Caderno Traballo 4ESO

Noa Orizales Iglesias
Emiliano Orizales Orizales
Director editorial:
Manuel Bragado Rodrguez
Edicin:
Xos Manuel Moo Pedrosa
Deseo da cuberta:
Miguel Vigo
Fotografa da cuberta:
Roberto Quintero
Ilustracin de interiores:
Santiago Gutirrez
Producin:
Antn Prez Fernndez
Teresa Rodrguez Martnez
Lingua e literatura 4 ESO. Caderno de traballo

Noa Orizales Iglesias, Emiliano Orizales Orizales, 2005
Edicins Xerais de Galicia, S. A. 2005
Dr. Maran, 12 - 36211 VIGO
xerais@xerais.es
ISBN: 84-9782-323-0
Depsito Legal: VG. 642-2005
Printed in Spain
Impreso en Grficas Numen
Garca Barbn, 106
36201 - Vigo
Reservados todos os dereitos. O contido desta obra est protexido pola Lei, que prohibe a reproducin, plaxio, distribucin
ou comunicacin pblica, en todo ou en parte, dunha obra literaria, artstica ou cientfica, ou a sa transformacin, interpretacin
ou execucin artstica fixada en calquera tipo de soporte ou comunicada a travs de calquera medio, sen a preceptiva autori z a c i n .
CADERNO DE TRABALLO
OS
NOMES DAS COUSAS
A ver se es quen de resolver os seguintes xeroglficos:
Cando chegan?
Van moito ao ftbol?
A que hora quedaches coa panda?
____________________________
____________________________
____________________________
Indica a palabra que sobra en cada unha das seguintes series e explica o porqu da ta eleccin.
a) diario milenio secular anual quincenal
_____________________________________________________________________
b) empardecer anoitecer atardecer lumbrigar luscofusco
_____________________________________________________________________
c) intervalo daquela antano antonte asemade
_____________________________________________________________________
d) amencer aurora abrente luzada adiar
_____________________________________________________________________
Completa o seguinte encrucillado.
Horizontais
Momento en que a luz do sol apunta no horizonte, primeira luz do da.
. Desaparicin do sol ou dun astro polo horizonte.
. Adverbio que se emprega para indicar feitos que se veen producindo
habitualmente.
. Adverbio, este ano.
. Neste momento, agora.
Verticais
. Momento final da tarde, entre o da e a noite, en que a luz desapareceu
case por completo.
. Momento en que o sol se oculta.
. Con lentitude, con coidado e precaucin nunha accin ou movemento.
LINGUA E LITERATURA 4 ESO
Imos xogar s
Xuntdevos por grupos de das parellas: A e B. Logo seleccionade un locutor/a para cada parella. Este/a ser o encargado/a de seleccionar 6 palabras de entre as relativas ao tempo cronolxico e escribilas sen que o seu compaeiro/a as vexa. Logo, o mestre/a determinar un tempo mximo, e o locutor da parella A ter que tentar que o seu compaeiro/a adivie as seis palabras
anotadas, pero sen pronunciar as palabras prohibidas. Mentres, a parella B vixiar atentamente
para que isto non suceda. Ao remate do tempo, tcalle parella B facer o mesmo. Gaa quen
conseguise adiviar mis palabras no tempo establecido.
Palabras prohibidas
Escribe aqu as palabras que vaias seleccionando
SOL
_______________________________________________________
DA
_______________________________________________________
LUZ
_______________________________________________________
TEMPO
_______________________________________________________
HORA
_______________________________________________________
MOMENTO
_______________________________________________________
Emparella cada palabra da

columna da esquerda co
seu sinnimo na da dereita:
presaxio
aprazar
sern
crepsculo
clarear
alborexar
perodo
agoiro
adiar
Descubre nesta sopa de

letras 8 palabras relacionadas co tempo cronolxico e que conteen a
letra M.
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
__________________
lapso
CADERNO DE TRABALLO
LINGUA POR DENTRO

Coloca entre parntese as unidades que conforman as oracins do seguinte texto. Sinala s
aquelas que por si mesmas constiten unha unidade sintctica superior (suxeito, complemento
d i recto, suplemento, predicado...). Indica se son oracins, clusulas, frases ou palabras.
Exemplo: (As sirenas da polica)
Frase 1
soaban
(cada vez mis cerca deles)
palabra
Frase 2
s sirenas da polica soaban cada vez mis cerca deles. Langdon xa as poda ver
polo espello retrovisor do seu lado. O motor do Smart protestaba de tanto
que Sophie o aceleraba para afastarse do Louvre. Cincuenta metros mis adiante
pxose en vermello o semforo. Sophie maldiciu para si e seguiu acelerando mentres Langdon senta como se lle encollan os msculos.
Sophie!
Freando un pouco antes de chegaren ao cruce, Sophie deu sinais coas luces e
botou unha breve ollada a ambos lados antes de volver pisar o acelerador e dar un
forte xiro esquerda naquela interseccin deserta. Seguiu cara ao oeste durante
catrocentos metros e xirou dereita nunha ampla rotonda. En pouco tempo xa
estaban no outro lado, polos Campos Elseos.
Segundo avanzaban, Langdon xirouse no asento para mirar o Louvre pola xanela de atrs. Non pareca que a polica os seguise. Aquel mar de luces concentrbase no Louvre.
Indica que tipo de palabras conforman os enunciados subliados no seguinte pargrafo.
arte era unha praia distante onde chegaban ondas de homes. Todas as ondas
eran distintas e cada vez mis fortes. A primeira onda trouxo homes afeitos
aos espazos abertos, ao fro e soidade, ao coiote e ao gandeiro. Vian sen graxa
no corpo, coas caras sumidas polos anos, os ollos semellantes a cabezas de cravos e
as mans coma luvas vellas, preparadas para manexar calquera cousa. Marte non lles
poda ofrecer nada novo porque eran homes que xa se criaran en chairas e praderas abertas. Coa sa chegada encheron un pouco o baleiro existente para que o resto se atrevese a seguilos. Puxeron vidros nos ocos das vents e luces do outro lado
dos vidros.
As eran os primeiros homes.
Indica cal a unidade principal e cal a subordinada nos seguintes enunciados:

Cando chegue xogaremos un partido de ftbol.
O lobo da xente.
O sobrio de Melle pensou que traguera das xemas.
Cando xa se engurraban os liscos na tixola, botou os ovos.
Unha ma completamente tranquila.
Foron ver as comparsas que desfilaban pola ra principal.
Une as das partes destes titulares de prensa. Logo, indica que tipo de relacin (interdependencia, subordinacin, coordinacin) se establece entre esas partes.
A
1
6
2
O fenmeno comezou
coma un terremoto con

epicentro no continente
7
4
5
G
Varios pases decretaron o estado de emerxencia para facilitar o recurso ao Exrcito
xa que non foi posible recuperar

o listado de hspedes.
Transforma estas clusulas noutras de sentido equivalente nas cales se establezan as seguintes
relacins.
Ven hoxe pola casa para preparar o exame do luns. (COORDINACIN)
O acusado solicitou a presenza do seu avogado. (SUBORDINACIN)
Contestou dese xeito en resposta a unha pregunta mal formulada. (INTERDEPENDENCIA)
Dictaba a sa conferencia cunha voz pouco audible. (SUBORDINACIN)
Saron os dous ra para celebrar o ano novo. (COORDINACIN)
Trouxronlle un regalo polo seu aniversario. (INTERDEPENDENCIA)
CADERNO DE TRABALLO
ESCRIBIMOS BEN
Transforma a seguinte crnica deportiva nun texto literario.
O Deportivo gana en Mestalla e acada a 3 Supercopa

Domingo 25/08/2002 23:50, A Corua
Un gol de Vctor no tempo

engadido do partido d a victoria ao Deportivo en Mestalla por
un gol a cero. Os deportivistas
conseguen deste xeito a sa terceira Supercopa, o seu sexto
ttulo oficial, e seguen gaando
todas as finais s que acceden.
Noraboa afeccin!
Mestalla viviu un partido moi
disputado no que o Valencia
sau con moita forza, tanta, que
un lampazo de Ayala sobre
Makaay aos dous minutos de
xogo, propiciou a expulsin do
valencianista. Despois, pouco a
pouco, os nimos foron calmndose cun Valencia volcado, no
que apenas se notou a falta de
Ayala fronte a un Deportivo que
tamn dispuxo de claras ocasin

e que, sabndose por diante na
eliminatoria tras a vantaxe obtida en Riazor, non necesitou
reforzarse para facer valer a
superioridade numrica.
No primeiro tempo, Makaay,
Valern e Fran, a saque de falta,
puxeron en apuros a Caizares,
que tivo traballo ata o pitido arbitral do descanso, momento en
que detivo un disparo de Vctor.
Molina tamn tivo traballo,
sobre todo con disparos de
Aimar, Fabio, Aurelio, Vicente
ou Salva, pero o bo facer do gardameta, e os nervios locais,
mantiveron a ceros a portara
deportivista.
Vctor, no tempo enga d i d o
por Iturralde Gonzlez, bateu
cun gran gol a Caizares, obten-
do deste xeito a vitoria deportivista no partido.

Bo comezo de tempada para o
Deportivo, que despois de gaar
en Riazor por 3 a 0 ao Valencia,
imponse tamn en Mestalla por
0 a 1 e logra un novo trofeo.
O ambiente nas bancadas estivo
demasiado caldeado, e a polica
cargou contra un sector do pblico. Os enfrontamentos continuaron despois no exterior de
Mestalla. Sen dbida, a nota
desagradable da xornada.
Fran recolleu a Supercopa en
Mestalla entre os silbidos dos
seareiros valencianistas que anda quedaban nas bancadas.
O trofeo viaxar esta noite, nun
voo chrter, co conxunto herculino cara Corua.
Agora, transforma esta nota necrolxica nunha crnica deportiva.

O pasado luns 24 de marzo faleca, tras un perodo de longa enfermidade, o eminente xegrafo Don Camilo Montas Andante. Deixa viva e tres fillos que asistiron con grande dor ao funeral que se celebrou na igrexa de Fonmi, sita na parroquia de Caladn da Serra, lugar onde o
finado realizaba unha investigacin sobre os movementos das placas tectnicas.
O funeral desenvolveuse con total normalidade. s 18 horas, o cadaleito cos restos
mortais de Montas foi trasladado dende o tanatorio municipal ata a igrexa de Fonmi, onde
o agardaban os seus achegados e familiares. Logo dunha breve misa, o cadaleito abandonou a
igrexa para dirixirse ao cemiterio da sa localidade natal: Pereira de Serreiros. O traxecto ata o
cemiterio realizouse a p. Encabezando a comitiva fnebre, a viva de Montas, a seora dona
Mara Dos Anxos que, entre bgoas e lamentos, sostia como poda unha enorme coroa enviada polos colegas da Universidade de Fonmi que estaban a participar na investigacin xeogrfica de Don Camilo. Tras da viva an os tres fillos do finado, vestidos de rigoroso negro e
pendentes en todo momento da sa desesperanzada nai. Xa contra o final, os achegados e
familiares marchaban en estrito silencio pola ra principal que d acceso ao cemiterio.
Pasadas as 19 horas, os operarios da funeraria procederon a sepultar o cadaleito no
nicho propiedade da familia Montas. O descenso do finado supuxo o intre mis emotivo de
toda a xornada, producndose varios desmaios, ocasionados por unha mestura das altas temperaturas rexistradas durante a xornada, e a profunda dor polo falecemento de tan eminente
personalidade.
Finalmente, o enterro tocou ao seu fin arredor das 19:20 horas. A compaa funeraria
proporcionou autobuses gratutos para todos os asistentes ao enterro.
Reconstre o texto das seguintes tiras cmicas, adecuando o teu texto s distintas situacins e
contextos.
tradutor
A intencin con que un emisor escribe un texto determina en gran medida a escolla lxica deste. Indica cal a intencin de cada un dos emisores dos seguintes fragmentos.
Avoa, xa lle dixen que agora as moedas que tia vostede xa non valen, xa non serven para pagar. Agora
teo que levarllas eu ao banco para que llas cambien por outras novas que se chaman euros. Xa lle deixarei aqu anotado canto vale cada moeda, para que se vaia vostede entendendo. Ou avoa? Pois nada, que
xa ma vou ao banco e lle traio os cartos novos. Estea tranquila muller, que o dieiro non o perde!
TEXTO 1: A intencin deste texto ___________________________________________
_______________________________________________________________________
Emprgase o termo armadura para referirse ao conxunto de pezas de defensa de aceiro que cubran o corpo dos cabaleiros europeos na Baixa Idade Media e comezos da Idade Moderna durante os torneos e os
combates. Non obstante, por armadura debe tamn entenderse todo conxunto de pezas de proteccin que,
dende a antigidade, o home ten empregado para se defender nos enfrontamentos blicos, ben corpo a
corpo, ou ben ante calquera arma.
_______________________________________________________________________
Todo isto ten que se facer dun xeito discreto. Cando chegue estacin de autobuses deixarei o coche no
aparcadoiro. Achgate a el e colle as chaves que quedarn no oco da roda dianteira. Procura que ningun
te vexa. Logo sae do aparcadoiro e toma a estrada que leva a Corcubin sen te desviar en ningn momento. Cando chegues rotonda de entrada ao pobo, toma o camio da esquerda e sube pola primeira pista
que atopes a man dereita. Al vers unha casa pintada de azul claro. Ese ser o noso lugar de encontro.
_______________________________________________________________________
CADERNO DE TRABALLO
OS
NOMES DAS COUSAS
Manola pose o restaurante coa mellor oferta en cogomelos galegos de toda Galicia. Hoxe quere preparar o seu prato estrela Cogomelos Manola, as que ela mesma ir buscar os ingredientes. Axdalle ti a localizalos nesta fraga.
Completa o seguinte dameiro e atopars un refrn relacionado coa vendima.

34
19
26
43
28
44
42
24
14
22
15
30
40
20
33
41
11
45
32
35
Vara longa e flexible que se utiliza para atar monllos e

facer cestos deste material.
10 11 12 13 14
Realizar un conxunto de operacins necesarios para elaborar o vio.
15 16 17 18 19 20 21 22 23
Rama, pla delgada, dereita, longa e sen follas, usada

como bastn ou aguillada.
Planta co talo retorto e froito en baga redonda.
Recipiente de cobre ou aceiro para destilar lquidos.

Denominacin de orixe do sur da provincia de Ourense.
Recipiente de gran capacidade feito de tboas un pouco
curvadas, unidas entre si e reforzadas por aros metlicos,
e cerrado polas cabezas cunha tapadeira de madeira.
37
12
24 25 26 27 28 29 30 31 32
33 34 35 36 37 38 39 40 41
42 43 44 45
Velaqu tes algns consellos que che sern de utilidade se decides sar ao campo a recoller cogomelos, pero primeiro debes saber se son verdadeiros ou falsos.
VERDADEIRO
FALSO
1- Conservalos en vinagre elimina a sa toxicidade.

2- Os que comen os animais son comestibles.
3- Os cogomelos demasiado maduros son indixestos.
4- Os cogomelos acumulan metais txicos.
5- Os cogomelos que nacen no mesmo lugar son comestibles.
6- Cando cambian de cor son velenosos.
7- Se se lavan moito perden o seu aroma.
8- mellor conservalos en cestas ou caixas con ranuras.
Chegou o tempo da vendima. Recolle as uvas-letra na cesta coa definicin que lles corresponde.
O S
L O
O E R
L O
C
E
L P
L
O T
E
E
S
T
E
A
A D A
L
A R
A
G
Cantidade de uvas que se

pisan dunha soa vez nunha construcin axeitada para facer vio
Porcin de terreo horizontal sostido nas

encostas por un muro
de pedra e terra
_________
_________
Cesto de vimbio
empregado na
vendima
_________
10
CADERNO DE TRABALLO
LINGUA POR DENTRO

Analiza sintacticamente as frases complexas do seguinte pargrafo.
menca sobre Demonte un da grisallo e triste. O seor Galvn espertou co

primeiro claror dun sol invisible a travs das nubes, e deixou a mol e abrigosa cama que Ins lle fixera coidadosamente. Sentiu fro poer os ps no chan e
tivo un arrepo, mis sobrepxose, e entrou no pequeno cuarto de bao da sa
estancia. Abriu a billa de auga quente e demorouse un bo pedazo baixo da ducha,
sentindo o deleite da auga sobre o coiro cheo de cicatrices nos mis cnditos lugares, algunhas das cales falaban de tremendas feridas case mortais.
Os seguintes enunciados son todos frases extradas da novela Galvn en Saor de Daro Xohn
Cabana. Mira ti de completalos coas palabras que faltan de xeito que resulten frases complexas en todos os casos. Logo podes comprobar os teus resultados cos orixinais que che facilite
o profesor.
O da da _____________.
___ casa ___ Terras ___ Mondoedo.
Con ___ _______________ golpe de _______.
Cos golpes das ___________ mis ___________ dos caxigos.
Sobre ___ ____________ que estendeu ____ ___________ chan.
De ___ bota que ___________ das ____________ do corcel.
Coa espada ___________ de _________.
Mestas _____________ que escondan ___ sol.
___ rudo da ________ ___ cristais.
Unha ____________ mesa __________.
Clasifica este revolto de frases segundo sexan endocntricas ou exocntricas.
11 o mis forte das ltimas catro dcadas
8 estes pobos costeiros

