Magazine

TOS
JIJ MIJ

NEE

SNAP?

ECHT WEL!
Dries (5 jaar) is een pienter jochie

voor peuters
'Jayden kan zich nu uiten'

naar school
happy in de klas

ervaring
'Ik woon in een mooi leven'

inhoud

inhoud

Taal gaat
moeilijk in
je op
Taal gaat moeilijk in je op. Het is niet alleen de kortste, maar misschien ook wel
de beste definitie van een taalontwikkelingsstoornis (TOS). Een jongere legde zo
aan mij uit wat TOS voor hem betekent. Hij zei ook: Ik krijg taal wel binnen, maar
ik krijg het niet echt verwerkt om naar buiten te komen. Kinderen en jongeren
met TOS worstelen vaak met het maken van contact, het begrijpen en uiten van
behoeften, emoties en gedachten, het verwerven van kennis over de wereld, het
plannen en organiseren van hun leven en het ontwikkelen van hun identiteit. Al die
ontwikkelingstaken zijn doordrenkt van taal en dus moeilijker te volbrengen als je
TOS hebt.
Om je te ontwikkelen, heb je mensen nodig die met je praten, die gevoelens en
gedachten benoemen en die vragen naar je wensen, behoeften en bedoelingen.
Kinderen met TOS hebben dat nog veel harder nodig dan anderen, juist omdat ze
moeite hebben met taal. Maar doordat deze kinderen moeilijk verstaanbaar zijn,
moeilijk kunnen zeggen wat ze bedoelen of niet goed begrijpen wat een ander zegt,
wordt er vaak onbedoeld minder met ze gecommuniceerd, in plaats van meer.

Over de auteur
Jet Isarin is onderzoeker en deskundige op
het gebied van taalontwikkelingsstoornissen.

In de zorg en het onderwijs voor deze kinderen en jongeren werken we dus niet
alleen aan woordenschatontwikkeling en verbetering van de verstaanbaarheid,
vertelvaardigheid en leesvaardigheid, maar vooral ook aan communicatie.
Communicatie over wat zij voelen, denken, kunnen en willen. En over TOS: Wat is het?
Hoe voelt het? En hoe kun je ermee omgaan? Ook is er aandacht voor communicatie
met bondgenoten, jongeren die uit ervaring weten hoe het is om TOS te hebben. Een
mooie uitspraak: Bij bondgenoten hoef ik niet elke dag te denken: zullen ze me niet
begrijpen of zal ik het niet begrijpen?
Een taalontwikkelingsstoornis gaat niet over, maar met de juiste ondersteuning kunnen
kinderen met TOS zich ontwikkelen tot krachtige (jong)volwassenen die optimaal
gebruikmaken van hun talenten. Een jongere met TOS: Waarom ik het heb, weet ik
niet. Maar mijn problemen met taal en praten hebben me gemaakt wie ik ben. Sterker.
Gewoon ik.

4
4

achtergrond

Als je kind een taalontwikkelingsstoornis

heeft
ik ben...
Karina

6
7

ouder aan het woord

Maria, moeder van Hidde en Dries

naar school
Je leert makkelijker als je je veilig en
happy voelt

10

Wist je?
Handige weetjes

kennis delen

12

Ik weet nu hoe ik Jerry kan helpen

vroegbehandeling

14

Bij de vroegbehandeling leerde Jayden

praten

wetenschappelijk
onderzoek

Jet Isarin

15

TOS onder de loep

Colofon Magazine TOS is een uitgave van Koninklijke Kentalis en bestemd voor (ouders van) nieuwe clinten en leerlingen,
verwijzers en andere genteresseerden. Voor reacties Redactie magazine, Postbus 7, 5270 BA Sint-Michielsgestel,
telefoon 073 558 87 77, nieuws@kentalis.nl Ontwerp & Lay-out Boerenjongens - Rotterdam Druk Dereumaux - Eindhoven
Teksten Afdeling Communicatie & Marketing Fotografie fotos uit eigen collectie Gebarentekeningen Nederlands
Gebarencentrum
2

12

14
3

achtergrond

achtergrond

Als je kind een

taalontwikkelingsstoornis
heeft
taal

Als je net hebt gehoord dat je kind

een taalontwikkelingsstoornis
(TOS) heeft, heb je waarschijnlijk
veel vragen of zorgen. Wat is TOS
precies? Wat betekent het voor
de toekomst? Wat kan k doen om
de taal- en spraakontwikkeling te
stimuleren? En wat doet Kentalis?

