Vous êtes sur la page 1sur 110

Sabugal:

Histria, Sociedade e Cultura


(Levantamento bibliogrfico)

Sabugal, 2016

Ttulo: Sabugal. Histria, Sociedade e Cultura (Levantamento bibliogrfico)


Compilao e paginao: Jorge Torres
Data: maro de 2016
Disponvel em:

www.museusabugal.net/bibliografia.html

Apresentao
O acesso bibliografia disponvel o primeiro grande obstculo (e quantas vezes intransponvel...)
que o investigador tem que enfrentar ao comear a trabalhar sobre um determinado tema de
estudo.
Em termos de pesquisa bibliogrfica, o concelho do Sabugal dispe do contributo de Jesu
Pinharanda Gomes, que autor (isoladamente ou em colaborao) de quatro levantamentos do
que tem sido publicado. Padecem, no entanto, da inevitvel desactualizao que resulta do facto
de terem j alguns anos.
Para este trabalho, tomou-se como ponto de partida o seu primeiro contributo para o tema (1970).
Houve um esforo de consulta de todas as obras referidas, para poder classific-las por assuntos.
No que diz respeito s publicaes peridicas, mantiveram-se todos os dados que o autor incluu
no referido trabalho e num outro de 2001. Sempre que possvel, completaram-se as informaes
com ano de incio e fim de edio e total de nmeros sados. Como certos peridicos tm uma vida
irregular, poder haver lapsos quanto aos seus dados.
Por outro lado, importante precisar que h uma diferena de perspectiva entre este trabalho
e os acima referidos. No se pretende aqui fazer o levantamento de uma bibliografia de autores
sabugalenses, mas sobre o concelho, sendo verdade que, em muitos casos, h uma total
coincidncia.
A presente bibliografia est dividida em trs partes: na primeira, apresenta-se uma listagem
das obras por ordem alfabtica dos autores; na segunda, as mesmas referncias separadas por
assuntos. Para estes, foi elaborada uma lista com algumas subdivises que tornem a pesquisa
mais fcil. Esta listagem de assuntos poder ser alterada futuramente, se se concluir que isso pode
pelas vantagens Houve a preocupao de no incluir a mesma obra em diversos assuntos. Assim,
aquelas que esto referenciadas como genricas, monografias, corografias ou outras semelhantes,
por exemplo, podem incluir contributos importantes para um dos outros assuntos. Por fim, a
ltima parte diz respeito aos peridicos.
Um trabalho deste tipo est sempre incompleto, quanto mais no seja pelo simples facto de
estarem constantemente a surgir novas obras. Neste caso concreto, como houve a preocupao
de consultar todas as referncias (ou obter informaes fidedignas a seu respeito), de modo a
poder avaliar a qualidade do seu contedo e temticas abordadas, a opo foi no incluir as que
ainda no foi possvel encontrar. Por outro lado, importante esclarecer que a simples incluso
de uma referncia no implica concordncia com o seu contedo. Desde que apresentando
informao fundamentada ou original, considerou-se til dar a conhecer diferentes perspetivas
sobre o mesmo tema. Por outro lado, trabalhos que so meras transcries de outros (com ou sem
a respetiva identificao) no esto aqui referenciados.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura

1. Bibliografia ordenada por autores

ACCIO, Abel
1886
Castello do Sabugal, Occidente. Revista Illustrada de Portugal e do Extrangeiro, Lisboa, 279, 21 de setembro, p. 209-210.
AFONSO, Joo (ed.)
2006
IAPXX Inqurito Arquitectura do Sculo XX em Portugal. Lisboa: Ordem dos Arquitectos.
AFONSO, Virglio
1961
O Cabeo das Frguas, Correio da Beira, Guarda, 7 de setembro.
1985
Sabugal. Terra e gentes (apontamentos de histria e paisagem da regio). Sabugal: Cmara Municipal.
ALARCO, Alberto
1985
Do Tradicional xodo Demogrfico ao Contemporneo Retorno de Populaes na Regio do Centro ou
Beira(s) de Portugal, Revista Crtica de Cincias Sociais, Coimbra, 15/16/17, maio, p. 445-466.
ALARCO, Jorge de
1988
Roman Portugal: Gazetteer. Warminster: Aris & Phillips, 2:1.
1988a
O Domnio Romano em Portugal. Mem Martins: Europa-Amrica.
1988b
Os Montes Hermnios e os Lusitanos. In Livro de Homenagem a Orlando Ribeiro. Lisboa: Centro de Estudos Geogrficos. Vol. 2, p. 41-48.
1990
Identificao das cidades da Lusitnia portuguesa e dos seus territrios. In Les Villes de Lusitanie Romaine: Hirarchies et territoires. Table ronde internationale du CNRS (Talence, 8-9 dcembre 1988). Paris:
Centre National de la Recherche Scientifique, p.21-34.
1998
On the civitates mentioned in the inscription on the bridge at Alcntara, Journal of Iberian Archaeology,
Porto, 0, p. 143-157.
2001
Novas perspectivas sobre os Lusitanos (e outros mundos), Revista Portuguesa de Arqueologia, Lisboa,
4:2, p. 293-349.
2004
Notas de Arqueologia, epigrafia e toponmia I, Revista Portuguesa de Arqueologia, Lisboa, 7:1, p. 317-342.
2006
Notas de Arqueologia, epigrafia e toponmia IV, Revista Portuguesa de Arqueologia, Lisboa, 9:1, p. 131-147.
ALARCO, Jorge de; IMPERIAL, Flvio
1996
Sobre a localizao dos Lancienses e Tapori. In MACIEL, Manuel Justino (ed.) - Miscellanea em homenagem ao Professor Bairro Oleiro. Lisboa: Colibri, p. 39-44.
ALBERGARIA, Henrique (coord.)
2007
Vilas Medievais Planeadas de Portugal. Reinados de D. Afonso III e de D. Diniz. Coimbra: IERU.
ALEXANDRE, Carlos Manuel da Costa
2003
Estudo historiogrfico das Termas do Cr. Sabugal: edio do autor.
ALFONSO LVAREZ, Xos; SARAMAGO, Joo
2010
reas lexicais em zona de fronteira: um olhar de sntese para a / da raia luso-espanhola na zona da Extremadura. In FERNNDEZ GARCA, Mara Jess; AMADOR MORENO, Silvia (eds.) - Al lmite: I Congreso
de la SEEPLU (Facultad de Filosofa y Letras, Cceres, 5 y 6 de noviembre de 2009). Cceres: Editorial
Avuelapluma, p. 15-39.
ALMAGRO BASCH, Martn
1966
Las estelas decoradas del suroeste peninsular. Madrid: Consejo Superior de Investigaciones Cientficas.
ALMAGRO-GORBEA, Martn
1998
La Protohistoria de Riba-Coa. In O Tratado de Alcanices e a importncia histrica das terras de Riba-Ca: actas do Congresso Histrico Luso-Espanhol, 12-17 Setembro 1997. Lisboa: Universidade Catlica
Editora, p. 81-105.
ALMAGRO-GORBEA, Martn; TORRES, Jorge
2015
Pedras de namorados no concelho do Sabugal, Sabucale, Sabugal, 7, p. 7-22.
ALMEIDA, Albano Jos Ribeiro de
2010
Brs Garcia Mascarenhas. Aventureiro, guerreiro e poeta. Coimbra: FLUC [dissertao de Mestrado em
Histria Moderna].

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

ALMEIDA, Eduardo Guerra


1998
O processo de desenvolvimento em dois espaos transfronteirios antes e depois da integrao europeia:
concelho do Sabugal e Almeida: municpio de Valverde del Fresno: perodo 1960-1995. Covilh. [Tese de
mestrado em Desenvolvimento Regional e Transfronteirio apresentada Universidade da Beira Interior].
ALMEIDA, Joo de
1943
Reproduo anotada do Livro das Fortalezas de Duarte Darmas. Lisboa: Imprio.
1943a
Roteiro dos Monumentos da Arquitectura Militar do Concelho da Guarda, 2. edio. Lisboa: Imprio.
1945
Roteiro dos Monumentos Militares Portugueses, vol. 1. Lisboa.
ALMEIDA, Jos Antnio Ferreira de (coord.)
1976
Tesouros Artsticos de Portugal. Lisboa: Seleces do Readers Digest.
ALMEIDA, Jos Maria de
1942
A beira quinhentista, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 2:2, p. 68-70.
LVAREZ-SANCHS, Jess R.
2003
Los Vettones. Madrid: Real Academia de la Historia (2 ed. - 1 ed. 1999).
2004
Etnias y fronteras: bases arqueolgicas para el estudio de los pueblos prerromanos en el occidente de Iberia. In LOPES, Maria Conceio; VILAA, Raquel (coord.) - O Passado em cena: narrativas e fragmentos.
Coimbra / Porto: Centro de Estudos de Arqueologia das Universidades de Coimbra e Porto. p. 299-327.
ALVES, Carolina Davide
2014
A baixa densidade rural num contexto geogrfico de fluxos e permanncias: atores locais, tempos e
redes. O exemplo de Foios (Sabugal). Coimbra: FLUC [dissertao de Mestrado em Geografia Humana,
Ordenamento do Territrio e Desenvolvimento].
2015
Memrias, paisagem e identidade nas trajetrias de desenvolvimento. Notas sobre Fios (Sabugal). In
JACINTO, Rui; CABERO DIGUEZ, Valentn (coord.) - Espaos de Fronteira, Territrios de Esperana.
Paisagens e patrimnios, permanncias e mobilidades. Guarda / Lisboa: Centro de Estudos Ibricos /
ncora Editora. p. 179-191.
ALVES, Dulio Andrade
2002
S. Bento Menni. Sua passagem por Aldeia da Ponte, Cinco Quinas, Sabugal, 21, abril, p. 17.
AMNDIO, Aldina Nunes
2011
Elaborao de um plano para implementao de uma Agenda 21 no Municpio do Sabugal. Covilh:
Universidade da Beira Interior [dissertao de Mestrado em Arquitetura].
AMANTE, Maria de Ftima
2006
Fronteira e identidade local. Estratgias para a produo de localismos na zona raiana. In PERALTA, Elsa e
ANICO, Marta (org.) - Patrimnios e Identidades. Fices contemporneas. Oeiras: Celta Editora. p. 85-92.
2007
Fronteira e identidade. Construo e representao identitrias na raia luso-espanhola. Lisboa: Instituto Superior de Cincias Sociais e Polticas.
AMARAL, Lus Carlos; GARCIA, Joo Carlos
1998
O tratado de Alcaices (1297): uma construo historiogrfica, Revista da Faculdade de Letras do Porto
Histria, Porto, XV:2, p. 967-986.
AMBRSIO, Antnio
1983
A famlia romana de Toncio no lugar da Torre (Sabugal), Revista Altitude, Guarda, 2. srie, 2:7-8, p. 29-38.
1987
Memria histrica de Alfaiates, A Guarda, Guarda, 9 de janeiro, p. 5-6; 16 de janeiro, p. 5; 23 de janeiro, p.
5; 30 de janeiro, p. 5; 6 de fevereiro, p. 5; 13 de fevereiro, p. 5 e 7; 27 de fevereiro, p. 5; 6 de maro, p. 5 e 11.
1987a
Memria histrica de Vilar Maior, A Guarda, Guarda, 27 de maro, p. 5; 3 de abril, p. 7; 10 de abril, p. 7.
1987b
Memria histrica de Vila do Touro, A Guarda, Guarda, 17 de abril, p. 4; 24 de abril, p. 5.
1987c
Memria histrica de Sortelha, A Guarda, Guarda, 12 de junho, p. 12 e 11; 19 de junho, p. 5 e 11; 17 de julho,
p. 6 e 10.
ANDRADE, Amlia Aguiar
2002
As estradas em Portugal: Memria e Histria. Bibliografia. Monografias. Lisboa: Centro Rodovirio
Portugus.
ANDRADE, Augusto
2004
Artesanato no Concelho do Sabugal. Guarda: NERGA Associao Empresarial da Regio da Guarda.
ANDRADE, J. Osrio de
1993
A capeia arraiana. Um Repositrio do Inconsciente Colectivo. Guarda: Delegao do INATEL.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

ANG
1981

A capeia, Mensagem da Saudade, Alfaiates, 246/247, julho-agosto, p. 3, 8, 6.

ANTUNES, Maria dos Prazeres Lima (coord.)


s.d.
Provrbios e ditos populares. Sabugal: Educao de Adultos.
ARAJO, Joo Salgado de
1644
Svcessos militares das armas portvgvesas em suas fronteiras depois da Real acclamao contra Castella. Com a geografia das Provincias, & nobreza dellas. Lisboa: Paulo Craesbeeck.
ARENAS-ESTEBAN, J. Alberto; LPEZ-ROMERO, Ral
2010
Celtic divine names in the Iberian Peninsula: towards a territorial analysis. In ARENAS-ESTEBAN, J.
Alberto (ed.) - Celtic Religion across Space and Time. Toledo: Junta de Comunidades de Castilla-La Mancha. p. 148-179.
ASOLOBER, J.
2005
Os cruzeiros da Rebolosa, Sem Fronteiras, Rebolosa, 43, abril, p. 3; 44, julho, p. 3; 45, outubro, p. 6.
AUGUSTO, Carla
2009
Museu do Sabugal - um museu no sc. XXI, Sabucale, Sabugal, 1, p. 7-20.
2010
O sistema de inventrio e gesto de coleces do Museu do Sabugal, Sabucale, Sabugal, 2, p. 5-14.
2015
A Carta de Couto de Alfaiates, Sabucale, Sabugal, 7, p. 65-74.
AUGUSTO, Carla; DUARTE, Vera; TORRES, Jorge
2011
Repblica 100 anos, Sabucale, Sabugal, 3, p. 91-106.
AUGUSTO, Carla; TORRES, Jorge
2012
O Museu do Sabugal e o seu papel na dinmica cultural do Vale do Ca. In RODRIGUES, M. A.; LIMA, A.
C.; SANTOS, A. T. (coords.) - Actas do V Congresso de Arqueologia Interior Norte e Centro de Portugal, Porto: DRCN, p. 507-518.
AZEVEDO, Carlos Moreira (dir)
2000-02 Histria religiosa de Portugal, 3 vol. Lisboa: Crculo de Leitores.
AZEVEDO, D. Joaquim de
1877
Histria eclesistica da cidade e bispado de Lamego. Porto: Typographia do Jornal do Porto.
AZEVEDO, Pedro A. de
1896-02
Extractos archeologicos das Memrias Parochiaes de 1758, O Archeologo Portugus, Lisboa, 2:6-7 (1.
srie) (1896), p. 177-192; 2:12 (1. srie) (1896), p. 305-318; 3:7-8 (1. srie) (1897), p. 193-208; 3:9-11 (1.
srie) (1897), p. 225-244; 7:2-3 (1. srie) (1902), p. 74-79; 7:10-11 (1. srie) (1902), p. 267-269.
1910
Documentos de Santa Maria de Aguiar (Castello Rodrigo), Revista Lusitana, Lisboa, XIII (1-2), p. 1-17.
1914
Apontamentos de viagem de Herculano pelo pas em 1853-1854, Archivo Histrico Portugus, Lisboa, 9,
p. 402-432.
AZEVEDO, Rogrio de
1960
Inscries gregas no Outeiro da Senhora da Pena (Viseu) e no Cabeo das Frguas (Guarda), Beira Alta,
Viseu, 19:4, p. 387-402.
AZEVEDO, Ruy de
1934
Fronteira entre Portugal e Leo em Riba-Ca, antes do Tratado de Alcanices (1297), Biblos, Coimbra, 10:912, p. 454-466.
1962
Riba Coa sob o domnio de Portugal no reinado de D. Afonso Henriques. O mosteiro de Santa Maria de
Aguiar, de fundao portuguesa e no leonesa, Anais da Academia Portuguesa da Histria, Lisboa, II
srie, 12, p. 231-298.
BALESTEROS, Carmen
2013
Arqueologia dos judeus peninsulares: os casos do Alentejo e Extremadura espanhola no contexto peninsular. In SILVA, Carlos Guardado da (coord.) - Judiarias, Judeus e Judasmo (Turres Veteras XV). Lisboa:
Colibri; Torres Vedras: Municpio, p. 165-182.
BALTAZAR, Antnio Jorge Andr
2002
Beira Interior Norte: populao e povoamento numa regio perifrica: uma abordagem sobre os concelhos de Almeida, Celorico da Beira, Figueira de Castelo Rodrigo, Guarda, Manteigas, Meda, Pinhel,
Sabugal e Trancoso. Coimbra: Universidade de Coimbra, 2 vols. [Tese de Mestrado em Geografia Humana
apresentada Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra].

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

BAPTISTA, Delfina Pinheiro


2005
Apontamentos sobre os caminhos do contrabando. In JACINTO, Rui e BENTO, Virglio (coord.) - I Conferncias Territrios e Culturas Ibricas. Porto: Campo das Letras / Guarda: C. E. I., p. 148-163.
BAPTISTA, Joo Maria; OLIVEIRA, Joo Justino Baptista de
1874-79
Chorographia moderna de Portugal, 7 vol. Lisboa.
BARBOSA, Pedro Gomes
1998
Organizao defensiva na fronteira beir oriental: Extremadura e Riba Ca at ao sculo XIII, Revista
da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto, XV:1, p. 199-212.
BARREIROS, Gaspar
1561
Chorographia de algvns lvgares que stam em hum caminho que fez Gaspar Barreiros anno de
MDXXXXVJ comendo na cidade de Badajoz em Castella, te de Milam em Italia: c alguas outras
obras cujo catalogo vai scripto com os nomes dos dictos lugares na folha seguinte. Coimbra: Universidade.
BARRIOS GARCA, A. Angel
1998
El Proceso de Ocupacin y de Ordenacin del espacio en la Raya Leo-nesa. In O Tratado de Alcanices
e a importncia histrica das terras de Riba-Ca: actas do Congresso Histrico Luso-Espanhol, 12-17
Setembro 1997. Lisboa: Universidade Catlica Editora, p. 155-183.
BARROCA, Mrio Jorge
1990-91
Do Castelo da Reconquista ao Castelo Romnico (sec. IX a XII), Portuglia, Porto, 11-12, p. 89-136.
1992
Medidas-Padro Medievais Portuguesas, Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto, 2
srie, IX, p. 53-85.
1998
D. Dinis e a arquitectura militar portuguesa, Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto,
2 srie, XV:1, p. 801-822.
2000
Aspectos da evoluo da arquitectura militar da Beira Interior. In Beira Interior. Histria e Patrimnio,
Guarda, p. 215-238.
2000a
Contributo para uma bibliografia dos estudos de castelologia medieval portuguesa (1978-1979). In JORGE, Vtor Oliveira (coord) 3 Congresso de Arqueologia Peninsular. Actas. Porto: ADECAP, Vol. 7 (Arqueologia da Idade Mdia da Pennsula Ibrica), p. 79-88.
2000b
Epigrafia medieval portuguesa (862-1422), 3 vol. Lisboa: Fundao Calouste Gulbenkian / Ministrio da
Cincia e da Tecnologia [tese de doutoramento FLUP].
2003
Tempos de resistncia e inovao: a arquitectura militar portuguesa no reinado de D. Manuel I (14951521), Portuglia, Porto, Nova Srie, vol. XXIV, p. 95-112.
2008-09 De Miranda do Douro ao Sabugal - Arquitectura militar e testemunhos arqueolgicos medievais num espao de fronteira, Portuglia, Porto, Nova Srie, vol. XXIX-XXX, p. 193-252.
BARROCO, Manuel Joaquim
1978
Panoramas do Distrito da Guarda: apontamentos referentes aos concelhos e freguesias do distrito, 14
concelhos e 329 freguesias. Guarda: edio do autor.
BARROS, Henrique da Gama
1885-1922 Histria da administrao pblica em Portugal nos sculos XII a XV. Lisboa: Imprensa Nacional (v1);
Typographia da Academia Real das Sciencias (v2); Typographia de Castro Irmos (v3 e 4).
1936-7
Judeus e mouros em Portugal em tempos passados (apontamentos histrivo-etnogrficos), Revista Lusitana, Lisboa, 34, p. 165-265; 35, p. 161-238.
BARTHE PORCEL, Julio
1945-46
Fueros que sirvieron de base a los de Cceres-Usagre: aportacin a un mapa foral, Anales de la Universidad de Murcia, Murcia, p. 449-454.
BARTL HERNNDEZ, Jos Antonio
2006
Situacin lingstica en la Raya Seca. Interferencias lingsticas. In JACINTO, Rui; BENTO, Virglio (coord.) - O interior raiano do Centro de Portugal. Outras fronteiras, novos intercmbios. Guarda / Porto:
CEI / Campo das Letras - Editores SA., p. 203-213.
BARTOLOM PREZ, Nicols
2010
El Derechu del Reinu de Llen nel sieglu XIII: fontes, lliteratura xurdica y llingia, Lletres Asturianes:
Boletn Oficial de l Academia de la Llingua Asturiana, Oviedo, 102, p. 117-136.
BASTO, Artur de Magalhes
1923
A fronteira hispano-portuguesa (ensaio de geografia poltica), O Instituto, Coimbra, 70:2, p. 57-69; 70:3,
p. 103-117; 70:5, p. 211-225.
BATISTA, Celsa Patrcia Morgado

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

2008

A vivncia do contrabando na construo da identidade raiana numa aldeia raiana fronteiria. Histrias de vida de idosos ex-contrabandistas institucionalizados e no institucionalizados. Covilh: Universidade da Beira Interior [dissertao de Mestrado em Sociologia: Desenvolvimento e Cidadania]

BATISTA, Jos David Lucas


1998
Notas Etimolgicas e Toponmicas, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 7, p. 163-169.
2002
Estudos Sobre Concelhos Medievais de Entre-Ca-e-Zzere, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 7, p. 111-119.
BATISTA, Paulo Leito
1999
Retratos da vida aldeana. Edio do autor.
2001
Rota batida por terras da Beira Ca. Edio do autor.
2002
A Matana e a Gastronomia Raiana, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 7, p. 199-206.
2003
Os ex-votos a Senhora da Graa, Cinco Quinas, Sabugal, 40, dezembro, p. 10.
2006
O bucho e suas variantes, Cinco Quinas, Sabugal, 58, janeiro, p. 27.
2007
O contrabando no falar popular, Cinco Quinas, Sabugal, 79, outubro, p. 24.
2007a
Os condes do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 81, dezembro, p. 26.
2008
Os nossos sabores o patrimnio culinrio raiano, Praa Velha, Guarda, 23, p. 161-168.
BEA, Humberto
1922
Castelos de Portugal. Vol. 1 Os Castelos das Beiras. Porto: Companhia Portuguesa Editora, Lda.
BEIRO, Sarah
1944
Solares da Beira. O de Nossa Senhora da Conceio, em Sortelha, Boletim da Casa das Beiras, Lisboa, ano
IX, n 3, julho-setembro, p. 11-14.
BELEZA, Hugo
1998
Missionrios Claretianos h cem anos em Portugal, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte,
Aldeia da Ponte, 33, setembro, p. 3.
BENAVIDES, Antonio (ed.)
1860
Memorias de D. Fernando IV de Castilla. Madrid: Imprenta de Jos Rodrguez. 2 vol.
BENTO, Jos Alves
1999
Cabeceiras de sepultura de Vilar Maior Sabugal, Renascer, Vilar Maior, 23, novembro, p. 6.
2000
Cabeceiras de sepultura de Vilar Maior - Sabugal, Munda, Coimbra, 39, maio, p. 57-71.
2000a
Sepulturas abertas na rocha de Vilar Maior, Munda, Coimbra, 40, novembro, p. 95-103.
2000b
Sepulturas abertas na rocha de Vilar Maior. Trabalho dactilografado.
2001
Sepulturas abertas na rocha de Vilar Maior Sabugal, Renascer, Vilar Maior, 32, fevereiro, p. 5-6.
2002
Duas sepulturas abertas na rocha de Vilar Maior - Sabugal, Munda, Coimbra, 43, maio, p. 90-96.
2015
Sepulturas abertas na rocha de Malhada Formosa - Arrifana do Ca (Vilar Maior Sabugal), Sabucale,
Sabugal, 7, p. 51-64.
BENTO, Mrio Pires
1978
Estaes arqueolgicas romanas de Meimoa (Beira Baixa), Estudos de Castelo Branco, Castelo Branco,
Nova srie, 3, p. 80-92.
1989
Novos achados arqueolgicos em Meimoa e Benquerena (Penamacor). In Actas do 1 Colquio Arqueolgico de Viseu. Viseu: Governo Civil do Distrito de Viseu, p. 431-440.
BIGOTTE, Jos Quelhas
1948
O culto de Nossa Senhora na diocese da Guarda. Lisboa.
BLZQUEZ, Jos Mara
1985-86
Los escudos con escotadura en V y la presencia fenicia en la costa atlntica y en el interior de la Pennsula Ibrica, Veleia. Revista de prehistoria, historia antigua, arqueologa y filologa clsicas, Vitoria, 2-3, p. 469-497.
BOLO, Manuel de Paiva
1948
O estudo dos falares locais, Mensrio das Casas do Povo, Lisboa, 28, outubro, p. 3-4. [posteriormente
includo em Estudos de lingustica portuguesa e romnica. Coimbra: Universidade de Coimbra, vol. I tomo I, p. 123-132, 1974]
1948a
Notas lingusticas sobre uma regio fronteiria, Mensrio das Casas do Povo, Lisboa, 28, outubro, p. 3-4.
[posteriormente includo em Estudos de lingustica portuguesa e romnica. Coimbra: Universidade de
Coimbra, vol. I - tomo I, p. 133-139, 1974]
1974
Dialectologia e histria da lngua. Isoglossas portuguesas. In Estudos de lingustica portuguesa e romnica. Coimbra: Universidade de Coimbra, vol. I - tomo I, p. 185-250.
BORGES, Augusto Moutinho
1998
O Quotidiano em Riba-Ca no perodo da Restaurao - 1640/1668, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 3,

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

2000
2001
2002
2003
2003a
2006
2008
2015

p. 101-134.
Proposta para um Eco Museu Militar em Riba Ca, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 5, p. 61-75.
A Casa Nobre em Riba-Ca, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 6, p. 29-54.
Formalismo Esttico e Motivos Decorativos da Arte Manuelina em Riba Ca. Um Olhar Histrico sobre a
Arquitectura Civil Quinhentista, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 7, p. 77-93.
O Patrimnio Artstico e Cultural da ordem Hospitaleira de S. Joo de Deus - Provncia Portuguesa, 16062003, e Seus Reflexos no Distrito da Guarda, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 8, p. 151-161.
As pontes e as barcas, os circuitos virios e os caminhos da raia medieval. De margem para margem, sobre
a ponte de Badamalos, suspensa sobre o Rio Ca, Terras da Beira, Guarda, 19 de junho, p. 28.
Estudo da Casa Nobre no Vale do Ca, A Guarda, Guarda, 5023, 16 de maro, p. 6-7.
Estudo da Casa Nobre no Vale do Ca, Praa Velha, Guarda, 23, p. 33-60.
Os Condes do Sabugal, ligaes familiares e a regio de Riba Ca: Inventariao documental e diplomtica
na Torre do Tombo, Sabucale, Sabugal, 7, p. 85-96.

BORGES, Dulce Helena Pires


2012
Sinopse das peas pertencentes coleco do Museu da Guarda provenientes do concelho do Sabugal,
Sabucale, Sabugal, 4, p. 1-14.
BORREGANA, Carlos Afonso
2015
Ncleo Museolgico do Baraal. O museu na tica do utilizador, Sabucale, Sabugal, 7, p. 97-104.
BORREGUERO BELTRN, Cristina (coord.)
2013
La Guerra de la Independencia en el Valle del Duero: los asedios de Ciudad Rodrigo y Almeida. Valladolid: Fundacin Siglo.
BOTELHO, Abel
1917
Uma Corrida de Toiros no Sabugal. In Mulheres da Beira. 2 edio refundida (1 edio, 1886). Porto:
Livraria Chardron de Llo & Irmo, Editores, p. 32-41.
BOTELHO, Manuel Lopes
2010-11
Ribaca - Suas Leis e Costumes Medievais, Cinco Quinas, Sabugal, 117, dezembro, p. 42; 118, janeiro, p.
42; 119, fevereiro, p. 38; 120, maro, p. 38; 121, abril, p. 38; 122, maio, p. 38; 123, junho, p. 42; 124, julho,
p. 42; 125, agosto, p. 44; 125, outubro, p. 38.
2014
Convento da Sacaparte, Cinco Quinas, Sabugal, 161, agosto, p. 26.
BOTELHO, Manuel Lopes; DIAS, Mrio Simes
2009
Foral leons de Alfaiates (1188-1230). Vila Viosa / Coimbra: edio dos autores.
BOURA, Maria Isabel
2006
As Aldeias Histricas de Portugal e as Rotas Culturais. In JACINTO, Rui; BENTO, Virglio (coord.) - O
interior raiano do Centro de Portugal. Outras fronteiras, novos intercmbios. Guarda / Porto: CEI /
Campo das Letras - Editores SA., p. 293-303.
BOURA, Isabel (coord.)
2002
Aldeias Histricas de Portugal: Um Patrimnio com Futuro. Coimbra: CCRC.
BOURA, Isabel; JACINTO, Rui Manuel Missa; LEWIS, Jim R; WILLIAMS, Allan M
1984
The Economic Impact of Returned Emigrants: Evidence from Leiria, Mangualde and Sabugal. In Emigrao e Retorno na Regio Centro. Coimbra: Ministrio da Administrao Interna - Comisso de Coordenao da Regio Centro, p. 63-115.
BRAGA, Franklim Costa
1983
Sabugal - Quadrazais: Origem deste Topnimo, A Guarda, Guarda, 26 de agosto, p. 6.
1992
Ainda o topnimo Quadrazais, A Guarda, Guarda, 20 de maro, p. 7 e 9.
2006
O falar de Quadrazais. In JACINTO, Rui; BENTO, Virglio (coord.) - O interior raiano do Centro de Portugal.
Outras fronteiras, novos intercmbios. Guarda / Porto: CEI / Campo das Letras - Editores SA., p. 215-222.
2006a
Quadrazais, Etnografia e Linguagem. Lisboa: edio do autor [reedio de Dissertao de Licenciatura
em Filologia Romnica, Lisboa: Faculdade de Letras da Universidade de Lisboa, 1971].
2010-11
Para que no se perca a memria, Cinco Quinas, Sabugal, 117, dezembro, p. 30; 122, maio, p. 26.
2011
Gria de Quadrazais - Ligaes com outras grias, Cinco Quinas, Sabugal, 120, maro, p. 32.
2011a
Gria de Quadrazais - Estudo Comparativo com Outras Grias, Praa Velha, Guarda, 30, dezembro, p. 127-157.
2012
Quadrazais - Invasores franceses estiveram em Quadrazais?, Cinco Quinas, Sabugal, 140, novembro, p. 36.
2012a
Para que no se perca a memria de 400 anos de vida em Quadrazais (2 vol.), Lisboa: edio do autor.
2013
A instruo em Quadrazais, Cinco Quinas, Sabugal, 142, janeiro, p. 20.
2013a
Quadrazais - Abade de Quadrazais preso pela Inquisio em 1595, Cinco Quinas, Sabugal, 143, fevereiro, p. 28.
2013b
Inquisio prende, em 1726, 2 crists-novas residentes em Quadrazais, Cinco Quinas, Sabugal, 144, mar-

10

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

o, p. 27.
Quadrazais. Jogos, Brincadeiras e Lenga-Lengas nos Anos 50 do Sc. Passado, Cinco Quinas, Sabugal, 145,
abril, p. 24.
2013d
Trs processos da Inquisio contra moradores em Quadrazais, Praa Velha, Guarda, 33, julho, p. 71-89.
BRANDO, Domingos de Pinho
1957-58
Ara dedicada a Jpiter encontrada em Meimo (Penamacor), Humanitas, Coimbra, 9-10, p. 172-174.
2013c

BRITO, Bernardo de
1690
Monarchia lusitana. Lisboa: Typographia da Academia Real das Cincias de Lisboa. 8 vol.
CABANAS, Antnio
2000
Carregos - estudo do contrabando na Raia Central. [comunicao apresentada ao IV Congresso Portugus de Sociologia, Coimbra, 2000].
2006
Carregos. Contrabando na Raia Central. Lisboa: Artemgica.
CABANAS, Antnio; TOM, Joaquim
2011
Forco. Capeia arraiana. Edio dos autores.
CABRAL, A. Dinis
1962
Riba Ca, Riba de Ca ou Raia, Beira Alta, Viseu, 2. srie, 21:3-4, p. 719-725.
1965
A Ordem Militar de Cavalaria de S. Julio do Pereiro, Beira Alta, Viseu, 24:3, p. 325-342.
CABRAL, Tiago; OSRIO, Marcos
2012
Reconstituio em 3D das ruinas do povoado medieval do Sabugal Velho (Aldeia Velha, Sabugal), Sabucale, Sabugal, 4, p. 71-82.
CAETANO, Carlos Manuel Ferreira
2011
As Casas da Cmara dos Concelhos Portugueses e a Monumentalizao do Poder Local (Sculos XIV
a XVIII) (2 volumes). Lisboa: Universidade Nova de Lisboa / Faculdade de Cincias Sociais e Humanas
[dissertao de Doutoramento em Histria da Arte Moderna].
CAMPOS, Jos Manuel
2007
O contrabando lareira. In Jornadas do Contrabando. Actas. Sabugal: Sabugal+ E.M., p. 69-80.
2011
As Marcas do Contrabando, Cinco Quinas, Sabugal, 118, janeiro, p. 20.
CANINAS, Joo Carlos; HENRIQUES, Francisco; BATISTA, lvaro; MONTEIRO, Mrio; CHAMBINO,
Mrio; HENRIQUES, Fernando Robles; CANHA, Alexandre; CARVALHO, Lus
2009
Estruturas monticulares antigas na fronteira Sul do concelho do Sabugal, Sabucale, Sabugal, 1, p. 21-38.
CANINAS, Joo Carlos; HENRIQUES, Francisco; BATISTA, lvaro; PIRES, Hugo
2011
Pedra das Cruzinhas. Notcia de um monlito gravado na fronteira entre os concelhos do Sabugal e da
Guarda, Sabucale, Sabugal, 3, p. 35-56.
CAPELA, Jos Viriato (coord.)
2013
As freguesias do Distrito da Guarda nas Memrias Paroquiais de 1758. Memrias, Histria e Patrimnio.
Edio do autor.
CAPUCHA, Lus Manuel Antunes
1995
O espelho quebrado: versus e reversus nas tauromaquias populares, Mediterrneo. Revista de Estudos
Pluridisciplinares sobre as Sociedades Mediterrnicas, Lisboa, 5/6, julho-dezembro 1994 / janeiro-junho
1995, p. 33-56.
CARAMELO, Armindo Vaz
2002
Memrias de um Emigrante. Edio do autor.
CARAMELO, Srgio
1999
A gnese da fronteira luso-espanhola. Uma abordagem regional, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 4, p. 23-42.
CARDOSO, Jos Manuel Duro Mateus
2007
Jos Matias. Um Mdico Fruto das Invases Francesas, Renascer, Vilar Maior, 67, maio/junho, p. 3.
CARDOSO, Luis
1747-51
Diccionario Geographico, 2 vol. Lisboa.
CARDOSO, Patrcia Adelaide Alves
2011
Dinmicas do Mundo Rural no Virar do Sculo - O Concelho do Sabugal. Coimbra: FLUC [dissertao de
Mestrado em Geografia Humana, Ordenamento do Territrio e Desenvolvimento].

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

11

CARLOS (Riela), Joo Martins


1986
Recordando. O cultivo e transformao do linho, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 5, p. 8-9.
1986-87
1987a
1988
1989
2003

Recordaes de Costumes e Tradies da Minha Aldeia, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 6, p. 6-7 (I
Introduo; II O Namoro); 7, p. 9-10 (III O casamento; IV Concluso).
Os carretos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 8, p. 9.
Velhos costumes forcalhenses. A malta, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 10, p. 8.
Recordando costumes da Quaresma, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 12, p. 8.
Recordando jogos tradicionais, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 41, p. 17.

CARNEIRO, Andr
2012
Mulheres na Lusitnia romana: vestgios de uma presena discreta. In LOPES, Maria Jos Ferreira et al.
(org.) - Narrativas do Poder Feminino. Braga: ALETHEIA - Associao Cientfica e Cultural, p. 547-564.
CAROO, Jos Carlos
2006
Memrias de outros tempos, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 46, junho, p. 2.
CARREIRINHA, Esteves
2005
O forco da raia, Cinco Quinas, Sabugal, 47, fevereiro, p. 20.
2008
O Colgio de Aldeia da Ponte, Cinco Quinas, Sabugal, 87, junho, p. 24; 88, julho, p. 22; 89, agosto, p. 30-31.
2010
Aldeia da Ponte saqueada e arrasada em 1642, Cinco Quinas, Sabugal, 115, outubro, p. 31.
2011
Pe. Joo de Matos - O Guerrilheiro da Pavarosa, Cinco Quinas, Sabugal, 118, janeiro, p. 21.
CARRILHO, F.
2012
SOUTO ou SOITO: A Questo do Nome, Cinco Quinas, Sabugal, 136, julho, p. 24.
CARVALHO, Antnio Jos de
2002
A Rosa da montanha. Lisboa: Casa do Concelho do Sabugal [1 ed. 1871, Lisboa: Tip. Comercial].
CARVALHO, Pedro Cardoso
2007
Cova da Beira. Ocupao e explorao do territrio na poca romana: um territrio rural no interior
norte da Lusitnia. (Conimbriga; anexos 4). Fundo: Cmara Municipal / Coimbra: IAFLUC.
2008
Por terras do Sabugal na poca romana. In Museu do Sabugal: Coleco Arqueolgica. Sabugal: Pr-Raia
e Cmara Municipal, p. 73-83.
CASTELBRANCO, Joo Pinto Pereira de Figueiredo e
1995
Memria paroquial da Bendada (1758). Bendada: Associao Cultural da Bendada O Carrapato.
CASTELO BRANCO, Manuel da Silva
1997
Duarte de Armas - Livro das Fortalezas. Lisboa: Arquivo Nacional da Torre do Tombo e Edies Inapa.
CASTRILLO LLAMAS, M COncepcin
1997
La tenencia de fortalezas en la corona de Castilla durante la Baja Edad Media (Relaciones de poder entre
monarqua, nobleza y ciudades) Siglos XIII-XV. Madrid: Universidad Complutense de Madrid [tese de
Doutoramento em Histria Medieval].
CASTRO, Joo Baptista de
1762-63
Mappa de Portugal antigo e moderno, 3 vol. Lisboa: Officina Patriarcal de Francisco Luiz Ameno.
CASTRO, Jos Osrio da Gama e
1902
Diocese e Districto da Guarda. Serie d apontamentos historicos e tradicionaes sobre as suas antiguidades; algumas observaes respeitantes actualidade; e notas referentes Cathedral egytaniense e
respectivos prelados. Porto: Typographia Universal (a Vapor).
CELESTINO PREZ, Sebastin; SALGADO CARMONA, Jos ngel
2011
Nuevas metodologas para la distribucin espacial de las estelas del Oeste peninsular. In VILAA, Raquel
(coord.) - Estelas e esttuas-menires da Pr Proto-histria. Sabugal / Coimbra: Cmara Municipal do
Sabugal, Sabugal+ EM, Centro de Estudos Arqueolgicos das Universidades de Coimbra e Porto, Instituto
de Arqueologia do DHAA da FLUC, p. 417-448.
CHARTERS, Lusa Lasso de La Vega y Pedroso
1999
Sortelha. Histria, Usos e Costumes. Sortelha: edio da autora.
CHGJ
1982
1982a

12

Pedras, A nossa terra junto fronteira, Forcalhos, 1, p. 7.


Nossa Senhora da Consolao, A nossa terra junto fronteira, Forcalhos, 1, p. 8-10.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

1985
1985a
1985b
1985-87
1985-88
1986
1986a
1986b
1986c
1986-87
1986-87a
1987
1987a
1987b
1987c
1987-90
1988
1988a
1988b
1988c
1988d
1989
1989a
1989b
1989-90
1989-90a
1990
1990a
1992
1992a
1992b
1992c
1993
1993a
1993-94
1994
1994a
1994b
1994c
1994d
1995
1995a
1997a
1998a
1998b
1998c
2000
2002
2003b
2004
2004a
2005
2005a
2007
2007a

Cancelas, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 3, p. 8.


Demarcao com Castela, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 4, p. 8-9.
O caldo escoado, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 4, p. 10.
A igreja, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 3, p. 6-7; 4, p. 6; 5, p. 13; 6, p. 11-12; 7, p. 13.
O centeio, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 4, p. 7; 5, p. 17-18 (As ceifas); 6, p. 15 (A acareja); 7, p. 19-20
(As malhas); 8, p. 19 (Moinhos e moleiros); 9, p. 22-23 (IV Os fornos e o po).
Cigarros... e no s, Notcias dos Focalhos, Forcalhos, 5, p. 12.
Curiosidades. Os cambos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 5, p. 18.
Medicina popular. O azagre, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 5, p. 18.
Os choos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 6, p. 15-16.
A fronteira, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 5, p. 16-17; 6, p. 12-14; 7, p. 16-17
Datas festivas ao longo do ano, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 6, p. 10-11; 7, p. 14-15; 8, p. 18.
Jogos. O contrabando, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 7, p. 14.
Jogos. O sete escarrapatchte, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 8, p. 15-16.
Capela de S. Brs, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 8, p. 16-17.
Clera, Atestados Sanitrios e Livros Paroquiais, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 8, p. 17-18.
Nossa Senhora da Consolao, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 6, p. 16; 7, p. 17-18; 8, p. 20; 9, p. 24-28;
10, p. 17-18; 11, p. 10-11; 12, p. 18; 13, p. 18-20; 14, p. 21-22; 15, p. 17.
Brinquedos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 9, p. 21.
Usos e costumes, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 9, p. 22.
A capela de Santo Cristo e o Cemitrio Velho, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 9, p. 23-24.
A Irmandade do Senhor, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 10, p. 16.
Portais e portaleiras, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 10, p. 20.
Curiosidades. Vassouras, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 11, p. 13.
Os carpinteiros, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 11, p. 14.
Jogos populares, cantilenas, trocadilhos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 11, p. 16.
Escola, Poltica e Guerra, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 12, p. 11-12; 13, p. 12-13.
Histrias de contrabando, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 12, p. 16-18; 14, p. 11-12; 15, p. 3.
Jogos de casa ou de sero, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 13, p. 11.
Portais e portaleiras, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 15, p. 20.
Sepulturas cavadas na rocha, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 16, p. 17-18; 17/18, p. 10-13.
Liberais e absolutistas, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 17/18, p. 25 (errata em 19, p. 10).
Cortelhas, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 17/18, p. 26.
Pistolas de sabugueiro, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 17/18, p. 28.
Brinquedos populares. Pistola de madeira, Notcias dos Forcalhos - Suplemento, Forcalhos, 20, p. 2.
Histrias de contrabando, Notcias dos Forcalhos - Suplemento, Forcalhos, 20, p. 2.
O encerro, Notcias dos Forcalhos - Suplemento, Forcalhos, 20, p. 11-12; 22, p. 23.
Tratamento - salvao, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 22, p. 13.
De Alfaiates, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 21, p. 10-11.
Jogos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 22, p. 14.
Lageosa. Uma visita pastoral em 1758, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 22, p. 15-19.
Mais um assobio, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 22, p. 24.
A nossa escola, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 23 e 24, p. 9-14.
Brinquedos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 23 e 24, p. 16.
Jogos populares. O jogo do Bitcho, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 29, p. 12.
Juntas da parquia e da freguesia dos Foraclhos, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 30, p. 8-12.
Sacerdotes que serviram na parquia dos Foraclhos, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco,
Forcalhos, 30, p. 13-14.
Bonecas e brincadeiras infantis, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 30, p. 16.
Pedras e pedradas, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 34, p. 7-8.
Antigos usos e costumes, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 39, p. 9-10.
Os choos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 41, p. 22-24.
O padre Joo de Matos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 43, p. 5-8.
Pastores, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 43, p. 8-10.
Os Forcalhos de 1678 a 1696, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 44, p. 8-10.
A tradio ainda o que era, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 45, p. 15-16, 23.
O curral tradicional, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 48, p. 20.
A fronteira, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 49, p. 4-7.

CHORO, Ermelinda
1996
O jogo do cntaro, Sabugal, Lisboa, 78, abril, p. 3.
CID, Antnio Jos do Amaral Balula
1953-56
Subsdios para a Histria Militar da Beira Alta, Beira Alta, Viseu, 12:2-3 (1953), p. 279-292; 12:4 (1953),
p. 299-307; 13:1-2 (1954), p. 219-234; 13:3 (1954), p. 321-332; 13:4 (1954), p. 375-393; 14:1-2 (1955), p.
79-99; 14:3 (1955), p. 143-168; 14:4 (1956), p. 301-319; 15:1 (1956), p. 85-99.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

13

CINTRA, Lus F. Lindley


1958
Toponymie lonaise au Portugal: la rgion de Riba-Coa. In Actes et Mmoires du Veme Congrs International de Toponymie et d anthroponymie. Tomo I. Salamanca: Universidad de Salamanca, p. 245-257.
1984
A linguagem dos foros de Castelo Rodrigo: seu confronto com a dos foros de Alfaiates, Castelo Bom,
Castelo Melhor, Coria, Cceres e Usagre: contribuio para o estudo do leons e do galego-portugus do
sculo XIII. 2. edio. Lisboa: Imprensa Nacional Casa da Moeda (1 ed. 1959).
CLAMOTE, Victor
2013
A morfologia urbana da vila do Soito, O Soito, Soito, 17, II srie, janeiro, p. 2.
COBOS, Fernando; CAMPOS, Joo
2013
Almeida / Ciudad Rodrigo. La Fortificacin de la Raya Central. A Fortificao da Raia Central. Ciudad
Rodrigo: Consorcio Transfronterizo de Ciudades Amuralladas.
COELHO, Antnio Carreira
1998
As nossas Terras. Aldeia da Ponte, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte,
32, junho, p. 2.
COELHO, Levi Manuel
2015
Tabelies, Notrios e documentao notarial do concelho de Sabugal, Sabucale, Sabugal, 7, p. 75-84.
COELHO, Maria Helena da Cruz
1998
Riba Ca em Cortes (sc. XV). In O Tratado de Alcanices e a importncia histrica das terras de Riba-Ca: actas do Congresso Histrico Luso-Espanhol, 12-17 Setembro 1997. Lisboa: Universidade Catlica
Editora, p. 233-246.
2006
Um cruzamento de fronteiras. O discurso dos Concelhos da Guarda em Cortes (Iberografias: 9). Lisboa:
Campo das Letras.
COELHO, Maria Helena da Cruz; RPAS, Lus Miguel
2005
As peties dos concelhos do distrito da Guarda em Cortes e a poltica transfronteiria. In JACINTO, Rui
y BENTO, Virglio (coords.) - I Conferncias Territrios e Culturas Ibricas. Porto: Campo das Letras /
Guarda: Centro de Estudos Ibricos, p. 131-142.
COLLAO, Joo Tello de Magalhes
1931
Cadastro da Populao do Reino (1527). Actas das comarcas dantre Tejo e Odiana e da Beira. Lisboa:
[Tip. da Empr. Nac. de Publicidade].
CORCEIRO, Jos Manuel
2011
A inspeco dos mancebos (1- parte). Dia de Festa, Cinco Quinas, Sabugal, 129, dezembro, p. 32.
CORDEIRO, Ricardo
2013
A tradio ainda o que era em guas Belas, O Interior, Guarda, 12 de janeiro, p. 11.
COROMINAS, Joan
1976
Acerca de algunas inscripciones del Noroeste. In JORD CERD, Franciso; HOZ, Javier de; MICHELENA, Luis (eds.) - Actas del I Coloquio sobre Lenguas y Culturas Prerromanas de la Peninsula Iberica
(Salamanca, 27-31 de mayo de 1974). Salamanca: Universidad (Acta Salmanticensia. Filosofia y Letras;
95), p. 363-385.
CORRAL, Antnio Vermelho do
2012-13
Processo Ritual e Tradio em Portugal a partir da Cultura da Zona de Riba Ca. Figueira de Castelo
Rodrigo. Lisboa: Apenas Livros, 2 volumes.
CORREIA, Antnio Augusto Mendes
1924
Ensaio sobre a idade do bronze em Portugal, Revista de Estudos Histricos, Porto, vol. 1, 1/2, janeiro-junho, p. 24-45; 3, julho-setembro, p. 73-82.
CORREIA, Antnio Martino Venhuizen
2010
Estelas e Esttuas-menires no Centro e Norte de Portugal e Sudoeste da Meseta Superior. Coimbra: Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra [Dissertao de Mestrado em Arqueologia e Territrio].
CORREIA, Fernando da Silva
1942
O Dr. Joaquim Manuel Correia e as suas Memrias sobre o Concelho do Sabugal, Revista Altitude, Guarda, 2:8-9, p. 263-273.
1943
Errata [do artigo acima], Revista Altitude, Guarda, 3:1, p. 31.

14

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

CORREIA, Joo Manuel


1911
Costumes do Concelho do Sabugal, Revista Lusitana, Lisboa, XIV, p. 247-250.
CORREIA, Joaquim Manuel
1905-06
Antiguidades do concelho do Sabugal, O Archeologo Portugus, Lisboa, 10:6-9 (1. srie), p. 199-207;
11:5-8 (1. srie) (1906), p. 129-135.
1906-31
Memria sobre o concelho do Sabugal, O Archeologo Portugus, Lisboa, 11:1-4 (1. srie) (1906), p. 50-63;
14:9-12 (1. srie) (1909), p. 297-308; 15 (1. srie) (1910), p. 86-93; 25 (1. srie) (1921-22), p. 123-128; 27
(1. srie) (1925-26), p. 195-214; 29 (1. srie) (1930-31), p. 246-253.
1942
Povos primitivos de Riba Ca, Revista Altitude, Guarda, 2:12, p. 336-339.
1943
Territrio denominado Riba Ca, Revista Altitude, Guarda, 3:4, p. 95-97.
1943a
O concelho do Sabugal, Revista Altitude, Guarda, 3:7-9, p. 143-145.
2008
Celestina. Episdios da ltima guerrilha carlo-miguelista. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal e Sabugal+ EM.
2010
Terras de Riba-Ca. Memrias sobre o Concelho do Sabugal, 6. edio. Sabugal, Cmara Municipal, (1.
edio 1946; reeditado em 1988, 1992, 1997 e 2004).
CORREIA, Jos Augusto Nobre
2011
Tradies: O bolo dos santos, as castanhas e a matana, Cinco Quinas, Sabugal, 128, novembro, p. 36.
CORREIA, Lus Miguel Maldonado de Vasconcelos
2010
Castelos em Portugal. Retrato do seu perfil arquitectnico [1509-1949]. Coimbra: Imprensa da Universidade de Coimbra.
CORTS GONZLEZ, Carlos Alberto; GUTIRREZ GABRIEL, Angelina (coord.)
2006
Anlise territorial e inventrio dos recursos da raia hispano-lusa: comarca de Ciudad Rodrigo e Terras
de Riba-Ca / Analisis territorial e inventario de recursos de la raya hispano-lusa: comarca de Ciudad
Rodrigo y Tierras de Riba-Ca. Salamanca: Organismo Autnomo de Empleo y Desarrollo Rural.
2006a
A Cooperao Transfronteiria do Organismo Autnomo de Emprego e Desenvolvimento Rural da Diputacin de Salamanca, a Beira Interior Norte e o Douro Superior em Portugal. Salamanca: Organismo
Autnomo de Empleo y Desarrollo Rural.
CORTS GONZLEZ, Carlos Alberto; CABALLERO ARENCIBIA, Agustn; BRANDO, Jorge (coord.)
2006
Beira Interior Norte. Provincia de Salamanca. Valorar la historia y conquistar el futuro. Salamanca:
Organismo Autnomo de Empleo y Desarrollo Rural.
CORTS GONZALZ, Carlos Alberto; SANTA RITA, Susana Guinaldo (coord.)
2008
Atlas de la raya hispano-lusa: Salamanca-Beira Interior Norte / Alto Douro / Atlas da raia hispano-lusa: Salamanca-Beira Interior Norte / Alto Douro. Salamanca: Organismo Autnomo de Empleo y
Desarrollo Rural.
COSTA, Americo
1929-49
Diccionrio Chorographico de Portugal Continental e Insular. Porto: Livraria Civilizao. 12 vol.
COSTA, Antnio Carvalho da
1706-12
Corografia portugueza e descripam topografica do famoso reyno de Portugal..., Lisboa: Oficina de Valentim da Cosra Deslandes, 3 vol.
COSTA, Jos Joaquim da
1997
Actividades ldico-festivas na freguesia de Sortelha. Estudo Monogrfico. Guarda: Instituto Politcnico
da Guarda, Escola Superior de Educao [trabalho para obteno de diploma de Estudos Superiores Especializados em Organizao e Interveno Scio-Educativa]
COSTA, M. Gonalves da
1977-92
Histria do Bispado e cidade de Lamego. Lamego, 6 vol.
COSTA, Maria Jos Bernardo Ricrdio; PACHECO, Maria Aurora Bernardo Ricrdio
2003
Aldeia do Bispo. Princesa da Raia. Guarda: edio das autoras.
COSTA, Paula Pinto
2005
As Ordens Militares no espao entre Douro e Tejo (sculos XII-XIII). In BARROCA, Mrio Jorge e FERNANDES, Isabel Cristina F. (coord.) - Muulmanos e Cristos entre o Tejo e o Douro (Scs. VIII a XIII).
Actas dos Seminrios realizados em Palmela, 14 e 15 de Fevereiro de 2003. Porto, 4 e 5 de Abril de 2003.
Palmela: Cmara Municipal de Palmela / Faculdade de Letras da Universidade do Porto, p. 151-157.
COTTART, Nicole

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

15

2008

CQ
1913

Objets inscrits du Portugal musulman. Poster apresentado no 6 Encontro de Arqueologia do Algarve 23, 24 e 25 de outubro de 2008, Silves.

Sabugal, Mundo Illustrado, Porto, 2:8, 23 de fevereiro, p. 117, 120.