3 olas xigantes provocadas polo terremoto
Endocntricas Exocntricas
12 baados polas augas do Ocano ndico
11
Completa o seguinte texto coas frases indicadas en cada caso.
(fr. nom.)
de sbito ela viuno sar (fr. prep.)
traa a cara de quen presenciou algo terrbel, algo que (fr. nom.)
,
como sombra que escurece. Era algun (fr. adx.)
. Non a desgracia que nos deixa desolados, senn o horror ante algunha (fr. subs.)
e
inhumana que sobrevn e nos deixa inermes e vencidos. Mesmo ela comprendeu
que non era decente dirixirse a el, ningun se debera achegar a algun (fr. prep.)
; o sentido (fr. prep.)
dicalle que non lle deba
mirar cara para non axexar nesas zonas de ns, cando un est vencido coma
(fr. nom. )
que chora, neses lugares que non queremos amosarlles
aos demais. Non deba aproveitarse dun deses (fr. subs.)
a mscara da nosa identidade, cando (fr. nom.)
deben saber se lle corresponde abrazarte ou, por pudor, apartar a vista. Mis tarde, (fr. adx.)
,
pensara que foi naquel momento precisamente, cando traspasou a frxil barreira
da identidade del, cando ficou establecido un lazo ntimo entre (fr. subs.)
,
cando ela se atou ao destino del.
Sublia cada unha das frases que conforman os constituntes do primeiro nivel de anlise nas
seguintes clusulas:
Pousaron a baralla a un lado e falaron da comida.
Cuspiu dous sos de oliva na palma da man.
As perneiras do pantaln de raias facan un leve ruxe-ruxe acompasado ao seu paso.
A neve derretera e as herbas hmidas mollbannos as botas, o focio, e as patas de Bal.
Decateime de que se me poan os pelos de punta en todo o brazo.
Falo dunha especie de rebelda interior que sinto contra a sensacin de que todo est demasiado prefixado.
Os sen casa prendan fogueiras en bidns de ferro para resistir no ring da noite.
Un da, no saln, a nena, sentada na escaleira e coa cabeza engarzada entre os barrotes da
balaustrada, viu bailar ao home mis feo do mundo coa muller mis fermosa do mundo.
A la estaba no cume da noite e esparexa a sa branca luz por enriba das cousas.
Un pardal entrou na taberna da Ins aproveitando a porta que abrira un parroquiano ao sar.
12
CADERNO DE TRABALLO
ESCRIBIMOS BEN
Parece que os parlamentarios desta cmara perderon os papeis nas sas exposicins. Trata de
crear tres discursos coherentes seleccionando as partes que pertencen a cada partido. Logo,
escribe a carn de cada partido os nmeros ordenados dos fragmentos que cres que integran
os seus discursos.
Estamos ante unha situacin de moi difcil solucin. Por unha banda, a achega que os traballadores do
noso pas estn a facer realmente inxente. Por outra, os parados e os inmigrantes que estamos a acoller
presentan unha situacin de vida realmente lamentable, seoras. Dende o noso partido entendemos que
a solucin ao problema pasa por un dilogo social con implicados nesta problemtica. Non acadaremos
unha solucin gratificante se non podemos establecer un dilogo pausado que nos oriente cara toma
de solucins consensuadas.
O meu grupo quere manifestar a sa repulsa implantacin dun sistema sanitario de pago. Como voceiro do noso partido debo manifestar que terrible vivir nun pas en que a perda do emprego significa a
renuncia cobertura sanitaria mis elemental. Seoras, pensen nos 2 millns de parados, pobres e inmigrantes que o ano pasado foron atendidos nos nosos servizos de atencin primaria; que sera deles se a
reforma que hoxe aqu se quere aprobar estivese xa en vigor? Deixaranos morrer?
Xa est ben, seoras, de que persoas doutros pases sexan s cidadns para os dereitos pero non para os
deberes. Estn dispostos a lle requirir unha media de 400 euros mensuais a cada un dos traballadores do
noso estado? Pois ns, seoras, non o estamos. Non botaremos mis cargas sobre aqueles que coa suor
da sa fronte fan do noso estado un lugar con mellor calidade de vida. Aqueles que non se ergan cada
ma para traballar, eses tern que xuntar os cartos necesarios para poder recibir diagnstico sanitario.
Como voceiro do meu partido, gustarame ter o dereito de acceder sanidade dun xeito directo e rpido, sen esperas. Quen de vostedes, seoras, non ten agardado horas e horas a sa quenda en calquera
dos centros pblicos do noso Estado? Seoras, non pretendamos ocultar unha realidade da que todos os
cidadns somos conscientes. O paro, seoras, esa lacra social, non debe supor unha lacra para o noso
sistema sanitario. Se limitsemos o nmero de persoas con acceso atencin gratuta, estariamos a incrementar a sa calidade, prestariamos mellor servizo a aqueles que co seu esforzo sacan adiante este pas.
por isto que propoemos a implantacin dun sistema de pago para consultas que se repitan por cuarta
vez, sexan estas realizadas por traballadores ou non. Deste xeito, reduciremos os impostos sobre os traballadores ao tempo que achegamos unha solucin penosa situacin en que se atopan os inmigrantes e
parados no noso Estado. Seoras, este problema require de todos ns un grao de solidariedade moi elevado, porque... Quen sabe se sern vostedes, seoras, quen engrosar as listas do paro nun futuro? Polo
ben de todos, tratemos de buscar consenso na toma de decisins sobre o sistema de sanidade pblica.
Non seoras, non; porque non estamos a falar dos dereitos sanitarios dos traballadores, senn que estamos a falar dun dereito universal. A sanidade un dereito fundamental das persoas que debera estar
garantido na nosa constitucin; e por iso, o noso grupo votar non no da de hoxe. Non deixemos morrer
ao milln e medio de almas que cada ano son tratadas de xeito gratuto nas instalacins da seguridade
social. Seoras, vostedes teen a ltima palabra. Polo dereito vida: non sanidade de pago.
Partido Sanitario:
___________
Partido Tolerante:
___________
Partido Extremista:
___________
___________
___________
___________
___________
___________
___________
13
Le o seguinte texto e logo escrbeo de novo modificando a orde dalgunhas frases, ou eliminndoas para que o texto sexa mis coherente.
Querido Ramn:
Penso continuamente nos anos que nos agardan xuntos a nolos dous, e bendigo
a sorte de podermos vivir nesta etapa tan cargada de esperanza. Xa sabes que sempre tiven ganas de que chegase o intre de poder ficar para sempre ao teu carn.
Porque somos ns quen imos formar os nenos que construirn un pas diferente.
Unha Galicia que acabe cos caciques que todo o controlan, unha terra de onde xa
non haxa que emigrar, un pas de homes e mulleres construndo en liberdade o seu
destino. Moito me tarda traballar na ta mesma escola e estar xuntos todo o da,
sen separarnos nin un segundo.
Cando casemos, habemos pedir unha escola nunha vila a carn do mar, unha
escola que poidamos encher de xeranios e roseiras, unha escola con grandes fiestras
para que a brisa e a luz entren deica o recuncho mis pequeno. Al lles transmitiremos aos nosos alumnos todo o que ti e mis eu tivemos a sorte de aprender. Sen
medos, sen imposicins, porque ensinar tamn un acto de amor. Vivir contigo e
traballar contigo. Cabe outra ledicia maior? Conto os das que faltan, querido
Moncho, para que este soo se poda facer realidade. Anda que sera mellor estarmos preto da Corua, porque aos dous nos gusta participar na vida cultural, e aqu
podemos seguir en contacto con toda a xente que coecemos das Irmandades. Tanto me ten cambiar de provincia, ma mesmo deixara a mia escola de Santa Cruz
e marchara eu a Cervo se puidese.
O seguinte texto explica un proceso natural que comeza cando o sol fai que a auga dos ros se
evapore. Leo e logo redctao ti de novo comezando a ta redaccin polo proceso de solidificacin. Presta especial atencin orde lxica dos distintos elementos do proceso.
Debido accin do sol, a auga que forma os ros, lagos e lagoas, evaprase;
o vapor ascende e incorprase atmosfera en forma de nubes que son trasladadas polo vento, e que ao chegar a zonas mis fras se condensan e pasan
novamente ao estado lquido, caendo en forma de chuvia. Se o fro da zona
moi intenso, a auga conxlase producndose a solidificacin en forma de neve
ou pedrazo. Adoptando esta forma, a auga regresa terra, incorporndose de
novo aos ros e mares. Deste xeito o ciclo contina a se reproducir constantemente, unha e outra vez.
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
14
CADERNO DE TRABALLO
OS
NOMES DAS COUSAS
Compara o debuxo da dereita co debuxo da esquerda e escribe no teu caderno as 8 diferenzas

que atopars facendo uso do vocabulario relativo ao magosto.
a
Tenta recompoer os seguintes refrns populares. Recompila o teu saber e trata de lles dar significado.
POR SAN MARTIO FAISE O MAGOSTO
NON HAI VIO RUN
CASTAAS,
QUE SE ESTOUPAN, SAIRANCHE CARA
NOCES E VIO,
POLO SAN MARTIO
SABEN BEN E PRTENSE MAL
CASTAAS NO NADAL
VAI VER O TEU SOUTIO
TEMPER A CASTAA QUE
FAN AS DELICIAS DO SAN
FATE
CON CASTAAS ASADAS E VIO OU MOSTO
DAS CASTAAS ASADAS,
CON CASTAAS ASADAS E SARDIAS SALGADAS
MARTIO
POR SETEMBRO REGAA
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
15
Estes dous amigos atopronse pola ra pero non saben falar sen empregar refrns. Axdalles a
buscar os mis axeitados.
verdade home.
Onte librcheste, menos
que non fago mis que
mal que estaba eu al para
_____________________.
______________________.
Son un completo desastre.
Anda, non te poas as,
Tes razn, tampouco
que todo quedou en
para tanto. Cando me merquen

a moto e vaia buscar Lusa...
____________________.
daquela xa ___________.
Une cada ourizo coa castaa que lle pertence.
varear
abano
cogomelo
fornelo
castieiro
torresmos
ouriceira
picar
fasca
Busca outros significados non relacionados co magosto.

Corripa: _______________________________________________________________
Smago: _______________________________________________________________
Codia: ________________________________________________________________
Cerna: ________________________________________________________________
Pelica: _________________________________________________________________
16
CADERNO DE TRABALLO
LINGUA POR DENTRO

Mete entre corchetes as oracins coordenadas do seguinte pargrafo e logo sublia con vermello as clusulas que constiten cada unha.
ra polas vsperas de San Xohn. Do castelo vu o enano na sa mula, que tia

moito aquel vir o homio nunha mula meiresa de gran porte, e de andar tan
solaz e bandeado coma unha preada primeiriza! Veu o enano, digo, e tragua unha
carta cpm bia colgada dunha cinta verde pra mi amo Merln, e sempre que via
o enano dos condes a Miranda, ruba a fecerlle o parip a doa Ginebra, i a falarlle das condesis, e do cadelo pits que tia madam a condesa, i a qun o seor
Merln, por facer unha gracia, ensiara, a asubiar unha alborada. Tamn falaban,
que era muy mariqueiro o tal enano, das modas de Pars, e das cintas que lles vieran s seoritas de Venecia, e dun perfume novo que lle chamaban auga franchipana, e do baile agarrado e das bodas que se facan na grandeza. Doa Ginebra
convidada ao enano con merengada, e iste, si non traga moita presa, canta unha
habanera que saba e que moito lle gostaba seora. I o que mis me amolaba do
enano era aqueo ar de seora que se tragua coa xente, coma si el non fora paxe
a soldada, i anda tia eu que termarlle da mula, i unha vez que tragua posto sombreiro de palla mui bonito, eso si, cunha grande lazada de tul rosa, tiven eu que
poerllo, coma se pon a mitra a un bispo, e pra mis partirlle ben a lazada, cuias
puntas lle caan deica a cintura...Trouso a carta o enano, visitou a doa Ginebra, e
volveuse ao castelo no curuto da sa mula, fachendosa coma il. Mi amo quedu
cavilos coas noticias da carta, mandu chamar a Marcelina e dxolle de aparellar na
sala do mirador unha cama coa millor roupa.
Completa estas clusulas simples para que resulten clusulas complexas. Usa as conxuncins e
preposicins indicadas en cada caso.
Mercou a moto
Non virn
Escriben
cando
a
para
Discutan sobre o exame
mentras
O vello nunca aceptara
que
Recibirei a visita
Pensaba
Soaba con aquel desexo
Chegaron a un lugar
Lola acababa de sar do colexio
antes de
que
cando
no
onde
17
Completa as seguintes oracins bipolares seguindo os esquemas que se indican.

Oracin bipolar
CLUS.
NEXO
Oracin bipolar
CLUS.
CLUS.
CLUS.
NEXO
anda que
PRED.
2
SUX.
fr. nom.
DET.
fr. subst.
Oracin bipolar
CLUS.
SUX.
1 (complexa)
PRED.
CD
NEXO
NOM.
CLUS.
clus. 3
a non ser que
MODIF.
CLUS.
se
Completa os seguintes enunciados coa conxuncin axeitada en cada caso.

Unha brtema de bgoas e cansazo cubra a os ollos de Merri __________ se aproximaron
porta en runas de Minas Tirith.
De inmediato sentiu o enorme peso daquela carga, e notou de novo, __________ agora mis
forte e apremante que nunca, a maldade do Ollo de Mordor.
Quitou o anel, quizais movido por algunha profunda premonicin de perigo, __________
el pensase __________ s desexaba ver con claridade.
Sam detvose horrorizado baixo aquela luz terrible, __________ agora poda ver sa
esquerda a Torre de Cirith Ungol.
Avanzaron das ou tres millas __________ a fortaleza orca quedara xa oculta tres eles;
__________ a penas comezaran a respirar con mis tranquilidade __________ oron spera e potentes voces de orcos.
Enche os ocos coa conxuncin ou locucin conxuntiva indicada en cada caso. Non podes
repetir ningunha.
Hoxe remataremos o Camio __________ chova a cntaros. (CONCESIVA)
Est na casa __________ a lmpada da cocia est acesa. (CAUSAL)
__________ queredes comer peixe teredes que pescalo. (CONDICIONAL)
__________ te vexo lmbrasme ao teu pai. (TEMPORAL)
Non podemos ir de excursin __________ xuntedes os cartos para que saa mis barata.
(CONDICIONAL)
Non logrou rematar o traballo a tempo __________ o intentou. (CONCESIVA)
__________ vos portastes moi ben, vouvos facer un regalo. (CAUSAL)
__________ pasalo a mquina heicho ensinar para que mo corrixas. (TEMPORAL)
18
CADERNO DE TRABALLO
ESCRIBIMOS BEN
Busca e clasifica os elementos de cohesin presentes nestes tres textos pertencentes obra
Tdolos portos se chaman Helena de Joan Barril.
As cidades xa non son de cor pastel coma as fachadas de

Linz. As cidades nchense de carteis de cores rechamantes, de peles que veen de loxe, de msicas que soan clidas coma o sol dos pequenos sures e que se escoitan baixo a borraxeira xeada dos grandes nortes. Quen pode ter
a confluencia de tantas cousas que xa se estn a mesturar
cada minuto nas pantallas? Xa mo ten dito Pier falando
destes asuntos: ben doado converter un acuario nunha
sopa de peixe, o difcil converter unha sopa de peixe nun

acuario. Cando o Pier se pon a facer de profesor eu calo,
escoito e tolle lei e penso que todos tivemos algo de
sorte por encontrrmonos e gustrmonos. Por esta boa
sorte, a mia nai, Pier e mis eu, que eramos peixes diferentes do grande acuario do mundo, agora, pouco a pouco, imos collendo a textura, o sabor e o arrecendo dunha
sopa reconfortante.
Na librara fixeron unha fotocopia do cadro de marcadores textuais, pero parece que a mquina non estaba ben axustada e os contidos non aparecen exactamente no seu lugar. Descubre
os elementos estraos en cada apartado e colcaos correctamente.
ALGNS MARCADORES TEXTUAIS
Para introducir o tema
xa que logo, isto , este texto trata de, tocante a
Para conclur
noutras palabras, en conclusin, por unha banda, pola outra
Para iniciar un tema novo
primeiro, en segundo lugar, con respecto a
Para marcar orde
dicir, para finalizar, para rematar, en relacin con
Para distinguir
en primeiro lugar, despois, o que pretendemos
Para facer fincap
o obxectivo principal , por un lado, polo outro
____________________ ___________________________________________
____________________ ___________________________________________
____________________ ___________________________________________
19
Coloca os conectores que consideres mis axeitados en cada un dos ocos que aparecen nos
seguintes enunciados. Ten en conta que na caixa hai mis palabras ca ocos.
En - pero - inda ben non - un - a pesar de que - de - ao - entrementres - cando - daquela - por iso
por tanto - segundo - na - desde que - que - de modo que - que - por - por mis que
___________ se fixera noite e xa estabamos mortos de medo.

Agarda por min aqu, ___________ eu irei polas entradas do cine.
Non saba ___________ a facer ___________ cear, as que entrei ___________ cocia e
dirixinme ___________ conxelador.
Dareiche a ta paga ___________ non te portaches todo o ben que deberas.
Deitei a nena, ___________ creo ___________ xa durma ___________ cheguei ao final
do corredor.
Xa saba eu que che a afectar moito a sa morte, ___________ non che dixen nada
___________ telfono.
___________ me dixo teu to, ___________ aprobaches os exames non paras ___________
chisco na casa.
___________ fagas ela non se fixar ___________ ti, xa est namorada doutro.
No seguinte texto, indcaseche entre parnteses o tipo de elemento que falta. Escribe ti un que
se axeite co requirido para cada un dos espazos.
Xil est moi preocupado polo seu can __________ (conector) est a piques de morrer; __________ (conector)
__________ (pronome) prefire non falar do tema. Onte pasou a tarde toda no veterinario. __________ (adverbio) foi onde lle deron a mala nova. Pobre __________ (repeticin), non me __________ (repeticin) velo tan
murcho, __________ (repeticin) me gusta nada velo sufrir. Anda que ben sei que o vai pasar mal polo pobre
do __________ (hipernimo). Eu tentarei estar todo __________ (definicin) tempo ao seu carn, para poder
consolalo cando sobrevea __________ (definicin) triste acontecemento, __________ (marcador textual), de
momento non me queda outra cousa que agardar xunto Xil a sa __________ (hipernimo).
Constre ti agora un pargrafo que tea a seguinte estrutura, pero antes traza un pequeno
guin dos aspectos que tratars e as partes onde incluirs os elementos requiridos:
pargrafo
GUIN
texto
_________________________________________________________________
conector preposicin
_________________________________________________________________
texto
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
conector adverbio
_________________________________________________________________
texto
marcador textual
texto
hipernimo + conector
20
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
CADERNO DE TRABALLO
OS
NOMES DAS COUSAS
Este inexperto cocieiro encheu o capn con alimentos que non lle van nada de nada. Axdalle a retiralos tachando as letras que corresponden a cada alimento. Logo escrbellos ao chef
na receita. Se fixeches ben o prato atopars dous alimentos idneos para encher o capn.
O
A O
E
P
M R
L
A
R
L S
O
B
L
O
Z
C
O
A
R A O L E
O C
L R O A L
O
S P
F
I
L
Indica cal a serie correcta en cada caso e explica o porqu da ta eleccin.

