Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven

Bron: Didactisch model van Gelder

Student(e) Senna Meul
Klas
Peh15va
Stageschoo De Hasselbraam
l
Eindhoven
Plaats
Vak- vormingsgebied: Kunst
Speelwerkthema / onderwerp: Tekenen

Mentor
Datum
Groep
Aantal
lln

Rick Velberg
18 maart 2016
7
28

Persoonlijk leerdoel: Ik wil een goed gestructureerde en duidelijke les geven waarbij ik op een enthousiaste manier voor de klas sta. Hierbij let
ik op mimiek, stemgebruik en houding.
Lesdoel(en):
- De kinderen leren het verschil tussen realistische
schilderijen en abstracte schilderijen (productdoel)
- De kinderen leren emoties herkennen in een schilderij
(procesdoel)
- De kinderen leren hoe je emoties kunt weergeven in een
tekening door kleurgebruik en vorm (productdoel)

Evaluatie van lesdoelen:

Ik let bij de nabespreking goed op de antwoorden die de kinderen geven. Uit
de antwoorden die de kinderen geven krijg ik een goed beeld van de
opgebouwde kennis van de kinderen. Hieruit kan ik opmaken of de kinderen
het verschil kennen tussen realistische schilderijen en abstracte schilderijen
en of de kinderen de bijbehorende emoties kunnen benoemen bij de
schilderijen.
De gemaakte tekeningen van de kinderen vertellen mij ook veel over hoe
goed de kinderen het hebben begrepen. Ik zal deze goed observeren.

Beginsituatie:
De kinderen zijn wekelijks bezig met tekenen en schilderen. Maar zij krijgen niet vaker te maken met termen als realistisch en abstract. Dit zijn
dus nieuwe begrippen voor ze. Ik ben er wel van overtuigd dat de kinderen dit snel oppikken. Veel van de kinderen vinden het leuk om creatief
bezig te zijn dus ik verwacht dat de kinderen geboeid zijn onder mijn les. Voor de andere kinderen, die kunst minder interessant vinden, ga ik het
zo leuk mogelijk proberen te maken. De les is een heel andere soort les als dat zij normaal doen onder de tekenles. Ik ga nu veel dieper in op de
stof.

Lesverloop
Tijd

Leerinho
ud
2 minuten Inleiding

Didactische handelingen
Leraar
Ik begroet de kinderen zodat zij meteen
bij de les zijn en weten dat wij gaan
beginnen. Ik vertel de kinderen dat we
vandaag een tekenles hebben, maar dat
dat net iets anders gaat als normaal. Ik
vertel dat wij een les hebben over
emoties en gevoelens in schilderijen, en
dat er heel veel verschillende manieren
zijn om die emoties en gevoelens weer te
geven in een schilderij.

Leeractiviteit
leergedrag leerling(en)
De kinderen weten dat we gaan beginnen en zullen
hierdoor ook stil zijn wanneer ik begin met mijn
uitleg.

Materialen /
Organisatie
De kinderen zitten in
hun vaste opstelling in
de klas

5 minuten Korte
introductie
op het
onderwerp

Om te beginnen vraag ik de kinderen

welke emoties/gevoelens zij allemaal
kennen, ik schrijf deze op het digibord. Ik
probeer de kinderen zo veel mogelijk
voorbeelden te laten bedenken:
- Vreugde (blij)
- Verdriet
- Angst (bang)
- Woede (boos)
- Verbazing
- Bewondering
- Jaloezie
- Hoop
- Spijt
- Trots
- Haat
- Schaamte
- Liefde
- Etc.
Ik vraag de kinderen welke zij denken dat
de vier emoties en gevoelens zijn die het
meeste voorkomen.
Ik zeg dat er vier emoties het duidelijkst
te onderscheiden zijn: vreugde, verdriet,
angst en woede en dat wij het vooral
daarover gaan hebben vandaag. Ook
liefde is een makkelijk te onderscheden
gevoel.

De kinderen doen actief mee met de les. Zij doen

hun best om zoveel mogelijk emoties en gevoelens
te bedenken.