CRISTINA, Paula
1997
Recordando... A Faina do Arranque, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 11, agosto, p. 3.
1999
Recordando... O entrudo de Outrora, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 17, maro, p. 3.
CRISTVO, Jos Lus
1960
O povoamento romano da bacia do curso mdio da Ribeira da Meimoa. Texto policopiado. Trabalho
acadmico de Seminrio do Instituto de Arqueologia da Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra.
Coimbra: [s.n].
CRUZ, Jos P. da
1992
Recolha de Romanceiro de Tradio Oral na Beira Alta e Beira Baixa at 1988, Luso-Brazilian Review,
Madison, 29:1, p. 29-40.
1997
Romance de Santa Catarina, Praa Velha, Guarda, 1, p. 79-86.
1997-07
Romanceiro Tradicional Portugus: Regio da Guarda, Praa Velha, Guarda, 2 (1997), p. 91-103; 3 (1998),
p. 27-37; 4 (1998), p. 63-79; 5 (1999), p. 99-117; 7 (2000), p. 97-109; 8 (2001), p. 149-162; 9 (2001), p. 155165; 10 (2002), p. 153-171; 11 (2002), p. 101-115; 13 (2003), p. 113-123; 14 (2003), p. 179-192; 15 (2004),
p. 243-249; 16 (2004), p. 113-123; 17 (2005), p. 185-199; 18 (2005), p. 213-229; 19 (2006), p. 203-219; 21
(2007), p. 167-172; 22 (2007), p. 167-178.
CUNHA, Lus
2010
A memria como patrimnio: da narrativa imagem. In MARMOL, Camila del; FRIGOL, Joan; NOROTZKY, Susana (eds) - Los Lindes del Patrimonio. Consumo y Valores del Pasado. Barcelona: Icaria, p.
235-249 [comunicao apresentada ao V Encontro Ibrico de Antroplogos, La Seu d Urgell, 2009].
CUNHA, Maria Cristina
1988
Forais que tiveram por modelo o de vora de 1166, Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria,
Porto, 2 srie, V, p. 69-94.
CURADO, Fernando Patrcio
1979
Epigrafia das Beiras, Conimbriga, Coimbra, 18, p. 141-148.
1982
A viao romana no concelho de Penamacor. Contribuio para o estudo da via de Mrida a Braga. In
Actas e Memrias do 1 Colquio de Arqueolgia e Histria do Concelho de Penamacor. Penamacor:
ARCINPE, p. 83-98.
1984
Monumento votivo a Arentia, de Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 7 (27).
1984a
Aras a Laepus procedentes de Pousafoles, Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 7 (28).
1984b
Uma nova estela do Bronze Final na Beira Alta, Arqueologia, Porto, 9, p. 81-85.
1984c
Cipo proveniente de S. Estevo, Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 7 (29).
1984d
Lpide funerria de Pousafoles, Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 8 (30).
1984e
Estela funerria de Ruivs, Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 8 (31).
1984f
Addenda et Corrigenda n. 31, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 10.
1985
Epigrafia das Beiras (Notas e correces - 1), Beira Alta, Viseu, 44:4, p. 641-655.
1985a
Fragmento de cipo funerrio de Panamacor, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 13 (58).
1986
Mais uma estela do Bronze Final na Beira Alta (Fios, Sabugal, Guarda), Arqueologia, Porto, 14, p. 103-109.
1987
Inscrio rupestre de Aldeia da Ponte (Sabugal), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 22 (99).
1987a
Aras a Qvangeivs da Ribeira da Nave (Sabugal), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 22 (100).
1987b
Lpide funerria de S. Estevo (Sabugal), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 22 (101).
1987c
Marco milirio de Alagoas (Sabugal), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 22 (102).
1987d
Patrimnio artstico, Boletim Municipal de Sabugal, Sabugal, 1, p. 3 e 6.
1987-88
Patrimnio cultural, Boletim Municipal de Sabugal, Sabugal, 2 (1987), p. 3 e 5; 3 (1987), p. 4; 4 (1987), p.
4-5; 5 (1988), p. 4-5; 6 (1988), p. 6-7.
1988
Ara fragmentada de Fios (Sabugal), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 27 (122).
1988a
Estelas funerrias de Vila Boa (Sabugal), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 27 (123).
1988b
Fragmento de epgrafe de Malhada Sorda (Almeida), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 27 (125).
1988c
A freguesia do Sabugal ao longo dos tempos, Boletim Municipal de Sabugal, Sabugal, 8, p. 5-8 e 12.
1988-94
A propsito de Conimbriga e Coniumbriga, Gaya, Vila Nova de Gaia, (1 Congresso Internacional sobre o
Rio Douro. Arqueologia), 6, p. 213-234.
1989
As inscries indgenas de Lamas de Moledo (Castro Daire) e do Cabeo das Frguas, Pousafoles (Sabugal): duas teogonias, diferente etnognese? In Actas do I Colquio Arqueolgico de Viseu. Viseu: Governo
Civil do Distrito de Viseu, p. 349-370.

16

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

1995
1996
2001
2002
2004
2008
2013

A inscrio indgena do Cabeo das Frguas, Oppidana, Guarda, 34 (4. srie), p. 42-45.
As inscries indgenas de Lamas de Moledo e Cabeo das Frguas. In ALARCO, Jorge de; SANTOS; Ana
Isabel Palma (coord.) - De Ulisses a Viriato. O primeiro milnio a. C.. Lisboa: Museu Nacional de Arqueologia, p. 154-159.
O Patrimnio Arqueolgico do Concelho. In Congresso do 7 Centenrio do Foral - Sabugal. Sabugal:
Cmara Municipal do Sabugal, p. 109-113.
A ideologia tripartida dos indoeuropeus e as religies de tradio paleohispnica no Ocidente peninsular. In RIBEIRO, Jos Cardim (coord.) - Religies da Lusitnia Loquuntur Saxa. Lisboa: Museu Nacional de Arqueologia, p. 71-77.
A Martim Calvo e aos povoadores do Fundo, Ebvrobriga, Fundo, 2, p. 77-115.
Epigrafia das Beiras (Notas e Correces - 2), Ebvrobriga, Fundo, 5, p. 121-148.
Notas sobre dois marcos milirios prismticos, de Augusto (23 a. C.), da regio da Guarda, Sabucale, Sabugal, 5, p. 59-74.

DE LA TORRE RODRGUEZ, Jos Ignacio


1996
A Comarca de Ribaca no Tratado de Alcaices, Douro - Estudos & Documentos, Porto, 1:1, p. 15-25.
1998
La sociedad de frontera de Ribaca: fueros y modelos de poblamiento, Revista da Faculdade de Letras do
Porto Histria, Porto, XV:1, p. 783-799.
1999
A mulher na fronteira: a condio feminina nas cartas de foral de Ribaca e do Douro Internacional, Douro - Estudos & Documentos, Porto, 4:7, p. 11-26.
DEL BARRIO ALISTE, Jos Manuel; REI, Constantino Mendes; BAPTISTA, Alberto Moreira (coord.)
2008
Directorio transfronterizo de productores ecolgicos y artesanales / Directrio transfronteirio de produtores biolgicos e artesanais. Salamanca: Organismo Autnomo de Empleo y Desarrollo Rural.
DELICADO, Ana; SILVA, Lus; JUNQUEIRA, Lus; HORTA, Ana; FONSECA, Susana; TRUNINGER, Mnica
2013
Ambiente, paisagem, patrimnio e economia: Os conflitos em torno de parques elicos em Portugal, Revista Crtica de Cincias Sociais, Coimbra, 100, maio, p. 11-36.
DEUSDADO, Manuel Antnio Ferreira
1893
Chorographia de Portugal. Lisboa: Guillard, Aillaud & Ca.
DGM [Domingos Gonalves Martins]
1981
Rana-cataplana de outros tempos, Mensagem da Saudade, Alfaiates, 246/247, julho/agosto, p. 7.
DIAS, Ana Paula Veloso Pratas
2013
A variao ou~oi em Portugal Continental. Lisboa: Faculdade de Letras da Universidade de Lisboa [dissertao de Mestrado em Lingustica].
DIAS, Joo Jos Alves
1982
A Beira interior em 1496: sociedade, administrao e demografia, Arquiplago: revista da Universidade
dos Aores. Srie Cincias Humanas, Ponta Delgada, 4, p. 95-193.
DIAS, Maria Ceclia Lana Falco
2003
Documentos inditos sobre o Convento de Aldeia da Ponte, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da
Ponte, Aldeia da Ponte, 52, junho, p. 4.
DIAS, Luiz Fernando de Carvalho
1961-62
Forais manuelinos do Reino de Portugal e do Algarve conforme o exemplar do Arquivo Nacional da
Torre do Tombo de Lisboa. 5 volumes. Beja: edio do autor.
DIAS, Mrio Simes
1996
Os forais de Vilar Maior. Sabugal: edio do autor.
1996a
Vilar Maior: Histria, monumentos e lendas. Sabugal: edio do autor.
1998
Memrias da Beira Ca. Coimbra: edio do autor.
1998a
Imagem do Senhor dos Aflitos. Lenda do Senhor dos Aflitos, Renascer, Vilar Maior, 20, outubro, p. 2.
1999
A Lenda de Nossa Senhora do de Vilar Maior (Sabugal, Guarda), Renascer, Vilar Maior, 22, maro, p. 6.
2000
Os Condes de Vilar Maior (Sabugal, Guarda), Renascer, Vilar Maior, 25, janeiro, p. 4.
2000a
Um caso exemplar na forca de Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 27, junho, p. 3.
2000b
Estaes arqueolgicas do Vale da Lapa e Malhada Formosa, Vilar Maior (Sabugal) e Citnea Oppidanea
da Malhada Sorda (Almeida), Renascer, Vilar Maior, 30, setembro, p. 4.
2000c
O justiado de Badamalos, Renascer, Vilar Maior, 30, setembro, p. 6.
2000d
A comenda de S. Pedro de Vilar Maior e as suas marcaes, Renascer, Vilar Maior, 31, novembro, p. 4.
2001
Um proco de Vilar Maior de 1900 a 1904 (Pe. Domingos Joo Pires, 1877-1959), Renascer, Vilar Maior,
32, fevereiro, p. 2.
2001a
Estaes arqueolgicas do Vale da Lapa e Malhada Formosa, Vilar Maior (Sabugal) e citnea oppidanea da
Malhada Sorda (Almeida), Munda, Coimbra, 42, novembro, p. 21-24.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

17

2004
2005
2005a
2006
2007
2008
2012

Foros de Alfaiates na Ribaca promulgados entre 1188 e 1209 pelo rei Afonso IX de Leo, Praa Velha,
Guarda, 16, p. 13-18 (repetido em Renascer, Vilar Maior, 76, maro/abril de 2009, p. 3).
A zona de Vilar Maior, Alfaiates, Sabugal, com os Povos Colarnos, Oppidani Colarni, na Romanizao da
Lusitnia, Praa Velha, Guarda, 17, p. 209-222.
Gravuras rupestres na memria histrica de Vilar Maior, Praa Velha, Guarda, 18, p. 11-18.
Memrias histricas de Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 62, maio / junho, p. 2.
Capites-mores de Vilar Maior entre 1795 e 1834, Renascer, Vilar Maior, 67, maio / junho, p. 4; 68, setembro / outubro, p. 4.
Lendas e factos sobre a 3 invaso francesa no antigo concelho de Vilar Maior (1296-1855), Renascer,
Vilar Maior, 74, novembro / dezembro, p. 2.
O talism de Vilar Maior (Cavaleiros do Ca). Coimbra: edio do autor.

DIAS, Nlia (coord. cientfica)


1999
Roteiro de Museus (Coleces Etnogrficas). Regio Centro (Beiras). Terceiro Volume. Lisboa: Olhapim
Edies.
DAZ-GUARDAMINO URIBE, Marta
2010
Las estelas decoradas en la prehistoria de la Pennsula Ibrica. Madrid: Universidad Complutense de
Madrid. [tese de doutoramento]
DIOGO, Lus (Manuel Lus Nunes)
2005
Mordomia do Menino Jesus (Capeia). In Aldeia do Bispo. As pedras e as gentes. Aldeia do Bispo: Mordomos da Capeia, p. 39-43.
DONDELEWSKI, Bartosz
2011
De costas viradas. O falar de San Martn di Trebellu (Cceres, Espanha) comparado com o falar dos
Foios (Guarda, Portugal) atravs das realizaes actuais do <ei> tnico, dos /s/ e /z/ iniciais e mediais
e do <ch> pr-nuclear. Cracvia, Universidade Jaguelnica [tese de licenciatura].
2012 O maegu e o falar dos Foios. Passado comum e caminhos evolutivos divergentes. COnservao e rejeio
de dialectalismos, Estudios Hispanicos, Cracvia, 20, p. 99-112.
DOMERGUE, Claude
1987
Catalogue des mines et des fonderies antiques de la Pninsule Ibrique. Madrid: Boccard (Publications de
la Casa de Velasquez - srie Archeologie 8), vol. 2.
1990
Les mines de la pninsule Ibrique dans l Antiquit romaine. Roma: cole Franaise de Rome (Publications de l cole Franaise de Rome, 127).
2005

Directorio de cooperacin transfronteriza / Directrio de cooperao transfronteiria. Gabinete de Iniciativas Transfronterizas Junta de Castilla y Len.

DRDIO, Paulo
1998
Centros de povoamento: um percurso pelas Vilas medievais. In Terras do Ca, da Malcata ao Reboredo.
Os valores do Ca. Guarda: Estrela-Ca, Agncia de Desenvolvimento Territorial da Guarda, p. 12-63.
DUARTE, Eugnio dos Santos
2009
Ba da Memria o Soito de antigamente. Soito: edio do autor.

[rene, entre outros textos, 40 artigos publicados no jornal Cinco Quinas, entre o nmero 61 (abril 2006)
e 104 (novembro 2009). Por estarem aqui editados, no se indicam as referncias iniciais].
2009a
Funeral de uma criana no Soito at dcada de 1950, Cinco Quinas, Sabugal, 105, dezembro, p. 19.
2010
Enterro de adultos no Soito de Antigamente, Cinco Quinas, Sabugal, 106, janeiro, p. 21.
2010a
Crendices Populares no Soito e Arredores, Cinco Quinas, Sabugal, 107, fevereiro, p. 19.
2010b
A Festa de Santa Eufmia, de Quadrazais, Cinco Quinas, Sabugal, 108, maro, p. 23.
2010c
Gastronomia no Soito (e Concelho) de Antigamente, Cinco Quinas, Sabugal, 109, abril, p. 25.
2010d
O contrabando em Quadrazais, Cinco Quinas, Sabugal, 110, maio, p. 18.
2010e
Ba da memria. O movimento em Quadrazais, nas dcadas de 1930 e 1940, Cinco Quinas, Sabugal, 111,
junho, p. 27.
2010f
Ba da memria. Histrias de Vale de Espinho, Cinco Quinas, Sabugal, 113, Agosto, p. 25.
2010g
Ba da memria. Alcunhas de pessoas do Soito, Cinco Quinas, Sabugal, 114, setembro, p. 27.
2010h
Ba da memria. O Padre Salcedas, Proco de Quadrazais, Cinco Quinas, Sabugal, 115, outubro, p. 12.
2010i
Ba da memria. Alcunhas das Pessoas de Quadrazais, Cinco Quinas, Sabugal, 117, dezembro, p. 18.
2011
Ba da memria. Os Incndios no Soito e concelho (antigamente), Cinco Quinas, Sabugal, 118, janeiro, p. 20.
2011a
Ba da memria. Os moinhos e os fornos do Soito de antigamente, Cinco Quinas, Sabugal, 119, fevereiro, p. 16.
2011b
Ba da memria. O Sabugal de antigamente, Cinco Quinas, Sabugal, 122, maio, p. 18.
2011c
Ba da memria. A vida de um casal no concelho (antigamente), Cinco Quinas, Sabugal, 123, junho, p. 18.
2011d
Ba da memria. Curiosidades sobre o Soito, Cinco Quinas, Sabugal, 128, novembro, p. 18.
2011e
A lenda dos castanheiros de Joo de Amores, Cinco Quinas, Sabugal, 129, dezembro, p. 18.

18

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

DUARTE, Joo Manuel Aristides


1999
A Msica Tradicional do Soito, O Soito, Soito, 10, maio, p. 8; 11, junho, p. 8; 12, julho, p. 8.
2000
Histria das festas de S. Cristvo, O Soito, Soito, 21, maio, p. 2; 22, junho, p. 6; 23, julho, p. 3; 27, outubro, p. 5.
2009
Ba da memria... As Malhas nos anos 70, Cinco Quinas, Sabugal, 95, fevereiro, p. 18.
DUARTE, Vera Magalhes
2010
Conservao de uma cermica arqueolgica, Sabucale, Sabugal, 2, p. 15-24.
2014
Interveno de conservao e restauro nas runas habitacionais no interior do castelo de Vilar Maior, Sabucale, Sabugal, 2, p. 85-100.
DURAND, Robert
1988
Guerre et fortification de l habitat au Portugal aux XIIe et XIIIe sicles. In BAZZANA, Andr (dir) - Castrum 3. Guerre, fortification et habitat dans le monde mditerranen au Moyen ge. Actes du colloque
de Madrid (24-27 novembre 1985). Roma: cole Franaise de Rome, p. 179-186.
DURO, Maria Teresa Baslio Loureno
2001
Jogos tradicionais transfronteirios. Estudo comparativo entre as actividades ldicas de Aldeia Velha e
Navasfras. Guarda: IPG, ESE.
EMDIO, Jos; EMDIO, Marisa
2013
Nomes e alcunhas, Cinco Quinas, Sabugal, 143, fevereiro, p. 14; 144, maro, p. 19; 145, abril, p. 19; 147,
junho, p. 18; 149, agosto, p. 22.
ENCARNAO, Jos d
1975
Divindades indgenas sob o domnio romano em Portugal: subsdios para o seu estudo. Lisboa: Imprensa
Nacional - Casa da Moeda.
1987
Divindades indgenas da Lusitnia, Conimbriga, Coimbra, 26, p. 5-37.
2000
Os indgenas na epigrafia da Beira Interior. In Beira Interior. Histria e Patrimnio: actas das I Jornadas
de Patrimnio da Beira Interior (Guarda, 1-3 Outubro 1998). Guarda: Cmara Municipal, p. 151-158.
ENCARNAO, Jos d; GUERRA, Amlcar
2010
The current state of research on local deities in Portugal, In ARENAS-ESTEBAN, J. Alberto (ed.) - Celtic
Religion across space and time. (IX Workshop F.E.R.C.AN). Toledo: Junta de Comunidades de Castilla-La Mancha, p. 94-112.
ESTCIO, Antnio J. E.
2001
As rvores nos Brases Municipais. Freixo de Espada Cinta: Cmara Municipal.
ESTEVES, Antnio Maria Manso
2014
Portugal na Raia Central. Memrias dum Povo das Altas Terras de Ribaca. Edio do autor.
FALHAS, Susana
2010
Aldeias Histricas de Portugal Guia Turstico. Mda: Olho de Turista.
FARIA, Antnio Marques de
1985
Subsdios para um inventrio dos achados monetrios no distrito da Guarda, Bibliotecas, Arquivos e Museus, Lisboa, 1:2, p. 679-689.
1989
Sobre a presena romana no actual territrio portugus. Apostilas ao recente livro do Prof. Jorge de Alarco, Conimbriga, Coimbra, 28, p. 53-69.
FERNANDES, A. de Almeida
1995-01
A toponmia da Beira Alta no Dicionrio Onomstico Etimolgico de Jos Pedro Machado, Beira Alta,
Viseu, 54:3-4 (1995), p. 211-243; 55:3-4 (1996), p. 219-258; 56:1-2 (1997), p. 15-57; 56:3-4 (1997), p. 253292; 57:1-2 (1998), p. 1-38; 57:3-4 (1998), p. 237-277; 58:1-2 (1999), p. 1-37; 58:3-4 (1999), p. 265-299;
59:1-2 (2000), p. 1-41; 59:3-4 (2000), p. 295-336; 60:1-2 (2001), p. 1-50.
1999
Toponmia Portuguesa. Exame de um dicionrio. Arouca: Associao para a Defesa da Cultura Arouquense.
FERNANDES, Alexandre
2008
A emigrao portuguesa da zona raiana. Estudo do Concelho do Sabugal, Distrito da Guarda, Iberografias,
Guarda, 4, p. 71-79.
2013
La coopration transfrontalire dans le processus de dveloppement de deux rgions priphriques: Beira
Interior Norte / Provicne de Salamanca. Paris: Universit Paris-Sorbonne; Lisboa - Universidade Nova de
Lisboa [tese de doutoramento UPS - Estudos portugueses, brasileiros e de frica lusfona; UNL - Geografia].
FERNANDES, Antnio Alves
2011
A Festa do Natal. A Festa da Famlia, Cinco Quinas, Sabugal, 118, janeiro, p. 28.
2011a
Os meus tempos da Quaresma e Pscoa, Cinco Quinas, Sabugal, 121, abril, p. 22.
2011b
Bismula - Profisses - Artes e Ofcios, Cinco Quinas, Sabugal, 122, maio, p. 30.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

19

2013

As fontes e os chafarizes, Cinco Quinas, Sabugal, 153, dezembro, p. 24.

FERNANDES, Carlos
1994
O Tratada de Alcanizes e seus antecedentes, Boletim da Sociedade de Geografia de Lisboa, Lisboa, 112:112, p. 101-119.
FERNANDES, Isabel Cristina
1982
Vestgios proto-histricos e romanos do Verdugal. In Actas e Memrias do 1 Colquio de Arqueologia e
Histria do Concelho de Penamacor. Penamacor: ARCINPE, p. 57-64.
FERNANDES, Joo Baptista
1965
A linguagem de Aldeia Velha e povoaes vizinhas. Coimbra: Faculdade de Letras [Dissertao policopiada].
FERNANDES, Ldia
2010
Capitis romanos do concelho do Sabugal sobre a utilizao da ordem toscana em territrio nacional,
Sabucale, Sabugal, 2, p. 25-50.
2013
Tabuleiros de jogo inscritos na pedra : um roteiro ldico portugus. Lisboa: Apenas Livros.
FERNANDES, Ldia; OSRIO, Marcos
2013
Tabuleiros de jogo e outras gravaes no castelo de Vilar Maior, Sabucale, Sabugal, 5, p. 91-108.
FERR, Pere
2000-04 Romanceiro portugus da tradio oral moderna : verses publicadas entre 1828 e 1960. Lisboa: Fundao Calouste Gulbenkian, 4 volumes.
FERREIRA, Ana Paula Ramos
2004
Epigrafia funerria romana da Beira Interior: inovao ou continuidade? Lisboa: Instituto Portugus
de Arqueologia.
FERREIRA, Daniela F. de Freitas
2012
Memria coletiva e formas representativas do (espao) religioso. O contributo da epigrafia votiva para
o entendimento das manifestaes religiosas no contexto da ocupao romana da Beira Interior. Porto:
Faculdade de Letras da Universidade do Porto [dissertao de mestrado em Arqueologia].
FERREIRA, Manuela Barros (coord.), GONZLEZ SALGADO, Jos Antnio (ed.)
2015
Lngua e histria na fronteira norte-sul. Bibliografia / Lengua e historia en la frontera norte-sur. Bibliografa. Mrtola: Campo Arqueolgico de Mrtola. Edio electrnica disponvel em http://www.camertola.pt/image/l%C3%ADngua-e-cultura-na-fronteira-norte-sul-bibliografia.pdf.
FIGUEIREDO, Cristvo Jos Moreira de
1952-53
Subsdios para o estudo da viao romana das Beiras, Beira Alta, Viseu, 11:4, p. 299-330; 12:1 (1953), p.
27-63; 12:2-3 (1953), p. 153-208.
FIGUEIREDO, Fr. Manuel de
1817
Descripo de Portugal: Apontamentos e notas da sua historia antiga, e moderna, ecclesiastica, civil, e
militar. Lisboa: Tip. Lacerdina.
FIGUEIREDO, Mesquita de
1933
Subsdios para a Bibliografia da Histria Local Portugusa. Lisboa: Biblioteca Nacional
FIGUEIREDO, Moreira de
1948
Beira antiga. Seus limites e divises. Capitanias-mores em 1815. Elementos para a soluo do velho problema provincial, Beira Alta, Viseu, 7:1-2, p. 113-130.
1960-61
A Beira e as invases de leste, Beira Alta, Viseu, 19:4 (1960), p. 403-423; 20:1 (1961), p. 29-55; 20:2 (1961),
p. 349-353.
FIGUEIREDO, Paula
2014
Plpitos seiscentistas: a parentica e o Conclio de Trento, INVENIRE. Revista de Bens Culturais da Igreja, Moscavide, 8, janeiro-junho, p. 22-27.
FLOREZ, Henrique
1758
Espaa Sagrada. Theatro geographico-historico de la Iglesia de Espaa. Origen, divisiones, y limites
de todas sua Provincias. Antiguedad, Traslaciones, y estado antiguo y presente de sus Sillas, con varias
Dissertaciones criticas. Tomo XIV. De las iglesias de Abila, Caliabria, Coria, Coimbra, Ebora, Egitania,
Lamego, Lisboa, Ossonoba, Pacense, Salamanca, Viso, y Zamora, segun su estado antiguo. Madrid:

20

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

Oficina de Antonio Marin.

FONSECA, Amlia Gonalves


2014
A transfigurao da cultura popular pelas novas tecnologias. O concelho do Sabugal em tempos de mudana. Braga: Universidade do Minho / Aveiro: Universidade de Aveiro [Tese de Doutoramento em Estudos Culturais, Especialidade de Sociologia da Cultura].
FONSECA, Antnio M.; GONALVES, Daniela; AZEVEDO, Maria Joo
2008
A ligao terra: identidade dos idosos rurais da raia portuguesa, Iberografias, Guarda, 4, p. 109-121.
FONSECA MORETN, Emilio
2004
Viviendas de judos y conversos en Galicia y el norte de Portugal, Anuario brigantino, Betanzos, 27, p. 431-466.
FORTE, A[lberto dos Santos]
1903
Sabugal. Noticia historica. Terras de Riba-Ca, Portugal Militar, Lisboa, 5, maio, p. 65-67.
FORTUNA, Isabel
2004
A Tradicional Matana do Porco, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 37, maro p. 4.
FRADE, Helena
1993
As termas medicinais da poca romana em Portugal. In Actas do II Congresso Peninsular de Histria Antiga (Coimbra, 18-20 Outubro 1990). Coimbra: Instituto de Estudos Clssicos e Instituto de Arqueologia
da Faculdade de Letras de Coimbra, p. 874-900.
FRANKLIM, Francisco Nunes
1825
Memoria para servir de indice dos foraes das terras do reino de Portugal e seus dominios. Lisboa: Academia Real das Sciencias. 2 ed.
FRANCO, Jos I.
1941
Notas etnogrficas. Adivinhas, cancioneiro, ditados e conceitos, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 1:1, p. 17-20.
1941a
Notas etnogrficas. O que foi ao cu e voltou, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 1:3, p. 21-22.
1941b
Notas etnogrficas. A gria de Quadrazais, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 1:7, p. 18-22.
1942
Notas etnogrficas. Arte popular. Uma coberta de Riba-Ca, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 2:5, p. 163-164.
1942a
Notas etnogrficas. Ditados e conceitos, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 2:10, p. 299-301.
1943
Notas etnogrficas. I. Linguagem, II. Ditados e conceitos, III. Cancioneiro, Revista Altitude, Guarda, 1.
srie, 3:10, p. 223-225.
FREIRE, Anselmo Braancamp (ed.)
1916
Tombo da Comarca da Beira (1395), Archivo Historico Portuguez, Lisboa, vol. X, p. 208-366.
FREIRE, Manuel Leal
1969
Por terras de Sabugal. Quadros Etnogrficos. Porto
1996
Ribaca em contra luz. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal.
2001
Aspectos Etnogrficos do Concelho. In Congresso do 7 Centenrio do Foral Sabugal. Sabugal: Cmara
Municipal do Sabugal, p. 71-83.
2001a
Contrabando, delito mas no pecado. Guarda: edio do autor.
2004
O casamento nas aldeias do distrito da Guarda antes do Grande xodo de 1960. Breve esboo sociolgico,
Praa Velha, Guarda, 16, p. 103-112.
2005
Medicina popular, Renascer, Vilar Maior, 56, janeiro / fevereiro, p. 2.
2005a
Os bodos do Esprito Santo, Cinco Quinas, Sabugal, 50, maio, p. 3.
2006
Os Trabalhos do linho, Cinco Quinas, Sabugal, 64, julho, p. 2.
GAIBROIS DE BALLESTEROS, Mercedes
1922
Historia del reinado de Sancho IV de Castilla. Madrid: Tipografa de la Revista de Archivos, Bibliotecas
y Museos (2 vol).
GALN DOMINGO, Eduardo
1993
Estelas, paisaje y territorio en el bronce final del suroeste de la Pennsula Ibrica, Cumplutum, Madrid,
Extra 3.
GALHOZ, Maria Aliete
1987-88
Romanceiro popular portugus. Lisboa: Instituto Nacional de Investigao Cientfica / Centro de Estudos
Geogrficos, 2 volumes.
GAMITO, Teresa Jdice

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

21

2005

The Celts in Portugal, e-Keltoi, 6 (The Celts in the Iberian Peninsula), p. 571-605.

GARCIA, Clia
1996
O falar do Casteleiro, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 8, dezembro, p. 2.
GARCIA, Jos Manuel
1984
Epigrafia Lusitano-romana do Museu Tavares Proena Jnior. Castelo Branco: Museu de Tavares Proena Jnior.
1988-94
Religies antigas na bacia do Douro portugus, Gaya, Vila Nova de Gaia, (1 Congresso Internacional
sobre o Rio Douro), p. 107-124.
1991
Religies antigas de Portugal. Aditamentos e observaes s Religies da Lusitnia de J. Leite de Vasconcelos. Lisboa: Imprensa Nacional - Casa da Moeda.
GARCA FERNANDEZ, Manuel
1998
La politica internacional de Portugal y Castilla en el contexto peninsular del tratado de Alcaices: 12671297. Relaciones diplomticas y dinsticas, Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto,
XV:1, p. 901-943.
GARCIA, Maria Antonieta
1996
Denncias em nome da f: perseguio aos judeus no distrito da Guarda de 1607 a 1625. Caderno de culpas
do bispado da Guarda e seu distrito e das visitaes. Lisboa: Instituto de Sociologia e Etnologia das Religies,
Universidade Nova de Lisboa.
GARCIA MORENO, Lus
1998
Riba Coa en el periodo visigodo. In O Tratado de Alcanices e a importncia histrica das terras de Riba-Ca: Actas do Congresso Histrico Luso-Espanhol, 12-17 Setembro 1997. Lisboa: Universidade Catlica
Editora, p. 115-130.
GATA, Antnio
1996
A Pscoa da minha infncia. Renascer, Vilar Maior, 6, abril, p. 7.
GOMES, Carlos Alberto Morgado
1996
Forais do Sabugal. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal.
GOMES, Jesu Pinharanda
1959
Um tipo especial de folclore no folclore beiro, A Guarda, Guarda, 2654, 9 de janeiro, p. 3; 2656, 23 de
janeiro, p. 3; 2662, 6 de maro, p. 3.
1959a
Crnicas desfiadas do sculo XIX. Uma reunio na Cmara de Sortelha, Correio da Beira, Guarda, 640, 30
de julho, p. 2.
1959b
Quatro quadras nicas no folclore portugus, A Voz, Lisboa, 11581, 1 de agosto, p. 3.
1968
Prticas de etnografia (Temas de Etnografia Portuguesa). Lisboa: ed. autor.

NOTA: inclui trabalhos publicados anteriormente revistos para esta edio: Introduo a uma etnografia
infantil (1964); Contribuio para o mapa dos dialectos portugueses: a gria de Quadrazais (1964); O
Cancioneiro de Quadrazais (1964); Da Quaresma Fesrta das Flores (1967).
1970
Subsdios para a Bibliografia do Distrito da Guarda. Braga.
1971
Memria sobre o teatro popular em Quadrazais. In: ABELHO, Azinhal (ed.) - Teatro Popular Portugus.
Vol. IV - Entre-Douro-e-Tejo. Braga: Editora Pax, p. 337-341.
1977
Memrias de Riba Coa e da Beira Serra 1. Braga: Editora Pax.
1978
Memrias de Riba Coa e da Beira Serra 2. O Motim do Aguilho do Sabugal. Lisboa: Casa do Concelho
de Sabugal.
1981
Histria da Diocese da Guarda. Braga: Editora Pax.
1990
O carvalho de S. Joo em Riba-Ca, Douro e Neve, Guarda, 58, 1 quinzena de maio, p. 4.
1992
Um ensalmo arcaico de Riba-Ca: o salmo da gipl e a orao de Santa Cilh, Pensamento Portugus,
vol. VI, Braga: ed. Autor.
1996-97
Confrarias, Misericrdias, Ordens Terceiras, Obras Pias e outras associaes de fiis em Portugal nos sculos XIX e XX. Bibliografia Institucional (Contributo), Lusitania Sacra, Lisboa, 2 srie, 8/9, p. 611-648.
1999
Brincar e jogar em Quadrazais. In - Brincadeiras da minha meninice. Guarda: Associao de Jogos Tradicionais da Guarda, p. 121-129.
GOMES, Jesu Pinharanda; BAPTISTA, Jos Leito; RIBEIRO, Fernando Pinto
1999
Bibliografia sobre o Concelho do Sabugal (Contributo). Lisboa: Casa do Concelho do Sabugal.
GOMES, Jesu Pinharanda; BAPTISTA, Jos Leito; RIBEIRO, Fernando Pinto; BATISTA, Paulo Leito
2001
Bibliografia sobre o Concelho do Sabugal (Contributo). In Congresso do 7 Centenrio do Foral Sabugal. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal, p. 205-225.
GOMES, Jos Manuel Lousa
1985
Memrias da Minha Terra Soito-Sabugal: usos, costumes, tradies e lendas do meu tempo. Soito:

22

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

edio do autor.
GOMES, Maria Antonieta Santa Clara
1955
Monografia de Cerdeira do Ca (Beira Alta). Lisboa: ISSS [relatrio de estgio do Curso de Servio Social].
GOMES, Maria Rosa Lopes
2006
Contrabandos em terras de Riba-Ca, de 1939 a 1974. Sabugal: Litorraia.
GOMES, Rita Costa
1987
A Guarda medieval: posio, morfologia e sociedade (1200-1500). Lisboa: S da Costa.
1996
Castelos da Raia. I. Beira. Lisboa: IPPAR.
GONALVES, Agostinho
1986
Origens da capeia arraiana, Sabugal, Lisboa, 35, abril/maio, p. 1 e 8.
GONALVES, Antnio Augusto F.
2005
A ronda e o pagar o vinho, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 59, maio, p. 2.
GONALVES, Iria
2009
Povoamento medieval de Riba Coa, Paisagens rurais e urbanas. Fontes, metodologias, probelmticas, Lisboa,
IV, p. 53-107.
GONALVES, Iria (org.)
2010
Tombos da Ordem de Cristo. Comendas da Beira Interior Centro. Lisboa: Centro de Estudos Histricos, Universidade Nova de Lisboa.
GONALVES, Jos Dias
1999
Lendas e factos histricos de Vilar Maior e do seu castelo, Renascer, Vilar Maior, 24, dezembro, p. 5-6.
2003
A fortuna de um rico-homem e fidalgo de Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 47, junho, p. 3-4.
GONALVES, Lus Jorge
2000
Implantao e conservao dos castelos da raia da Beira (sculos XII-XVI). In JORGE, Vtor Oliveira (coord) 3 Congresso de Arqueologia Peninsular. Actas, Vol. 7 (Arqueologia da Idade Mdia da Pennsula
Ibrica). Porto: ADECAP, p. 131-140.
GONALVES, Manuel Luiz Fernandes (Lei)
2016
Aldeia do Bispo: Carvalhos para a Artilharia da Praa Forte de Almeida, Cinco Quinas, Sabugal, 180, maro, p. 26.
GONZLEZ DAZ, Alicia (coord.)
2012
Fortificaciones de los siglos XII y XIII en las fronteras del reino de Len. Valladolid: Junta de Castilla y
Len / Consejera de Cultura y Turismo.
GONZLEZ JIMNEZ, Manuel
1998
Las relaciones entre Portugal y Castilla durante el siglo XIII, Revista da Faculdade de Letras do Porto
Histria, Porto, XV:1, p. 1-24.
GONZLEZ SIMANCAS, Manuel
1910
Plazas de guerra y castillos medioevales de la frontera de Portugal (Estudios de arquitectura militar).
Madrid: Tip. de la Revista de Arch. Bibl. y Museos [separata da Revista de Archivos, Bibliotecas y Museos,
1910-11: XIV(5-6), p. 372-396; XIV(7-8), p. 81-117; XIV(9-10), p. 244-287; XIV(11-12), p. 375-387; XV(12), p. 1-19; XV(7-8), p. 18-63].
GORROCHATEGUI, Joaqun; VALLEJO, Jos Mara
2010
Lengua y onomstica. Las inscripciones lusitanas, Iberografias, Guarda, 6, p. 71-80.
GUERRA, Amlcar
2007
Sobre o territrio e a sede dos Lancienses (Oppidani e Transcvdani) e outras questes conexas, Conimbriga, Coimbra, XLVI, p. 161-206.
GUSMO, Sarg.
1979
A Romaria de Nossa Senhora da Pvoa e as Lutas entre os Sitiantes de Aldeia da Ponte e Alfaiates, A
Ponte, Aldeia da Ponte, 8, outubro / dezembro, p. 7.
GUTIRREZ GONZLEZ, Jos Avelino; BENITEZ GONZLEZ, Carmen; LARRN IZQUIERDO, Hortensia
1994
Las pueblas fronterizas entre Len y Portugal en los ss. XII y XIII: ciudadelas de Riba-Ca (Beira, Portugal). In JORGE, Vtor Manuel Oliveira (coord) - 1. Congresso de Arqueologia Peninsular: (Porto, 12-18

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

23

de Outubro de 1993): actas, Vol. 4. p. 381-400.


GUYONVARCH, Christian-Joseph
1967
Linscription du Cabeo das Frguas (Portugal), Ogam, Rennes, 19:3-4, juin, p. 253-263.
HENRIQUES, Bernardino
1991
Fios. Uma olhadela para o seu passado, Notcias dos Forcalhos, 16, p. 16-18.
1998
Era uma vez... (o que se sabe e no sabe dos Fios), 2. edio. Mirandela: edio do autor.
1998a
O linguajar fojeiro. 2. edio, corrigida e aumentada. Mirandela: edi-o do autor.
2002
Mesas. A serra sagrada, Cinco Quinas, Sabugal, 20, maro, p. 7; 21, abril, p. 7.
2002a
Natal fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 29, dezembro, p. 4.
2003
As janeiras fojeiras, Cinco Quinas, Sabugal, 30, janeiro, p. 8.
2003a
Fevereiro fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 31, fevereiro, p. 8.
2003b
Abril fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 33, abril, p. 14.
2003c
Maio fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 34, maio, p. 8.
2003d
Junho fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 35, junho, p. 14.
2003e
Julho fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 36, julho/agosto, p. 9.
2003f
Setembro fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 37, setembro, p. 13.
2003g
Outubro fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 38, outubro, p. 18.
2003h
Novembro fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 39, novembro, p. 14.
2007
Terra ntima (pequenas narrativas etnogrficas). Fios: Grupo Cultural e Desportivo dos Fios.
HENRIQUES, Helder Manuel Guerra (org.)
2009
Penamacor - 800 Anos de Histria. Penamacor: Cmara Municipal de Penamacor
HERCULANO, Alexandre (dir.)
1856-1961 PORTUGALIAE MONUMENTA HISTORICA a saeculo octavo post Christum usque ad quintum decim Leges et Consuetudines (1856-1961). Lisboa: Academia Scientiarum.
HERNNDEZ VEGAS, Mateo
1935
Ciudad Rodrigo. La Catedral y la Ciudad. (2 vols) Salamanca: Imprenta Comercial Salmantina.
HOZ, Javier de
2013
La epigrafa lusitana y la interseccin de religin y lengua como marcador identitario, Revista da Faculdade de Letras. Cincias e Tcnicas do Patrimnio, Porto, XII, p. 87-98.
ISIDORO, Pedro; DIAS, Joo Alveirinho; BASTOS, Maria Rosrio
2015
O Coa (NE Portugal): o rio que une, aparta e protege! Em torno da definio do conceito de fronteiras.
[s.l.].
ISIDORO, Pedro Jorge da Costa
2012
As fronteiras de Ribaca. Da comunidade ao Municpio. Vilar Maior. Lisboa: Universidade Aberta [relatrio de investigao].
JANELA, Nuno Filipe Frade
1997
Jogos Tradicionais do Concelho do Sabugal. Estudo das Prticas Ldicas do Baraal, Sabugal, Sortelha
e Vilar Maior. Guarda: Instituto Politcnico da Guarda, Escola Superior de Educao [trabalho de seminrio do 4 ano do Curso de Professores do Ensino Bsico - variante de Educao Fsica]
JCC
1880

Portugal. Villa de Sabugal, O Universo Illustrado, 4, p. 105-106.

JORDO, Levy Maria


1859
Portugalliae Inscriptiones Romanae. Olisipone: Typis Academicis, vol. I.
JORELO
1996

Entrudo, Nordeste, Nave, 124, fevereiro, p. 5.

JORGE, Carlos Henriques Gonalves


1989
O concelho de Alfaiates em 1758 - Memrias Paroquiais. Forcalhos: Associao Recreativa e Cultural dos
Forcalhos.
1990
O concelho de Sabugal em 1758 - Memrias Paroquiais. Forcalhos: Associao Recreativa e Cultural dos
Forcalhos.
1990a
O concelho de Vila do Touro em 1758 - Memrias Paroquiais. Forca-lhos: Associao Recreativa e Cultural dos Forcalhos.
1991
O concelho de Vilar Maior em 1758 - Memrias Paroquiais. Forcalhos: Associao Recreativa e Cultural
dos Forcalhos.
1993
O concelho de Sortelha em 1758 - Memrias Paroquiais. Forcalhos Sabugal.

24

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

1993a
1996
1996a
1996b
1996-97
1996-03

1997a
1997b
1997c
1997d
1998a
1998b
1998c
1998-99
2004
2004a
2008
2009-15

O falar local, Notcias dos Forcalhos - Suplemento, Forcalhos, 20, p. 3-6.


Brinquedos populares. O arco, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 25, p. 14.
Poos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 26, p. 18-19.
O carro de bugalhas, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 26, p. 20.
Brinquedos populares, Notcias dos Forcalhos - Suplemento Ao forco, Forcalhos, 27, p. 10; Notcias dos
Forcalhos, Forcalhos, 28, p. 8.
Actas da Junta, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 25, p.5-8 (Velhas actas da Junta) ; 26 (Velhos documentos da Junta), p. 8-12; 27 (Suplemento Ao forco), p. 4-7 (Documentos da Junta); 28 (Suplemento Ao
forco), p. 3-7; 29 (Suplemento Ao forco), p.1-3; 30 (Suplemento Ao forco), p. 1-3; 31 (Suplemento Ao
forco), p. 1-3; 32, p. 7-8; 33, p. 9-10; 38, p. 8-11; 39 (Suplemento Ao forco), p. 13-14; 40, p. 4; 41, p. 5-7.
A ermida de Nossa Senhora da Consolao em Forcalhos (Sabugal). Edio do autor.
Um proco espanhol, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 29, p. 4-6.
A irmandade das almas, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 29, p. 9.
A ronda, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 29, p. 10.
Relao das Juntas de freguesia, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 31, p. 6.
O amolantchim, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 31, p. 9.
Uma pipa especial, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 31, p. 10.
Regedores, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 31, p. 4-6; 32, p. 7.
Portais e portaleiras, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 42, p. 4-8.
bitos de 1853 a 1890, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 42, p. 9-10.
Os Forcalhos no concelho de Vilar Maior, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 50, p. 5-10.
Forcalhos. Uma aldeia de Riba Coa. (7 volumes) Edio do autor.

JORGE, Carlos Ramajal


1988
A raia, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 10, p. 10-12.
1992
Achegas para uma biografia, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 17/18, p. 20-21.
JORGE, Maria da Conceio Ramajal
1998
A Capeia. Edio da autora
2002
Costumes velhos, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 39, p. 7-9.
JORGE, Orlindo J P C
2006
Patrimnio de uma terra. Alminhas, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 46, p. 21-22.
KOCH, Michael
2010
Postoloboso, Cabeo das Frguas, Monte do Facho. Tres ejemplos de la romanizacin en la parte indoeuropea de la Hispania antigua, Iberografias, Guarda, 6, p. 55-62.
LADERO QUESADA, Miguel Angel
1998
Reconquista y definiciones de frontera, Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto, XV:1,
p. 655-691.
LAGE, Jorge
2013
Memrias da Maria Castanha. Edio do autor.
LAMBRINO, Scarlat
1965
Les inscriptions latines indites du Muse Leite de Vasconcelos, O Archelogo Portugus, Lisboa, 2. srie, 3, p. 5-73.
LARCHER, Jorge
1940
Castelos de Portugal. Belmonte - Sortelha, Revista dos Centenrios, Lisboa, 22, outubro, p. 27-29.
LEAL, Augusto Soares de Azevedo Barbosa de Pinho
1873-90
Portugal Antigo e Moderno Diccionario Geographico, Estatistico, Chorographico, Heraldico, Archeologico, Historico, Biographico e Etymologico de todas as cidades, villas e freguezias de Portugal e de
grande numero de aldeias. 12 volumes. Lisboa: Livraria Editora de Matos Moreira & Companhia.
LEAL, Guilhermina
2005
A irmandade de So Sebastio da Bismula ou um exemplo de solidariedade na vida e na morte, Praa
Velha, Guarda, 18, p. 131-141.
2006
Os bens de mo morta na rea da diocese da Guarda particularmente nos antigos concelhos de Alfaiates e
Vilar Maior, Praa Velha, Guarda, 20, p. 55-61.
2008
Memrias que persistem e resistem, Praa Velha, Guarda, 24, p. 125-130.
LEO, Duarte Nunez do
1610
Descripo do reino de Portugal. Lisboa: Jorge Rodriguez.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

25

LEISNER, Vera
1998
Die megalithgrber der Iberischen Halbinsel. Madrider Forschungen, Band: 1). Berlim - New York.
LEMOS, Francisco Sande; REI, Jos Manuel Loureno
2000
Minerao antiga na Serra da Malcata (Beira Interior). In FERREIRA, Maria do Cu [et al.] (eds.) - Beira
Interior. Histria e Patrimnio: actas das I Jornadas de Patrimnio da Beira Interior (Guarda, 1-3 Outubro 1998). Guarda, p. 185-198.
LIMA, Alexandra Cerveira Pinto S. (coord.)
1998
Terras do Ca, da Malcata ao Reboredo. Os valores do Ca. Guarda: Estrela-Ca, Agncia de Desenvolvimento Territorial da Guarda.
LIMA, Baptista de
1932-41
Terras portuguesas: arquivo histrico-corogrfico ou corografia histrica portuguesa. 8 vols. Pvoa de
Varzim: Tipografia Cames.
LIMA, Luiz Caetano de
1734
Geografia historica de todos os estados soberanos de Europa, com as mudaas que houve nos seus dominios, especialmente pelos tratados de Utrecht, Rastad, Baden, da Barreira, da Quadruple Alliana, de
Hannover, e de Sevilha; e com as Genealogias das Casas reynantes, e outras muy principaes. Lisboa:
Officina de Joseph Antonio da Sylva.
LOBATO, Joo Rodrigues
1982
Esboo monogrfico da parte nordeste da freguesia de Penamacor. In Actas e Memrias do 1 Colquio de
Arqueologia e Histria do Concelho de Penamacor. Penamacor: ARCINPE, p. 163-173.
LOBO, Francisco Sousa
2003
Arquitectura militar. Castelo do Sabugal: famoso, medieval e emblemtico, Arquitectura e Vida, Lisboa,
39, maio, p. 106-109.
LOPES, Joo Marques
1959
Bendada na Histria, Tradio e Lenda. Braga: Tip.Editorial Franciscana.
LOPES, MAria Carolina Ferreira Marcos
2014
O papel do turismo na dinamizao da regio centro. Reabilitao e revitalizao das termas de guas
Radium. Lisboa: FAUL [Projeto Final de Mestrado em Arquitetura].
LPEZ JIMNEZ, scar
2003
Dataciones rediocarbnicas en la Protohistoria del sudoeste de la Meseta Norte. Consideraciones para un
trabajo por hacer, Trabajos de Prehistoria, Madrid, 60(2), p. 131-142.
LOUREIRO, Vanessa
2000
Levantamento Arqueolgico de Vilar Maior (do Paleoltico aos incios do sc. XX). Trabalho realizado no
mbito da cadeira de Proto-Histria. Lisboa: Universidade Nova de Lisboa / Faculdade de Cincias Sociais
e Humanas. (Policopiado).
LOUREIRO, Vanessa, MARTINHO, Carla
2001
Tabuleiro de jogo de Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 37, novembro, p. 4.
2002
Igreja de Santa Maria do Castelo, Renascer, Vilar Maior, 38, fevereiro, p. 1 e 3.
LOURENO, Alpio Pinheiro
1999
O meu primeiro frete de contrabando, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 33, p. 4-5.
LOURENO, Antnio Joaquim
1999
A cooperao transfronteiria entre o concelho do Sabugal e a comarca de Ciudad Rodrigo. In: Actas del 6
Congreso de Economa Regional de Castilla y Len (Zamora, 1998). Comunicaciones, vol. 3. Valladolid:
Junta de Castilla y Len, p. 1482-1501.
LOURENO, Joana; OLIVEIRA, Ricardo; RAIMUNDO, Francisco; TEIXEIRA, scar
2011
Gravuras em Pousafoles do Bispo, Sabucale, Sabugal, 3, p. 57-62.
LUS, Carlos Manuel ; LAJES, Carlos dos Santos
1979
Memrias de Vila do Touro. Lisboa: edio dos autores.
MACHADO, Daniel Augusto
2008
Memrias, usos e costumes dum povo. Casteleiro. Edio do autor.

26

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

2008a

Ceifas. Casteleiro, o celeiro do Concelho, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 55, setembro, p. 4.

MACHADO, Lus Saavedra


1920
Aquisies do Museu Etnolgico Portugus, O Archelogo Portugus, Lisboa, 1. srie, 24, p. 241-270.
MAGALHES, Ana Maria; ALADA, Isabel
2002
Lendas e Segredos das Aldeias Histricas de Portugal. Coimbra: Comisso de Coordenao da Regio
Centro.
MAGRO, Maria Virgnia Anto Pga
2011
Vilar Maior - Evoluo de um castelo e povoado raiano de Riba-Ca (sc. XI a XV). Porto: Faculadde de
Letras da Universidade do Porto. [Dissertao de Mestrado em Arqueologia]
MAIA, Clarinda de Azevedo
1970
A penetrao da lngua nacional de Portugal e de Espanha nos falares fronteirios do Sabugal e da regio
de Xalma e Alamedilla. In XXIX Congresso Luso Espanhol para o Progresso das Cincias (Lisboa, 31 de
Maro a 4 de Abril de 1970). Colquio 2: Herana social peninsular perante o desenvolvimento industrial. Lisboa: Associao Portuguesa para o Progresso das Cincias, tomo 3, p. 231-243.
1977
Os falares fronteirios do concelho do Sabugal e da vizinha regio de Xalma e Alamedilla. Coimbra:
Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra.
MALAFAIA, E. B. de Atade
1997
Pelourinhos portugueses. Tentmen de Inventrio Geral. Lisboa: Imprensa Nacional - Casa da Moeda.
MANSO, Ana; MANSO, Francisco
2008
As termas do Cr, Praa Velha, Guarda, 23, p. 85-97.
2009
A Fonte do Sabugal, Praa Velha, Guarda, 25, p. 189-205.
MANSO, Francisco
2010
Os Forcalhos em festa, Cinco Quinas, Sabugal, 108, maro, p. 27.
2010a
A Capela de Nossa Senhora da Consolao, Cinco Quinas, Sabugal, 109, abril, p. 37.
2010b
A Fonte do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 111, junho, p. 44.
2010c
Uma Capeia, roubada, nos Fios, Cinco Quinas, Sabugal, 113, Agosto, p. 18-19.
2010d
Um povo em aflio e o regedor demitido, Cinco Quinas, Sabugal, 113, Agosto, p. 19.
2010e
O Sabugal, a Repblica e a Maonaria, Cinco Quinas, Sabugal, 117, dezembro, p. 41.
2011
Riba-Ca: Raia ou Fronteira? Praa Velha, Guarda, 30, dezembro, p. 101-126.
2012
Coisas e Gentes do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, abril, 133, p. 33.
2012a
Contrabando de panos de algodo. Coisas e gentes do Sabugal (2), Cinco Quinas, Sabugal, 134, maio, p. 3.
2012b
Uma orelha exemplar. Coisas e gentes do Sabugal (3), Cinco Quinas, Sabugal, 135, junho, p. 3.
2012c
Termas do Cr. Coisas e gentes do Sabugal (4), Cinco Quinas, Sabugal, 136, julho, p. 3.
2012d
A escola da nossa terra. Coisas 3e gentes do Sabugal (5), Cinco Quinas, Sabugal, 137, agosto, p. 3.
2012e
Capeia raiana: origens, Cinco Quinas, Sabugal, 138, setembro, p. 3.
2012f
A pavorosa, Cinco Quinas, Sabugal, outubro, 139, p. 3.
2012g
A Revoluo dos Nabos, Cinco Quinas, Sabugal, 140, novembro, p. 3.
2012h
O concelho do Sabugal em datas, Cinco Quinas, Sabugal, 141, dezembro, p. 3.
2013
Crimes do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 142,janeiro, p. 3.
2013a
Crimes do Sabugal - II, Cinco Quinas, Sabugal, 143,fevereiro, p. 3.
2013b
Contrabandista e Passador: O SALSA, Cinco Quinas, Sabugal, 144,maro, p. 3.
2013c
O Conselheiro Teles de Vasconcelos, o Salsa e Santo Estvo, Cinco Quinas, Sabugal, 145, abril, p. 3.
2013d
A iluminao pblica no concelho do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 146, maio, p. 3.
2013e
Os baldios do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 147, junho, p. 3.
2013f
Confrarias e Irmandades do Sabugal. Irmandades do Concelho do Sabugal em 1758, Cinco Quinas, Sabugal, 148, julho, p. 3.
2013g
As sortes de Aldeia do Bispo, Cinco Quinas, Sabugal, 149, agosto, p. 3.
2013h
gua: Fontes e Chafarizes do Concelho do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 150, setembro, p. 3.
2013i
Histria da Populao do Concelho do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 151, outubro, p. 5; (2) As Divises
Administrativas do Sabugal ao longo dos tempos, 152, novembro, p. 3; (3), 153, dezembro, p. 3.
2014
Sabugal: um super concelho, Cinco Quinas, Sabugal, 154, janeiro, p. 3.
2014a
O Sr. Regedor. Quem se lembra do Sr. Regedor? J bem poucos, sobretudo os nascidos aps 1970, Cinco
Quinas, Sabugal, 157, abril, p. 3.
2014b
Regedores da nossa terra, Cinco Quinas, Sabugal, 158, maio, p. 3; (2), 159, junho, p. 3; (3), 161, agosto, p. 3.
2014c
Heris da Capeia, Cinco Quinas, Sabugal, 162, setembro, p. 3; 163, outubro, p. 3.
2014d
Guarda Fiscal, Cinco Quinas, Sabugal, 164, novembro, p. 3.
2014-15
O Sabugal e a Grande Guerra, Cinco Quinas, Sabugal, 165, dezembro, p. 3; (2), 166, janeiro, p. 3.
2015
A Guerra do Ultramar e o Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 167, fevereiro, p. 3; 168, maro, p. 3.
2015a
Misericrdias do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 169, abril, p. 3.
2015b
Aldeia Velha, Cinco Quinas, Sabugal, 170, maio, p. 3.
2015c
Nave, Cinco Quinas, Sabugal, 171, junho, p. 3.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

27

2015d
2015e
2015f
2015g
2016
2016a
2016b

Mercados e feiras do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 172, julho, p. 3.


Malcata: beleza e crimes, Cinco 3Quinas, Sabugal, 175, outubro, p. 3.
O cordo sanitrio da Raia, Cinco Quinas, Sabugal, 176, novembro, p. 3.
O Sabugal em notcias de jornais (antigos), Cinco Quinas, Sabugal, 177, dezembro, p. 3.
Uma famlia ilustre e ignorada, Cinco Q33uinas, Sabugal, 178, janeiro, p. 3.
Fios: me coragem, Cinco Quinas, Sabugal, 180, maro, p. 3.
Quadrazais: Cirurgio na Inquisio, Cinco Quinas, Sabugal, 181, abril, p. 3.