1 xeada xelado conxelar xeo _______________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
2 xear conxeacin xeo conxelador __________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
3 achandar degoirar esbarar bruar __________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
4 sarabiar orballar temperar lostregar ________________________________________________
_____________________________________________________________________________________
Substite as palabras destacadas nos seguintes enunciados polos seu sinnimos.

Comeu todo o turrn que trouxen nun da; est feito un lambn.
_________________
Teste que sosegar antes de coller o coche.
_________________
Est un da moi chuvioso, as que leva o paraugas.
_________________
Achanda esa zona que senon a auga vai apozar.
_________________
Non te queixes do fro que estamos en tempo de inverna.
_________________
21
Completa as palabras que se che dan a seguir. Axdate das definicins. Segue os movementos
do cabalo de xadrez para unilas. Nalgns casos ters que dar un ou dous saltos para completar
a definicin. Pon ao lado de cada palabra os nmeros, por orde, que se corresponden con cada
definicin.
1. Inundacin da 2. Inflamacin
3. Pasaren certos
t e r ra ou parte
aguda e
animais un
dela a
conxestin do
perodo de
consecuencia
pulmn,
tempo,
1- D __ O __ __O:
___________________________
2- __ U __ M O __ __:
4. Conxunto de
bens comns
a un grupo
5. en estado de 6. dunha
hibernacin
chuvieira moi
ou de letargo.
abundante
7. Depsito de
xeo formado
ao conxelarse
a auga
8. Estacin mis 9. Fenmeno

10. producida
11. coincidente
fra e chuviosa
fontico do
xeralmente
co inverno,
das catro do
idioma galego,
por pneumoano,
que consiste
cocos
en pronunciar
og
12. Capa fina de 13. ou a unha
14. que cae
15. que no
xeo que se
colectividade
pinga a
hemisferio
forma
pinga dende
Norte vai do
unha certa
22 de
altura
decembro ao
22 de marzo
16. coma unha 17. entre o
aspirada
outono e a
farnxea ou
primavera,
coma unha
fricativa velar
18. cando se
conxela a
auga do
orballo
___________________________
3- __ __ __ __ R __ A R:
___________________________
4- A __ __ __ V __ :
___________________________
5- __ __ __ E __ N __:
___________________________
6- X __ __ __ A:
___________________________
7- __ __ E A D A:
___________________________
8- __ A R A M __ __ L __:
___________________________
Este Nadal vai ir moito fro, as que aproveita e vai construndo un igl para cobixarte. Colle
de cada bloque de xeo as slabas que necesitas e constre palabras en cada bloque horizontal.
Non pode sobrar ningunha slaba.
PAS
BE
CIA
DI
22
AS
LU
FO
CER PAN
SOS
LI
LE
XO
DI
CIO
VIO
LEN
LER
HA
LE
CADERNO DE TRABALLO
LINGUA POR DENTRO

Sinala os predicados das clusulas presentes no texto. Logo indica o suxeito de cada un.
en previo aviso, as bateras do capitn Mndez de Cancio comez a ron a disparar.

Pr i m e i ro foi a luz, despois o son seco e rotundo, e, finalmente, unha columna
de auga ergueuse entre a Garland e a De f i a n c e. Ao primeiro disparo seguiron outros
moitos, cada vez mis afinados, e das naves inglesas abrollou un clamor de sorpresa e pnico. Un erro mis de Drake, que calculara mal a distancia e fondeara a flota ao alcance das balas de cann. O resultado non puido ser mis catastrfico. Unha
descarga acabou por alcanzar a Defiance de sir John Hawkins, que naquel intre se
dispua a cear cos seus oficiais. Segundo puidemos saber pouco mis tarde na Ga rland, unha bala entrou coma unha maldicin polos tabiques e levantou a Ha w k i n s
na sa cadeira polos aires, causndolle a morte inmediata, ou case.
Extinguase as, de socato, unha das estrelas mis brillantes da navegacin inglesa, a luz dun dos homes que volvera tolos aos espaois e que contribura a cortar de
raz a flor do imperio, os soos de grandeza da murcha e miserenta Castela. Que
lonxe ficaba todo aquilo, que remota me pareca Castela, que covardes e calculadores os mangoneadores escuros das guerras e da morte. Deberan estar al, na primeira lia, entre o lume e o ferro.
Xunta o cadver de Hawkins xacan malferidos sir Nicholas Clifford, cunha perna de menos, e Brutus Brown, que morreu tamn antes da amencida.
Drake, decatndose da magnitude do erro que cometera, ordenou que a flota se
trasladase decontado ao oeste da illa, desde onde agardaba anda poder atacar o porto. Pouco a pouco, os impactos dos canonazos foron ficando atrs, ata facerse novamente o silencio sobre o mar.
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Escribe un suxeito para cada unha das seguintes oracins. Emprega a unidade indicada entre
parnteses en cada caso.
(CLUSULA) Sentn moito __________________.
(FR. NOMINAL) _______________ utilizan o mbil o mesmo que os pavns as sas plumas.
(FR. SUBSTANTIVA) __________________ asistiron a unha sesin do Europarlamento.
(PRONOME RELATIVO) Deille co cbado persoa __________________.
(ESTRUTURA COORDINADA) __________________ a nosa voz entenden.
(PRONOME) __________________ unha grande investigadora.
(FR. COMPLEXA) __________________ sau na procura dos nufragos.
(FR. SUBSTANTIVA) __________________ salvronse subindo aos pisos altos.
23
Agora vas traballar de linotipista. Colle os enunciados axeitados destas caixas e compn as clusulas correctamente. Logo sublia, en cada caso, o suxeito e o complemento directo.
Traern
Aqu
teran
os camios
a sa nai
atoparon
danse
un camio de paso
Queimaron
moi ben
as laranxas
aqueles rapaces
coecido
abriron
o pregn das festas

uns homes descoecidos
a xente
Algn
na vila
pasou
que levaron
Os exploradores
entre a maleza
O vello profesor
Meu irmn
na tenda
Os rapaces
pola alameda
o val todo
que pretendan especular con el

s oito en punto
deu
Sublia os complementos indirectos no seguinte texto.
ixo que a aquelas horas, xa vian sendo sobre as oito da noite, gustballe estar
as s escuras axexando na ra xente que pasaba. Cada persoa era unha historia e, como pasaban tan poucas por al, tia tempo de imaxinalas, escribndolle
mentalmente unha vida a cada descoecido, segundo me confesou. Os vecios
coas sas historias coecidas non lle interesaban. Dixo que cada da escriba un
libro de historias que, en chegando a noite, se esvaeca. Escriba trescentos sesenta
e cinco libros cada ano, bromeou el. Dixo que viva como Sherezade, imaxinando
historias. Xa estaba canso, dixo. E engadiu que na historia verdadeira tamn debeu
chegar un momento en que Sherezade cansou e ofreceulle o seu pescozo ao verdugo para non seguir atormentndose cada da.
Corrixe os erros dos seguintes enunciados.

Me parece que destas aprendn a leccin
Dxolles que axudaraos cando quixeran
A vspera da festa adormeceuse ben cedo
O vers se te deixan
Se decatou que perdera os billetes do avin
Vos tedes que facer o traballo axia
Cando o veu vir escapouse a todo correr
Me vers ou non me vers
Unha roda do coche desinchrase tanto que non poda seguir as
Casouse cun irmn da mia curm
24
CADERNO DE TRABALLO
ESCRIBIMOS BEN
Redacta un pequeno texto onde empregues os signos de puntuacin que se che indican na
seguinte estrutura.
______________________________ . _____________________________ ; ________
__________________________ , ______ , ___________________________________
__________ . _______________________________________________ : __________
_______ , _________ , __________ , ________________ . ______________________
__________ ( ___________________ ). _____________________________________.
Punta correctamente o seguinte texto.

Ela dicacho moitas veces nunca se acaba de coecer totalmente a ningun nin sequera un chega a se coecer de todo a si mesmo dicacho pero sen que nos seus beizos soase duro dramtico ou triste dicao coma
quen di os camelios florecen en inverno algo totalmente cotin pero que pasa inadvertido para moitos porque moita xente cre que as flores s nacen na primavera moita xente cre que coece os seus vecios os
seus amigos os seus familiares que se coecen a si mesmos ti ests a pensar que non coecas a ta irm
e agora sabes que xa non te coeces a ti mesmo e que definitivamente nunca te chegars a coecer nin
nunca poders coecela a ela.
A ta irm chambase Anxos...
Chambase xa aprendiches a poela en pasado que decontado se aprende podes dicir que non hai cousa
que ensine con maior rapidez e eficacia ca a morte non sabes non sabes se algo que tea verdadeiramente
sentido dicilo a morte anda unha mestra recente por sorte escasa na ta vida.
Imos ver se tedes ben aprendidas as normas de puntuacin. Dividide a clase en dous grupos e
logo seguide as instrucins do voso mestre ou mestra para xogar a este particular Bingo da puntuacin.
25
Coloca as comias onde sexa preciso.

A pelcula de hoxe chmase: Be cool.
Dxome que a mia xuventude era un problema para acadar o posto.
Penso logo existo atribese a Descartes.
A palabra banco polismica porque pode ter varios significados.
Hai un refrn que di: A cabalo regalado non lle mires o dente.
Eu xa lle dixen que a sa Amaia non era tan boa como pareca.
No seguinte texto hai varios signos de puntuacin que non aparecen no sitio que lles corresponde. Detecta cales son e rodaos cun crculo. Logo, cun lapis colcaos onde deberan estar.
Odiaba as sas amigas, elas confabulranse para afastalo dela. Non lle dixera Xulia, ao
entrar, que cada un actuase por libre? E agora iso das; merda, como dixera! Arreoulle,
un puazo a un altofalante. Sensacins fortes, si, iso dixera..., e homes de verdade.
O ruxerruxe da msica era desproporcionado, disonante e as... luces que varran a pista amolbano, todos eran sombras que danzaban, coma nunha orxa diablica. Senta a
cabeza, a piques, de rebentar. Entn todo empezou, a dar voltas; sospeitaba, estaba
seguro mellor dito, de que as rapazas se agachaban nalgn reservado, que tian unha
cita pactada con algun. Nos seus delirios chegou a ver a Marta deixndose apaxar os peitos!, recrebase unha e outra vez nesta imaxe; a cara de pracer os ollos medio fechados,
lixeiramente inclinada!, contra el, como con rexouba, e presenta que Xulia e Carme lle
facan roda; e que ran tamn, que ran del. Oh como se alegraba, imaxinando para elas
unha morea de desgrazas!
Velaqu tes un texto sen puntuar. O teu mestre ou mestra far unha lectura en voz alta para
que ti detectes onde deben ir os signos de puntuacin. Lembra que para indicar un cambio de
pargrafo debers inserir unha barra inclinada ( \ ) no punto no que consideres comeza o novo
pargrafo
Ergumonos e samos ao exterior afastmonos algo da casa seguindo un camio que haba por tras dela
ags algunhas luces das vivendas mis prximas a escuridade era total malia a ausencia de nubes ollei para
o ceo unha infinidade de estrelas escintilaban por riba de ns o firmamento cubrndonos como unha inmensa colcha escura mentres camiabamos tiven a sensacin de que eramos os dous nicos habitantes do
mundo perdidos naquela escuridade que me produca un estrao acougo pero as palabras de Carlos fixronme volver realidade houbo un amor si unha persoa que coecn ao pouco de marchares da Corua
entre o 85 e o 87 estiven casado pero o matrimonio non funcionou a ilusin inicial foise esvaendo e ao pouco tempo atopmonos con que non haba nada que nos unise ags algunhas vivencias compartidas que non
conseguiran arraigar separmonos de comn acordo non foi difcil non haba fillos polo medio logo ela
casou outra vez mereca atopar algun mellor ca min seguimos sendo amigos anda vn por aqu co seu
home de vez en cando pero xa non queda nin o menor sinal do amor que un da houbo entre ns.
26
CADERNO DE TRABALLO
OS
NOMES DAS COUSAS
No seguinte xornal localiza os termos que se corresponden coas definicins.

1- Regras que rexen o funcionamento dun
determinado organismo.
2- Proceso consistente en someter a votacin.
3- Proposicin presentada nunha asemblea
para expresar a desconformidade con
algo.
4- Reunin dos membros dunha colectividade para ocuparse dos asuntos que
teen encomendados.
5- Proposta de variacin ou cambio total no
texto dunha lei.
6- Sala con fileiras en media la, xeralmente con fileiras concntricas de bancadas
para os espectadores ou para os membros dunha asemblea.
7- Validar unha cuestin mediante unha
consulta popular.
8- Reunin xeral dunha corporacin ou
organismo que deben asistir todos os
seus membros.
9- Calquera sala que adquire circunstancialmente importancia ou solemnidade.
10- Membro activo dunha organizacin poltica ou sindical.
11- Reunin numerosa de persoas que se
xuntan cunha finalidade determinada.
12- Persoa que nun asunto acta en representacin doutra por delegacin desta.
Coa confusin, neste concorrido pleno, hai algns elementos que custa localizar. Busca ti os
seguintes elementos: Taboleiro de votacins, taqugrafo, escano, conserxe, portavoz de Asociacin de Disk-Jckeys (ADJ), tribuna de oradores, xuntanza.
27
Enche os ocos coas palabras da caixa. Fxate en que sobra unha palabra.
edil - concelleiro - elector - competecia
conselleiro - parlamentario - solicitude - dimisin
Marco presentou a sa _____________ como axudante da Escola de Idiomas.

Ten que ir outra vent, porque a expedicin dese carn non _____________ nosa.
Teremos que redactar de novo a _____________ para a bolsa.
Se vostede un potencial _____________, comprobe a sa tarxeta do censo.
O _____________ independente Bravo Casal foi cesado a semana pasada por irregularidades nas contas municipais.
Xos Lois Armesto, _____________ nas cortes, manifestou a sa intencin de afastarse da
poltica dentro dun ano.
Ricardo dxome que lle habiamos enviar una carta ao _____________ de educacin para
notificar o comezo do proxecto.
Completa o seguinte encrucillado.
1
4
7
8
5
9
1- Cantidades obrigatorias que os cidadns pagan

ao Estado para atender as necesidades pblicas.
2- Facer que un corpo elstico rebote nunha superficie.
3- Accin e efecto de deixar de realizar as funcins
e actividades propias dun cargo.
4- Consulta poltica directa aos habitantes dun Estado ou territorio para que estes se pronuncien
sobre un acto de goberno importante, aceptndoo ou rexeitndoo con carcter decisorio.
5- Expresar a opinin ou participar na toma dunha
decisin mediante o sistema de votos.
28
6- Orde, resolucin, decisin dun xefe de Estado,

dun goberno, tribunal ou autoridade competente
na materia.
7- Cada un dos membros dunha institucin, asociacin ou asemblea que ten o dereito a participar
nos debates da directiva.
8- Nmero mnimo de membros dunha asemblea
que deben estar presentes para teren validez os
acordos tomados.
9- Prezo, importe ou porcentaxe fixados dalgunha
cousa.
CADERNO DE TRABALLO
LINGUA POR DENTRO

Nos seguintes enunciados faltan os complementos circunstanciais. Completa co tipo de unidade indicada en cada caso.
Foi ___________________________ e mercou unha bolsa.
CCL (fr. preposicional)
Se queremos chegar a tempo temos que sar ___________________________.

CCT (fr. adv.)
Encontrmolo ___________________________.
CCL (clusula)
Aquel lugar ___________________________ me pua medo cando me atopaba s.

CCT (adverbio)
A manifestacin sau ______________________ e chegou ______________________.

CCL (fr. prep.)
CCL (fr. prep.)
Quedamos para cear ___________________________.

CC compaa (fr. prep.)
Temos que recoller as notas de fin de curso ___________________________.

CCT (fr. nom.)
_________________________ invitamos aos rapaces e rapazas do barrio, pero non sempre.

CCT (loc. adv.)
___________________________ fomos dar un paseo polo paseo martimo.

CCT (fr. adv.)
___________________________ quedamos abraiados diante da sa magnitude.

CCT (clusula)
Escribe oracins cos seguintes verbos que esixen suplemento.

