Podzia ziem polskich po 1815 roku:

- utworzenie Krlestwa Polskiego z wikszoci ziem Ksistwa Warszawskiego

- ziemie zabrane wschodnie gubernie Rosji
- powstanie w granicach pastwa pruskiego Wielkiego Ksistwa Poznaskiego
- Prusy zajmuj miasto Gdask
- Galicja terenem austriackim, powstanie Wolnego Miasta Krakowa (Rzeczpospolitej Krakowskiej) z szerok autonomi
Krlestwo Polskie (Krlestwo Kongresowe/Kongreswka)
- monarchia konstytucyjna poczone uni personaln z Rosj
- konstytucja (opracowana przez Adama Jerzego Czartoryskiego) gwarantowaarwno wszystkich wobec prawa, wolno religii i druku
- wadza wykonawcza: krl (car Rosji) decydujcy take o polityce zagranicznej; krla zastpowa namiestnik (genera Jzef Zajczek)
- wadza ustawodawcza: sejm (krl, senat, izba poselska) uchwala prawo cywilne i karne, ustala podatki i budet pastwa
- Rada Stanu przygotowywaa projekty ustaw dla krla
- intensywny rozwj rolnictwa 1825 powstanie Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego
- wane orodki przemysowe: dzki (wkiennictwo), Zagbie Dbrowskie (grnictwo), Zagbie Staropolskie (grnictwo i hutnictwo)
- urbanizacja rozwj miast (gwnie odzi)
- minister skarbu Ksawery Drucki-Lubecki skuteczna polityka finansowa zaoenie Banku Polskiego (1828)
Pozostae zabory
- zabr pruski: rozwj rolnictwa, przyjmowanie zasad gospodarki kapitalistycznej
- zabr austriacki: zacofanie Galicji (rozdrobnione i przeludnione wsie), 1848 reforma uwaszczeniowa chopw; brak przemysu
Kultura i owiata
- Krlestwo Polskie 1815-1830 wany orodek kulturalno-owiatowy; Stanisaw Kostka Potocki minister szkolnictwa, utworzenie sieci
szk elementarnych; zaoenie Towarzystwa Przyjaci Nauk (na czele Stanisaw Staszic, pniej Julian Ursyn Niemcewicz)
- ziemie zabrane: dziaalno ksicia Adama Jerzego Czartoryskiego; odnowienie uniwersytetu w Wilnie, zaoenie liceum w
Krzemiecu przez Tadeusza Czackiego
- zabr pruski: 1825 wprowadzenie obowizku szkolnego dla dzieci powyej 6. roku ycia w Wielkim Ksistwie Poznaskim; otwarcie
Biblioteki Raczyskich; kolekcja polskich dzie sztuki Dziayskich w Krniku
- zabr austriacki: 1827 otwarcie Zakadu Narodowego im. Ossoliskich we Lwowie
Romantyzm
- prd w kulturze europejskiej z pocztkw uksztatowany na pocztku XIX wieku
- odrzucenie idei owiecenia
- kierowanie si emocjami, wyobrani, inspiracja ludowoci, baniami
- denie do niepodlegoci
- wybitni polscy romantycy: Adam Mickiewicz, Juliusz Sowacki, Fryderyk Chopin

Polscy dowdcy:
Jzef Chopicki ranny pod Olszynk Grochowsk
Jan Skrzynecki nieudolne dowodzenie polskimi wojskami (Ostroka), nie potrafi wykorzysta wczeniejszych zwycistw Polakw
Ignacy Prdzyski bardzo dobry dowdca, kierowa wojskami w bitwach: Wawer/Dbe Wielkie, Iganie
Jan Krukowiecki stan na czele Rzdu Narodowego po zdymisjonowaniu Skrzyneckiego i rozruchach w Warszawie; le przygotowa
obron stolicy.
Jzef Dwernicki dowodzi w bitwie pod Stoczkiem
Rosyjscy dowdcy: Iwan Dybicz, Iwan Paskiewicz

Przyczyny upadku powstania:

