Ostatni Jagiellonowie

Zygmunt I Stary (1467-1548)

Hod Pruski 1525r
- W jego wyniku przestao istnie pastwo Zakonu Krzyackiego, powstao wieckie pastwo Prusy Ksice
- Wielki mistrz Albreht Hohenzolen sta si wieckim ksiciem i zoy hod Zygmuntowi Staremu
- Prusy Ksice byy lennem Polski
- Ksi Prus Ksicych zobowizany by do udzielenia pomocy wojskowej krlowi polskiemu ponadto zasiada senacie
- sekularyzacja zewiadczenie
Zygmunt II August (1520-1572)
- Unia Lubelska (realna) 1569
- ruch egzekucyjny egzekucja prawa
- zaoenia unii
- wsplny krl
- pastwo Rzeczpospolita Obojga Narodw
- wsplna polityka zagraniczna
- wsplne co
W XVIw Polska bya pastwem wielokulturowym
- w obrbie pastwa Polskiego rozwijay si rne religie (katolicyzm, prawosawie, protestanci, luteranie kalwini arianie
- tolerancja religijna 1573 akt Konfederacji Warszawskiej (swoboda wyznania)
Elekcja wybr wadcy, w PL kada odbywaa si pod Warszaw, krla wybieraa szlachta, pretendentami do tronu byli
przedstawiciele rnych dynastii, pierwszym krlem elekcyjnym by Henryk Walezy.
Krlowie elekcyjni
- Henryk Walezy (1574-1575)
- Stefan Batory (1576-1586)
- Zygmunt III Waza
- Wadysaw IV Waza
- Jan II Kazimierz Waza
- Micha Korybut Winiowiecki
- Jan III Sobieski
- August II Mocny Sas
- August III Sas
- Stanisaw August Poniatowski (1764-1795)
Kady krl elekcyjny mia podpisa Artykuy Henrykowskie, dotyczyy one ustroju pastwa, potwierdzay woln elekcj, wolno
wyznania, krlowi mona byo wypowiedzie posuszestwo.
Henryk Walezy (pierwszy krl elekcyjny) podpisa jeszcze Pacta Conventa zobowiza si do spaty dugw Zygmunta
Augusta, do wyksztacenia czci modziey szlacheckiej poza granicami kraju.
Stefan Batory
- prowadzi wojny z Moskw
- 1579 pnoc
- 1580 Wielkie uki
- 1580-81 Pskw
- 1582 Zawarto rozejm w Jamie Zapolskim na jego mocy Inflanty znalazy si pod panowaniem polskim
Przyczyni si do rozwoju polskiej armii (wojska)
- Piechota Wybraniecka
- Jeden Kmie (chop)
- 20 anw krlewskich
- otrzyma od
- uzbrojeni byli w rusznice, szable, byli umundurowani (niebieskie kaftany)
Batory zadba o to aby na polach walki zwikszy si udzia artylerii (armaty byy przewoone). Bardzo chtnie przygotowywa si
do wojny studiujc mapy, suby kartograficzne, na polu walki pojawiali si lekarze (chirurdzy).

W XVIIw Rzeczpospolita toczya wojny:

- ze Szwecj (kwestie dynastyczne, Szwedzi chcieli uczyni Batyk swoim wewntrznym morzem)
- z Rosj (ziemie wschodnie, siewiersk, czerwiesk, smolesk)
- z Turcj (ziemie poudniowe, obszar Modawi)
1620 wojna z Turcj i przegrana bitwa pod Chocimiem (zwycistwo PL, Turcja si wycofaa).
Wojny polsko-szwedzkie w pierwszej poowie XVIIw:
* wojna o inflanty (1600-1611) w wyniku tej wojny cz inflantw znalaza si pod panowaniem Szwecji
- bitwa pod Kircholmem (1605), hetman Jan Karol Chodkiewicz, Polacy wygrali
* wojna o porty pruskie (1617-1635)
- 1627 bitwa pod Oliw (zwycistwo PL)
- 1629 zwycistwo PL pod Trzcian
- 1629 rozejm w Starym Targu na mocy ktrego Inflanty, Porty Pruskie byy uzalenione od Szwecji
- 1635 pokj w Sztumskiej Wsi w wyniku ktrego Szwedzi trac cz swoich zdobyczy (Porty Pruskie)
Wojna z Rosj w pierwszej poowie XVIIw
* Dymitriady (Iwan Grony, podszywali si za niego, tron rosyjski)
* Wojna 1609-1619
- 1610 wielka bitwa pod Kuszynem, zwycistwo PL
- 1611 Polacy byli na Kremlu
- 1618 podpisano rozejm w Dywilinie na mocy ktrego do PL nalee bd ziemie Czernichowsk, Siewieck, Smolesk
* 1632-1634 woja o tzw Ziemie Wschodnie rozejm w Polanowie (zwycistwo PL)
Wojny Polsko-Szweckie w II poowie XVIIw
*Potop Szwedzki (1655-1660) (Jan Kazimierz)
Przyczyny
- krl Polsku uywa tytuu krla Szwecji
- doskonaa armia szwedzka, ch zyskw
- nie rozstrzygnita kwestia Inflant
- cz Polakw popieraa krla Szwecji (obawa o wzmocnienie wadzy krla PL)
Bitwy:
- 1655 obrona Jasnej Gry
- 1655 Ujcie przegrana PL
- Kiejdany
- 1656 oblenie Warszawy/ bitwa pod Warszaw
- Warka - zwycistwo PL
- 1651 Beresteczko wygrana PL
Stefan Czarnecki, dowdca wojsk PL
Skutki:
- spustoszenie PL
- utrata zwierzchnictwa nad Prusami Ksicymi i Inflantami
- wywoenie zabytkw kultury
- osabienie polityczne
Wojna Polsko-Rosyjska w II poowie XVIIw w 1654 dwie armie rosyjskie zaatakoway PL, w wyniku tej wojny stracia tzw Ziemie
wschodnie, potwierdzi to rozejm zawarty w Andruszowie (1667)
Wojny z Turcj w II poowie XVIIw
- w 1672 Turcja zaatakowaa RP, zaja Kamieniec Podolski oraz cz Podola
- w 1673 doszo do kolejnej bitwy pod Chocimiem wojska PL obroniy twierdz, nie odzyskay jednak utraconych ziem
- w 1669 RP podpisaa pokj z Turcj na mocy ktrego do PL powrciy zagarnite ziemie (pokj w Karowicach)
- w 1683 Jan III Sobieski pokona Turkw w bitwie pod Wiedniem

Panowanie dynastii Saskiej

Jan III Sobieski krl PL od 1674, koronowany w 1676, dynastia Sasw doprowadzia do anarchii w PL
- brak odpowiedniej iloci wojska (sejm niemy 24tys wojska)
- podczas rzdw Saskich byy zrywane sejmy
- August II Wettin wplta RP w wojn pnocn (dziaania wojenne w obrbie PL, stron konfliktu bya Saksonia, Szwecja, Rosja)
Elekcja Stanisawa Augusta Poniatowskiego
- krlem zosta w 1764, wygra dziki Rosji (by jej rzecznikiem)
- prbowa wprowadzi reformy gospodarcze (zakada manufaktury, bi monety), ostatni krl, podczas jego panowania
uchwalono konstytucje 3. Maja 1791 oraz III rozbir 1795
Konfederacja Barska (1768-1772) \\ Micha Hieronim, Krasiski, Jzef Sepiecka
1788 Sejm Wielki/ 4 letni sejm uchwali konstytucj 3. Maja 1791 (wolna elekcja, liberum veto, wojsko (100tys), RP monarchi
konstytucyjn); konstytucja miaa chroni przed upadkiem RP; Konfederacja W Targowicach (1792) przeciw konstytucji-wygrali
1772 I rozbir RP
1794 powstanie Kociuszkowskie (przegrana pod Szczekocinami, Maciejowicami, zdobyto warszaw, 1795 PL przestaje istnie)
1797-1807 Legiony Polskie we Woszech (bitwa nad Trebbi, pod Hohenlinden, pod Marengo)