Abusar de ______________________________________________________________
Arrepentirse de ___________________________________________________________
Coidar de ______________________________________________________________
Agardar por _____________________________________________________________
Tirar con _______________________________________________________________
Pensar en _______________________________________________________________
Botar por _______________________________________________________________
Constre enunciados segundo os seguintes esquemas.
SUXEITO
+ PREDICADO + ATRIBUTO (adxectivo) ____________________________________________________________
SUXEITO
+ PREDICADO + ATRIBUTO (frase adxectiva) + CC ____________________________________________________
SUXEITO
+ PREDICADO + C. PRED. (fr. adx.) + SUPLEMENTO ____________________________________________________
SUXEITO
+ PREDICADO + ATRIBUTO (clusula) _____________________________________________________________
SUXEITO
+ PREDICADO + ATRIBUTO (fr. nom.) ______________________________________________________________
SUXEITO
+ PREDICADO + ATRIBUTO (fr. subs.) ______________________________________________________________
SUXEITO
+ PREDICADO + ATRIBUTO (fr. prep.) ______________________________________________________________
SUXEITO
+ PREDICADO + C. PRED. (fr. nom.) ______________________________________________________________
29
Completa o texto coas preposicins ou locucins prepositivas axeitadas. Ten en conta as posibles contraccins cos determinantes.
oi daquela cando chegou _______ os meus odos un rudo que me xeou o sangue. Era coma o producido _______ unha intensa vibracin, e proceda ___ o
interior _______ a vitrina. Mentres eu trataba _______ identificar aquel son que
me suxera realidades terribles, a muller sacou unha caixa _______ unha bolsa que
deixara _______ o chan e baleirou o seu contido dentro _______ a urna. Os agudos chos ___ espanto e os rudos apagados _______ as carreiras frenticas que se
sucedan _______ _______ a vitrina fixronme adiviar axia cl era o contido
_______ a caixa.
Foi _______ aquela cando decidn intervir. Prendn a lanterna e corrn cara
_______ a muller, mentres lle berraba que se detivese. Puiden ver o seu rostro
dominado _______ a sorpresa, non agardaba a mia sbita aparicin. Pero eu
tampouco agardaba o golpe que recibn _______ detrs, _______ un obxecto moi
duro que s chegou _______ rozarme _______ a caluga acabou impactando
_______ o meu ombro.
Can _______ o chan, atordado, anda que non cheguei _______ perder
_______ todo o sentido. ___ a posicin _______ que me atopaba vin a figura
_______ un home, _______ dbida o que me golpeara, que estaba agora ___
_______ ___ a moza. _______ _______ unha conversa ansiosa, _______ a que
nada entendn, os dous volveron arrimar a vitrina e marcharon _______ perderse
_______ as sombras _______ o corredor. O lxico sera berrar _______ atraer a
atencin _______ o vixilante, se cadra anda haba tempo _______ impedir a
fuxida, pero puido mis a mia curiosidade cientfica. _______ as poucas forzas
que me quedaban, funme arrastrando _______ o lugar onde estiveran a moza e
mais o home. Cando por fin me atopei _______ ___ a vitrina, enfoqueina
_______ .a lanterna para ver o que ocorra _______ o seu interior.
Completa os seguintes enunciados escollendo os adverbios e locucins axeitadas das do re c a d ro.

POR VECES, DE SOCATO, ARREO, DE VAGAR, COA MESMA, AO RARO, DE CAMIO, NOS CABOS , AOS POUCOS, DE AL A POUCO, AO CABO
Non sei que ser de Azucena pois s vn visitarnos _______________

Chegou casa e _______________ plantouse diante da televisin.
Protestaron moitas veces e _______________ que aumentasen os orzamentos.
Est tan namorado que _______________ non sabe nin onde vive.
Hai que gobernar esa billa que deita auga _______________.
Teus pais volvern casa _______________ de marzo, meu fillo.
Estaban todos escoitando a noticia sobre o accidente e _______________ entrou a madria pola porta.
Quero que o fagas _______________ pois urxe entregar hoxe todo o traballo.
Se tes que conducir vai _______________ que est un tempo moi malo.
Vouno facendo _______________ porque unha tarefa moi cansada e aburrida.
Timbrou no porteiro automtico e _______________ baixou Xon co seu sorriso de vern.
30
CADERNO DE TRABALLO
ESCRIBIMOS BEN
Divide as palabras mis prximas s lias.
mikwu, o mis pequeno dos cinco fillos de Uchendu, a tomar unha nova
esposa. Xa se pagara o prezo da noiva e se celebraran todas as cerimonias
menos a ltima. Amikwu e os seus levaran vio de palma aos parentes da noiva
unhas das las antes de que OKonKwo levara a Mbanta. As que chegara a hora
da cerimonia de confesin, que era a derradeira.
Acudiron todas as fillas da familia, algunhas tiveran que facer unha longa viaxe
dende os seus fogares en aldeas lonxanas. A filla maior de Uchedu chegara de Obodo, que quedaba a media xornada de distancia. Tamn chegaran as fillas dos irmns
de Uchedu. Era unha reunin umuada completa, igual que cando morra algun
na familia. Haba vinte e unha fillas.
Sentaron nun gran crculo no chan e a noiva sentou no centro cunha galia na
man dereita. Uchendo sentou ao seu carn, empuando o bastn ancestral da
familia. Todos os demais homes estaban sentados fora do crculo, mirando. As sas
esposas miraban tamn. Era o final da tarde e xa se poa o sol.
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
Divide as seguintes palabras de todos os xeitos posibles.

Por exemplo: ter-mmetro, term-metro, termme-tro
arrieiro
_______________________
minguar
_______________________
anoitecer
_______________________
irreprochable _______________________
oitocentos
_______________________
vestiades
_______________________
calefaccin
_______________________
argirades
_______________________
correccin
_______________________
supermercado _______________________
acceso
_______________________
hiperactivo
omitir
_______________________
intercambiable ______________________
ningunha
_______________________
realzar
_______________________
_______________________
31
Observa a seguinte receita e indica os erros de formato de presentacin que se dan nela.
Fabas con ameixas

Ingredientes
-350 gr de garavanzos aproximadamente
-400gr de ameixas
-un tomate maduro
-unha cebola pequena
faria
-un dente de allo
-aceite.
-sal.
Quntase a auga nun pucheiro,btanse os garavanzos e

ccense.Btaselle un pouquio de sal.
Escurrense as ameixas e lvanse.Pense na tixola
con medio vaso de auga e dselle bastante lume
para que se abran e logo escrreselles o lquido.
Quntase un pouco de aceite na cazola de
barro.Despois frtese a cebola e o allo.Engdeselle o
tomate, mestrase todo xuntio e deixase dez min con
pouco lume, e por ltimo,btanse as ameixas,escrrense
ben os garavanzos e engdese na tixola...... e listopara
servir.
Nun folio parte, fai unha copia manuscrita do seguinte texto mecanografado. Logo intercmbiaa co teu compaeiro/a e faille as anotacins precisas no tocante aos aspectos relativos
sa presentacin.
Despois duns das de hotel concentrei os meus esforzos en buscar unha vivenda en rxime de alugueiro. Mis ben concentreinos en atopar unha vivenda digna en rxime de alugueiro que non supuxese un desembolso superior salario
interprofesional mnimo de media xornada. Visitei acolledores subterrneos aconsellables se o que a un lle interesa
hibernar, bohemios ticos para ananos, admirables construcins feitas en ocos de escaleiras, habitacins con campings e armario compartido, e algn nicho con vent. E aprendn a ler as mensaxes en clave empregadas por caseiros e
axencias nos anuncios. Con calefaccin: pdeselle poer un radiador al naquela esquina. Soleado: non ten calefaccin. Amoblado: os caseiros non teen trasteiro onde gardar todo isto. Moi soleado: cmeo a humidade. S
estudantes: zulo. Non estudantes: esixen carn de doante de rganos para extraccin de ril. Con lavadora microondas, televisin e va dixital: entn, non ten teito.
Un esforzo lamentable. Finalmente decidn imitar a poboacin autctona e ir vivir cunha xente que coecn nun bar e
que tia un cuarto libre. Certamente as condicins da vivenda non melloran, pero entre catro lvase mellor. Comezo
incluso a sentir certa simpata polos meus compaeiros de piso e mesmo levo con mis nimo estar aqu, lonxe do
mundo coecido. E xa sei dicir carallo e servesa. Que case como saber falar iso que aqu chaman galego.
DR. Shish
(Extrado de Vieiros, 29/02/2004 Mara Lado)
Corrixe os aspectos que fan

que este texto
non estea ben
presentado.
32
CADERNO DE TRABALLO
OS
NOMES DAS COUSAS
Imaxina que es a tendeira deste posto e que recibes a inesperada visita do inspector de Sanidade. Este trae consigo unha lista dos alimentos que vendes no teu posto. Ensnalle os alimentos que pide e explcalle cal a sa composicin.
7
4
1 _____________________________
5 _____________________________
2 _____________________________
6 _____________________________
3 _____________________________
7 _____________________________
4 _____________________________
8 _____________________________
Indica outras acepcins, que non tean que ver co entroido, para cada unha das seguintes palabras:
Morro: Parte da cabeza dalgns animais onde est a boca e o nariz.
Orella: Doce do entroido, feito de faria, azucre, ovos, ans, manteiga, etc.
Cachola: Cabeza do porco salgada.
Xema: Parte globosa central do ovo, de
cor amarela.
So: Parte do porco que se corresponde
co espiazo.
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
R a x o: Cada unha das das tiras de carne

magra que estn situadas ao longo do
lombo do porco, unidas ao espiazo.
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Pantalla: Mscara con que se cobre a

cara no entroido nalgns lugares, particularmente no sur da provincia de
Ourense.
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Carauta: Mscara que se coloca diante

da cara para tapala.
_________________________________________________________
_________________________________________________________
33
Identifica os seguintes debuxos e busca entre a morea de slabas o nome que lles corresponde.
TA
3
1
LAN
TAS
CA
FRA
NAS
4
SA
ROS
XES
CA
com QUEI
10
7
9
11
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
Escolle o verbo mis axeitado para cada frase.

mesturar - incorporar - callar - engadir - sofritir - curar - escoar
Cando esteas a facer a masa para a pizza, debes ______________ o lvedo tpedo.
Non ______________ o toucio coa velocidade, que son cousas ben distintas.
Tes que deixar ______________ o leite vinte das para obter un requeixo ben compacto.
Ese cacharro fai de todo menos ______________ a pasta; non cumpre ben a sa funcin.
Non lle metas o dente ao xamn, que anda ten que ______________ uns meses mis.
Se padeces tanto do estmago non deberas ______________ as comidas.
Na receita non poa nada de ______________ tomate pasta.
34
CADERNO DE TRABALLO
LINGUA POR DENTRO

Identifica as clusulas subordinadas adxectivas do seguinte texto. Encadra entre corchetes a
clusula a que pertence cada unha e sublia a clusula de relativo indicando asemade a funcin sintctica que est a desenvolver.
staba eu asimilando a confirmacin das mias certezas cando aquel home,

case debera dicir aquela cousa, volveu a vista na nosa direccin, anda que a
quen deu en fitar foi muller que me preceda. Isto sentino eu porque anda que
aquela mancha plida que era o seu rostro enviou o que eu chamara algo as como
unha vaga de maldade na nosa direccin, eu sentn que aquilo, todo aquel odio, a
dirixido nosa amiga , a acompaante de Xacobe, sen contar con que eu me abrigara detrs do toro dunha daquelas rbores. E ela acusou inmediatamente o golpe
pois vin como se encartaba e pouco a pouco caa naquela lameira que era o paseo
cheo de pozas. Lembro perfectamente que o seu acompaante, o candidato Xacobe, pareca pedir por ela, implorar, humillarse, perante aquela figura que entn
botou a andar cara a ns. E daquela, agardo que os meus irmns me crean, puiden
comprobar que tamn el coxeaba dunha perna. Como se fose unha burla diablica, pensei, como se tivese reparado tamn en min e me arremedase humillarme.
sabido que o Maligno gosta de buscar en ns o que mis nos doe para ofuscarnos
e por escarnio, cando non pode coa nosa Fe. Aquilo encheume de rabia. Ademais
eu, por algn motivo sentn que era a mia responsabilidade mirrar por aquela
muller, xa que estaba soa al sen que ningun a puidese valer, san de detrs da
rbore que me defenda un pouco daquela tempestade de chuvia violenta e da ollada daqueles dous que se achegaban, o ameazante e o seu suplicante, e fun cabo da
muller para axudala a erguerse.
Substite as clusulas subordinadas dos seguintes enunciados polo adverbio mis axeitado.
Cando cheguei arriba emprendn o regreso pola estrada da costa.
Sentn unha inmensa alegra cando albisquei as luces dos primeiros edificios da vila.
Estaba agardando no lugar onde me esperaba todos os das.
Montou o aparello segundo indicaban as instrucins.
Podes dar con eles facilmente xa que viven onde remata a estrada da granxa.
Fixemos as cousas coma se non tivsemos prsa.
Puxo os pratos segundo lle mandara a sa avoa, no chineiro da cocia.
35
Clasifica as seguintes clusulas subordinadas construdas segundo sexan adxectivas ou adverbiais.

1. Non me preguntes por el, non sei onde vive agora
2. Si, home si, vive no lugar onde viviu toda a vida
3. Atopeinos na beira do mar onde os deixara
4. Tanto buscar nas chaves e estaban onde as deixara
5. Preguntoume de onde via a esas horas
6. Preguntoume polo lugar onde estiveramos ata esa hora
ADXECTIVA
ADVERBIAL
Completa as seguintes clusulas coa subordinada indicada en cada caso.

O goberno decidira a construcin dunha nova estrada _____________________ (clusula de inf.)
_____________________ (que + clusula)
O profesor ordenou entrar en clase aos rapaces que estaban no corredor
___________________________ (que + clusula)
___________________________ (fr. nom. )
O cartel de entrada ao instituto prohiba o consumo de chicles no recinto escolar
_________________________ (clusula de infinitivo)
_________________________ (que + clusula)
Esperaba superar todas as materias do curso ___________________________ (que + clusula)
___________________________ (fr. nom.)
Coloca no seu lugar os adxectivos, adverbios e substantivos do seguinte texto.
oi dese xeito como, ao baleirar os caixns do aparador, atopei unha pequena ciaxa
de cartn azul que tia escrito na tapa Pontebranca 1972-73. Ao abrila, comprobei que estaba chea de tiras de negativos fotogrficos, todos protexidos con papel de
celofn; sen necesidade de miralos, axia adiviei que estaba diante das fotos que mia
nai fixera durante a estancia na vial. Naquela etapa a mam apaixonbaa a fotografa,
e tia na casa un laboratorio pequeno onde revelaba as fotos que faca. Foi ela quen me
regalou a primeira mquina que tiven e foi tamn da sa man como mirei ao contraluz algns daqeles negativos, aceleruseme o corazn: ademais das moitas fotos que
quitara mam, al estaban tamn as que fixera eu durante aqueles meses, pois era mia
nai quen se preocupaba de gardar e arquivar os negativos dos dous.
Ao da seguinte levei a positivar todo aquel material a un laboratorio fotogrfico.
Cando fun recoller as fotos, dous das despois, sentn como se de repente algun me
trasladase no tempo e me levase de volta Pontebranca da mia adolescencia. A unha
vila en branco e negro, como era a vida daqueles anos neste pas. A un tempo fro e
solidificado, pois aquelas imaxes reflectan unhas vidas que xa s existan no papel.
adxectivos
______________________
______________________
36
adverbios
______________________
______________________
substantivos
______________________
______________________
CADERNO DE TRABALLO
ESCRIBIMOS BEN
Pon en maisculas as palabras que o precisen na seguinte noticia periodstica.
forza de alimentacin: aprendendo a axudar

Os xogadores dirixen aos traballadores das organizacins humanitarias
que tentan axudar aos pobres.
Completa o seguinte texto poendo en maisculas ou minsculas as palabras indicadas en

cada caso.
uadalajara, 6 de Abril. O __elegado en Espaa da ONG internacional __rganizacin da __atura __lobal, Trevor Bishop, denunciou o roubo con violencia de
que foi obxecto na madrugada de onte por parte de dous membros da sa propia _rganizacin. Bishop viaxaba no tren nocturno Barcelona-Madrid, cun maletn que contia
__incocentos __il dlares (uns 75 millns de pesetas) destinados a unha __ampaa
__umanitaria. Segundo Bishop, o mozo C.S.M., de vinte anos, compaeiro de __rganizacin, presentouse cunha rapaza que o acompaaba no coche-cama onde el durma.
Agrediron a Bishop e apoderronse do maletn. Avisado o __nterventor, e despois dunha
persecucin en que participaron outros viaxeiros, a parella, co dieiro, saltou do tren en
marcha, nas cercanas de Guadalajara.
A __rganizacin da __atura __lobal, con sede en Xenebra, coecida polo carcter
radical que d ao concepto de __xuda __umanitaria. Os seus __irixentes nunca rexeitaron a confrontacin cos ___obernos e as __utoridades __nternacionais. Como se recordar, entre outros incidentes, o pasado ano foron detidos algns dos seus membros despois de sabotar o barco en que o __oberno __rancs pretenda enviar __esiduos
__adioactivos a un pas do ___erceiro ___undo. As mesmo, presentaron repetidas denuncias polos abusos das ___orzas de ____ntervencin da ONU.
Debaixo aparece un comentario titulado: ___is __ena que ___loria. Lido en diagonal, dica que algunhas ONG teen moi boa vontade, pero que os seus membros, de cando en vez e arrastrados por delirios salvadores do mundo, en lugar de axudar, estorban.
37
Enuncia a regra a que responde cada un dos seguintes enunciados.

O presidente do goberno anunciou que a ter unha reunin co voceiro da oposicin
Monet un dos mis grandes pintores do impresionismo francs.
A aquel compaeiro de clase chambanlle o Plasta.
Unha das pelculas mis famosas dos ltimos tempos
A guerra das galaxias.
A lei publicouse onte no DOG.
No prembulo da lei manifstase claramente cales son
as intencins da mesma.
O alcalde visitou onte as obras do novo auditorio.
O prximo xoves teremos exame de matemticas.
Os delegados de todos os cursos reunronse onte coa
xefa de estudos.
Que significaba aquilo? Afogaba de impaciencia.
Os membros do club realizaron unha expedicin ao
Polo Norte.
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
Corrixe os erros de uso das maisculas que parecen no seguinte texto.
As Tabaqueiras gastan 40 euros en publicidade

por cada un do Estado en previr o tabaquismo
38
CADERNO DE TRABALLO
OS
NOMES DAS COUSAS
Completa o seguinte encrucillado

Horizontais
2 Que se fai ou se di en confianza ou

segredo.
3 Abreviatura da persoa ou entidade
que enva algo.
4 Nome escrito pola mesma persoa,
normalmente acompaado da rbrica, en documentos ou cartas para
asumilas ou autentificalas.
6 Pasta slida que, fundida, se emprega
para selar cartas, paquetes, etc.
7 Domicilio dunha persoa.
9 Saco grande.
10 Deixar marcada por presin nunha

cousa a imaxe doutra diferente.
3
4
6
7
12 Parte ou peza dunha cousa que queda montada sobre outra.

Verticais
9
10
11
5 Aparello de telegrafa rpida que

t ransmite directamente un texto
mecanografado.
1 Nome e enderezo da persoa ou entidade que enva algo.
8 Utensilio de oficina, empapado en
tinta, que se emprega para humedecer os cuos ou selos de marcar.
12
3 Ao revs, poer ou imprimir o selo.