Voor kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) is praten of het begrijpen

van taal moeilijk. Ze willen heel graag
meedoen, maar toch lukt het bijvoorbeeld
niet om bepaalde klanken uit te spreken
of anderen te begrijpen. Frustrerend. Het
is belangrijk dat deze kinderen op tijd hulp
krijgen, want vaak vinden ze communiceren
al snel niet meer leuk. Het is vervelend als
je bijvoorbeeld steeds niet begrepen wordt.
Het ene kind wordt dan boos en druk,
het andere kind wordt juist steeds stiller.
De gevolgen zijn voor ieder kind anders.
Op tijd de juiste hulp bieden is belangrijk
voor de hele ontwikkeling van een kind.

Speels

De meeste ouders komen bij ons omdat

ze zich zorgen maken over de taal- of
spraakontwikkeling van hun peuter of
kleuter. Op een vrolijke, speelse manier
doen we onderzoek. We onderzoeken
hoe het kind communiceert en kijken
onder andere naar het gehoor, de hele
ontwikkeling en de leefomgeving. Ons
testmateriaal ziet eruit als speelgoed,
omdat we het belangrijk vinden dat
kinderen zichzelf kunnen zijn. We vragen
ook altijd naar de vermoedens en ideen
van ouders. Pas als we weten wat er
aan de hand is, geven we advies over
de behandeling.
Hedzer (7) kwam met zijn ouders naar
ons voor onderzoek. Zijn moeder Hennie:
Ze keken cht naar Hedzer; van alle
kanten. Ze hadden snel door hoe hij
is en doet. Na meerdere onderzoeken,
zoals een audiologisch, logopedisch en
neuropsychologisch onderzoek, startte
de behandeling. Zijn begeleiders oefenden
bijvoorbeeld het uitspreken van letters
met Hedzer. Hij praat nu veel meer en
kan enkele letters al beter uitspreken.
We krijgen regelmatig hele verhalen van
hem te horen. Ook is zijn frustratielevel
erg gedaald.

Tips voor ouders

Met de juiste hulp kunnen de meeste

kinderen en jongeren met TOS gelukkig
heel goed meekomen. Er zijn allerlei
vormen van zorg, zoals vroegbehandeling,
naschoolse groepsbehandeling en
ambulante zorg. Belangrijke vragen zijn:
Wat helpt bij het communiceren?
Hoe wordt communiceren weer leuk?

Hoe ga je om met TOS? En hoe zorgen

we voor meer weerbaarheid? Als ouder
kun je ook veel doen om het praten en
de t aal- en spraakontwikkeling van je
kind te stimuleren. Lees bijvoorbeeld

Wat helpt bij het

communiceren?
Hoe wordt
communiceren
weer leuk?
veel voor, zing samen, doe raadspelletjes
aan de hand van tekeningen en vraag of
je kind jou wil herhalen. Na het onderzoek
bij ons en tijdens de behandeling krijg je
specifiekere tips, speciaal voor jouw kind.

Echt niet
de enige
Ongeveer vijf procent van
alle kinderen heeft een
taalontwikkelingsstoornis. Helaas
wordt TOS nog niet altijd op tijd
herkend en vaak verward met
dyslexie, stotteren, een algemene
taalachterstand of autisme. Kentalis
is er ook voor mensen die TOS
hebben in combinatie met een
andere beperking.

Op www.hoikentalis.nl, onze
website voor kinderen, vind
je fotos en filmpjes over ons
onderzoek. Download ook onze
app hoikentalis
www.kentalis.nl/Ik-wil-onderzoek
0800 53 68 25 47

ouder aan het woord

IK
BEN
Karina

ouder

Een gelukkig leven leiden als

je een taalontwikkelingsstoornis (TOS)
hebt: natuurlijk kan dat. Dat bewijst
Karina Feenstra (20), een vrolijke,
praatgrage jongedame.

