana w praw stron. A teraz skrzyuj lewe rami nad prawym i sple palce lewej
rki z palcami prawej rki. Przycignij do siebie splecione rce. A teraz kontynuuj wkadajc
gow w otwr utworzony przez ramiona. To jest nawykowy sposb splatania palcw. A co z
odwrotnym sposobem, nie nawykowym? Ludzie nawet nie wiedz, e s w stanie to zrobi.
Jeli uwaacie, e to proste, zapewniam was, e tak nie jest. Jeli wykonasz nawykowy splot
za gow, stwierdzasz, e jest to wygodne. Wykonujesz nie nawykowy splot za gow i
stwierdzasz, e jest co miesznego w otaczajcej ci przestrzeni. Oczywicie tak powinno
by, bo jeli wyolbrzymisz to, to zobaczysz, e twj system si nauczy. Jeli nawykowo
splatam rce, to tamta rka, tamto rami, ta rka i gowa robi co takiego. Jeli chc to zrobi
w odwrotny sposb, musi nastpi istotna reorientacja gowy, oczu i krgosupa. Gdy
pooysz si na pododze, bdziesz zdziwiony jakie to jest inne, poniewa opatki, klatka
piersiowa i wszystko inne porusza si inaczej. Widzicie, e to s ruchy, ktrych ludzie nigdy
si nie nauczyli.
Po co chcemy mie ukad nerwowy? Jeszcze kilka stuleci temu ludzko nie wiedziaa, e
ukad nerwowy w ogle istnieje. Jeli nie wiesz, e istnieje, to by moe go nie potrzebujesz.
Sdz, e to jest wanie sedno sprawy. Czy jakiekolwiek zwierz wie, e posiada ukad
nerwowy? Czy lew lub gepard nie biegaj lepiej ni jakikolwiek czowiek nie wiedzc, e w
ogle maj ukad nerwowy? Ile osb potrafi wskaza, gdzie znajduje si ukad nerwowy? Co
moesz o nim powiedzie? W jakiej jest kondycji? Nie wiesz tego, ja rwnie nie. W gruncie
rzeczy, to, co wynika z tego spojrzenia na nauk i dorastanie, to to, e dobry system nerwowy
to taki, ktrego nie zauwaasz. Gdy tylko ukad ten zawodzi, i chcesz dotkn wasnego nosa,
a nie potrafisz, wtedy zaczynasz si interesowa tym, co to jest system nerwowy. System
nerwowy to najcenniejsza rzecz na wiecie. Poza wod, z ktrej w 90% skada si mzg,
tkanka mzgu to najcenniejsza organizacja na ziemi. Pod wzgldem iloci wystpuje rzadziej
ni kobalt, uran czy cokolwiek innego. Jest jej mniej ni jakiejkolwiek innej cennej substancji
na ziemi. Jest ona tak cenna, e Bg, natura, czy ktokolwiek nas stworzy, upewni si, e nikt
z nas nie bdzie mia do niego dostpu i umieci go wewntrz w bezpiecznym miejscu.
Natura, ewolucja uwaa, e jestemy zbyt gupi - gdybymy maczali w tym palce, ten system
nigdy by nie dziaa. Jeli co nie dziaa w jakim czowieku, i kto musi pj, otworzy to i
zajrze [do wewntrz], to lepiej dla nas, jeli tak si nie stanie. Innymi sowy zdrowy system
nerwowy to nie jest taki ukad nerwowy jak normalnie mylimy majc na myli holizm - to
co wicej. Waciwie Genera Smuts widzia to praktycznie w ten sam sposb, co ja. Jest to
niezwykle wana i skomplikowana rzecz, o ktrej trzeba duo wiedzie [tu oczywicie
oczekujemy od autora, e pjdzie za wtkiem i o "tej rzeczy, o ktrej trzeba duo wiedzie"
opowie nam wicej].
Opowiedziaem wam o czytaniu. Poka wam co jeszcze bardziej uderzajcego - suchanie i
muzyka. Zwykle zapamitujemy melodie. Potrafimy zapamita nuty dziki technice melodii,
i potrafimy zapamita pojedyncze piewane nuty. Jestemy przyzwyczajeni do czytania 300
sw na minut. Gdybym wzi magnetofon i pokaza wam, co usyszelicie, to oczywicie to
usyszycie. Radz w domu wczy magnetofon i odgrywa z normaln prdkoci, nastpnie
przewin do pocztku zdania i nacisn przycisk "szybko do przodu". Zdziwi was to, e przy
podwjnej prdkoci rozumiecie kade sowo zdania, ktre ju syszelicie. Nastpnie
przewi 2 zdania w ty, czyli do pocztku zdania, ktrego nigdy nie syszae, i stwierdzisz, e
moesz usysze to drugie zdanie rwnie z podwjn prdkoci. Zapewniam was, wecie
magnetofon i zajmujcie si tym przez 10 minut, a nauczycie si sucha [w ten sposb] i
rozumie kade sowo. To nie ma znaczenia czy masz sto lat czy 20. To pokazuje, co si
dzieje, gdy rozumiesz ludzki mzg i wnikasz w niego, tak jak my w Integracji Funkcjonalnej.