11 Lugar onde se botan as cartas que se
envan por correo ou de onde se
recollen as que se reciben.
Sela cada carta co selo que lle corresponde.
selo
estampar
paquete
fardo
rubricar
timbre
sinal
franquear
asinar
imprimir
39
Parece que os carteiros andan hoxe un pouco despistados, xa que lles sobra unha carta en cada
saca. Axdalles a retirar as cartas que non pertencen s sacas xustificando a ta eleccin.
Escribe a familia lxica das seguintes palabras.
40
CADERNO DE TRABALLO
LINGUA POR DENTRO

Transforma os enunciados subliados en clusulas subordinadas substantivas de significado
equivalente.
O detido solicitou a presenza dun avogado

Non me sorprendeu en absoluto o regalo da bicicleta
Os xornais desta semana falaron sobre o desastre de Barcelona
O alcalde prometeu a construcin d un novo centro polideporti vo
Todos se sentiron satisfeitos do seu x ito nas Olimpa das
Esta afeito lectura da prensa diaria
A cidadana e st moi preocupada coa subida do prezo da gasolina
Os deputados pretenda n a aprobacin d unha nova lei sobre a clonacin
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
_______________________________
Transforma as clusulas subordinadas substantivas en adxectivos ou frases adxectivas de significado equivalente.

Xurxo quedou para cear cunha rapaza que da Maria lucense.
Falaban nun ton de voz que oiamos con moita dificultade.
No Nadal, regalronlle un coche que dirixe a distancia.
O presidente Arxentino visitou a casa en que naceu Rosala de Castro.
Estes das nos que tanto choveu pasaran historia da meteoroloxa.
A sada da baa, que se atopaba na cidade herculina, foi moi dificultosa e chea de perigos.
O gaador da lotara de Nadal era unha persoa que a fortuna lle sorrira.
41
Transforma as seguintes clusulas nunha unha nica que contea unha clusula subordinada
adxectiva, coma no exemplo:
Regaleille un reprodutor de MP3. Posua unha sonoridade moi boa
Regaleille un reprodutor de MP3 que posua unha sonoridade moi boa
Ten dous coches antigos. A sa carrocera necesita un repaso.
______________________________________________________________________
Asaltaron un avin. Levaba pasaxeiros rusos.
______________________________________________________________________
Un camin chocou contra a fachada dun restaurante. Estaba a celebrarse unha voda.
______________________________________________________________________
Deume a probar unha copia de licor. Ao principio tia un lixeiro sabor amargo.
______________________________________________________________________
A rapaza curm do meu cuado. A rapaza traballa de conserxe no concello.
______________________________________________________________________
Eu lembraba aquel camio. Agora unha estrada. A estrada baixa entre casas con xardns
moi coidados.
______________________________________________________________________
Fun a Londres con dous amigos. En Londres pasmolo moi ben.
______________________________________________________________________
Separa os substantivos en dous grupos segundo sexan masculinos ou femininos.
MACEIRA, DOTE, MARXE,

CUME, MEL, TIL,
SNDROME, ELE, COUCE,
SAL, LEITE, ORIXE,
SINAL, LABOR, ACNE,
VERTIXE, DIADEMA, NFASE,
COLITE, CUSPE, ENXOVAL,
PONTE, LONGAMETRAXE, GUME,
SNTOMA, SERVIDUME, PUBE,
CUTE, SNDROME, CASETE,
CONTRASINAL, XIZ, AROMA,
COXA, PANTASMA, COMETA,
CLERA, LAVALOUZA, INSECTICIDA,
AVE, AUGARRS, VIDEOCASETE,
DNAMO, ORBE
42
CADERNO DE TRABALLO
ESCRIBIMOS BEN
Imos facer unha competicin entre toda a clase. A ver quen logra mis puntos nesta barraca
da abreviacin. Apunta ben e acerta de que tipo son as abreviacins da barraca: abreviatura,
smbolo, acrnimo ou sigla.
cal
p.m.
AI
Adega
H
NIF
apdo
vid.
cm
Banesto
BUP
CPU
FM
m2
MB
Icona
v.gr.
Finsa
par.
col.
nom.
Fenosa
DOG
hab.
Inem
NE
CNL
INE
ILG
ESO
dpto.
Sergas
feb.
FEVE
km
Interpol
Internet
SIDA
Escribe os acrnimos dos seguintes enunciados.

Organizacin Internacional do Traballo. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Asociacin Espaola de Banca Privada . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Boletn Oficial do Estado . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Centro de Orientacin e Informacin Universitaria . . . . . . . .
Consellera de Ordenacin do Territorio e Obras Pblicas . . .
Empresa Nacional de Electricidade, Sociedade Annima. . . . .
Fondo Monetario Internacional . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Instituto Galego de Artes Escnicas e Musicais . . . . . . . . . . . .
International Standard Book Number . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lei de Reforma Universitaria. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Organizacin das Nacins Unidas
para a Educacin, a Ciencia e a Cultura . . . . . . . . . . . . . . . . .
Organizacin Mundial da Sade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Universidade Nacional de Educacin a Distancia . . . . . . . . . .
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
___________________
43
Escribe os acrnimos que se corresponden cos seguintes enunciados.

Asociacin para a Defensa da Natureza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
___________________
Fondo Europeo de Desenvolvemento Rexional . . . . . . . . . . . . . . . .
___________________
Fundacin Empresa-Universidade Galega. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
___________________
Instituto de Conservacin da Natureza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
___________________
Rede Nacional de Ferrocarrs Espaois
........................
___________________
Asociacin Espaola de Normalizacin e Certificacin . . . . . . . .
___________________
Instituto Nacional de Servicios Sociais . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
___________________
Servizo Galego de Sade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
___________________
Corrixe os erros ortogrficos das seguintes abreviacins:

Treme os DOGAS do mes de setembro para ver se sau a orde da Xunta.
Durante os secs. XVII e XVIII apenas se escribiron obras literarias en galego.
A placa do meu ordenador funciona a 32 bites.
Ver os caplos. 5 e 28 da presente edicin.
Enviar os seguintes artigos:
2 tlfs. mbiles.
500 fol. de cor branco.
Representarase a obra de teatro no Colexio dos Ps. Franciscanos.
Na reconstrucin do pas despois do terremoto participaron moitas ONGs, como Mdicos
sen fronteiras e Mans Unidas.
Vtdes deben estar presentes cando falemos co seu fillo.
A ver se es quen de desenvolver o significado das seguintes abreviaturas. Entre parntese podes
atopar unha pista.
USC (aqu estdase)
.............................
__________________________________
RAG (aqu sbese moito de letras) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
_____________________________________________
PVP (vainos moito ao peto) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
_____________________________________________
INSS (anda a voltas cos enfermos). . . . . . . . . . . . . . . . . . .
_____________________________________________
CSIC (aqu hai uns seores que din son moi cientficos). .
_____________________________________________
IVE (non nos gusta pagalo, pero o noso deber) . . . . . . . .
_____________________________________________
INEF (aqu din que se poen en forma) . . . . . . . . . . . . . .
_____________________________________________
IRPF (descntano todos o meses) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
_____________________________________________
IPC (dinos se sobe ou baixa a vida). . . . . . . . . . . . . . . . .
_____________________________________________
44
CADERNO DE TRABALLO
OS
NOMES DAS COUSAS
. Teredes que adiviar as seis palabras relacionadas coa administracin local preguntndolle ao voso mestre ou mestra letra por letra. Por cada letra escollida que
non estea nas palabras (no abecedario podedes ir marcando cun lapis as letras que vaian sando
para non repetilas), o voso mestre engadir unha parte do aforcado. Se o mestre consegue rematar o debuxo antes de que adiviedes a palabra, perderedes o xogo. Unha vez rematedes, podedes buscar outras palabras para xogar por parellas. Prestade moita atencin e
A
1. A
2. P
3. R
4. X
5. O
6. C
Completa as seguintes frases coa palabra que lles corresponda.

PADRN, CONSELLERA DE MULLER E XUVENTUDE, EDIL,
PRAZA DE ABASTOS, PEDNEO, TAXAS, TENENTE DE ALCALDE, SANIDADE
Comproba os teus datos no _______________ municipal antes de ir votar.

Na universidade non pago as _______________ de matriculacin porque son filla de funcionario de Educacin.
O alcalde de Meixn delegou as sas funcins en materia de urbanismo no ____________.
Se non se solventa o problema do Hospital Xeral presentaremos un escrito a ____________.
O _______________ de Loureiro visitou onte os seus 100 convecios.
Achgate _______________ para facer o teu carn xove.
A actual corporacin municipal escolleu onte por votacin o novo _______________ de
cultura.
As peixeiras estn en xeral satisfeitas coa remodelacin da ________________.
45
Busca nesta sopa de letras 6 conceptos relacionados coa administracin local. Lembra que
poden estar compostos por das palabras.
B
E
N
Escribe a familia lxica das seguintes palabras.

concello
varrer
urbanismo
mercado
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Aplcalle a taxa que lle corresponde a cada municipio, segundo o seu xentilicio.
46
CADERNO DE TRABALLO
LINGUA POR DENTRO

Une os puntos que se
corresponden con aquelas clusulas que non
posen unha subordinada temporal no seu interior e obters o debuxo
que se esconde detrs
deste revolto de puntos.
23
21
17
20
19
22
16
15
14
18
12
11
13
10
1. Escondeu o coche onde non o podan ver os seus perseguidores.

2. Instalouse unha familia de inmigrantes onde nos viviamos.
3. Dme moito arrepo sempre que me subo a unha desas atraccins.
4. Debemos rematar o traballo antes de marcharmos de excursin.
5. O guindastre levou os coches que estaban mal aparcados.
6. Segundo me contou Anta, Xurxo anda a facerlle as beiras a Helena.
7. Cada vez que te ve ponse tolio de contento.
8. Preguntou polo mdico de quen lle falara eu.
9. Atpase volta da prxima curva a cidade onde naceron.
10. Conforme se fai maior ponse mis interesante.
11. Agora que non me ve vou coller unha lambetada.
12. Teo tempo dabondo ata que vs veades.
13. Montou o xoguete segundo indicaban as instrucins.
14. Prometeume sinceramente que non chegara tarde.
15. Non ben morreu o seu to pechou a casa e marchou dal.
16. Se vn hoxe seguro que chegar moi tarde.
17. Sempre que lle pregunto pola sa irm contesta con evasivas.
18 . Sau a escape en canto rematou de xantar.
19. Preguntronnos como fixeramos para chegar al.
20. Ao chegardes vosa casa chamade por telfono.
21. Paseando eu pola terraza comezou un incendio no edificio de enfronte.
22. Malia o mal tempo sairemos igual de paseo.
23. Marchou de al ao velo entrar pola porta.
Constre clusulas subordinadas segundo os seguintes esquemas. En cada clusula subordinada debes empregar un adverbio diferente de xeito que non se repita ningn.
CCT + PRED. + CCM (clusula sub. adv. modal) _______________________________________
SUXEITO + PRED. + CCL (clusula sub. adv. locativa) ___________________________________
PRED. + CCL + CCM (clusula sub. adv. modal) _______________________________________
PRED. + CCT + SUPL. + CCT (clusula sub. adv. temporal) ________________________________
SUXEITO + PRED. + CD + CCL (clusula sub. adv. locativa) _______________________________
PRED. + CD + CCL + CCT (clusula sub. adv. temporal) __________________________________
47
Substite o adverbio ou locucin adverbial das seguintes clusulas pola subordinada adverbial
locativa ou modal axeitada.
Atoparon uns restos prerromanos al
Sau rapidamente pola porta de atrs as
Cortronlle o pelo a mantenta
Por que non poedes a mesa acol
Comezou a estudar medicina daquela
Fixeron o seu traballo de balde
Baixou do monte por al
Colocronse nos asentos as
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
Clasifica as seguintes clusulas construdas con onde e como segundo sexan adverbiais, substantivas ou de relativo.
Non sei onde viven agora os meus curmns
Construron unha casa na aldea onde naceron
Os meus tos viven onde sempre viviron
Descoezo como lles est indo o curso nestes momentos
Fago os exercicios como me dixo o profesor de matemticas
Aparquei o coche da forma como me indicou meu pai
Esperaron por ns onde remata o camio asfaltado
e empeza o sendeiro do monte
_______
_______
_______
_______
_______
_______
_______
Completa os seguintes enunciados cos adverbios de lugar axeitados.

Vente para ___________ rapaz que ___________ vai moito fro.
Xoana vive en Vigo ___________ do mar.
___________ da mia casa estn construndo un grande hipermercado.
___________ estudan os teus fillos?
Cortou o pelo ___________ case a cero.
___________ a o tes ___________ ta, es un despistado.
Non vas a ___________ quedas aqu con ns.
. Completa estes enunciados cos adverbios e locucins adverbiais de tempo e modo axeitadas.
Non te apures a facer o traballo: faino
.
Quero que fagas isto
sen perda de tempo.
Non fagas as cousas
fainas con sentidio.
Estudaba
pero non daba aprobado a materia.
Sempre tiras a roupa
e queda todo estrado por todas as partes.
rgome moi
para ir ao colexio.
Si que pensou o que estaba facendo, fxoo
.
48
CADERNO DE TRABALLO
ESCRIBIMOS BEN
Neste cartel dun edificio de oficina falta por escribir correctamente as profesins dos seus ocupantes. Escrbeos ti correctamente.
XOS MARTNEZ LPEZ

ANTN CASTRO MARTINEZ
Mdic..... cirurxi.....
Piso 5 Of. 18
ELVIRA SOUTO LPEZ

Procurad..... dos Tribunais
Piso 3 Of. 2
Indica o feminino das seguintes palabras, ben co sufixo ou engadindo un artigo.

contable ________________________
teceln _____________________________
cortesn ________________________
xastre ______________________________
internista _______________________
axente _____________________________
qumico ________________________
militar _____________________________
artista __________________________
comentarista ________________________
oficial __________________________
aprendiz ___________________________
pinche _________________________
copista _____________________________
mdico _________________________
comerciante ________________________
delineante ______________________
dentista ____________________________
celador _________________________
notario _____________________________
msico _________________________
fiscal ______________________________
xuz ___________________________
comisario __________________________
49
Escribe as palabras de xnero contrario s da columna

da dereita.
D
L
CABALEIRO
LEN
CURM
SA
C
S
E
L
C
P
M
A
C
C
O
R
NORA
LANGRN
I
A
CAMPIN
PASPN
CACHOLANA
CIDAD
M
P
L
V
MUSULMN
POETA
LADRN
VACN
C
M
CRU
EMPERADOR
Coloca cada palabra no seu lugar, segundo sexan masculinas ou femininas.

lente
spide
sncope
sal
cabotaxe
marxe
ave
orbe
arte
eclipse
mel
cute
Substite o masculino xenrico nestes enunciados por outra alternativa non sexista.
Os alumnos de 4 realizaron unha excursin ao Coure l .
Os traballadores da empresa puxronse en folga para reclamar melloras salariais.
Os rapaces do pobo fixe ron un magosto e convidaron a todos os vecios a celebralo con eles.
Os pro f e s o res do centro celebraron o da do seu patrn cunha comida campestre .
O home acostuma a ser pouco coidadoso co medio que o rodea, destrundo moitos hbitats naturais.
Os mdicos do hospital puxronse en folga para protestar pola destitucin dun compaeiro.
O decreto do alcalde invitaba a todos os vecios a participar na conmemoracin do da da Constitucin.
Os usuarios do serv i zo de autobuses pro t e s t a ron pola excesiva lentitude destes.
Os pais de alumnos do centro celebraron a sa festa anual no recinto da feira exposicin.
50
_________
_________
_________
_________
_________
_________
_________
_________
_________
CADERNO DE TRABALLO
OS
NOMES DAS COUSAS
A ver se sabes... quen quen? Escolle unha planta, herba ou flor, e logo trata de adiviar cal
escolleu o teu compaeiro ou compaeira formulndolle preguntas sobre as caractersticas da
sa planta, herba ou flor.
Na cultura popular galega abondan as frases en que se empregan nomes de plantas e rbores
ou palabras relacionadas. Emparella cada unha das seguintes frases co seu significado.
1 - Estar coma un fincho
- Estar moi enfadado
2 - Tirar coa rbore
- Moi duro
3 - Sentir medrar a herba
- Estar moi san
4 - Estar coma un buxo
- Ser perspicaz
5 - Non estar o alcacn para gaitas
- Estar moi delgado
6 - Ser duro coma a cerna
- Ouriar
51
Busca o nome das seguintes plantas no campo e logo colcao na planta que lle corresponde.
SALTASEBES
Como sabers, as algas marias tamn son plantas e moitas veces emprganse para facer marmelada. Ponlle o nome da alga con que est feita cada marmelada.
52
CADERNO DE TRABALLO
LINGUA POR DENTRO

Realiza o esquema dos seguintes enunciados segundo sexan, no primeiro nivel de anlise, oracins bipolares, ou coordinadas. Indica tamn en cada caso as clusulas ou oracins que as constiten, como se explica no exemplo.
Anda que
[o alarmante aviso non se recibiu sen temor secreto],
NEXO
A
Clusula sub. subs.
[deulles valor para se veren capaces de (sufrir algunha inesperada adversidade)].

B
Oracin bipolar
Se collsemos o tren das cinco como eu vos dixen agora estariamos na casa.
O aire era fresco e puro porque haba un pouco de neve so as rbores.
Se vai bo tempo iremos de vacacins anda que non aforremos.
Retirou axia os auriculares e deulles uns golpes secos, coma quen pretende desatascar uns
entubados.
Aquela tarde de domingo, como haba ben tempo que non faca, camiara ata o parque cun
libro baixo o brazo.
Pensei que un par de horas de lectura ao aire libre, sentir o bico tpedo dunha raiola que
anuncia a fin do vern e o abanar dunha pla de chopo que fixese danzar sombras na mia
pel, exerceran de excelente antdoto liberador das tensins da semana.
Non souben ler naqueles ollos tan negros coma o pelo, nin naquelas mans pequenas e sucias
que abriu de vez deixando caer os manises.
Quixen acougar e razoar, pero aqueles nuboeiros escuros enchouparon o aire dun fro insoportable que me mantia inmobilizado.
O espectculo que mis interesou ao xove soldado estaba na ribeira occidental do lago, anda que se encontraba bastante cerca do remate meridional.
Constre oracins bipolares e coordinadas conforme aos seguintes esquemas.