MANSO, Jos R Pires; MATOS, Antnio F de; GONALVES, Ftima


2012
Os municpios e a qualidade de vida. Covilh: UBI / Observatrio para o Desenvolvimento Econmico e Social.
MANSO, Jos R Pires; SIMES, Nuno Miguel
2007
Os Municpios e a qualidade de vida em Portugal: Proposta metodolgica com vista sua mensurao e
ordenao. Covilh: UBI / Observatrio para o Desenvolvimento Econmico e Social.
2009
Indicador sinttico de desenvolvimento econmico e social ou de bem-estar dos municpios do continente
portugus. Covilh: UBI / Observatrio para o Desenvolvimento Econmico e Social.
MANSO, Norberto
1994
Soito. Desenvolvimento, evoluo e mudana cultural. Lisboa: Universidade Tcnica de Lisboa, ISCSP.
[dissertao de mestrado em Cincias Antropolgicas].
2005
Contrabando: Contributo para o seu estudo, Cinco Quinas, Sabugal, 57, dezembro, p. 25.
MANTAS, Vasco Gil
1990
A rede viria do convento Escalabitano. In Simpsio sobre la red viaria en la Hispania romana. Zaragoza:
Institucin Fernando el Catlico, p. 219-239.
MANUEL, Z
1981
Os ferreiros, A Ponte, Aldeia da Ponte, 13, janeiro/maro, p. 9.
MARCO SIMN, Francisco
2005
Religion and religious practices of the ancient Celts of the Iberian Peninsula, e-Keltoi, 6 (The Celts in the
Iberian Peninsula), p. 287-345.
MARCOS, Paulo Nave
2012
Levantamento dos stios arqueolgicos de Aldeia da Ponte, Sabucale, Sabugal, 4, p. 45-70.
MARQUES, Antnio Augusto Pereira
1937-38
Assistncia Mdico Rural, Aco Mdica, Lisboa, VI, outubro (1937), p. 136-143; VII, janeiro (1938), p. 178-212.
1943
Plano de organizao da Assistncia Maternidade e Infncia no concelho do Sabugal, Aco Mdica,
Lisboa, XXIX, julho a setembro, p. 56-70.
MARQUES, Carlos Alberto
1941
Notas etnogrficas. I - As malhas em Riba-Coa, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 1:5, p. 6-8.
1995
A bacia hidrogrfica do Ca. Lisboa: Assrio & Alvim [reedio de: Subsdios para o estudo da Geografia
de Portugal. A Bacia Hidrogrfica do Ca, Biblos, Coimbra, XI, 1935, p. 388-419; XII, 1936, p. 172-211;
Algumas Notas Etnogrficas de Riba-Coa, Biblos, Coimbra, XIV, 1938, p. 478-504; XV, 1939, p. 473-485].
MARQUES, Carlos Santos; PONTE, Salete da
1980
Fbula anular romana e fivela de cinturo romana do Museu Eduardo Malta (Covilh). Porto: Tip. Minerva.
MARQUES, Gentil
2000
Lendas de Portugal. 5 vol. s.l.: Marina Editores Lda [1 ed. - 1962].
MARQUES, Horcio Tom
2013
Portas do Ca: reinventar a interpretao de uma herana milenar, Sabucale, Sabugal, 5, p. 7-18.
MARQUES, Jos
1993
Os municpios portugueses dos primrdios da nacionalidade ao fim do reinado de D. Dinis. Alguns aspectos, Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto, 2 srie, X, p. 69-90.
1998
Os municpios na estratgia defensiva dionisina. In As relaes de fronteira no sculo de Alcaices (IV
Jornadas Luso-Espanholas de Histria Medieval. Actas). Porto, vol. 1, p. 523-544.
MARQUES, Jos Mendes
2004
Genealogia das Gentes da Aldeia do Baraal (Concelho do Sabugal - Distrito da Guarda), Praa Velha,
Guarda, 15, p. 105-117.
MARQUES, Jlio Silva

28

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

1995
1995a
1995b
1996
1996a
1996b
1997
1997a

Filho de Vilar Maior, Bispo do Porto, Renascer, Vilar Maior, 1, agosto, p. 7.


Vilar Maior e o seu passado, Renascer, Vilar Maior, 3, dezembro, p. 2.
Romanceiro popular, Renascer, Vilar Maior, 3, dezembro, p. 2.
D. Filomena, Renascer, Vilar Maior, 5, fevereiro, p. 5.
Recordando. A Quaresma, Renascer, Vilar Maior, 6, abril, p. 4.
Inquiries (Tombo da Comarca da Beira), Renascer, Vilar Maior, 7, agosto, p. 6.
A matana do porco, Renascer, Vilar Maior, 10, fevereiro, p. 3.
Memrias de Vilar Maior. Minha Terra, Minha Gente. Vilar Maior: edio do autor.

MARQUES, Manuel
2001
Concelho de Belmonte. Memria e Histria. Belmonte: Cmara Municipal.
MARQUES, Pedro Jos
1853
Diccionario geographico abbreviado das oito provincias dos Reinos de Portugal e Algarves com a designao dos concelhos, comarcas, districtos, provincias, dioceses, oragos, freguezias, congruas respectivas, legaos de distancia, correios, e feiras. Porto: Thypographia Commercial.
MARTN BENITO, Jos Ignacio; MARTN BENITO, Juan Carlos
1994
Prehistria y romanizacin de la tierra de Ciudad Rodrigo. Ciudad Rodrigo: Centro de Estudios Mirobrigenses, Ayuntamiento de Ciudad Rodrigo.
MARTN MARTN, Jos Luis
1998
Conflictos luso-castellanos por la raya, Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto, XV:1,
p. 259-274.
MARTN VALLS, Ricardo
1965
Investigaciones arqueolgicas en Ciudad Rodrigo, Zephyrvs, Salamanca, 16, p. 71-98.
MARTN VISO, Iaki
2004
La frontera como integracin del territrio en la Edad Mdia: la raya leonesa (siglos XII-XIII), Revista de
Histria da Sociedade e da Cultura, Coimbra, 4, p. 9-56.
2005
Una frontera casi invisible: los territorios al norte del Sistema Central en la Alta Edad Media (siglos VIII-XI), Studia Historica. Historia Medieval, Salamanca, 23, p. 89-114.
2005a
La formacin y consolidacin de la frontera en la comarca de Ciudad Rodrigo: la configuracin de un espacio feudal (siglos XII-XIII). In Congreso Internacional la Raya Hispano-Lusa. Relaciones hispano-portuguesas del Duero al Tajo. Salamanca: Punto de encuentro, Diputacin de Salamanca-Ayuntamiento de
Ciudad Rodrigo-Centro de Estudios Mirobrigenses, p. 33-70.
2005b
En la periferia del sistema: Riba Ca entre la Antigedad tarda y la Alta Edad Media (siglos VI-XI). In
JACINTO, Rui; BENTO, Virglio (coords.) - I Conferncias Territrios e Culturas Ibricas. Porto: Campo
das Letras / Guarda: Centro de Estudos Ibricos, p. 186-208.
2007
Tumbas y sociedades locales en el centro de la Pennsula Ibrica en la Alta Edad Media: el caso de la comarca de Riba Ca (Portugal), Arqueologa y Territorio Medieval, Jan, 14, p. 21-47.
2007a
Capere vel populare. Formacin y desarrollo de una frontera feudal entre el Duero y el Tajo (siglos XI-XII). In
SABAT I CURULL, Flocel (ed.) - Balaguer, 1105. Crulla de civilitzacions. Lleida: Pags editors, p. 177-223.
2008
Una periferia creativa: la articulacin del territorio en la comarca de Riba Ca (Portugal) (siglos VI-XI),
Territorio, Sociedad y Poder. Revista de Estudios Medievales, Oviedo, 3, p. 85-109.
2008a
Leoneses y portugueses en el territorio de Sabugal. In Museu do Sabugal: Coleco Arqueolgica. Sabugal: Pr-Raia e Cmara Municipal, p. 101-111.
2009
Sabugal Velho y el castillo de Abaroncinos, Sabucale, Sabugal, 1, p. 59-74.
MARTNEZ DEZ, Gonzalo
1971
Los Fueros de la familia Coria Cima-Coa, Revista Portuguesa de Histria, Coimbra, 13, p. 343-373.
MARTINS, Bruno Miguel Pack
2013
Retirada do Arme du Portugal na campanha de 1810-11. Lisboa: FLUL [tese de Mestrado em Histria
Militar].
MARTINS, I
1998
Vamos saltar a fogueira, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 14, junho, p. 1 e 3.
2013
Encontros do Passado, em Vidas com Histria. Dolutlia e o seu grupo, Notcias do Casteleiro, Casteleiro,
73, maro, p. 5.
MARTINS, Joaquim Tenreira
2008
Viagens na minha infncia. Lembranas romanescas. Porto e Fios: O Progresso da Foz e Ca-gueda.
2009
As invases francesas. A batalha do Sabugal. 3 de Abril de 1811, Cinco Quinas, Sabugal, 97, abril, p. 4.
2009a
As invases francesas. Fuentes de Ooro - a ltima oportunidade de Massena, Cinco Quinas, Sabugal, 98,
maio, p. 4.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

29

MARTINS, Jorge
2014
A Judiaria do Sabugal. In SARAIVA, Antnio e CAMEIJO, Alcina (org.) - Judeus, Judiarias e Cristos-Novos na Beira Interior. Guarda: Agncia para a Promoo da Guarda, p. 153-156.
MARTINS, Jos
1958
Drama sob as nuvens. Lisboa: Tipografia Freitas Brito Lda.
MARTINS, M. Carlos
1941
Notas histricas de Riba-Ca. Um episdio da Restaurao, Revista Altitude, Guarda, 1:1, p. 23-24.
1941a
Linguagem regional. O falar de Riba-Ca, Revista Altitude, Guarda, 1:3, p. 25-26; 1:4, p. 11-14.
MARTINS, Xavier Cameijo
2015
O patrimnio cultural no marketing dos lugares e no desenvolvimento dos territrios rurais: o concelho
do Sabugal. Coimbra: Universidade de Coimbra / FLUC [Dissertao de Mestrado em Gesto e Programao do Patrimnio Cultural].
2015a
Sabugal: marketing territorial a partir do patrimnio cultural, Sabucale, Sabugal, 7, p. 113-122.
MATIAS, Jlio
1997
Usos e costumes da freguesia, Renascer, Vilar Maior, 11, abril, p. 8.
1997a
Romagens e tradies religiosas, Renascer, Vilar Maior, 11, abril, p. 8.
MATOS, Ramiro de
1979-81
O concelho de Sabugal no sculo XVIII (1. parte), Sabugal, Lisboa, 5 (1979), p. 8; 10 (1981), p. 3.
MATTOSO, Jos
1990
Da comunidade primitiva ao municpio: o exemplo de Alfaiates. In Fragmentos de uma composio medieval. Lisboa: Editorial Estampa, 2. edio (1. edio 1987), p. 35-48.
MATTOSO, Jos (dir.)
1993-94
Histria de Portugal, 8 vol. Lisboa: Crculo de Leitores.
MEA, Elvira Cunha de Azevedo
1997
A Inquisio de Coimbra no sculo XVI. A instituio, os homens e a sociedade. Porto: Fundao Eng
Antnio de Almeida.
MEDEIROS, Carlos L (coord.)
1990
Bibliografia das Monografias Locais. Sntese temtica das artes e ofcios tradicionais. Vol. I. Lisboa:
Ministrio da Educao / Projecto Artes e Ofcios Tradicionais.
MEDEIROS, Eduardo Jos Rocha
2010
A Cooperao Transfronteiria Portugal-Espanha e Sucia-Noruega. Efeito barreira e Impactes Territoriais do INTERREG-A. Lisboa: Universidade de Lisboa / Instituto de Geografia e Ordenamento do
Territrio [tese de doutoramento em Geografia / Planeamento Regional e Urbano].
MELENA JIMNEZ, Jos Luiz
1985
Salama, Jlama y la epigrafia latina del antiguo Corregimiento. In Symbolae Ludovico Mitxelena septuagenrio oblatae. Vitoria/Gasteiz: Universidad del Pas Vasco (Anejos de Veleia; I), p. 475-530.
MELO, Ana vila de; ALVES, Helena e ARAJO, Maria de Ftima
2002
The Bronze palstave from the Quarta Feira Copper Mine, Central Portugal. In OTTAWAY, Barbara e WAGER, Emma (eds.) - Metals and Society. BAR IS 1061, p. 109-115.
MELO, Arnaldo Rui Azevedo de Sousa
1998
Relaes interconcelhias no reinado de D. Dinis, Revista da Faculdade de Letras do Porto - Histria,
Porto, XV:1, p. 545-575.
MENDES, Antnio
2009
Presena dos Missionrios Claretianos em Aldeia da Ponte, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da
Ponte, Aldeia da Ponte, 76, junho, p. 2; 77, setembro, p. 3; 78, dezembro, p. 6.
MENDES, Jos Carlos
1997
Los (Fornos dos) Italianos, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 12, dezembro, p. 2.
MENDES, Jos Corceiro
2003
Contrabandistas fora, Cinco Quinas, Sabugal, 38, outubro, p. 8.

30

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

MNDEZ DE SILVA, Rodrigo


1645
Poblacion general de Espaa. svs trofeos, blasones, y conqvistas heroycas, descripciones agradables,
grandezas notables, excelencias gloriosas y svcessos memorables. Con mvchas, y cvriosas noticias, flores cogidas en el estimable Iardin de la preciosa antiguedad. Reales genealogias, y catalogos de dignidades eclesiasticas, y seglares. Madrid: Diego Diaz de la Carrera.
1704
Descripcion Geografica Histrica de todo el Reyno de Portugal. Sevilla: Herederos de Thomas Lopez de
Haro.
MENDONA, Nuno de
2006
Rio Ca. A arte da gua e da pedra. Volume I - Da nascente ao moinho da Ervaginha. vora: Casa do Sul
Editora / Centro de Histria da Arte da Universidade de vora.
MENEZES, D. Luis de
1679-98
Historia de Portugal Restaurado (2 vol). Lisboa: Officina de Joo Galro / Officina de Miguel Deslandes.
MERA, Manuel Paulo
1947
Sobre os foros da regio de Cima-Ca, Boletim da Faculdade de Direito da Universidade de Coimbra,
Coimbra, 23:1, p. 147-150.
MICAS (Amlcar do Dino da Rosa)
2010
Mordomos da capeia nos ltimos 50 Anos, Folha Fojeira, Fios, 35, agosto, p. 6-8.
MIGUEL, Isaura Lusa Cabral
2007
Religio e vida social no espao urbano: comunidades judaicas na Beira Interior em finais da Idade
Mdia. Lisboa: Universidade de Lisboa [dissertao de Mestrado em Histria Regional e Local].
2013
As Comunidades Judaicas da Beira Interior na Idade Mdia. In SILVA, Carlos Guardado da (coord.) - Judiarias, Judeus e Judasmo (Turres Veteras XV). Lisboa: Colibri; Torres Vedras: Municpio, p. 143-147.
MOITA, Irisalva
1966
Caractersticas predominantes do grupo dolmnico da Beira Alta, Ethnos, Lisboa, 5, p. 189-297.
MOMPEAN, Jos Lus Martn
1992
Nuevas aportaciones al estudio de dos estelas decoradas halladas en la cuenca sur del Duero (Beira Alta, Portugal), Cuadernos de Prehistoria y Arqueologa Universidad Autnoma de Madrid, Madrid. 19, p. 67-93.
MONTEIRO, Antnio Amaro
1992
O esprito de um concelho na vida de uma Associao, Munda, Coimbra, 23, p. 89-98.
1993
O esprito de um concelho na vida de uma Associao, Sabugal, Lisboa, 45, maro, p. 6-7; 46, abril, p. 10;
48, junho, p. 8; 49, agosto, p. 8; 50, setembro, p. 8.
MONTEIRO, Helena
2012
A Estrada da Beira: reconstituio de um traado medieval. Lisboa: Faculdade de Cincias Sociais e Humanas da Universidade Nova de Lisboa [Dissertao de Mestrado em Histria].
MONTEIRO, Joo Gouveia
1999
Os castelos portugueses dos finais da Idade Mdia: presena, perfil, conservao, vigilncia e comando.
Lisboa: Edies Colibri.
MONTEMOR, Nuno de
2003
Maria Mim, 4 edio. Sabugal: Cmara Municipal (1. edio 1939. Reedies: 1961 e 2003).
MOREIRA, Margarida; CAMARINHAS, Catarina; PAULO, Lusa Reis
2004
Patrimnio rural em Portugal. Um contributo para o desenvolvimento sustentado do interior portugus.
(Relatrio final). Lisboa: Universidade Tcnica / Faculdade de Arquitectura.
MORENO, Henrique Baquero
1972
Alguns documentos para o estudo das estradas medievais portuguesas. Sep. Revista de Cincias do Homem, Loureno Marques, Vol. V, Srie A.
1986
Os Municpios Portugueses nos Sculos XIII a XVI Estudos de Histria. Lisboa: Editorial Presena, Lda.
1993
Dois concelhos medievais da beira interior: Sabugal e Sortelha, Revista de Guimares, Guimares, 103, p.
345-358. [tambm Revista de Cincias Histricas, Porto, vol. VIII, 1993, p. 47-54]
1993a
Os confrontos fronteirios entre D. Afonso V e os reis catlicos, Revista da Faculdade de Letras do Porto
Histria, Porto, 2 srie, X, p. 103-116.
1997
Relaes entre os reinos peninsulares (1290-1330), Anales de la Universidad de Alicante. Historia Medieval, Alicante, 11, p. 29-41.
1998
As relaes de fronteira no sculo de Alcaices (1250-1350): o Tratado de Alcaices, Revista da Faculdade
de Letras do Porto Histria, Porto, XV:1, p. 641-653.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

31

1999
1999a
2002

A irmandade de Ribacoa: novos documentos. In Carlos Alberto Ferreira de Almeida in memoriam, vol. II.
Porto: FLUP, p. 121-129.
A zona de Ribacoa luz do Tratado de Alcaices. In El Tratado de Alcaices. Ponencias y comunicaciones
de las Jornadas conmemorativas del VII centenario del Tratado de Alcaices (1297-1997). Zamora: Fundacin Rei Afonso Henriques, p. 173-184.
A Irmandade dos Sete Castelos de Ribacoa nos fins do sculo XIII. In Actas do III Congresso Monumentos
Militares Portugueses. Lisboa: Associao Portuguesa dos Amigos dos Castelos, p. 113-123.

MORENO, Humberto Baquero (ed.)


2003
Demarcaes de fronteiras. Porto: Centro de Investigao e Documentao de Histria Medieval da Universidade Portucalense Infante D. Henrique, 3 vols. [vol. 2: De Vila Velha de Rdo a Castelo Rodrigo].
MORGADO, Manuel; OSRIO, Marcos
2006
Sabugal. Peripcias histricas da gente do Alto Ca. Sabugal: Cmara Municipal. [2 ed - 2008]
2008
Sabugal. Pripties historiques des gens du Alto Ca. Sabugal: Cmara Municipal [traduo francesa da
obra anterior].
2011
A batalha do Gravato 1811. Narrativas do famigerado combate do Sabugal. Sabugal: Cmara Municipal
do Sabugal.
MOTA, Joana Miranda
2013
A Explorao de Georrecursos para fins Tursticos de forma Sustentvel. O caso das Termas de Cho de
Pena. Covilh: Universidade da Beira Interior [dissertao de Mestrado em Engenharia Civil].
MOURO, Manuel Francisco Veiga Gouveia; MARTINS, Joaquim Tenreira; BATISTA, Paulo Leito
2011
Sabugal e as invases francesas. Bruxelas: Orfeu, livraria portuguesa e galega.
NABAIS, Domingos
1980-81
Baraal. Um caso de mudana de cultura, Revista Altitude, Guarda, 2. srie, 1:1 (1980), p. 61-84; 1:2
81980), p. 75-88; 1:3 (1981), p. 69-80.
1989
Baraal do Ca. Um caso de mudana de cultura. Lisboa: Instituto Portugus do Patrimnio Cultural.
NABAIS, Jos Maria
2005
Capeias Raianas. In Aldeia do Bispo. As pedras e as gentes. Aldeia do Bispo: Mordomos da Capeia, p. 47-52.
NATRIO, Maria Manuela
2004
Inovaes, competitividade e demografia empresarial: o caso da Raia Central Ibrica. vora: Universidade de vora [dissertao de Doutoramento em Economia].
NEVES, Duardo
1998-2001 Os nosso falares, Nordeste, Nave, 151, julho/agosto, p. 5; 152, setembro, p. 5; 153, outubro, p. 5; 154, novembro, p. 5; 156, janeiro 1999, p. 5; 158, maro, p. 5; 161, junho, p. 5; 162, julho/agosto, p. 5; 162 [sic], setembro,
p. 5; 163, outubro, p. 5; 164, novembro, p. 5; 165, dezembro, p. 5; 166, janeiro 2000, p. 5; 167, fevereiro, p. 5;
167 [sic], maro, p. 5; 168, abril, p. 5; 169, maio, p. 7; 170, junho, p. 7; 171, julho/agosto, p. 5; 172, setembro,
p. 5; 174, novembro, p. 5; 175, dezembro, p. 5; Voz do Senhor, Soito, 404, fevereiro 2001, p. 5; 405, maro/
abril, p. 5; 406, maio, p. 5; 407, junho, p. 5. [tambm publicado em Nordeste, Alfaiates, ?+ 105, janeiro 1999,
p. 5; 107, maro, p. 7; 110, junho, p. 7; 1111, julho/agosto, p. 7; 112, setembro, p. 7; 113, outubro, p. 7; 114,
novembro, p. 7; 115, dezembro, p. 7; 116, janeiro 2000, p. 7; 117, fevereiro, p. 7; 118, maro, p. 7; 119, abril,
p. 7; 120, maio, p. 7; 121, junho, p. 7; 122, julho/agosto, p. 7; 123, setembro, p. 7; 125, novembro, p. 7; 126,
dezembro, p. 7; 127, janeiro 2001, p. 7; 129, maro/abril, p. 7; 130, maio, p. 7; 131, junho, p. 7.
2015
Os nossos falares. Lisboa.
NEVES, Victor Manuel Leal Pereira
1979
A antiga Vila de Sortelha, aldeia-museu de Portugal. Lisboa: edio do autor. [2 ed. 1991]
1983
Uma antiga vila, que pertenceu ao distrito de Castelo Branco, Aldeia-Museu de Portugal. In Arqueologia
da Beira Baixa. Livro das 1.as Jornadas Arqueolgicas da Beira Baixa. Realizadas em 28, 29 e 30 de
Abril e 1 de Maio de 1979. Castelo Branco: ARCINPE, p. 70-80
2000
Sortelha. Museu aberto. Lisboa: edio do autor.
2001
Lendas de Sortelha. Lisboa: edio do autor.
2002
A lenda de Dom Dinis e os lobos, Cinco Quinas, Sabugal, 21, abril, p. 9.
NIZA, Paulo Dias de
1767-68
Portugal sacro-profano, ou catalogo alfabetico de todas as Freguezias dos Reinos de Portugal, e Algarve: das Igrejas com seus Oragos: do titulo dos Parocos, e annual rendimento de cada huma: dos
Padroeiros, que apresento: juntamente com as leguas de distancia da metropoli do Reino, E da Cidade
principal, e cabea do Bispado, com o numero dos fogos. 3 vols. Lisboa: Officina de Miguel Manescal da
Costa, Impressor do Santo Officio.

32

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

NOGUEIRA, Jos Artur Duarte


1982
Riba Ca e a sua ligao histrica ao reino de Portugal, Coleco Scientia Ivridica, Braga, XXX, 175-178, p. 4-23.
1983
A organizao municipal da extremadura leonesa nos scs. XII e XIII. Separata do Boletim da Faculdade
de Direito de Coimbra (Estudos em Homenagem aos profs. Manuel Paulo Mera e Guilherme Braga da
Cruz). Coimbra: Universidade de Coimbra, vol. 58:2.
1998
Os municpios medievais em Riba-Ca dos incios do sculo XIII a 1297. In O Tratado de Alcanices e a
importncia histrica das terras de Riba Ca: actas do Congresso Histrico Luso-Espanhol, 12-17 Setembro, 1997. Lisboa: Universidade Catlica, p. 197-209.
NUNES, Adlia
2004
O Baldio do Sabugal: Processo de Colonizao e Evoluo do Uso do Solo. In Actas do V Congresso da
Geografia Portuguesa. Portugal: Territrios e Protagonistas, Associao Portuguesa de Gegrafos.
2006
Mudanas no uso do solo e cobertura vegetal na Terra Fria da Beira Transmontana: aspectos histrico-evolutivos, factores condicionantes e principais consequncias geoambientais. In JACINTO, Rui; BENTO, Virglio (coord.) - O interior raiano do Centro de Portugal. Outras fronteiras, novos intercmbios.
Guarda / Porto: CEI / Campo das Letras - Editores SA., p. 101-142.
NUNES, Antnio Lopes Pires
1998
Os Castelos Medievais de Riba Ca. In O Tratado de Alcanices e a importncia histrica das terras de
Riba-Ca: actas do Congresso Histrico Luso-Espanhol, 12-17 Setembro 1997. Lisboa: Universidade Catlica Editora, p. 247-258.
NUNES, J. de Castro; RODRIGUES, Adriano Vasco
1957
Dos nuevas espadas del bronce final en Portugal, Zephyrvs, Salamanca, VIII, p. 279-285.
NUNES, Manuel Lus F.
1998
A capeia araiana, Sabugal, Lisboa, 104, junho, p. 5.
NUNES, Mrio
1989
Nos caminhos do patrimnio. Coimbra: GAAC / Livraria Minerva.
NUNES, Natlia
1976
Confrarias, irmandades, mordomias. Inventrio de uma coleco de Livros de Registo Paroquial existentes no Arquivo Nacional da Torre do Tombo, com mais de trezentas espcies destes e de outros ttulos,
assim como de Ris de Confessados, Comungados e Confirmados. Lisboa: Associao Portuguesa de Bibliotecrios, Arquivistas e Documentalistas.
OLIVARES PEDREO, Juan Carlos
2002
Los dioses de la Hispania Cltica. Madrid: Real Academia de la Historia / Universidad de Alicante.
2005
Celtic Gods of the Iberian Peninsula, e-Keltoi, 6 (The Celts in the Iberian Peninsula), p. 607-649.
OLIVEIRA, Ernesto Veiga de
1995
Festividades Cclicas em Portugal, 2. edio. Lisboa: Publicaes Dom Quixote.
OLIVEIRA, J. A. Correia de
1997
Claretianos em Portugal. Casas fundadas antes da proclamao da Repblica. 1 - Aldeia da Ponte (18981910), Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 27, maro, p. 4.
OLIVEIRA, Manuel Ramos de
1944
Episdios das invases francesas no Distrito da Guarda, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 4:7-10, p. 181-184.
1951
Os cristos novos nos distritos da Guarda e Castelo Branco, Beira Alta, Viseu, 10:1-2, p. 89-101.
OSRIO, Marcos
1999
Ara a Vordo Talaconio de Sortelha, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 61 (276).
1999a
Estela funerria de Vila do Touro (Sabugal), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 62 (281).
2000a
Sabugal e o seu patrimnio. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal.
2000b
Lagartixos... Sortelha. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal [2 edio revista em 2012].
2002
Ara votiva encontrada no Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 69 (309).
2002a
Duas aras da Quinta de So Domingos (Pousafoles do Bispo, Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 69 (310).
2005
O restauro da atalaia do Carrascal, Cinco Quinas, Sabugal, 46, janeiro, p. 12-13.
2005a
Tipologia de aparelho construtivo do Sabugal Velho. Contributos para o estudo dos sistemas defensivos
proto-histricos e medievais, Caviso - Cultura e Cincia, Foz Ca, 7 (Actas do I Congresso de Arqueologia de Trs-os-Montes, Alto Douro e Beira Interior), p. 81-99.
2005b
Sabugal Velho: um povoado, duas ocupaes. In Catlogo da Exposio 25 stios arqueolgicos da Beira
Interior (Maio/Dezembro 2005). Guarda: ARA e Cmara Municipal de Trancoso, p. 30-31.
2005c
Contributos arqueolgicos para a histria de Alfaiates (Sabugal) retirados dos escritos de Brs Garcia
Mascarenhas (sc. XVII), Praa Velha, Guarda, 18, p. 53-70.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

33

2005d
2006
2006a
2007
2008

2008a
2009
2009a
2009b
2009c
2010
2012
2013
2014
2014a
2015

Contributos para o estudo do I milnio a. C. no Alto Ca. In Lusitanos e Romanos no Nordeste da Lusitnia: Actas das II Jornadas do Patrimnio da Beira Interior. Guarda: Centro de Estudos Ibricos, p. 35-65.
Sabugal Velho (Sabugal), In VALERA, Carlos (coord.) - Do Neoltico Inicial ao Final da Idade do Bronze no
Interior Centro de Portugal. Territrios da Pr-histria em Portugal, vol. 3. Tomar: CEIPHAR, p. 118-127.
O povoamento romano do Alto Ca. Guarda: Cmara Municipal da Guarda.
Os desenhos da calada do largo dos Paos do Concelho do Sabugal, Praa Velha, Guarda, 22, p. 131-146.
O urbanismo e a arquitectura do Sabugal Velho (Aldeia Velha, Sabugal). Tentativa de caracterizao de
uma aldeia fortificada no Riba-Ca dos sculos XII-XIII. In Da Idade Mdia Contemporaneidade: Ambientes e musealizao. III Congresso de Arqueologia de Trs-os-Montes, Alto Douro e Beira Interior.
Foz Ca. Vol. IV, p. 13-21.
O povoamento do I milnio a.C. na transio da Meseta para a Cova da Beira (territrios e reas de influncia). In Actas das I Jornadas de Patrimnio de Belmonte. Belmonte: Cmara Municipal, p. 39-66.
A idade do ferro no Alto Ca: os dados e as problemticas. In SANABRIA MARCOS, Primitivo Javier (ed.)
- Lusitanos y vettones. Los pueblos prerromanos en la actual demarcacin Beira Baixa Alto Alentejo
Cceres. Museo de Cceres, p. 95-115.
Armrios de pedra na arquitectura tradicional do Alto Ca. Testemunhos de culto judaico?, Sabucale,
Sabugal, 1, p. 75-88.
Cruzes gravadas nas ombreiras das casas tradicionais, Cinco Quinas, Sabugal, 96, maro, p. 36.
Mais testemunhos judaicos no concelho do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 101, agosto, p. 41.
Sabugal Velho e Caria Talaia duas morfologias de povoamento, a mesma cronologia, Sabucale, Sabugal,
2, p. 61-78.
Sortelha: segredos por desvendar. Sabugal: Sabugal+ EM.
Pedras singulares: alguns achados arqueolgicos enigmticos do concelho do Sabugal, Sabucale, Sabugal,
5, p. 75-90.
A longa histria das estruturas defensivas de Alfaiates: Da Idade do Ferro s Invases Francesas, Sabucale, Sabugal, 6, p. 23-68.
Sobre as marcas cruciformes do Concelho do Sabugal. In SARAIVA, Antnio e CAMEIJO, Alcina (org.)
- Judeus, Judiarias e Cristos-Novos na Beira Interior. Guarda: Agncia para a Promoo da Guarda,
p. 157-166.
Pedras singulares (captulo II): Outros achados arqueolgicos enigmticos do concelho do Sabugal, Sabucale, Sabugal, 7, p. 23-50.

OSRIO, Marcos; NEVES, Drio


2009
Uma nova ara votiva do Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 87 (398).
OSRIO, Marcos; PERNADAS, Paulo
2011
Gravura rupestre em rochedo defronte do castelo de Vilar Maior, Sabucale, Sabugal, 3, p. 25-34.
2011a
Indcios de vitrificao da muralha proto-histrica do Sabugal Velho, In RODRIGUES, M. A.; LIMA, A. C.;
SANTOS, A. T. (coords.) - Actas do V Congresso de Arqueologia Interior Norte e Centro de Portugal,
Porto: DRCN, p. 219-238.
OSRIO, Marcos; SALGADO, Telmo
2007
Um Sistema de Informao Geogrfica aplicado na Arqueologia do Municpio do Sabugal, Praxis Archaeologica, Porto, 2, p. 9-12.
2012
Estudos de anlise espacial com base na Carta Arqueolgica Municipal do Sabugal. In: CASCALHEIRA,
Joo; GONALVES, Clia (editores cientficos) - Actas das IV Jornadas de Jovens em Investigao Arqueolgica, Vol. I. Faro: Universidade do Algarve / Ncleo de Arqueologia e Paleoecologia, p. 89-95.
OSRIO, Marcos; SANTOS, Constana Guimares
2003
Cermica decorada da Idade do Ferro do Sabugal. In ESPARZA ARROYO, ngel (coord.) - Pr-actas del
Encuentro de Jvenes Investigadores sobre Bronce Final y Hierro en la Pennsula Ibrica. Salamanca:
Universidad, p. 374-384.
OSRIO, Marcos; SILVA, Ricardo Costeira da; NEVES, Drio; PERNADAS, Paulo
2008
O Casal Romano do Relengo (Barragem do Sabugal). Elementos para o estudo do povoamento romano e
tardo-romano no Vale do Ca. In SAMPAIO, Jorge Davide; AUBRY, Thierry (coord.) - Actas do Frum Valorizao e Promoo do Patrimnio Regional. Volume 3: Estudos sobre a Histria da Ocupao Humana em Trs-os-Montes, Alto Douro e Beira Interior. Freixo de Numo: Associao Cultural, Desportiva e
Recreativa de Freixo de Numo, p. 98-115.
OSRIO, Marcos; VILAA, Raquel; SALGADO, Telmo
2015
Muralhas proto-histricas no Alto Ca (Portugal): anlise com ferramentas SIG e 3D. In FUENTES, Patricia; SASTRE, Jos Carlos; VZQUEZ, Manuel; RODRGUEZ, scar (coord.) - Fortificaciones en la Edad
del Hierro: Control de los recursos y el territorio. Valladolid: Glyphos Publicaciones, p. 307-323.
PAIVA, Jos Pedro (coord.)
2002-11
Portugaliae Monumenta Misericordiarum. 9 volumes. Lisboa, Unio das Misericrdias Portuguesa.

34

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

PAIVA, Rui Miguel Amaral


2015
Emigrao clandestina para Frana. O concelho do Sabugal: 1960-1974. Lisboa: ISCTE/IUL [Dissertao de Mestrado em Histria Moderna e Contempornea - Especialidade em Relaes Internacionais].
PATANA, Z Manel
2011
Raia. tempos d Antigamente. Castelo Branco: RVJ - Editores, Lda.
2013
Lageosa da Raia e as suas capeias: muitos anos de histrias e emoes. Castelo Branco: RVJ - Editores.
PEDROSA, Pedro (coord.)
2000
Carta de Lazer das Aldeias Histricas. Roteiro de Sortelha. Lisboa: INATEL.
PEIXOTO, Jos Pinto
1996
Miuzela - a Terra e as Gentes. Lisboa: edio do autor.
PENTEADO, Pedro
1995
Fontes para a histria das confrarias: algumas linhas de orientao para uma pesquisa na Torre do Tombo,
Lusitania Sacra, Lisboa, 2 srie, 7, p. 151-180.
PEREIRA, Anglica Paiva
1959
As Janeiras em Santo Estvo, A Guarda, Guarda, 2656, 23 de janeiro, p. 3.
PEREIRA, Antnio Rito [Toninho da Ti Amlia]
2015-16
Reflexes sobre o Soito e os nossos antepassados, Cinco Quinas, Sabugal, (I) 172, julho, p. 24-25; (II) 173,
agosto, p. 18; (III) 174, setembro, p. 16; (IV - Catlogo de Igrejas de 1320), 175, outubro, p. 18; (V - O Soito
e a Guerra da Restaurao), 176, novembro, p. 18; (VI - O capito Tolda), 177, dezembro, p. 18; (VII - O
Soito e a Guerra da Sucesso), 178, janeiro, p. 16; (VIII - Guerra Fantstica, Guerra das Laranjas e Guerra
Peninsular), 179, fevereiro, p. 16; (VIII - Senhora da Granja), 180, maro, p. 22; (X - Senhora da Granja II), 181, abril, p. 22.
PEREIRA, Ernesto
1942
Viagens na Beira-Serra (Vista geral do distrito da Guarda), Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 2:10-11, p.
283-296.
PEREIRA, Esteves; RODRIGUES, Guilherme
1904-15
Portugal - Diccionrio Histrico, Chorographico, Heraldico, Biogrphico, Bibliogrfico, Numismtico e
Artstico: abrangendo a minuciosa descripo... de todos os factos notaveis da histria portugueza, etc.
etc., 7 volumes. Lisboa, Joo Romano Torres & C Editores.
PEREIRA, Gabriel
1880
Fragmentos relativos historia e geographia da peninsula iberica. Coimbra: Imprensa Litteraria.
PEREIRA, Joana; ROQUE, Vtor
2015
PAR - Patrimnio Azulejar Religioso na Diocese da Guarda. Guarda: Diocese da Guarda e Instituto Politcnico da Guarda.
PEREIRA, Marcelino Lus
1990
A inscrio Lusibrica do Cabeo das Frguas ou Penedo da Moira (Benespera, A-Guarda), Munda, Coimbra, 19, p. 27-39.
PEREIRA, Mrio (coord.)
1988
Castelos Raia da Beira. Distrito da Guarda. Catlogo da Exposio. Lisboa: Instituto Portugus do Patrimnio Cultural / Guarda: Museu da Guarda.
PEREIRA, Vtor
2009
O Sabugal, o seu Concelho e a sua Histria na revista cultural Praa Velha da Cmara Municipal da Guarda, Sabucale, Sabugal, 1, p. 105-108.
PERES, Antnio
1996
Histrias e tradies das gentes da nossa terra, Sem Fronteiras, Rebolosa, 16, 30 de setembro, p. 6.
PERES, Damio
1969
A gloriosa histria dos mais belos castelos de Portugal. Porto: Portucalense Editora.
PERES, Damio (dir. lit.); CERDEIRA, Eleutrio (dir. artstica)
1928-54
Histria de Portugal. Edio monumental comemorativa do 8 centenrio da fundao de Portugal, 8
vol. + 1 suplem. Barcelos: Portucalense Editora.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

35

PERES, Joo
1982
Aquela noite sangrenta, A Ponte, Aldeia da Ponte, 17, janeiro/maro, p. 1 e 3.
1982a
Um homem de Aldeia da Ponte: o pe Joo de Matos, A Ponte, Aldeia da Ponte, 17, janeiro/maro, p. 2.
2004
Capeia arraiana o forco, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 58, dezembro, p. 5.
PERESTRELO, Manuel Sabino
2003
A Romanizao na Bacia do Rio Ca. Vila Nova de Foz Ca: Parque Arqueolgico do Vale do Ca.
PERESTRELO, Manuel Sabino; OSRIO, Marcos
2005
Pr-Histria recente na regio da Guarda - alguns subsdios, Caviso - Cultura e Cincia, Foz Ca, 7
(Actas do I Congresso de Arqueologia de Trs-os-Montes, Alto Douro e Beira Interior), p. 207-231.
PERNADAS, Paulo Jorge Lages
2010
O ajimez de Vilar Maior, Sabucale, Sabugal, 2, p. 51-60.
2012
Estruturas em negativo da pr-histria recente na Beira Interior: o caso de Santa Brbara (Aldeia da
Ponte - Sabugal). Coimbra: Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra [Dissertao de Mestrado
em Arqueologia e Territrio].
2013
O povoado calcoltico de Santa Brbara (Aldeia da Ponte, Sabugal): apresentao de alguns dados sobre a
interveno arqueolgica, Sabucale, Sabugal, 5, p. 19-58.
2014
A barbac esquecida do castelo de Vilar Maior: o passado e o presente da construo, Sabucale, Sabugal,
6, p. 69-84.
PIMENTA, Fernando Manuel Tavares Martins; CANCELA, Rui Jorge Lopes
2002
Um Olhar Paleogrfico Sobre a Idade Mdia. Sabugal e Sortelha: Dois concelhos em contenda, Praa Velha, Guarda, 11, p. 57-75.
PINA, Filipe
2010
A Fortaleza de Almeida e o Eixo da Beira. Lisboa: Academia Militar [Trabalho de Investigao Aplicada].
PINA, Jos Antnio Rebocho Esperana
1995
A ponte romana sobre a ribeira de Cesaro em Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 1, agosto, p. 1-3.
2010
A Ponte Romana sobre a Ribeira de Cesaro em Vilar Maior, Praa Velha, Guarda, 28, p. 255-277.
PINA, Miguel Gouveia Esperana
1996
Pessoas notveis e ilustres. O general de Brigada Joo Antnio Jakou Rebocho, Renascer, Vilar Maior, 8,
outubro, p. 2.
PINA, Miguel Rebocho Esperana
2007
Luis de Basto (ou de Gasto?), Renascer, Vilar Maior, 69, novembro/dezembro, p. 3.
PINA, Ruy de
1729
Chronica do muito alto, e muito esclarecido principe Dom Diniz sexto rey de Portugal, composta por
Ruy de Pina, Fidalgo da Casa Real, e Chronista Mr do Reyno, fielmente copiada do seu original, Que se
conserva no Archivo Real da Torre do Tombo. Offerecida magestade sempre augusta del rey D. Joa o
V. nosso senhor. Lisboa: Na Officina Ferreyriana.
PINHEIRO, Antnio Esteves
1996
Monografia de Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 9, dezembro, p. 3-4.
PINHEIRO, Bernardino
2014
Histria da Rebolosa. Rebolosa: Junta de Freguesia.
PINHEIRO, Elisa Calado
2014
A Beira Interior: de mosaico de paisagens a regio identitria, Ubimuseum, Covilh, 3, maio, p. 75-104.
PINHEIRO, Jlio Fernando da Costa
2013
As termas do Cr: tanto histria quanto sade, In. Jacinto, Rui (coord.) - Paisagens, Patrimnios e Turismo Cultural. Guarda: CEI / Lisboa: ncora Editora, p. 104-115.
PINHO, Joo Carlos Santos
2015
Alfaiates no tempo de D. Manuel, o Foral de 1515 - estudo, transcrio e fac-simile. Sabugal: Cmara
Municipal do Sabugal.
PINTADO, Antnio Patrcio; BARRENECHEA, Eduardo
1974
A raia de Portugal, a fronteira do subdesenvolvimento. Porto: Afrontamento.

36

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

PINTO, FIlipe Costa


2008
Enciclopdia das Festas Populares e Religiosas de Portugal (3 volumes) . s.l. Lulu / Edio do autor.
PINTO, Manuel Serafim
1995
Sortelha. Uma Nascente, esquecida, para o Estudo dos Sinais na Pedra (Bosquejo Elementar), Munda,
Coimbra, 30, novembro, p. 69-82.
PINTO, Paulo Celso Lopes
2014
Paisagem e patrimnio geomorfolgico do concelho do Sabugal. In. JACINTO, Rui; CABERO DIGUEZ,
Valentn (coord.) - Paisagens, Patrimnios, Turismos. Guarda / Lisboa: Centro de Estudos Ibricos /
ncora Editora, p. 109-128.
PINTO, Paulo Mendes
1998
Pontes Romanas de Portugal. Lisboa: Associao Juventude e Patrimnio.
PINTO, R. Serpa
1933
Activit minire et mtallurgique pendant l ge du Bronze en Portugal, Anais da Faculdade de Cincias
do Porto, Porto, 18:1, p. 77-89.
PIRES, Carlos dos Santos
1988
Caractersticas econmicas e sociais das terras de Riba-Ca. Covilh: Universidade da Beira Interior,
Departamento de Cincias Sociais e Humanas, Curso de Gesto.
PIRES, Clio Rolinho
1995
Os Cabeos das Maias. Pga: edio do autor.
2004
Moinhos de Portugal, Praa Velha, Guarda, 15, p. 79-91.
2004a
Por Terras de Aqum Cima-Coa. Forais e Costumes (Guarda, Vila do Touro, Sortelha). A Guarda No
Caminho do Estremo. Guarda: edio do autor.
PIRES, Lucinda [L.P.]
1995
O ciclo do linho. Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 3, p. 2.
1995a
A Evoluo dos Moinhos, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 4, dezembro, p. 4.
2001-02
Memrias Paroquiais do Casteleiro 1758, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 27, setembro, p. 1-2; 28, dezembro, p. 1-2; 29, maro, p. 1-2.
2003-04
Breve contributo. A histria do Casteleiro, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 34, junho, p. 2; 35, setembro,
p. 2; 36, dezembro, p. 3; 37, maro, p. 3.
PISSARRA, Antnio de Andrade; HERNNDEZ GMEZ, Angel
2003
Terras do forco. Edio dos autores.
PIZARRO, Jos Augusto de Sotto Mayor
2007
O regime senhorial na fronteira do nordeste portugus. Alto Douro e Riba Ca (sculos XI-XIII), Hispania. Revista Espaola de Historia, Madrid, vol. LXVII, 227, setembro-dezembro, p. 849-880.
POINARD, Michel
1984
Projects Migratoires et Stratgie Villageoise: Le Cas de Foios. In Emigrao e Retorno na Regio Centro.
Coimbra: Ministrio da Administrao Interna - Comisso de Coordenao da Regio Centro.
POLHO, Alfredo N. R.
1999
Voz do Povo Beiro (1250 quadras populares). Sabugal: edio do autor.
PONTE, Salete da
2014
Um ncleo diverso de fbulas do concelho do Sabugal (Regio do Alto Ca), Sabucale, Sabugal, 6, p. 7-22.
PORTELA HERNANDO, Domingo; JIMNEZ RODRIGO, Juan Carlos
1996
Una nueva estela de guerrero. La estatua-menhir - estela de guerrero de Talavera de la Reina, Revista de
Arqueologa, Madrid, 188, p. 36-43.
PRATA, Jos
1988
A capeia arraiana, Boletim da Associao Amigos de Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 18, abril a setembro, p. 1 e 2.
1999
Marcos do passado. Aldeia da Ponte - terra do Ribaca. Amadora: edio do autor.
2001
A sociedade humana mitos e crenas. Sagrado e profano em Aldeia da Ponte. Amadora: edio do autor.
2006
O culto do Esprito Santo. Os Cavaleiros da Ordem Militar do Templo e o passeio dos moos da raia.
Amadora: edio do autor.
PROENA JNIOR, Francisco Tavares
1908
Ensaio de Inventrio dos castros portugueses. Leiria: [s.n.].

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

37

PRSPER, Blanca Maria


1999
The inscription of Cabeo das Frguas revisited. Lusitanian and Alteuropisch populations in the west of
the Iberian Peninsula, Transactions of the Philological Society, 97:2, p. 151-183.
2002
Lenguas y religiones prerromanas del occidente de la Pennsula Ibrica. Salamanca: Universidad (Acta
salmanticensia. Estudos filolgicos; 295).
2010
Cabeo das Frguas y el sacrificio indoeuropeo, Iberografias, Guarda, 6, p. 63-70.
PUCARIO, Filipa Matos Novo
2015
Estudo do impacto socioeconmico da capeia arraiana. Lisboa: Universidade de Lisboa / Faculdade de
Medicina Veterinria [dissertao de Mestrado Integrado em Medicina Veterinria].
RAEUBER, Charles-Alphonse
1993
Les renseignements, la reconnaissance et les transmissions militaires du temps de Napolon. Lexemple
de la troisime invasion du Portugal. Lisboa: Comisso Portuguesa de Histria Militar.
RAIMUNDO, Francisco; LOURENO, Joana; OLIVEIRA, Ricardo
2012
Lagar rupestre do Troviscal (Sortelha), Sabucale, Sabugal, 4, p. 97-106.
RAMOS, Jos do Nascimento
2007
Recordar viver. Bendada: edio do autor.
RAMOS, Porfrio
1984-85
Economia arraiana na dcada de 50, Sabugal, Lisboa, 27, outubro/novembro, p. 5-6; 28, janeiro/fevereiro, p. 10 e 16.
1985
Primeira noite de contrabando, Sabugal, Lisboa, 28, janeiro/fevereiro, p. 11-15.
1986
Velhos costumes de Alfaiates. Casamento com entrudada, Sabugal, Lisboa, 35, abril/maio, p. 7-8; 36,
junho/julho, p. 4 e 8; 37, novembro/dezembro, p. 7.
1986a
Fogueiras do Natal nas terras do concelho, Sabugal, Lisboa, 37, junho/julho, p. 3.
1987
Velhos costumes raianos (o pagamento do vinho), Sabugal, Lisboa, 40, maio/junho, p. 6-7.
1987a
As paneladas, Sabugal, Lisboa, 42, agosto, p. 4.
1994-96
Ementas da minha terra, Sabugal, Lisboa, 61, agosto-outubro, p. 4; 62, novembro, p. 4; 64, fevereiro, p. 4;
66, abril, p. 4; 67, maio, p. 3; 69, julho, p. 3; 70, agosto, p. 4; 76, fevereiro, p. 6.
1996
As rondas, Sabugal, Lisboa, 84, outubro, p. 4.
2009
Memrias de Alfaiates e outras terras raianas. Edio do autor. [publicado inicialmente em fascculos
com o jornal Cinco Quinas de junho de 2005 a julho de 2006].
RAPOSO, Francisco Hiplito
1987
Beira Alta com um abrao total Serra da Estrela. Lisboa: Mobil Oil Portuguesa.
RAU, Virgnia
1965
Para a histria da populao dos sculos XV e XVI (resultados e problemas de mtodos). Do tempo e da
Histria. Lisboa. 1, p. 7-46.
1982
Feiras medievais portuguesas. Subsdios para o seu estudo. Lisboa: Editorial Presena.
REGO, Antnio da Silva (pref.)
1943-77
As Gavetas da Torre do Tombo. (12 vols.) Lisboa: Centro de Estudos Histricos Ultramarinos.
REI, Antnio
2010
Vila do Touro: as casas da Rua Direita ou o solar dos Osrio da Fonseca Coutinho algumas notas, Sabucale, Sabugal, 2, p. 79-90.
RPAS, Lus
2008
O Sabugal em tempos medievais (depois do Tratado de Alcaices). In Museu do Sabugal: Coleco Arqueolgica. Sabugal: Pr-Raia e Cmara Municipal, p. 127-143.
RIBEIRO, Jos Cardim
1982-83
Estudos histrico-epigrficos em torno da figura de L. Ivlivs Maelo Cavdicvs, Sintria. Revista de Estudos
de Arqueologia, Arte e Etnografia, Sintra, I-II, p. 151-476.
2013
Damos-te esta ovelha, Trebopala! A invocatio lusitana do Cabeo das Frguas (Portugal), Acta Palaeohispanica XI, Palaeohispanica, Zaragoza, 13, p. 237-256.
RICARDO, Francisco Eduardo
2005
Choos em Aldeia do Bispo. In Aldeia do Bispo. As pedras e as gentes. Aldeia do Bispo: Mordomos da
Capeia, p. 29-32.
RILEY, Carlos Guilherme

38

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

1991
RIPER
2007

A guerra e o espao na fronteira medieval beir. Uma abordagem preliminar, Revista de Cincias Histricas, Porto, vol. VI, p. 145-159.
Os judeus no Soito, Cinco Quinas, Sabugal, 81, dezembro, p. 14-15.

RITO, Felismina
2010
Ditos populares (em redor da capeia), Sem Fronteiras, Rebolosa, 65, outubro, p. 3.
2012
Ditos populares (em redor da capeia), O Soito, Soito, 15, II srie, julho, p. 2.
ROBALO, Elisabete
2009
Marcas de Canteiro dos Castelos do Concelho do Sabugal, Sabucale, Sabugal, 1, p. 39-58.
ROBALO, Elisabete; OSRIO, Marcos
2004
Breve contributo para a histria do Casteleiro. Descobertas Arqueolgicas em Santo Amaro, Notcias do
Casteleiro, Casteleiro, 38, junho, p. 3.
2006
Achegas para o estudo do povoamento calcoltico na Beira Interior. O pequeno habitat das Carvalheiras
(Sabugal), Caviso - Cultura e Cincia (Actas do II Congresso de Arqueologia de Trs-os-Montes, Alto
Douro e Beira Interior), Foz Ca, 8, p. 205-226.
ROBALO, Jos Abel Henriques
2006
Aldeia da Ponte e as invases francesas, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da
Ponte, 64, junho, p. 2.
RODRIGUES, Adriano Vasco
1957
As ferrarias do Marmeleiro. Subsdios para o estudo da metalurgia na regio da Guarda. Guarda: Virglio Afonso.
1957-58
Inscrio votiva deusa Vitria, Humanitas, Coimbra, 9-10, p. 163-166.
1958
Estela da Idade do Bronze encontrada em Meimo (Penamacor), Zephyrvs, Salamanca, IX, p. 225-226.
1959
O castro do Cabeo das Frguas e a romanizao das suas imediaes, Beira Alta, Viseu, 18:1-2, p. 111-128.
1959-60
Inscrio tipo porcom e aras anepgrafes do Cabeo das Frguas (Guarda), Humanitas, Coimbra, 11-12,
p. 71-77.
1961
Contributo para o estudo da Idade do bronze em Portugal. Prospeces na regio de Riba Ca, Beira Alta,
Viseu, 20:1, p. 3-13.
1965
Bases do repovoamento sanchino da cidade da Guarda, Bracara Augusta, Braga, XVIII-XIX(41-42), p. 193-197.
1978
As Valenas medievais e a Valena romana. Problemas de histria levantados pela toponmia, Revista de
Portugal. Srie A - Lngua Portuguesa, Lisboa, nmero especial, p. 5-10.
1980
Judeus e Inquisio na Guarda, Revista Altitude, Guarda, 1, 2. srie, p. 7-26.
1980a
Ronda do Distrito. registos de arqueologia, Revista Altitude, Guarda, 1, 2. srie, p. 97-100.
1981
O Tratado de Alcanizes e as terras de Riba Ca. Uma identidade geogrfica, histrica e social espera de
conveniente valorizao, Revista Altitude, Guarda, 3, 2. srie, p. 7-24.
1983
Comentrio do Director da Revista Altitude ao artigo do sr. Padre Antnio Ambrsio, Revista Altitude,
Guarda, 7-8, 2. srie, p. 34-38.
1988
Sobrevivncias actuais da religio dos lusitanos, Revista de Cincias Histricas, Porto, 3, p. 105-134.
1997
Memrias de um arquelogo (VII), Dirio da Guarda, Guarda, 17 de abril, p. 12.
2002
A Inscrio do Cabeo das Frguas e a sua Importncia para o Conhecimento da Lngua dos Lusitanos,
Revista Altitude, Guarda, 7, 3. srie, p. 15-37.
2008
As Invases Francesas, a Guarda e a sua regio, Praa Velha, Guarda, 24, p. 9-31.
RODRIGUES, Adriano Vasco; CARQUEJA, Maria da Assuno
2013
Gente de Nao - Alm e aqum do Ca (judeus sefarditas) / People of Nation. Far and beyond Ca (Sephardic Jews). Almeida: Cmara Municipal de Almeida.
RODRIGUES, Emanuel de Castro
2007
Anlise integrada da paisagem da Raia Central Portuguesa. O territrio como recurso de desenvolvimento. Coimbra: FLUC [dissertao de Mestrado em Geografia Humana, Ordenamento do Territrio e
Desenvolvimento].
RODRIGUES Carla Devesa
2004
Santa Mara de Aguiar en 1354. Fragmentos del paisaje patrimonial de un monasterio cisterciense perifrico, Studia Historica. Historia Medieval, Salamanca, 22, p. 233-254.
RODRGUEZ COLMENERO, Antonio
1995
Corpus de inscripciones rupestres de poca romana del cuadrante noroeste de la Peninsula Ibrica. In
RODRGUEZ COLMENERO, Antonio; GASPERINI, Lidio (ed.) - Saxa Scripta: actas del Simpsio Internacional Ibero-Itlico sobre epigrafia rupestre (Santiago de Compostela y Norte de Portugal, 29 Junio
- 4 julio 1992). [A Corua]: Edicis do Castro (Anejos de Larouco; 2), p. 142-223.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

39

ROSAS, Lcia Maria Cardoso


2003
Arquitectura religiosa tardo-medieval e pintura mural: relaes litrgicas e espaciais, Revista da Faculdade de Letras: Cincias e Tcnicas do Patrimnio, Porto, 2, p. 419-441.
RP
2007

Os santinhos do Garruo, Cinco Quinas, Sabugal, 70, janeiro, p. 15.

