ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΓΛΩΣΣΑ ΜΕ ΑΝΟΙΧΤΑ ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ

∆ημιουργία παρουσίασης: Άννα Μπουκουβάλα

ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΑΣ ΓΛΩΣΣΑ ΜΕ ΑΝΟΙΧΤΑ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ

Η ΠΥΛΗ
ΓΙΑ ΤΗΝ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΓΛΩΣΣΑ
ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ

„ Κριτική αποτίμηση του κάθε λογισμικού

που πρόκειται να χρησιμοποιηθεί κατά
τη διδασκαλία με βάση δύο ερωτήματα:

„ Σε ποια φάση της επιστημονικής

αναζήτησης ανήκει;

„ Οι στόχοι του καλύπτουν τις σύγχρονες

επιστημονικές αναζητήσεις;
ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ

„ Κατηγορίες εκπαιδευτικού λογισμικού με

κριτήριο το βαθμό αλληλεπίδρασης
λογισμικού‐χρήστη

„ Ανοιχτά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα

„ Κλειστά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα

ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ

„ Κατηγορίες εκπαιδευτικού λογισμικού με

κριτήριο τη χρήση του υπολογιστή στη
διδασκαλία και τη μάθηση

„ Προγράμματα καθοδηγούμενης διδασκαλίας

(tutorials, drill & practice)

„ Περιβάλλοντα μάθησης με την υποστήριξη

υπολογιστή (προσομοιωτές)

„ Περιβάλλοντα πρακτικής γραμματισμού

ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ

„ Λογισμικό‐μέσον πρακτικής
γραμματισμού
„ Επεξεργαστές κειμένου
„ Προγράμματα ηλεκτρονικής παρουσίασης
„ Προγράμματα πλοήγησης στο διαδίκτυο

„ Αποβλέπουν στην παραγωγή λόγου

„ Προορισμένου να τυπωθεί
„ Να παρουσιαστεί ηλεκτρονικά
„ Για σύγχρονη και ασύγχρονη διαδικτυακή
επικοινωνία
ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ

„ Ανοιχτά διερευνητικά περιβάλλοντα

„ Σώματα κειμένων

„ Ηλεκτρονικά λεξικά

„ Συμφραστικοί πίνακες (concordances)

ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ

„ Κριτήρια αποτίμησης

„ Υπάρχει ελευθερία στην πρόσβαση;

„ Η δόμησή τους προάγει τη διερευνητική

μάθηση;

„ Είναι αξιόπιστα και αντιπροσωπευτικά;

„ Έχουν δημιουργηθεί με εκπαιδευτικά

κριτήρια; Προτείνουν σενάρια διδακτικής
αξιοποίησής τους;

„ Είναι φιλικά στη χρήση; Υπάρχει βοήθεια για

το χρήστη;
Η ΠΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Η ΠΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Περιβάλλον
αυτομόρφωσης
και
υποστήριξης
των διδασκόντων
και διδασκόμενων
την ελληνική γλώσσα.
Η ΠΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΝΕΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΝΕΑ ΓΛΩΣΣΑ ΑΡΧΑΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΛΩΣΣΑ
ΠΥΛΗ
ΓΙΑ ΤΗΝ
ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ
ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΛΩΣΣΑ

ΘΕΩΡΙΑ
ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΑ
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η ΠΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ
ΛΕΞΙΚΑ
ΛΕΞΙΚΟ Ν.Ε
ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ

Ν. Ε. ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ
ΓΛΩΣΣΑ ΛΕΞΙΚΟ Ν.Ε.

ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ
ΔΗΜΩΔΟΥΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ
ΣΩΜΑΤΑ
ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΕΛΛΗΝΟ -ΑΓΓΛΙΚΟ
ΓΕΩΡΓΑΚΑ
Ηλεκτρονικά Λεξικά και σώματα κειμένων

„ Το λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής του

Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών Ιδρύματος
Τριανταφυλλίδη (εκδόθηκε το Δεκέμβριο του
1998).
„ Η επιτομή Λεξικού της Μεσαιωνικής Δημώδους
Γραμματείας (110‐1669) (Α΄ τόμος α‐κ, Β΄ τόμος
λ‐παραθήκη).
„ Το Ελληνοαγγλικό λεξικό Γεωργακά (Α΄ Τόμος). 
„ Αντίστροφο Λεξικό της Νέας Ελληνικής (Α. 
Αναστασιάδη‐Συμεωνίδη).
„ Σώμα κειμένων δημοσιογραφικού λόγου («Τα
Νέα», «Μακεδονία»)
„ Σώμα κειμένων εκπαιδευτικού λόγου.
 Ηλεκτρονικό περιβάλλον
Λεξικού Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη

„ Aπό λεξικογραφικό εργαλείο αναφοράς

Ð
ηλεκτρονικό παιδαγωγικό περιβάλλον
για τη διδασκαλία της ελληνικής μέσω
του διαδικτύου

„ Tο κάθε λήμμα τεμαχίστηκε σε τόσες

υποενότητες–πεδία όσες και οι
υποκατηγορίες του

„ Ευνοείται η πολλαπλή διδακτική αξιοποίηση

του γλωσσικού υλικού του λεξικού
 Ηλεκτρονικό περιβάλλον
Λεξικού Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη
„ Επιτρέπεται
„ Η παράλληλη αναζήτηση λημμάτων σε
τρία λεξικά.
„ Η επικοινωνία των λεξικών με το σώμα
κειμένων.  
„ Η έρευνα στο υλικό των λεξικών με τη
δυνατότητα συνδυαστικής χρήσης
διαφορετικών όρων αναζήτησης. 
„ Η έρευνα στο σώμα κειμένων
„ σε όλο το σώμα
„ στα δύο διαφορετικά πεδία, τον δημοσιογραφικό
και εκπαιδευτικό λόγο. 
„ με αφετηρία τη λέξη
„ με αφετηρία το κειμενικό είδος.
Σχολικά εγχειρίδια ν. ε. γλώσσας
Λεξιλόγιο
„ Σε ειδικό τμήμα κάθε διδακτικής
ενότητας παρατίθενται πίνακες λέξεων
„ οργανώνονται σε σημασιολογικές ή
ετυμολογικές ομάδες
„ ακολουθούνται από ασκήσεις για την
εμπέδωση του παρουσιαζόμενου λεξιλογίου.
„ Γενικότερος στόχος
„ να αποκτήσουν οι μαθητές «τον απαραίτητο
λεξιλογικό πλούτο»
„ να ανταποκριθούν με μεγαλύτερη επάρκεια
στις απαιτήσεις της παραγωγής ─ γραπτού
κυρίως ─ λόγου
Σχολικά εγχειρίδια ν. ε. γλώσσας
Λεξιλόγιο
„ Φαίνεται να υιοθετείται η αντίληψη ότι
„ το λεξιλόγιο των μαθητών,  στη μητρική τους γλώσσα, 
μπορεί να διευρυνθεί ανεξάρτητα από τη χρήση του
και τις επικοινωνιακές ανάγκες που την υπαγορεύουν

„ Αντίθετα,  το περιβάλλον του Ηλεκτρονικού

Λεξικού της Κοινής Νεοελληνικής βασίζεται σε
μια από τις βασικές προτεραιότητες της
σύγχρονης γλωσσοδιδακτικής
„ να μην αντιμετωπίζονται οι λέξεις αποκομμένες, 

„ να τοποθετούνται στα συμφραζόμενά τους:  στην

πρόταση,  στην παράγραφο,  στο κειμενικό είδος
(genre), και στο λόγο (discourse) που ανήκουν. 
Σχολικά εγχειρίδια ν. ε. γλώσσας
Λεξιλόγιο
„ Ένα λεξικό όμως

„ δεν μπορεί παρά να δώσει το ερμήνευμα μιας

λέξης και παραδείγματα χρήσης της σε
προτασιακό επίπεδο συνήθως,  κάτι που είναι
ανεπαρκές. 

