Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
ROZWAANIA O UMYLE
Ada m Mateusz Bro yski
3. KORELACJA CAKOWITA
Trudno nam na ten moment okreli, czy wspwystpowanie zjawisk mentalnych
i fizycznych jest cakowite czy tylko partykularne, tzn. czy istniej jakie zjawiska mentalne
nie wspwystpujce ze zjawiskami fizycznymi i czy istniej jakie zjawiska fizyczne
nie wspwystpujce ze zjawiskami mentalnymi. Twierdzenie o korelacji cakowitej jest zatem
nieuprawnione.
4. ZWIZEK PRZYCZYNOWO-SKUTKOWY
Wspwystpowanie zjawisk nie wiadczy o zachodzcym midzy nimi zwizku
przyczynowo-skutkowym. Taki zwizek moe wystpowa lecz nie musi. Jeli wywoanie zjawisk
mentalnych pociga za sob zjawiska fizyczne, za wywoanie zjawiska fizycznego pociga za sob
zjawiska mentalne, to naley uzna, e zarwno przyczyn zjawisk mentalnych mog by zjawiska
fizyczne, jak przyczyn zjawisk fizycznych mentalne. Co wicej, oba rodzaje zjawisk mog by
przejawem jakiego procesu wyszego stopnia, ktrego nie jestemy w stanie uchwyci intelektem.
Moe zachodzi midzy nimi podobny zwizek, jak np. midzy pamici, rozumem i wol.
Ot cho pojcia te rozpatrujemy jako osobne rzeczy, w rzeczywistoci mamy do czynienia z ich
wspuczestnictwem, gdy wola pozbawiona rozumu nie posiada celu, rozum bez pamici nie ma z
czego wyciga wnioskw itd. Moemy mie zatem do czynienia z komuni (ac. communio)
zjawisk, czyli ich wspuczestnictwem, ktre nie wycza osobnego ich ujmowania. Twierdzenie
zatem o tym, i to mzg jest przyczyn zjawisk mentalnych, z odrzuceniem twierdzenia
odwrotnego, jest nieuprawnione.
II. PRZYPOMNIENIA
1. MZG JEST PRZEDMIOTEM POLA WIADOMOCI
Pojcie mzgu dotyczy obiektu fizycznego wchodzcego w zakres naszego pola
wiadomoci. Jeli przyjmiemy zasad, e skutki nie mog by wiksze od przyczyny, to naley
odrzuci twierdzenie, jakoby jeden z elementw naszego pola wiadomoci mg by jej przyczyn.
Innymi sowy to, co postrzegane, nie moe stanowi przyczyny samego postrzegania.
2. BYCIE I CEL
wiadome procesy mentalne s powizane z konkretnym indywiduum i zwizane s z tym,
kim ono jest i s wanie dla niego. To, czym co jest, zasadniczo ujawnia si w celu do jakiego
zmierza. Tak te gdy mwimy o nasieniu jaboni, mwimy o nasieniu, ktre przemieni
si w drzewo na ktrym pojawi si jabka, zawierajce kolejne nasiona jaboni. Gdy znamy cel,
moemy odrni rozwj od degeneracji. Podobnie w przypadku czowieka, aby zdoby pewn
wiedz o zjawiskach mentalnych, naley najpierw odrni zjawiska nalece do istoty bycia
czowiekiem i suce jego rozwojowi, od takich, ktre prowadz do degeneracji, co wymaga ich
wartociowania.
3. BYCIE I POSTRZEGANIE
Nie da si odczy naszego istnienia i istnienia caego wiata od postrzegania,
czy te wiadomoci. Prbujc bowiem wyobrazi sobie czy pomyle wiat niepostrzegany,
chcemy postrzega niepostrzeganie, popadajc w sprzeczno. Niektrzy wyobraaj sobie
ciemno, bd tworz myl majc niejako przeczy wszystkim mylom, jeli chodzi o to, co
si z nami dzieje po mierci. Jednak owa ciemno nie jest nicoci, ale przedmiotem wyobrani,
ani te ta myl nie jest odrzuceniem wszelkiego istnienia, skoro nie jest w stanie odrzuci istnienia
samej siebie.
4. ISTNIEJE WICEJ ZDA PRAWDZIWYCH NI DOWODLIWYCH
Zgodnie z twierdzeniem o niezupenoci, u podstaw kadego systemu wiedzy le zdania
fundamentalne zaoenia, ktre nie mog zosta dowiedzione na gruncie tego systemu. Jeli
bowiem na gruncie danego systemu udaoby nam si dowie prawdziwoci wszystkich jego
twierdze, to paradoksalnie dowiedlibymy rzeczy odwrotnej, a mianowicie, i jest on sprzeczny,
a zatem faszywy. Tak te niemoliwa jest teoria absolutna, ktra dowodziaby wszystkiego,
wczywszy w to sam siebie. Zaoenia (hupolepsis) lece u podstaw naszej wiedzy (episteme)
s mniemaniami czy te sdami prawdziwymi (ortho-doxa), ktre wyznaczaj okrelon praktyk
dziaa poznawczych (phronesis) oraz jej cel (telos).
***