RUBIO DEZ, Ruben


2011
Los sepulcros rupestres del suroeste salmantino: mundo funerario y poblamiento entre la tardoantigedad y la alta edad media. Salamanca: Universidad de Salamanca / Facultad de Geografa e Historia /
Departamento de Prehistoria, Historia Antigua y Arqueologa [trabajo de grado].
SAA, Mrio
1964-67
As grandes vias da Lusitnia: o itinerrio de Antonino Pio, vol. 5 (1964); vol. 6 (1967). Lisboa: [Tipografia
da Sociedade de Astria].
SALADA, Jos Joo Alves
1988
A capeia raiana em terras do Sabugal. Lisboa: Instituto Superior de Educao Fsica [monografia de
licenciatura em Educao Fsica].
SALINAS DE FRAS, Manuel
2010
Sobre algunas especies animales en el concepto de las religiones prerromanas de Hispania, Palaeohispanica, Zaragoza, 10, p. 611-628.
SALVADO, Maria Adelaide Neto
1999
As guas santas - das velhas crenas voz de Amato Lusitano, Cadernos de Cultura, Castelo Branco, 13,
novembro, p. 20-26.
SALVADO, Pedro; ROSA, Joo Mendes; GUERRA, Amlcar
2004
Um monumento votivo a Arncia e Arncio, proveniente de Castelejo (concelho do Fundo), Revista Portuguesa de Arqueologia, Lisboa, 7:2, p. 237-242.
SANCHES, Manuel Peres
1998
Na rota da fundao do Colgio de Aldeia da Ponte, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte,
Aldeia da Ponte, 31, maro, p. 4.
1999-00
Aldeia da Ponte vai a Roma, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 38, dezembro, p. 4; 39, maro, p. 3-4.
2000-01
Cronologia do Colgio, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 42, dezembro,
p. 4; 43, maro, p. 4; 44, junho, p. 6; 45, outubro, p. 4.
2010
H cem anos foi fechado o Colgio de Aldeia da Ponte: o engano, Boletim da Associao Amigos da
Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 81, outubro, p. 3-4.
2011
Os colgios de Aldeia da Ponte e de S. Fiel, o senhor Pedro de Pina e monsenhor Granha, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 83, maro, p. 2.
2011a
Recordaes do combate de Aldeia da Ponte, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da
Ponte, 84, junho, p. 3-4.
2012
A epidemia da clera-morbo e a questo sanitria em Aldeia da Ponte, Boletim da Associao Amigos da
Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 90, dezembro, p. 3.
2013
rvores do adro, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 91, maro, p. 2.
2013a
O colgio de Aldeia da Ponte no Tribunal de Haia, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte,
Aldeia da Ponte, 92, junho, p. 2.
SNCHEZ-ORO ROSA, Juan Jos
1998
Iglesia y poder en Ribaca y Ciudad Rodrigo. La construccin del espacio poltico mirobrigense (11611211), Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto, XV:1, p. 313-322.
SANTINHO, Maria Cristina Ferraz Saraiva
1984
Quadrazais - Terra de Contrabando. Lisboa: Faculdade de Cincias Sociais e Humanas [Seminrio de
Investigao - Licenciatura em Antropologia].
SANTOS, Andr Toms
2008
O Sabugal no contexto da Pr-Histria da Beira Interior. In Museu do Sabugal: Coleco Arqueolgica.
Sabugal: Pr-Raia e Cmara Municipal, p. 11-25.
2011
Arte rupestre na Travessa das Escadas em Vilar Maior (Sabugal, Guarda), Sabucale, Sabugal, 3, p. 9-24.
SANTOS, Andr Toms; VILAA, Raquel; MARQUES, Joo Nuno
2011
As estelas do Baraal, Sabugal (Beira Interior, Portugal). In VILAA, Raquel (coord.) - Estelas e esttuas-

40

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

-menires da Pr Proto-histria. Sabugal / Coimbra: Cmara Municipal do Sabugal, Sabugal+ EM, Centro de Estudos Arqueolgicos das Universidades de Coimbra e Porto, Instituto de Arqueologia do DHAA
da FLUC, p. 319-342.
SANTOS, Joaquim Simes dos
1999
Vilar Maior. Um pequeno contributo para a sua histria, Renascer, Vilar Maior, 22, fevereiro, p. 4.
SANTOS, Manuela de Alcntara Santos
2012
Tabuleiros de jogos de alguergue no concelho de Sabugal, Sabucale, Sabugal, 4, p. 83-96.
SANTOS, Maria Joo Correia
2007
El sacrificio en el occidente de la Hispania Romana: para un nuevo anlisis de los ritos de tradicin indoeuropea, Palaeohispanica, Zaragoza, 7, p. 175-217.
2008
The triple animal sacrifice and the religious practice of the indigenous western Hispania. In SARTORI,
Antonio (ed.) - Dedicanti e Cultores nelle Religioni Celtiche. Milano: Cisalpino, p. 253-274.
2009
Lusitanos y Vettones en la Beira Interior portuguesa: La cuestin tnica en la encrucijada de la arqueologa y
los textos clsicos. In SANABRIA MARCOS, Primitivo Javier (ed.) - Lusitanos y vettones. Los pueblos prerromanos en la actual demarcacin Beira Baixa Alto Alentejo Cceres. Museo de Cceres, p. 181-196.
2010
O Cabeo das Frguas e a concepo de espao sagrado na Hispania indo-europeia, Iberografias, Guarda,
6, p. 131-145.
SANTOS, Maria Joo; SCHATTNER, Thomas G.
2010
O Santurio do Cabeo das Frguas atravs da arqueologia, Iberografias, Guarda, 6, p. 89-108.
SANTOS, Maria Joo; SCHATTNER, Thomas; PEREIRA, Vtor
2008
Cabeo das Frguas (Quinta de So Domingos, Guarda) 2006: O Contributo da Primeira Campanha de
Escavaes, Praa Velha, Guarda, 24, p. 175-202.

SARAIVA, Jos Hermano; BASTOS, Helder
2004
Histria das Freguesias e Concelhos de Portugal. 20 vol. Matosinhos: Quidnovi.
SARAIVA, Jos Mendes da Cunha
1930
A regio de Riba-Coa e um autgrafo de Brs Garcia de Mascarenhas, Biblos, Coimbra, 6, p. 439-463.
SARDINHA, Jos Alberto
1992
Armando Lea e o primeiro levantamento msico-popular realizado em Portugal, Revista da Faculdade
de Cincias Ssociais e Humanas, Lisboa, 6, p. 345-376.
2015
O concelho do Sabugal nas recolhas musicais, Sabucale, Sabugal, 7, p. 105-112.
SCHATTNER, Thomas G.
2010
Breve observao sobre a representao processional no ocidente hispnico, Iberografias, Guarda, 6, p.
109-129.
SENNA-MARTNEZ, Joo Carlos de
2010
Um mundo entre mundos. O grupo Baies / Santa Luzia, sociedade; metalurgia e relaes inter-regionais, Iberografias, Guarda, 6, p. 13-26.
SERRA, Mrio Cameira
1993
O antigo jogo da bola ou dos paus no distrito da Guarda - caractersticas e significados, Revista Altitude,
Guarda, 3. srie, 1, p. 129-136.
1999
Os jogos tradicionais em Portugal. As relaes entre as prticas ldicas e as ocupaes agrcolas e pastoris.
Vila Real: Universidade de Trs-os-Montes e Alto Douro [tese de doutoramento Educao Fsica e Desporto]
2000
O sero familiar, a taberna e os jogos de tradio. Os jogos ao sero - I, Revista Altitude, Guarda, 3. srie,
5, p. 159-176.
2005
Costumes e folguedos associados ao vinho. As prticas ldicas habituais na taberna, Revista Altitude,
Guarda, 3. srie, 9, p. 61-81.
2006
A capeia raiana: a luta, a representao, o jogo, Nova Guarda, Guarda, 512, 16 de agosto, p. 30.
2012
O jogo do grilo na Quarta-Feira (Sortelha). Um exemplo da permanncia e variabilidade das prticas ldicas tradicionais, Sabucale, Sabugal, 4, p. 119-128.
SERRA, Mrio Cameira; SERRA, Nuno
2008
A afirmao de fora nos Jogos Tradicionais. As provas de lanamento no Distrito da Guarda, Revista
Altitude, Guarda, 3. srie, 11, p. 138-143.
2008a
Os grandes jogos tradicionais da regio transfronteira, ESEG Investigao. Revista Cientfica da Escola Superior de Educao da Guarda, Guarda, 6, p. 125-136.
2009
A importncia das meas de foras na Raia Beir, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 12, p. 75-90.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

41

SERRA, Mrio Cameira; VEIGA, Pires


1983-84
O Jogo do Galo por terras da Beira, Revista Altitude, Guarda, 2. srie, 9-10, p. 95-107.
1984
A malha. Desporto tradicional portugus. Guarda: Associao de Jogos Tradicionais da Guarda.
1986
A Capeia. Um Jogo de Fora. Guarda: Associao de Jogos Tradicionais da Guarda.
1986a
A pelota. Contributo para a sua recuperao. Guarda: Associao de Jogos Tradicionais da Guarda.
SERRO, Joel; MARQUES, A. H. Oliveira (dir.)
1993-04
Nova Histria de Portugal, 12 vol. Lisboa: Editorial Presena.
SILVA, Isabel
1997
Dicionrio Enciclopdico das Freguesias. 4 vol. Matosinhos: Minhaterra.
SILVA, Joaquim Candeias
1982
Subsdios para o estudo da viao romana no concelho de Penamacor. In Actas e Memrias do 1 Colquio
de Arqueologia e Histria do Concelho de Penamacor. Penamacor: ARCINPE, p. 39-50.
SILVA, Lus
2007
Sortelha e Monsaraz: estudo de caso de dois lugares tursticos no interior de Portugal. Anlise Social, Lisboa, XLII (184), p. 853-874.
2009
Heritage building in the Historic Villages of Portugal: Social Processes, Practices and Agents, Journal of
Ethnology and Folkloristics, Tartu, 3 (2), p. 75-91.
SILVA, Marcos Daniel Osrio da
1998
Sabugal Velho, In Terras do Ca, da Malcata ao Reboredo. Os valores do Ca. Guarda: Estrela-Ca,
Agncia de Desenvolvimento Territorial da Guarda, p. 174-176.
2000
O Sabugal Velho: primeiras achegas para o estudo de uma estao arqueolgica. In Beira Interior. Histria e Patrimnio: actas das I Jornadas de Patrimnio da Beira Interior (Guarda, 1-3 Outubro 1998).
Guarda: Cmara Municipal, p. 209-214.
2001
Metalurgia no povoado fortificado Alto-Medieval do Sabugal Velho (Sabugal, Guarda). In FERNANDES,
Isabel Cristina (coord.) - Mil Anos de Fortificaes na Pennsula Ibrica e no Magreb (500-1500). Lisboa:
Colibri / Palmela: Cmara Municipal, p. 791-794.
SILVA, Ricardo Costeira da
2005
Gnese e Transformao da Estrutura do Povoamento do I Milnio a.C. na Beira Interior. Dissertao de
Mestrado apresentada Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra.
SOITO, Carlos do
SOITO, Tio Carlos do [tambm Carlos do Soito; TCS; Ti Carlos; Tio Carlos]
1999
Os cruzeiros (3), O Soito, Soito, 7, fevereiro, p. 2.
2002
A Misericrdia do Soito, Cinco Quinas, Sabugal, 22, maio, p. 12.
2003
O Soito (Alguns factos histricos), O Soito, Soito, 57, maio, p. 2-3.
2005
Os cem anos da Fonte da villa, Cinco Quinas, Sabugal, 46, janeiro, p. 22.
2005a
O ensino primrio no Concelho do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 48, maro, p. 20.
2012
Soito. bitos e batizados entre 1850 e 1900, O Soito, Soito, 13, II srie, janeiro, p. 6.
2012a
90 anos de G.N.R. no Soito, O Soito, Soito, 14, II srie, abril, p. 6.
2012b
Minas de volfrmio, arsnio e titnio, no Soito, O Soito, Soito, 14, II srie, abril, p. 6.
2012c
Casamentos no Soito, O Soito, Soito, 15, II srie, julho, p. 3.
2012d
Soito. bitos 1825 a 1849, O Soito, Soito, 16, II srie, jutubro, p. 2.
2013
O Forte (Soito), O Soito, Soito, 17, II srie, janeiro, p. 3.
2013a
O Capito Tolda, O Soito, Soito, 17, II srie, janeiro, p. 7. [NOTA: repetido no n 18, II srie, abril, p. 3].
2013b
O Soito no contexto de Riba Ca em 1527, O Soito, Soito, 18, II srie, abril, p. 6.
2013c
Os Gabrieis e a revolta popular, Cinco Quinas, Sabugal, 148, julho, p. 24.
2013d
Os Gabrieis e revolta popular, (Histria e tradio), Soito, Soito, 19, II srie, julho, p. 6.

[NOTA: o texto 2013b com muito pequenas alteraes].
2013e
Soito. Mapa de bitos, baptismos e casamentos 1901-1950, O Soito, Soito, 20, II srie, outubro, p. 2.
2014
Carlos Carrilho: um nome de vulto, no Soito, em princpios do sculo XX, O Soito, Soito, 21, II srie, janeiro, p. 6.
2014a
Casamentos em que um dos contraentes no do Soito (sculo XVII), O Soito, Soito, 21, II srie, janeiro, p. 7.
2014b
Casamentos de fora 1732-1799, O Soito, Soito, 22, II srie, abril, p. 2-3, 7.
2014c
Homens que vieram de fora, casar no Soito. Sculo XIX, O Soito, Soito, 23, II srie, julho, p. 2-3.
2014d
Algumas datas, O Soito, Soito, 23, II srie, julho, p. 6-7.
SOROMENHO, Miguel
2008
A Idade Moderna no Sabugal entre o manuelino e o renascimento. In Museu do Sabugal: Coleco Arque-

42

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

olgica. Sabugal: Pr-Raia e Cmara Municipal, p. 155-163.


SOUSA, Armindo de
1998
Fronteira e representao parlamentar na Idade Mdia portuguesa, Revista da Faculdade de Letras do
Porto Histria, Porto, 2 srie, XV:1, p. 53-61.
SOUSA, Jos Alexandre Ribeiro de
2003
Alfaiates nos alvores da nacionalidade: D. Dinis e D. Manuel, Cinco Quinas, Sabugal, 33, abril, p. 10.
2003a
Subsdios para a Histria do castelo de Vila do Touro, Praa Velha, Guarda, 14, p. 76-83.
2004
As estruturas religiosas no santurio de Sacaparte. Evidncias histricas, Praa Velha, Guarda, 15,
p. 71-78.
2004a
Disputas da regio de Riba-Ca entre Portugal e Castela / Leo. Renascer, Vilar Maior, 52, abril, p. 1-2.
2005
O Castelo de Vilar Maior no contexto do Riba-Ca, Praa Velha, Guarda, 17, p. 201-208.
2007
As estruturas militares manuelinas da Vila de Alfaiates. O contrato do pedreiro Martim Teixeira, Praa
Velha, Guarda, 22, p. 31-42.
2008
Uma Dificuldade Inesperada para Wellington. Sabugal, 3 de Abril de 1811, Praa Velha, Guarda, 24,
p. 49-61.
2008a
O Combate do Sabugal no Contexto da 3 Invaso Francesa. A Natureza Humana no Campo de Batalha,
Revista Militar, Lisboa, 2477/2488, junho / julho, p. 843-853.
2011
Condicionalismos humanos e naturais numa aco militar. O combate do Sabugal a 3 de Abril de 1811,
Sabucale, Sabugal, 3, p. 63-74.
SOUSA, Jos Alexandre; QUINAZ, Maria Glria
2003
O espao e o castelo do Sabugal, Boletim Cultural do INATEL, Guarda, novembro, p. 27-30.
SOUSA, Jlio Rocha e
1998
Pelourinhos do distrito da Guarda. Edio do autor.
SOUSA, Manuel de
1987-88
Touradas corridas de touros capeias, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 7, p. 8; 8, p. 6-7; 9, p. 14-15; 10, p. 6-7.
1991
Tradies, usos e costumes da nossa terra, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 16, p. 13.
2006
Forcalhos. Crises humanitrias que tem sofrido. As guerras; as doenas..., Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 47, p. 8-10.
2008
Forcalhos. Dos velhos tempos actualidade, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 50, p. 10-12.
SOUSA, T
2004-05
Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 45, dezembro, p. 45; 46, janeiro, p. 15-16.
2010
Os Frades de Aldeia da Ponte, Cinco Quinas, Sabugal, 110, maio, p. 33; 111, junho, p. 44.
SQ
2008

guas Belas. Tabaco prenda no dia de Reis, Cinco Quinas, Sabugal, 95, fevereiro, p. 22.

TAVARES, Adrito
1969
Monografia de Aldeia do Bispo (Sabugal). In Jogos Florais (1969). Lisboa: Emissora Nacional de Radiodifuso, p. 149-184.
1985
A Capeia Arraiana. Lisboa, edio do Autor.
2001
A Tauromaquia Popular na Raia do Sabugal. In Congresso do 7 Centenrio do Foral Sabugal. Sabugal:
Cmara Municipal do Sabugal, p. 89-95.
2005
Viver e morrer em Aldeia do Bispo, antigamente. In Aldeia do Bispo. As pedras e as gentes. Aldeia do
Bispo: Mordomos da Capeia, p. 11-24.
2007
O trfico transfronteirio na raia do Sabugal (1880-1980). In Jornadas do Contrabando. Actas. Sabugal:
Sabugal+ E.M., p. 57-68.
2010
A arquitectura popular na raia do Sabugal, Sabucale, Sabugal, 2, p. 91-100.
TAVARES, Hipolyto
2013
Souto 1758, O Soito, Soito, 17, II srie, janeiro, p. 1.
TAVARES, Maria Alice da Silveira
2013
Costumes e Foros de Riba-Ca - Normativa e Sociedade. Lisboa: FLUL [tese de Doutoramento em Histria, especialidade Histria Medieval].
TAVARES, Maria Jos Ferro
1999
Os Judeus na Beira Interior. In BORGES, Dulce Helena Pires - Guarda. Histria e Cultura Judaica. Guarda: Museu da Guarda e Cmara Municipal da Guarda, p. 117-123.
2008
Os judeus da Beira interior: a comuna de Trancoso e a entrada da Inquisio, Sefarad, Madrid, 68:2, p. 369-411.
2013
Entre a histria e a lenda: a memria judaica em Portugal ou o desconhecido Portugal judaico. In SILVA,
Carlos Guardado da (coord.) - Judiarias, Judeus e Judasmo (Turres Veteras XV). Lisboa: Colibri; Torres

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

43

2014

Vedras: Municpio, p. 229-267.


O contrabando na raia do Sabugal no tempo de Maria Mim, Praa Velha, Guarda, 34, maio, p. 7-19.

TVORA, Lus Gonzaga de Lancastre e


1983
O estudo da sigilografia medieval portuguesa. Lisboa: Instituto de Cultura e Lngua Portuguesa, Ministrio da Educao.
TEIXEIRA, Fernando
1994
O touro e o destino: a morte e ressurreio a las cinco en punto de la tarde. Lisboa: Instituto de Sociologia
e Etnologia das Religies.
1995
A corrida do forco, Mediterrneo. Revista de Estudos Pluridisciplinares sobre as Sociedades Mediterrnicas, Lisboa, 5/6, julho-dezembro 1994 / janeiro-junho 1995, p. 23-32 + 2 fotos.
TEIXEIRA, Ricardo
1998
O Ca, as quintas e o povoamento romano sujacente. In Terras do Ca, da Malcata ao Reboredo. Os valores do Ca. Maia: Estrela-Ca, Agncia de Desenvolvimento Territorial da Guarda, p. 85-99.
TERREIRO, Bernardo
1999
Patrimnio Musical de Riba-Ca. Memrias e Subsdios. Lisboa: edio do autor.
TOM, Francisco Carreira; TOM, Alice; CARREIRA, Teresa Pires; TOM, Nuno Rafael; CARREIRA,
Filipe Alexandre
2000
Terra - vida - alma. Valongo do Ca. Lisboa: Editorial Minerva.
TORRO, Joo Antnio Valente
2008
Casteleiro: do passado ao futuro. Massam: Edimarta Edio e Distribuio Livros, Lda.
TORRES, Jorge
2008
Sabugal: Roteiro Turstico. Sabugal: Pr-Raia e Cmara Municipal do Sabugal. [reedio 2014, Sabugal:
Cmara Municipal do Sabugal]
2009
Os moinhos de gua do concelho do Sabugal. 1 - Rio Ca, Sabucale, Sabugal, 1, p. 97-104.
2009a
Retratos do nosso artesanato - tecelagem. Maria da Glria Ferreira, Sabucale, Sabugal, 1, p. 109-111.
2009b
O processo de criao de um museu raiano. Coimbra: FLUC. [Seminrio Museus e Histria; Mestrado em
Museologia].
2009c
A exposio permanente do Museu do Sabugal. Coimbra: FLUC. [Seminrio Discurso Museolgico; Mestrado em Museologia].
2009d
A capeia raiana, um elemento do Patrimnio Cultural Imaterial. Coimbra: FLUC. [Seminrio Patrimnio
Cultural; Mestrado em Museologia].
2010
O concelho do Sabugal na Revista Altitude (Guarda), Sabucale, Sabugal, 2, p. 101-105.
2011
Alminhas de ontem e de hoje, Sabucale, Sabugal, 3, p. 83-90.
2011a
O Sabugal nas pginas da revista Beira Alta, Sabucale, Sabugal, 3, p. 107-110.
2012
A capeia Arraiana, patrimnio nico do concelho do Sabugal. In JACINTO, Rui (coord.) - Patrimnios,
Territrios e Turismo Cultural. Recursos, Estratgias e Prticas. Guarda / Lisboa: Centro de Estudos
Ibricos / ncora Editora, p. 185-209.
2012a
Rede de Museus do Sabugal. Memria, histria e identidade de um concelho raiano. Coimbra: Faculdade
de Letras da Universidade de Coimbra [Dissertao de Mestrado em Museologia].
2012b
Os primeiros passos para a criao de um Museu no Sabugal, Sabucale, Sabugal, 4, p. 15-24.
2012c
A capeia arraiana na literatura e na cincia, Sabucale, Sabugal, 4, p. 129-136.
2013
Uma forma de registo e divulgao do nosso patrimnio histrico e etnogrfico: Notcias dos Forcalhos,
Sabucale, Sabugal, 5, p. 109-114.
2014
O Museu do Sabugal e a procura turstica. In CAMPESINO FERNNDEZ, Antonio-Jos (dir.) - Turismo
de Frontera (II) Oferta y demanda turstica en la Raya ibrica. Cceres, p. 293-307.
2014a
Os museus locais e o turismo cultural. In JACINTO, Rui (coord.) - Espaos de Fronteira, Territrios de
Esperana. Das Vulnerabilidades s Dinmicas de Desenvolvimento. Guarda / Lisboa: Centro de Estudos Ibricos / ncora Editora, p. 165-176.
2014b
Museu Etnogrfico de Aldeia da Ponte, Sabucale, Sabugal, 6, p. 119-124.
2015
O jornal Cinco Quinas como fonte de referncias bibliogrficas, Sabucale, Sabugal, 7, p. 123-132.
TOVAR, Antnio
1964-67
L inscription du cabeo das Frguas et la langue des Lusitaniens, Etudes Celtiques, Paris, 11, p. 237-268.
1985
La inscripcin del cabeo das Frguas y la lengua de los Lusitanos. In HOZ, Javier de, (ed.) - Actas del III Coloquio
sobre lenguas y culturas paleohispnicas (Lisboa, Novembro de 1980). Salamanca: Universidad, p. 227-253.
UNTERMANN, Jrgen
2010
Las divindades del Cabeo das Frguas y la gramtica de la lengua lusitana, Iberografias, Guarda, 6, p. 81-88.

44

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

VARGAS, Jos Manuel


2001
Forais de Belmonte. Belmonte: Cmara Municipal de Belmonte.
VASCONCELOS, Antnio de
1996
Brs Garcia de Mascarenhas. Estudo de investigao histrica [reedio facsimilada]. Lisboa: Fundao
Calouste Gulbenkian.
VASCONCELOS, Jos Leite de
1905
Aquisies do Museu Etnolgico Portugus, O Archelogo Portugus, Lisboa, 1. srie, 10:1, p. 44-48.
1905-13
Religies da Lusitnia: na parte que principalmente se refere a Portugal. vol. 2 (1905); vol. 3 (1913).
Lisboa: Imprensa Nacional de Lisboa.
1910
Analecta Archeologica, O Archelogo Portugus, Lisboa, 1. srie, 15, p. 321-328.
1920
Ceraunias, O Archelogo Portugus, Lisboa, 1. srie, 24, p. 87-93.
1928-29
Epigrafia do Museu Etnolgico (Belm), O Archelogo Portugus, Lisboa, 1. srie, 28:1, p. 209-227.
1933-88
Etnografia Portuguesa: Tentame de sistematizao. Lisboa: Imprensa Nacional - Casa da Moeda. 10 volumes: Volume 1 (1933); Volume II (1936); Volume III (1941); Volume IV (1958); Volume V (1982); Volume VI (1975); Volume VII (1980); Volume VIII (1982); Volume IX (1985); Volume X (1988).
1985
Dialecto Beiro. In CINTRA, Maria Adelaide Valle (ed.) - Opsculos, Volume VI Dialectologia (Parte II).
Lisboa: Imprensa Nacional Casa da Moeda, p. 217-444.
[2010]
Dicionrio de Regionalismos e Arcasmos. Trancrio de Ivo Castro, Paula Estrela Mendes e Joo Paulo
SIlvestre - letras A-L e P. Ficheiro em linha disponvel em http://alfclul.clul.ul.pt/clulsite/DAR/.
VASCONCELLOS, Jos Leite de (coord.)
1884
Diccionario da Chorographia de Portugal contendo A indicao de todas as cidades, villas e freguezias,
com a respectiva diviso administrativa, judicial e ecclesiastica, da parte continental e insular do reino;
dos rios e montesprincipaes do continente; das distancias de quasi todas as freguezias s villas capitaes
de concelho, etc.; da populao de cada freguezia, segundo o ultimo recenseamento; dos oragos das
parochias; das estaes telegraphicas e de caminho de ferro; das direces e delegaes postaes, etc. etc.
Porto: Livraria Portuense de Clavel & C., editores.
VASCONCELOS, Maria Antnia (dir.)
1997
Viagens na nossa terra. Lisboa: Seleces do Readers Digest.
VAZ, Davide
2014
O que no se diz sobre o Soito, Cinco Quinas, Sabugal, 155, fevereiro, p. 6.
VAZ, Francisco
1989
Alfaiates, na rbita da Sacaparte Esboo monogrfico, vol. I-II. Lisboa: edio do autor.
1993
Santa Maria de Riba Ca. Lisboa: edio do autor.
1996
O Foral. Padro do Esprito Comunitrio, Renascer, Vilar Maior, 7, junho, p. 3.
2001
A Religiosidade Popular no Concelho do Sabugal. In Congresso do 7 Centenrio do Foral Sabugal.
Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal, p. 11-30.
VAZ, Francisco; AMBRSIO, Antnio
1991
Alfaiates. Na rbita da Sacaparte (Esboo monogrfico. Sntese documental), Vol. 3. Lisboa: ed. autor.
VAZ, Joo Lus da Ins
1975
Alfaiates. A sua histria e a sua gente, Beira Alta, Viseu, 34:3, p. 295-319.
1975a
O Tratada de Alcanizes, Beira Alta, Viseu, 34:4, p. 393-427.
1976
Breves notas para o estudo da viao antiga das Beiras, Beira Alta, Viseu, 35:3, p. 347-363.
1977-78
Inscries romanas do Museu do Fundo, Conimbriga, Coimbra, 16 (1977), p. 1-31; 17 (1979), p. 60-61.
1979
Forais novos da Beira o foral do Sabugal, Beira Alta, Viseu, 38:1, p. 3-32.
1979a
Sabugal Subsdios para a sua monografia, Beira Alta, Viseu, 38:2, p. 301-327.
1979b
Sabugal, esboo de uma monografia. Viseu: edio do autor.
1982
Subsdios para o estudo da romanizao da regio do Fundo, Mundo da Arte, Aveiro, 2, p. 2-7.
1985
Inscrio romana de Argomil (Pinhel), Beira Alta, Viseu, 44:4, p. 635-639.
1986
Recenso crtica ao livro: Virglio Afonso, Sabugal. Terras e Gente (Apontamentos de Histria e Paisagem
da Regio), Guarda, 1985, edi-o da Cmara Municipal do Sabugal, Beira Alta, Viseu, 45:3-4, p. 455-468.
2009
Lusitanos No tempo de Viriato. Quotidiano e mito. Lisboa: squilo edies e multimdia lda.
2011
O porco mesa: ritual colectivo, prazer individual, Sabucale, Sabugal, 3, p. 75-82.
VAZ, Jos Augusto
2005
Bismula e as tradies. A matana do porco, Cinco Quinas, Sabugal, 57, dezembro, p. 11.
VAZ, Santos
2008
Bismula. Origem do nome, Cinco Quinas, Sabugal, 83, fevereiro, p. 23.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

45

VEIGA, Sebastio Philippes Martins Estcio da


1886-91
Antiguidades Monumentaes do Algarve: Tempos Prehistoricos. Lisboa: Imprensa Nacional, 4 volumes.
VENTURA, Leontina
1998
A fronteira luso-castelhana na idade Mdia, Revista da Faculdade de Letras do Porto - Histria, Porto,
XV:1, p. 25-52.
VENTURA, Margarida Garcs
1998
Os coutos de homiziado nas fronteiras com o direito de asilo, Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto, XV:1, p. 601-625.
VICENTE, Antnio M. Balco
1996
A fronteira de Riba Ca no tempo de D. Afonso Henriques. In 2. Congresso Histrico de Guimares. A
poltica portuguesa e as suas relaes exteriores. Actas. Guimares: Cmara Municipal/ Universidade do
Minho, vol. 2, p. 223-231.
1998
A Estremadura Leonesa. O caso da fronteira Riba-Ca nos sculos XII-XIII, Revista da Faculdade de
Letras do Porto - Histria, Porto, XV:1, p. 287-300.
VICENTE, Maria da Graa Antunes Silvestre
2013
Entre Zzere e Tejo. Propriedade e Povoamento (sculos XII-XIV). Lisboa: Faculdade de Letras da Universidade de Lisboa [tese de doutoramento em Histria Medieval].
VICENTE, Maria Neves
2005
Lembranas de meninice Aldeia do Bispo Anos 50. In Aldeia do Bispo. As pedras e as gentes. Aldeia do
Bispo: Mordomos da Capeia, p. 61-68.
VIEIRA, Marina Afonso
2005
Subsdios toponmicos para o conhecimento da influncia muulmana a sul do Douro. In BARROCA, Mrio
Jorge e FERNANDES, Isabel Cristina F. (coord.) - Muulmanos e Cristos entre o Tejo e o Douro (Scs. VIII
a XIII). Actas dos Seminrios realizados em Palmela, 14 e 15 de Fevereiro de 2003. Porto, 4 e 5 de Abril de
2003. Palmela: Cmara Municipal de Palmela / Faculdade de Letras da Universidade do Porto, p. 53-67.
VIGUERA-MOLINS, Mara-Jess
1998
En torno a Riba Coa y al-Andalus. In O Tratado de Alcanices e a importncia histrica das terras de Riba-Ca: actas do Congresso Histrico Luso-Espanhol, 12-17 Setembro 1997. Lisboa: Universidade Catlica
Editora, p. 147-168.
VILAA, Raquel
1993
Resultados preliminares das escavaes realizadas no povoado do Castelejo (Sabugal), Estudos Pr-histricos, Viseu, 1, p. 51-65.
1995
Aspectos do povoamento da Beira Interior (Centro e Sul) nos finais da Idade do Bronze. Lisboa: Instituto
Portugus do Patrimnio Arquitectnico e Arqueolgico (Trabalhos de Arqueologia; 9), 2 vol.
1996
Contributos para a caracterizao do povoamento da Beira Interior (Centro e Sul) durante as ltimas etapas do Bronze Final. Materiais, Castelo Branco, II Srie, 1:0, p. 37-44.
1997
Metalurgia do Bronze Final da Beira Interior: reviso dos dados luz de novos resultados, Estudos Pr-Histricos, Viseu, 5, p. 123-154.
1998
Produo, consumo e circulao de bens na Beira Interior na transio do II para o I milnio a. C. In
CRUZ, Domingos J. da (coord.) - Actas do Colquio A Pr-histria na Beira Interior (Tondela, Nov.
1997). Viseu: Centro de Estudos Pr-Histricos da Beira Alta, p. 347-374. (Estudos Pr-Histricos, 6).
1998a
Hierarquizao e conflito no Bronze Final da Beira Interior. In JORGE, Susana Oliveira (ed.) - Existe uma
Idade do Bronze Atlntico? Lisboa: IGESPAR, p. 203-217.
2000
Notas soltas sobre o patrimnio arqueolgico do Bronze Final da Beira Interior. In Beira Interior. Histria e Patrimnio, Guarda, p. 31-49.
2005
Entre Douro e Tejo, por terras do interior: o I milnio a.C. In Lusitanos e Romanos no nordeste da Lusitnia: Actas das II Jornadas do Patrimnio da Beira Interior. Guarda: Centro de Estudos Ibricos, p. 13-32.
2005a
Metalurgia do bronze Final no Entre Douro e Tejo portugus: contextos de produo, uso e deposio. In
PEREA, Alicia (dir.) - Actas del Congreso: mbitos tecnolgicos, mbitos de poder. La transicin Bronce
Final-Hierro en la Pennsula Ibrica (Madrid, 18 Marzo 2004). Madrid: CSIC / Instituto de Historia /
Departamento de Prehistoria.
2007
Todos os caminhos vo dar ao ocidente: trocas e contactos no Bronze Final, Estudos Arqueolgicos de
Oeiras, Oeiras, 15, p. 135-154.
2008
A Proto-Histria no Museu do Sabugal. In Museu do Sabugal: Coleco Arqueolgica. Sabugal: Pr-Raia
e Cmara Municipal, p. 39-51.
2008a
Atravs das Beiras. Pr-Histria e Proto-Histria. Coimbra: Palimage.
2010
IV Jornadas Raianas. Estelas e Esttuas-Menir: da Pr Proto-Histria, Sabucale, Sabugal, 2, p. 107-110.
2011
Estelas e esttuas-menires da Pr Proto-histria (coord.). Sabugal / Coimbra: Cmara Municipal do

46

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

2013

Sabugal, Sabugal+ EM, Centro de Estudos Arqueolgicos das Universidades de Coimbra e Porto, Instituto
de Arqueologia do DHAA da FLUC.
Late Bronze Age: Mediterranean impacts in the Western end of the Iberian Peninsula (actions and reactions), Cuadernos de Arqueologa Mediterrnea, Barcelona, 21, p. 13-41.

VILAA, Raquel; OSRIO, Marcos; FERREIRA, Maria do Cu


2004
Nem sempre o que parece, . Um caso de etnoarqueologia na Serra Gorda (guas Belas, Sabugal), Norba,
Cceres, 17, p. 137-156.
VILAA, Raquel; OSRIO, Marcos; SANTOS, Andr Toms
2011
Nova pea insculturada da regio raiana do Sabugal (Beira Interior, Portugal): Uma primeira abordagem.
In VILAA, Raquel (coord.) - Estelas e esttuas-menires da Pr Proto-histria. Sabugal / Coimbra: Cmara Municipal do Sabugal, Sabugal+ EM, Centro de Estudos Arqueolgicos das Universidades de Coimbra e Porto, Instituto de Arqueologia do DHAA da FLUC, p. 343-367.
VILAA, Raquel; SANTOS, Andr; PORFRIO, Eduardo; MARQUES, Joo; CANAS, Nuno
1998
Lugares e caminhos no mundo pr-romano da Beira Interior, Cadernos de Geografia, Coimbra, 17, pp. 35-42.
VILHENA, Luiza Manoel de
1971
Sortelha: uma vila esquecida, Panorama. Revista Portuguesa de Arte e Turismo, Lisboa, 37, 4 srie,
maro, p. 33-39.
VITERBO, Fr. Joaquim de Santa Rosa de
1865
Elucidario de palavras, termos e frases que em Portugal antigamente se usaram e que hoje regularmente se ignoram. Obra indispensavel para entender sem erro os documentos mais raros e preciosos que
entre ns se conservam. 2 edio. Lisboa: A. J. Fernandes Lopes.
1899-22
Diccionario historico e documental dos architectos, engenheiros e constructores portuguezes ou a servio de Portugal, 3 vol. Lisboa: Imprensa Nacional.
XIMENEZ DE SANDOVAL, C.
1872
Batalla de Aljubarrota. Monografa histrica y estudio crtico-militar. Madrid: Imprenta y Estereotipia
de M. Rivadeneyra.
WAITE, Rosamond
1884
Life of the Duke of Wellington. London: Rivingtons
Obras no assinadas ou de vrios autores
1893-1986 Corpus Inscriptionum Latinarum. 17 volumes + 13 volumes suplementares. Berlim: Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften (actual editor). (Base de dados online em: http://cil.bbaw.de/
cil_en/dateien/datenbank_eng.php).
1942
Adivinha, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 2:2, p. 49.
1942a
Ditados e conceitos, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 2:2, p. 50.
1943
Gente singular. Quadrazais, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 3:10-12, p. 240-248.
1962
Itinerrios rgios medievais. Elementos para o estudo da administrao medieval portuguesa. I - Itinerrio del-rei D. Dinis 1279-1325. Lisboa: Instituto de Alta Cultura / Centro de Estudos Histricos.
1973
Inqurito Bolu (recolhas inditas). Coimbra: Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra.
1982
descoberta de Portugal. Lisboa: Seleces do Readers Digest.
1982a
Medicina popular neste distrito, Revista Altitude, Guarda, 2. srie, 7-8, p. 57.
1983-86
Aldeia da Ponte na Histria, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 1, janeiro-abril, p. 1; 2, outubro, p. 1; 3, fevereiro 1984, p. 1; 4, abril-junho, p. 1; 14, outubro-dezembro 1986, 3.
1987
Vocabulrio, Mensagem da Saudade, Alfaiates, 315, julho/agosto, p. 2.
1988
Seres de terror em Alfaiates, Sabugal, Lisboa, 43, p. 10-11.
1988a
Por influncia da proximidade da fronteira espanhola. Gentes do Soito falam de modo curioso, Dirio de
Notcias, Lisboa, 25 de janeiro, p. 18.
1988b
Arquitectura Popular em Portugal. Lisboa: Associao dos Arquitectos Portugueses. 3 volumes [1 edio
1961].
1991-94
Registos paroquiais, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 15, p. 14-16; 16, p. 10-12; 17/18, p. 18-19; 21, p. 8;
22, p. 8-11.
1994
Um assobio, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 21, p. 11.
1994a
Etnomedicina, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 22, p. 11.
1995
Usos e costumes da minha aldeia, Renascer, Vilar Maior, 3, dezembro, p. 8.
1996
Culinria. Bolo podre, Renascer, Vilar Maior, 6, abril, p. 8.
1996a
Plantas medicinais, Renascer, Vilar Maior, 9, dezembro, p. 7.
1997
Etnografia, Renascer, Vilar Maior, 10, fevereiro, p. 4 e 6; 11, abril, p. 4; 12, julho, p. 4.
1998
Culinria, Renascer, Vilar Maior, 21, dezembro, p. 9.
1998a
Guia da Regio do Vale do Ca. Guarda: Estrela-Ca. Agncia de Desenvolvimento Territorial da Guarda.
1999
Lenda da Sr do Castelo, Renascer, Vilar Maior, 23, junho /julho, p. 3.
2001
Oraes tradicionais do povo de Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 33, abril, p. 3.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

47

2001a
2001b
2001c
2001d
2002
2003
2004
2004a
2005
2005a
2005b
2005c
2005d
2005e
2007
2007a
2008
2008a
2008b
2009
2009a
2009b
2010
2012
2013
2014
2014a
2015
2016

48

Tentativa da restaurao da Ordem em Portugal, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 44, junho, p. 3.
Congresso do 7 Centenrio do Foral Sabugal. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal.
Capeia Raiana. A tradio ainda o que era..., Cinco Quinas, Sabugal, 13, agosto, p. 2-3.
O Artesanato de Fibras Selvagens, Renascer, Vilar Maior, 37, novembro, p. 6.
Efemrides. O ms de [...] e o Concelho do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 19, fevereiro, p. 6; 20, maro,
p. 6; 21, abril, p. 6; 22, maio, p. 6; 23, junho, p. 6; 24, julho, p. 6; 25, agosto, p. 6; 26, setembro, p. 6.
Roteiro. Vale do Ca e Alm Douro. Ancora Editora e Liga dos Amigos de Conmbriga.
O castelo da Vila do Touro, Renascer, Vilar Maior, 53, junho, p. 2.
A fortaleza manuelina de Alfaiates, Renascer, Vilar Maior, 55, dezembro, p. 3.
O castelo de Vilar Maior no contexto de Riba Ca, Renascer, Vilar Maior, 56, janeiro/fevereiro, p. 3-4.
Bendada. As suas origens e tradies..., Cinco Quinas, Sabugal, 50, maio, p. 16-17.
Lenda do Barroco da Massaracana..., Cinco Quinas, Sabugal, 51, junho, p. 10.
O Concelho do Sabugal no sculo XIX, Cinco Quinas, Sabugal, 55, outubro, p. 17.
O poder municipal em Sortelha de 1822 a 1825, Renascer, Vilar Maior, 60, novembro/dezembro, p. 4.
Aldeia do Bispo. As pedras e as gentes. Aldeia do Bispo: Mordomos da Capeia.
Cangalhas, matracas, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 48, p. 9-10.
As tradies da Beira. As matanas, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte,
67, maro, p. 1.
Cisca, Riba-Ca e o Contrabando, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte,
74, dezembro, p. 3.
A Raia... como . Realidade problemtica, futuro de esperana. Ciudad Rodrigo, Guarda, Salamanca:
Critas Diocesanas.
Museu do Sabugal: Coleco Arqueolgica. Sabugal: Pr-Raia e Cmara Municipal.
Lendas e Factos Lendrios, Renascer, Vilar Maior, 75, janeiro/fevereiro, p. 2.
Julgamento em Salamanca dum homem de Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 76, maro/abril, p. 2.
Lenda da Gruta, Renascer, Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 76, maro/abril, p. 2.
Antigas tradies de produo vincola no Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 116, novembro, p. 35.
Gastronomia, O Soito, Soito, 16, II srie, outubro, p. 7.
Iniciativa realiza-se por ocasio do Dia de Reis. Tradio da Volta da Santa voltou a ser cumprida em
aldeias do Sabugal, A Guarda, Guarda, 5365, 10 de janeiro, p. 12.
Janeiro - Fevereiro - Maro, O Soito, Soito, 21, II srie, janeiro, p. 1-2.
Capeia Arraiana - Sabugal. Patrimnio Cultural Imaterial Nacional. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal.
Freguesias do concelho do Sabugal mantm tradio da Volta da Santa, A Guarda, Guarda, 1 de janeiro, p. 11.
Colnia Agrcola Martim Rei foi criada pelo Estado Novo em 1936, A Guarda, Guarda, 17 de maro, p. 9.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Autores

2. Bibliografia por assuntos

A
Genricos
B
Corografias / dicionrios / Histrias de Portugal / afins
C
Memrias / obras literrias
D
Monografias e inventrios locais
E
Pr e Proto-Histria
F
poca romana
F1
Epigrafia
G
Idade Mdia
G1
Fronteira
G2
Vias de comunicao
G3
Leis e vida municipal
G4
Sabugal Velho
G5
Arquitetura militar
H
Sculos XV-XVII
H1
Restaurao
I
Sculo XVIII
J
Sculos XIX-XXI
J1
Invases francesas
J2
Colgio de Aldeia da Ponte
K
Etnografia
K1
Atividades produtivas e ofcios
K2
Arquitetura popular
K3
Gastronomia
K4
Prticas sociais e religiosas
K5
Atividades ldicas
K6
Fala e literatura oral tradicional
K7
Capeia arraiana
L
Contrabando
M
Demografia / emigrao e retorno
N
Bibliografias
O
Museus e Centros Interpretativos
P
Directrios / estudos transfronteirios
Q
Diversos
R
Publicaes peridicas
S
Boletins paroquiais

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

49

50

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

A. Genricos
ALMEIDA, Jos Antnio Ferreira de (coord.)
1976
Tesouros Artsticos de Portugal. Lisboa: Seleces do Readers Digest.
AMBRSIO, Antnio
1987
Memria histrica de Alfaiates, A Guarda, Guarda, 9 de janeiro, p. 5-6; 16 de janeiro, p. 5; 23 de janeiro, p. 5;
30 de janeiro, p. 5; 6 de fevereiro, p. 5; 13 de fevereiro, p. 5 e 7; 27 de fevereiro, p. 5; 6 de maro, p. 5 e 11.
1987a
Memria histrica de Vilar Maior, A Guarda, Guarda, 27 de maro, p. 5; 3 de abril, p. 7; 10 de abril, p. 7.
1987b
Memria histrica de Vila do Touro, A Guarda, Guarda, 17 de abril, p. 4; 24 de abril, p. 5.
1987c
Memria histrica de Sortelha, A Guarda, Guarda, 12 de junho, p. 12 e 11; 19 de junho, p. 5 e 11; 17 de julho,
p. 6 e 10.
BARROCO, Manuel Joaquim
1978
Panoramas do Distrito da Guarda: apontamentos referentes aos concelhos e freguesias do distrito, 14
concelhos e 329 freguesias. Guarda: edio do autor.
BATISTA, Paulo Leito
2001
Rota batida por terras da Beira Ca. Edio do autor.
BIGOTTE, Jos Quelhas
1948
O culto de Nossa Senhora na diocese da Guarda. Lisboa.
CABRAL, A. Dinis
1962
Riba Ca, Riba de Ca ou Raia, Beira Alta, Viseu, 2. srie, 21:3-4, p. 719-725.
CAETANO, Carlos Manuel Ferreira
2011
As Casas da Cmara dos Concelhos Portugueses e a Monumentalizao do Poder Local (Sculos XIV
a XVIII) (2 volumes). Lisboa: Universidade Nova de Lisboa / Faculdade de Cincias Sociais e Humanas
[dissertao de Doutoramento em Histria da Arte Moderna].
CASTRO, Jos Osrio da Gama e
1902
Diocese e Districto da Guarda. Serie d apontamentos historicos e tradicionaes sobre as suas antiguidades; algumas observaes respeitantes actualidade; e notas referentes Cathedral egytaniense e
respectivos prelados. Porto: Typographia Universal (a Vapor).
COBOS, Fernando; CAMPOS, Joo
2013
Almeida / Ciudad Rodrigo. La Fortificacin de la Raya Central. A Fortificao da Raia Central. Ciudad
Rodrigo: Consorcio Transfronterizo de Ciudades Amuralladas.
CORREIA, Fernando da Silva
1942
O Dr. Joaquim Manuel Correia e as suas Memrias sobre o Concelho do Sabugal, Revista Altitude, Guarda, 2:8-9, p. 263-273.
1943
Errata [do artigo acima], Revista Altitude, Guarda, 3:1, p. 31.
CORREIA, Joaquim Manuel
1905-06
Antiguidades do concelho do Sabugal, O Archeologo Portugus, Lisboa, 10:6-9 (1. srie), p. 199-207;
11:5-8 (1. srie) (1906), p. 129-135.
1906-31
Memria sobre o concelho do Sabugal, O Archeologo Portugus, Lisboa, 11:1-4 (1. srie) (1906), p. 50-63;
14:9-12 (1. srie) (1909), p. 297-308; 15 (1. srie) (1910), p. 86-93; 25 (1. srie) (1921-22), p. 123-128; 27
(1. srie) (1925-26), p. 195-214; 29 (1. srie) (1930-31), p. 246-253.
1942
Povos primitivos de Riba Ca, Revista Altitude, Guarda, 2:12, p. 336-339.
1943
Territrio denominado Riba Ca, Revista Altitude, Guarda, 3:4, p. 95-97.
1943a
O concelho do Sabugal, Revista Altitude, Guarda, 3:7-9, p. 143-145.
CURADO, Fernando Patrcio
1987d
Patrimnio artstico, Boletim Municipal de Sabugal, Sabugal, 1, p. 3 e 6.
1987-88
Patrimnio cultural, Boletim Municipal de Sabugal, Sabugal, 2 (1987), p. 3 e 5; 3 (1987), p. 4; 4 (1987), p.
4-5; 5 (1988), p. 4-5; 6 (1988), p. 6-7.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

51

2004

A freguesia do Sabugal ao longo dos tempos, Boletim Municipal de Sabugal, Sabugal, 8, p. 5-8 e 12.
O Patrimnio Arqueolgico do Concelho. In Congresso do 7 Centenrio do Foral - Sabugal. Sabugal:
Cmara Municipal do Sabugal, p. 109-113.
A Martim Calvo e aos povoadores do Fundo, Ebvrobriga, Fundo, 2, p. 77-115.

1982

descoberta de Portugal. Lisboa: Seleces do Readers Digest.

1988c
2001

DIAS, Mrio Simes


1998
Memrias da Beira Ca. Coimbra: edio do autor.
2012
O talism de Vilar Maior (Cavaleiros do Ca). Coimbra: edio do autor.
FIGUEIREDO, Moreira de
1960-61
A Beira e as invases de leste, Beira Alta, Viseu, 19:4 (1960), p. 403-423; 20:1 (1961), p. 29-55; 20:2 (1961),
p. 349-353.
FORTE, A[lberto dos Santos]
1903
Sabugal. Noticia historica. Terras de Riba-Ca, Portugal Militar, Lisboa, 5, maio, p. 65-67.
FREIRE, Manuel Leal
1996
Ribaca em contra luz. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal.
HENRIQUES, Bernardino
1991
Fios. Uma olhadela para o seu passado, Notcias dos Forcalhos, 16, p. 16-18.
2002
Mesas. A serra sagrada, Cinco Quinas, Sabugal, 20, maro, p. 7; 21, abril, p. 7.
HENRIQUES, Helder Manuel Guerra (org.)
2009
Penamacor - 800 Anos de Histria. Penamacor: Cmara Municipal de Penamacor
ISIDORO, Pedro; DIAS, Joo Alveirinho; BASTOS, Maria Rosrio
2015
O Coa (NE Portugal): o rio que une, aparta e protege! Em torno da definio do conceito de fronteiras.
[s.l.].
JCC
1880

Portugal. Villa de Sabugal, O Universo Illustrado, 4, p. 105-106.

LIMA, Alexandra Cerveira Pinto S. (coord.)


1998
Terras do Ca, da Malcata ao Reboredo. Os valores do Ca. Guarda: Estrela-Ca, Agncia de Desenvolvimento Territorial da Guarda.
LOBATO, Joo Rodrigues
1982
Esboo monogrfico da parte nordeste da freguesia de Penamacor. In Actas e Memrias do 1 Colquio de
Arqueologia e Histria do Concelho de Penamacor. Penamacor: ARCINPE, p. 163-173.
MANSO, Francisco
2011
Riba-Ca: Raia ou Fronteira? Praa Velha, Guarda, 30, dezembro, p. 101-126.
2012h
O concelho do Sabugal em datas, Cinco Quinas, Sabugal, 141, dezembro, p. 3.
2015b
Aldeia Velha, Cinco Quinas, Sabugal, 170, maio, p. 3.
2015c
Nave, Cinco Quinas, Sabugal, 171, junho, p. 3.
2015e
Malcata: beleza e crimes, Cinco Quinas, Sabugal, 175, outubro, p. 3.
2015g
O Sabugal em notcias de jornais (antigos), Cinco Quinas, Sabugal, 177, dezembro, p. 3.
MARQUES, Carlos Alberto
1995
A bacia hidrogrfica do Ca. Lisboa: Assrio & Alvim [reedio de: Subsdios para o estudo da Geografia
de Portugal. A Bacia Hidrogrfica do Ca, Biblos, Coimbra, XI, 1935, p. 388-419; XII, 1936, p. 172-211;
Algumas Notas Etnogrficas de Riba-Coa, Biblos, Coimbra, XIV, 1938, p. 478-504; XV, 1939, p. 473-485].
MONTEIRO, Antnio Amaro
1992
O esprito de um concelho na vida de uma Associao, Munda, Coimbra, 23, p. 89-98.
1993
O esprito de um concelho na vida de uma Associao, Sabugal, Lisboa, 45, maro, p. 6-7; 46, abril, p. 10;
48, junho, p. 8; 49, agosto, p. 8; 50, setembro, p. 8.
MORGADO, Manuel; OSRIO, Marcos
2006
Sabugal. Peripcias histricas da gente do Alto Ca. Sabugal: Cmara Municipal. [2 ed - 2008]
2008
Sabugal. Pripties historiques des gens du Alto Ca. Sabugal: Cmara Municipal [traduo francesa da
obra anterior].
NUNES, Mrio

52

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

1989

Nos caminhos do patrimnio. Coimbra: GAAC / Livraria Minerva.

OSRIO, Marcos
2000a
Sabugal e o seu patrimnio. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal.
PEDROSA, Pedro (coord.)
2000
Carta de Lazer das Aldeias Histricas. Roteiro de Sortelha. Lisboa: INATEL.
PEREIRA, Ernesto
1942
Viagens na Beira-Serra (Vista geral do distrito da Guarda), Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 2:10-11, p.
283-296.
PIRES, Lucinda [L.P.]
2003-04
Breve contributo. A histria do Casteleiro, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 34, junho, p. 2; 35, setembro,
p. 2; 36, dezembro, p. 3; 37, maro, p. 3.
RAPOSO, Francisco Hiplito
1987
Beira Alta com um abrao total Serra da Estrela. Lisboa: Mobil Oil Portuguesa.
REGO, Antnio da Silva (pref.)
1943-77
As Gavetas da Torre do Tombo. (12 vols.) Lisboa: Centro de Estudos Histricos Ultramarinos.
2003

Roteiro. Vale do Ca e Alm Douro. Ancora Editora e Liga dos Amigos de Conmbriga.

SOUSA, Jos Alexandre; QUINAZ, Maria Glria


2003
O espao e o castelo do Sabugal, Boletim Cultural do INATEL, Guarda, novembro, p. 27-30.
SOUSA, Manuel de
2008
Forcalhos. Dos velhos tempos actualidade, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 50, p. 10-12.
SOUSA, T
2004-05
Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 45, dezembro, p. 45; 46, janeiro, p. 15-16.
SOITO, Tio Carlos do
2002
A Misericrdia do Soito, Cinco Quinas, Sabugal, 22, maio, p. 12.
2014d
Algumas datas, O Soito, Soito, 23, II srie, julho, p. 6-7.
TORRES, Jorge
2008
Sabugal: Roteiro Turstico. Sabugal: Pr-Raia e Cmara Municipal do Sabugal. [reedio 2014, Sabugal:
Cmara Municipal do Sabugal]
Vrios Autores
2001b
Congresso do 7 Centenrio do Foral Sabugal. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal.
2005e
Aldeia do Bispo. As pedras e as gentes. Aldeia do Bispo: Mordomos da Capeia.
VASCONCELOS, Maria Antnia (dir.)
1997
Viagens na nossa terra. Lisboa: Seleces do Readers Digest.
VAZ, Francisco
1993
Santa Maria de Riba Ca. Lisboa: edio do autor.
VILHENA, Luiza Manoel de
1971
Sortelha: uma vila esquecida, Panorama. Revista Portuguesa de Arte e Turismo, Lisboa, 37, 4 srie,
maro, p. 33-39.
Obras no assinadas ou de vrios autores
1983-86
Aldeia da Ponte na Histria, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 1, janeiro-abril, p. 1; 2, outubro, p. 1; 3, fevereiro 1984, p. 1; 4, abril-junho, p. 1; 14, outubro-dezembro 1986, 3.
1998a
Guia da Regio do Vale do Ca. Guarda: Estrela-Ca. Agncia de Desenvolvimento Territorial da Guarda.
2002
Efemrides. O ms de [...] e o Concelho do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 19, fevereiro, p. 6; 20, maro,
p. 6; 21, abril, p. 6; 22, maio, p. 6; 23, junho, p. 6; 24, julho, p. 6; 25, agosto, p. 6; 26, setembro, p. 6.