Ik ga altijd al vrolijk door het leven.

Ik ben een vrolijke, drukke meid
met een grote mond. Nee, mijn
taalontwikkelingsstoornis heeft
mij nooit zo belemmerd. Ik woon
in een mooi leven. Soms heeft
Karina moeite met het begrijpen
van gesprekken en instructies.
Dan vraag ik gewoon of de ander
het nog eens wil uitleggen. Wat ik
soms wel moeilijk vind, is dat TOS
nog heel onbekend is. Dat weet
ik, omdat ik wel honderdduizend
keer moet uitleggen wat het is.
Autisme en ADHD kennen de
mensen, maar TOS niet. Daarom
doet Karina mee aan onze
campagne over TOS: Ik wil meer
begrip voor mensen met een
taalontwikkelingsstoornis.

Bekijk het filmpje!

www.ikenkentalis.nl/tos/karina/
Op youtube.com/kentalis

zie je hoe Karina staatssecretaris

Van Rijn interviewt.

Hidd
e
met (links)
hun
e
moed n Dries
er M
(
aria. rechts)

Toen Dries drie was en ng

niet praatte, maakten wij ons
grote zorgen. Veel artsen kennen TOS niet en dachten dat
het vanzelf goed zou komen.
Ze bleven zeggen: Heeft u
ooit een kind gezien dat niet
kan praten? Toch besloten
we Dries uitgebreid te laten
onderzoeken, want ik vind dat
je als ouder moet vertrouwen
op je gevoel. Dries bleek een
taalontwikkelingsstoornis te
hebben.
Gelukkig kon Dries snel terecht
bij een behandelgroep van
Kentalis. Daar was het super.
Ze ontdekten dat hij twee jaar
achterliep qua spraakontwikkeling. Op vier levensjaren is
dat natuurlijk erg veel. Maar ze
gingen meteen aan het werk
en hebben zveel bereikt met
Dries. Hij zei jaren niets en

Dries (5) en Hidde (3) zijn broers en hebben

allebei een taalontwikkelingsstoornis (TOS).
Hun moeder Maria Noorlag vertelt. Het
is belangrijk dat ouders op hun gevoel
vertrouwen, dat TOS op tijd wordt ontdekt
en dat er meer bekendheid komt voor deze
onzichtbare beperking.

Ze zeiden
dat Dries
vanzelf zou
gaan praten
oefende nu ineens zijn eerste
woordjes. Daarna kon hij
terecht op een speciale basisschool.

Meer bekendheid

Maar weinig mensen weten

wat TOS is en er is helaas veel
onbegrip. Het ergst zijn reacties
als: Goh, kan jij niet praten?
Jouw broertje praat beter dan
jij. Dries is pienter en begrijpt
dat heel goed. Dries kan
keigoed praten, h Dries, zeg
ik dan. Al die reacties maken
hem soms verdrietig, dan zegt
hij jij mij nee snap of stopt hij
met praten als iemand langsloopt. Onze zoon Hidde heeft
ook een taalontwikkelings
stoornis. Het lijkt alsof het hem
niet zo deert, hopelijk blijft dat
zo. We waren er bij hem ook
eerder bij en dat kan een
wereld van verschil maken.

Toen hij met tweenhalf nog

niet praatte, waren we direct
alert en de artsen ook. Hidde
heeft er ook door zijn karakter
minder last van.
De juffen geven Dries gelukkig
veel complimenten. Heel goed,
want je leert alleen praten
door te praten, dan moet je
het wel durven. We hopen
dat Dries en Hidde uiteindelijk
zelfstandig kunnen functioneren
in de grotemensenwereld.
De toekomst zal het uitwijzen.
We weten in ieder geval dat ze
nu op de allerbeste plek zitten.