Non estuda
NIN
Pronunciou as palabras
SE
Colln
Est empezando a
Non virn
PERO
PORQUE
naquel pas
, faremos a excursin que

E gardeina
PORQUE
AS QUE
ANDA QUE
moito tempo
todo o da
53
Completa os seguintes enunciados co tipo de conxuncin ou locucin conxuntiva indicada en

cada caso.
Non vou ___________ non quero. [CAUSAL]
__________ seren da mesma familia, semellan educados por diferentes pais. [ADVERSATIVA]
Non samos __________
_________ remate de chover. [TEMPORAL]
_____ ____ ___ cambiedes de opinin, s cinco estaremos no casal da Xela. [CONDICIONAL]
_______ baila _______ reza, non sei eu como iso. [DISTRIBUTIVA]
Non o demos convencido para que viese, _____ ___ _____ o intentamos. [CONCESIVA]
____ ____ ____ vaiamos ns al estn eles. [LOCATIVA]
_____ _____ non veen, marchamos, que anda temos cousas que facer. [CAUSAL]
Cheguei ao final deste libro _____ ___ , rematei as lecturas que tia que facer. [CONSECUTIVA]
_________ vs __________ quedas, decdete. [DISXUNTIVA]
Imos repasar o verbo. Completa os seguintes enunciados co verbo indicado en cada un.
Se ti [pres. querer] ____________ eu [pres. traducir] ____________ o libro.
Non tes nada que ver con ese tema, as que non che [pres. concernir] __________ nada do que
digan.
Se [pres. seguir] ____________ fumando tanto [fut. acabar] ____________ enfermo do pulmn.
Fara a viaxe igual, anda que non lle [pret. subx. aquelar] ____________ o lugar a onde a.
Cando [pres. subx. sar] leva o paraugas porque esta a chover a baldes.
[pret. ind. andar] ___________ por aqu os teus, pero como non dabas chegado [pret. ind. marchar]
____________.
O mar [pres. ind. ruxir] ____________ coa tempestade coma un mostro enfurecido.
Anda que non me [pret. ind. agradecer] ________________ o que fixen por vs, agora vouvos
axudar igual.
Comer non [copret. ind. comer] ____________, pero rir moito vos [copret. ind. rir] ____________.
Non [pret. ind. reducir] ____________ a velocidade e
unha rbore.
[pret. ind. enfrontar]
____________ contra
Non lle [pret. ind. dar] ____________ as grazas polo que fixo por ns, as que
____________ que pagarllo dalgn xeito.
[fut. ind. ter]
Ti [fut. ind. facer] ____________ o que che pete, pero non [fut. ind. poder] ____________ sar.
Eu valer non [pres. ind. valer] ____________ pero ti ben que me chamas.
54
CADERNO DE TRABALLO
ESCRIBIMOS BEN
Aqu tes as distintas partes dunha carta persoal escrita por Castelao, pero estn desordenadas.
Para ordenalas correctamente fai o seguinte:
a) Fai unha fotocopia desta pxina e recorta cada unha das distintas partes
b) En primeiro lugar organiza a informacin en pargrafos coherentes.
c) En segundo lugar organiza os pargrafos da carta consonte coas partes que a constiten e
pgaos na fin da pxina.
d) En terceiro lugar sinala e ponlles nome a cada unha das partes da carta.
1
Sabes unha cousa? Pasronme as frieiras das mans coa mencia que me deu a nai
de Tareixa.
P.D. Lembranzas a tdolos amigos.
Eu tia de trocar de convoi en Torre e pregueille ao pescador de cana que me

avisase. O pescador (mala chispa o coma) avisoume, e por deixar sar a unhas
seoras primeiro, cando estaba no andn arrincou o tren...
Aquela estacin non era Torre senn Ponte do Sur e tiven que ficar al ata as
tres e media da ma. Metinme nun fonducho, ceei ben e deiteime cunha maldicin
nos beizos.
O Casares estivo en Pontevedra; pero segundo me din non deixou aos amigos contentos. A que ira? Estou coa area na zoca.
Foi que un da lle dei unha pedra de azucre e xa non poderei desprenderme del
ata que un da fuxa de Badaxoz. A min dme vergonza, porque o can unha calamidade.
Inferno de Badaxoz, 13-02-1935
Escuso dicirche que despois de volver de Lisboa isto pareceume mis cortello ca
antes.
Estou seguro que aquel pescador de cana non pescar unha troita en toda a sa
vida.
10
Meu querido irmn:
11
Ando preocupado porque un dos moitos cans que vagabundean por esta cidade colleume tal cario que anda sempre atrs de min. Cando saio para a oficina xa el est
agardando por min na porta e acompame...
12
Faille presente a Isabel as mias lembranzas mis agarimosas e para ti vela che
van os brazos do teu bo e vello amigo e irmn.
13
Ten a cor dun oso dos hngaros e os ollos penselle tristes para namorarme.
Estou preocupado con este animalio.
14
Castelao
15
Estaba de Deus que non chegara o luns a Badaxoz. Por fiarme dun pescador de
cana (digo que era tal porque levaba unha cana de pescar e fumaba cunha boquilla de perna de polo xa queimada de tanto servir) baixeime nunha estacin e perdn o tren.
16
Sr. Don Ramn Martnez-Lpez
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
______________
55
Breixo recibiu a seguinte postal do seu amigo Xiao que est de vacacins:
Santa Mara, 18 de Xaneiro de 2005
Ola Breixo:
Hai dous das que chegamos e non parou de chover dende entn, as que anda non
puiden estrear a tboa de surf que me prestaches.
Na viaxe pasmolo moi ben. Pola noite o revisor veunos chamar a atencin, das
veces, porque estabamos armando moito barullo no noso apartamento e non deixbamos durmir ao resto dos pasaxeiros, segundo el.
Con Anta e Lois imos a un ciber todas as tardes. A eles tamn lles gao xogando ao Pack-Man e iso dalles rabia. Todas as noites me fan algo: ou me poen
moito sal na comida ou nos refrescos, ou me atopo con cousas na cama. Se non
fora pola mia ta voveranme tolo. Traen loucos aos camareiros. Cando hora de
comer atacan o bufete como animais. nica que lle fan caso sa nai.
Ben, despdome xa. Chego o da 30 pola noite. Espero que non te aburras moito. Chao.
Xiao.
Se les a postal atentamente seguro que podes contestar a estas preguntas:

En que lugar est pasando as sas vacacins Xiao? _______________________________
Que da marchou de viaxe? _________________________________________________
En que medio de transporte viaxou? __________________________________________
Canto duran as sas vacacins? ______________________________________________
Que son Anta e Lois respecto de Xiao?________________________________________
Onde se aloxan Martn e os seus acompaantes? _________________________________
Este o programa de actividades dunha viaxe de fin de curso. Imaxina que es un dos participantes nesta viaxe. Debes escribir unha carta a un familiar ou amigo contndolle como o ests
pasando. A carta debe inclur:
algunha descricin dos lugares que coeciches
algunhas das actividades que xa se fixeron e algunhas das que estn planificadas para os prximos das
un comentario sobre como te levas cos compaeiros/as e cos profesores/as
algunha situacin digna de ser contada (interesante, graciosa, divertida...)
Luns 10
Martes 11
16:00
21:00
22:00
24:00
09:00
09:30
10:00
10:30
13:30
14:00
16:30
20:30
21:00
22:00
24:00
Mrcores 12 09:00
09:30
10:00
56
Sada do colexio cara ao albergue en Segovia

Cea
Xogos de presentacin e karaoke
Retirada aos dormitorios e descanso
Erguerse e aseo
Almorzo
Arranxo dos dormitorios
Actividades ldicas: tiro con arco, rocdromo, cabalos
Tempo libre
Comida
Excursin vila romana de La Olmeda,
museo e pobo
Merenda
Duchas
Cea grella
Xogos nocturnos no anfiteatro
Retirada aos dormitorios e descanso
Erguerse e aseo
Almorzo
Arranxo dormitorios
Xoves 13
10:30 Actividades ldicas:

Xogos
Excursin en bicicleta de montaa
14:00 Comida
16:30 Olimpada deportiva
18:30 Merenda
19:00 Tirolina
Pesca deportiva
20:00 Duchas
21:00 Cea
22:00 Festa na discoteca
01:00 Retirada aos dormitorios e descanso
09:00 Erguerse e aseo
09:30 Almorzo
10:00 Arranxo dormitorios
10:30 Xincana multiaventura
13:00 Facer maletas
14:00 Comida
15:00 Sada do albergue. Marcha cara a Len para
visitar a cidade e a catedral
20:00 Sada de Len e regreso ao colexio
10
CADERNO DE TRABALLO
OS
NOMES DAS COUSAS
Completa o seguinte dameiro e obters un dito popular relacionado coa lei.

23
13
32
22
44
47
29
74
45
16
20
18
51
54
41
49
15
11
58
17
68
40
31
59
67
79
25
26
24
Funcionario que representa e defende xudicialmente os intereses do Estado.
Persoa que testifica un feito por ter coecemento del ou telo presenciado.
9 10 11 12 13 14 15
Persoa merecedora dun castigo por ser culpable dun delito.
16 17 18
Traxe talar que levan os maxistrados e avogados no exercicio da

sa profesin.
19 20 21 22
Acusacin escrita presentada perante o xuz contra algun a

quen se acusa dun delito.
23 24 25 26 27 28 29
Decisin xudicial que resolve ou pecha un preito, xuzo ou proceso.
30 31 32 33 34 35 36 37
Dise do individuo a quen se lle atribe un delito ou falta.

Grupo de persoas constitudo como rgano administrativo para
xulgar.
Peticin ou requirimento feito por un xuz ou tribunal.
Orde de comparecencia emanada dunha autoridade.
Acto polo cal unha persoa manifesta a sa oposicin resolucin dun acto xurdico.
35
38 39 40 41 42 43 44 45
46 47 48 49 50 51 52 53
54 55 56 57 58 59 60
61 62 63 64 65 66 67 68
69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79
A ver se es quen de descifrar os seguintes xeroglficos, todos eles relacionados con expresins
latinas. Logo escribe o seu significado debaixo de cada xeroglfico.
57
Escolle a definicin correcta para cada palabra.

En dereito procesual, a persoa que declara contra o procesado.
Persoa que declara en prol do acusado.
Testemua de cargo
Testemua de descargo En dereito procesual, a persoa que declara contra o procesado.

En dereito procesual, a persoa que declara en prol do procesado.
Testemua
Declaracin que unha persoa realiza nun xuzo.

Persoa que testifica un feito por ter coecemento del ou telo presenciado.
Dura lex sed lex
Expresin latina que indica por moi dura que sexa a pena, calquera detido ou preso pode solicitar a revisin da pena.
Expresin latina que indica a obrigacin de cumprir unha lei por moi dura que sexa.
In dubio pro reo
Mxima segundo a cal un xuz non debe condenar se non hai certeza do delito.
Expresin latina que indica que un caso anda non se resolveu por estar pendente
a comparecencia do reo.
Escribe a palabra correcta en cada fila.

No __________do xuz indicbase claramente o procedemento de excarceracin do reo.
O xuz ordenou __________ o xuzo por falta de probas.
Ma ten o __________ polo accidente que tivo o ano pasado.
A sa presenza foi meramente __________ na celebracin do pasado
domingo.
De tanto que se anoxou para mandar calar, caeulle o __________ da cabeza.
Se abres o meu diario sen o meu consentimento expreso, estars a cometer
un __________.
Se queres gaar o xuzo ters que buscar a forma de __________ as probas
da acusacin.
Entrando por onde indica a frecha, localiza as palabras referentes s definicins. As palabras
estn en diagonal, en horizontal ou en ve rtical. Poden lerse de arriba a abaixo, de esquerda a
d e reita ou viceversa. A letra final de cada palabra sempre a inicial ou a final da seguinte.
E
X
I
S
L
U
C
I
O
N
A
O
D
A
T
U
P
M
I
F
58
A
L
V
A
R
I
O
D
E
D
D
S
I
F
I
C
U
G
O
L
A
U
T
O
F
Z
B
A
D
A
O
E
S
F
K
Z
A
R
P
T
U
W
I
D
G
C
N
S
P
B
Q
C
D
G
L
X
S
A
S
E
T
E
N
A
H
V
M
L
R
Q
N
O
I
C
A
S
U
C
A
S
O
R
D
R
K
B
U
E
F
E
I
R
C
E
A
C
D
S
D
T
R
T
U
T
L
C
S
P
G
Q
U
P
R
I
V
A
D
E
A
E
I
I
B
S
X
E
I
E
H
E
L
H
E
S
D
F
F
D
F
M
Z
M
I
E
U
N
N
R
K
R
K
K
V
N
R
P
G
E
G
U
A
P
O
R
I
M
D
X
D
E
M
A
N
D
A
H
H
D
I
N
C
U
P
E
Z
Q
U
U
L
X
G
L
B
V
C
C
K
A
O
O
I
T
R
O
O
W
B
D
Z
C
F
Z
O
W
A
A
L
I
A
I
O
A
O
X
R
E
I
I
T
V
D
G
N
A
P
P
S
U
N
C
N
D
T
U
G
R
O
C
U
S
A
X
M
N
I
U
Z
M
E
A
U
O
E
I
A
T
P
I
I
D
T
H
Q
C
L
T
X
E
S
S
I
D
S
Z
N
U
R
A
O
E
R
A
C
A
A
I
C
T
T
U
C
F
T
X
I
M
O
L
P
A
O
B
I
A
L
T
V
S
A
C
A
A
E
U
Z
I
U
X
A
Z
P
E
T
D
R
N
B
E
I
A
S
B
M
L
A
N
R
U
S
X
A
A
A
E
D
G
N
T
T
E
O
E
U
G
C
Q
E
I
D
C
S
S
C
P
E
A
O
S
T
S
P
R
A
I
R
O
Z
F
V
D
C
I
I
P
A
I
E
E
T
A
T
A
D
O
T
V
O
G
N
F
O
O
I
R
V
I
T
I
M
1. Resolucin xudicial sobre cuestins secundarias ou previas, para as cales non se require
sentenza.
2. Sala dun tribunal de xustiza.
3. Absolto, que demostrou ou probou a sa falta
de culpabilidade.
4. Desenvolvemento dun xuzo para esclarecer os
feitos que se tratan e sentenciar finalmente.
5. Condena, castigo que impn a lei a quen
cometeu un delito ou falta.
6. Persoa licenciada en Dereito que ten como profesin aconsellar aos seus clientes sobre cuestins xurdicas e defendelos nos xuzos; letrado.
7. Procedemento xudicial co cal se pretende aclarar cal dos testemuos contrapostos mis
correcto.
8. Accin ou efecto de aludir.
10
CADERNO DE TRABALLO
LINGUA POR DENTRO

Constre oracins condicionais coas clusulas e nexos que van a carn. Pon os nmeros axitados para construr cada unha das oracins. Logo escribe no teu caderno as oracins correctas.
23.
en caso
de que
19.
en caso
de que
5. lle recordaban
aquela historia
15. choveu
todo o tempo
25.
se
10.A festa celebrarase
na carballeira
22.
sacando
que
9. Levaremos cadeas,
roupa de abrigo e o
mbil
Constre oracins concesivas coas seguintes clusulas simples. Pon o nexo axeitado en cada
unha das oracins. Non repitas ningn nexo.
Os alpinistas chegaron ao cume ___________ que non lles quedaban alimentos.
Os nenos puxronse moi ledos ___________ non lles deron os regalos.
Foi correndo todo o camio ___________ chegaba a tempo.
Non atopou o dieiro ___________ o buscou por todos os sitios posibles.
Non lle deixaron sar ___________ pediu insistentemente que o deixasen.
Faremos a viaxe ___________ che pese.
O coche a cargado ___________ facturaron parte da equipaxe.
Abrirn a tenda os domingos ___________ non haxa ningun que vaia por al.
Completa as seguintes oracins concesivas e condicionais coa clusula axeitada en cada caso.
Non repitas ningn nexo
NEXO
CONDICIONANTE
Se
chego a tempo
bipolares condicionais
CONDICIONADO
reservo unha mesa
En caso de que
ddeme un aviso
ti me digas que o faga
OBXECCIN
Chegaremos en punto
bipolares concesivas
Non vou facer o que queren
NEXO
como
CONCESIN
anda que
tian bebida de sobra

me maten
o intentou
59
Completa os esquemas das oracins bipolares.

Oracin bipolar concesiva
CONCESIN
NEXO
OBXECCIN
clusula
SUX
fr. nom.
PRED
Oracin bipolar condicional

NEXO
CONDICIONANTE
CONDICIONADO
clusula
clusula
clusula
PVO
PRED
CD
fr. adx.
PRED
CD
CCT PRED CCL
fr. nom.
DET
fr. prep.
NOM
fr. subst.
N
MOD
fr. prep.
Corrixe os erros ortogrficos e lxicos que aparecen na seguinte noticia de prensa.