B. Corografias / dicionrios / Histrias de Portugal / afins

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

53

AZEVEDO, Carlos Moreira (dir)


2000-02 Histria religiosa de Portugal, 3 vol. Lisboa: Crculo de Leitores.
AZEVEDO, D. Joaquim de
1877
Histria eclesistica da cidade e bispado de Lamego. Porto: Typographia do Jornal do Porto.
BAPTISTA, Joo Maria; OLIVEIRA, Joo Justino Baptista de
1874-79
Chorographia moderna de Portugal, 7 vol. Lisboa.
BARREIROS, Gaspar
1561
Chorographia de algvns lvgares que stam em hum caminho que fez Gaspar Barreiros anno de
MDXXXXVJ comendo na cidade de Badajoz em Castella, te de Milam em Italia: c alguas outras
obras cujo catalogo vai scripto com os nomes dos dictos lugares na folha seguinte. Coimbra: Universidade.
BARROS, Henrique da Gama
1885-1922 Histria da administrao pblica em Portugal nos sculos XII a XV. Lisboa: Imprensa Nacional (v1);
Typographia da Academia Real das Sciencias (v2); Typographia de Castro Irmos (v3 e 4).
BENAVIDES, Antonio (ed.)
1860
Memorias de D. Fernando IV de Castilla. Madrid: Imprenta de Jos Rodrguez. 2 vol.
BRITO, Bernardo de
1690
Monarchia lusitana. Lisboa: Typographia da Academia Real das Cincias de Lisboa. 8 vol.
CARDOSO, Luis
1747-51
Diccionario Geographico, 2 vol. Lisboa.
CASTRO, Joo Baptista de
1762-63
Mappa de Portugal antigo e moderno, 3 vol. Lisboa: Officina Patriarcal de Francisco Luiz Ameno.
COSTA, Americo
1929-49
Diccionrio Chorographico de Portugal Continental e Insular. Porto: Livraria Civilizao. 12 vol.
COSTA, Antnio Carvalho da
1706-12
Corografia portugueza e descripam topografica do famoso reyno de Portugal..., Lisboa: Oficina de Valentim da Cosra Deslandes, 3 vol.
COSTA, M. Gonalves da
1977-92
Histria do Bispado e cidade de Lamego. Lamego, 6 vol.
DEUSDADO, Manuel Antnio Ferreira
1893
Chorographia de Portugal. Lisboa: Guillard, Aillaud & Ca.
FIGUEIREDO, Fr. Manuel de
1817
Descripo de Portugal: Apontamentos e notas da sua historia antiga, e moderna, ecclesiastica, civil, e
militar. Lisboa: Tip. Lacerdina.
FLOREZ, Henrique
1758
Espaa Sagrada. Theatro geographico-historico de la Iglesia de Espaa. Origen, divisiones, y limites
de todas sua Provincias. Antiguedad, Traslaciones, y estado antiguo y presente de sus Sillas, con varias
Dissertaciones criticas. Tomo XIV. De las iglesias de Abila, Caliabria, Coria, Coimbra, Ebora, Egitania,
Lamego, Lisboa, Ossonoba, Pacense, Salamanca, Viso, y Zamora, segun su estado antiguo. Madrid:
Oficina de Antonio Marin.
FRANKLIM, Francisco Nunes
1825
Memoria para servir de indice dos foraes das terras do reino de Portugal e seus dominios. Lisboa: Academia Real das Sciencias. 2 ed.
GOMES, Jesu Pinharanda
1981
Histria da Diocese da Guarda. Braga: Editora Pax.
HERCULANO, Alexandre (dir.)
1856-1961 PORTUGALIAE MONUMENTA HISTORICA a saeculo octavo post Christum usque ad quintum decim Leges et Consuetudines (1856-1961). Lisboa: Academia Scientiarum.
LARCHER, Jorge

54

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

1940

Castelos de Portugal. Belmonte - Sortelha, Revista dos Centenrios, Lisboa, 22, outubro, p. 27-29.

LEAL, Augusto Soares de Azevedo Barbosa de Pinho


1873-90
Portugal Antigo e Moderno Diccionario Geographico, Estatistico, Chorographico, Heraldico, Archeologico, Historico, Biographico e Etymologico de todas as cidades, villas e freguezias de Portugal e de
grande numero de aldeias. 12 volumes. Lisboa: Livraria Editora de Matos Moreira & Companhia.
LEO, Duarte Nunez do
1610
Descripo do reino de Portugal. Lisboa: Jorge Rodriguez.
LIMA, Baptista de
1932-41
Terras portuguesas: arquivo histrico-corogrfico ou corografia histrica portuguesa. 8 vols. Pvoa de
Varzim: Tipografia Cames.
LIMA, Luiz Caetano de
1734
Geografia historica de todos os estados soberanos de Europa, com as mudaas que houve nos seus dominios, especialmente pelos tratados de Utrecht, Rastad, Baden, da Barreira, da Quadruple Alliana, de
Hannover, e de Sevilha; e com as Genealogias das Casas reynantes, e outras muy principaes. Lisboa:
Officina de Joseph Antonio da Sylva.
MARQUES, Pedro Jos
1853
Diccionario geographico abbreviado das oito provincias dos Reinos de Portugal e Algarves com a designao dos concelhos, comarcas, districtos, provincias, dioceses, oragos, freguezias, congruas respectivas, legaos de distancia, correios, e feiras. Porto: Thypographia Commercial.
MATTOSO, Jos (dir.)
1993-94
Histria de Portugal, 8 vol. Lisboa: Crculo de Leitores.
MNDEZ DE SILVA, Rodrigo
1645
Poblacion general de Espaa. svs trofeos, blasones, y conqvistas heroycas, descripciones agradables,
grandezas notables, excelencias gloriosas y svcessos memorables. Con mvchas, y cvriosas noticias, flores cogidas en el estimable Iardin de la preciosa antiguedad. Reales genealogias, y catalogos de dignidades eclesiasticas, y seglares. Madrid: Diego Diaz de la Carrera.
1704
Descripcion Geografica Histrica de todo el Reyno de Portugal. Sevilla: Herederos de Thomas Lopez de
Haro.
NIZA, Paulo Dias de
1767-68
Portugal sacro-profano, ou catalogo alfabetico de todas as Freguezias dos Reinos de Portugal, e Algarve: das Igrejas com seus Oragos: do titulo dos Parocos, e annual rendimento de cada huma: dos
Padroeiros, que apresento: juntamente com as leguas de distancia da metropoli do Reino, E da Cidade
principal, e cabea do Bispado, com o numero dos fogos. 3 vols. Lisboa: Officina de Miguel Manescal da
Costa, Impressor do Santo Officio.
PAIVA, Jos Pedro (coord.)
2002-11
Portugaliae Monumenta Misericordiarum. 9 volumes. Lisboa, Unio das Misericrdias Portuguesa.
PEREIRA, Esteves; RODRIGUES, Guilherme
1904-15
Portugal - Diccionrio Histrico, Chorographico, Heraldico, Biogrphico, Bibliogrfico, Numismtico e
Artstico: abrangendo a minuciosa descripo... de todos os factos notaveis da histria portugueza, etc.
etc., 7 volumes. Lisboa, Joo Romano Torres & C Editores.
PERES, Damio (dir. lit.); CERDEIRA, Eleutrio (dir. artstica)
1928-54
Histria de Portugal. Edio monumental comemorativa do 8 centenrio da fundao de Portugal, 8
vol. + 1 suplem. Barcelos: Portucalense Editora.
PINA, Ruy de
1729
Chronica do muito alto, e muito esclarecido principe Dom Diniz sexto rey de Portugal, composta por
Ruy de Pina, Fidalgo da Casa Real, e Chronista Mr do Reyno, fielmente copiada do seu original, Que se
conserva no Archivo Real da Torre do Tombo. Offerecida magestade sempre augusta del rey D. Joa o
V. nosso senhor. Lisboa: Na Officina Ferreyriana.

SARAIVA, Jos Hermano; BASTOS, Helder
2004
Histria das Freguesias e Concelhos de Portugal. 20 vol. Matosinhos: Quidnovi.
SERRO, Joel; MARQUES, A. H. Oliveira (dir.)
1993-04
Nova Histria de Portugal, 12 vol. Lisboa: Editorial Presena.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

55

SILVA, Isabel
1997
Dicionrio Enciclopdico das Freguesias. 4 vol. Matosinhos: Minhaterra.
VASCONCELLOS, Jos Leite de (coord.)
1884
Diccionario da Chorographia de Portugal contendo A indicao de todas as cidades, villas e freguezias,
com a respectiva diviso administrativa, judicial e ecclesiastica, da parte continental e insular do reino;
dos rios e montesprincipaes do continente; das distancias de quasi todas as freguezias s villas capitaes
de concelho, etc.; da populao de cada freguezia, segundo o ultimo recenseamento; dos oragos das
parochias; das estaes telegraphicas e de caminho de ferro; das direces e delegaes postaes, etc. etc.
Porto: Livraria Portuense de Clavel & C., editores.
VITERBO, Fr. Joaquim de Santa Rosa de
1865
Elucidario de palavras, termos e frases que em Portugal antigamente se usaram e que hoje regularmente se ignoram. Obra indispensavel para entender sem erro os documentos mais raros e preciosos que
entre ns se conservam. 2 edio. Lisboa: A. J. Fernandes Lopes.
1899-22
Diccionario historico e documental dos architectos, engenheiros e constructores portuguezes ou a servio de Portugal, 3 vol. Lisboa: Imprensa Nacional.

C. Memrias / obras literrias


CARAMELO, Armindo Vaz
2002
Memrias de um Emigrante. Edio do autor.
CARVALHO, Antnio Jos de
2002
A Rosa da montanha. Lisboa: Casa do Concelho do Sabugal [1 ed. 1871, Lisboa: Tip. Comercial].
CORREIA, Joaquim Manuel
2008
Celestina. Episdios da ltima guerrilha carlo-miguelista. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal e Sabugal+ EM.
DUARTE, Eugnio dos Santos
2009
Ba da Memria o Soito de antigamente. Soito: edio do autor.

[rene, entre outros textos, 40 artigos publicados no jornal Cinco Quinas, entre o nmero 61 (abril 2006)
e 104 (novembro 2009). Por estarem aqui editados, no se indicam as referncias iniciais].
2009a
Funeral de uma criana no Soito at dcada de 1950, Cinco Quinas, Sabugal, 105, dezembro, p. 19.
2010
Enterro de adultos no Soito de Antigamente, Cinco Quinas, Sabugal, 106, janeiro, p. 21.
2010a
Crendices Populares no Soito e Arredores, Cinco Quinas, Sabugal, 107, fevereiro, p. 19.
2010b
A Festa de Santa Eufmia, de Quadrazais, Cinco Quinas, Sabugal, 108, maro, p. 23.
2010c
Gastronomia no Soito (e Concelho) de Antigamente, Cinco Quinas, Sabugal, 109, abril, p. 25.
2010d
O contrabando em Quadrazais, Cinco Quinas, Sabugal, 110, maio, p. 18.
2010e
Ba da memria. O movimento em Quadrazais, nas dcadas de 1930 e 1940, Cinco Quinas, Sabugal, 111,
junho, p. 27.
2010f
Ba da memria. Histrias de Vale de Espinho, Cinco Quinas, Sabugal, 113, agosto, p. 25.
2010g
Ba da memria. Alcunhas de pessoas do Soito, Cinco Quinas, Sabugal, 114, setembro, p. 27.
2010h
Ba da memria. O Padre Salcedas, Proco de Quadrazais, Cinco Quinas, Sabugal, 115, outubro, p. 12.
2010i
Ba da memria. Alcunhas das Pessoas de Quadrazais, Cinco Quinas, Sabugal, 117, dezembro, p. 18.
2011
Ba da memria. Os Incndios no Soito e concelho (antigamente), Cinco Quinas, Sabugal, 118, janeiro, p. 20.
2011a
Ba da memria. Os moinhos e os fornos do Soito de antigamente, Cinco Quinas, Sabugal, 119, fevereiro, p. 16.
2011b
Ba da memria. O Sabugal de antigamente, Cinco Quinas, Sabugal, 122, maio, p. 18.
2011c
Ba da memria. A vida de um casal no concelho (antigamente), Cinco Quinas, Sabugal, 123, junho, p. 18.
2011d
Ba da memria. Curiosidades sobre o Soito, Cinco Quinas, Sabugal, 128, novembro, p. 18.
2011e
A lenda dos castanheiros de Joo de Amores, Cinco Quinas, Sabugal, 129, dezembro, p. 18.
ESTEVES, Antnio Maria Manso
2014
Portugal na Raia Central. Memrias dum Povo das Altas Terras de Ribaca. Edio do autor.
GOMES, Jos Manuel Lousa
1985
Memrias da Minha Terra Soito-Sabugal: usos, costumes, tradies e lendas do meu tempo. Soito:
edio do autor.
MARTINS, I
2013
Encontros do Passado, em Vidas com Histria. Dolutlia e o seu grupo, Notcias do Casteleiro, Casteleiro,
73, maro, p. 5.

56

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

MARTINS, Joaquim Tenreira


2008
Viagens na minha infncia. Lembranas romanescas. Porto e Fios: O Progresso da Foz e Ca-gueda.
MARTINS, Jos
1958
Drama sob as nuvens. Lisboa: Tipografia Freitas Brito Lda.
MENDES, Jos Corceiro
2003
Contrabandistas fora, Cinco Quinas, Sabugal, 38, outubro, p. 8.
MONTEMOR, Nuno de
2003
Maria Mim, 4 edio. Sabugal: Cmara Municipal (1. edio 1939. Reedies: 1961 e 2003).
PATANA, Z Manel
2011
Raia. tempos d Antigamente. Castelo Branco: RVJ - Editores, Lda.
RAMOS, Porfrio
2009
Memrias de Alfaiates e outras terras raianas. Edio do autor. [publicado inicialmente em fascculos
com o jornal Cinco Quinas de junho de 2005 a julho de 2006].
VICENTE, Maria Neves
2005
Lembranas de meninice Aldeia do Bispo Anos 50. In Aldeia do Bispo. As pedras e as gentes. Aldeia do
Bispo: Mordomos da Capeia, p. 61-68.

D. Monografias e inventrios locais


AFONSO, Virglio
1985
Sabugal. Terra e gentes (apontamentos de histria e paisagem da regio). Sabugal: Cmara Municipal.
ASOLOBER, J.
2005
Os cruzeiros da Rebolosa, Sem Fronteiras, Rebolosa, 43, abril, p. 3; 44, julho, p. 3; 45, outubro, p. 6.
BRAGA, Franklim Costa
2006a
Quadrazais, Etnografia e Linguagem. Lisboa: edio do autor [reedio de Dissertao de Licenciatura
em Filologia Romnica, Lisboa: Faculdade de Letras da Universidade de Lisboa, 1971].
2012a
Para que no se perca a memria de 400 anos de vida em Quadrazais (2 vol.), Lisboa: edio do autor.
CARRILHO, F.
2012
SOUTO ou SOITO: A Questo do Nome, Cinco Quinas, Sabugal, 136, julho, p. 24.
CHARTERS, Lusa Lasso de La Vega y Pedroso
1999
Sortelha. Histria, Usos e Costumes. Sortelha: edio da autora.
CHGJ
1985-87
A igreja, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 3, p. 6-7; 4, p. 6; 5, p. 13; 6, p. 11-12; 7, p. 13.
1987b
Capela de S. Brs, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 8, p. 16-17.
1987-90
Nossa Senhora da Consolao, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 6, p. 16; 7, p. 17-18; 8, p. 20; 9, p. 24-28;
10, p. 17-18; 11, p. 10-11; 12, p. 18; 13, p. 18-20; 14, p. 21-22; 15, p. 17.
1988b
A capela de Santo Cristo e o Cemitrio Velho, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 9, p. 23-24.
CORREIA, Joaquim Manuel
2010
Terras de Riba-Ca. Memrias sobre o Concelho do Sabugal, 6. edio. Sabugal, Cmara Municipal, (1.
edio 1946; reeditado em 1988, 1992, 1997 e 2004).
COSTA, Maria Jos Bernardo Ricrdio; PACHECO, Maria Aurora Bernardo Ricrdio
2003
Aldeia do Bispo. Princesa da Raia. Guarda: edio das autoras.
DIAS, Mrio Simes
1996a
Vilar Maior: Histria, monumentos e lendas. Sabugal: edio do autor.
GOMES, Maria Antonieta Santa Clara
1955
Monografia de Cerdeira do Ca (Beira Alta). Lisboa: ISSS [relatrio de estgio do Curso de Servio
Social].

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

57

HENRIQUES, Bernardino
1998
Era uma vez... (o que se sabe e no sabe dos Fios), 2. edio. Mirandela: edio do autor.
ISIDORO, Pedro Jorge da Costa
2012
As fronteiras de Ribaca. Da comunidade ao Municpio. Vilar Maior. Lisboa: Universidade Aberta [relatrio de investigao].
JORGE, Carlos Henriques Gonalves
2009-15
Forcalhos. Uma aldeia de Riba Coa. (7 volumes) Edio do autor.
LOPES, Joo Marques
1959
Bendada na Histria, Tradio e Lenda. Braga: Tip.Editorial Franciscana.
LOUREIRO, Vanessa
2000
Levantamento Arqueolgico de Vilar Maior (do Paleoltico aos incios do sc. XX). Trabalho realizado no
mbito da cadeira de Proto-Histria. Lisboa: Universidade Nova de Lisboa / Faculdade de Cincias Sociais
e Humanas. (Policopiado).
LUS, Carlos Manuel ; LAJES, Carlos dos Santos
1979
Memrias de Vila do Touro. Lisboa: edio dos autores.
MACHADO, Daniel Augusto
2008
Memrias, usos e costumes dum povo. Casteleiro. Edio do autor.
MANSO, Norberto
1994
Soito. Desenvolvimento, evoluo e mudana cultural. Lisboa: Universidade Tcnica de Lisboa, ISCSP.
[dissertao de mestrado em Cincias Antropolgicas].
MARCOS, Paulo Nave
2012
Levantamento dos stios arqueolgicos de Aldeia da Ponte, Sabucale, Sabugal, 4, p. 45-70.
MARQUES, Jlio Silva
1995a
Vilar Maior e o seu passado, Renascer, Vilar Maior, 3, dezembro, p. 2.
1997
Memrias de Vilar Maior. Minha Terra, Minha Gente. Vilar Maior: edio do autor.
NABAIS, Domingos
1980-81
Baraal. Um caso de mudana de cultura, Revista Altitude, Guarda, 2. srie, 1:1 (1980), p. 61-84; 1:2
81980), p. 75-88; 1:3 (1981), p. 69-80.
1989
Baraal do Ca. Um caso de mudana de cultura. Lisboa: Instituto Portugus do Patrimnio Cultural.
NEVES, Victor Manuel Leal Pereira
1979
A antiga Vila de Sortelha, aldeia-museu de Portugal. Lisboa: edio do autor. [2 ed. 1991]
1983
Uma antiga vila, que pertenceu ao distrito de Castelo Branco, Aldeia-Museu de Portugal. In Arqueologia
da Beira Baixa. Livro das 1.as Jornadas Arqueolgicas da Beira Baixa. Realizadas em 28, 29 e 30 de
Abril e 1 de Maio de 1979. Castelo Branco: ARCINPE, p. 70-80
2000
Sortelha. Museu aberto. Lisboa: edio do autor.
OSRIO, Marcos
2000b
Lagartixos... Sortelha. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal [2 edio revista em 2012].
2012
Sortelha: segredos por desvendar. Sabugal: Sabugal+ EM.
2014
A longa histria das estruturas defensivas de Alfaiates: Da Idade do Ferro s Invases Francesas, Sabucale, Sabugal, 6, p. 23-68.
PEREIRA, Antnio Rito [Toninho da Ti Amlia]
2015-16
Reflexes sobre o Soito e os nossos antepassados, Cinco Quinas, Sabugal, (I) 172, julho, p. 24-25; (II) 173,
agosto, p. 18; (III) 174, setembro, p. 16; (IV - Catlogo de Igrejas de 1320), 175, outubro, p. 18; (V - O Soito
e a Guerra da Restaurao), 176, novembro, p. 18; (VI - O capito Tolda), 177, dezembro, p. 18; (VII - O
Soito e a Guerra da Sucesso), 178, janeiro, p. 16; (VIII - Guerra Fantstica, Guerra das Laranjas e Guerra
Peninsular), 179, fevereiro, p. 16; (VIII - Senhora da Granja), 180, maro, p. 22; (X - Senhora da Granja II), 181, abril, p. 22.
PEIXOTO, Jos Pinto
1996
Miuzela - a Terra e as Gentes. Lisboa: edio do autor.
PEREIRA, Joana; ROQUE, Vtor
2015
PAR - Patrimnio Azulejar Religioso na Diocese da Guarda. Guarda: Diocese da Guarda e Instituto Politcnico da Guarda.

58

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

PINHEIRO, Antnio Esteves


1996
Monografia de Vilar Maior. Renascer, Vilar Maior, 9, dezembro, p. 3-4.
PINHEIRO, Bernardino
2014
Histria da Rebolosa. Rebolosa: Junta de Freguesia.
PRATA, Jos
1999
Marcos do passado. Aldeia da Ponte - terra do Ribaca. Amadora: edio do autor.
2001
A sociedade humana mitos e crenas. Sagrado e profano em Aldeia da Ponte. Amadora: edio do autor.
RAMOS, Jos do Nascimento
2007
Recordar viver. Bendada: edio do autor.
SANTINHO, Maria Cristina Ferraz Saraiva
1984
Quadrazais - Terra de Contrabando. Lisboa: Faculdade de Cincias Sociais e Humanas [Seminrio de
Investigao - Licenciatura em Antropologia].
TAVARES, Adrito
1969
Monografia de Aldeia do Bispo (Sabugal). In Jogos Florais (1969). Lisboa: Emissora Nacional de Radiodifuso, p. 149-184.
TOM, Francisco Carreira; TOM, Alice; CARREIRA, Teresa Pires; TOM, Nuno Rafael; CARREIRA,
Filipe Alexandre
2000
Terra - vida - alma. Valongo do Ca. Lisboa: Editorial Minerva.
TORRO, Joo Antnio Valente
2008
Casteleiro: do passado ao futuro. Massam: Edimarta Edio e Distribuio Livros, Lda.
VAZ, Francisco
1989
Alfaiates, na rbita da Sacaparte Esboo monogrfico, vol. I-II. Lisboa: edio do autor.
VAZ, Francisco; AMBRSIO, Antnio
1991
Alfaiates. Na rbita da Sacaparte (Esboo monogrfico. Sntese documental), Vol. 3. Lisboa: edio do
autor.
VAZ, Joo Lus da Ins
1975
Alfaiates. A sua histria e a sua gente, Beira Alta, Viseu, 34:3, p. 295-319.
1979a
Sabugal Subsdios para a sua monografia, Beira Alta, Viseu, 38:2, p. 301-327.
1979b
Sabugal, esboo de uma monografia. Viseu: edio do autor.
1986
Recenso crtica ao livro: Virglio Afonso, Sabugal. Terras e Gente (Apontamentos de Histria e Paisagem
da Regio), Guarda, 1985, edio da Cmara Municipal do Sabugal, Beira Alta, Viseu, 45:3-4, p. 455-468.

E. Pr e Proto-Histria
AFONSO, Virglio
1961
O Cabeo das Frguas, Correio da Beira, Guarda, 7 de setembro.
ALARCO, Jorge de
2001
Novas perspectivas sobre os Lusitanos (e outros mundos), Revista Portuguesa de Arqueologia, Lisboa,
4:2, p. 293-349.
ALMAGRO BASCH, Martn
1966
Las estelas decoradas del suroeste peninsular. Madrid: Consejo Superior de Investigaciones Cientficas.
ALMAGRO-GORBEA, Martn
1998
La Protohistoria de Riba-Coa. In O Tratado de Alcanices e a importncia histrica das terras de Riba-Ca: actas do Congresso Histrico Luso-Espanhol, 12-17 Setembro 1997. Lisboa: Universidade Catlica
Editora, p. 81-105.
ALMAGRO-GORBEA, Martn; TORRES, Jorge
2015
Pedras de namorados no concelho do Sabugal, Sabucale, Sabugal, 7, p. 7-22.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

59

ALMEIDA, Joo de
1943a
Roteiro dos Monumentos da Arquitectura Militar do Concelho da Guarda, 2. ed. Lisboa: Imprio.
1945
Roteiro dos Monumentos Militares Portugueses, vol. 1. Lisboa.
LVAREZ-SANCHS, Jess R.
2003
Los Vettones. Madrid: Real Academia de la Historia (2 ed. - 1 ed. 1999).
2004
Etnias y fronteras: bases arqueolgicas para el estudio de los pueblos prerromanos en el occidente de Iberia. In LOPES, Maria Conceio; VILAA, Raquel (coord.) - O Passado em cena: narrativas e fragmentos.
Coimbra / Porto: Centro de Estudos de Arqueologia das Universidades de Coimbra e Porto. p. 299-327.
ARENAS-ESTEBAN, J. Alberto; LPEZ-ROMERO, Ral
2010
Celtic divine names in the Iberian Peninsula: towards a territorial analysis. In ARENAS-ESTEBAN, J.
Alberto (ed.) - Celtic Religion across Space and Time. Toledo: Junta de Comunidades de Castilla-La Mancha. p. 148-179.
BLZQUEZ, Jos Mara
1985-86
Los escudos con escotadura en V y la presencia fenicia en la costa atlntica y en el interior de la Pennsula Ibrica, Veleia. Revista de prehistoria, historia antigua, arqueologa y filologa clsicas, Vitoria, 2-3, p. 469-497.
CANINAS, Joo Carlos; HENRIQUES, Francisco; BATISTA, lvaro; MONTEIRO, Mrio; CHAMBINO,
Mrio; HENRIQUES, Fernando Robles; CANHA, Alexandre; CARVALHO, Lus
2009
Estruturas monticulares antigas na fronteira Sul do concelho do Sabugal, Sabucale, Sabugal, 1, p. 21-38.
CANINAS, Joo Carlos; HENRIQUES, Francisco; BATISTA, lvaro; PIRES, Hugo
2011
Pedra das Cruzinhas. Notcia de um monlito gravado na fronteira entre os concelhos do Sabugal e da
Guarda, Sabucale, Sabugal, 3, p. 35-56.
CARVALHO, Pedro Cardoso
2007
Cova da Beira. Ocupao e explorao do territrio na poca romana: um territrio rural no interior
norte da Lusitnia. (Conimbriga; anexos 4). Fundo: Cmara Municipal / Coimbra: IAFLUC.
CELESTINO PREZ, Sebastin; SALGADO CARMONA, Jos ngel
2011
Nuevas metodologas para la distribucin espacial de las estelas del Oeste peninsular. In VILAA, Raquel
(coord.) - Estelas e esttuas-menires da Pr Proto-histria. Sabugal / Coimbra: Cmara Municipal do
Sabugal, Sabugal+ EM, Centro de Estudos Arqueolgicos das Universidades de Coimbra e Porto, Instituto
de Arqueologia do DHAA da FLUC, p. 417-448.
CORREIA, Antnio Augusto Mendes
1924
Ensaio sobre a idade do bronze em Portugal, Revista de Estudos Histricos, Porto, vol. 1, 1/2, janeiro-junho, p. 24-45; 3, julho-setembro, p. 73-82.
CORREIA, Antnio Martino Venhuizen
2010
Estelas e Esttuas-menires no Centro e Norte de Portugal e Sudoeste da Meseta Superior. Coimbra: Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra [Dissertao de Mestrado em Arqueologia e Territrio].
DIAS, Mrio Simes
2005a
Gravuras rupestres na memria histrica de Vilar Maior, Praa Velha, Guarda, 18, p. 11-18.
DAZ-GUARDAMINO URIBE, Marta
2010
Las estelas decoradas en la prehistoria de la Pennsula Ibrica. Madrid: Universidad Complutense de
Madrid. [tese de doutoramento]
ENCARNAO, Jos d
1987
Divindades indgenas da Lusitnia, Conimbriga, Coimbra, 26, p. 5-37.
ENCARNAO, Jos d; GUERRA, Amlcar
2010
The current state of research on local deities in Portugal, In ARENAS-ESTEBAN, J. Alberto (ed.) - Celtic
Religion across space and time. (IX Workshop F.E.R.C.AN). Toledo: Junta de Comunidades de Castilla-La Mancha, p. 94-112.
FERNANDES, Isabel Cristina
1982
Vestgios proto-histricos e romanos do Verdugal. In Actas e Memrias do 1 Colquio de Arqueologia e
Histria do Concelho de Penamacor. Penamacor: ARCINPE, p. 57-64.
GALN DOMINGO, Eduardo
1993
Estelas, paisaje y territorio en el bronce final del suroeste de la Pennsula Ibrica, Cumplutum, Madrid, Extra 3.

60

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

GAMITO, Teresa Jdice


2005
The Celts in Portugal, e-Keltoi, 6 (The Celts in the Iberian Peninsula), p. 571-605.
GARCIA, Jos Manuel
1988-94
Religies antigas na bacia do Douro portugus, Gaya, Vila Nova de Gaia, (1 Congresso Internacional
sobre o Rio Douro), p. 107-124.
GUERRA, Amlcar
2007
Sobre o territrio e a sede dos Lancienses (Oppidani e Transcvdani) e outras questes conexas, Conimbriga, Coimbra, XLVI, p. 161-206.
GUYONVARCH, Christian-Joseph
1967
Linscription du Cabeo das Frguas (Portugal), Ogam, Rennes, 19:3-4, juin, p. 253-263.
LEISNER, Vera
1998
Die megalithgrber der Iberischen Halbinsel. Madrider Forschungen, Band: 1). Berlim - New York.
LPEZ JIMNEZ, scar
2003
Dataciones rediocarbnicas en la Protohistoria del sudoeste de la Meseta Norte. Consideraciones para un
trabajo por hacer, Trabajos de Prehistoria, Madrid, 60(2), p. 131-142.
LOURENO, Joana; OLIVEIRA, Ricardo; RAIMUNDO, Francisco; TEIXEIRA, scar
2011
Gravuras em Pousafoles do Bispo, Sabucale, Sabugal, 3, p. 57-62.
MACHADO, Lus Saavedra
1920
Aquisies do Museu Etnolgico Portugus, O Archelogo Portugus, Lisboa, 1. srie, 24, p. 241-270.
MARCO SIMN, Francisco
2005
Religion and religious practices of the ancient Celts of the Iberian Peninsula, e-Keltoi, 6 (The Celts in the
Iberian Peninsula), p. 287-345.
MARTN BENITO, Jos Ignacio; MARTN BENITO, Juan Carlos
1994
Prehistria y romanizacin de la tierra de Ciudad Rodrigo. Ciudad Rodrigo: Centro de Estudios Mirobrigenses, Ayuntamiento de Ciudad Rodrigo.
MELO, Ana vila de; ALVES, Helena e ARAJO, Maria de Ftima
2002
The Bronze palstave from the Quarta Feira Copper Mine, Central Portugal. In OTTAWAY, Barbara e WAGER, Emma (eds.) - Metals and Society. BAR IS 1061, p. 109-115.
MOITA, Irisalva
1966
Caractersticas predominantes do grupo dolmnico da Beira Alta, Ethnos, Lisboa, 5, p. 189-297.
MOMPEAN, Jos Lus Martn
1992
Nuevas aportaciones al estudio de dos estelas decoradas halladas en la cuenca sur del Duero (Beira Alta, Portugal), Cuadernos de Prehistoria y Arqueologa Universidad Autnoma de Madrid, Madrid. 19, p. 67-93.
NUNES, J. de Castro; RODRIGUES, Adriano Vasco
1957
Dos nuevas espadas del bronce final en Portugal, Zephyrvs, Salamanca, VIII, p. 279-285.
OLIVARES PEDREO, Juan Carlos
2002
Los dioses de la Hispania Cltica. Madrid: Real Academia de la Historia / Universidad de Alicante.
2005
Celtic Gods of the Iberian Peninsula, e-Keltoi, 6 (The Celts in the Iberian Peninsula), p. 607-649.
OSRIO, Marcos
2005a
Tipologia de aparelho construtivo do Sabugal Velho. Contributos para o estudo dos sistemas defensivos
proto-histricos e medievais, Caviso - Cultura e Cincia, Foz Ca, 7 (Actas do I Congresso de Arqueologia de Trs-os-Montes, Alto Douro e Beira Interior), p. 81-99.
2005d
Contributos para o estudo do I milnio a. C. no Alto Ca. In Lusitanos e Romanos no Nordeste da Lusitnia: Actas das II Jornadas do Patrimnio da Beira Interior. Guarda: Centro de Estudos Ibricos,
p. 35-65.
2008a
O povoamento do I milnio a.C. na transio da Meseta para a Cova da Beira (territrios e reas de influncia). In Actas das I Jornadas de Patrimnio de Belmonte. Belmonte: Cmara Municipal, p. 39-66.
2009
A idade do ferro no Alto Ca: os dados e as problemticas. In SANABRIA MARCOS, Primitivo Javier (ed.)
- Lusitanos y vettones. Los pueblos prerromanos en la actual demarcacin Beira Baixa Alto Alentejo
Cceres. Museo de Cceres, p. 95-115.
OSRIO, Marcos; PERNADAS, Paulo

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

61

2011
2011a

Gravura rupestre em rochedo defronte do castelo de Vilar Maior, Sabucale, Sabugal, 3, p. 25-34.
Indcios de vitrificao da muralha proto-histrica do Sabugal Velho, In RODRIGUES, M. A.; LIMA, A. C.;
SANTOS, A. T. (coords.) - Actas do V Congresso de Arqueologia Interior Norte e Centro de Portugal,
Porto: DRCN, p. 219-238.

OSRIO, Marcos; SANTOS, Constana Guimares


2003
Cermica decorada da Idade do Ferro do Sabugal. In ESPARZA ARROYO, ngel (coord.) - Pr-actas del
Encuentro de Jvenes Investigadores sobre Bronce Final y Hierro en la Pennsula Ibrica. Salamanca:
Universidad, p. 374-384.
OSRIO, Marcos; VILAA, Raquel; SALGADO, Telmo
2015
Muralhas proto-histricas no Alto Ca (Portugal): anlise com ferramentas SIG e 3D. In FUENTES,
Patricia; SASTRE, Jos Carlos; VZQUEZ, Manuel; RODRGUEZ, scar (coord.) - Fortificaciones
en la Edad del Hierro: Control de los recursos y el territorio. Valladolid: Glyphos Publicaciones, p.
307-323.
PERESTRELO, Manuel Sabino; OSRIO, Marcos
2005
Pr-Histria recente na regio da Guarda - alguns subsdios, Caviso - Cultura e Cincia, Foz Ca, 7
(Actas do I Congresso de Arqueologia de Trs-os-Montes, Alto Douro e Beira Interior), p. 207-231.
PERNADAS, Paulo Jorge Lages
2012
Estruturas em negativo da pr-histria recente na Beira Interior: o caso de Santa Brbara (Aldeia da
Ponte - Sabugal). Coimbra: Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra [Dissertao de Mestrado
em Arqueologia e Territrio].
2013
O povoado calcoltico de Santa Brbara (Aldeia da Ponte, Sabugal): apresentao de alguns dados sobre a
interveno arqueolgica, Sabucale, Sabugal, 5, p. 19-58.
PINTO, R. Serpa
1933
Activit minire et mtallurgique pendant l ge du Bronze en Portugal, Anais da Faculdade de Cincias
do Porto, Porto, 18:1, p. 77-89.
PORTELA HERNANDO, Domingo; JIMNEZ RODRIGO, Juan Carlos
1996
Una nueva estela de guerrero. La estatua-menhir - estela de guerrero de Talavera de la Reina, Revista de
Arqueologa, Madrid, 188, p. 36-43.
PROENA JNIOR, Francisco Tavares
1908
Ensaio de Inventrio dos castros portugueses. Leiria: [s.n.].
PRSPER, Blanca Maria
1999
The inscription of Cabeo das Frguas revisited. Lusitanian and Alteuropisch populations in the west of
the Iberian Peninsula, Transactions of the Philological Society, 97:2, p. 151-183.
2002
Lenguas y religiones prerromanas del occidente de la Pennsula Ibrica. Salamanca: Universidad (Acta
salmanticensia. Estudos filolgicos; 295).
2010
Cabeo das Frguas y el sacrificio indoeuropeo, Iberografias, Guarda, 6, p. 63-70.
RAIMUNDO, Francisco; LOURENO, Joana; OLIVEIRA, Ricardo
2012
Lagar rupestre do Troviscal (Sortelha), Sabucale, Sabugal, 4, p. 97-106.
RIBEIRO, Jos Cardim
2013
Damos-te esta ovelha, Trebopala! A invocatio lusitana do Cabeo das Frguas (Portugal), Acta Palaeohispanica XI, Palaeohispanica, Zaragoza, 13, p. 237-256.
ROBALO, Elisabete; OSRIO, Marcos
2004
Breve contributo para a histria do Casteleiro. Descobertas Arqueolgicas em Santo Amaro, Notcias do
Casteleiro, Casteleiro, 38, junho, p. 3.
2006
Achegas para o estudo do povoamento calcoltico na Beira Interior. O pequeno habitat das Carvalheiras
(Sabugal), Caviso - Cultura e Cincia (Actas do II Congresso de Arqueologia de Trs-os-Montes, Alto
Douro e Beira Interior), Foz Ca, 8, p. 205-226.
RODRIGUES, Adriano Vasco
1958
Estela da Idade do Bronze encontrada em Meimo (Penamacor), Zephyrvs, Salamanca, IX, p. 225-226.
1959
O castro do Cabeo das Frguas e a romanizao das suas imediaes, Beira Alta, Viseu, 18:1-2, p. 111-128.
1961
Contributo para o estudo da Idade do bronze em Portugal. Prospeces na regio de Riba Ca, Beira Alta,
Viseu, 20:1, p. 3-13.
1980a
Ronda do Distrito. registos de arqueologia, Revista Altitude, Guarda, 1, 2. srie, p. 97-100.
1988
Sobrevivncias actuais da religio dos lusitanos, Revista de Cincias Histricas, Porto, 3, p. 105-134.
1997
Memrias de um arquelogo (VII), Dirio da Guarda, Guarda, 17 de abril, p. 12.

62

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

SALINAS DE FRAS, Manuel


2010
Sobre algunas especies animales en el concepto de las religiones prerromanas de Hispania, Palaeohispanica, Zaragoza, 10, p. 611-628.
SANTOS, Andr Toms
2008
O Sabugal no contexto da Pr-Histria da Beira Interior. In Museu do Sabugal: Coleco Arqueolgica.
Sabugal: Pr-Raia e Cmara Municipal, p. 11-25.
2011
Arte rupestre na Travessa das Escadas em Vilar Maior (Sabugal, Guarda), Sabucale, Sabugal, 3, p. 9-24.
SANTOS, Andr Toms; VILAA, Raquel; MARQUES, Joo Nuno
2011
As estelas do Baraal, Sabugal (Beira Interior, Portugal). In VILAA, Raquel (coord.) - Estelas e esttuas-menires da Pr Proto-histria. Sabugal / Coimbra: Cmara Municipal do Sabugal, Sabugal+ EM, Centro de Estudos Arqueolgicos das Universidades de Coimbra e Porto, Instituto de Arqueologia do DHAA
da FLUC, p. 319-342.
SANTOS, Maria Joo Correia
2007
El sacrificio en el occidente de la Hispania Romana: para un nuevo anlisis de los ritos de tradicin indoeuropea, Palaeohispanica, Zaragoza, 7, p. 175-217.
2008
The triple animal sacrifice and the religious practice of the indigenous western Hispania. In SARTORI,
Antonio (ed.) - Dedicanti e Cultores nelle Religioni Celtiche. Milano: Cisalpino, p. 253-274.
2009
Lusitanos y Vettones en la Beira Interior portuguesa: La cuestin tnica en la encrucijada de la arqueologa y
los textos clsicos. In SANABRIA MARCOS, Primitivo Javier (ed.) - Lusitanos y vettones. Los pueblos prerromanos en la actual demarcacin Beira Baixa Alto Alentejo Cceres. Museo de Cceres, p. 181-196.
2010
O Cabeo das Frguas e a concepo de espao sagrado na Hispania indo-europeia, Iberografias, Guarda,
6, p. 131-145.
SANTOS, Maria Joo; SCHATTNER, Thomas G.
2010
O Santurio do Cabeo das Frguas atravs da arqueologia, Iberografias, Guarda, 6, p. 89-108.
SANTOS, Maria Joo; SCHATTNER, Thomas; PEREIRA, Vtor
2008
Cabeo das Frguas (Quinta de So Domingos, Guarda) 2006: O Contributo da Primeira Campanha de
Escavaes, Praa Velha, Guarda, 24, p. 175-202.
SCHATTNER, Thomas G.
2010
Breve observao sobre a representao processional no ocidente hispnico, Iberografias, Guarda, 6, p. 109-129.
SILVA, Ricardo Costeira da
2005
Gnese e Transformao da Estrutura do Povoamento do I Milnio a.C. na Beira Interior. Dissertao de
Mestrado apresentada Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra.
UNTERMANN, Jrgen
2010
Las divindades del Cabeo das Frguas y la gramtica de la lengua lusitana, Iberografias, Guarda, 6, p. 81-88.
VASCONCELOS, Jos Leite de
1920
Ceraunias, O Archelogo Portugus, Lisboa, 1. srie, 24, p. 87-93.
VAZ, Joo Lus Ins
2009
Lusitanos No tempo de Viriato. Quotidiano e mito. Lisboa: squilo edies e multimdia lda.
VEIGA, Sebastio Philippes Martins Estcio da
1886-91
Antiguidades Monumentaes do Algarve: Tempos Prehistoricos. Lisboa: Imprensa Nacional, 4 volumes.
VILAA, Raquel
1993
Resultados preliminares das escavaes realizadas no povoado do Castelejo (Sabugal), Estudos Pr-histricos, Viseu, 1, p. 51-65.
1995
Aspectos do povoamento da Beira Interior (Centro e Sul) nos finais da Idade do Bronze. Lisboa: Instituto
Portugus do Patrimnio Arquitectnico e Arqueolgico (Trabalhos de Arqueologia; 9), 2 vol.
1996
Contributos para a caracterizao do povoamento da Beira Interior (Centro e Sul) durante as ltimas etapas do Bronze Final. Materiais, Castelo Branco, II Srie, 1:0, p. 37-44.
1997
Metalurgia do Bronze Final da Beira Interior: reviso dos dados luz de novos resultados, Estudos Pr-Histricos, Viseu, 5, p. 123-154.
1998
Produo, consumo e circulao de bens na Beira Interior na transio do II para o I milnio a. C. In
CRUZ, Domingos J. da (coord.) - Actas do Colquio A Pr-histria na Beira Interior (Tondela, Nov.
1997). Viseu: Centro de Estudos Pr-Histricos da Beira Alta, p. 347-374. (Estudos Pr-Histricos, 6).
1998a
Hierarquizao e conflito no Bronze Final da Beira Interior. In JORGE, Susana Oliveira (ed.) - Existe uma
Idade do Bronze Atlntico? Lisboa: IGESPAR, p. 203-217.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

63

2000
2005
2005a

2007
2008
2008a
2010
2011
2013

Notas soltas sobre o patrimnio arqueolgico do Bronze Final da Beira Interior. In Beira Interior. Histria e Patrimnio, Guarda, p. 31-49.
Entre Douro e Tejo, por terras do interior: o I milnio a.C. In Lusitanos e Romanos no nordeste da Lusitnia: Actas das II Jornadas do Patrimnio da Beira Interior. Guarda: Centro de Estudos Ibricos, p. 13-32.
Metalurgia do bronze Final no Entre Douro e Tejo portugus: contextos de produo, uso e deposio. In
PEREA, Alicia (dir.) - Actas del Congreso: mbitos tecnolgicos, mbitos de poder. La transicin Bronce
Final-Hierro en la Pennsula Ibrica (Madrid, 18 Marzo 2004). Madrid: CSIC / Instituto de Historia /
Departamento de Prehistoria.
Todos os caminhos vo dar ao ocidente: trocas e contactos no Bronze Final, Estudos Arqueolgicos de
Oeiras, Oeiras, 15, p. 135-154.
A Proto-Histria no Museu do Sabugal. In Museu do Sabugal: Coleco Arqueolgica. Sabugal: Pr-Raia
e Cmara Municipal, p. 39-51.
Atravs das Beiras. Pr-Histria e Proto-Histria. Coimbra: Palimage.
IV Jornadas Raianas. Estelas e Esttuas-Menir: da Pr Proto-Histria, Sabucale, Sabugal, 2, p. 107-110.
Estelas e esttuas-menires da Pr Proto-histria (coord.). Sabugal / Coimbra: Cmara Municipal do
Sabugal, Sabugal+ EM, Centro de Estudos Arqueolgicos das Universidades de Coimbra e Porto, Instituto
de Arqueologia do DHAA da FLUC.
Late Bronze Age: Mediterranean impacts in the Western end of the Iberian Peninsula (actions and reactions), Cuadernos de Arqueologa Mediterrnea, Barcelona, 21, p. 13-41.

VILAA, Raquel; OSRIO, Marcos; FERREIRA, Maria do Cu


2004
Nem sempre o que parece, . Um caso de etnoarqueologia na Serra Gorda (guas Belas, Sabugal), Norba,
Cceres, 17, p. 137-156.
VILAA, Raquel; OSRIO, Marcos; SANTOS, Andr Toms
2011
Nova pea insculturada da regio raiana do Sabugal (Beira Interior, Portugal): Uma primeira abordagem.
In VILAA, Raquel (coord.) - Estelas e esttuas-menires da Pr Proto-histria. Sabugal / Coimbra: Cmara Municipal do Sabugal, Sabugal+ EM, Centro de Estudos Arqueolgicos das Universidades de Coimbra e Porto, Instituto de Arqueologia do DHAA da FLUC, p. 343-367.
VILAA, Raquel; SANTOS, Andr; PORFRIO, Eduardo; MARQUES, Joo; CANAS, Nuno
1998
Lugares e caminhos no mundo pr-romano da Beira Interior, Cadernos de Geografia, Coimbra, 17, pp. 35-42.

F. poca romana
AFONSO, Virglio
1961
O Cabeo das Frguas, Correio da Beira, Guarda, 7 de setembro.
ALARCO, Jorge de
1988
Roman Portugal: Gazetteer. Warminster: Aris & Phillips, 2:1.
1988a
O Domnio Romano em Portugal. Mem Martins: Europa-Amrica.
1988b
Os Montes Hermnios e os Lusitanos. In Livro de Homenagem a Orlando Ribeiro. Lisboa: Centro de Estudos Geogrficos. Vol. 2, p. 41-48.
1990
Identificao das cidades da Lusitnia portuguesa e dos seus territrios. In Les Villes de Lusitanie Romaine: Hirarchies et territoires. Table ronde internationale du CNRS (Talence, 8-9 dcembre 1988). Paris:
Centre National de la Recherche Scientifique, p.21-34.
1998
On the civitates mentioned in the inscription on the bridge at Alcntara, Journal of Iberian Archaeology,
Porto, 0, p. 143-157.
2001
Novas perspectivas sobre os Lusitanos (e outros mundos), Revista Portuguesa de Arqueologia, Lisboa,
4:2, p. 293-349.
2004
Notas de Arqueologia, epigrafia e toponmia I, Revista Portuguesa de Arqueologia, Lisboa, 7:1, p. 317-342.
2006
Notas de Arqueologia, epigrafia e toponmia IV, Revista Portuguesa de Arqueologia, Lisboa, 9:1, p. 131-147.
ALARCO, Jorge de; IMPERIAL, Flvio
1996
Sobre a localizao dos Lancienses e Tapori. In MACIEL, Manuel Justino (ed.) - Miscellanea em homenagem ao Professor Bairro Oleiro. Lisboa: Colibri, p. 39-44.
BENTO, Mrio Pires
1978
Estaes arqueolgicas romanas de Meimoa (Beira Baixa), Estudos de Castelo Branco, Castelo Branco,
Nova srie, 3, p. 80-92.
1989
Novos achados arqueolgicos em Meimoa e Benquerena (Penamacor). In Actas do 1 Colquio Arqueolgico de Viseu. Viseu: Governo Civil do Distrito de Viseu, p. 431-440.

64

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

CARVALHO, Pedro Cardoso


2007
Cova da Beira. Ocupao e explorao do territrio na poca romana: um territrio rural no interior
norte da Lusitnia. (Conimbriga; anexos 4). Fundo: Cmara Municipal / Coimbra: IAFLUC.
2008
Por terras do Sabugal na poca romana. In Museu do Sabugal: Coleco Arqueolgica. Sabugal: Pr-Raia
e Cmara Municipal, p. 73-83.
CRISTVO, Jos Lus
1960
O povoamento romano da bacia do curso mdio da Ribeira da Meimoa. Texto policopiado. Trabalho
acadmico de Seminrio do Instituto de Arqueologia da Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra.
Coimbra: [s.n].
CURADO, Fernando Patrcio
1982
A viao romana no concelho de Penamacor. Contribuio para o estudo da via de Mrida a Braga. In
Actas e Memrias do 1 Colquio de Arqueolgia e Histria do Concelho de Penamacor. Penamacor:
ARCINPE, p. 83-98.
1988-94
A propsito de Conimbriga e Coniumbriga, Gaya, Vila Nova de Gaia, (1 Congresso Internacional sobre o
Rio Douro. Arqueologia), 6, p. 213-234.
DIAS, Mrio Simes
2000b
Estaes arqueolgicas do Vale da Lapa e Malhada Formosa, Vilar Maior (Sabugal) e Citnea Oppidanea
da Malhada Sorda (Almeida). Renascer, Vilar Maior, 30, setembro, p. 4.
2001a
Estaes arqueolgicas do Vale da Lapa e Malhada Formosa, Vilar Maior (Sabugal) e citnea oppidanea da
Malhada Sorda (Almeida), Munda, Coimbra, 42, novembro, p. 21-24.
2005
A zona de Vilar Maior, Alfaiates, Sabugal, com os Povos Colarnos, Oppidani Colarni, na Romanizao da
Lusitnia, Praa Velha, Guarda, 17, p. 209-222.
DOMERGUE, Claude
1987
Catalogue des mines et des fonderies antiques de la Pninsule Ibrique. Madrid: Boccard (Publications de
la Casa de Velasquez - srie Archeologie 8), vol. 2.
1990
Les mines de la pninsule Ibrique dans l Antiquit romaine. Roma: cole Franaise de Rome (Publications de l cole Franaise de Rome, 127).
ENCARNAO, Jos d
1975
Divindades indgenas sob o domnio romano em Portugal: subsdios para o seu estudo. Lisboa: Imprensa
Nacional - Casa da Moeda.
1987
Divindades indgenas da Lusitnia, Conimbriga, Coimbra, 26, p. 5-37.
FARIA, Antnio Marques de
1985
Subsdios para um inventrio dos achados monetrios no distrito da Guarda, Bibliotecas, Arquivos e Museus, Lisboa, 1:2, p. 679-689.
1989
Sobre a presena romana no actual territrio portugus. Apostilas ao recente livro do Prof. Jorge de Alarco, Conimbriga, Coimbra, 28, p. 53-69.
FERNANDES, Isabel Cristina
1982
Vestgios proto-histricos e romanos do Verdugal. In Actas e Memrias do 1 Colquio de Arqueologia e
Histria do Concelho de Penamacor. Penamacor: ARCINPE, p. 57-64.
FERNANDES, Ldia
2010
Capitis romanos do concelho do Sabugal sobre a utilizao da ordem toscana em territrio nacional,
Sabucale, Sabugal, 2, p. 25-50.
FIGUEIREDO, Cristvo Jos Moreira de
1952-53
Subsdios para o estudo da viao romana das Beiras, Beira Alta, Viseu, 11:4, p. 299-330; 12:1 (1953), p.
27-63; 12:2-3 (1953), p. 153-208.
FRADE, Helena
1993
As termas medicinais da poca romana em Portugal. In Actas do II Congresso Peninsular de Histria Antiga (Coimbra, 18-20 Outubro 1990). Coimbra: Instituto de Estudos Clssicos e Instituto de Arqueologia
da Faculdade de Letras de Coimbra, p. 874-900.
GARCIA, Jos Manuel
1991
Religies antigas de Portugal. Aditamentos e observaes s Religies da Lusitnia de J. Leite de Vasconcelos. Lisboa: Imprensa Nacional - Casa da Moeda.
GORROCHATEGUI, Joaqun; VALLEJO, Jos Mara
2010
Lengua y onomstica. Las inscripciones lusitanas, Iberografias, Guarda, 6, p. 71-80.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

65

GUERRA, Amlcar
2007
Sobre o territrio e a sede dos Lancienses (Oppidani e Transcvdani) e outras questes conexas, Conimbriga, Coimbra, XLVI, p. 161-206.
GUYONVARCH, Christian-Joseph
1967
Linscription du Cabeo das Frguas (Portugal), Ogam, Rennes, 19:3-4, p. 253-263.
HOZ, Javier de
2013
La epigrafa lusitana y la interseccin de religin y lengua como marcador identitario, Revista da Faculdade de Letras. Cincias e Tcnicas do Patrimnio, Porto, XII, p. 87-98.
KOCH, Michael
2010
Postoloboso, Cabeo das Frguas, Monte do Facho. Tres ejemplos de la romanizacin en la parte indoeuropea de la Hispania antigua, Iberografias, Guarda, 6, p. 55-62.
LEMOS, Francisco Sande; REI, Jos Manuel Loureno
2000
Minerao antiga na Serra da Malcata (Beira Interior). In FERREIRA, Maria do Cu [et al.] (eds.) - Beira
Interior. Histria e Patrimnio: actas das I Jornadas de Patrimnio da Beira Interior (Guarda, 1-3 Outubro 1998). Guarda, p. 185-198.
MANTAS, Vasco Gil
1990
A rede viria do convento Escalabitano. In Simpsio sobre la red viaria en la Hispania romana. Zaragoza:
Institucin Fernando el Catlico, p. 219-239.
MARQUES, Carlos Santos; PONTE, Salete da
1980
Fbula anular romana e fivela de cinturo romana do Museu Eduardo Malta (Covilh). Porto: Tip. Minerva.
MARTN BENITO, Jos Ignacio; MARTN BENITO, Juan Carlos
1994
Prehistria y romanizacin de la tierra de Ciudad Rodrigo. Ciudad Rodrigo: Centro de Estudios Mirobrigenses, Ayuntamiento de Ciudad Rodrigo.
MARTN VALLS, Ricardo
1965
Investigaciones arqueolgicas en Ciudad Rodrigo, Zephyrvs, Salamanca, 16, p. 71-98.
OSRIO, Marcos
2006a
O povoamento romano do Alto Ca. Guarda: Cmara Municipal da Guarda.
OSRIO, Marcos; SILVA, Ricardo Costeira da; NEVES, Drio; PERNADAS, Paulo
2008
O Casal Romano do Relengo (Barragem do Sabugal). Elementos para o estudo do povoamento romano e
tardo-romano no Vale do Ca. In SAMPAIO, Jorge Davide; AUBRY, Thierry (coord.) - Actas do Frum Valorizao e Promoo do Patrimnio Regional. Volume 3: Estudos sobre a Histria da Ocupao Humana em Trs-os-Montes, Alto Douro e Beira Interior. Freixo de Numo: Associao Cultural, Desportiva e
Recreativa de Freixo de Numo, p. 98-115.
PEREIRA, Gabriel
1880
Fragmentos relativos historia e geographia da peninsula iberica. Coimbra: Imprensa Litteraria.
PERESTRELO, Manuel Sabino
2003
A Romanizao na Bacia do Rio Ca. Vila Nova de Foz Ca: Parque Arqueolgico do Vale do Ca.
PINA, Jos Antnio Rebocho Esperana
1995
A ponte romana sobre a ribeira de Cesaro em Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 1, agosto, p. 1-3.
2010
A Ponte Romana sobre a Ribeira de Cesaro em Vilar Maior, Praa Velha, Guarda, 28, p. 255-277.
PINTO, Paulo Mendes
1998
Pontes Romanas de Portugal. Lisboa: Associao Juventude e Patrimnio.
PONTE, Salete da
2014
Um ncleo diverso de fbulas do concelho do Sabugal (Regio do Alto Ca), Sabucale, Sabugal, 6, p. 7-22.
PRSPER, Blanca Mara
2010
Cabeo das Frguas y el sacrificio indoeuropeo, Iberografias, Guarda, 6, p. 63-70.
RIBEIRO, Jos Cardim
2013
Damos-te esta ovelha, Trebopala! A invocatio lusitana do Cabeo das Frguas (Portugal), Acta Palaeohispanica XI, Palaeohispanica, Zaragoza, 13, p. 237-256.