Bekijk het filmpje!

www.ikenkentalis.nl/tos/
hidde-en-dries/
7

naar school

naar school

Steeds meer kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS)

gaan naar een reguliere school. Ze leren veel van klasgenoten,
een groot voordeel, legt ambulant begeleidster Wilma van Ewijk
uit. Het is wel belangrijk dat de kinderen goed meekomen en zich
happy voelen. Wij bezoeken leerlingen op school om te zorgen dat
ze de juiste begeleiding krijgen. Ik stuur de leerkracht aan en praat
en werk met de leerling.

Je ziet meteen
het zelfvertrouwen
groeien
school

Onder
steuning
op school

Kinderen leren
makkelijker als ze zich
veilig en happy voelen

Kinderen met een

taalontwikkelingsstoornis krijgen
vaak een onderwijsarrangement
toegewezen. Licht, medium of
intensief. Licht betekent dat de
leerling tijdelijk extra ondersteuning
krijgt op de reguliere school.
Bij medium volgt de leerling op
een reguliere school deels een
regulier en deels een speciaal
onderwijsprogramma. Intensief
betekent dat de leerling naar het
speciaal (voortgezet) onderwijs gaat.

Deze leerlingen vinden het vaak heel moeilijk om hulp te vragen,

want dat moet k met taal. Soms beginnen ze toch maar aan
een opdracht die ze niet begrijpen, met de kans dat ze het fout
doen. Het is daarom belangrijk dat de leerkracht checkt of de
leerling het heeft begrepen en let op de non-verbale communicatie, bijvoorbeeld of de leerling zijn wenkbrauwen optrekt. Ik geef
ook vaak voorlichting aan hele schoolteams. Het is fijn als alle
leerkrachten weten wat TOS is, want ze krijgen allemaal te maken
met het kind. Ook zullen ze TOS zo eerder herkennen. B
elangrijk,
want deze leerlingen vallen vaak niet op omdat ze minder
praten.

Na schooltijd
Voor kinderen tussen de vijf en achttien jaar is er ook naschoolse groepsbehandeling. Er is veel aandacht voor
de gevoelswereld van de kinderen en
jongeren. Ze leren bijvoorbeeld om te
gaan met anderen en hun gevoelens
te uiten.
Ook bieden we ambulante (gezins-)
behandeling voor kinderen en hun
ouders, bij Kentalis, op school of
thuis. We bieden bijvoorbeeld therapie, trainingen of opvoedingsondersteuning.

Zelfvertrouwen

Ik geef advies aan de leerkracht, maar praat ook veel met het
kind. Veel kinderen met TOS vinden samenspelen heel moeilijk,
want tijdens het spelen moet je onderhandelen en overleggen.
We bedenken dan samen wat er nodig is om mee te kunnen
spelen. Met de n oefen ik standaardzinnetjes, met de ander doe
ik rollenspellen. Wat zeg en doe je als je tikkertje speelt? Hoe kun
jij reageren? Daarna oefenen we het met klasgenootjes. Je ziet
meteen het zelfvertrouwen groeien. Ik vind het echt kicken als het
kind ineens meespeelt of een spreekbeurt durft te geven. Zelfvertrouwen is zon belangrijk thema. Als een kind zich in de klas veilig
en happy voelt en fouten durft te maken, leert het gemakkelijker.
Ze staan dan veel meer open voor de lesstof.
Ik help kinderen ook bij het leren omgaan met hun beperking.
Sommige kinderen vinden het heel moeilijk dat anderen sneller
of beter praten. Door erover te praten, krijgt het een plekje. Vaak
denken kinderen dat ze de enige zijn met TOS of ze maken het
8

heel groot. Dan leg ik uit dat er hulpmiddelen zijn en dat iedereen
mindere kanten heeft, maar zeker ook kwaliteiten. Je bent meer
dan je taalontwikkelingsstoornis. Laatst zei een meisje: Ik ben
dom. We hebben toen op een rij gezet wat ze heel goed kan, zo
ontdekte ze dat haar gedachte niet klopte. Een spreekbeurt geven
over TOS helpt ook. Ik zie vaak dat de kinderen daarna opgelucht
zijn en dat klasgenoten het kind gaan begrijpen en helpen.

www.kentalis.nl/Ik-wil-zorg/
Op www.hoikentalis.nl, onze
website voor kinderen, zie
je hoe Noud hulp krijgt voor
zijn boekbespreking. Ga naar:
leeftijd-7-12/tos/spreekbeurt

handige weetjes

handige weetjes

WIST JE?

