Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
k ]f cif:óSifh owif:a\:om:]cif:
ta]ccHvufpJG
The Indochina Media Memorial Foundation
twGuf Peter Eng óSifh Jeff Hodson
wdkha\:om:]yKpkonf`
owif:vdu
ta]ccHvufpJG
f if
bmom]yefqkdol
xifatmifausmf
tar\duef]ynfaxmifpkoH|kH:
óSihf
tk:d yif:qkq
d idk w
f t hd tultnD]zif
h
D ifpwDusKwk>
Tpmtkyu
f dk ]refrmbmomokhd ]yefqx k af &]cif: ]zpfygonf`
kd w
ISBN : 974-91900-9-2
Website: http://www.immf.or.th
ii
trSmpm ix
ed'gef: xi
tykid :f (1)
ta]ccHowif:pmynm
tcef: (1)? owif:pmq\mrsm:óSio fh wif: 1
tydik :f (2)
tcsuftvufpak qmif:]cif:
tcef: (5)? pl:prf:avhvm]cif: 36
tydik :f (3)
pk|:Hk aygif:pnf:]cif:
tcef: (8)? tzGifh 56
tydik :f (4)
owif:a\:om:]cif:
tcef: (10)? a]ympum:aumufówk cf sufrsm:ukd oH:k ]cif: 85
iii
tydik :f (6)
tcef: (14)? a\'D<?dk |kyo
f t
H wGuf owif:a\:om:]cif: 127
tydik :f (7)
tcef: (15)? usih&f wf 138
tydik :f (8)
tcef: (16)? tifwmeuf 146
ed}:Hk 151
aus:Zl:wifvmÏ 155
bmom]yefqo dk l 157
iv
trSm ix
ed'ge:f xi
owif:pmq\mwpfa<muf> tcef:uÖ 1
owif:pmq\maumif:\J. t\nftcsif:rsm: 3
owif:qkw d m bmvJ 4
owif:\if:]rpfpm\if: xm:\Syd g 10
owif:OD:óSihf owif:aqmif:yg: 11
üb’ a]cmufv:kH 16
'Dawmhbm]zpfvJ 20
wdusrë 23
pdppfa&zef]cif: 24
"rR"÷d mefusus 26
ud:k um:azmf]ycsuf 27
w\m:&ifóiS hf w\m:r&ifa]ym]cif: 30
trnfrazmfvakd om owif:\if:]rpf 31
rûrûww 32
\Si:f vif:]cif: 33
tifwmAsL:awmif:]cif: 40
îudKwif]yifqifyg 41
tcsderf o
D mG :yg 42
üxif]rifcsuf’ awmif:cH]cif: 47
owif:\if:]rpfwpfO:D u ra]zonft h cg 48
a]z\cufaomar:cGe:f rsm: 49
waphwapmif:|kyyf v kH mÏ tifwmAsL:rsm: 50
t]rJwrf:pdppfyg 54
pdeaf c;csuf 55
owif:a\:om:]cif: 55
wkud |f u dk t f zGifh 56
bmxl:]cm:ovJ 66
rSwpf u
k jdk unfúh yD: pOf:pm:yg 70
owif:OD:rsm: 71
owif:aqmif:yg: 76
w]cm:owif:aqmif:yg:yHpk rH sm: 83
b<fou l a]ymaewmvJ 89
vi
a]ympum:rsm:tvGet
f rif:oH:k ]cif:ukd owdxm:yg 92
t"dutcsuf-owif:vdu k ]f cif: 93
ra]ymygeJ?h ]yyg 95
ude:f }Eef:rsm: 96
avoH 99
]yefa\:yg 100
wku d rf l 100
tpnf:ta&:rsm: 110
nDvmcHrsm: 118
rûwrë\ydS g 119
îudKwif]yifqifyg 122
tcrf:tem:rsm:rSmvnf: 126
pnf:urf:csuftcsKd. 129
rûwyg 142
vii
ud<
k o fh wif:\if:]rpfudk av:pm:yg 144
tD:ar:vfóiS o
hf wif:pm\if: 149
owdawmhxm:yg 150
ed}:Hk 151
aus:Zl:wifvmÏ 155
bmom]yefqo
dk l 157
viii
ix
qm\m rUvif:
tdik t
f rftrftufzf pDru
H ed :f 'g|u
dk w
f m
xi
xii
yDwm tJe:f
wpfo:D ykñv pme<fZif:orm:
}sufzaf [mh'q
f if
ódkuftzJG.om:
xiii
pmud<