66

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

RODRIGUES, Adriano Vasco


1957
As ferrarias do Marmeleiro. Subsdios para o estudo da metalurgia na regio da Guarda. Guarda: Virglio Afonso.
1959
O castro do Cabeo das Frguas e a romanizao das suas imediaes, Beira Alta, Viseu, 18:1-2, p. 111-128.
1980a
Ronda do Distrito. registos de arqueologia, Revista Altitude, Guarda, 1, 2. srie, p. 97-100.
SAA, Mrio
1964-67
As grandes vias da Lusitnia: o itinerrio de Antonino Pio, vol. 5 (1964); vol. 6 (1967). Lisboa: [Tipografia
da Sociedade de Astria].
SALINAS DE FRAS, Manuel
2010
Sobre algunas especies animales en el concepto de las religiones prerromanas de Hispania, Palaeohispanica, Zaragoza, 10, p. 611-628.
SANTOS, Maria Joo Correia
2007
El sacrificio en el occidente de la Hispania Romana: para un nuevo anlisis de los ritos de tradicin indoeuropea, Palaeohispanica, Zaragoza, 7, p. 175-217.
2008
The triple animal sacrifice and the religious practice of the indigenous western Hispania. In SARTORI,
Antonio (ed.) - Dedicanti e Cultores nelle Religioni Celtiche. Milano: Cisalpino, p. 253-274.
2010
O Cabeo das Frguas e a concepo de espao sagrado na Hispania indo-europeia, Iberografias, Guarda,
6, p. 131-145.
SANTOS, Maria Joo; SCHATTNER, Thomas G.
2010
O Santurio do Cabeo das Frguas atravs da arqueologia, Iberografias, Guarda, 6, p. 89-108.
SANTOS, Maria Joo; SCHATTNER, Thomas; PEREIRA, Vtor
2008
Cabeo das Frguas (Quinta de So Domingos, Guarda) 2006: O Contributo da Primeira Campanha de
Escavaes, Praa Velha, Guarda, 24, p. 175-202.
SCHATTNER, Thomas G.
2010
Breve observao sobre a representao processional no ocidente hispnico, Iberografias, Guarda, 6, p.
109-129.
SENNA-MARTNEZ, Joo Carlos de
2010
Um mundo entre mundos. O grupo Baies / Santa Luzia, sociedade; metalurgia e relaes inter-regionais, Iberografias, Guarda, 6, p. 13-26.
SILVA, Joaquim Candeias
1982
Subsdios para o estudo da viao romana no concelho de Penamacor. In Actas e Memrias do 1 Colquio
de Arqueologia e Histria do Concelho de Penamacor. Penamacor: ARCINPE, p. 39-50.
TEIXEIRA, Ricardo
1998
O Ca, as quintas e o povoamento romano sujacente. In Terras do Ca, da Malcata ao Reboredo. Os valores do Ca. Maia: Estrela-Ca, Agncia de Desenvolvimento Territorial da Guarda, p. 85-99.
UNTERMANN, Jrgen
2010
Las divindades del Cabeo das Frguas y la gramtica de la lengua lusitana, Iberografias, Guarda, 6, p. 81-88.
VASCONCELOS, Jos Leite de
1905
Aquisies do Museu Etnolgico Portugus, O Archelogo Portugus, Lisboa, 1. srie, 10:1, p. 44-48.
1905-13
Religies da Lusitnia: na parte que principalmente se refere a Portugal. vol. 2 (1905); vol. 3 (1913).
Lisboa: Imprensa Nacional de Lisboa.
1910
Analecta Archeologica, O Archelogo Portugus, Lisboa, 1. srie, 15, p. 321-328.
VAZ, Joo Lus da Ins
1976
Breves notas para o estudo da viao antiga das Beiras, Beira Alta, Viseu, 35:3, p. 347-363.
1982
Subsdios para o estudo da romanizao da regio do Fundo, Mundo da Arte, Aveiro, 2, p. 2-7.
2009
Lusitanos No tempo de Viriato. Quotidiano e mito. Lisboa: squilo edies e multimdia lda.

F1. Epigrafia
AMBRSIO, Antnio

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

67

1983

A famlia romana de Toncio no lugar da Torre (Sabugal), Revista Altitude, Guarda, 2. srie, 2:7-8, p. 29-38.

AZEVEDO, Rogrio de
1960
Inscries gregas no Outeiro da Senhora da Pena (Viseu) e no Cabeo das Frguas (Guarda), Beira Alta,
Viseu, 19:4, p. 387-402.
BRANDO, Domingos de Pinho
1957-58
Ara dedicada a Jpiter encontrada em Meimo (Penamacor), Humanitas, Coimbra, 9-10, p. 172-174.
CARNEIRO, Andr
2012
Mulheres na Lusitnia romana: vestgios de uma presena discreta. In LOPES, Maria Jos Ferreira et al.
(org.) - Narrativas do Poder Feminino. Braga: ALETHEIA - Associao Cientfica e Cultural, p. 547-564.
COROMINAS, Joan
1976
Acerca de algunas inscripciones del Noroeste. In JORD CERD, Franciso; HOZ, Javier de; MICHELENA, Luis (eds.) - Actas del I Coloquio sobre Lenguas y Culturas Prerromanas de la Peninsula Iberica
(Salamanca, 27-31 de mayo de 1974). Salamanca: Universidad (Acta Salmanticensia. Filosofia y Letras;
95), p. 363-385.
CURADO, Fernando Patrcio
1979
Epigrafia das Beiras, Conimbriga, Coimbra, 18, p. 141-148.
1984
Monumento votivo a Arentia, de Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 7 (27).
1984a
Aras a Laepus procedentes de Pousafoles, Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 7 (28).
1984b
Uma nova estela do Bronze Final na Beira Alta, Arqueologia, Porto, 9, p. 81-85.
1984c
Cipo proveniente de S. Estevo, Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 7 (29).
1984d
Lpide funerria de Pousafoles, Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 8 (30).
1984e
Estela funerria de Ruivs, Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 8 (31).
1984f
Addenda et Corrigenda n. 31, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 10.
1985
Epigrafia das Beiras (Notas e correces - 1), Beira Alta, Viseu, 44:4, p. 641-655.
1985a
Fragmento de cipo funerrio de Panamacor, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 13 (58).
1986
Mais uma estela do Bronze Final na Beira Alta (Fios, Sabugal, Guarda), Arqueologia, Porto, 14, p. 103-109.
1987
Inscrio rupestre de Aldeia da Ponte (Sabugal), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 22 (99).
1987a
Aras a Qvangeivs da Ribeira da Nave (Sabugal), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 22 (100).
1987b
Lpide funerria de S. Estevo (Sabugal), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 22 (101).
1987c
Marco milirio de Alagoas (Sabugal), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 22 (102).
1988
Ara fragmentada de Fios (Sabugal), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 27 (122).
1988a
Estelas funerrias de Vila Boa (Sabugal), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 27 (123).
1988b
Fragmento de epgrafe de Malhada Sorda (Almeida), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 27 (125).
1988-94
A propsito de Conimbriga e Coniumbriga, Gaya, Vila Nova de Gaia, (1 Congresso Internacional sobre o
Rio Douro. Arqueologia), 6, p. 213-234.
1989
As inscries indgenas de Lamas de Moledo (Castro Daire) e do Cabeo das Frguas, Pousafoles (Sabugal): duas teogonias, diferente etnognese? In Actas do I Colquio Arqueolgico de Viseu. Viseu: Governo
Civil do Distrito de Viseu, p. 349-370.
1995
A inscrio indgena do Cabeo das Frguas, Oppidana, Guarda, 34 (4. srie), p. 42-45.
1996
As inscries indgenas de Lamas de Moledo e Cabeo das Frguas. In ALARCO, Jorge de; SANTOS; Ana
Isabel Palma (coord.) - De Ulisses a Viriato. O primeiro milnio a. C.. Lisboa: Museu Nacional de Arqueologia, p. 154-159.
2002
A ideologia tripartida dos indoeuropeus e as religies de tradio paleohispnica no Ocidente peninsular. In RIBEIRO, Jos Cardim (coord.) - Religies da Lusitnia Loquuntur Saxa. Lisboa: Museu Nacional de Arqueologia, p. 71-77.
2008
Epigrafia das Beiras (Notas e Correces - 2), Ebvrobriga, Fundo, 5, p. 121-148.
2013
Notas sobre dois marcos milirios prismticos, de Augusto (23 a. C.), da regio da Guarda, Sabucale, Sabugal, 5, p. 59-74.
ENCARNAO, Jos d
2000
Os indgenas na epigrafia da Beira Interior. In Beira Interior. Histria e Patrimnio: actas das I Jornadas
de Patrimnio da Beira Interior (Guarda, 1-3 Outubro 1998). Guarda: Cmara Municipal, p. 151-158.
FERREIRA, Ana Paula Ramos
2004
Epigrafia funerria romana da Beira Interior: inovao ou continuidade? Lisboa: Instituto Portgus de
Arqueologia.
FERREIRA, Daniela F. de Freitas
2012
Memria coletiva e formas representativas do (espao) religioso. O contributo da epigrafia votiva para
o entendimento das manifestaes religiosas no contexto da ocupao romana da Beira Interior. Porto:
Faculdade de Letras da Universidade do Porto [dissertao de mestrado em Arqueologia].

68

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

GARCIA, Jos Manuel


1979
Epigrafia e romanizao de Castelo Branco, Conimbriga, Coimbra, 18, p. 149-167.
1984
Epigrafia Lusitano-romana do Museu Tavares Proena Jnior. Castelo Branco: Museu de Tavares Proena Jnior.
JORDO, Levy Maria
1859
Portugalliae Inscriptiones Romanae. Olisipone: Typis Academicis, vol. I.
LAMBRINO, Scarlat
1965
Les inscriptions latines indites du Muse Leite de Vasconcelos, O Archelogo Portugus, Lisboa, 2. srie, 3, p. 5-73.
MELENA JIMNEZ, Jos Luiz
1985
Salama, Jlama y la epigrafia latina del antiguo Corregimiento. In Symbolae Ludovico Mitxelena septuagenrio oblatae. Vitoria/Gasteiz: Universidad del Pas Vasco (Anejos de Veleia; I), p. 475-530.
OSRIO, Marcos
1999
Ara a Vordo Talaconio de Sortelha, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 61 (276).
1999a
Estela funerria de Vila do Touro (Sabugal), Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 62 (281).
2002
Ara votiva encontrada no Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 69 (309).
2002a
Duas aras da Quinta de So Domingos (Pousafoles do Bispo, Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 69 (310).
OSRIO, Marcos; NEVES, Drio
2009
Uma nova ara votiva do Sabugal, Ficheiro Epigrfico, Coimbra, 87 (398).
PEREIRA, Marcelino Lus
1990
A inscrio Lusibrica do Cabeo das Frguas ou Penedo da Moira (Benespera, A-Guarda), Munda, Coimbra, 19, p. 27-39.
RIBEIRO, Jos Cardim
1982-83
Estudos histrico-epigrficos em torno da figura de L. Ivlivs Maelo Cavdicvs, Sintria. Revista de Estudos
de Arqueologia, Arte e Etnografia, Sintra, I-II, p. 151-476.
RODRIGUES, Adriano Vasco
1957-58
Inscrio votiva deusa Vitria, Humanitas, Coimbra, 9-10, p. 163-166.
1959-60
Inscrio tipo porcom e aras anepgrafes do Cabeo das Frguas (Guarda), Humanitas, Coimbra, 11-12,
p. 71-77.
1983
Comentrio do Director da Revista Altitude ao artigo do sr. Padre Antnio Ambrsio, Revista Altitude,
Guarda, 7-8, 2. srie, p. 34-38.
2002
A Inscrio do Cabeo das Frguas e a sua Importncia para o Conhecimento da Lngua dos Lusitanos,
Revista Altitude, Guarda, 7, 3. srie, p. 15-37.
RODRGUEZ COLMENERO, Antonio
1995
Corpus de inscripciones rupestres de poca romana del cuadrante noroeste de la Peninsula Ibrica. In
RODRGUEZ COLMENERO, Antonio; GASPERINI, Lidio (ed.) - Saxa Scripta: actas del Simpsio Internacional Ibero-Itlico sobre epigrafia rupestre (Santiago de Compostela y Norte de Portugal, 29 Junio
- 4 julio 1992). [A Corua]: Edicis do Castro (Anejos de Larouco; 2), p. 142-223.
SALVADO, Pedro; ROSA, Joo Mendes; GUERRA, Amlcar
2004
Um monumento votivo a Arncia e Arncio, proveniente de Castelejo (concelho do Fundo), Revista Portuguesa de Arqueologia, Lisboa, 7:2, p. 237-242.
TOVAR, Antnio
1964-67
L inscription du cabeo das Frguas et la langue des Lusitaniens, Etudes Celtiques, Paris, 11, p. 237-268.
1985
La inscripcin del cabeo das Frguas y la lengua de los Lusitanos. In HOZ, Javier de, (ed.) - Actas del III
Coloquio sobre lenguas y culturas paleohispnicas (Lisboa, Novembro de 1980). Salamanca: Universidad, p. 227-253.
VASCONCELOS, Jos Leite de
1928-29
Epigrafia do Museu Etnolgico (Belm), O Archelogo Portugus, Lisboa, 1. srie, 28:1, p. 209-227.
VAZ, Joo Lus da Ins
1977-78
Inscries romanas do Museu do Fundo, Conimbriga, Coimbra, 16 (1977), p. 1-31; 17 (1979), p. 60-61.
1985
Inscrio romana de Argomil (Pinhel), Beira Alta, Viseu, 44:4, p. 635-639.
Obras no assinadas ou de vrios autores
1893-1986 Corpus Inscriptionum Latinarum. 17 volumes + 13 volumes suplementares. Berlim: Berlin-Branden-

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

69

burgische Akademie der Wissenschaften (actual editor). (Base de dados online em: http://cil.bbaw.de/
cil_en/dateien/datenbank_eng.php).

G. Idade Mdia
AZEVEDO, Pedro A. de
1910
Documentos de Santa Maria de Aguiar (Castello Rodrigo), Revista Lusitana, Lisboa, XIII (1-2), p. 1-17.
AZEVEDO, Ruy de
1962
Riba Coa sob o domnio de Portugal no reinado de D. Afonso Henriques. O mosteiro de Santa Maria de
Aguiar, de fundao portuguesa e no leonesa, Anais da Academia Portuguesa da Histria, Lisboa, II
srie, 12, p. 231-298.
BARRIOS GARCA, A. Angel
1998
El Proceso de Ocupacin y de Ordenacin del espacio en la Raya Leonesa. In O Tratado de Alcanices e a
importncia histrica das terras de Riba-Ca: actas do Congresso Histrico Luso-Espanhol, 12-17 Setembro 1997. Lisboa: Universidade Catlica Editora, p. 155-183.
BENTO, Jos Alves
1999
Cabeceiras de sepultura de Vilar Maior Sabugal, Renascer, Vilar Maior, 23, novembro, p. 6.
2000
Cabeceiras de sepultura de Vilar Maior - Sabugal, Munda, Coimbra, 39, maio, p. 57-71.
2000a
Sepulturas abertas na rocha de Vilar Maior, Munda, Coimbra, 40, novembro, p. 95-103.
2000b
Sepulturas abertas na rocha de Vilar Maior. Trabalho dactilografado.
2001
Sepulturas abertas na rocha de Vilar Maior Sabugal, Renascer, Vilar Maior, 32, fevereiro, p. 5-6.
2002
Duas sepulturas abertas na rocha de Vilar Maior - Sabugal, Munda, Coimbra, 43, maio, p. 90-96.
2015
Sepulturas abertas na rocha de Malhada Formosa - Arrifana do Ca (Vilar Maior Sabugal), Sabucale,
Sabugal, 7, p. 51-64.
BOTELHO, Manuel Lopes
2014
Convento da Sacaparte, Cinco Quinas, Sabugal, 161, agosto, p. 26.
CABRAL, A. Dinis
1965
A Ordem Militar de Cavalaria de S. Julio do Pereiro, Beira Alta, Viseu, 24:3, p. 325-342.
CASTRILLO LLAMAS, M COncepcin
1997
La tenencia de fortalezas en la corona de Castilla durante la Baja Edad Media (Relaciones de poder entre
monarqua, nobleza y ciudades) Siglos XIII-XV. Madrid: Universidad Complutense de Madrid [tese de
Doutoramento em Histria Medieval].
CHGJ
1992

Sepulturas cavadas na rocha, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 16, p. 17-18; 17/18, p. 10-13.

CINTRA, Lus F. Lindley


1958
Toponymie lonaise au Portugal: la rgion de Riba-Coa. In Actes et Mmoires du Veme Congrs
International de Toponymie et d anthroponymie. Tomo I. Salamanca: Universidad de Salamanca, p.
245-257.
COTTART, Nicole
2008
Objets inscrits du Portugal musulman. Poster apresentado no 6 Encontro de Arqueologia do Algarve 23, 24 e 25 de outubro de 2008, Silves.
CQ
1913

Sabugal, Mundo Illustrado, Porto, 2:8, 23 de fevereiro, p. 117, 120.

DIAS, Mrio Simes


2000b
Estaes arqueolgicas do Vale da Lapa e Malhada Formosa, Vilar Maior (Sabugal) e Citnea Oppidanea
da Malhada Sorda (Almeida), Renascer, Vilar Maior, 30, setembro, p. 4.
2001a
Estaes arqueolgicas do Vale da Lapa e Malhada Formosa, Vilar Maior (Sabugal) e citnea oppidanea da
Malhada Sorda (Almeida), Munda, Coimbra, 42, novembro, p. 21-24.
FERNANDES, Ldia
2013
Tabuleiros de jogo inscritos na pedra : um roteiro ldico portugus. Lisboa: Apenas Livros.

70

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

FERNANDES, Ldia; OSRIO, Marcos


2013
Tabuleiros de jogo e outras gravaes no castelo de Vilar Maior, Sabucale, Sabugal, 5, p. 91-108.
FREIRE, Anselmo Braancamp (ed.)
1916
Tombo da Comarca da Beira (1395), Archivo Historico Portuguez, Lisboa, vol. X, p. 208-366.
GAIBROIS DE BALLESTEROS, Mercedes
1922
Historia del reinado de Sancho IV de Castilla. Madrid: Tipografa de la Revista de Archivos, Bibliotecas
y Museos (2 vol).
GARCIA MORENO, Lus
1998
Riba Coa en el periodo visigodo. In O Tratado de Alcanices e a importncia histrica das terras de Riba-Ca: Actas do Congresso Histrico Luso-Espanhol, 12-17 Setembro 1997. Lisboa: Universidade Catlica
Editora, p. 115-130.
GOMES, Rita Costa
1987
A Guarda medieval: posio, morfologia e sociedade (1200-1500). Lisboa: S da Costa.
GONALVES, Iria
2009
Povoamento medieval de Riba Coa, Paisagens rurais e urbanas. Fontes, metodologias, probelmticas, Lisboa,
IV, p. 53-107.
HERNNDEZ VEGAS, Mateo
1935
Ciudad Rodrigo. La Catedral y la Ciudad. (2 vols) Salamanca: Imprenta Comercial Salmantina.
LOUREIRO, Vanessa, MARTINHO, Carla
2001
Tabuleiro de jogo de Vilar Maior. Renascer, Vilar Maior, 37, novembro, p. 4.
2002
Igreja de Santa Maria do Castelo. Renascer, Vilar Maior, 38, fevereiro, p. 1 e 3.
MAIA, Clarinda de Azevedo
1977
Os falares fronteirios do concelho do Sabugal e da vizinha regio de Xalma e Alamedilla. Coimbra:
Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra.
MARQUES, Jlio Silva
1996b
Inquiries (Tombo da Comarca da Beira), Renascer, Vilar Maior, 7, agosto, p. 6.
MARTN VALLS, Ricardo
1965
Investigaciones arqueolgicas en Ciudad Rodrigo, Zephyrvs, Salamanca, 16, p. 71-98.
MARTN VISO, Iaki
2005b
En la periferia del sistema: Riba Ca entre la Antigedad tarda y la Alta Edad Media (siglos VI-XI). In
JACINTO, Rui; BENTO, Virglio (coords.) - I Conferncias Territrios e Culturas Ibricas. Porto: Campo
das Letras / Guarda: Centro de Estudos Ibricos, p. 186-208.
2007
Tumbas y sociedades locales en el centro de la Pennsula Ibrica en la Alta Edad Media: el caso de la comarca de Riba Ca (Portugal), Arqueologa y Territorio Medieval, Jan, 14, p. 21-47.
2008
Una periferia creativa: la articulacin del territorio en la comarca de Riba Ca (Portugal) (siglos VI-XI),
Territorio, Sociedad y Poder. Revista de Estudios Medievales, Oviedo, 3, p. 85-109.
2008a
Leoneses y portugueses en el territorio de Sabugal. In Museu do Sabugal: Coleco Arqueolgica. Sabugal: Pr-Raia e Cmara Municipal, p. 101-111.
PERNADAS, Paulo Jorge Lages
2010
O ajimez de Vilar Maior, Sabucale, Sabugal, 2, p. 51-60.
PINTO, Manuel Serafim
1995
Sortelha. Uma Nascente, esquecida, para o Estudo dos Sinais na Pedra (Bosquejo Elementar), Munda,
Coimbra, 30, novembro, p. 69-82.
PIZARRO, Jos Augusto de Sotto Mayor
2007
O regime senhorial na fronteira do nordeste portugus. Alto Douro e Riba Ca (sculos XI-XIII), Hispania. Revista Espaola de Historia, Madrid, vol. LXVII, 227, setembro-dezembro, p. 849-880.
RAU, Virgnia
1982
Feiras medievais portuguesas. Subsdios para o seu estudo. Lisboa: Editorial Presena.
RODRIGUES Carla Devesa
2004
Santa Mara de Aguiar en 1354. Fragmentos del paisaje patrimonial de un monasterio cisterciense perifrico, Studia Historica. Historia Medieval, Salamanca, 22, p. 233-254.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

71

ROSAS, Lcia Maria Cardoso


2003
Arquitectura religiosa tardo-medieval e pintura mural: relaes litrgicas e espaciais, Revista da Faculdade de Letras: Cincias e Tcnicas do Patrimnio, Porto, 2, p. 419-441.
RUBIO DEZ, Ruben
2011
Los sepulcros rupestres del suroeste salmantino: mundo funerario y poblamiento entre la tardoantigedad y la alta edad media. Salamanca: Universidad de Salamanca / Facultad de Geografa e Historia /
Departamento de Prehistoria, Historia Antigua y Arqueologa [trabajo de grado].
SNCHEZ-ORO ROSA, Juan Jos
1998
Iglesia y poder en Ribaca y Ciudad Rodrigo. La construccin del espacio poltico mirobrigense (11611211), Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto, XV:1, p. 313-322.
SANTOS, Joaquim Simes dos
1999
Vilar Maior. Um pequeno contributo para a sua histria, Renascer, Vilar Maior, 22, fevereiro, p. 4.
SANTOS, Manuela de Alcntara Santos
2012
Tabuleiros de jogos de alguergue no concelho de Sabugal, Sabucale, Sabugal, 4, p. 83-96.
SOUSA, Jos Alexandre Ribeiro de
2003
Alfaiates nos alvores da nacionalidade: D. Dinis e D. Manuel, Cinco Quinas, Sabugal, 33, abril, p. 10.
TVORA, Lus Gonzaga de Lancastre e
1983
O estudo da sigilografia medieval portuguesa. Lisboa: Instituto de Cultura e Lngua Portuguesa, Ministrio da Educao.
SOITO, Tio Carlos do
2003
O Soito (Alguns factos histricos), O Soito, Soito, 57, maio, p. 2-3.
VAZ, Santos
2008
Bismula. Origem do nome, Cinco Quinas, Sabugal, 83, fevereiro, p. 23.
VICENTE, Maria da Graa Antunes Silvestre
2013
Entre Zzere e Tejo. Propriedade e Povoamento (sculos XII-XIV). Lisboa: Faculdade de Letras da Universidade de Lisboa [tese de doutoramento em Histria Medieval].
VIEIRA, Marina Afonso
2005
Subsdios toponmicos para o conhecimento da influncia muulmana a sul do Douro. In BARROCA, Mrio
Jorge e FERNANDES, Isabel Cristina F. (coord.) - Muulmanos e Cristos entre o Tejo e o Douro (Scs. VIII
a XIII). Actas dos Seminrios realizados em Palmela, 14 e 15 de Fevereiro de 2003. Porto, 4 e 5 de Abril de
2003. Palmela: Cmara Municipal de Palmela / Faculdade de Letras da Universidade do Porto, p. 53-67.
VIGUERA-MOLINS, Mara-Jess
1998
En torno a Riba Coa y al-Andalus. In O Tratado de Alcanices e a importncia histrica das terras de Riba-Ca: actas do Congresso Histrico Luso-Espanhol, 12-17 Setembro 1997. Lisboa: Universidade Catlica
Editora, p. 147-168.
XIMENEZ DE SANDOVAL, C.
1872
Batalla de Aljubarrota. Monografa histrica y estudio crtico-militar. Madrid: Imprenta y Estereotipia
de M. Rivadeneyra.
Obras no assinadas ou de vrios autores
1962
Itinerrios rgios medievais. Elementos para o estudo da administrao medieval portuguesa. I - Itinerrio del-rei D. Dinis 1279-1325. Lisboa: Instituto de Alta Cultura / Centro de Estudos Histricos.

G1. Fronteira
AMARAL, Lus Carlos; GARCIA, Joo Carlos
1998
O tratado de Alcaices (1297): uma construo historiogrfica, Revista da Faculdade de Letras do Porto
Histria, Porto, XV:2, p. 967-986.
AZEVEDO, Ruy de

72

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

1934

Fronteira entre Portugal e Leo em Riba-Ca, antes do Tratado de Alcanices (1297), Biblos, Coimbra, 10:912, p. 454-466.

BARBOSA, Pedro Gomes


1998
Organizao defensiva na fronteira beir oriental: Extremadura e Riba Ca at ao sculo XIII, Revista
da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto, XV:1, p. 199-212.
COSTA, Paula Pinto
2005
As Ordens Militares no espao entre Douro e Tejo (sculos XII-XIII). In BARROCA, Mrio Jorge e FERNANDES, Isabel Cristina F. (coord.) - Muulmanos e Cristos entre o Tejo e o Douro (Scs. VIII a XIII).
Actas dos Seminrios realizados em Palmela, 14 e 15 de Fevereiro de 2003. Porto, 4 e 5 de Abril de 2003.
Palmela: Cmara Municipal de Palmela / Faculdade de Letras da Universidade do Porto, p. 151-157.
DE LA TORRE RODRGUEZ, Jos Ignacio
1996
A Comarca de Ribaca no Tratado de Alcaices, Douro - Estudos & Documentos, Porto, 1:1, p. 15-25.
1998
La sociedad de frontera de Ribaca: fueros y modelos de poblamiento, Revista da Faculdade de Letras
Histria, Porto, 2. srie, XV:1, p. 783-799.
FERNANDES, Carlos
1994
O Tratada de Alcanizes e seus antecedentes, Boletim da Sociedade de Geografia de Lisboa, Lisboa, 112:112, p. 101-119.
GARCA FERNANDEZ, Manuel
1998
La politica internacional de Portugal y Castilla en el contexto peninsular del tratado de Alcaices: 12671297. Relaciones diplomticas y dinsticas, Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto,
XV:1, p. 901-943.
GONZLEZ JIMNEZ, Manuel
1998
Las relaciones entre Portugal y Castilla durante el siglo XIII, Revista da Faculdade de Letras do Porto
Histria, Porto, XV:1, p. 1-24.
LADERO QUESADA, Miguel Angel
1998
Reconquista y definiciones de frontera, Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto, XV:1,
p. 655-691.
MANSO, Francisco
2011
Riba-Ca: Raia ou Fronteira? Praa Velha, Guarda, 30, dezembro, p. 101-126.
MARTN MARTN, Jos Luis
1998
Conflictos luso-castellanos por la raya, Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto, XV:1,
p. 259-274.
MARTN VISO, Iaki
2004
La frontera como integracin del territrio en la Edad Mdia: la raya leonesa (siglos XII-XIII), Revista de
Histria da Sociedade e da Cultura, Coimbra, 4, p. 9-56.
2005
Una frontera casi invisible: los territorios al norte del Sistema Central en la Alta Edad Media (siglos VIII-XI), Studia Historica. Historia Medieval, Salamanca, 23, p. 89-114.
2005a
La formacin y consolidacin de la frontera en la comarca de Ciudad Rodrigo: la configuracin de un espacio feudal (siglos XII-XIII). In Congreso Internacional la Raya Hispano-Lusa. Relaciones hispano-portuguesas del Duero al Tajo. Salamanca: Punto de encuentro, Diputacin de Salamanca-Ayuntamiento de
Ciudad Rodrigo-Centro de Estudios Mirobrigenses, p. 33-70.
2007a
Capere vel populare. Formacin y desarrollo de una frontera feudal entre el Duero y el Tajo (siglos XI-XII). In
SABAT I CURULL, Flocel (ed.) - Balaguer, 1105. Crulla de civilitzacions. Lleida: Pags editors, p. 177-223.
MORENO, Henrique Baquero
1993a
Os confrontos fronteirios entre D. Afonso V e os reis catlicos, Revista da Faculdade de Letras do Porto
Histria, Porto, 2 srie, X, p. 103-116.
1997
Relaes entre os reinos peninsulares (1290-1330), Anales de la Universidad de Alicante. Historia Medieval, Alicante, 11, p. 29-41.
1998
As relaes de fronteira no sculo de Alcaices (1250-1350): o Tratado de Alcaices, Revista da Faculdade
de Letras do Porto Histria, Porto, XV:1, p. 641-653.
1999a
A zona de Ribacoa luz do Tratado de Alcaices. In El Tratado de Alcaices. Ponencias y comunicaciones
de las Jornadas conmemorativas del VII centenario del Tratado de Alcaices (1297-1997). Zamora: Fundacin Rei Afonso Henriques, p. 173-184.
MORENO, Humberto Baquero (ed.)
2003
Demarcaes de fronteiras. Porto: Centro de Investigao e Documentao de Histria Medieval da Uni-

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

73

versidade Portucalense Infante D. Henrique, 3 vols. [vol. 2: De Vila Velha de Rdo a Castelo Rodrigo].
NOGUEIRA, Jos Artur Duarte
1982
Riba Ca e a sua ligao histrica ao reino de Portugal, Coleco Scientia Ivridica, Braga, XXX, 175-178, p. 4-23.
1998
Os municpios medievais em Riba-Ca dos incios do sculo XIII a 1297. In O Tratado de Alcanices e a
importncia histrica das terras de Riba Ca: actas do Congresso Histrico Luso-Espanhol, 12-17 Setembro, 1997. Lisboa: Universidade Catlica, p. 197-209.
RILEY, Carlos Guilherme
1991
A guerra e o espao na fronteira medieval beir. Uma abordagem preliminar, Revista de Cincias Histricas, Porto, vol. VI, p. 145-159.
RODRIGUES, Adriano Vasco
1981
O Tratado de Alcanizes e as terras de Riba Ca. Uma identidade geogrfica, histrica e social espera de
conveniente valorizao, Revista Altitude, Guarda, 3, 2. srie, p. 7-24.
SOUSA, Jos Alexandre Ribeiro de
2004a
Disputas da regio de Riba-Ca entre Portugal e Castela / Leo. Renascer, Vilar Maior, 52, abril, p. 1-2.
VAZ, Joo Lus da Ins
1975a
O Tratada de Alcanizes, Beira Alta, Viseu, 34:4, p. 393-427.
VENTURA, Leontina
1998
A fronteira luso-castelhana na idade Mdia, Revista da Faculdade de Letras do Porto - Histria, Porto,
XV:1, p. 25-52.
VICENTE, Antnio M. Balco
1996
A fronteira de Riba Ca no tempo de D. Afonso Henriques. In 2. Congresso Histrico de Guimares. A
poltica portuguesa e as suas relaes exteriores. Actas. Guimares: Cmara Municipal/ Universidade do
Minho, vol. 2, p. 223-231.
1998
A Estremadura Leonesa. O caso da fronteira Riba-Ca nos sculos XII-XIII, Revista da Faculdade de
Letras do Porto - Histria, Porto, XV:1, p. 287-300.

G2. Vias de comunicao


BORGES, Augusto Moutinho
2003a
As pontes e as barcas, os circuitos virios e os caminhos da raia medieval. De margem para margem, sobre
a ponte de Badamalos, suspensa sobre o Rio Ca, Terras da Beira, Guarda, 19 de junho, p. 28.
MONTEIRO, Helena
2012
A Estrada da Beira: reconstituio de um traado medieval. Lisboa: Faculdade de Cincias Sociais e Humanas da Universidade Nova de Lisboa [Dissertao de Mestrado em Histria].
MORENO, Henrique Baquero
1972
Alguns documentos para o estudo das estradas medievais portuguesas. Sep. Revista de Cincias do Homem, Loureno Marques, Vol. V, Srie A.
SAA, Mrio
1964-67
As grandes vias da Lusitnia: o itinerrio de Antonino Pio, vol. 5 (1964); vol. 6 (1967). Lisboa: [Tipografia
da Sociedade de Astria].
VAZ, Joo Lus da Ins
1976
Breves notas para o estudo da viao antiga das Beiras, Beira Alta, Viseu, 35:3, p. 349-363.

G3. Leis e vida municipal


ALBERGARIA, Henrique (coord.)
2007
Vilas Medievais Planeadas de Portugal. Reinados de D. Afonso III e de D. Diniz. Coimbra: IERU.
BARROCA, Mrio Jorge

74

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

1992
2000b

Medidas-Padro Medievais Portuguesas, Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto, 2


srie, IX, p. 53-85.
Epigrafia medieval portuguesa (862-1422), 3 vol. Lisboa: Fundao Calouste Gulbenkian / Ministrio da
Cincia e da Tecnologia [tese de doutoramento FLUP].

BARTHE PORCEL, Julio


1945-46
Fueros que sirvieron de base a los de Cceres-Usagre: aportacin a un mapa foral, Anales de la Universidad de Murcia, Murcia, p. 449-454.
BARTOLOM PREZ, Nicols
2010
El Derechu del Reinu de Llen nel sieglu XIII: fontes, lliteratura xurdica y llingia, Lletres Asturianes:
Boletn Oficial de l Academia de la Llingua Asturiana, Oviedo, 102, p. 117-136.
BATISTA, Jos David Lucas
2002
Estudos Sobre Concelhos Medievais de Entre-Ca-e-Zzere, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 7, p. 111-119.
BOTELHO, Manuel
2010-11
Ribaca - Suas Leis e Costumes Medievais, Cinco Quinas, Sabugal, 117, dezembro, p. 42; 118, janeiro, p.
42; 119, fevereiro, p. 38; 120, maro, p. 38; 121, abril, p. 38; 122, maio, p. 38; 123, junho, p. 42; 124, julho,
p. 42; 125, agosto, p. 44; 125, outubro, p. 38.
BOTELHO, Manuel Lopes; DIAS, Mrio Simes
2009
Foral leons de Alfaiates (1188-1230). Vila Viosa / Coimbra: edio dos autores.
CINTRA, Lus F. Lindley
1984
A linguagem dos foros de Castelo Rodrigo: seu confronto com a dos foros de Alfaiates, Castelo Bom,
Castelo Melhor, Coria, Cceres e Usagre: contribuio para o estudo do leons e do galego-portugus do
sculo XIII. 2. ed. Lisboa: Imprensa Nacional Casa da Moeda (1 ed. 1959).
COELHO, Maria Helena da Cruz
1998
Riba Ca em Cortes (sc. XV). In O Tratado de Alcanices e a importncia histrica das terras de Riba-Ca: actas do Congresso Histrico Luso-Espanhol, 12-17 Setembro 1997. Lisboa: Universidade Catlica
Editora, p. 233-246.
2006
Um cruzamento de fronteiras. O discurso dos Concelhos da Guarda em Cortes (Iberografias: 9). Lisboa:
Campo das Letras.
COELHO, Maria Helena da Cruz; RPAS, Lus Miguel
2005
As peties dos concelhos do distrito da Guarda em Cortes e a poltica transfronteiria. In JACINTO, Rui
y BENTO, Virglio (coords.) - I Conferncias Territrios e Culturas Ibricas. Porto: Campo das Letras /
Guarda: Centro de Estudos Ibricos, p. 131-142.
CUNHA, Maria Cristina
1988
Forais que tiveram por modelo o de vora de 1166, Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria,
Porto, 2 srie, V, p. 69-94.
DE LA TORRE RODRGUEZ, Jos Ignacio
1998
La sociedad de frontera de Ribaca: fueros y modelos de poblamiento, Revista da Faculdade de Letras do
Porto Histria, Porto, XV:1, p. 783-799.
1999
A mulher na fronteira: a condio feminina nas cartas de foral de Ribaca e do Douro Internacional, Douro - Estudos & Documentos, Porto, 4:7, p. 11-26.
DIAS, Luiz Fernando de Carvalho
1961-62
Forais manuelinos do Reino de Portugal e do Algarve conforme o exemplar do Arquivo Nacional da
Torre do Tombo de Lisboa. 5 volumes. Beja: edio do autor.
DIAS, Mrio Simes
1996
Os forais de Vilar Maior. Sabugal: edio do autor.
2004
Foros de Alfaiates na Ribaca promulgados entre 1188 e 1209 pelo rei Afonso IX de Leo, Praa Velha,
Guarda, 16, p. 13-18 (repetido em Renascer, Vilar Maior, 76, maro/abril de 2009, p. 3).
DRDIO, Paulo
1998
Centros de povoamento: um percurso pelas Vilas medievais. In Terras do Ca, da Malcata ao Reboredo.
Os valores do Ca. Guarda: Estrela-Ca, Agncia de Desenvolvimento Territorial da Guarda, p. 12-63.
GOMES, Carlos Alberto Morgado
1996
Forais do Sabugal. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

75

MAGRO, Maria Virgnia Anto Pga


2011
Vilar Maior - Evoluo de um castelo e povoado raiano de Riba-Ca (sc. XI a XV). Porto: Faculadde de
Letras da Universidade do Porto. [Dissertao em Mestrado de Arqueologia (2 Ciclo)]
MARQUES, Jos
1993
Os municpios portugueses dos primrdios da nacionalidade ao fim do reinado de D. Dinis. Alguns aspectos, Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto, 2 srie, X, p. 69-90.
1998
Os municpios na estratgia defensiva dionisina. In As relaes de fronteira no sculo de Alcaices (IV
Jornadas Luso-Espanholas de Histria Medieval. Actas). Porto, vol. 1, p. 523-544.
MARQUES, Manuel
2001
Concelho de Belmonte. Memria e Histria. Belmonte: Cmara Municipal.
MARTNEZ DEZ, Gonzalo
1971
Los Fueros de la familia Coria Cima-Coa, Revista Portuguesa de Histria, Coimbra, 13, p. 343-373.
MATTOSO, Jos
1990
Da comunidade primitiva ao municpio: o exemplo de Alfaiates. In Fragmentos de uma composio medieval. Lisboa: Editorial Estampa, 2. edio (1. edio 1987), p. 35-48.
MELO, Arnaldo Rui Azevedo de Sousa
1998
Relaes interconcelhias no reinado de D. Dinis, Revista da Faculdade de Letras do Porto - Histria,
Porto, XV:1, p. 545-575.
MERA, Manuel Paulo
1947
Sobre os foros da regio de Cima-Ca, Boletim da Faculdade de Direito da Universidade de Coimbra,
Coimbra, 23:1, p. 147-150.
MORENO, Henrique Baquero
1986
Os Municpios Portugueses nos Sculos XIII a XVI Estudos de Histria. Lisboa: Editorial Presena, Lda.
1993
Dois concelhos medievais da beira interior: Sabugal e Sortelha, Revista de Guimares, Guimares, 103, p.
345-358. [tambm em Revista de Cincias Histricas, Porto, vol. VIII, 1993, p. 47-54]
1999
A irmandade de Ribacoa: novos documentos. In Carlos Alberto Ferreira de Almeida in memoriam, vol. II.
Porto: FLUP, p. 121-129.
2002
A Irmandade dos Sete Castelos de Ribacoa nos fins do sculo XIII. In Actas do III Congresso Monumentos
Militares Portugueses. Lisboa: Associao Portuguesa dos Amigos dos Castelos, p. 113-123.
NOGUEIRA, Jos Artur Anes Duarte
1983
A organizao municipal da extremadura leonesa nos scs. XII e XIII. Separata do Boletim da Faculdade
de Direito de Coimbra (Estudos em Homenagem aos profs. Manuel Paulo Mera e Guilherme Braga da
Cruz). Coimbra: Universidade de Coimbra, vol. 58:2.
PIMENTA, Fernando Manuel Tavares Martins; CANCELA, Rui Jorge Lopes
2002
Um Olhar Paleogrfico Sobre a Idade Mdia. Sabugal e Sortelha: Dois concelhos em contenda, Praa Velha, Guarda, 11, p. 57-75.
PINHO, Joo Carlos Santos
2015
Alfaiates no tempo de D. Manuel, o Foral de 1515 - estudo, transcrio e fac-simile. Sabugal: Cmara
Municipal do Sabugal.
PIRES, Clio Rolinho
2004
Moinhos de Portugal, Praa Velha, Guarda, 15, p. 79-91.
2004a
Por Terras de Aqum Cima-Coa. Forais e Costumes (Guarda, Vila do Touro, Sortelha). A Guarda No
Caminho do Estremo. Guarda: edio do autor.
RPAS, Lus
2008
O Sabugal em tempos medievais (depois do Tratado de Alcaices). In Museu do Sabugal: Coleco Arqueolgica. Sabugal: Pr-Raia e Cmara Municipal, p. 127-143.
RODRIGUES, Adriano Vasco
1965
Bases do repovoamento sanchino da cidade da Guarda, Bracara Augusta, Braga, XVIII-XIX(41-42), p. 193-197.
1978
As Valenas medievais e a Valena romana. Problemas de histria levantados pela toponmia, Revista de
Portugal. Srie A - Lngua Portuguesa, Lisboa, nmero especial, p. 5-10.
SOUSA, Armindo de
1998
Fronteira e representao parlamentar na Idade Mdia portuguesa, Revista da Faculdade de Letras do
Porto Histria, Porto, 2 srie, XV:1, p. 53-61.

76

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

TAVARES, Maria Alice da Silveira


2013
Costumes e Foros de Riba-Ca - Normativa e Sociedade. Lisboa: FLUL [tese de Doutoramento em Histria, especialidade Histria Medieval].
VARGAS, Jos Manuel
2001
Forais de Belmonte. Belmonte: Cmara Municipal de Belmonte.
VAZ, Francisco
1996
O Foral. Padro do Esprito Comunitrio, Renascer, Vilar Maior, 7, junho, p. 3.
VAZ, Joo Lus da Ins
1979
Forais novos da Beira o foral do Sabugal, Beira Alta, Viseu, 38:1, p. 3-32.

G4. Sabugal Velho


CABRAL, Tiago; OSRIO, Marcos
2012
Reconstituio em 3D das ruinas do povoado medieval do Sabugal Velho (Aldeia Velha, Sabugal), Sabucale, Sabugal, 4, p. 71-82.
MARTN VISO, Iaki
2009
Sabugal Velho y el castillo de Abaroncinos, Sabucale, Sabugal, 1, p. 59-74.
OSRIO, Marcos
2005a
Tipologia de aparelho construtivo do Sabugal Velho. Contributos para o estudo dos sistemas defensivos
proto-histricos e medievais, Caviso - Cultura e Cincia, Foz Ca, 7 (Actas do I Congresso de Arqueologia de Trs-os-Montes, Alto Douro e Beira Interior), p. 81-99.
2005b
Sabugal Velho: um povoado, duas ocupaes. In Catlogo da Exposio 25 stios arqueolgicos da Beira
Interior (Maio/Dezembro 2005). Guarda: ARA e Cmara Municipal de Trancoso, p. 30-31.
2006
Sabugal Velho (Sabugal), In VALERA, Carlos (coord.) - Do Neoltico Inicial ao Final da Idade do Bronze no
Interior Centro de Portugal. Territrios da Pr-histria em Portugal, vol. 3. Tomar: CEIPHAR, p. 118-127.
2008
O urbanismo e a arquitectura do Sabugal Velho (Aldeia Velha, Sabugal). Tentativa de caracterizao de
uma aldeia fortificada no Riba-Ca dos sculos XII-XIII. In Da Idade Mdia Contemporaneidade: Ambientes e musealizao. III Congresso de Arqueologia de Trs-os-Montes, Alto Douro e Beira Interior.
Foz Ca. Vol. IV, p. 13-21.
2010
Sabugal Velho e Caria Talaia duas morfologias de povoamento, a mesma cronologia, Sabucale, Sabugal,
2, p. 61-78.
SILVA, Marcos Daniel Osrio da
1998
Sabugal Velho, In Terras do Ca, da Malcata ao Reboredo. Os valores do Ca. Guarda: Estrela-Ca,
Agncia de Desenvolvimento Territorial da Guarda, p. 174-176.
2000
O Sabugal Velho: primeiras achegas para o estudo de uma estao arqueolgica. In Beira Interior. Histria e Patrimnio: actas das I Jornadas de Patrimnio da Beira Interior (Guarda, 1-3 Outubro 1998).
Guarda: Cmara Municipal, p. 209-214.
2001
Metalurgia no povoado fortificado Alto-Medieval do Sabugal Velho (Sabugal, Guarda). In FERNANDES,
Isabel Cristina (coord.) - Mil Anos de Fortificaes na Pennsula Ibrica e no Magreb (500-1500). Lisboa:
Colibri / Palmela: Cmara Municipal, p. 791-794.

G5. Arquitetura militar


ACCIO, Abel
1886
Castello do Sabugal, Occidente. Revista Illustrada de Portugal e do Extrangeiro, Lisboa, 279, 21 de
setembro, p. 209-210.
ALMEIDA, Joo de
1943
Reproduo anotada do Livro das Fortalezas de Duarte Darmas. Lisboa: Imprio.
1943a
Roteiro dos Monumentos da Arquitectura Militar do Concelho da Guarda, 2. ed. Lisboa: Imprio.
1945
Roteiro dos Monumentos Militares Portugueses, vol. 1. Lisboa.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

77

BARROCA, Mrio Jorge


1990-91
Do Castelo da Reconquista ao Castelo Romnico (sec. IX a XII), Portuglia, Porto, 11-12, p. 89-136.
1998
D. Dinis e a arquitectura militar portuguesa, Revista da Faculdade de Letras do Porto Histria, Porto,
2 srie, XV:1, p. 801-822.
2000
Aspectos da evoluo da arquitectura militar da Beira Interior. In Beira Interior. Histria e Patrimnio,
Guarda, p. 215-238.
2000a
Contributo para uma bibliografia dos estudos de castelologia medieval portuguesa (1978-1979). In JORGE, Vtor Oliveira (coord) 3 Congresso de Arqueologia Peninsular. Actas. Porto: ADECAP, Vol. 7 (Arqueologia da Idade Mdia da Pennsula Ibrica), p. 79-88.
2003
Tempos de resistncia e inovao: a arquitectura militar portuguesa no reinado de D. Manuel I (14951521), Portuglia, Porto, Nova Srie, vol. XXIV, p. 95-112.
2008-09 De Miranda do Douro ao Sabugal - Arquitectura militar e testemunhos arqueolgicos medievais num espao de fronteira, Portuglia, Porto, Nova Srie, vol. XXIX-XXX, p. 193-252.
BEA, Humberto
1922
Castelos de Portugal. Vol. 1 Os Castelos das Beiras. Porto: Companhia Portuguesa Editora, Lda.
CASTELO BRANCO, Manuel da Silva
1997
Duarte de Armas - Livro das Fortalezas. Lisboa: Arquivo Nacional da Torre do Tombo e Edies Inapa.
CORREIA, Lus Miguel Maldonado de Vasconcelos
2010
Castelos em Portugal. Retrato do seu perfil arquitectnico [1509-1949]. Coimbra: Imprensa da Universidade de Coimbra.
DURAND, Robert
1988
Guerre et fortification de l habitat au Portugal aux XIIe et XIIIe sicles. In BAZZANA, Andr (dir) - Castrum 3. Guerre, fortification et habitat dans le monde mditerranen au Moyen ge. Actes du colloque
de Madrid (24-27 novembre 1985). Roma: cole Franaise de Rome, p. 179-186.
GOMES, Rita Costa
1996
Castelos da Raia. I. Beira. Lisboa: IPPAR.
GONALVES, Lus Jorge
2000
Implantao e conservao dos castelos da raia da Beira (sculos XII-XVI). In JORGE, Vtor Oliveira (coord) 3 Congresso de Arqueologia Peninsular. Actas, Vol. 7 (Arqueologia da Idade Mdia da Pennsula
Ibrica). Porto: ADECAP, p. 131-140.
GONZLEZ DAZ, Alicia (coord.)
2012
Fortificaciones de los siglos XII y XIII en las fronteras del reino de Len. Valladolid: Junta de Castilla y
Len / Consejera de Cultura y Turismo.
GONZLEZ SIMANCAS, Manuel
1910
Plazas de guerra y castillos medioevales de la frontera de Portugal (Estudios de arquitectura militar).
Madrid: Tip. de la Revista de Arch. Bibl. y Museos [separata da Revista de Archivos, Bibliotecas y Museos,
1910-11: XIV(5-6), p. 372-396; XIV(7-8), p. 81-117; XIV(9-10), p. 244-287; XIV(11-12), p. 375-387; XV(12), p. 1-19; XV(7-8), p. 18-63].
GUTIRREZ GONZLEZ, Jos Avelino; BENITEZ GONZLEZ, Carmen; LARRN IZQUIERDO, Hortensia
1994
Las pueblas fronterizas entre Len y Portugal en los ss. XII y XIII: ciudadelas de Riba-Ca (Beira, Portugal). In JORGE, Vtor Manuel Oliveira (coord) - 1. Congresso de Arqueologia Peninsular: (Porto, 12-18
de Outubro de 1993): actas, Vol. 4. p. 381-400.
LOBO, Francisco Sousa
2003
Arquitectura militar. Castelo do Sabugal: famoso, medieval e emblemtico, Arquitectura e Vida, Lisboa,
39, maio, p. 106-109.
MAGRO, Maria Virgnia Anto Pga
2011
Vilar Maior - Evoluo de um castelo e povoado raiano de Riba-Ca (sc. XI a XV). Porto: Faculadde de
Letras da Universidade do Porto. [Dissertao em Mestrado de Arqueologia (2 Ciclo)]
MONTEIRO, Joo Gouveia
1999
Os castelos portugueses dos finais da Idade Mdia: presena, perfil, conservao, vigilncia e comando.
Lisboa: Edies Colibri.
NUNES, Antnio Lopes Pires

78

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

1998

Os Castelos Medievais de Riba Ca. In O Tratado de Alcanices e a importncia histrica das terras de
Riba-Ca: actas do Congresso Histrico Luso-Espanhol, 12-17 Setembro 1997. Lisboa: Universidade Catlica Editora, p. 247-258.

PEREIRA, Mrio (coord.)


1988
Castelos Raia da Beira. Distrito da Guarda. Catlogo da Exposio. Lisboa: Instituto Portugus do Patrimnio Cultural / Guarda: Museu da Guarda.
PERES, Damio
1969
A gloriosa histria dos mais belos castelos de Portugal. Porto: Portucalense Editora.
PERNADAS, Paulo Jorge Lages
2014
A barbac esquecida do castelo de Vilar Maior: o passado e o presente da construo, Sabucale, Sabugal,
6, p. 69-84.
ROBALO, Elisabete
2009
Marcas de Canteiro dos Castelos do Concelho do Sabugal, Sabucale, Sabugal, 1, p. 39-58.
SOUSA, Jos Alexandre Ribeiro de
2003a
Subsdios para a Histria do castelo de Vila do Touro, Praa Velha, Guarda, 14, p. 76-83.
2005
O Castelo de Vilar Maior no contexto do Riba-Ca, Praa Velha, Guarda, 17, p. 201-208.
Artigos no assinados
2004
O castelo da Vila do Touro, Renascer, Vilar Maior, 53, junho, p. 2.
2004a
A fortaleza manuelina de Alfaiates, Renascer, Vilar Maior, 55, dezembro, p. 3.
2005
O castelo de Vilar Maior no contexto de Riba Ca, Renascer, Vilar Maior, 56, janeiro/fevereiro, p. 3-4.

H. Sculos XV-XVII
ALEXANDRE, Carlos Manuel da Costa
2003
Estudo historiogrfico das Termas do Cr. Sabugal: edio do autor.
ALMEIDA, Jos Maria de
1942
A beira quinhentista, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 2:2, p. 68-70.
AUGUSTO, Carla
2015
A Carta de Couto de Alfaiates, Sabucale, Sabugal, 7, p. 65-74.
BALESTEROS, Carmen
2013
Arqueologia dos judeus peninsulares: os casos do Alentejo e Extremadura espanhola no contexto peninsular.
In SILVA, Carlos Guardado da (coord.) - Judiarias, Judeus e Judasmo (Turres Veteras XV). Lisboa: Colibri;
Torres Vedras: Municpio, p. 165-182.
BARROS, Henrique da Gama
1936-7
Judeus e mouros em Portugal em tempos passados (apontamentos histrivo-etnogrficos), Revista Lusitana, Lisboa, 34, p. 165-265; 35, p. 161-238.
BATISTA, Paulo Leito
2007a
Os condes do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 81, dezembro, p. 26.
BEIRO, Sarah
1944
Solares da Beira. O de Nossa Senhora da Conceio, em Sortelha, Boletim da Casa das Beiras, Lisboa, ano
IX, 3, julho-setembro, p. 11-14.
BORGES, Augusto Moutinho
2001
A Casa Nobre em Riba-Ca, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 6, p. 29-54.
2002
Formalismo Esttico e Motivos Decorativos da Arte Manuelina em Riba Ca. Um Olhar Histrico sobre a
Arquitectura Civil Quinhentista, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 7, p. 77-93.
2003
O Patrimnio Artstico e Cultural da ordem Hospitaleira de S. Joo de Deus - Provncia Portuguesa, 16062003, e Seus Reflexos no Distrito da Guarda, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 8, p. 151-161.
2006
Estudo da Casa Nobre no Vale do Ca, A Guarda, Guarda, 5023, 16 de maro, p. 6-7.
2008
Estudo da Casa Nobre no Vale do Ca, Praa Velha, Guarda, 23, p. 33-60.
2015
Os Condes do Sabugal, ligaes familiares e a regio de Riba Ca: Inventariao documental e diplomtica

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

79

na Torre do Tombo, Sabucale, Sabugal, 7, p. 85-96.