Heb je ook een nieuwtje voor deze rubriek? Mail het naar nieuws@kentalis.nl.

JONGEREN
VERTELLEN!

PRAKTISCHE GIDSEN

LOL MET LOTGENOTEN

AAN HET WERK?

Spraaktaal is een gids met toegankelijke

informatie over het wat, hoe en waarom
van taalstoornissen. Het is een werkboek
dat jongeren handvatten biedt voor het
denken en praten over het leven met een
taalstoornis en voor het benoemen en
uitbuiten van mogelijkheden en talenten.
Spraaktaal is te bestellen bij uitgeverij Acco:
https://www.acco.be/nl-be/items/
9789033491818/Spraaktaal

Koken, dansen, spelletjes doen: de jongeren van vereniging SpraakSaam organiseren

elk jaar gezellige activiteiten. Ze komen samen om ervaringen te delen, maar ook om
lol te hebben en aandacht te vragen voor TOS.

Werk doen dat bij je past, dat maakt

gelukkig. Kentalis Werkpad helpt
mensen met TOS bij hun zoektocht
naar een baan n biedt begeleiding
op het werk.

www.spraaksaam.com

www.werkpad.nl

BEKROOND

SITE EN
APP VOOR
KIDS

Hoe is het om een taalontwikkelingsstoornis (TOS) te hebben en waarom is

het belangrijk dat meer mensen weten
wat TOS is? Jongeren vertellen het
op www.ikenkentalis.nl/tos. Lees de
interviews en bekijk de filmpjes.

Filmpjes, weetjes voor een

spreekbeurt, uitleg over onderzoeken:
je vindt het allemaal op onze site voor
kinderen. De filmpjes en spelletjes zijn
ook leuk voor peuters en kleuters!

www.ikenkentalis.nl

www.hoikentalis.nl of download
de gratis app

HANDIG HULPMIDDEL
Om hulp vragen, iets bestellen bij de bakker, een vraag stellen. Het kan lastig zijn
als je moeite hebt met praten of het begrijpen van taal. De Com-pas is een handig
hulpmiddel in moeilijke situaties. Het is een app of pas waarop staat wat TOS is en
hoe anderen kunnen helpen, bijvoorbeeld:

Het helpt mij als u langzaam praat

De oudervereniging FOSS komt op voor de belangen van slechthorende

kinderen en kinderen met een taalontwikkelingsstoornis en hun ouders. Naast
belangenbehartiging en voorlichting over bijvoorbeeld de snel veranderende
wet- en regelgeving, bestaat het werk van de FOSS uit het organiseren van
lotgenotencontact.
www.foss-info.nl

www.com-pas.nl

EEN KIJKJE NEMEN IN HET VERLEDEN? OP ONS YOUTUBE-KANAAL

PLAATSEN WE REGELMATIG NIEUWE FILMPJES UIT HET ARCHIEF.
10

OUDERVERENIGING

KLACHT OF SUGGESTIE?

BLIJF OP DE HOOGTE

Heb je een klacht of suggestie, dan horen we dat graag.

Wil je al het nieuws volgen op het gebied van

taalontwikkelingsstoornissen? Volg ons op Twitter,
Facebook en Linkedin.

www.kentalis.nl/over-Kentalis/klachten/

11

kennis delen

kennis delen

Ik weet nu
hoe ik Jerry
kan helpen
We delen onze kennis graag met andere
zorg- en onderwijsprofessionals, zoals
medewerkers van peuterspeelzalen en
kinderdagverblijven. Leidster Marijke
Bouma vroeg om hulp omdat een
jongetje in haar groep nog helemaal
niet praatte.