Het digibord

15
minuten

Uitleg
verschil
abstracte
en
realistisch
e
schilderije
n

Vervolgens begin ik met mijn

diapresentatie.
Dia 1:
Op deze dia staat een realistisch
geschilderd schilderij met twee kussende
mensen. Ik vraag de kinderen:
- Wat zien jullie op het schilderij?
- Wat valt jullie op?
- Welke emotie vinden jullie
passen bij dit schilderij?
- Waarom? Hoe kun je dat zien?
De kinderen zullen tot de
conclusie komen dat ze
liefde zien op het schilderij.
Ik probeer de kinderen zo duidelijk en
concreet mogelijk te laten omschrijven
wat zij zien en wat zij vinden. Ik laat hen
alles uitleggen.
Dia 2:
Op deze dia staan ook weer twee
kussende mensen, dit schilderij is alleen
heel abstract geschilderd waardoor het
moeilijker te zien is wat er is afgebeeld. Ik
vraag de kinderen weer dezelfde vragen:
- Wat zien jullie op het schilderij?
- Wat valt jullie op?
- Welke emotie vinden jullie
passen bij dit schilderij?
- Waarom? Hoe kun je dat zien?
Ook hier zullen de kinderen
tot de conclusie komen dat
ze liefde zien op het
schilderij.
Ook hier laat ik de kinderen goed
omschrijven wat zij zien. Bij dit schilderij
worden de vragen een stukje moeilijker
omdat we hier te maken hebben met een

De kinderen zijn betrokken omdat ik veel kinderen

Digibord
een beurt geef en omdat ik veel verschillende
USB met diapresentatie
schilderijen laat zien. Ik ga er vanuit dat ze het
verschil tussen abstract en realistisch snel begrijpen.

De kinderen komen tot de conclusie dat abstract

eigenlijk heel gek is. Sommige kinderen zullen dit al
wel vaker hebben gezien, voor andere kinderen is dit
compleet nieuw.

Dia 3:
Op de derde dia staan de schilderijen van
de eerste en tweede dia naast elkaar
afgebeeld. Nu vraag ik de kinderen:
- Hoe kan het dat we bij allebei
deze schilderijen de emotie
liefde hebben geplaatst?
- Waarom is het bij allebei
liefde?
- Wat zijn de verschillen in deze
schilderijen?
Vervolgens leg ik de kinderen uit dat het
ene schilderij realistisch is geschilderd en
de ander abstract. Ik leg deze begrippen
als volgt uit.
Realistisch: de schilder heeft eigenlijk
precies proberen na te schilderen wat hij
zag, het schilderij lijkt op de werkelijkheid.
Abstract: de schilder heeft hier afstand
genomen van de werkelijkheid. Hij wil niet
precies schilderen wat hij ziet. Hij wil dat
de bekijker van zijn schilderij niet meteen
ziet wat hij heeft geschilderd. Soms
worden er ook alleen maar strepen of
vlekken gemaakt. Het gaat er bij zulke
schilderijen vaak om het gevoel van de
schilder. Er word vaak veel gebruik
gemaakt van kleuren en vormen.
Ik vertel de kinderen ook dat het heel lang
geleden heel normaal was om alleen
maar realistisch te schilderen, hier waren
een heleboel regels voor. Wanneer je je
niet aan deze regels hield werd je niet
gezien als een goede schilder. Terwijl dit
nu wel geaccepteerd word. Ik benadruk
nog een keer dat dit abstracte kunst heet.

De kinderen leren het verschil tussen abstract en

realistisch. De kinderen vinden het hopelijk leuk om
een keer op een andere manier bezig te zijn met
kunst.

Dia 4 en 5:
Ik doe hier precies hetzelfde als bij dia 2
en 3, het enige verschil is dat het nu over
de emotie verdriet gaat. Ik vraag ook aan
de kinderen of het schilderij dat ze zien
realistisch is of abstract. Deze schilderijen
bespreek ik minder lang omdat dit puur
en alleen om even goed een duidelijk
verschil te zien tussen realistisch en
abstract.
Ik benoem bij dia 5 wel dat je al kunt zien
dat het niet realistisch is door de kleuren
die er gebruikt zijn en door de kwast
strepen die je nog ziet in het schilderij. Zo
ziet het er tenslotte niet uit in het echt.
Dia 6:
Ik maak het nu iets moeilijker voor de
kinderen, ik laat niet meer twee
schilderijen zien, maar eentje. Ik vraag:
- Wat zie je op het schilderij?
- Wat valt je op?
- Welke emotie vind jij dat dit is?
- Kan het zijn dat niet iedereen
dezelfde emotie ziet in n
schilderij? (ja!)
- Waarom denk je dat het die
bepaalde emotie is?
Zo praat ik met de kinderen over dit
schilderij. Ik laat zo vooral over de emotie
praten die ze zien in het schilderij. Wt zij
zien, waardoor zij denken dat het die
emotie is. Denk hierbij aan vormen,
kleuren, kwastgebruik, verfgebruik etc. Ik
stuur de kinderen hierbij. Ik verwacht niet
dat zij meteen heel diepzinnig over een
schilderij kunnen praten.