„ Γιʹ  αυτό,  η αναζήτηση στο λεξικό

συνδέθηκε με την παράλληλη
δυνατότητα αναζήτησης σε σώμα
κειμένων.
 Ηλεκτρονικό περιβάλλον
Λεξικού Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη
„ Το περιβάλλον των ηλεκτρονικών λεξικών
συνεισφέρει προς την κατεύθυνση της
κριτικής γλωσσικής ενημερότητας,  δίνοντας
τη δυνατότητα για:

„ (Κριτική) λεξικογραφική επίγνωση

„ Παρακολούθηση της σημασιακής

εξέλιξης

„ Εξοικείωση με το φαινόμενο του

δανεισμού

„ Μορφολογική επίγνωση
 Ηλεκτρονικό περιβάλλον
Λεξικού Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη
„ Το περιβάλλον των ηλεκτρονικών λεξικών
συνεισφέρει προς την κατεύθυνση της
κριτικής γλωσσικής ενημερότητας, δίνοντας
τη δυνατότητα για:
„ (Κριτική) λεξικογραφική επίγνωση

„ εξοικείωση των μαθητών με τα λεξικά

„ εξοικείωση με τον τρόπο εργασίας στα
ηλεκτρονικά λεξικά
„ ποικίλες δυνατότητες για αναζήτηση
„ δυνατότητα σύνδεσης με σώμα κειμένων
 Ηλεκτρονικό περιβάλλον
Λεξικού Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη
„ Το περιβάλλον των ηλεκτρονικών λεξικών
συνεισφέρει προς την κατεύθυνση της
κριτικής γλωσσικής ενημερότητας,  δίνοντας
τη δυνατότητα για:

„ Παρακολούθηση της σημασιακής

εξέλιξης
„ οι αλλαγές στις γλώσσες δεν είναι τυχαίες
συναρτώνται άμεσα με τα υλικά δεδομένα του κάθε
πολιτισμού

„ η ιστορία της γλώσσας είναι μέρος της ανθρώπινης

ιστορίας’ (Halliday, 1993)

„ οι σημασίες των λέξεων δεν είναι κάτι το στατικό

και αμετάβλητο

„ εικόνα της υλικής και πνευματική πορείας του

ελληνισμού
 Ηλεκτρονικό περιβάλλον
Λεξικού Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη
„ Το περιβάλλον των ηλεκτρονικών λεξικών
συνεισφέρει προς την κατεύθυνση της
κριτικής γλωσσικής ενημερότητας,  δίνοντας
τη δυνατότητα για:
„ Εξοικείωση με το φαινόμενο του
δανεισμού
„ δυνατότητα να διερευνηθεί κατά τρόπο
συστηματικό η προέλευση του λεξιλογίου που
ανήκει σε διάφορα πεδία χρήσης της γλώσσας

„ να αναζητηθούν οι επαφές με άλλες γλώσσες

„ να συζητηθούν οι πολιτισμικές επαφές που

οδήγησαν και στις γλωσσικές αλλαγές. 
 Ηλεκτρονικό περιβάλλον
Λεξικού Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη
„ Το περιβάλλον των ηλεκτρονικών λεξικών
συνεισφέρει προς την κατεύθυνση της
κριτικής γλωσσικής ενημερότητας,  δίνοντας
τη δυνατότητα για:
„ Μορφολογική επίγνωση
„ επίγνωσης των μαθητών σε θέματα
ορθογραφίας και μορφολογίας της ελληνικής

„ ιδιαιτερότητες της κλιτικής μορφολογίας της

νέας ελληνικής

„ σύστημα παραγωγής νέου λεξιλογίου. 