Mijn collegas en ik trokken aan de bel

omdat een jongetje in onze groep nog
helemaal niet praatte. We maakten ons
zorgen, want Jerry is 3,5 jaar oud, legt
leidster Marijke Bouma uit. Als ik hem

Ik ben al heel
lang leidster,
maar heb veel
aan de tips
gehad
vraag iets aan te wijzen, dan doet hij dat.
Hij begrijpt dus wat we zeggen. We wilden
hem zo graag helpen en weten waarom hij
niet praatte. Daarom vroegen we om hulp
en kwam logopedist Simone Galama van
Kentalis vier ochtenden bij ons langs. Ze
observeerde hem en gaf ons adviezen.

Eyeopeners

Mijn collega en ik zitten al ruim 25 jaar

in het vak, maar hebben heel veel aan de
tips gehad veel eyeopeners. Als leidster
leer je om alles uit een kind te halen en
net boven zijn niveau te gaan zitten.
Je weet ook wat een kind van bijna vier
jaar ongeveer moet kunnen en dat wil
je bereiken. Toch moesten we dat juist
helemaal loslaten van Simone. Niet pushen
en hard oefenen, want dan klapt Jerry juist
dicht. Ze liet ons zien hoe we voorkomen
dat hij gefrustreerd wordt als we aan
zijn taal- en spraakontwikkeling werken.
Het is bijvoorbeeld belangrijk dat we met
hem spelen, met speelgoed dat hij leuk
vindt. We zien dat het helpt. Hij kan nu
al een paar woordjes zeggen.
Het is fijn dat Simone naar de groep
komt, hier zit Jerry lekker in zijn vel en
zo kan ze zien hoe hij is en met kinderen
12

omgaat. Simone zag meteen dat Jerry

een spanningsboog heeft van zon twee
minuten, daarna haakt hij af. Dat is goed
om te weten. We weten nu ook dat het
hem helpt als hij fotos en speelgoed van
thuis meeneemt. Dankzij alle tips gaan
we vol goede moed verder met hem.
Als ik weer een kind in de groep krijg
dat veel moeite heeft met praten, zou
ik zeker weer begeleiding willen. Ieder
kind met een taalontwikkelingsstoornis
is anders en heeft wat anders nodig.
En Simone werkt elke dag met kinderen
met TOS, dus we kunnen veel van
haar leren.

Voorlichting
en kennis
overdracht
Veel Kentalismedewerkers delen
regelmatig hun kennis met andere
zorg- en onderwijsprofessionals. We
bezoeken congressen en organiseren
kennisdagen. Ook geven we voorlichting, bijvoorbeeld aan wijkteams
of het hele team van een peuterspeelzaal. We leggen uit hoe TOS te
herkennen is, wat de gevolgen zijn
en wat kan helpen. Zo kunnen we
samen ng meer betekenen voor
kinderen met TOS.
www.kentalis.nl/Professionals/
Verwijzers/Voorlichting-enkennisoverdracht

De jongen in het verhaal heet

geen Jerry. Op de foto is ook een
andere jongen te zien.

13

vroegbehandeling

wetenschappelijk onderzoek

Wat gebeurt er in het brein van kinderen met een

taalontwikkelingsstoornis (TOS)? Wat zijn de oorzaken van
TOS? Welke vormen zijn er? Er leven nog heel wat vragen. Onze
onderzoekers van de Kentalis Academie zoeken daarom continu
naar antwoorden.

Bij de
vroegbehandeling
leerde Jayden
praten

Jayden (4) is stoer en altijd vrolijk. Dat was

twee jaar geleden heel anders, vertellen zijn
ouders Arnella en Joris. Gelukkig hebben we
hulp gezocht: dankzij de vroegbehandeling
praat hij nu hl goed.

Groep voor peuters

Toen Jayden twee jaar was, werd hij steeds gefrustreerder. Hij had woedeaanvallen als hij zich niet begrepen
voelde, vertelt zijn vader Joris. Heel erg om te zien bij
je kindje. Hij kwam niet uit zijn woorden en wij begrepen
hem vaak niet goed. Via de logopedist en het ziekenhuis
kwamen we bij Kentalis. Gelukkig kon Jayden snel naar
de peutercommunicatiegroep. Even waren we bang dat
het te intensief zou zijn voor hem. Hij was nog zo jong en
vroegbehandeling klinkt heftig. Zou hij niet erg veel druk
gaan voelen? Maar hij vond het gwldg in de groep.