Voor de kinderen word het steeds een stukje lastiger

omdat de schilderijen steeds een beetje meer
abstract word. Het komt dus steeds meer aan op
eigen inbeelding en interpretatie. Ook de creativiteit
van de kinderen word hierbij geprikkeld.

Dia 7 en 8:
Dit zijn de laatste schilderijen die ik met
de kinderen bespreek. Ik doe hetzelfde als
bij de vorige schilderijen. Ook dit is weer
een abstract schilderij. Bij deze twee ligt
het wel net ietsje anders. Hier zijn
helemaal gn vormen meer in
herkenbaar. Hier gaat het dus alleen om
het kleurgebruik, vormen, kwastgebruik!
Wanneer ik alle schilderijen heb gehad
vraag ik ter herhaling en om te checken
of ze het snappen wat realistisch en
abstract is, vooral het verschil
daartussen. Ik vraag dit aan een zwakke
leerling. Als hij of zij het heeft begrepen
zullen de andere kinderen dit ook hebben
gedaan. Wanneer hij of zij geen antwoord
kan geven laat ik een sterke leerling de
stof even kort samenvatten en herhalen,
om te checken of deze het wel heeft
begrepen.

Hier word het voor de kinderen ook weer een stuk

lastiger, dit omdat er bij deze schilderijen helemaal
geen herkenbare werkelijkheid wordt weergegeven.
Het komt hierbij dus nog meer aan op eigen
interpretatie. Een antwoord is ook niet zo gauw fout,
als een kind het maar wel weet te onderbouwen
waarom hij of zij het op die bepaalde manier ziet.

5 minuten Instructie
opdracht

Ik leg de kinderen uit dat wij nu zelf ook

abstracte kunst gaan maken. Wij gaan
ook proberen een bepaalde emotie
abstract weer te geven. Ze krijgen van mij
een A4, en mogen tekenen met potlood.
Ik laat de opdracht heel vrij en open. Ik
zeg heel duidelijk dat de kinderen 10
minuten de tijd hebben om te tekenen. Ik
zet de timer op het digibord aan.

De kinderen hebben onderhand wel zin om zelf aan

de slag te gaan. Omdat ik de kinderen maar zo kort
de tijd geef zijn ze genoodzaakt om snel te denken
en tekenen. Ik denk dat op deze manier de emotie
beter naar voren kan komen.

28 A4tjes
Potloden
Timer

De kinderen zijn zelfstandig in stilte aan het werk. Zij

weten wat van hen word verwacht. Ik verwacht dat
sommige kinderen vast lopen. Ik zal even naar deze
kinderen toelopen om ze een zetje te geven.

Waslijn
Wasknijpers
De tekeningen van de
kinderen
Extra A4tjes voor de
kinderen die vroeg
klaar zijn.

Ik wijs de kinderen erop dat het erom gaat

dat je de emotie die je wilt uitbeelden
abstract op papier zet, het hoeft niet
super mooi te zijn! Het gaat om het
gevoel!

10
minuten

Werken

Ik laat een leerling A4 vellen uitdelen, de

rest van de kinderen pakt hun potloden
op tafel. Ik zeg de kinderen dat zij
zelfstandig gaan werken.
De kinderen gaan nu aan het werk. Ik
zorg ervoor dat de kinderen stil zijn en in
concentratie kunnen werken. Ik denk dat
sommige kinderen al snel klaar zijn. Deze
kinderen helpen mij met het ophangen
van de tekeningen. Er hangt een waslijn
in de klas, hier hang ik alle tekeningen.
Voor de nabespreking is het van belang
dat alle tekeningen bij elkaar hangen.
Wanneer de kinderen eerder klaar zijn
laat ik hen dus f meehelpen ophangen,
of ze mogen de door hen gekozen emotie
realistisch proberen te tekenen. Deze
worden niet nabesproken en opgehangen.