BRAGA, Franklim
2013a
Quadrazais Abade de Quadrazais preso pela Inquisio em 1595, Cinco Quinas, Sabugal, 143, fevereiro, p. 28.
CHGJ
1982a
1998b
2005

Nossa Senhora da Consolao, A nossa terra junto fronteira, Forcalhos, 1, p. 8-10.


Sacerdotes que serviram na parquia dos Foraclhos, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco,
Forcalhos, 30, p. 13-14.
Os Forcalhos de 1678 a 1696, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 44, p. 8-10.

COBOS, Fernando; CAMPOS, Joo


2013
Almeida / Ciudad Rodrigo. La Fortificacin de la Raya Central. A Fortificao da Raia Central. Consorcio Transfronterizo de Ciudades Amuralladas.
COELHO, Levi Manuel
2015
Tabelies, Notrios e documentao notarial do concelho de Sabugal, Sabucale, Sabugal, 7, p. 75-84.
DIAS, Joo Jos Alves
1982
A Beira interior em 1496: sociedade, administrao e demografia, Arquiplago: revista da Universidade
dos Aores. Srie Cincias Humanas, Ponta Delgada, 4, p. 95-193.
DIAS, Mrio Simes
2000
Os Condes de Vilar Maior (Sabugal, Guarda), Renascer, Vilar Maior, 25, janeiro, p. 4.
2000a
Um caso exemplar na forca de Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 27, junho, p. 3.
2000c
O justiado de Badamalos, Renascer, Vilar Maior, 30, setembro, p. 6.
2000d
A comenda de S. Pedro de Vilar Maior e as suas marcaes, Renascer, Vilar Maior, 31, novembro, p. 4.
FIGUEIREDO, Paula
2014
Plpitos seiscentistas: a parentica e o Conclio de Trento, INVENIRE. Revista de Bens Culturais da Igreja, Moscavide, 8, janeiro-junho, p. 22-27.
FONSECA MORETN, Emilio
2004
Viviendas de judos y conversos en Galicia y el norte de Portugal, Anuario brigantino, Betanzos, 27, p.
431-466.
GARCIA, Maria Antonieta
1996
Denncias em nome da f: perseguio aos judeus no distrito da Guarda de 1607 a 1625. Caderno de culpas
do bispado da Guarda e seu distrito e das visitaes. Lisboa: Instituto de Sociologia e Etnologia das Religies,
Universidade Nova de Lisboa.
GONALVES, Iria (org.)
2010
Tombos da Ordem de Cristo. Comendas da Beira Interior Centro. Lisboa: Centro de Estudos Histricos, Universidade Nova de Lisboa.
GONALVES, Jos Dias
2003
A fortuna de um rico-homem e fidalgo de Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 47, junho, p. 3-4.
JORGE, Carlos Henriques Gonalves
1997a
A ermida de Nossa Senhora da Consolao em Forcalhos (Sabugal). Edio do autor.
LEAL, Guilhermina
2005
A irmandade de So Sebastio da Bismula ou um exemplo de solidariedade na vida e na morte, Praa
Velha, Guarda, 18, p. 131-141.
2006
Os bens de mo morta na rea da diocese da Guarda particularmente nos antigos concelhos de Alfaiates e
Vilar Maior, Praa Velha, Guarda, 20, p. 55-61.
2008
Memrias que persistem e resistem, Praa Velha, Guarda, 24, p. 125-130.
MALAFAIA, E. B. de Atade
1997
Pelourinhos portugueses. Tentmen de Inventrio Geral. Lisboa: Imprensa Nacional - Casa da Moeda.
MANSO, Ana; MANSO, Francisco
2008
As termas do Cr, Praa Velha, Guarda, 23, p. 85-97.
MANSO, Francisco
2015a
Misericrdias do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 169, abril, p. 3.

80

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

MARTINS, Jorge
2014
A Judiaria do Sabugal. SARAIVA, Antnio e CAMEIJO, Alcina (org.) - Judeus, Judiarias e Cristos-Novos
na Beira Interior. Guarda: Agncia para a Promoo da Guarda, p. 153-156.
MARQUES, Jlio Silva
1995
Filho de Vilar Maior, Bispo do Porto, Renascer, Vilar Maior, 1, agosto, p. 7.
MEA, Elvira Cunha de Azevedo
1997
A Inquisio de Coimbra no sculo XVI. A instituio, os homens e a sociedade. Porto: Fundao Eng
Antnio de Almeida.
MIGUEL, Isaura Lusa Cabral
2007
Religio e vida social no espao urbano: comunidades judaicas na Beira Interior em finais da Idade
Mdia. Lisboa: Universidade de Lisboa [dissertao de Mestrado em Histria Regional e Local].
2013
As Comunidades Judaicas da Beira Interior na Idade Mdia. In SILVA, Carlos Guardado da (coord.) - Judiarias, Judeus e Judasmo (Turres Veteras XV). Lisboa: Colibri; Torres Vedras: Municpio, p. 143-147.
OLIVEIRA, Manuel Ramos de
1951
Os cristos novos nos distritos da Guarda e Castelo Branco, Beira Alta, Viseu, 10:1-2, p. 89-101.
OSRIO, Marcos
2005
O restauro da atalaia do Carrascal, Cinco Quinas, Sabugal, 46, janeiro, p. 12-13.
2009a
Armrios de pedra na arquitectura tradicional do Alto Ca. Testemunhos de culto judaico?, Sabucale,
Sabugal, 1, p. 75-88.
2009b
Cruzes gravadas nas ombreiras das casas tradicionais, Cinco Quinas, Sabugal, 96, maro, p. 36.
2009c
Mais testemunhos judaicos no concelho do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 101, agosto, p. 41.
2014a
Sobre as marcas cruciformes do Concelho do Sabugal. In SARAIVA, Antnio e CAMEIJO, Alcina (org.) Judeus, Judiarias e Cristos-Novos na Beira Interior. Guarda: Agncia para a Promoo da Guarda, p.
157-166.
PERNADAS, Paulo Jorge Lages
2014
A barbac esquecida do castelo de Vilar Maior: o passado e o presente da construo, Sabucale, Sabugal,
6, p. 69-84.
REI, Antnio
2010
Vila do Touro: as casas da Rua Direita ou o solar dos Osrio da Fonseca Coutinho algumas notas, Sabucale, Sabugal, 2, p. 79-90.
RIPER
2007

Os judeus no Soito, Cinco Quinas, Sabugal, 81, dezembro, p. 14-15.

RODRIGUES, Adriano Vasco


1980
Judeus e Inquisio na Guarda, Revista Altitude, Guarda, 1, 2. srie, p. 7-26.
RODRIGUES, Adriano Vasco; CARQUEJA, Maria da Assuno
2013
Gente de Nao - Alm e aqum do Ca (judeus sefarditas) / People of Nation. Far and beyond Ca (Sephardic Jews). Almeida: Cmara Municipal de Almeida.
SOITO, Tio Carlos do
2013a
O Capito Tolda, O Soito, Soito, 17, II srie, janeiro, p. 7. [NOTA: repetido no n 18, II srie, abril, p. 3].
SOROMENHO, Miguel
2008
A Idade Moderna no Sabugal entre o manuelino e o renascimento. In Museu do Sabugal: Coleco Arqueolgica. Sabugal: Pr-Raia e Cmara Municipal, p. 155-163.
SOUSA, Jos Alexandre Ribeiro de
2003
Alfaiates nos alvores da nacionalidade: D. Dinis e D. Manuel, Cinco Quinas, Sabugal, abril, p. 10.
2004
As estruturas religiosas no santurio de Sacaparte. Evidncias histricas, Praa Velha, Guarda, 15, p. 71-78.
2007
As estruturas militares manuelinas da Vila de Alfaiates. O contrato do pedreiro Martim Teixeira, Praa
Velha, Guarda, 22, p. 31-42.
SOUSA, Jlio Rocha e
1998
Pelourinhos do distrito da Guarda. Edio do autor.
TAVARES, Maria Jos Ferro
1999
Os Judeus na Beira Interior. In BORGES, Dulce Helena Pires - Guarda. Histria e Cultura Judaica. Guarda: Museu da Guarda e Cmara Municipal da Guarda, p. 117-123.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

81

2008
2013

Os judeus da Beira interior: a comuna de Trancoso e a entrada da Inquisio, Sefarad, Madrid, 68:2, p. 369-411.
Entre a histria e a lenda: a memria judaica em Portugal ou o desconhecido Portugal judaico. In SILVA,
Carlos Guardado da (coord.) - Judiarias, Judeus e Judasmo (Turres Veteras XV). Lisboa: Colibri; Torres
Vedras: Municpio, p. 229-267.

SOITO, Tio Carlos do


2003
O Soito (Alguns factos histricos), O Soito, Soito, 57, maio, p. 2-3.
Obras no assinadas ou de vrios autores
1991-94
Registos paroquiais, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 15, p. 14-16; 16, p. 10-12; 17/18, p. 18-19; 21, p. 8;
22, p. 8-11.

H1. Restaurao
ALMEIDA, Albano Jos Ribeiro de
2010
Brs Garcia Mascarenhas. Aventureiro, guerreiro e poeta. Coimbra: FLUC [dissertao de Mestrado em
Histria Moderna].
ARAJO, Joo Salgado de
1644
Svcessos militares das armas portvgvesas em suas fronteiras depois da Real acclamao contra Castella. Com a geografia das Provincias, & nobreza dellas. Lisboa: Paulo Craesbeeck.
BORGES, Augusto Moutinho
1998
O Quotidiano em Riba-Ca no perodo da Restaurao - 1640/1668, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 3,
p. 101-134.
CARREIRINHA, Esteves
2010
Aldeia da Ponte saqueada e arrasada em 1642, Cinco Quinas, Sabugal, 115, outubro, p. 31.
MARTINS, M. Carlos
1941
Notas histricas de Riba-Ca. Um episdio da Restaurao, Revista Altitude, Guarda, 1:1, p. 23-24.
MENEZES, D. Luis de
1679-98
Historia de Portugal Restaurado (2 vol). Lisboa: Officina de Joo Galro / Officina de Miguel Deslandes.
OSRIO, Marcos
2005c
Contributos arqueolgicos para a histria de Alfaiates (Sabugal) retirados dos escritos de Brs Garcia
Mascarenhas (sc. XVII), Praa Velha, Guarda, 18, p. 53-70.
PINA, Miguel Rebocho Esperana
2007
Luis de Basto (ou de Gasto?), Renascer, Vilar Maior, 69, novembro/dezembro, p. 3.
SARAIVA, Jos Mendes da Cunha
1930
A regio de Riba-Coa e um autgrafo de Brs Garcia de Mascarenhas, Biblos, Coimbra, 6, p. 439-463.
SOITO, Tio Carlos do
2013
O Forte (Soito), O Soito, Soito, 17, II srie, janeiro, p. 3.
VASCONCELOS, Antnio de
1996
Brs Garcia de Mascarenhas. Estudo de investigao histrica [reedio facsimilada]. Lisboa: Fundao
Calouste Gulbenkian.

I. Sculo XVIII
AZEVEDO, Pedro A. de
1896-02
Extractos archeologicos das Memrias Parochiaes de 1758, O Archeologo Portugus, Lisboa, 2:6-7 (1.
srie) (1896), p. 177-192; 2:12 (1. srie) (1896), p. 305-318; 3:7-8 (1. srie) (1897), p. 193-208; 3:9-11 (1.
srie) (1897), p. 225-244; 7:2-3 (1. srie) (1902), p. 74-79; 7:10-11 (1. srie) (1902), p. 267-269.
BRAGA, Franklim

82

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

2013b
2013d

Inquisio prende, em 1726, 2 crists-novas residentes em Quadrazais, Cinco Quinas, Sabugal, 144, maro, p. 27.
Trs processos da Inquisio contra moradores em Quadrazais, Praa Velha, Guarda, 33, julho, p. 71-89.

CAPELA, Jos Viriato (coord.)


2013
As freguesias do Distrito da Guarda nas Memrias Paroquiais de 1758. Memrias, Histria e Patrimnio.
Edio do autor.
CASTELBRANCO, Joo Pinto Pereira de Figueiredo e
1995
Memria paroquial da Bendada (1758). Bendada: Associao Cultural da Bendada O Carrapato.
CHGJ
1994a
1994c
1998b

De Alfaiates, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 21, p. 10-11.


Lageosa. Uma visita pastoral em 1758, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 22, p. 15-19.
Sacerdotes que serviram na parquia dos Foraclhos, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco,
Forcalhos, 30, p. 13-14.

DIAS, Mrio Simes


2007
Capites-mores de Vilar Maior entre 1795 e 1834, Renascer, Vilar Maior, 67, maio/junho, p. 4; 68, setembro/outubro, p. 4.
GONALVES, Manuel Luiz Fernandes (Lei)
2016
Aldeia do Bispo: Carvalhos para a Artilharia da Praa Forte de Almeida, Cinco Quinas, Sabugal, 180, maro, p. 26.
JORGE, Carlos Henriques Gonalves
1989
O concelho de Alfaiates em 1758 - Memrias Paroquiais. Forcalhos: Associao Recreativa e Cultural dos
Forcalhos.
1990
O concelho de Sabugal em 1758 - Memrias Paroquiais. Forcalhos: Associao Recreativa e Cultural dos
Forcalhos.
1990a
O concelho de Vila do Touro em 1758 - Memrias Paroquiais. Forca-lhos: Associao Recreativa e Cultural dos Forcalhos.
1991
O concelho de Vilar Maior em 1758 - Memrias Paroquiais. Forcalhos: Associao Recreativa e Cultural
dos Forcalhos.
1993
O concelho de Sortelha em 1758 - Memrias Paroquiais. Forcalhos Sabugal.
MANSO, Francisco
2013f
Confrarias e Irmandades do Sabugal. Irmandades do Concelho do Sabugal em 1758, Cinco Quinas, Sabugal, 148, julho, p. 3.
2016b
Quadrazais: Cirurgio na Inquisio, Cinco Quinas, Sabugal, 181, abril, p. 3.
MATOS, Ramiro de
1979-81
O concelho de Sabugal no sculo XVIII (1. parte), Sabugal, Lisboa, 5 (1979), p. 8; 10 (1981), p. 3.
PIRES, Lucinda [L.P.]
2001-02
Memrias Paroquiais do Casteleiro 1758, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 27, setembro, p. 1-2; 28, dezembro, p. 1-2; 29, maro, p. 1-2.
TAVARES, Hipolyto
2013
Souto 1758, O Soito, Soito, 17, II srie, janeiro, p. 1.
Obras no assinadas ou de vrios autores
1991-94
Registos paroquiais, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 15, p. 14-16; 16, p. 10-12; 17/18, p. 18-19; 21, p. 8;
22, p. 8-11.

J. Sculos XIX-XXI
AFONSO, Joo (ed.)
2006
IAPXX Inqurito Arquitectura do Sculo XX em Portugal. Lisboa: Ordem dos Arquitectos.
ALMEIDA, Eduardo Guerra
1998
O processo de desenvolvimento em dois espaos transfronteirios antes e depois da integrao europeia:
concelho do Sabugal e Almeida: municpio de Valverde del Fresno: perodo 1960-1995. Covilh. [Tese de

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

83

mestrado em Desenvolvimento Regional e Transfronteirio apresentada Universidade da Beira Interior].


ALVES, Dulio Andrade
2002
S. Bento Menni. Sua passagem por Aldeia da Ponte, Cinco Quinas, Sabugal, 21, abril, p. 17.
AUGUSTO, Carla; DUARTE, Vera; TORRES, Jorge
2011
Repblica 100 anos, Sabucale, Sabugal, 3, p. 91-106.
AZEVEDO, Pedro A. de
1914
Apontamentos de viagem de Herculano pelo pas em 1853-1854, Archivo Histrico Portugus, Lisboa, 9,
p. 402-432.
BRAGA, Franklim
2013
A instruo em Quadrazais, Cinco Quinas, Sabugal, 142, janeiro, p. 20.
CARREIRINHA, Esteves
2011
Pe. Joo de Matos - O Guerrilheiro da Pavarosa, Cinco Quinas, Sabugal, 118, janeiro, p. 21.
CHGJ
1987c
1988c
1989-90
1992a
1995
1998a
1998b
2004
2005

Clera, Atestados Sanitrios e Livros Paroquiais, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 8, p. 17-18.
A Irmandade do Senhor, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 10, p. 16.
Escola, Poltica e Guerra, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 12, p. 11-12; 13, p. 12-13.
Liberais e absolutistas, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 17/18, p. 25 (errata em 19, p. 10).
A nossa escola, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 23 e 24, p. 9-14.
Juntas da parquia e da freguesia dos Foraclhos, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 30, p. 8-12.
Sacerdotes que serviram na parquia dos Foraclhos, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco,
Forcalhos, 30, p. 13-14.
O padre Joo de Matos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 43, p. 5-8.
Os Forcalhos de 1678 a 1696, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 44, p. 8-10.

CID, Antnio Jos do Amaral Balula


1953-56
Subsdios para a Histria Militar da Beira Alta, Beira Alta, Viseu, 12:2-3 (1953), p. 279-292; 12:4 (1953),
p. 299-307; 13:1-2 (1954), p. 219-234; 13:3 (1954), p. 321-332; 13:4 (1954), p. 375-393; 14:1-2 (1955), p.
79-99; 14:3 (1955), p. 143-168; 14:4 (1956), p. 301-319; 15:1 (1956), p. 85-99.
COELHO, Antnio Carreira
1998
As nossas Terras. Aldeia da Ponte, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte,
32, junho, p. 2.
DIAS, Mrio Simes
2001
Um proco de Vilar Maior de 1900 a 1904 (Pe. Domingos Joo Pires, 1877-1959), Renascer, Vilar Maior,
32, fevereiro, p. 2.
2007
Capites-mores de Vilar Maior entre 1795 e 1834, Renascer, Vilar Maior, 67, maio/junho, p. 4; 68, setembro/outubro, p. 4.
FIGUEIREDO, Moreira de
1948
Beira antiga. Seus limites e divises. Capitanias-mores em 1815. Elementos para a soluo do velho problema provincial, Beira Alta, Viseu, 7:1-2, p. 113-130.
GOMES, Jesu Pinharanda
1959a
Crnicas desfiadas do sculo XIX. Uma reunio na Cmara de Sortelha, Correio da Beira, Guarda, 640, 30
de julho, p. 2.
1978
Memrias de Riba Coa e da Beira Serra 2. O Motim do Aguilho do Sabugal. Lisboa: Casa do Concelho
de Sabugal.
JORGE, Carlos Henriques Gonalves
1996-03
Actas da Junta, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 25, p.5-8 (Velhas actas da Junta) ; 26 (Velhos documentos da Junta), p. 8-12; 27 (Suplemento Ao forco), p. 4-7 (Documentos da Junta); 28 (Suplemento Ao
forco), p. 3-7; 29 (Suplemento Ao forco), p.1-3; 30 (Suplemento Ao forco), p. 1-3; 31 (Suplemento Ao
forco), p. 1-3; 32, p. 7-8; 33, p. 9-10; 38, p. 8-11; 39 (Suplemento Ao forco), p. 13-14; 40, p. 4; 41, p. 5-7.
1997b
Um proco espanhol, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 29, p. 4-6.
1998a
Relao das Juntas de freguesia, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 31, p. 6.
1998-99
Regedores, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 31, p. 4-6; 32, p. 7.
2008
Os Forcalhos no concelho de Vilar Maior, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 50, p. 5-10.
JORGE, Carlos Ramajal

84

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

1992

Achegas para uma biografia, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 17/18, p. 20-21.

MANSO, Ana; MANSO, Francisco


2009
A Fonte do Sabugal, Praa Velha, Guarda, 25, p. 189-205.
MANSO, Francisco
2010
Os Forcalhos em festa, Cinco Quinas, Sabugal, 108, maro, p. 27.
2010a
A Capela de Nossa Senhora da Consolao, Cinco Quinas, Sabugal, 109, abril, p. 37.
2010b
A Fonte do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 111, junho, p. 44.
2010d
Um povo em aflio e o regedor demitido, Cinco Quinas, Sabugal, 113, agosto, p. 19.
2010e
O Sabugal, a Repblica e a Maonaria, Cinco Quinas, Sabugal, 117, dezembro, p. 41.
2012
Coisas e Gentes do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, abril, 133, p. 33.
2012b
Uma orelha exemplar. Coisas e gentes do Sabugal (3), Cinco Quinas, Sabugal, 135, junho, p. 3.
2012c
Termas do Cr. Coisas e gentes do Sabugal (4), Cinco Quinas, Sabugal, 136, julho, p. 3.
2012d
A escola da nossa terra. Coisas e gentes do Sabugal (5), Cinco Quinas, Sabugal, 137, agosto, p. 3.
2012f
A pavorosa, Cinco Quinas, Sabugal, outubro, 139, p. 3.
2012g
A Revoluo dos Nabos, Cinco Quinas, Sabugal, 140, novembro, p. 3.
2013
Crimes do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 142, janeiro, p. 3.
2013a
Crimes do Sabugal - II, Cinco Quinas, Sabugal, 143, fevereiro, p. 3.
2013c
O Conselheiro Teles de Vasconcelos, o Salsa e Santo Estvo, Cinco Quinas, Sabugal, 145, abril, p. 3.
2013d
A iluminao pblica no concelho do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 146, maio, p. 3.
2013e
Os baldios do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 147, junho, p. 3.
2013g
As sortes de Aldeia do Bispo, Cinco Quinas, Sabugal, 149, agosto, p. 3.
2013h
gua: Fontes e Chafarizes do Concelho do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 150, setembro, p. 3.
2014a
O Sr. Regedor. Quem se lembra do Sr. Regedor? J bem poucos, sobretudo os nascidos aps 1970, Cinco
Quinas, Sabugal, 157, abril, p. 3.
2014b
Regedores da nossa terra, Cinco Quinas, Sabugal, 158, maio, p. 3; (2), 159, junho, p. 3; (3), 161, agosto, p. 3.
2014d
Guarda Fiscal, Cinco Quinas, Sabugal, 164, novembro, p. 3.
2014-15
O Sabugal e a Grande Guerra, Cinco Quinas, Sabugal, 165, dezembro, p. 3; (2), 166, janeiro, p. 3.
2015
A Guerra do Ultramar e o Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 167, fevereiro, p. 3; 168, maro, p. 3.
2015a
Misericrdias do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 169, abril, p. 3.
2015d
Mercados e feiras do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 172, julho, p. 3.
2015f
O cordo sanitrio da Raia, Cinco Quinas, Sabugal, 176, novembro, p. 3.
2016
Uma famlia ilustre e ignorada, Cinco Quinas, Sabugal, 178, janeiro, p. 3.
2016a
Fios: me coragem, Cinco Quinas, Sabugal, 180, maro, p. 3.
MANSO, Jos R Pires; MATOS, Antnio F de; GONALVES, Ftima
2012
Os municpios e a qualidade de vida. Covilh: UBI / Observatrio para o Desenvolvimento Econmico e Social.
MANSO, Jos R Pires; SIMES, Nuno Miguel
2007
Os Municpios e a qualidade de vida em Portugal: Proposta metodolgica com vista sua mensurao e
ordenao. Covilh: UBI / Observatrio para o Desenvolvimento Econmico e Social.
2009
Indicador sinttico de desenvolvimento econmico e social ou de bem-estar dos municpios do continente
portugus. Covilh: UBI / Observatrio para o Desenvolvimento Econmico e Social.
MENDES, Jos Carlos
1997
Los (Fornos dos) Italianos, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 12, dezembro, p. 2.
OSRIO, Marcos
2007
Os desenhos da calada do largo dos Paos do Concelho do Sabugal, Praa Velha, Guarda, 22, p. 131-146.
PERES, Joo
1982
Aquela noite sangrenta, A Ponte, Aldeia da Ponte, 17, janeiro/maro, p. 1 e 3.
1982a
Um homem de Aldeia da Ponte: o pe Joo de Matos, A Ponte, Aldeia da Ponte, 17, janeiro/maro, p. 2.
PINA, Miguel Gouveia Esperana
1996
Pessoas notveis e ilustres. O general de Brigada Joo Antnio Jakou Rebocho, Renascer, Vilar Maior, 8,
outubro, p. 2.
PIRES, Carlos dos Santos
1988
Caractersticas econmicas e sociais das terras de Riba-Ca. Covilh: Universidade da Beira Interior,
Departamento de Cincias Sociais e Humanas, Curso de Gesto.
RAMOS, Porfrio
1984-85
Economia arraiana na dcada de 50, Sabugal, Lisboa, 27, outubro/novembro, p. 5-6; 28, janeiro/fevereiro, p. 10 e 16.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

85

SANCHES, Manuel Peres


2012
A epidemia da clera-morbo e a questo sanitria em Aldeia da Ponte, Boletim da Associao Amigos da
Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 90, dezembro, p. 3.
2013
rvores do adro, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 91, maro, p. 2.
SOITO, Tio Carlos do
2005
Os cem anos da Fonte da villa, Cinco Quinas, Sabugal, 46, janeiro, p. 22.
2005a
O ensino primrio no Concelho do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 48, maro, p. 20.
2012a
90 anos de G.N.R. no Soito, O Soito, Soito, 14, II srie, abril, p. 6.
2012b
Minas de volfrmio, arsnio e titnio, no Soito, O Soito, Soito, 14, II srie, abril, p. 6.
2013c
Os Gabrieis e a revolta popular, Cinco Quinas, Sabugal, 148, julho, p. 24.
2013d
Os Gabrieis e revolta popular, (Histria e tradio), Soito, Soito, 19, II srie, julho, p. 6.

[NOTA: o texto 2013b com muito pequenas alteraes].
2014
Carlos Carrilho: um nome de vulto, no Soito, em princpios do sculo XX, O Soito, Soito, 21, II srie, janeiro, p. 6.
SOUSA, Manuel de
2006
Forcalhos. Crises humanitrias que tem sofrido. As guerras; as doenas..., Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 47, p. 8-10.
SOUSA, T
2010
Os Frades de Aldeia da Ponte, Cinco Quinas, Sabugal, 110, maio, p. 33; 111, junho, p. 44.
VAZ, Davide
2014
O que no se diz sobre o Soito, Cinco Quinas, Sabugal, 155, fevereiro, p. 6.
Obras no assinadas ou de vrios autores
2005c
O Concelho do Sabugal no sculo XIX, Cinco Quinas, Sabugal, 55, outubro, p. 17
2005d
O poder municipal em Sortelha de 1822 a 1825, Renascer, Vilar Maior, 60, novembro/dezembro, p. 4.

J1. Invases francesas


BORREGUERO BELTRN, Cristina (coord.)
2013
La Guerra de la Independencia en el Valle del Duero: los asedios de Ciudad Rodrigo y Almeida. Valladolid: Fundacin Siglo.
BRAGA, Franklim
2012
Quadrazais - Invasores franceses estiveram em Quadrazais?, Cinco Quinas, Sabugal, 140, novembro, p. 36.
CARDOSO, Jos Manuel Duro Mateus
2007
Jos Matias. Um Mdico Fruto das Invases Francesas. Renascer, Vilar Maior, 67, maio/junho, p. 3.
DIAS, Mrio Simes
2008
Lendas e factos sobre a 3 invaso francesa no antigo concelho de Vilar Maior (1296-1855), Renascer,
Vilar Maior, 74, novembro/dezembro, p. 2.
MARTINS, Bruno Miguel Pack
2013
Retirada do Arme du Portugal na campanha de 1810-11. Lisboa: FLUL [tese de Mestrado em Histria
Militar].
MARTINS, Joaquim Tenreira
2009
As invases francesas. A batalha do Sabugal. 3 de Abril de 1811, Cinco Quinas, Sabugal, 97, abril, p. 4.
2009a
As invases francesas. Fuentes de Ooro - a ltima oportunidade de Massena, Cinco Quinas, Sabugal, 98,
maio, p. 4.
MORGADO, Manuel; OSRIO, Marcos
2011
A batalha do Gravato 1811. Narrativas do famigerado combate do Sabugal. Sabugal: Cmara Municipal
do Sabugal.
MOURO, Manuel Francisco Veiga Gouveia; MARTINS, Joaquim Tenreira; BATISTA, Paulo Leito
2011
Sabugal e as invases francesas. Bruxelas: Orfeu, livraria portuguesa e galega.

86

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

OLIVEIRA, Manuel Ramos de


1944
Episdios das invases francesas no Distrito da Guarda, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 4:7-10, p.
181-184.
PINA, Filipe
2010
A Fortaleza de Almeida e o Eixo da Beira. Lisboa: Academia Militar [Trabalho de Investigao Aplicada].
RAEUBER, Charles-Alphonse
1993
Les renseignements, la reconnaissance et les transmissions militaires du temps de Napolon. Lexemple
de la troisime invasion du Portugal. Lisboa: Comisso Portuguesa de Histria Militar.
ROBALO, Jos Abel Henriques
2006
Aldeia da Ponte e as invases francesas, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da
Ponte, 64, junho, p. 2.
RODRIGUES, Adriano Vasco
2008
As Invases Francesas, a Guarda e a sua regio, Praa Velha, Guarda, 24, p. 9-31.
SOUSA, Jos Alexandre Ribeiro de
2008
Uma Dificuldade Inesperada para Wellington. Sabugal, 3 de Abril de 1811, Praa Velha, Guarda, 24, p. 49-61.
2008a
O Combate do Sabugal no Contexto da 3 Invaso Francesa. A Natureza Humana no Campo de Batalha,
Revista Militar, Lisboa, 2477/2488, junho/julho, p. 843-853.
2011
Condicionalismos humanos e naturais numa aco militar. O combate do Sabugal a 3 de Abril de 1811,
Sabucale, Sabugal, 3, p. 63-74.
WAITE, Rosamond
1884
Life of the Duke of Wellington. London: Rivingtons
SANCHES, Manuel Peres
2011a
Recordaes do combate de Aldeia da Ponte, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da
Ponte, 84, junho, p. 3-4.
Obras no assinadas ou de vrios autores
2009a
Julgamento em Salamanca dum homem de Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 76, maro/abril, p. 2.

J2. Colgio de Aldeia da Ponte


BELEZA, Hugo
1998
Missionrios Claretianos h cem anos em Portugal, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte,
Aldeia da Ponte, 33, setembro, p. 3.
CARREIRINHA, Esteves
2008
O Colgio de Aldeia da Ponte, Cinco Quinas, Sabugal, 87, junho, p. 24; 88, julho, p. 22; 89, ggosto, p. 30-31.
DIAS, Maria Ceclia Lana Falco
2003
Documentos inditos sobre o Convento de Aldeia da Ponte, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da
Ponte, Aldeia da Ponte, 52, junho, p. 4.
MENDES, Antnio
2009
Presena dos Missionrios Claretianos em Aldeia da Ponte, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da
Ponte, Aldeia da Ponte, 76, junho, p. 2; 77, setembro, p. 3; 78, dezembro, p. 6.
OLIVEIRA, J. A. Correia de
1997
Claretianos em Portugal. Casas fundadas antes da proclamao da Repblica. 1 - Aldeia da Ponte (18981910), Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 27, maro, p. 4.
SANCHES, Manuel Peres
1998
Na rota da fundao do Colgio de Aldeia da Ponte, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte,
Aldeia da Ponte, 31, maro, p. 4.
1999-00
Aldeia da Ponte vai a Roma, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 38, dezembro, p. 4; 39, maro, p. 3-4.
2000-01
Cronologia do Colgio, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 42, dezembro,
p. 4; 43, maro, p. 4; 44, junho, p. 6; 45, outubro, p. 4.
2010
H cem anos foi fechado o Colgio de Aldeia da Ponte: o engano, Boletim da Associao Amigos da

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

87

2011
2013a

Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 81, outubro, p. 3-4.


Os colgios de Aldeia da Ponte e de S. Fiel, o senhor Pedro de Pina e monsenhor Granha, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 83, maro, p. 2.
O colgio de Aldeia da Ponte no Tribunal de Haia, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte,
Aldeia da Ponte, 92, junho, p. 2.

Obras no assinadas ou de vrios autores


1991-94
Registos paroquiais, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 15, p. 14-16; 16, p. 10-12; 17/18, p. 18-19; 21, p. 8;
22, p. 8-11.
2001a
Tentativa da restaurao da Ordem em Portugal, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 44, junho, p. 3.

K. Etnografia
BATISTA, Jos David Lucas
1998
Notas Etimolgicas e Toponmicas, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 7, p. 163-169.
BATISTA, Paulo Leito
1999
Retratos da vida aldeana. Edio do autor.
BRAGA, Franklim Costa
1983
Sabugal - Quadrazais: Origem deste Topnimo, A Guarda, Guarda, 26 de agosto, p. 6.
1992
Ainda o topnimo Quadrazais, A Guarda, Guarda, 20 de maro, p. 7 e 9.
2006a
Quadrazais, Etnografia e Linguagem. Lisboa: edio do autor [reedio de Dissertao de Licenciatura
em Filologia Romnica, Lisboa: Faculdade de Letras da Universidade de Lisboa, 1971].
CAROO, Jos Carlos
2006
Memrias de outros tempos, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 46, junho, p. 2.
CHGJ
1988a
2002

Usos e costumes, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 9, p. 22.


Antigos usos e costumes, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 39, p. 9-10.

CORREIA, Joo Manuel


1911
Costumes do Concelho do Sabugal, Revista Lusitana, Lisboa, XIV, p. 247-250.
FERNANDES, Antnio Alves
2013
As fontes e os chafarizes, Cinco Quinas, Sabugal, 153, dezembro, p. 24.
FREIRE, Manuel Leal
1969
Por terras de Sabugal. Quadros Etnogrficos. Porto
2001
Aspectos Etnogrficos do Concelho. In Congresso do 7 Centenrio do Foral Sabugal. Sabugal: Cmara
Municipal do Sabugal, p. 71-83.
2006
Os Trabalhos do linho, Cinco Quinas, Sabugal, 64, julho, p. 2.
GOMES, Jesu Pinharanda
1968
Prticas de etnografia (Temas de Etnografia Portuguesa). Lisboa: ed. autor.

NOTA: inclui trabalhos publicados anteriormente revistos para esta edio: Introduo a uma etnografia
infantil (1964); Contribuio para o mapa dos dialectos portugueses: a gria de Quadrazais (1964); O
Cancioneiro de Quadrazais (1964); Da Quaresma Fesrta das Flores (1967).
1977
Memrias de Riba Coa e da Beira Serra 1. Braga: Editora Pax.
1990
O carvalho de S. Joo em Riba-Ca, Douro e Neve, Guarda, 58, 1 quinzena de maio, p. 4.
HENRIQUES, Bernardino
2002a
Natal fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 29, dezembro, p. 4.
2003
As janeiras fojeiras, Cinco Quinas, Sabugal, 30, janeiro, p. 8.
2003a
Fevereiro fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 31, fevereiro, p. 8.
2003b
Abril fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 33, abril, p. 14.
2003c
Maio fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 34, maio, p. 8.
2003d
Junho fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 35, junho, p. 14.
2003e
Julho fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 36, julho/agosto, p. 9.
2003f
Setembro fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 37, setembro, p. 13.
2003g
Outubro fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 38, outubro, p. 18.

88

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

2003h
2007

Novembro fojeiro, Cinco Quinas, Sabugal, 39, novembro, p. 14.


Terra ntima (pequenas narrativas etnogrficas). Fios: Grupo Cultural e Desportivo dos Fios.

JORGE, Maria da Conceio Ramajal


2002
Costumes velhos, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 39, p. 7-9.
MARQUES, Carlos Alberto
1995
A bacia hidrogrfica do Ca. Lisboa: Assrio & Alvim [reedio de: Subsdios para o estudo da Geografia
de Portugal. A Bacia Hidrogrfica do Ca, Biblos, Coimbra, XI, 1935, p. 388-419; XII, 1936, p. 172-211;
Algumas Notas Etnogrficas de Riba-Coa, Biblos, Coimbra, XIV, 1938, p. 478-504; XV, 1939, p. 473-485].
MATIAS, Jlio
1997
Usos e costumes da freguesia, Renascer, Vilar Maior, 11, abril, p. 8.
PINTO, FIlipe Costa
2008
Enciclopdia das Festas Populares e Religiosas de Portugal (3 volumes) . s.l. Lulu / Edio do autor.
SANTINHO, Maria Cristina Ferraz Saraiva
1984
Quadrazais - Terra de Contrabando. Lisboa: Faculdade de Cincias Sociais e Humanas [Seminrio de
Investigao - Licenciatura em Antropologia].
SARDINHA, Jos Alberto
1992
Armando Lea e o primeiro levantamento msico-popular realizado em Portugal, Revista da Faculdade
de Cincias Ssociais e Humanas, Lisboa, 6, p. 345-376.
2015
O concelho do Sabugal nas recolhas musicais, Sabucale, Sabugal, 7, p. 105-112.
SOUSA, Manuel de
1991
Tradies, usos e costumes da nossa terra, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 16, p. 13.
VASCONCELOS, Jos Leite de
1933-88
Etnografia Portuguesa: Tentame de sistematizao. Lisboa: Imprensa Nacional - Casa da Moeda. 10 volumes: Vol 1 (1933); Vol II (1936); Vol III (1941); Vol IV (1958); Vol V (1982); Vol VI (1975); Vol VII (1980);
Vol VIII (1982); Vol IX (1985); Vol X (1988).
Obras no assinadas ou de vrios autores
1995
Usos e costumes da minha aldeia, Renascer, Vilar Maior, 3, dezembro, p. 8.
1997
Etnografia, Renascer, Vilar Maior, 10, fevereiro, p. 4 e 6; 11, abril, p. 4; 12, julho, p. 4.
2005
Bendada. As suas origens e tradies..., Cinco Quinas, Sabugal, 50, maio, p. 16-17.
2014
Janeiro - Fevereiro - Maro, O Soito, Soito, 21, II srie, janeiro, p. 1-2.

K1. Atividades produtivas e ofcios


CARLOS (Riela), Joo Martins
1986
Recordando. O cultivo e transformao do linho, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 5, p. 8-9.
1986-87
Recordaes de Costumes e Tradies da Minha Aldeia, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 6, p. 6-7 (I
Introduo; II O Namoro); 7, p. 9-10 (III O casamento; IV Concluso).
CHGJ
1985-88
1989a
2004a

O centeio, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 4, p. 7; 5, p. 17-18 (As ceifas); 6, p. 15 (A acareja); 7, p. 19-20
(As malhas); 8, p. 19 (Moinhos e moleiros); 9, p. 22-23 (IV Os fornos e o po).
Os carpinteiros, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 11, p. 14.
Pastores, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 43, p. 8-10.

CRISTINA, Paula
1997
Recordando... A Faina do Arranque, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 11, agosto, p. 3.
DUARTE, Joo Manuel Aristides
2009
Ba da memria... As Malhas nos anos 70, Cinco Quinas, Sabugal, 95, fevereiro, p. 18.
FERNANDES, Antnio Alves
2011b
Bismula - Profisses - Artes e Ofcios, Cinco Quinas, Sabugal, 122, maio, p. 30.
FRANCO, Jos I.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

89

1942

Notas etnogrficas. Arte popular. Uma coberta de Riba-Ca, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 2:5, p. 163-164.

JORGE, Carlos Henriques Gonalves


1998b
O amolantchim, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 31, p. 9.
MACHADO, Daniel
2008a
Ceifas. Casteleiro, o celeiro do Concelho, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 55, setembro, p. 4.
MANUEL; Z
1981
Os ferreiros, A Ponte, Aldeia da Ponte, 13, janeiro/maro, p. 9.
MARQUES, Carlos Alberto
1941
Notas etnogrficas. I - As malhas em Riba-Coa, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 1:5, p. 6-8.
MENDONA, Nuno de
2006
Rio Ca. A arte da gua e da pedra. Volume I - Da nascente ao moinho da Ervaginha. vora: Casa do Sul
Editora / Centro de Histria da Arte da Universidade de vora.
PIRES, Lucinda [L.P.]
1995
O ciclo do linho, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 3, agosto, p. 2.
1995a
A Evoluo dos Moinhos, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 4, dezembro, p. 4.
TORRES, Jorge
2009
Os moinhos de gua do concelho do Sabugal. 1 - Rio Ca, Sabucale, Sabugal, 1, p. 97-104.
2009a
Retratos do nosso artesanato - tecelagem. Maria da Glria Ferreira, Sabucale, Sabugal, 1, p. 109-111.
Obras no assinadas ou de vrios autores
2001d
O Artesanato de Fibras Selvagens, Renascer, Vilar Maior, 37, novembro, p. 6.

K2. Arquitetura popular


CARLOS (Riela), Joo Martins
1987a
Os carretos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 8, p. 9.
CHGJ
1982
1985
1986c
1988d
1990a
1992b
2003b
2007

Pedras, A nossa terra junto fronteira, Forcalhos, 1, p. 7.


Cancelas, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 3, p. 8.
Os choos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 6, p. 15-16.
Portais e portaleiras, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 10, p. 20.
Portais e portaleiras, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 15, p. 20.
Cortelhas, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 17/18, p. 26.
Os choos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 41, p. 22-24.
O curral tradicional, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 48, p. 20.

JORGE, Carlos Henriques Gonalves


1996a
Poos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 26, p. 18-19.
2004
Portais e portaleiras, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 42, p. 4-8.
RICARDO, Francisco Eduardo
2005
Choos em Aldeia do Bispo. In Aldeia do Bispo. As pedras e as gentes. Aldeia do Bispo: Mordomos da
Capeia, p. 29-32.
TAVARES, Adrito
2010
A arquitectura popular na raia do Sabugal, Sabucale, Sabugal, 2, p. 91-100.
Obras no assinadas ou de vrios autores
1988b
Arquitectura Popular em Portugal. Lisboa: Associao dos Arquitectos Portugueses. 3 volumes [1 ed. 1961].

K3. Gastronomia

90

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

BATISTA, Paulo Leito


2002
A Matana e a Gastronomia Raiana, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 7, p. 199-206.
2006
O bucho e suas variantes, Cinco Quinas, Sabugal, 58, janeiro, p. 27.
2008
Os nossos sabores o patrimnio culinrio raiano, Praa Velha, Guarda, 23, p. 161-168.
CHGJ
1985b

O caldo escoado, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 4, p. 10.

CORREIA, Jos Augusto Nobre


2011
Tradies: O bolo dos santos, as castanhas e a matana, Cinco Quinas, Sabugal, 128, novembro, p. 36.
FORTUNA, Isabel
2004
A Tradicional Matana do Porco, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 37, maro p. 4.
MARQUES, Jlio Silva
1997
A matana do porco, Renascer, Vilar Maior, 10, fevereiro, p. 3.
RAMOS, Porfrio
1994-96
Ementas da minha terra, Sabugal, Lisboa, 61, agosto-outubro, p. 4; 62, novembro, p. 4; 64, fevereiro, p. 4;
66, abril, p. 4; 67, maio, p. 3; 69, julho, p. 3; 70, agosto, p. 4; 76, fevereiro, p. 6.
VAZ, Joo Lus da Ins
2011
O porco mesa: ritual colectivo, prazer individual, Sabucale, Sabugal, 3, p. 75-82.
VAZ, Jos Augusto
2005
Bismula e as tradies. A matana do porco, Cinco Quinas, Sabugal, 57, dezembro, p. 11.
Obras no assinadas ou de vrios autores
1996
Culinria. Bolo podre, Renascer, Vilar Maior, 6, abril, p. 8.
1998
Culinria, Renascer, Vilar Maior, 21, dezembro, p. 9.
2012
Gastronomia, O Soito, Soito, 16, II srie, outubro, p. 7.

K4. Prticas sociais e religiosas


BATISTA, Paulo Leito
2003
Os ex-votos a Senhora da Graa, Cinco Quinas, Sabugal, 40, dezembro, p. 10.
CARLOS (Riela), Joo Martins
1988
Velhos costumes forcalhenses. A malta, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 10, p. 8.
1989
Recordando costumes da Quaresma, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 12, p. 8.
CHGJ
1986
1986a
1986b
1986-87a
1989
1994
2005a

Cigarros... e no s, Notcias dos Focalhos, Forcalhos, 5, p. 12.


Curiosidades. Os cambos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 5, p. 18.
Medicina popular. O azagre, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 5, p. 18.
Datas festivas ao longo do ano, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 6, p. 10-11; 7, p. 14-15; 8, p. 18.
Curiosidades. Vassouras, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 11, p. 13.
Tratamento - salvao, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 22, p. 13.
A tradio ainda o que era, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 45, p. 15-16, 23.

CORCEIRO, Jos Manuel


2011
A inspeco dos mancebos (1- parte). Dia de Festa, Cinco Quinas, Sabugal, 129, dezembro, p. 32.
CORDEIRO, Ricardo
2013
A tradio ainda o que era em guas Belas, O Interior, Guarda, 12 de janeiro, p. 11.
CORRAL, Antnio Vermelho do
2012-13
Processo Ritual e Tradio em Portugal a partir da Cultura da Zona de Riba Ca. Figueira de Castelo
Rodrigo. Lisboa: Apenas Livros, 2 volumes.
CRISTINA, Paula
1999
Recordando... O entrudo de Outrora, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 17, maro, p. 3.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

91

DGM [Domingos Gonalves Martins]


1981
Rana-cataplana de outros tempos, Mensagem da Saudade, Alfaiates, 246/247, julho/agosto, p. 7.
DUARTE, Joo Manuel Aristides
2000
Histria das festas de S. Cristvo, O Soito, Soito, 21, maio, p. 2; 22, junho, p. 6; 23, julho, p. 3; 27, outubro, p. 5.
FERNANDES, Antnio Alves
2011
A Festa do Natal. A Festa da Famlia, Cinco Quinas, Sabugal, 118, janeiro, p. 28.
2011a
Os meus tempos da Quaresma e Pscoa, Cinco Quinas, Sabugal, 121, abril, p. 22.
FREIRE, Manuel Leal
2004
O casamento nas aldeias do distrito da Guarda antes do Grande xodo de 1960. Breve esboo sociolgico,
Praa Velha, Guarda, 16, p. 103-112.
2005
Medicina popular, Renascer, Vilar Maior, 56, janeiro/fevereiro, p. 2.
2005a
Os bodos do Esprito Santo, Cinco Quinas, Sabugal, 50, maio, p. 3.
GATA, Antnio
1996
A Pscoa da minha infncia, Renascer, Vilar Maior, 6, abril, p. 7.
GOMES, Jesu Pinharanda
1992
Um ensalmo arcaico de Riba-Ca: o salmo da gipl e a orao de Santa Cilh, Pensamento Portugus,
vol. VI, Braga: ed. Autor.
GONALVES, Antnio Augusto F.
2005
A ronda e o pagar o vinho, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 59, maio, p. 2.
GUSMO, Sarg.
1979
A Romaria de Nossa Senhora da Pvoa e as Lutas entre os Sitiantes de Aldeia da Ponte e Alfaiates, A
Ponte, Aldeia da Ponte, 8, outubro/dezembro, p. 7.
JORGE, Carlos Henriques Gonalves
1997c
A irmandade das almas, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 29, p. 9.
1997d
A ronda, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 29, p. 10.
JORGE, Orlindo J P C
2006
Patrimnio de uma terra. Alminhas, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 46, p. 21-22.
JORELO
1996

Entrudo, Nordeste, Nave, 124, fevereiro, p. 5.

MARQUES, Jlio Silva


1996a
Recordando. A Quaresma, Renascer, Vilar Maior, 6, abril, p. 4.
MARTINS, I
1998
Vamos saltar a fogueira, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 14, junho, p. 1 e 3.
MATIAS, Jlio
1997a
Romagens e tradies religiosas, Renascer, Vilar Maior, 11, abril, p. 8.
PRATA, Jos
2006
O culto do Esprito Santo. Os Cavaleiros da Ordem Militar do Templo e o passeio dos moos da raia.
Amadora: edio do autor.
RAMOS, Porfrio
1986
Velhos costumes de Alfaiates. Casamento com entrudada, Sabugal, Lisboa, 35, abril/maio, p. 7-8; 36,
junho/julho, p. 4 e 8; 37, novembro/dezembro, p. 7.
1986a
Fogueiras do Natal nas terras do concelho, Sabugal, Lisboa, 37, junho/julho, p. 3.
1987
Velhos costumes raianos (o pagamento do vinho), Sabugal, Lisboa, 40, maio/junho, p. 6-7.
1987a
As paneladas, Sabugal, Lisboa, 42, agosto, p. 4.
1996
As rondas, Sabugal, Lisboa, 84, outubro, p. 4.
RP
2007

Os santinhos do Garruo, Cinco Quinas, Sabugal, 70, janeiro, p. 15.

SOITO, Tio Carlos do


1999
Os cruzeiros (3), O Soito, Soito, 7, fevereiro, p. 2.

92

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

SQ
2008

guas Belas. Tabaco prenda no dia de Reis, Cinco Quinas, Sabugal, 95, fevereiro, p. 22.

TORRES, Jorge
2011
Alminhas de ontem e de hoje, Sabucale, Sabugal, 3, p. 83-90.
VAZ, Francisco
2001
A Religiosidade Popular no Concelho do Sabugal. In Congresso do 7 Centenrio do Foral Sabugal.
Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal, p. 11-30.
Obras no assinadas ou de vrios autores
1982a
Medicina popular neste distrito, Revista Altitude, Guarda, 2. srie, 7-8, p. 57.
1988
Seres de terror em Alfaiates, Sabugal, Lisboa, 43, p. 10-11.
1994
Um assobio, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 21, p. 11.
1994a
Etnomedicina, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 22, p. 11.
1996a
Plantas medicinais, Renascer, Vilar Maior, 9, dezembro, p. 7.
2001
Oraes tradicionais do povo de Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 33, abril, p. 3.
2007
Cangalhas, matracas, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 48, p. 9-10.
2013
Iniciativa realiza-se por ocasio do Dia de Reis. Tradio da Volta da Santa voltou a ser cumprida em
aldeias do Sabugal, A Guarda, Guarda, 5365, 10 de janeiro, p. 12.
2015
Freguesias do concelho do Sabugal mantm tradio da Volta da Santa, A Guarda, Guarda, 1 de janeiro, p. 11.

K5. Atividades ldicas


BRAGA, Franklim Costa
2013c
Quadrazais. Jogos, Brincadeiras e Lenga-Lengas nos Anos 50 do Sc. Passado, Cinco Quinas, Sabugal, 145,
abril, p. 24.
CARLOS (Riela), Joo Martins
2003
Recordando jogos tradicionais, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 41, p. 17.
CHGJ
1987
1987a
1988
1989b
1990
1992c
1993
1994b
1994d
1995a
1997
1998c
2000

Jogos. O contrabando, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 7, p. 14.


Jogos. O sete escarrapatchte, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 8, p. 15-16.
Brinquedos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 9, p. 21.
Jogos populares, cantilenas, trocadilhos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 11, p. 16.
Jogos de casa ou de sero, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 13, p. 11.
Pistolas de sabugueiro, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 17/18, p. 28.
Brinquedos populares. Pistola de madeira, Notcias dos Forcalhos - Suplemento, Forcalhos, 20, p. 2.
Jogos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 22, p. 14.
Mais um assobio, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 22, p. 24.
Brinquedos, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 23 e 24, p. 16.
Jogos populares. O jogo do Bitcho, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 29, p. 12.
Bonecas e brincadeiras infantis, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 30, p. 16.
Pedras e pedradas, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 34, p. 7-8.

CHORO, Ermelinda
1996
O jogo do cntaro, Sabugal, Lisboa, 78, abril, p. 3.
COSTA, Jos Joaquim da
1997
Actividades ldico-festivas na freguesia de Sortelha. Estudo Monogrfico. Guarda: Instituto Politcnico
da Guarda, Escola Superior de Educao [trabalho para obteno de diploma de Estudos Superiores Especializados em Organizao e Interveno Scio-Educativa]
DUARTE, Joo Manuel Aristides
1999
A Msica Tradicional do Soito, O Soito, Soito, 10, maio, p. 8; 11, junho, p. 8; 12, julho, p. 8.
DURO, Maria Teresa Baslio Loureno
2001
Jogos tradicionais transfronteirios. Estudo comparativo entre as actividades ldicas de Aldeia Velha e
Navasfras. Guarda: IPG, ESE.
GOMES, Jesu Pinharanda

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

93

1971
1999

Memria sobre o teatro popular em Quadrazais. In: ABELHO, Azinhal (ed.) - Teatro Popular Portugus.
Vol. IV - Entre-Douro-e-Tejo. Braga: Editora Pax, p. 337-341.
Brincar e jogar em Quadrazais. In - Brincadeiras da minha meninice. Guarda: Associao de Jogos Tradicionais da Guarda, p. 121-129.

JANELA, Nuno Filipe Frade


1997
Jogos Tradicionais do Concelho do Sabugal. Estudo das Prticas Ldicas do Baraal, Sabugal, Sortelha
e Vilar Maior. Guarda: Instituto Politcnico da Guarda, Escola Superior de Educao [trabalho de seminrio do 4 ano do Curso de Professores do Ensino Bsico - variante de Educao Fsica]
JORGE, Carlos Henriques Gonalves
1996
Brinquedos populares. O arco, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 25, p. 14.
1996b
O carro de bugalhas, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 26, p. 20.
1996-97
Brinquedos populares, Notcias dos Forcalhos - Suplemento Ao forco, Forcalhos, 27, p. 10; Notcias dos
Forcalhos, Forcalhos, 28, p. 8.
1998c
Uma pipa especial, Notcias dos Forcalhos Suplemento Ao forco, Forcalhos, 31, p. 10.
SERRA, Mrio Cameira
1993
O antigo jogo da bola ou dos paus no distrito da Guarda - caractersticas e significados, Revista Altitude,
Guarda, 3. srie, 1, p. 129-136.
1999
Os jogos tradicionais em Portugal. As relaes entre as prticas ldicas e as ocupaes agrcolas e pastoris. Vila Real: Universidade de Trs-os-Montes e Alto Douro [tese de doutoramento em Educao Fsica
e Desporto]
2000
O sero familiar, a taberna e os jogos de tradio. Os jogos ao sero - I, Revista Altitude, Guarda, 3. srie,
5, p. 159-176.
2005
Costumes e folguedos associados ao vinho. As prticas ldicas habituais na taberna, Revista Altitude,
Guarda, 3. srie, 9, p. 61-81.
2012
O jogo do grilo na Quarta-Feira (Sortelha). Um exemplo da permanncia e variabilidade das prticas ldicas tradicionais, Sabucale, Sabugal, 4, p. 119-128.
SERRA, Mrio Cameira; SERRA, Nuno
2008
A afirmao de fora nos Jogos Tradicionais. As provas de lanamento no Distrito da Guarda, Revista
Altitude, Guarda, 3. srie, 11, p. 138-143.
2008a
Os grandes jogos tradicionais da regio transfronteira, ESEG Investigao. Revista Cientfica da Escola Superior de Educao da Guarda, Guarda, 6, p. 125-136.
2009
A importncia das meas de foras na Raia Beir, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 12, p. 75-90.
SERRA, Mrio Cameira; VEIGA, Pires
1983-84
O Jogo do Galo por terras da Beira, Revista Altitude, Guarda, 2. srie, 9-10, p. 95-107.
1984
A malha. Desporto tradicional portugus. Guarda: Associao de Jogos Tradicionais da Guarda.
1986a
A pelota. Contributo para a sua recuperao. Guarda: Associao de Jogos Tradicionais da Guarda.
TERREIRO, Bernardo
1999
Patrimnio Musical de Riba-Ca. Memrias e Subsdios. Lisboa: edio do autor.