Pod koniec jutrzejszego dnia pokaemy wam nagranie video dziecka z poraeniem
mzgowym. Zobaczycie jak ten system zmienia si w cigu godziny, do tego stopnia, e
wielu z was bdzie miao zy w oczach. Wiele osb pjdzie do domu i powie, e widziao cud,
zobaczycie wszystko od pocztku do koca. Mamy 190 takich nagra. To jest ulepszony
holizm, ktry pomaga poprawia ycie z zawrotn szybkoci, w cigu godzin, a nie lat. Co
takiego dzieje si w mzgu, gdy dziaa.
Nastpna rzecz dotyczca suchania. Jeli zrobi co takiego (uderza dwukrotnie), wszyscy
wiedz, e to s dwa puknicia, a nastpnie (uderza trzykrotnie), to wiecie, e to trzy. Wecie
zeszyt, zrbcie co takiego (uderza 5 razy, szybko) i policz. Ile? Pi. To wiecie. A teraz
wecie kartk papieru i owek, ebycie mogli liczy czy pomylilicie si czy nie. Uderzajcie
teraz wiele razy, szybko. Ile razy? Stwierdzicie, e za okoo 5 minut tej czynnoci powiecie
"21", i policzycie do 21. Innymi sowy, jak twierdz w mojej ksice "The Elusive Obvious"
["Nieuchwytna oczywisto"], nie uywamy wicej ni 10% naszych moliwoci, poza tym,
na czym budujemy swoje ycie. W tym wykorzystujemy nasze pene moliwoci, lub prawie
pene. Ale nie ma powodu bycie nie robili tak na kadym poziomie egzystencji.
Mam nadziej, e wszyscy bdziecie mogli zrealizowa swoje najskrytsze marzenia.
Zajcia s dla wszystkich tych, ktrzy chc usprawni swj ruch, a poprzez
to rwnie inne sfery ycia. Od osb, ktre w jaki sposb t sprawno
straciy do osb w peni sprawnych, ktre chc zwikszy swj repertuar
ruchowy (na wiecie zajcia s prowadzone w szkoach aktorskich), dla
tych, ktrzy chc zapobiega przecieniom (s orkiestry symfoniczne, w
ktrych regularnie odbywaj si zajcia, pomagajc nie tylko zmniejszy
dolegliwoci spowodowane przecieniem zwizanym z wielogodzinnym
graniem, ale te dostroi ten najbardziej wraliwy i istotny instrument swoje ciao. Zajcia odbywaj si w tempie i zakresie wygodnym dla
kadego, zatem ci, ktrzy nie odnajduj si na forsownych zajciach
fitnessu znajd tu miejsce dla siebie. Sportowcy odkryj jak mog
porusza si z mniejszym obcieniem, zapobiegajc przez to kontuzjom i
czsto te poprawiajc wyniki. Tancerze rozwijaj tu swj potencja ruchu i
wzbogacaj warsztat pracy.
Zajcia odbywaj si formie lekcji ruchowych, ktre s albo grupowe albo
indywidualne.
W grupowych (tzw wiadomo Poprzez Ruch) nauczyciel komunikuje si
werbalnie, instruujc co uczestnicy maj robi. Nie demonstruje ruchu,
zatem nie ma naladowania, oraz wspzawodnictwa bo kady jest zajty
swoim wasnym procesem szukania ruchu. Kady poda za wasn
interpretacj sw prowadzcego, ale poprzez coraz wiksz ilo wariacji i
kombinacji ruchowych odkrywa rwnie inne, alternatywne sposoby
poruszania si do tych, ktre s nawykowe.
W lekcjach indywidualnych (tzw Integracja Funkcjonalna) nauczyciel
sugeruje ruch poprzez dotyk. Jest to wsplne odkrywanie ruchu
uwzgldniajc potrzeby, moliwoci, ograniczenia i cele osoby, ktra na
takie zajcia przychodzi.
W jednej i drugiej formie zaj, chodzi o to samo. O wzbogacenie naszego
wiata. O rozwj naszego potencjau i wiadomoci siebie, o odkrycie
nowych moliwoci.
Jak mwi Feldenkrais "chodzi o to by niemoliwe stao si moliwe,
moliwe stao si atwe, a atwe stao si eleganckie".