 Ηλεκτρονικό περιβάλλον
Λεξικού Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη
 Ηλεκτρονικό περιβάλλον
Λεξικού Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη

„ Δυνατότητα για μεμονωμένη ή

συνδυαστική αναζήτηση:
 Ηλεκτρονικό περιβάλλον
Λεξικού Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη

„ Δυνατότητα για μεμονωμένη ή

συνδυαστική αναζήτηση:

„ λέξης ή συνδυασμού χαρακτήρων, 

αναζήτηση:
λέξης
 αναζήτηση:
συνδυασμού χαρακτήρων
 Ηλεκτρονικό περιβάλλον
Λεξικού Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη

„ Δυνατότητα για μεμονωμένη ή

συνδυαστική αναζήτηση:

„ λέξης ή συνδυασμού χαρακτήρων, 

„ γραμματικής κατηγορίας,
 αναζήτηση:

γραμματικής κατηγορίας (ρήμα, επίθετο κ.λπ.),

 Ηλεκτρονικό περιβάλλον
Λεξικού Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη

„ Δυνατότητα για μεμονωμένη ή

συνδυαστική αναζήτηση:

„ λέξης ή συνδυασμού χαρακτήρων, 

„ γραμματικής κατηγορίας,

„ κλιτικού παραδείγματος, 
 αναζήτηση:

κλιτικού παραδείγματος
 Ηλεκτρονικό περιβάλλον
Λεξικού Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη

„ Δυνατότητα για μεμονωμένη ή

συνδυαστική αναζήτηση:

„ λέξης ή συνδυασμού χαρακτήρων, 

„ γραμματικής κατηγορίας, 

„ κλιτικού παραδείγματος, 

„ ερμηνεύματος, παραδείγματος, 

ετυμολογίας, 
 αναζήτηση:
ερμηνεύματος, παραδείγματος χρήσης, 
ετυμολογίας
‐Ηλεκτρονικό περιβάλλον Λεξικού
Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη
„ Δυνατότητα για μεμονωμένη ή
συνδυαστική αναζήτηση:

„ λέξης ή συνδυασμού χαρακτήρων, 

„ γραμματικής κατηγορίας

„ κλιτικού παραδείγματος, 

„ ερμηνεύματος, παραδείγματος, 

ετυμολογίας, 
„ επιπέδου ύφους, σημασιολογογικού

πεδίου
 αναζήτηση:
επιπέδου ύφους, σημασιολογικού πεδίου
 Άσκηση 1

„ Αναζητήστε
„ ετυμολογία: αγγλική
„ σημασιολογικό πεδίο: αθλητικά
„ σημασιολογικό πεδίο: μαγειρική
„ Αποστολή στο σώμα κειμένων

„ Αναζητήστε
„ ετυμολογία: τουρκική
„ σημασιολογικό πεδίο: αθλητικά
„ σημασιολογικό πεδίο: μαγειρική
„ Αποστολή στο σώμα κειμένων

Σύνδεση λεξιλογίου με την ιστορία

 Άσκηση 2

„ Αναζητήστε
„ κλιτικό παράδειγμα: αρχαιόκλιτοι τύποι
„ Επίθετα τριτόκλιτα, μετοχές, αόριστος β΄
„ Αποστολή στο σώμα κειμένων

„ Αναζητήστε
„ προθήματα
„ επιθήματα
„ Συνθετικά
„ Αποστολή στο σώμα κειμένων
Σενάρια διδασκαλίας για τη Ν.Ε. Γλώσσα με τη
χρήση ανοιχτού διερευνητικού περιβάλλοντος

„ Βασική δομή ενός διδακτικού σεναρίου

„ Ταυτότητα
„ Σύντομη περιγραφή (περίληψη)
„ Στόχοι – Σκεπτικό
„ Λεπτομερής παρουσίαση της πρότασης
„ Φύλλο εργασίας
„ Άλλες εκδοχές
„ Κριτική
„ Βιβλιογραφία

„ Διάκριση διδακτικού σεναρίου – σχεδίου

μαθήματος
Σενάριο διδασκαλίας για τη Ν.Ε. Γλώσσα με τη
χρήση ανοιχτού διερευνητικού περιβάλλοντος

Διαθεματικό σενάριο διδασκαλίας

Από τις λέξεις στις έννοιες και στις ιδέες:

Η «μνήμη»