K6. Fala e literatura oral tradicional


ALFONSO LVAREZ, Xos; SARAMAGO, Joo
2010
reas lexicais em zona de fronteira: um olhar de sntese para a / da raia luso-espanhola na zona da Extremadura. In FERNNDEZ GARCA, Mara Jess; AMADOR MORENO, Silvia (eds.) - Al lmite: I Congreso
de la SEEPLU (Facultad de Filosofa y Letras, Cceres, 5 y 6 de noviembre de 2009). Cceres: Editorial
Avuelapluma, p. 15-39.
ANTUNES, Maria dos Prazeres Lima (coord.)
s.d.
Provrbios e ditos populares. Sabugal: Educao de Adultos.
BARTL HERNNDEZ, Jos Antonio
2006
Situacin lingstica en la Raya Seca. Interferencias lingsticas. In JACINTO, Rui; BENTO, Virglio (coord.) - O interior raiano do Centro de Portugal. Outras fronteiras, novos intercmbios. Guarda / Porto:
CEI / Campo das Letras - Editores SA., p. 203-213.

94

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

BATISTA, Paulo Leito


2007
O contrabando no falar popular, Cinco Quinas, Sabugal, 79, outubro, p. 24.
BOLO, Manuel de Paiva
1948
O estudo dos falares locais, Mensrio das Casas do Povo, Lisboa, 28, outubro, p. 3-4. [posteriormente
includo em Estudos de lingustica portuguesa e romnica. Coimbra: Universidade de Coimbra, vol. I tomo I, p. 123-132, 1974]
1948a
Notas lingusticas sobre uma regio fronteiria, Mensrio das Casas do Povo, Lisboa, 28, outubro, p. 3-4.
[posteriormente includo em Estudos de lingustica portuguesa e romnica. Coimbra: Universidade de
Coimbra, vol. I - tomo I, p. 133-139, 1974]
1974
Dialectologia e histria da lngua. Isoglossas portuguesas. In Estudos de lingustica portuguesa e romnica. Coimbra: Universidade de Coimbra, vol. I - tomo I, p. 185-250.
BRAGA, Franklim Costa
2006
O falar de Quadrazais. In JACINTO, Rui; BENTO, Virglio (coord.) - O interior raiano do Centro de Portugal. Outras fronteiras, novos intercmbios. Guarda / Porto: CEI / Campo das Letras - Editores SA., p.
215-222.
2006a
Quadrazais, Etnografia e Linguagem. Lisboa: edio do autor [reedio de Dissertao de Licenciatura
em Filologia Romnica, Lisboa: Faculdade de Letras da Universidade de Lisboa, 1971].
2011
Gria de Quadrazais - Ligaes com outras grias, Cinco Quinas, Sabugal, 120, maro, p. 32.
2011a
Gria de Quadrazais Estudo Comparativo com Outras Grias, Praa Velha, Guarda, 30, dezembro, p. 127-157.
CRUZ, Jos P. da
1992
Recolha de Romanceiro de Tradio Oral na Beira Alta e Beira Baixa at 1988, Luso-Brazilian Review,
Madison, 29:1, p. 29-40.
1997
Romance de Santa Catarina, Praa Velha, Guarda, 1, p. 79-86.
1997-07
Romanceiro Tradicional Portugus: Regio da Guarda, Praa Velha, Guarda, 2 (1997), p. 91-103; 3 (1998),
p. 27-37; 4 (1998), p. 63-79; 5 (1999), p. 99-117; 7 (2000), p. 97-109; 8 (2001), p. 149-162; 9 (2001), p. 155165; 10 (2002), p. 153-171; 11 (2002), p. 101-115; 13 (2003), p. 113-123; 14 (2003), p. 179-192; 15 (2004),
p. 243-249; 16 (2004), p. 113-123; 17 (2005), p. 185-199; 18 (2005), p. 213-229; 19 (2006), p. 203-219; 21
(2007), p. 167-172; 22 (2007), p. 167-178.
DIAS, Ana Paula Veloso Pratas
2013
A variao ou~oi em Portugal Continental. Lisboa: Faculdade de Letras da Universidade de Lisboa [dissertao de Mestrado em Lingustica].
DIAS, Mrio Simes
1998a
Imagem do Senhor dos Aflitos. Lenda do Senhor dos Aflitos, Renascer, Vilar Maior, 20, outubro, p. 2.
1999
A Lenda de Nossa Senhora do de Vilar Maior (Sabugal, Guarda), Renascer, Vilar Maior, 22, maro, p. 6.
DONDELEWSKI, Bartosz
2011
De costas viradas. O falar de San Martn di Trebellu (Cceres, Espanha) comparado com o falar dos
Foios (Guarda, Portugal) atravs das realizaes actuais do <ei> tnico, dos /s/ e /z/ iniciais e mediais
e do <ch> pr-nuclear. Cracvia, Universidade Jaguelnica [tese de licenciatura].
2012 O maegu e o falar dos Foios. Passado comum e caminhos evolutivos divergentes. COnservao e rejeio
de dialectalismos, Estudios Hispanicos, Cracvia, 20, p. 99-112.
DUARTE, Eugnio dos Santos
2011e
A lenda dos castanheiros de Joo de Amores, Cinco Quinas, Sabugal, 129, dezembro, p. 18.
EMDIO, Jos; EMDIO, Marisa
2013
Nomes e alcunhas, Cinco Quinas, Sabugal, 143, fevereiro, p. 14; 144, maro, p. 19; 145, abril, p. 19; 147,
junho, p. 18; 149, agosto, p. 22.
FERNANDES, Joo Baptista
1965
A linguagem de Aldeia Velha e povoaes vizinhas. Coimbra: Faculdade de Letras [Dissertao policopiada].
FERR, Pere
2000-04 Romanceiro portugus da tradio oral moderna : verses publicadas entre 1828 e 1960. Lisboa: Fundao Calouste Gulbenkian, 4 volumes.
FRANCO, Jos I.
1941
Notas etnogrficas. Adivinhas, cancioneiro, ditados e conceitos, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 1:1, p. 17-20.
1941a
Notas etnogrficas. O que foi ao cu e voltou, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 1:3, p. 21-22.
1941b
Notas etnogrficas. A gria de Quadrazais, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 1:7, p. 18-22.
1942a
Notas etnogrficas. Ditados e conceitos, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 2:10, p. 299-301.
1943
Notas etnogrficas. I. Linguagem, II. Ditados e conceitos, III. Cancioneiro, Revista Altitude, Guarda, 1.
srie, 3:10, p. 223-225.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

95

GALHOZ, Maria Aliete


1987-88
Romanceiro popular portugus. Lisboa: Instituto Nacional de Investigao Cientfica / Centro de Estudos
Geogrficos, 2 volumes.
GARCIA, Clia
1996
O falar do Casteleiro, Notcias do Casteleiro, Casteleiro, 8, dezembro, p. 2.
GOMES, Jesu Pinharanda
1959
Um tipo especial de folclore no folclore beiro, A Guarda, Guarda, 2654, 9 de janeiro, p. 3; 2656, 23 de
janeiro, p. 3; 2662, 6 de maro, p. 3.
1959b
Quatro quadras nicas no folclore portugus, A Voz, Lisboa, 11581, 1 de agosto, p. 3.
1968
Prticas de etnografia (Temas de Etnografia Portuguesa). Lisboa: ed. autor.

NOTA: inclui trabalhos publicados anteriormente revistos para esta edio: Introduo a uma etnografia
infantil (1964); Contribuio para o mapa dos dialectos portugueses: a gria de Quadrazais (1964); O
Cancioneiro de Quadrazais (1964); Da Quaresma Fesrta das Flores (1967).
HENRIQUES, Bernardino
1998a
O linguajar fojeiro. 2. edio, corrigida e aumentada. Mirandela: edio do autor.
2007
Terra ntima (pequenas narrativas etnogrficas). Fios: Grupo Cultural e Desportivo dos Fios.
JORGE, Carlos Henriques Gonalves
1993a
O falar local, Notcias dos Forcalhos - Suplemento, Forcalhos, 20, p. 3-6.
MAGALHES, Ana Maria; ALADA, Isabel
2002
Lendas e Segredos das Aldeias Histricas de Portugal. Coimbra: Comisso de Coordenao da Regio Centro.
MAIA, Clarinda de Azevedo
1970
A penetrao da lngua nacional de Portugal e de Espanha nos falares fronteirios do Sabugal e da regio
de Xalma e Alamedilla. In XXIX Congresso Luso Espanhol para o Progresso das Cincias (Lisboa, 31 de
Maro a 4 de Abril de 1970). Colquio 2: Herana social peninsular perante o desenvolvimento industrial. Lisboa: Associao Portuguesa para o Progresso das Cincias, tomo 3, p. 231-243.
1977
Os falares fronteirios do concelho do Sabugal e da vizinha regio de Xalma e Alamedilla. Coimbra:
Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra.
MARQUES, Gentil
2000
Lendas de Portugal. 5 vol. s.l.: Marina Editores Lda [1 ed. - 1962].
MARQUES, Jlio Silva
1995b
Romanceiro popular, Renascer, Vilar Maior, 3, dezembro, p. 2.
1996
D. Filomena, Renascer, Vilar Maior, 5, fevereiro, p. 5.
MARTINS, M. Carlos
1941a
Linguagem regional. O falar de Riba-Ca, Revista Altitude, Guarda, 1:3, p. 25-26; 1:4, p. 11-14.
MONTEMOR, Nuno de
2003
Maria Mim, 4 edio. Sabugal: Cmara Municipal (1. edio 1939).
NEVES, Duardo
1998-2001 Os nosso falares, Nordeste, Nave, 151, julho/agosto, p. 5; 152, setembro, p. 5; 153, outubro, p. 5; 154, novembro, p. 5; 156, janeiro 1999, p. 5; 158, maro, p. 5; 161, junho, p. 5; 162, julho/agosto, p. 5; 162 [sic], setembro,
p. 5; 163, outubro, p. 5; 164, novembro, p. 5; 165, dezembro, p. 5; 166, janeiro 2000, p. 5; 167, fevereiro, p. 5;
167 [sic], maro, p. 5; 168, abril, p. 5; 169, maio, p. 7; 170, junho, p. 7; 171, julho/agosto, p. 5; 172, setembro,
p. 5; 174, novembro, p. 5; 175, dezembro, p. 5; Voz do Senhor, Soito, 404, fevereiro 2001, p. 5; 405, maro/
abril, p. 5; 406, maio, p. 5; 407, junho, p. 5. [tambm publicado em Nordeste, Alfaiates, ?+ 105, janeiro 1999,
p. 5; 107, maro, p. 7; 110, junho, p. 7; 1111, julho/agosto, p. 7; 112, setembro, p. 7; 113, outubro, p. 7; 114,
novembro, p. 7; 115, dezembro, p. 7; 116, janeiro 2000, p. 7; 117, fevereiro, p. 7; 118, maro, p. 7; 119, abril,
p. 7; 120, maio, p. 7; 121, junho, p. 7; 122, julho/agosto, p. 7; 123, setembro, p. 7; 125, novembro, p. 7; 126,
dezembro, p. 7; 127, janeiro 2001, p. 7; 129, maro/abril, p. 7; 130, maio, p. 7; 131, junho, p. 7.
2015
Os nossos falares. Lisboa.
NEVES, Victor Manuel Leal Pereira
2001
Lendas de Sortelha. Lisboa: edio do autor.
2002
A lenda de Dom Dinis e os lobos, Cinco Quinas, Sabugal, 21, abril, p. 9.
PEREIRA, Anglica Paiva
1959
As Janeiras em Santo Estvo, A Guarda, Guarda, 2656, 23 de janeiro, p. 3.

96

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

PERES, Antnio
1996
Histrias e tradies das gentes da nossa terra, Sem Fronteiras, Rebolosa, 16, 30 de setembro, p. 6.
POLHO, Alfredo N. R.
1999
Voz do Povo Beiro (1250 quadras populares). Sabugal: edio do autor.
RITO, Felismina
2010
Ditos populares (em redor da capeia), Sem Fronteiras, Rebolosa, 65, outubro, p. 3.
2012
Ditos populares (em redor da capeia), O Soito, Soito, 15, II srie, julho, p. 2.
VASCONCELOS, Jos Leite de
1985
Dialecto Beiro. In CINTRA, Maria Adelaide Valle (ed.) - Opsculos, Volume VI Dialectologia (Parte II).
Lisboa: Imprensa Nacional Casa da Moeda, p. 217-444.
[2010]
Dicionrio de Regionalismos e Arcasmos. Trancrio de Ivo Castro, Paula Estrela Mendes e Joo Paulo
SIlvestre - letras A-L e P. Ficheiro em linha disponvel em http://alfclul.clul.ul.pt/clulsite/DAR/.
Obras no assinadas ou de vrios autores
1942
Adivinha, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 2:2, p. 49.
1942a
Ditados e conceitos, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 2:2, p. 50.
1943
Gente singular. Quadrazais, Revista Altitude, Guarda, 1. srie, 3:10-12, p. 240-248.
1973
Inqurito Bolu (recolhas inditas). Coimbra: Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra.
1987
Vocabulrio, Mensagem da Saudade, Alfaiates, 315, julho/agosto, p. 2.
1988a
Por influncia da proximidade da fronteira espanhola. Gentes do Soito falam de modo curioso, Dirio de
Notcias, Lisboa, 25 de janeiro, p. 18.
1999
Lenda da Sr do Castelo, Renascer, Vilar Maior, 23, junho/julho, p. 3.
2005b
Lenda do Barroco da Massaracana..., Cinco Quinas, Sabugal, 51, junho, p. 10.
2007a
As tradies da Beira. As matanas, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte,
67, maro, p. 1.
2009
Lendas e Factos Lendrios, Renascer, Vilar Maior, 75, janeiro/fevereiro, p. 2.
2009b
Lenda da Gruta, Renascer, Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 76, maro/abril, p. 2.

K7. Capeia Arraiana


ANDRADE, J. Osrio de
1993
A capeia arraiana. Um Repositrio do Inconsciente Colectivo. Guarda: Delegao do INATEL.
ANG
1981

A capeia, Mensagem da Saudade, Alfaiates, 246/247, julho-agosto, p. 3, 8, 6.

BOTELHO, Abel
1917
Uma Corrida de Toiros no Sabugal. In Mulheres da Beira. 2 edio refundida (1 edio, 1886). Porto:
Livraria Chardron de Llo & Irmo, Editores, p. 32-41.
CABANAS, Antnio; TOM, Joaquim
2011
Forco. Capeia arraiana. Edio dos autores.
CAPUCHA, Lus Manuel Antunes
1995
O espelho quebrado: versus e reversus nas tauromaquias populares, Mediterrneo. Revista de Estudos Pluridisciplinares sobre as Sociedades Mediterrnicas, Lisboa, 5/6, julho-dezembro 1994/janeiro-junho, p. 33-56.
CARREIRINHA, Esteves
2005
O forco da raia, Cinco Quinas, Sabugal, 47, fevereiro, p. 20.
CHGJ
1993-94

O encerro, Notcias dos Forcalhos - Suplemento, Forcalhos, 20, p. 11-12; 22, p. 23.

DIOGO, Lus (Manuel Lus Nunes)


2005
Mordomia do Menino Jesus (Capeia). In Aldeia do Bispo. As pedras e as gentes. Aldeia do Bispo: Mordomos da Capeia, p. 39-43.
GONALVES, Agostinho

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

97

1986

Origens da capeia arraiana, Sabugal, Lisboa, 35, abril/maio, p. 1 e 8.

JORGE, Maria da Conceio Ramajal


1998
A Capeia. Edio da autora
MANSO, Francisco
2010c
Uma Capeia, roubada, nos Fios, Cinco Quinas, 113, agosto, p. 18-19.
2012e
Capeia raiana: origens, Cinco Quinas, Sabugal, 138, setembro, p. 3.
2014c
Heris da Capeia, Cinco Quinas, Sabugal, 162, setembro, p. 3; 163, outubro, p. 3.
MICAS (Amlcar do Dino da Rosa)
2010
Mordomos da capeia nos ltimos 50 Anos, Folha Fojeira, Fios, 35, agosto, p. 6-8.
NABAIS, Jos Maria
2005
Capeias Raianas. In Aldeia do Bispo. As pedras e as gentes. Aldeia do Bispo: Mordomos da Capeia, p. 47-52.
NUNES, Manuel Lus F.
1998
A capeia araiana, Sabugal, Lisboa, 104, junho, p. 5.
OLIVEIRA, Ernesto Veiga de
1995
Festividades Cclicas em Portugal, 2. edio. Lisboa: Publicaes Dom Quixote.
PATANA, Z Manel
2013
Lageosa da Raia e as suas capeias: muitos anos de histrias e emoes. Castelo Branco: RVJ - Editores.
PERES, Joo
2004
Capeia arraiana o forco, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 58, dezembro, p. 5.
PISSARRA, Antnio de Andrade; HERNNDEZ GMEZ, Angel
2003
Terras do forco. Edio dos autores.
PRATA, Jos
1988
A capeia arraiana, Boletim da Associao Amigos de Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte, 18, abril a setembro, p. 1 e 2.
PUCARIO, Filipa Matos Novo
2015
Estudo do impacto socioeconmico da capeia arraiana. Lisboa: Universidade de Lisboa / Faculdade de
Medicina Veterinria [dissertao de Mestrado Integrado em Medicina Veterinria].
RITO, Felismina
2010
Ditos populares (em redor da capeia), Sem Fronteiras, Rebolosa, 65, outubro, p. 3.
2012
Ditos populares (em redor da capeia), O Soito, Soito, 15, II srie, julho, p. 2.
SALADA, Jos Joo Alves
1988
A capeia raiana em terras do Sabugal. Lisboa: Instituto Superior de Educao Fsica [monografia de
licenciatura em Educao Fsica].
SERRA, Mrio Cameira
2006
A capeia raiana: a luta, a representao, o jogo, Nova Guarda, Guarda, 512, 16 de agosto, p. 30.
SERRA, Mrio Cameira; VEIGA, Pires
1986
A Capeia. Um Jogo de Fora. Guarda: Associao de Jogos Tradicionais da Guarda.
SOUSA, Manuel de
1987-88
Touradas corridas de touros capeias, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 7, p. 8; 8, p. 6-7; 9, p. 14-15;
10, p. 6-7.
TAVARES, Adrito
1985
A Capeia Arraiana. Lisboa, edio do Autor.
2001
A Tauromaquia Popular na Raia do Sabugal. In Congresso do 7 Centenrio do Foral Sabugal. Sabugal:
Cmara Municipal do Sabugal, p. 89-95.
TEIXEIRA, Fernando
1994
O touro e o destino: a morte e ressurreio a las cinco en punto de la tarde. Lisboa: Instituto de Sociologia
e Etnologia das Religies.
1995
A corrida do forco, Mediterrneo. Revista de Estudos Pluridisciplinares sobre as Sociedades Mediterr-

98

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

nicas, Lisboa, 5/6, julho-dezembro 1994 / janeiro-junho 1995, p. 23-32 + 2 fotos.


TORRES, Jorge
2009d
A capeia raiana, um elemento do Patrimnio Cultural Imaterial. Coimbra: FLUC. [Seminrio Patrimnio
Cultural; Mestrado em Museologia].
2012
A capeia Arraiana, patrimnio nico do concelho do Sabugal. In JACINTO, Rui (coord.) - Patrimnios,
Territrios e Turismo Cultural. Recursos, Estratgias e Prticas. Guarda / Lisboa: Centro de Estudos
Ibricos / ncora Editora, p. 185-209.
VASCONCELLOS, J. Leite de
1985
Etnografia Portuguesa: Tentame de sistematizao. Lisboa: Imprensa Nacional - Casa da Moeda, Volume IX.
Obras no assinadas ou de vrios autores
2001c
Capeia Raiana. A tradio ainda o que era..., Cinco Quinas, Sabugal, 13, agosto, p. 2-3.
2014a
Capeia Arraiana - Sabugal. Patrimnio Cultural Imaterial Nacional. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal.

L. Contrabando
BAPTISTA, Delfina Pinheiro
2005
Apontamentos sobre os caminhos do contrabando. In JACINTO, Rui y BENTO, Virglio (coords.) - I
Conferncias Territrios e Culturas Ibricas. Porto: Campo das Letras / Guarda: Centro de Estudos Ibricos, p. 148-163.
BATISTA, Celsa Patrcia Morgado
2008
A vivncia do contrabando na construo da identidade raiana numa aldeia raiana fronteiria. Histrias de vida de idosos ex-contrabandistas institucionalizados e no institucionalizados. Covilh: Universidade da Beira Interior [dissertao de Mestrado em Sociologia: Desenvolvimento e Cidadania]
BATISTA, Paulo Leito
2007
O contrabando no falar popular, Cinco Quinas, Sabugal, 79, outubro, p. 24.
CABANAS, Antnio
2000
Carregos - estudo do contrabando na Raia Central. [comunicao apresentada ao IV Congresso Portugus de Sociologia, Coimbra, 2000].
2006
Carregos. Contrabando na Raia Central. Lisboa: Artemgica.
CAMPOS, Jos Manuel
2007
O contrabando lareira. In Jornadas do Contrabando. Actas. Sabugal: Sabugal+ E.M., p. 69-80.
2011
As Marcas do Contrabando, Cinco Quinas, Sabugal, 118, janeiro, p. 20.
CHGJ
1989-90a
1993a

Histrias de contrabando, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 12, p. 16-18; 14, p. 11-12; 15, p. 3.
Histrias de contrabando, Notcias dos Forcalhos - Suplemento, Forcalhos, 20, p. 2.

FREIRE, Manuel Leal


2001a
Contrabando, delito mas no pecado. Guarda: edio do autor.
GOMES, Maria Rosa Lopes
2006
Contrabandos em terras de Riba-Ca, de 1939 a 1974. Sabugal: Litorraia.
LOURENO, Alpio Pinheiro
1999
O meu primeiro frete de contrabando, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 33, p. 4-5.
MANSO, Francisco
2012a
Contrabando de panos de algodo. Coisas e gentes do Sabugal (2), Cinco Quinas, Sabugal, 134, maio, p. 3.
2013b
Contrabandista e Passador: O SALSA, Cinco Quinas, Sabugal, 144, maro, p. 3.
MANSO, Norberto
2005
Contrabando: Contributo para o seu estudo, Cinco Quinas, Sabugal, 57, dezembro, p. 25.
MENDES, Jos Cordeiro
2003
Contrabandistas fora, Cinco Quinas, Sabugal, 38, outubro, p. 8.
RAMOS, Porfrio

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

99

1985

Primeira noite de contrabando, Sabugal, Lisboa, 28, janeiro/fevereiro, p. 11-15.

TAVARES, Adrito
2007
O trfico transfronteirio na raia do Sabugal (1880-1980). In Jornadas do Contrabando. Actas. Sabugal:
Sabugal+ E.M., p. 57-68.
2014
O contrabando na raia do Sabugal no tempo de Maria Mim, Praa Velha, Guarda, 34, maio, p. 7-19.
Obras no assinadas ou de vrios autores
2008
Cisca, Riba-Ca e o Contrabando, Boletim da Associao Amigos da Aldeia da Ponte, Aldeia da Ponte,74,
dezembro, p. 3.

M. Demografia / emigrao e retorno


ALARCO, Alberto
1985
Do Tradicional xodo Demogrfico ao Contemporneo Retorno de Populaes na Regio do Centro ou
Beira(s) de Portugal, Revista Crtica de Cincias Sociais, Coimbra, 15/16/17, maio, p. 445-466.
BALTAZAR, Antnio Jorge Andr
2002
Beira Interior Norte: populao e povoamento numa regio perifrica: uma abordagem sobre os concelhos de Almeida, Celorico da Beira, Figueira de Castelo Rodrigo, Guarda, Manteigas, Meda, Pinhel,
Sabugal e Trancoso. Coimbra: Universidade de Coimbra, 2 vols. [Tese de Mestrado em Geografia Humana
apresentada Faculdade de Letras da Universidade de Coimbra].
BOURA, Isabel; JACINTO, Rui Manuel Missa; LEWIS, Jim R; WILLIAMS, Allan M
1984
The Economic Impact of Returned Emigrants: Evidence from Leiria, Mangualde and Sabugal. In Emigrao e Retorno na Regio Centro. Coimbra: Ministrio da Administrao Interna - Comisso de Coordenao da Regio Centro, p. 63-115.
COLLAO, Joo Tello de Magalhes
1931
Cadastro da Populao do Reino (1527). Actas das comarcas dantre Tejo e Odiana e da Beira. Lisboa:
[Tip. da Empr. Nac. de Publicidade].
FERNANDES, Alexandre
2008
A emigrao portuguesa da zona raiana. Estudo do Concelho do Sabugal, Distrito da Guarda, Iberografias,
Guarda, 4, p. 71-79.
JORGE, Carlos Henriques Gonalves
2004a
bitos de 1853 a 1890, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 42, p. 9-10.
MANSO, Francisco
2013i
Histria da Populao do Concelho do Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 151, outubro, p. 5; (2) As Divises
Administrativas do Sabugal ao longo dos tempos, 152, novembro, p. 3; (3), 153, dezembro, p. 3.
2014
Sabugal: um super concelho, Cinco Quinas, Sabugal, 154, janeiro, p. 3.
PAIVA, Rui Miguel Amaral
2015
Emigrao clandestina para Frana. O concelho do Sabugal: 1960-1974. Lisboa: ISCTE/IUL [Dissertao de Mestrado em Histria Moderna e Contempornea - Especialidade em Relaes Internacionais].
PINHEIRO, Elisa Calado
2014
A Beira Interior: de mosaico de paisagens a regio identitria, Ubimuseum, Covilh, 3, maio, p. 75-104.
POINARD, Michel
1984
Projects Migratoires et Stratgie Villageoise: Le Cas de Foios. In Emigrao e Retorno na Regio Centro.
Coimbra: Ministrio da Administrao Interna - Comisso de Coordenao da Regio Centro.
RAU, Virgnia
1965
Para a histria da populao dos sculos XV e XVI (resultados e problemas de mtodos). Do tempo e da
Histria. Lisboa. 1, p. 7-46.
TAVARES, Adrito
2005
Viver e morrer em Aldeia do Bispo, antigamente. In Aldeia do Bispo. As pedras e as gentes. Aldeia do
Bispo: Mordomos da Capeia, p. 11-24.

100

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

SOITO, Tio Carlos do


2012
Soito. bitos e batizados entre 1850 e 1900, O Soito, Soito, 13, II srie, janeiro, p. 6.
2012c
Casamentos no Soito, O Soito, Soito, 15, II srie, julho, p. 3.
2012d
Soito. bitos 1825 a 1849, O Soito, Soito, 16, II srie, outubro, p. 2.
2013e
Soito. Mapa de bitos, baptismos e casamentos 1901-1950, O Soito, Soito, 20, II srie, outubro, p. 2.
2014a
Casamentos em que um dos contraentes no do Soito (sculo XVII), O Soito, Soito, 21, II srie, janeiro, p. 7.
2014b
Casamentos de fora 1732-1799, O Soito, Soito, 22, II srie, abril, p. 2-3, 7.
2014c
Homens que vieram de fora, casar no Soito. Sculo XIX, O Soito, Soito, 23, II srie, julho, p. 2-3.

N. Bibliografias
ANDRADE, Amlia Aguiar
2002
As estradas em Portugal: Memria e Histria. Bibliografia. Monografias. Lisboa: Centro Rodovirio
Portugus.
FERREIRA, Manuela Barros (coord.), GONZLEZ SALGADO, Jos Antnio (ed.)
2015
Lngua e histria na fronteira norte-sul. Bibliografia / Lengua e historia en la frontera norte-sur. Bibliografa. Mrtola: Campo Arqueolgico de Mrtola. Edio electrnica disponvel em http://www.camertola.pt/image/l%C3%ADngua-e-cultura-na-fronteira-norte-sul-bibliografia.pdf.
FIGUEIREDO, Mesquita de
1933
Subsdios para a Bibliografia da Histria Local Portugusa. Lisboa: Biblioteca Nacional
GOMES, Jesu Pinharanda
1970
Subsdios para a Bibliografia do Distrito da Guarda. Braga.
1977
Memrias de Riba Coa e da Beira Serra 1. Braga: Editora Pax.
1996-97
Confrarias, Misericrdias, Ordens Terceiras, Obras Pias e outras associaes de fiis em Portugal nos
sculos XIX e XX. Bibliografia Institucional (Contributo), Lusitania Sacra, Lisboa, 2 srie, 8/9, p.
611-648.
GOMES, Jesu Pinharanda; BAPTISTA, Jos Leito; RIBEIRO, Fernando Pinto
1999
Bibliografia sobre o Concelho do Sabugal (Contributo). Lisboa: Casa do Concelho do Sabugal.
GOMES, Jesu Pinharanda; BAPTISTA, Jos Leito; RIBEIRO, Fernando Pinto; BATISTA, Paulo Leito
2001
Bibliografia sobre o Concelho do Sabugal (Contributo). In Congresso do 7 Centenrio do Foral Sabugal. Sabugal: Cmara Municipal do Sabugal, p. 205-225.
MEDEIROS, Carlos L (coord.)
1990
Bibliografia das Monografias Locais. Sntese temtica das artes e ofcios tradicionais. Vol. I. Lisboa:
Ministrio da Educao / Projecto Artes e Ofcios Tradicionais.
NUNES, Natlia
1976
Confrarias, irmandades, mordomias. Inventrio de uma coleco de Livros de Registo Paroquial existentes no Arquivo Nacional da Torre do Tombo, com mais de trezentas espcies destes e de outros ttulos,
assim como de Ris de Confessados, Comungados e Confirmados. Lisboa: Associao Portuguesa de Bibliotecrios, Arquivistas e Documentalistas.
PENTEADO, Pedro
1995
Fontes para a histria das confrarias: algumas linhas de orientao para uma pesquisa na Torre do Tombo,
Lusitania Sacra, Lisboa, 2 srie, 7, p. 151-180.
PEREIRA, Vtor
2009
O Sabugal, o seu Concelho e a sua Histria na revista cultural Praa Ve-lha da Cmara Municipal da Guarda, Sabucale, Sabugal, 1, p. 105-108.
TORRES, Jorge
2010
O concelho do Sabugal na Revista Altitude (Guarda), Sabucale, Sabugal, 2, p. 101-105.
2011a
O Sabugal nas pginas da revista Beira Alta, Sabucale, Sabugal, 3, p. 107-110.
2012c
A capeia arraiana na literatura e na cincia, Sabucale, Sabugal, 4, p. 129-136.
2013
Uma forma de registo e divulgao do nosso patrimnio histrico e etnogrfico: Notcias dos Forcalhos,
Sabucale, Sabugal, 5, p. 109-114.
2015
O jornal Cinco Quinas como fonte de referncias bibliogrficas, Sabucale, Sabugal, 7, p. 123-132.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

101

O. Museus e Centros Interpretativos


AUGUSTO, Carla
2009
Museu do Sabugal - um museu no sc. XXI, Sabucale, Sabugal, 1, p. 7-20.
2010
O sistema de inventrio e gesto de coleces do Museu do Sabugal, Sabucale, Sabugal, 2, p. 5-14.

AUGUSTO, Carla; TORRES, Jorge


2012
O Museu do Sabugal e o seu papel na dinmica cultural do Vale do Ca. In RODRIGUES, M. A.; LIMA, A.
C.; SANTOS, A. T. (coords.) - Actas do V Congresso de Arqueologia Interior Norte e Centro de Portugal, Porto: DRCN, p. 507-518.
BORGES, Dulce Helena Pires
2012
Sinopse das peas pertencentes coleco do Museu da Guarda provenientes do concelho do Sabugal,
Sabucale, Sabugal, 4, p. 1-14.
BORREGANA, Carlos Afonso
2015
Ncleo Museolgico do Baraal. O museu na tica do utilizador, Sabucale, Sabugal, 7, p. 97-104.
DIAS, Nlia (coord. cientfica)
1999
Roteiro de Museus (Coleces Etnogrficas). Regio Centro (Beiras). Terceiro Volume. Lisboa: Olhapim
Edies.
DUARTE, Vera Magalhes
2010
Conservao de uma cermica arqueolgica, Sabucale, Sabugal, 2, p. 15-24.
MARQUES, Horcio Tom
2013
Portas do Ca: reinventar a interpretao de uma herana milenar, Sabucale, Sabugal, 5, p. 7-18.
TORRES, Jorge
2009b
O processo de criao de um museu raiano. Coimbra: FLUC. [Seminrio Museus e Histria; Mestrado em
Museologia].
2009c
A exposio permanente do Museu do Sabugal. Coimbra: FLUC. [Seminrio Discurso Museolgico; Mestrado em Museologia].
2012a
Rede de Museus do Sabugal. Memria, histria e identidade de um concelho raiano. Coimbra: Faculdade
de Letras da Universidade de Coimbra [Dissertao de Mestrado em Museologia].
2012b
Os primeiros passos para a criao de um Museu no Sabugal, Sabucale, Sabugal, 4, p. 15-24.
2014
O Museu do Sabugal e a procura turstica. In CAMPESINO FERNNDEZ, Antonio-Jos (dir.) - Turismo
de Frontera (II) Oferta y demanda turstica en la Raya ibrica. Cceres, p. 293-307.
2014a
Os museus locais e o turismo cultural. In JACINTO, Rui (coord.) - Espaos de Fronteira, Territrios de
Esperana. Das Vulnerabilidades s Dinmicas de Desenvolvimento. Guarda / Lisboa: Centro de Estudos Ibricos / ncora Editora, p. 165-176.
2014b
Museu Etnogrfico de Aldeia da Ponte, Sabucale, Sabugal, 6, p. 119-124.
Obras no assinadas ou de vrios autores
2008b
Museu do Sabugal: Coleco Arqueolgica. Sabugal: Pr-Raia e Cmara Municipal.

P. Directrios / estudos transfronteirios


CORTS GONZLEZ, Carlos Alberto; GUTIRREZ GABRIEL, Angelina (coord.)
2006
Anlise territorial e inventrio dos recursos da raia hispano-lusa: comarca de Ciudad Rodrigo e Terras
de Riba-Ca / Analisis territorial e inventario de recursos de la raya hispano-lusa: comarca de Ciudad
Rodrigo y Tierras de Riba-Ca. Salamanca: Organismo Autnomo de Empleo y Desarrollo Rural.
2006a
A Cooperao Transfronteiria do Organismo Autnomo de Emprego e Desenvolvimento Rural da Diputacin de Salamanca, a Beira Interior Norte e o Douro Superior em Portugal. Salamanca: Organismo
Autnomo de Empleo y Desarrollo Rural.
CORTS GONZLEZ, Carlos Alberto; CABALLERO ARENCIBIA, Agustn; BRANDO, Jorge (coord.)

102

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

2006

Beira Interior Norte. Provincia de Salamanca. Valorar la historia y conquistar el futuro. Salamanca:
Organismo Autnomo de Empleo y Desarrollo Rural.

CORTS GONZALZ, Carlos Alberto; SANTA RITA, Susana Guinaldo (coord.)


2008
Atlas de la raya hispano-lusa: Salamanca-Beira Interior Norte / Alto Douro / Atlas da raia hispano-lusa: Salamanca-Beira Interior Norte / Alto Douro. Salamanca: Organismo Autnomo de Empleo y
Desarrollo Rural.
DEL BARRIO ALISTE, Jos Manuel; REI, Constantino Mendes; BAPTISTA, Alberto Moreira (coord.)
2008
Directorio transfronterizo de productores ecolgicos y artesanales / Directrio transfronteirio de produtores biolgicos e artesanais. Sa-lamanca: Organismo Autnomo de Empleo y Desarrollo Rural.
2005

Directorio de cooperacin transfronteriza / Directrio de cooperao transfronteiria. Gabinete de Iniciativas Transfronterizas Junta de Castilla y Len.

FERNANDES, Alexandre
2013
La coopration transfrontalire dans le processus de dveloppement de deux rgions priphriques: Beira
Interior Norte / Provicne de Salamanca. Paris: Universit Paris-Sorbonne; Lisboa - Universidade Nova de
Lisboa [tese de doutoramento UPS - Estudos portugueses, brasileiros e de frica lusfona; UNL - Geografia].
LOURENO, Antnio Joaquim
1999
A cooperao transfronteiria entre o concelho do Sabugal e a comarca de Ciudad Rodrigo. In: Actas del 6
Congreso de Economa Regional de Castilla y Len (Zamora, 1998). Comunicaciones, vol. 3. Valladolid:
Junta de Castilla y Len, p. 1482-1501.
Obras no assinadas ou de vrios autores
2008a
A Raia... como . Realidade problemtica, futuro de esperana. Ciudad Rodrigo, Guarda, Salamanca:
Critas Diocesanas.

Q. Diversos
ALVES, Carolina Davide
2014
A baixa densidade rural num contexto geogrfico de fluxos e permanncias: atores locais, tempos e
redes. O exemplo de Foios (Sabugal). Coimbra: FLUC [dissertao de Mestrado em Geografia Humana,
Ordenamento do Territrio e Desenvolvimento].
2015
Memrias, paisagem e identidade nas trajetrias de desenvolvimento. Notas sobre Fios (Sabugal). In
JACINTO, Rui; CABERO DIGUEZ, Valentn (coord.) - Espaos de Fronteira, Territrios de Esperana.
Paisagens e patrimnios, permanncias e mobilidades. Guarda / Lisboa: Centro de Estudos Ibricos /
ncora Editora. p. 179-191.
AMNDIO, Aldina Nunes
2011
Elaborao de um plano para implementao de uma Agenda 21 no Municpio do Sabugal. Covilh:
Universidade da Beira Interior [dissertao de Mestrado em Arquitetura].
AMANTE, Maria de Ftima Cala
2006
Fronteira e identidade local. Estratgias para a produo de localismos na zona raiana. In PERALTA, Elsa
e ANICO, Marta (org.) - Patrimnios e Identidades. Fices contemporneas. Oeiras: Celta Editora. p.
85-92.
2007
Fronteira e identidade. Construo e representao identitrias na raia luso-espanhola. Lisboa: Instituto Superior de Cincias Sociais e Polticas.
ANDRADE, Augusto
2004
Artesanato no Concelho do Sabugal. Guarda: NERGA Associao Empresarial da Regio da Guarda.
2010

Antigas tradies de produo vincola no Sabugal, Cinco Quinas, Sabugal, 116, novembro, p. 35.

BASTO, Artur de Magalhes


1923
A fronteira hispano-portuguesa (ensaio de geografia poltica), O Instituto, Coimbra, 70:2, p. 57-69; 70:3,
p. 103-117; 70:5, p. 211-225.
BORGES, Augusto Moutinho
2000
Proposta para um Eco Museu Militar em Riba Ca, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 5, p. 61-75.
2008
Estudo da Casa Nobre no Vale do Ca, Praa Velha, Guarda, 23, p. 33-60.

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

103

BOURA, Maria Isabel


2006
As Aldeias Histricas de Portugal e as Rotas Culturais. In JACINTO, Rui; BENTO, Virglio (coord.) - O
interior raiano do Centro de Portugal. Outras fronteiras, novos intercmbios. Guarda / Porto: CEI /
Campo das Letras - Editores SA., p. 293-303.
BOURA, Isabel (coord.)
2002
Aldeias Histricas de Portugal: Um Patrimnio com Futuro. Coimbra: CCRC.
BRAGA, Franklim
2010-11
Para que no se perca a memria, Cinco Quinas, Sabugal, 117, dezembro, p. 30; 122, maio, p. 26.
CARAMELO, Srgio
1999
A gnese da fronteira luso-espanhola. Uma abordagem regional, Revista Altitude, Guarda, 3. srie, 4, p. 23-42.
CARDOSO, Patrcia Adelaide Alves
2011
Dinmicas do Mundo Rural no Virar do Sculo - O Concelho do Sabugal. Coimbra: FLUC [dissertao de
Mestrado em Geografia Humana, Ordenamento do Territrio e Desenvolvimento].
CHGJ
1985a
1986-87
2007a

Demarcao com Castela, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 4, p. 8-9.


A fronteira, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 5, p. 16-17; 6, p. 12-14; 7, p. 16-17.
A fronteira, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 49, p. 4-7.

CLAMOTE, Victor
2013
A morfologia urbana da vila do Soito, O Soito, Soito, 17, II srie, janeiro, p. 2.
CUNHA, Lus
2010
A memria como patrimnio: da narrativa imagem. In MARMOL, Camila del; FRIGOL, Joan; NOROTZKY, Susana (eds) - Los Lindes del Patrimonio. Consumo y Valores del Pasado. Barcelona: Icaria, p.
235-249 [comunicao apresentada ao V Encontro Ibrico de Antroplogos, La Seu d Urgell, 2009].
DELICADO, Ana; SILVA, Lus; JUNQUEIRA, Lus; HORTA, Ana; FONSECA, Susana; TRUNINGER, Mnica
2013
Ambiente, paisagem, patrimnio e economia: Os conflitos em torno de parques elicos em Portugal, Revista Crtica de Cincias Sociais, Coimbra, 100, maio, p. 11-36.
DIAS, Mrio Simes
2006
Memrias histricas de Vilar Maior, Renascer, Vilar Maior, 62, maio/junho, p. 2.
DUARTE, Vera Magalhes
2014
Interveno de conservao e restauro nas runas habitacionais no interior do castelo de Vilar Maior, Sabucale, Sabugal, 2, p. 85-100.
ESTCIO, Antnio J. E.
2001
As rvores nos Brases Municipais. Freixo de Espada Cinta: Cmara Municipal.
FALHAS, Susana
2010
Aldeias Histricas de Portugal Guia Turstico. Mda: Olho de Turista.
FERNANDES, A. de Almeida
1995-01
A toponmia da Beira Alta no Dicionrio Onomstico Etimolgico de Jos Pedro Machado, Beira Alta,
Viseu, 54:3-4 (1995), p. 211-243; 55:3-4 (1996), p. 219-258; 56:1-2 (1997), p. 15-57; 56:3-4 (1997), p. 253292; 57:1-2 (1998), p. 1-38; 57:3-4 (1998), p. 237-277; 58:1-2 (1999), p. 1-37; 58:3-4 (1999), p. 265-299;
59:1-2 (2000), p. 1-41; 59:3-4 (2000), p. 295-336; 60:1-2 (2001), p. 1-50.
1999
Toponmia Portuguesa. Exame de um dicionrio. Arouca: Associao para a Defesa da Cultura Arouquense.
FONSECA, Amlia Gonalves
2014
A transfigurao da cultura popular pelas novas tecnologias. O concelho do Sabugal em tempos de mudana. Braga: Universidade do Minho / Aveiro: Universidade de Aveiro [Tese de Doutoramento em Estudos Culturais, Especialidade de Sociologia da Cultura].
FONSECA, Antnio M.; GONALVES, Daniela; AZEVEDO, Maria Joo
2008
A ligao terra: identidade dos idosos rurais da raia portuguesa, Iberografias, Guarda, 4, p. 109-121.
GONALVES, Jos Dias
1999
Lendas e factos histricos de Vilar Maior e do seu castelo, Renascer, Vilar Maior, 24, dezembro, p. 5-6.

104

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

JORGE, Carlos Ramajal


1988
A raia, Notcias dos Forcalhos, Forcalhos, 10, p. 10-12.
LAGE, Jorge
2013
Memrias da Maria Castanha. Edio do autor.
LOPES, MAria Carolina Ferreira Marcos
2014
O papel do turismo na dinamizao da regio centro. Reabilitao e revitalizao das termas de guas
Radium. Lisboa: FAUL [Projeto Final de Mestrado em Arquitetura].
MARQUES, Antnio Augusto Pereira
1937-38
Assistncia Mdico Rural, Aco Mdica, Lisboa, VI, outubro (1937), p. 136-143; VII, janeiro (1938), p. 178-212.
1943
Plano de organizao da Assistncia Maternidade e Infncia no concelho do Sabugal, Aco Mdica,
Lisboa, XXIX, julho a setembro, p. 56-70.
MARQUES, Jos Mendes
2004
Genealogia das Gentes da Aldeia do Baraal (Concelho do Sabugal - Distrito da Guarda), Praa Velha,
Guarda, 15, p. 105-117.
MARTINS, Xavier Cameijo
2015
O patrimnio cultural no marketing dos lugares e no desenvolvimento dos territrios rurais: o concelho
do Sabugal. Coimbra: Universidade de Coimbra / FLUC [Dissertao de Mestrado em Gesto e Programao do Patrimnio Cultural].
2015a
Sabugal: marketing territorial a partir do patrimnio cultural, Sabucale, Sabugal, 7, p. 113-122.
MEDEIROS, Eduardo Jos Rocha
2010
A Cooperao Transfronteiria Portugal-Espanha e Sucia-Noruega. Efeito barreira e Impactes Territoriais do INTERREG-A. Lisboa: Universidade de Lisboa / Instituto de Geografia e Ordenamento do
Territrio [tese de doutoramento em Geografia / Planeamento Regional e Urbano].
MOREIRA, Margarida; CAMARINHAS, Catarina; PAULO, Lusa Reis
2004
Patrimnio rural em Portugal. Um contributo para o desenvolvimento sustentado do interior portugus.
(Relatrio final). Lisboa: Universidade Tcnica / Faculdade de Arquitectura.
NATRIO, Maria Manuela
2004
Inovaes, competitividade e demografia empresarial: o caso da Raia Central Ibrica. vora: Universidade de vora [dissertao de Doutoramento em Economia].
MOTA, Joana Miranda
2013
A Explorao de Georrecursos para fins Tursticos de forma Sustentvel. O caso das Termas de Cho de
Pena. Covilh: Universidade da Beira Interior [dissertao de Mestrado em Engenharia Civil].
NUNES, Adlia
2004
O Baldio do Sabugal: Processo de Colonizao e Evoluo do Uso do Solo. In Actas do V Congresso da
Geografia Portuguesa. Portugal: Territrios e Protagonistas, Associao Portuguesa de Gegrafos.
2006
Mudanas no uso do solo e cobertura vegetal na Terra Fria da Beira Transmontana: aspectos histrico-evolutivos, factores condicionantes e principais consequncias geoambientais. In JACINTO, Rui; BENTO, Virglio (coord.) - O interior raiano do Centro de Portugal. Outras fronteiras, novos intercmbios.
Guarda / Porto: CEI / Campo das Letras - Editores SA., p. 101-142.
OSRIO, Marcos
2013
Pedras singulares: alguns achados arqueolgicos enigmticos do concelho do Sabugal, Sabucale, Sabugal, 5, p. 75-90.
2015
Pedras singulares (captulo II): Outros achados arqueolgicos enigmticos do concelho do Sabugal, Sabucale, Sabugal, 7, p. 23-50.
OSRIO, Marcos; SALGADO, Telmo
2007
Um Sistema de Informao Geogrfica aplicado na Arqueologia do Municpio do Sabugal, Praxis Archaeologica, Porto, 2, p. 9-12.
2012
Estudos de anlise espacial com base na Carta Arqueolgica Municipal do Sabugal. In: CASCALHEIRA,
Joo; GONALVES, Clia (editores cientficos) - Actas das IV Jornadas de Jovens em Investigao Arqueolgica, Vol. I. Faro: Universidade do Algarve / Ncleo de Arqueologia e Paleoecologia, p. 89-95.
PINHEIRO, Jlio Fernando da Costa
2013
As termas do Cr: tanto histria quanto sade. In. JACINTO, Rui (coord.) - Paisagens, Patrimnios e
Turismo Cultural. Guarda / Lisboa: Centro de Estudos Ibricos / ncora Editora, p. 104-115.
PINTADO, Antnio Patrcio; BARRENECHEA, Eduardo

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

105

1974

A raia de Portugal, a fronteira do subdesenvolvimento. Porto: Afrontamento.

PINTO, Paulo Celso Lopes


2014
Paisagem e patrimnio geomorfolgico do concelho do Sabugal. In. JACINTO, Rui; CABERO DIGUEZ,
Valentn (coord.) - Paisagens, Patrimnios, Turismos. Guarda / Lisboa: Centro de Estudos Ibricos /
ncora Editora, p. 109-128.

R. Pu

NOTA:

PIRES, Carlos dos Santos


1988
Caractersticas econmicas e sociais das terras de Riba-Ca. Covilh: edio do autor.

O Amig
(em pa
Outeir

PIRES, Clio Rolinho


1995
Os Cabeos das Maias. Pga: edio do autor.

(#) Bol
Aldeia

RODRIGUES, Emanuel de Castro


2007
Anlise integrada da paisagem da Raia Central Portuguesa. O territrio como recurso de desenvolvimento. Coimbra: FLUC [dissertao de Mestrado em Geografia Humana, Ordenamento do Territrio e
Desenvolvimento].
SALVADO, Maria Adelaide Neto
1999
As guas santas - das velhas crenas voz de Amato Lusitano, Cadernos de Cultura, Castelo Branco, 13,
novembro, p. 20-26.
SILVA, Lus
2007
Sortelha e Monsaraz: estudo de caso de dois lugares tursticos no interior de Portugal. Anlise Social, Lisboa, XLII (184), p. 853-874.
2009
Heritage building in the Historic Villages of Portugal: Social Processes, Practices and Agents, Journal of
Ethnology and Folkloristics, Tartu, 3 (2), p. 75-91.
Obras no assinadas ou de vrios autores
2016
Colnia Agrcola Martim Rei foi criada pelo Estado Novo em 1936, A Guarda, Guarda, 17 de maro, p. 9.

Boletim
Liga do
Santo

(#) Bol
Edio

Boletim
Edio

Carta
Boletim
Lisboa

(#) Cin
Jornal
Sabuga

O Conc
Revist
Lisboa

A Estre
Jornal
Sabuga

Falupo
CRCP
Penalo

(#?) Fo
Boletim
Fios,

(#?) A
Public
Aldeia

Gazeta
Seman
Sabuga

O Grito
Santo

106

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Assuntos

R. Publicaes peridicas
NOTA: (#) indica que se edita atualmente
O Amigo do Sabugal
(em parte da coleco, suplemento do Amigo da Verdade)
Outeiro de So Miguel, 1964-1996 (1431 nmeros)
(#) Boletim da Associao Amigos de Aldeia da Ponte
Aldeia da Ponte, 1978- (1 srie, 1978-1982: 17 nmeros; 2 srie, 1983-1989: 20 nmeros; 3 srie 1992?- :
93 nmeros at setembro de 2013)
Boletim Informativo
Liga dos Amigos de Santo Estvo
Santo Estvo, 2008? (1 nmero sem data)
(#) Boletim Municipal
Edio da Cmara Municipal do Sabugal, 2011- (19 nmeros at janeiro de 2016)
Boletim Municipal de Sabugal
Edio da Cmara Municipal do Sabugal, 1987-1993 (19 nmeros)
Carta de Quadrazais
Boletim policopiado
Lisboa, 1973
(#) Cinco Quinas
Jornal mensal
Sabugal, 2000- (180 nmeros at maro de 2016)
O Concelho do Sabugal
Revista semanal da Casa do Concelho do Sabugal
Lisboa, 1976 (?7 nmeros)
A Estrela do Ca
Jornal regionalista
Sabugal, 1900
Falupo
CRCP
Penalobo, 1998 (1 nmero)
(#?) Folha Fojeira
Boletim do grupo Cultural e Desportivo dos Fios
Fios, 1994- (43 nmeros at maro de 2013)
(#?) A Freguesia
Publicao da Liga dos Amigos da Aldeia de Santo Antnio
Aldeia de Santo Antnio, ?- (14 nmeros at setembro de 2011)
Gazeta do Sabugal
Semanrio de classe dos lavradores do concelho
Sabugal, 1926-1928 (?56 nmeros)
O Grito
Santo Estvo, 1979

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Peridicos

107

(#?) Laje da Lancha


Boletim informativo trimestral da Aldeia do Bispo
vora, 198_- (1 srie, 198_-?: ? nmeros; 2 srie 1991-1993?: 6 nmeros; 3 srie 1998?-1998: 2 nmeros; 4 srie 2005- : 21 nmeros at maro 2012)
Luta: Boletim regional de informao e formao do concelho do Sabugal
Lisboa, 1975 (?2 nmeros)
Nossa terra junto fronteira
Foraclhos, 1982 (1 nmero)
(#) Notcias do Casteleiro
Boletim do Centro de Animao Cultural do Casteleiro
Casteleiro, 1994- (77 nmeros at maro de 2014)
Notcias dos Forcalhos
Semestral
Forcalhos, 1984-2009 (52 nmeros)
A Ponte
Jornal dos naturais de Aldeia da Ponte
Aldeia da Ponte, 1978-1982 (?17 nmeros)
Raia - Sabugal
Ediraia
Castelo Branco, 1999 (1 nmero)
Renascer
Boletim bimensal da Associao Cultural e Desportiva de Vilar Maior
Vilar Maior, 1995-2009 (78 nmeros)
(#) Sabucale
Revista anual do Museu do Sabugal
Sabugal, 2009- (7 nmeros at 2015)
O Sabugal
Semanrio regionalista
Sabugal, 1925-1927 (?71 nmeros)
Sabugal
Boletim da casa do Concelho do Sabugal
Lisbo, 1978-2000 (127 nmeros)

108

Terra F
Mens
Lisboa

(#?) Te
Boletim
Sabuga

Voz da
Mensa
Sabuga

A Voz d
Mens
Sabuga

S. Bo

O Arra
Boletim
Vialr M

Ecos d
Boletim
Aldeia

Mensa
Boletim
Alfaiat

Nordes





(#) Sem Fronteiras


Boletim trimestral da Associao Cultural e Desportiva da Rebolosa
Rebolosa, 1992- (85 nmeros at outubro de 2015)

(#) O Soito
Junta de Freguesia do Soito
Soito, 1998- (1 srie, 1998-2006: 92 nmeros; 2 srie, 2008-: 23 nmeros at julho de 2014)

Porta V
Boletim
Bismu

(#) O Solidrio
Santa Casa da Misericrdia
Soito, 2007- (5 nmeros at 2009)

Terras
Boletim
?, ? (15

O Tanas
Bimensal
Aldeia da Ponte, 1995-1996

Voz do
Boletim
Soito,

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Peridicos

nme-

Terra Fria
Mensrio do concelho do Sabugal
Lisboa, 1975-1976 (?1 nmero)
(#?) Terras do lince
Boletim informativo da ADES
Sabugal, 2002- (15 nmeros at maro de 2014)
Voz da Raia
Mensal (bilingue portugus-castelhano)
Sabugal, 2004 (7 nmeros)
A Voz do Sabugal
Mensrio regionalista
Sabugal, 1962-1967 (288 nmeros)

S. Boletins paroquiais
O Arraiano
Boletim paroquial mensal de Vilar Maior e Aldeia da Ribeira
Vialr Maior, 1968-1971 (43 nmeros)
Ecos da Aldeia
Boletim paroquial mensal
Aldeia da Ponte, 1965-1970
Mensagem da Saudade
Boletim paroquial mensal de Rebolosa e Alfaiates
Alfaiataes, 1964-1987 (319 nmeros)
Nordeste

Boletim paroquial mensal de Aldeia da Ribeira


?, ? (146 nmeros)

Boletim paroquial mensal de Alfaiates e Aldeia da Ribeira


Alfaiates, 1989-2002 (147 nmeros at dezembro de 2002)

Boletim paroquial mensal da Bismula


?, ? (43 nmeros)

Boletim paroquial mensal da Nave e Vila Boa (a partir do n 3 - Nave, Aldeia da Dona e Vila Boa;
a partir do n 232, maro de 2206 - Nave, Aldeia da Dona, Vila Boa e Soito)
Nave (a partir do n 211, Soito), 1985-2012? (302 nmeros)

Porta Voz
Boletim paroquial mensal de Bismula e Badamalos
Bismula, 1963-1965
Terras de Riba Ca
Boletim paroquial
?, ? (15 nmeros)
Voz do Senhor
Boletim paroquial
Soito, 1964-2001 (412 nmeros at dezembro de 2001)

Sabugal: Histria, sociedade e cultura - Peridicos

109

Vous aimerez peut-être aussi