14

De begeleiders oefenden bijvoorbeeld letters met hem,

op een heel speelse manier. Ook wij kregen tips, zodat
we thuis aan de slag konden. Ik leerde bijvoorbeeld om
mee te gaan met zijn spel en dan te benoemen wat hij
doet. Arnella: We zagen per maand verbetering. Het
heeft enorm geholpen, hij heeft er echt leren praten.
Jayden zit nu in groep een van de basisschool en kan heel
goed meekomen. Daar ging het ons om. Op zijn eerste
schooldag durfde hij in de klas zelfs al zijn vinger op te
steken en te vertellen over zijn vakantie. We vinden het
fantastisch dat hij zich nu kan uiten.

TOS
ONDER
DE LOEP
We weten nog niet veel van
taalontwikkelingsstoornissen.
Daarom doen we onderzoek.
Wel weten we dat TOS veroorzaakt wordt door een combinatie van genetische factoren
en omgevingsfactoren, legt
onderzoeker Petra van Alphen
uit. Een ingewikkeld samenspel van genen veroorzaakt
zwakheden in het brein. Zijn er
geen zwakheden in het brein,
dan heb je geen taalontwikkelingsstoornis. Soms zijn ouders
bang dat hun kind TOS heeft,
omdat zij iets niet goed hebben
gedaan. Ze denken bijvoorbeeld dat ze te weinig hebben
voorgelezen. Maar zo simpel
is het niet. Weinig voorlezen
veroorzaakt geen TOS. Tegelijkertijd stimuleert voorlezen de
taalontwikkeling van een kind
wel.

In het brein

Het leren van een taal werkt

heel complex, het is niet zo dat
n gedeelte van het brein over
taal gaat. Je hebt er meerdere
hersengebieden voor nodig.
We zien dat er bij kinderen met
TOS vaak op meerdere gebieden
in het brein zwakheden zijn.
Waar je moeite mee hebt, is
afhankelijk van die zwakheden.
Een taalontwikkelingsstoornis is daarom voor ieder kind
anders. Een recent onderzoek
is Taal in het kleuterbrein.Terwijl kinderen met en zonder
taalontwikkelingsstoornis
naar zinnen luisterden, werd
hun hersenactiviteit met EEG
gemeten. Petra: De belangrijkste uitkomst is dat taal inderdaad anders wordt verwerkt
in de hersenen van de groep
kleuters met TOS. We zagen

bijvoorbeeld in de hersenen dat

het twee keer zo lang duurde
voordat ze een fout in betekenis
opmerkten, zoals in de zin:
papa eet een deken.

Puzzelstukjes

Gelukkig komen de puzzelstukjes door onderzoek langzaam

bij elkaar, maar er is nog veel te
doen. Het lijkt mij heel mooi
als we straks meer onderscheid
kunnen gaan maken binnen de
groep kinderen met TOS, dat
we kunnen aanwijzen waar de
zwakheden van de hersenen
liggen. Dan kun je nog beter
helpen.
www.kentalis.nl/
professionals/academie/
onderzoek
www.kentalis.nl/projecten
073 558 89 30

www.kentalis.nl/Kentalis-is-er-voor/Taal-enspraak/Vroegbehandeling/
0800 53 68 25 47

15

Samen sterk
in communicatie
Kentalis is er voor mensen met een taalontwikkelingsstoornis,
maar ook voor mensen die doof of slechthorend zijn of niet goed
horen n zien. Sommige clinten en leerlingen hebben daarnaast
andere beperkingen.
0800 53 68 25 47 (gratis)
info@kentalis.nl
www.kentalis.nl
www.ikenkentalis.nl, ervaringsverhalen en filmpjes
www.hoikentalis.nl, site voor kinderen
Volg ons via , , en