Belangrijke begrippen filosofie foucault

Achievement: mensen vullen, tot op zekere hoogte, hun eigen levenstaken in.
Sociale controle: De manier waarop bij mensen anderen ertoe brengen of
dwingen zich aan de normen en regels te houden.
Disciplinering en normalisering: de vorm die deze sociale controle in de loop
van de modernisering heeft aangenomen.
abnormaal gedrag: de waanzin werd beschouwd als een ziekte en als een
tekort aan culturele bagage.
Soevereine macht: beruste op het afdwingen en gehoorzaamheid
Productieve macht: niet gericht om mensen uit te sluiten en hun
handelingsvrijheid te beperken, maar zij pogen juist iedereen in de samenleving
te integreren en te laten participeren.
Abnormaal gedrag;
Disciplineringstechnieken
Foucault onderscheidt in dit verband 4 soorten moderne machtstechnieken
disciplineringstechnieken.
De machtstechnieken zijn:
1. Ruimtelijke discipline: deze wordt het beste zichtbaar in de techniek
van de ruimtelijke afzondering, zoals gellustreerd aan de hand van de
celruimten in moderne gevangenissen. De ruimtelijke scheiding van
mensen en activiteiten is nauw verbonden met de techniek van het
'permanente toezicht: om deze reden is het zo belangrijk dat mensen in de
moderne samenleving over een - bijvoorbeeld met behulp van abstracte
'postcodes' - exact te bepalen, vaste woon en verblijfplaats beschikken.
2. oefening. Foucault wijst in dit verband op allerlei moderne voorschriften
met betrekking tot de lichaamshouding, de precieze lichaamshandelingen
die bij het omgaan met allerlei (militaire) technische apparaten zijn vereist,
of het gedrag dat in een moderne fabriek als passend geldt.
3. tactiek. Individuen in de moderne samenleving moeten met grote vaardigheid en nauwkeurigheid bij elkaar gebracht of uit elkaar gehaald
worden. Allerlei kwaliteiten die in de traditionele samenleving hoog
aangeschreven stonden, zoals bijvoorbeeld de individuele moed van
helden, verdwijnen in de moderne samenleving naar de achtergrond. In
plaats daarvan krijgt de afstemming van individuen op het collectieve
handelen de overhand.
4. Onderzoek: moderne onderzoek worden individuen als categoriseerbare,
beschrijfbare en analyseerbare eenheden beschouwd. Het op massale
wijze gebruik maken van dossiers en rapporten moet dan ook als typisch
modern worden gezien. In de traditionele samenleving stond niet het
dossier, maar de kroniek centraal. In tegenstelling tot het dossier richt de

kroniek zich niet op het normale of de afwijking van het normale, maar
juist op het herosche, het gedenkwaardige en het onwaarschijnlijke.

Voorwaarden voor goed functioneren van de disciplineringstechnieken

1.

Zichtbaarheid: Allereerst dient sprake te zijn van de absolute

zichtbaarheid van alle betrokkenen. Men kan dit bereiken door de
onoverzichtelijke massa op te splitsen in allerlei afzonderlijke individuen,
die tezamen een sociale eenheid vormen. Een voorbeeld hiervan is de
militaire parade. Voorschriften met betrekking tot het uniform, de
bewegingen en de grootte van de passen, maken dat tienduizenden
soldaten als het ware n vloeiende beweging uitvoeren. Een toeschouwer
kan in n oogopslag de gehele parade overzien. Er is zowel sprake van
uniformiteit - iedereen draagt hetzelfde uniform als van individualiteit: elk
persoon krijgt een vaste plaats toegewezen en bekleedt een bepaalde
positie in het geheel.

2. Supervisie Foucault spreekt in dit verband van 'het hirarchische,

voortdurend aanwezige, functionele toezicht' (Foucault, 1979). Aan de
hand van het model van het 'Panopticon', zagen wij dat deze supervisie
automatisch en anoniem geschiedt: zij is niet gebonden aan een
bepaald persoon (koning of heerser). Disciplinaire macht ontleent haar
kracht niet aan haar zichtbaarheid, maar juist aan haar
onzichtbaarheid. Foucault windt er geen doekjes om: wij leven in de
moderne samenleving onder de heerschappij van de disciplinaire
machtstechnieken die tot doel hebben ons gedrag te normaliseren.
Voortdurend wordt ons gedrag getoetst aan door anderen - professionele deskundigen en bureaucraten - vastgelegde normen