k f (Body) tao:pdwftcsufrsm:? wkduf|dkufa]ympum:aumufókwfcsufrsm: ponf]zifh
owif:wpfy'k >
f trsm:pktydik :f ]zpfonf`
t<f'w
D mhtmabmf (Editorial) ]zpf\yfwpfcók iS hf ywfoufI pma\: q\mu ol.t]rif? od.k r[kwf
ol.owif:pm? pmapmif> t]rif taumif:tqk:d a&zefyikd :f ]cm:csuf aqmif:yg: ]zpfonf`
oduQm\Sdaom pmapmifîuD:rsm:wGif t<f'Dwmhtmabmfudk w]cm:owif:rsm:óSifh ra\mbJ
oD:]cm:t<f'w
D mhtmabmf pmrsufómS zGixhf m:um a\:om:azmf]yavh \So
d nf`
xiv
vlpw
d &f ifpm:aomowif: (Human interest) pmzwforl sm: pdwv
f KS yf\mS :cHpm:\apaom t]zpftysuf
tajumif:csif:\m]zpfonf`
yd \ rpf a ]ymif : ]yef (Inverted pyramid) owif : wpf y k ' f a\:om:\mwG i f ta\:tîuD : qH k :
tajumif:t\mudk tp (tzGipfh myd'k )f rSm a\:om:úyD:? <if:udk \Si:f vif:azmf]yúyD: taxmuftul
]yKaom tajumif:t\mrsm:udk qufazmf]y\rnf` xd.k aemuf ta\:rîuD:vSaom owif:tcsuf
tvufrsm:udk aemufq:kH rSxm:\aom a\:om:rSKyHpk H ]zpfygonf`
xv
xvi
tcef: (1)
owif:pmq\mrsm:óSifhowif:
owif:pmq\mwpfa<muf> tcef:uÖ
vl.tzJG.tpnf:wkdif:rSmyJ owif:pmq\m
awG\.J tcef:uÖu wu<hu f kd ta\:îuD:ygw<f`
ódik if t
H vdu k f taetxm:csif: uGm]cm:wm
rsKd:awmh \Sdw<f` ódkifiHwcsKd.rSm tpdk:\? 'grSr[kwf
ódkifiHa\:ygwDawGu owif:rD'D<mudk ydkifqdkifxm:
wwfjuw<f` wcsKd.rSmawmh vlwpfOD:wpfa<muf?
'grSr[kwf ukríEDtzJG.tpnf:rsm:u ydkifqkdifw<f`
rsm:aomtm:]zihf awmh tJ'óD pS rf sKd:pvH:k 'Gew f aGJ ewwf
wmygy`J
b<fvdkyJ]zpfap owif:pm q\maumif:
wk d . \J . ta]ccH w m&ef u awmh twl w l y gyJ `
tJ'guawmh vlxt k aeeJ. odz.kd vdt
k yfaewJh t]zpf
tysuf tajumif:csif:\mawGudk od\Sdem:vnfúyD:
olwkd.b& aexdkif pm:aomufa\:twGuf qHk:]zwf
vkyfaqmifódkifatmif owif:tcsuf tvufawG
ay:zd.k yJ ]zpfygw<f` ]ynfoal wG[m olw.dk \J. vl.todu k tf &ef:? tpd:k \? vltrsm:u
owif:orm:rsm: tay;
pD : yG m :a\:vk y f i ef : ? tm:upm:? usef : rma\:pwJ h owif : tcsuf tm:xm:juygw<f`
tvufawG odódkifzdk. owif:pmq\mawG ay;rSmyJ tm:xm:w<f`
tJ'u D ae\wJh owif:ay;rlwnfúyD: |kyo f rH mS b<ftpDtpOfukd junhf
r<f? bmpm:r<f? b<farmfawmfqidk u f <fudk &<fr<f? b<fausmif:rSm
uav:udk ausmif:tyfr<f? aemuf a\G:aumufyu GJ s\if b<fo.l udk rJ
ay:r<f pwmawGukd qH:k ]zwf vkyu f idk f juygw<f`
wpfcgwavrsm:qk\d if 'Dowif:tcsut f vufawGu aoa\:
\Sifa\:udpPawmif ]zpfaewwfwmrsKd:yg` avrkefwkdif: usawmhr<f
pmzwfoo
l mvûif ta\:îuD:qH:k
owif:pmq\maumif:\J. t\nftcsif:rsm:
tvky|f aHk qG:aóG:yJu
G kd wufa\mufcw hJ hJ owif:pmq\mrsm:u
owif:pmq\maumif:wpfa<mufqw dk m-
• ar:cGe:f awG trsm:îuD:ar:\r<f?