15
minuten

Na
Ik ga met de kinderen alle gemaakte
bespreking tekeningen bekijken. Ik laat de kinderen
setjes maken van tekeningen die zij qua
kleur of vorm of emotie bij elkaar vinden
passen. Alles is goed, als de kinderen het
maar kunnen onderbouwen. Ik begin met
het maken van twee drie setjes zodat
de kinderen weten wat de bedoeling is.

De kinderen worden nu geprikkeld om te gaan letten De door de kinderen

op kleurgebruik en vormen. Dit om goede setjes te
gemaakte tekeningen
kunnen maken. Ze kunnen ook op andere kenmerken aan de waslijn.
letten, dat hoop ik juist. Als ze hun antwoord maar
kunnen verantwoorden.

Ik vind het hierbij belangrijk dat iedereen

oog heeft voor de ander zijn werk. Ik wil
dat het stil is tijdens het bespreken en dat
de kinderen zich vrij voelen om te zeggen
wat zij vinden en denken.
5 minuten Opruimen

Omdat het vrijdagmiddag is, moet alles

aan het eind van de les netjes en
opgeruimd zijn. Ik verdeel verschillende
taken onder verschillende kinderen. Ik
zorg ervoor dat alle tafels leeg zijn
wanneer de kinderen naar huis gaan.

De kinderen weten waar alles hoort te liggen, dit zal

dus in snel tempo verlopen.

Theorie
De term realisme staat eigenlijk voor het type kunst dat zich erg concentreert op de werkelijkheid. Realistische kunstenaars doen erg
hun best om zo nauwkeurig mogelijk de werkelijk weer te geven. Vroeger was het gebruikelijk om alleen maar realistisch te schilderen.
Andere kunststromen werden in die tijd niet gewaardeerd door de mensen.
Kunstbus (28-09-2008). Realisme. Geraadpleegd op 13 maart 2016, van http://www.kunstbus.nl/kunst/realisme-in-dekunst.html
Bij de term abstract heeft de schilder afstand genomen van de werkelijkheid. Hij wil niet precies schilderen wat hij ziet. Hij wil dat de
bekijker van zijn schilderij niet meteen ziet wat hij heeft geschilderd. Soms worden er ook alleen maar strepen of vlekken gemaakt. Het
gaat er bij zulke schilderijen vaak om het gevoel van de schilder. Er word vaak veel gebruik gemaakt van kleuren en vormen
Kunstgeschiedenis (z.d.). Abstracte Kunst. Geraadpleegd op 13 maart 2016, van
http://kunstgeschiedenis.jouwweb.nl/abstracte-kunst
Persoonlijke reflectie
Ik vond het heel leuk om deze les te geven. Ik vind het leuk om over kunst te vertellen. Ik weet er redelijk veel van af, hierdoor kan ik er goed over
praten met de kinderen.
Ik merk dat sommige kinderen snel afgeleid raakten en het niet heel interessant vinden om bezig te zijn met kunstwerken. Daarentegen merkte ik
dat de meerderheid het juist heel interessant vonden en heel enthousiast meededen.
Het ophangen van de tekeningen had anders gemoeten. Er ging hiermee veel tijd verloren, dat was zonde.
De lesdoelen gesteld voor deze les zijn behaald. De kinderen kunnen de verschillen noemen tussen een realistisch en een abstract schilderij. De
kinderen konden ook goed verwoorden waarom zij een bepaalde emotie zagen in een schilderij. De gemaakte tekeningen van de kinderen zijn
goed gelukt. Hieruit kan ik opmaken dat de kinderen het goed hebben begrepen.

Feedback mentor (inclusief handtekening)

Datum: 18 maart 2016
Je geeft een waarschuwing aan een leerling maar je zegt niet altijd wat je dan wel wil zien in het gedrag.
Je wijst bevestigend naar leerlingen. Goede ondersteunende gebaren.
Je spreekt van in de wij-vorm in plaats van de jij-vorm.
Goed dat je ze even laat wachten om naar het schilderij te kijken voordat ze antwoord mogen geven.
Leuk dat je ze naar het schilderij laat kijken in verschillende perspectieven.
Wie zijn de kunstenaars ondersteunend aan je doel?
Fijn dat je af en toe een complimentje geeft.
Je merkt dat de leerlingen tijdens het ophangen van de tekeningen drukker worden. De taakgerichtheid wordt lager.
Jij staat tijdens het ophangen van de tekeningen met je rug naar de kinderen toe.
Denk aan de spanningsboog van de kinderen.
Je stelt goede vragen tijdens het kijken naar de kunstwerken van de kinderen zelf.