- generaowie i politycy polscy nie wierzyli w sukces powstania woleli pertraktowa z carem
- Polacy nie zostali wsparci przez pastwa zachodnie Francj, Belgi, Angli czy kraje niemieckie
- w powstaniu nie wzili udziau chopi
Skutki powstania:
- wizienia, konfiskata majtkw
- zsyki i katorga
- uniewanienie konstytucji Kongreswki, wprowadzenie w 1832 roku Statutu organicznego (likwidacja sejmu i rzdu)
- namiestnikiem cara Iwan Paskiewicz (noc paskiewiczowska okres jego rzdw)
- 1833 ogoszenie stanu wojennego na terenie Krlestwa stacjonoway wojska carskie
- naoenie na Kongreswk wysokiej kontrybucji (daniny pieninej)
- obcienie Krlestwa kosztami budowy Cytadeli (w ktrej znajdowao si wizienie z X Pawilonem dla winiw politycznych)
- intensywna rusyfikacja spoeczestwa polskiego
- wprowadzenie rosyjskiego podziau na gubernie
- od 1847 roku obowizywa rosyjski kodeks karny
- rozwizanie Towarzystwa Przyjaci Nauk, zamknicie uniwersytetw w Warszawie i Wilnie oraz liceum w Krzemiecu
- zabr pruski: zniesienie autonomii Ksistwa Warszawskiego, germanizacja Wielkopolski

Wielka Emigracja
- wielka fala wyjazdw Polakw po powstaniu listopadowym
- najczciej Polacy osiedlali si we Francji, Belgii i Anglii

Galicja
- powstanie Komitetw Narodowych oraz Gwardii Narodowej we Lwowie i Krakowie
- nieudane prby wywoania powstania
- dziaania austriackiego gubernatora Franza von Stadiona dekret o uwaszczeniu chopw, wypata odszkodowa dla ziemiastwa
- pogbianie si konfliktw polsko-ukraiskich

Walka o polsko
- Mazury: Gustaw Gizewiusz
- lsk: Jzef Lompa i Emanuel Smoka
- Gdask, Kaszuby: Krzysztof Mrongowiusz
Odwil (wiosna) posewastopolska
- okres reform w Rosji przeprowadzonych przez cara Aleksandra II po przegranej przez Rosjan wojnie krymskiej
- zmiany na polskich ziemiach: zagodzenie represji, zniesienie stanu wojennego, powstawanie nowych zakadw przemysowych, otwarcie
Akademii Medyko-Chirurgicznej w Warszawie oraz Towarzystwa Rolniczego

Ugrupowania niepodlegociowe
- Czerwoni ludzie modzi; radykalny program, spiskowanie, przygotowywanie powsta, konspiracja; jeden z przywdcw Jarosaw
Dbrowski
- Biali ziemianie, mieszczanie; oczekiwali poparcia od pastw Zachodu Anglii i Francji; przedstawiciele: Andrzej Zamoyski i Leopold
Kronenberg

Przyczyny powstania
- manifestacje narodowe i patriotyczne interwencje Rosjan
- polityka lojalizmu wobec cara Aleksandra Wielopolskiego zwolennika reform na ziemiach polskich, ale take przeciwnika konspiracji; z
jego inicjatywy rozwizano Towarzystwo Rolnicze
- manifestacja na Placu Zamkowym w Warszawie (1861) krwawo stumiona przez wojska carskie wprowadzenie stanu wojennego

Wybuch powstania
- 1862 powoanie Rzdu Cywilnego z Wielopolskim na czele
- reformy Wielopolskiego: oczynszowanie chopw, reorganizacja owiaty, zaoenie Szkoy Gwnej Warszawskiej
- dziaalno Czerwonych Komitet Miejski przeksztaca si w Komitet Centralny Narodowy wsppraca z rewolucjonistami rosyjskimi

- rugi pruskie wydalanie z ziem zaboru pruskiego Polakw przybyych z innych zaborw; rozpoczy si w 1885 roku
- dziaalno Komisji Kolonizacyjnej przekazywanie wykupionej od Polakw ziemi niemieckim chopom-kolonistom Komisja
wspierana przez Hakat (nacjonalistyczne stowarzyszenie niemieckie)
- zaostrzenie polityki niemieckiej wobec Polakw 1904 zakaz zabudowy gruntw bez specjalnych zezwole; obchodzenie zakazw
niemieckich: historia wozu Michaa Drzymay
- 1908 r. ustawa kagacowa zakaz uywania jzyka polskiego na spotkaniach publicznych
- 1901 - protest dzieci we Wrzeni przeciwko germanizacji w szkole