Ser galego vn de lexos e a mala prensa tambn Os
historiadores coinciden en sinalar que o arquetipo para
o galego torpe se haba iniciado na Castela do Sculo de
Ouro e tivo entre os seus propagadores a plumas tan brillantes como Lope de Vega ou Caldern. Dende ese
momento, na literatura espaola e portuguesa se alimentou a parodia do galego conve rtida en lugar comn
e exportada como un elemento popular mis cara as
colonias iberoamericanas.
No que non se poen de acordo os historiadores
no por qu deste arquetipo. Hai acordo en que ten que
ver a crisis econmica da poca, a emigracin galega cara
a Corte e o feito de que os galegos ocupsense das tarefas menos cualificadas.
Sen embargo, para Xos Ramn Barreiro, historiador e presidente da Real Academia Galega, non suficiente que esta situacin dos galegos para crear arq u e t ipo, en condicins similares estaban os extremeos e non
han tido o mesmo tratamento.
Para Barreiro houbo un condicionante poltico e
unha accin premeditada que hoxe sera considerada
unha campaa de intoxicacin. Segn o presidente da
Academia os Reis Catlicos transplantaron toda a
nobleza galega a Corte e desde ese momento houbo
sempre loitas dos distintos poderes territorias por gaar
espacio na proximidade dos sucesivos monarcas.
Estas loitas mantivronse e chegaron a o sculo XVI
nun momento en que a corona espaola estaba moi preocupada pola limpeza de sangue. Barreiro asegura que
en esa altura os galegos defendan ser a nobleza mis
antiga d Pennsula posto que non haban tido que mezclarse cos moros e esa posicin de privilexio ha sido ata-
60
cada dende outros sectores d corte mediante unha

campaa de descrdito na que apare c e ron nomes tan
ilustres ds letras de entn.
A teora de Barreiro est sustentada na reaccin que
esta campaa produciu nos nobles galegos. Fundamentalmente en das deles. O primeiro, o conde de Go ndomar, naquel tempo embaixador da Coroa en Londres,
quen escribe a un dos seus colaboradores en Espaa
dndolle instruccins para deter a contina burla que se
faca dos galegos en obras literarias e teatros.
Xos Ramn Barreiro considera que esta campaa
estaba apoiada na parodia das figuras mis humildes da
sociedade da poca, traballadores que ocupan o espacio
social mis baixo comezando polas criadas galegas que
f o ron seguramente o primeiro obxeto da parodia e que
estaban consideradas como borrachas, lixeiras de actitude, incultas. Segundo o historiador, o estereotipo foise
ampliando cara os mozos, os augadores, criados e tdolos oficios desa consideracin nese tempo para chegar
imaxe de desconfiados, brutos e pouco dados a entender as novidades ou os problemas.
10
CADERNO DE TRABALLO
ESCRIBIMOS BEN
Le a seguinte nova e logo decide sobre que parte ou aspecto da mesma escribiras unha carta
ao director. Logo escribe esa carta sen superar as 30 lias que se recomendan para a meirande
parte das cartas direccin.
RAMONA MANEIRO NON SER XULGADA

POR AXUDAR A SAMPEDRO A MORRER
A xuza declara prescrito o delito do que podera ser acusada
a amiga do escritor tetraplxico.
As predicins de diversos especialistas en dereito penal e membros
da Asociacin Dereito a Morrer
Dignamente cumprronse. Tal e
como vaticinaran, o Xulgado de
Instrucin nmero 2 de Ribeira
vn de emitir un auto en que se
declara extinta a responsabilidade
penal de Ramona Maneiro na causa reaberta en relacin con Ramn
Sampedro. A decisin de exculpar
a amiga do tetraplxico sonense
obedece a que o delito que se lle
imputaba prescribiu.
A titular do citado tribunal
ribeirense, Mara Isabel Castro
Martnez, ditou a resolucin
antonte. Nela, especificaba que
caba a posibilidade de interpor
un recurso de reforma en tres
das, contados a partir do intre en
que se notifique s partes implicadas.
Tempo
No auto, a xuza xustifica o porqu
da prescricin do delito que se lle
atribua a Ramona Maneiro, que
era o de cooperacin ao suicidio
de Ramn Sampedro Camen. O
factor determinante foi o tempo
transcorrido dende o arquivo inicial e provisional das dilixencias,
que se decretou o 20 de outubro
de 1999, ata a sa reapertura, que
tivo lugar o pasado 11 de xaneiro
de 2005. Durante ese perodo non
se practicou ningunha actuacin.
O Cdigo Penal establece que
para que prescriban este tipo de
delitos, cualificados como menos
graves, deben transcorrer como
mnimo tres anos, sen que o proceso xudicial sufra alteracin ningunha. No caso de Ramona
Maneiro, ese prazo cmprese de
sobra, xa que transcorreron mis

de cinco anos dende o sobreseimento das dilixencias, a fins de
1999, ata que se reabriron en
xaneiro de 2005.
Ademis, a xuza estima que
da declaracin prestada por
Ramona e das investigacins realizadas queda totalmente descartada a posibilidade de imputarlle o
suposto delitivo de cooperacin
ata o punto de executar a morte.
Le a seguinte carta direccin e redacta ti a nova que pensas pode facer referencia.
PREDICAR
CO EXEMPLO
Despois de sete quinquenios dedicado educacin, constato que os alumnos afeccionados aos
libros e que len moito, atopan menos dificultades
nos seus estudos, sacan mellores notas e adoitan
ser mis maduros. lxico. A lectura mellora a
ortografa e o vocabulario, a expresin escrita e
a oral, proporciona cultura e axuda a pensar. E s
quen pensa capaz de interiorizar valores. E
enriba goza e non se aburre nunca, pois non precisa dos demais para pasalo ben.
Por outro lado o ser humano perfeccinase polo
coecemento da verdade, pola consecucin do
ben e pola captacin da beleza. E a todo isto a lectura pode contribur de maneira moi significativa.
obvio por tanto, que un dos retos mis apaixonantes que temos os pais e os educadores o de
saber fomentar a lectura nos nosos fillos e alumnos. Como? Comezando por ns; vendo menos
a televisin e lendo mis. o exemplo o que
arrastra, pois s se transmite o que se vive.
61
Le o seguinte texto e despois escribe das cartas direccin amosando a ta opinin sobre o
contido do artigo. A primeira delas a favor e a segunda delas facendo unha forte crtica.
SEDAR NON MATAR; POR UNHA MORTE EN PAZ

LUCIANO VIDN MARTNEZ (MDICO),
JOS RAMN AMOR PAN (EXPERTO EN BIOTICA)
VAIA por diante que non somos partidarios da eutanasia, como de dominio
pblico. Xustamente por esa razn
temos sumo interese en manifestarnos
respecto do acontecido no hospital de
Legans. E o primeiro que queremos
dicir que a funcin da Medicina previr e curar as enfermidades e axudar
aos seres humanos a morrer en paz. O
fin primordial do mdico procurar o
maior benestar para o seu paciente e a
mellor calidade de vida posible. Neste
sentido, cando un mdico decide un
tratamento (o que sexa), o nico que
analiza e busca o beneficio para o seu
paciente en termos de curacin e/ou
calidade de vida, asumindo que calquera tratamento ou intervencin (incluso
unha simple aspirina) ten efectos
secundarios, que non son desexables
pero cos que hai que convivir, minimizndoos ata onde sexa posible.
As enfermidades mis comns na nosa
sociedade son as enfermidades crnicas, moitas das cales finalizan no que os
mdicos denominan enfermidade terminal, que non se non aquela fase na que
a enfermidade se volve resistente a tratamentos activos, progresiva e irreversible, cunha expectativa de morte prxima. Cando os mdicos se enfrntan a
un paciente nesta situacin terminal,
son mltiples as preguntas e os problemas que tentan resolver, algns de ndole fsica (tratamento da dor, vmitos,
fatiga), outros de natureza psicolxica
(angustia, medo, soidade) e, finalmente,
toda unha serie de dilemas morais
(informacin ao paciente e familia,
eutanasia, etc.). O manexo destes

pacientes deu lugar a toda unha vertente da Medicina, os chamados coidados
paliativos, que pretenden garantir un
coidado global e activo destes enfermos, coa finalidade de conseguir a
mxima calidade de vida posible nos
seus derradeiros das de vida, con especial nfase en proporcionar a cada enfermo os recursos que mis poidan favorecer o seu acceso ao proceso dunha
morte en paz.
Sedar non sinnimo de matar, nin
moito menos. A sedacin un tratamento empregado polos mdicos habitualmente, que consiste en utilizar frmacos que inducen o sono para, desta
forma, conter os sntomas que non se
poden aliviar doutra maneira, ben temporalmente, ben de maneira permanente. unha ferramenta teraputica que
se utiliza non s nos pacientes terminais senn noutros moitos enfermos
agudos ou crnicos.
O obxectivo nos pacientes terminais
conseguir unha boa morte, isto , que
non sufran o enfermo nin os seus familiares, por tanto, sen dor e sen sntomas fsicos e psicolxicos molestos,
que morra rodeado nun entorno humano, a poder ser no domicilio familiar e
rodeado polo calor dos seus. Aqu est
perfectamente indicada a utilizacin de
analxsicos e outros frmacos. Por tanto, cando se decide sedar a un paciente
o obxectivo non matalo senn controlar a sa sintomatoloxa, como en calquera outro proceso teraputico. verdade que un posible efecto secundario
do seu uso raro ata onde hoxe sabemos un acurtamento da duracin da
vida. este aspecto o que a veces
esboza dbidas ou ambigidades en

relacin coa eutanasia. Por todo iso,
queremos deixar ben claro que a sedacin non mata, o que mata persoa a
enfermidade que padece. Ben diferente
a intencionalidade da eutanasia, na
que o mdico, a peticin previa e reiterada do seu paciente, provcalle a este
a morte. Por certo, algo moi inusual na
prctica clnica. O que distingue o
enxuizamento tico das diversas
accins , non pode esquecerse nunca,
o fin primordial con que se fan e non o
resultado final. No caso que nos ocupa
a sedacin, o fin primordial aliviar
os sntomas do paciente e se como
consecuencia deste feito, se producise
o falecemento (algo excepcional), estariamos ante un suposto perfectamente
aceptable dende o punto de vista tico,
incluso dende unha postura catlica
(tan netamente identificada co non
eutanasia), que xa dende tempos de Po
XII, concretamente no ano 1957, aceptou a lexitimidade moral desta prctica.
Non entendemos a que vn a denuncia
annima (algo inmoral e covarde) do
hospital de Legans, e menos anda a
sa filtracin interesada aos medios de
comunicacin. Para non alarmar os
enfermos, precisamente un grupo de
persoas sumamente vulnerables, e para
non confundir a opinin pblica nin enrarecer o debate sobre unha posible despenalizacin da eutanasia no Estado espaol, xulgamos indispensable establecer
as clarificacins antes expostas e solicitar das autoridades sanitarias e polticas
a mxima prudencia e transparencia
hora de emitir opinins e adoptar decisins en materia tan delicada.
La Voz de Galicia. 16 de marzo de 2005
Abres o xornal e les a seguinte carta direccin. Escribe ti unha que conteste de xeito contrario que vs de ler.
DISCRIMINACIN POSITIVA
Non creo na guerra preventiva porque guerra e non apoio a
discriminacin positiva porque discriminacin. Positiva
para quen? Obviamente para que sexa positiva para unha persoa haber de ser tamn negativa para algun, posto que discriminacin.
Como muller traballadora, independente e defensora da igualdade de dereitos entre os sexos, sinto vergoa de que moitas
das que supostamente queren fomentar a igualdade da muller
62
se apunten a este despropsito. Un individuo concreto, varn

neste caso, non ten por que pagar na sa persoa o feito dun
pasado de papeis sociais impostos diferentes aos actuais, dos
cales ademais non responsable. Homes e mulleres debemos
ser considerados, sobre todo, persoas iguais, sen distincin de
dereitos por razn de sexos. Isto, pola va da xustiza, consguese con medidas que fomenten a incorporacin da muller
ao traballo, pero sen que tea que ser custa de algun.
ANA ALONSO MUOZ (MADRID)
11
CADERNO DE TRABALLO
OS
NOMES DAS COUSAS
Escolle o camio axeitado e sairs do labirinto.
candea | candeal
temple | ermida
procesionaria | procesionario
exvoto | expsito
tangarao | tangao
estada | estadea
poalla | mortalla
santio | santeiro
Imos ver que tal se che d o vocabulario desta unidade. Xuntdevos por parellas. Logo colocade cada un dos nmeros dos debuxos no cadro da dereita segundo vos apeteza. Posteriormente cada un ter que facerlle adiviar ao outro a orde en que ten colocados os debuxos nas
pedras pero sen mencionar a palabra exacta que representa o debuxo. Valdevos dos vocbulos
desta unidade para describir o que hai nos debuxos:
2
1
5
3
4
63
Un de vs sair ao encerado e ter que representar s mediante

xestos a palabra que o mestre ou mestra lle diga. As que, aguza os teus sentidos, a ver se es
quen de ser o primeiro/a en adiviar de que palabra se trata.
Localiza na seguinte
sopa de letras sinnimos das seguintes
palabras e logo colcaos no oco que lles
c o r responda. Algunhas palabras poden
ter mis dun sinnim o.
manteiga
romeiro
venerar
exvoto
candea
estadea
mortalla
Ten tan claro que lle chegou a sa hora que ata est cosendo el o seu ______________!
Fixo o ______________ de dar cinco voltas de xeonllos ermida.
No cmping non tiamos luz elctrica, as que improvisamos unha ______________ cun
pouco de resina.
Fun de ______________ a Lourdes co meu curmn Antn.
Tias ______________ a teu pai e por iso te defraudou tanto que non viese.
Mia avoa sempre vai aos Miragres de Saavedra a ______________ virxe e facerlle unha
______________ floral.
O ______________ contraproducente para os que teen o colesterol alto.
Teo que ir en peregrinacin porque fixen unha ______________ o ano pasado para que
aprobases os exames.
Cando dea comezo a Pascua vers que colocan ______________ na igrexa.
En Irlanda friten as patacas no ______________ derretido do porco.
No festival irmandio todo o mundo conmemora esa revolucin indo en procesin con
______________ que alumean no medio da noite.
Que che pasa, muller? Nin que viras unha ______________!
A sopa sen ______________, nin sopa nin farrapo de gaita.
64
11
CADERNO DE TRABALLO
LINGUA POR DENTRO

Completa as seguintes oracins coa clusula necesaria para constitur unha oracin bipolar
causal. Utiliza un nexo diferente en cada caso.
_____________________ non esperaron mis e marcharon todos a comer.

Cortaron a estrada ________________________________________________.
____________________________, suspenderon o acto.
Puxronlle unha multa _____________________________________________.
____________________________, abandonou a reunin.
_______________________, dixo que non pensaba perder mis o tempo e que marchaba.
Non me queredes deixar ir excursin __________________________________.
Suspenderon o recital _______________________________________________.
Observa estas imaxes e explica as diferenzas que hai entre elas. Constre oracins bipolares
comparativas usando os nexos do recadro. Non repitas ningn.
ca, coma, como, que, do que
65
Converte en consecutivas as seguintes oracins causais.

Daba medo mirar para el, porque tia o corpo todo queimado polo lume.
Interromperon a actuacin do grupo de teatro porque un dos actores sufriu unha lipotimia.
Posto que non queres estudar para aprobar traballars co teu pai na obra.
Xa que traballa tanto debera coller unhas boas vacacins.
Quedaron illados pola neve na autoestrada porque na fin de semana caeu unha gran nevarada.
Escribe exemplos de oracin consecutivas e causais con estes nexos:
CONSECUTIVAS
_______________ as que _______________
_______________ daquela _______________
_______________ de xeito que _______________
_______________ sempre que _______________
_______________ logo _______________
CAUSAIS
_______________ pois _______________
como queira que _______________
dado que _______________
xa que _______________
______________ por mor de que _____________
Le a seguinte noticia e corrixe os erros verbais que detectes as como aqueles referidos ao uso
dos pronomes.
Durante o ltimo ano hemos asistido a unha autntica explosin solidaria va SMS. O telfono mbil
se ha convertido na ferramenta mis inmediata para
axudar s vtimas dos maremotos do sueste asitico.
Por primeira vez na historia a tecnoloxa dos celulares se ha posto de xeito global de parte dos mis
dbiles. O envo de mensaxes curtas s lias de axuda permiteu realizar doazns a travs do mbil e ha
contribudo a unha boa causa.
Pero esta non a nica utilidade descuberta
polos adictos ao celular nos ltimos anos. En maio
de 2003 a un tal Bill se lle ocurreu convocar a travs do correo electrnico a 50 persoas para que asistisen a un punto concreto de Nova York. A sa
peregrina idea se ha convertido hoxe en todo un
movemento denominado flashmob, ao que no han
tardado en sumarse os usuarios da telefona porttil.
O ocio o rei
Hai quen xa comenza a utilizar o mbil como ferramenta para perseguir aos morosos ou sobrelevar os
apagns. Non obstante, quizais sexa a industria do
entretemento a que ha encontrado na brevidade
dos textos un autntico filn. A venda de entradas
a travs do mbil se xeneraliza.
66
Dentro de moi pouco tamn aparecern as fotonovelas por entregas e a literatura a travs de SMS,
proxectos nos que xa traballase.
Os publicistas tamn han encontrado nesta tecnoloxa a panacea: un medio de comunicacin
inmediato que permite enviar mensaxes directos a
un pblico coecido e que, ademais, acostuma
ofrecer resposta rpida informacin recibida.
Dende a Xunta, a Di reccin Xeral de Xuventude
ha posto en marcha unha iniciativa que aproveita as
bondades da mensaxera para axudar aos xoves a
estar informados. Enva alertas con informacin til:
novos programas, convocatorias de emprego, etc.
11
CADERNO DE TRABALLO
ESCRIBIMOS BEN
Esparki-lu quere ser can de caza, e como comprenders non pode escribir o seu currculo. Axdalle a redactar un que lle permita obter o posto de Coordinador canino.
- Pura raza de palleiro.