Autonomia Galicji
- od 1867 Galicja otrzymaa szerok autonomi
- cesarza reprezentowa namiestnik (trzykrotnie by nim hrabia Agenor Romuald Gouchowski); siedziba wadz Lww
- Sejm Krajowy galicyjski powoywa Wydzia Krajowy, ktry zajmowa si wykonywaniem uchwa sejmu i administracj
- w urzdach, sdach i owiacie obowizywa jzyk polski
- od 1895 roku funkcj premiera rzdu wiedeskiego sprawowa Polak, Kazimierz Badeni

Polacy wobec polityki zaborcw

- cz Polakw przyja postaw trjlojalistyczn wobec zaborcy
- warszawski pozytywizm goszenie pracy organicznej

Gospodarka na ziemiach polskich

- najszybszy rozwj Krlestwa Polskiego: przemys w okrgu warszawskim (produkcja maszynowa i metalowa), dzkim (wkiennictwo)
oraz czstochowsko-sosnowieckim (hutnictwo, kopalnie wgla kamiennego)
- Wielkopolska rozwj rolnictwa i przemysu przetwrczego; produkcja maszyn rolniczych zakady Hipolita Cegielskiego w Poznaniu
- zacofanie Galicji (Krlestwo Galicji i Lodomerii Golicja i Godomeria)
Ruch socjalistyczny
- 1879 ogoszenie przez Ludwika Waryskiego pierwszego polskiego programu socjalistycznego (plan brukselski) odrzucenie idei
walki o niepodlego, cel: wprowadzenie komunizmu na caym wiecie
- 1882 zaoenie pierwszej polskiej partii politycznej Midzynarodowej Socjalno-Rewolucyjnej Partii Proletariat (Wielkiego
Proletariatu)
- 1892 zjazd socjalistw w Paryu; utworzenie Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) z Jzefem Pisudskim i Stanisawem
Wojciechowskim na czele; cel partii odzyskanie niepodlegoci; plan partii opracowa Bolesaw Limanowski
- 1893 powstanie Socjaldemokracji Krlestwa Polskiego (SDKP) z R Luksemburg i Julianem Marchlewskim na czele;
nawizywali do Wielkiego Proletariatu; 1900 SDKP przeksztaca si w SDKPiL Socjaldemokracj Krlestwa Polskiego i Litwy
- 1897 powstanie Polskiej Partii Socjaldemokratycznej Galicji i lska (PPSD) Z Ignacym Daszyskim na czele

- praca u podstaw rozbudzenie wiadomoci narodowej oraz rozwj edukacji; dziaalno edukacyjna: Towarzystwo Owiaty Ludowej w
Poznaniu, Towarzystwo Czytelni Ludowych w Wielkopolsce oraz Polska Macierz Szkolna w Krlestwie Polskim
- literatura pozytywistyczna przedstawiciele: Bolesaw Prus (Lalka, Emancypantki), Eliza Orzeszkowa (Nad Niemnem, Marta).
Historia
- wana dla polskiej wiadomoci narodowej
- szkoa krakowska upadek Polski ley po stronie szlachty; Micha Bobrzyski, Jzef Szujski
- szkoa warszawska upadkowi Polski winne s pastwa ocienne, a nie szlachta;Tadeusz Korzon, Wadysaw Smoleski
- historia Polski w literaturze: dziea Jzefa Ignacego Kraszewskiego, Henryka Sienkiewicza (utwory ku pokrzepieniu serc Trylogia,
Krzyacy), Stanisawa Wyspiaskiego (Wesele, Noc listopadowa, Warszawianka).
Moda Polska
- modernizm og awangardowych kierunkw w sztuce i literaturze z przeomu XIX/XX wieku, ktre przeciwstawiay si ideaom
pozytywistw; odrzucenie dotychczasowych norm, hasa sztuki dla sztuki
- pojawienie si cyganerii artystycznej, podkrelanie roli artysty
- najywiej rozwijaa si w Krakowie
- przedstawiciele: Stanisaw Wyspiaski, Stanisaw Przybyszewski, Jan Kasprowicz, Stefan eromski, Wadysaw Reymont.