- Afectuoso, domstico e de carcter afable.
- Olfacto aguzado, boa forma fsica.
- Traccin s catro patas (de 0 a 40 km/h en 5 segundos).
- Ocupacin anterior: can de compaa, quentador de sof,
perseguidor de gatos molestos, recolledor de pelotas.
- Solteiro e sen compromiso nin cargas canino-familiares.
- Idade: 3 anos.
- Sexo: macho.
Como sabers, dependendo do posto de traballo ao que aspires, o currculo que entregues ter
unha informacin e tipoloxa distinta. Elabora un currculo para cada un dos anuncios destacados deste xornal.
INFORMTICO
Coecementos de:
Linux
Programas de deseo
Pxinas Web
Montaxe de redes
Mantenemento xeral
Enviar C.V. a:
Apartado 1532.
15080 A Corua
NECESITASE
Modelista-patronista.
A Corua. REQUISITOS:
Necestase modelistapatronista, operador de
CAD con coecementos
de patronaxe.
NECESTASE modelistapatronista, operador de
CAD con coecementos
de patronaxe.
Restaurante italiano
necesita pizzeiro,
imprescindible
experiencia.
Interesados presentar
C.V. con fotografa no
Apartado 1236
(Carballo)
NECESTASE
mdico
para consulta privada e
psicotcnica. Con carn
de conducir e vehculo
propio.
Asesores comerciais
para empresa de mrketing. Xestionarn citas
concertadas. Posto con
continuidade. Salario
fixo mis incentivos.
Currculo a
sefra@safrarom.com
NECESITASE
Tcnico en fro industrial.
Localidade: San Cibrao
das Via (Ourense)
NECESTASE
mdico
propio.
REQUISITOS
Permiso de conducir: B1.
Necestase tcnico en fro
industrial con titulacin
mnima de FP e un ano
de experiencia.
Xestur S.L.
NECESITASE
Modelista-patronista.
Localidade: A Corua
REQUISITOS
Necestase modelistapatronista, operador de
CAD con coecementos
de patronaxe.
necesita
monitor/a de lecer. Xornada completa. Habilidades sociais. Experiencia
mnima de 2 anos en
posto similar. Interesados/as enviar c.v. a
seleccin@xestur.com
NECESTASE
mdico
propio.
67
s veces, e dependendo do
posto de traballo, dbese
achegar unha pequena
memoria descritiva das
razns que levan a un a
solicitar un traballo.
Tamn se acostuma inclur
unha pequena redaccin
sobre a nosa idoneidade
para o posto. Velaqu tes
un anuncio e un currculo
vitae para solicitar ese traballo, escribe unha cart a
de presentacin axeitada
ao datos do currculo.
Beln San Revolta

Obxectivo
Ra Carneiro 73. Vilabons 15662

Telf. 666561234 fax: 8774264328
belen@vilasain.com
Optar a unha das becas da Fundacin Galicia-Europa
Formacin
Estudos primarios e secundarios 1980-1990. Escola pblica Ro Sor. Vilabons
Media de notable.
Directora do xornal da escola entre 1987 e 1988.
Estudos de bacharelato 1990-1992. Instituto Dolpen. A Corua
Intercambio escolar co Instituto de Meiloans en Francia.
Media de notable.
Licenciatura en estudos europeos 1993-1997. Universidade de Dellans. UK
Media de sobresaliente.
Un ano de estancia na Universidade Le Saux de Francia.
Becas obtidas
1990-1992. Bolseira do departamento de historia. A Corua
Colaboracin no departamento de historia realizando traballos de catalogacin de
documentos histricos do instituto.
1994-1995. Bolseira da Fundacin. Europe Cambridge
Responsable da xestin do fondo espaol sobre a posguerra en Reino Unido.
Colaboradora do libro Europe & Spain: their relationship after spanish Civil War.
Aberto o prazo de presentacin de solicitudes

para unha beca de colaboracin no Centro de
Documentacin Europea de Ourense. Interesados enviar c.v. e carta
de presentacin Fundacin Galicia-Europa,
galicia@europa.com
1996-1997. Bolseira do programa Erasmus. Le Saux

Titular da bolsa para o intercambio de estudantes entre universidades europeas
Erasmus.
Destino: Le Saux (Francia)
Estancia: un curso lectivo (9 meses)
Experiencia profesional
1997-1999. Intrprete da Fundacin Emigrantes Le Saux
Labores de interpretacin nas conferencias e ponencias internacionais do centro
de emigrantes de Le Saux (Francia).
2000-2004. Documentalista Cambridge
Responsable da xestin do fondo espaol sobre a posguerra en Reino Unido.
Autora dos primeiros ndices anglo-hispanos sobre a materia da posguerra espaola.
2005-actualidade. Colaboradora arquivo da documentacin. Vilabons
Redactora e investigadora da revista histrico-cientfica deste centro: Documentatis.
Asesora do arquivo histrico de Vilabons.
Imaxina que no posto de traballo que se detalla a seguir che

piden referencias. Redacta das
cartas: unha na cal lle pidas
referencias ao teu antigo xefe, e
outra na cal envas ti as referencias dun empregado, recomendndoo para o posto en cuestin.
68
12
CADERNO DE TRABALLO
OS
NOMES DAS COUSAS
Estas palabras s teen en comn unha letra. Axdate dos debuxos para adivialas.
Tomando como referencia o cadro da esquerda, detecta que oito palabras non aparecen no
cadro da dereita. Logo escribe de novo o seu significado no teu caderno e constre unha oracin con cada unha delas.
socorrista
iate
trampoln
area
trampoln
auga
ler
area
pucha
1.
5.
2.
6.
3.
7.
4.
8.
69
Coas cunchas desta praia forma dez palabras do campo semntico das vacacins.
PE
GA
RO
SEN
ROM
L
SAU
RA
NI
PA
DE
GA
DOI
CUZ
TE
O
DE
ZI
CA
BI
ES
FRA
RE
PEN
DA
PO
GA
CS
TE
JA
BUN
KI
As seguintes palabras adquiren un significado figurado ou distinto segundo o contexto en que

se empreguen. Emparella cada oracin co significado que a palabra ten en cada contexto.
No seu vestiario non hai nada pasado de

moda
O rbitro retirouse ao seu vestiario durante
o descanso do partido
O tendeiro ambulante dxome que poda
usar a furgoneta como vestiario
ferir unha ave, un insecto ou certos rptiles

con peteiro ou aguilln.
entender con perspicacia algo que se di.
lmite dunha superficie; beira marxe.
Na pelcula de Titanic vase como xogaban

no bordo
conxunto dos vestidos ou roupa dunha

persoa.
Debruceime sobre o bordo do buque e

quedei mirando para o mar das horas
probar ou comer un pouco dunha comida;

petiscar.
Xa pesco por onde vas
descubrir a algun que est a facer algo

mal ou nunha situacin comprometida.
Pesqueino no medio do ro sen baador

Pasa o da picando e as est o pobre
Xa o vs, todo o da levan picando nel, e
as est o pobre
70
lugar utilizado, en certos establecementos

pblicos para mudarse de roupa.
taboleiros de madeira que van de proa a

popa formando o casco dun buque.
Probador, lugar das tendas de roupa para
que os clientes poidan probala.
12
CADERNO DE TRABALLO
LINGUA POR DENTRO

En cada un dos seguintes enunciados hai clusulas coordenadas. Sublaas e indica de que tipo
de coordinadas se trata.
Teo medo dunha cousa que vive e que non se ve.
________
Na granxa dos meus pais hai catorce vacas e sempre lles din que esa non unha
explotacin rendible, que o mnimo para existir son vinte vacas.
________
Se ta a mia noite, / se choran os meus ollos o teu pranto, / se os nosos soos
son iguais, / coma un irmn che falo.
________
O Fidel non amosa moita gana de marchar da sombra, pero non lle queda mis
remedio.
________
Eu faca como que miraba para outro lado, ou que la na novela que sempre levaba comigo, pero non lles quitaba ollo en ningn momento.
________
Ao primeiro tratei de facerlles ver que non era o meu caso, que cometan unha
grave equivocacin, pero axia me decatei de que era peor e de que me convia
mis non opoer resistencia.
________
Nin Drake cra na sa propia versin, nin Deus semellaba disposto a acabar de
xogar cos ratos marios que desafiaban a magnfica beleza dos seus mares tinguidos de sangue.
________
Escoitaban con silencio e respecto, ora os zapateados de Rabena, ora o tanxer da
guitarra, ora os queixidos que saan da gorxa de Marcial.
________
Nas seguintes oracins, substite a conxuncin pero por outra conxuncin ou locucin conxuntiva adversativa.
Gaou o campionato de xadrez, pero non estaba satisfeito coa vitoria.
_____________
O traballo que fixeron non est moi ben rematado, pero ten informacin
de moito interese.
_____________
Non lle preguntei como a a sa relacin, pero contoumo el por propia iniciativa.
_____________
Non que estude moito, pero ata o de agora vai sacando os cursos.
_____________
Perderon o ltimo partido, pero hai que dicir que xogaron moi ben.
_____________
Temos programada unha viaxe para a Semana Santa pero non lle dan permiso no traballo.
_____________
Chegou media hora tarde pero agardamos por el.
_____________
Esta noite durmn pouco pero non teo sono.
_____________
71
Constre oracins coordinadas usando os seguintes nexos.

ou ..... ou ______________________________________
nin ..... nin ______________________________________
e ..... e ______________________________________
pero ______________________________________
a mais ______________________________________
ora ..... ora ______________________________________
ben ..... ben ______________________________________
quer ..... quer ______________________________________
Encontra os adverbios, locucins adverbiais, conxuncins e locucins conxuntivas que aparecen no seguinte texto. Indica tamn o tipo de adverbio e conxuncin en cada caso.
regunteille mam: Vou quedar cego? Respondeume: Non. Pero non llo creo.
Hoxe pola ma, cando me levaron para o corredor do patio, sentir o sol
pousado na mia pel, dixen: A ver. Metn este dedo pola esquina dun ollo, levantando a venda por ver se va algo, pero non vin nada. Nin sequera unha pouca claridade. Nada. Eu xa tia a cousa medio tragada, pois pola Santa Luca a mam
levoume a Paredes de ofrecido. Anda que me quixeron enganar, ben se va que a
peregrinaxe era por min, porque non me deixaban chistar nin cantar. En cambio a
mia irm a xogando polo camio, collendo estraloques e falando coa xente. E eu
calado e a mam dicndome: Rzalle unha salve santa. E eu rezando sen ganas
porque o sol quentaba e o camio era longo e malo, que haber das leguas todo
polo monte. Eu lembrbame de cando levaron nena San Benito, que tampouco lle daban acougo facndoa rezar como me facan a min agora. Ela quera xogar
comigo, pero non a deixaban. En troques eu faca o que quera e ningun me rifaba. E tamn se ve que hoxe na casa fago o que quero e a mam non me regaa por
nada e estame sempre: Queres tantio mel, prenda? Queres un pouco vio con
azucre? Heiche traer pan branco da vila. Ben se ve que que vou quedar cego.
Onte rifronme porque dixen que Camilo xa non lle quera por me dar coa
pedra, pero s me rifaron onte. E a mam sempre que fala do Camilo di que bo
neno e que non o fixo adrede, que iso lle pasa a calquera. A mam fala as porque
sabe que quedo cego e para que non lle garde xenreira Camilo para toda a vida.
ADVERBIOS E LOCUCINS ADVERBIAIS
72
CONXUNCINS E LOCUCINS CONXUNTIVAS
12
CADERNO DE TRABALLO
ESCRIBIMOS BEN
Redacta instancias que respondan aos seguintes supostos.
SOLICITANTE
ASUNTO
DESTINATARIO/A
Ti
Declara o teu amor a un rapaz

ou rapaza e pdelle para sar
O amado / a
Curso de 4 de ESO
Queredes realizar unha excursin dunha semana de duracin

a Pars
A direccin
do centro educativo
Xunta de delegados de ESO
Pedir permiso para montar un

chiringuito nos recreos para
vender lambetadas e bocadillos
e as recadar cartos para a
excursin de fin de curso
A direccin do centro
Elabora un ndice para logo a partir del realizar unha memoria de fin de curso da excursin
que realizastes os alumnos de 4 de ESO a Italia. Segue o seguinte esquema
(Identificacin)
______________________
NDICE
1. (Presentacin) _____________________
2. (Corpo)
2.1 ...
2.2 ...
2.3 ...
2.4 ...
____________________________
3. (Anexos) ___________________________
3.1 ....
3.2 ....
3.3 ....
3.4 ....
3.5 ....
4.
____________________________________
Escolle para cada oco a palabra ou locucin axeitada.

de seguida, deseguida, a de vagar, devagar, arriba, a riba, pasado ma, pasadoma, a penas, apenas,
entrambos, entre ambos, derredor, baixo, abaixo, de redor, de acabalo, dacabalo, a modo, amodo
O capador de Xeitoso via sempre visitarnos montado ___________ dunha enorme besta.
O gato estaba subido ________________ do andel do saln.
Dxonos que espersemos, que o xefe sara un momento pero que via ____________.
Apura! Vou indo, esprote _________________.
Imos camiando _____________ e cando nos queiramos dar conta xa estaremos na casa.
Dxome que non nos comprometsemos con ningun que _______________ tiamos que
ir visitar os terreos da nova fbrica.
Cos cartos que temos _____________ nos chega para ir ao cine.
Non corrades moito, ide _______________, que por moito correr non ides chegar antes.
Os dous fixeran fortuna na emigracin e, ao regresar ao pobo, _______________ crearon.
unha empresa que deu traballo a moita xente __________________.
73
Escribe cada expresin no seu lugar.

Senn / se non
Eu non pretendo contradicilo _______________ precisar as sas afirmacins.
_______________ me dis como facelo, non o fago.
Pechade a porta cando saiades _______________ entra moito fro.
As sas non produciron destrucins masivas, _______________ danos colaterais.
Quenquera / quenqueira
_______________ que o faga ser recompensado axeitadamente.
_______________ que lle tinga o pelo que se poa cola.
Os libros estn a disposicin de _______________ que vea.
A queda un anaco de bica para _______________.
Pasadoma / pasado ma
Anunciaron a estrea da obra de teatro para _______________.
O home do tempo dixo que a partir de _______________ empeoraba o tempo.
Creo que o veremos _______________, pero antes non.
_______________ comezan as festas da patroa do pobo.
Conque / con que
Para o da 12 teremos exame dos dous temas de literatura, _______________ xa os podedes ir preparando.
Para o exame, tedes que traer o material _______________ facelo.
_______________ xogando coa videoconsola no canto de estudar para o exame ____.
_______________ te presentes ao concurso, tes asegurado o pase seguinte rolda.
Demais / de mais
Comeu _______________ e logo pasou moi mala noite.
Non quero levar peso _______________, porque logo teo que pagar sobretaxas.
S vieron eles, os _______________ quedaron na casa.
Creo que hai xente _______________ neste local, e podemos ter problemas.
Aqu tes 39 palabras que xuntas forman 19 compostas. Xntaas e forma palabras compostas
correctas. Ollo, que unhas escrbense xuntas e outras separadas.
escorna
bois
san, medio, mia, baila, cabo, boca, garda, dixome, peixe,

porco, garda, porco, ourizo, socio, socio, afro, garda, lanza
Xon, da, xoia, na, criba, dano, ribeira, lamas, dxome, espada,
bravo, civil, teixo, cacho, poltico, econmico, cubano, xurado, chamas
74
SUMARIO
UNIDADE 1............................................................................. 3
UNIDADE 2 ............................................................................ 9
UNIDADE 3 ............................................................................ 15
UNIDADE 4 ............................................................................ 21
UNIDADE 5 ............................................................................ 27
UNIDADE 6 ............................................................................ 33
UNIDADE 7 ............................................................................ 39
UNIDADE 8 ............................................................................ 45
UNIDADE 9 ............................................................................ 51
UNIDADE 10 ........................................................................... 57
UNIDADE 11 ........................................................................... 63
UNIDADE 12 ........................................................................... 69

Caderno Traballo 4ESO

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Caderno Traballo 4ESO

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Noa Orizales Iglesias

Emiliano Orizales Orizales

Lingua e literatura 4 ESO. Caderno de traballo

NOMES DAS COUSAS

A ver se es quen de resolver os seguintes xeroglficos:

Van moito ao ftbol?

A que hora quedaches coa panda?

LINGUA E LITERATURA 4 ESO

Escribe aqu as palabras que vaias seleccionando

Emparella cada palabra da

Descubre nesta sopa de

LINGUA POR DENTRO

(cada vez mis cerca deles)

LINGUA E LITERATURA 4 ESO

Indica cal a unidade principal e cal a subordinada nos seguintes enunciados:

coma un terremoto con

xa que non foi posible recuperar

O Deportivo gana en Mestalla e acada a 3 Supercopa

Un gol de Vctor no tempo

tamn dispuxo de claras ocasin

do deste xeito a vitoria deportivista no partido.

Agora, transforma esta nota necrolxica nunha crnica deportiva.

LINGUA E LITERATURA 4 ESO

TEXTO 1: A intencin deste texto ___________________________________________

TEXTO 2: A intencin deste texto ___________________________________________

TEXTO 3: A intencin deste texto ___________________________________________

NOMES DAS COUSAS

Completa o seguinte dameiro e atopars un refrn relacionado coa vendima.

Vara longa e flexible que se utiliza para atar monllos e

Realizar un conxunto de operacins necesarios para elaborar o vio.

Rama, pla delgada, dereita, longa e sen follas, usada

Recipiente de cobre ou aceiro para destilar lquidos.

LINGUA E LITERATURA 4 ESO

1- Conservalos en vinagre elimina a sa toxicidade.

Cantidade de uvas que se

Porcin de terreo horizontal sostido nas

LINGUA POR DENTRO

menca sobre Demonte un da grisallo e triste. O seor Galvn espertou co

8 estes pobos costeiros

12 baados polas augas do Ocano ndico

LINGUA E LITERATURA 4 ESO

Completa o seguinte texto coas frases indicadas en cada caso.

LINGUA E LITERATURA 4 ESO

NOMES DAS COUSAS

Compara o debuxo da dereita co debuxo da esquerda e escribe no teu caderno as 8 diferenzas

POR SAN MARTIO FAISE O MAGOSTO

NON HAI VIO RUN

QUE SE ESTOUPAN, SAIRANCHE CARA

POLO SAN MARTIO

SABEN BEN E PRTENSE MAL

VAI VER O TEU SOUTIO

TEMPER A CASTAA QUE

FAN AS DELICIAS DO SAN

CON CASTAAS ASADAS E VIO OU MOSTO

DAS CASTAAS ASADAS,

CON CASTAAS ASADAS E SARDIAS SALGADAS

POR SETEMBRO REGAA

LINGUA E LITERATURA 4 ESO

Onte librcheste, menos

que non fago mis que

mal que estaba eu al para

Son un completo desastre.

Anda, non te poas as,

Tes razn, tampouco

A manifestacin sau e chegou .