• rûw\r<f?
• pmzwfy\dowfukd av:pm:wefz:kd xm:\r<f?
• owif:tcsuftvufawGukd owif:\if:]rpf tawmfrsm:rsm:
uae \<lúyD: pdppf\r<f?
• |d:k om:úyD: w]cm:owif:rD'< D mwpfcck u k ae ul:<lwmrsKd:
rvky\f bl:vd.k qkjd uw<f`
owif:qkw
d m bmvJ
owif:f pmq\m\J.tvkyu f üowif:<lz.kd á ygy`J 'gayrJh edpP
"l& t]zpftysufawGu trsm:îuD:` tJ'gtm:vH:k udk owif:t]zpfe.J
a\:om:wif]yzd.k rvdt k yfb:l ` 'Dawmh owif:qkw d mbmvJ` pmzwf
y\dowfu b<fvkd owif:tcsuftvufrsKd:udrk S vdck sifwmvJ`
'g[m owif:pm q\m wpfa<muf ae.pOf pOf:pm:qH:k ]zwf
\wh J u d p P y gyJ ` owif : wpf y k ' f prvd k u f c if r S m ü'gvl a wG a ]ymr<f h
tcef: (2)
owif:\if:]rpfrsm:óSifh
owif:twGuf pdwu f :l \SmazG]cif:
owif:u uïefawmfw.kd rsufpad \S.rSmwif \Sad ewmrsKd:vnf:
awG.\wwfw<f` taqmufttHw k pfck rD:avmifwm? \Ju vlq:kd wpf
a<mufukd zrf:oGm:wm? rk:d onf:úyD:wJah emuf vrf:awG a\vûHusef\pf
wm po]zifah yg`h 'gayrJh owif:tawmfrsm:rsm:u xifom]rifom r\Sd
wwfbl:` owif:awG\vmatmif? 'grSr[kwf t<f'Dwmu b<f
owif:oGm:vdu k vf .kd wm&efay:vmatmiftxd xkid af pmifah evd.k r\bl:`
ud<k phf wd u f :l eJ.ud<
k f owif:vdu k zf .kd vdyk gw<f`
tpk:d \ ]yefjum:a\:|k:H awG? &efîuD:XmeawGe.J rSerf eS q f ufo< G f
]cif:tm:]zifh owif:twGuf pdwu f :l awG \vmódik yf gw<f` wcsKd.|k:H awG
u ae.pOftpDtpOfpm\if:udk xkw]f yefxm:wmrsKd: \Sw d wfw<f`
owif:xkwf]yefcsufwcsKd.[mvnf: owif:aumif:awG
twGuf vrf:pygy`J 'grsKd:awGukd tpd:k \r[kww f hJ tzJ.G tpnf:rsm: (tifef
}sDtrkd sm:) eJ. ukvorñvdk ódik if w H um tzJ.G tpnf:awGu xkw]f yef
wwfygw<f` aemufúyD: vkyif ef:awG? ausmif:awG pwmawGu xkwf
]yefwmrsKd:awGvnf: \Syd gw<f` tpd:k \eJ. vufatmufct H zJ.G tpnf:awG
u tcsuftvufe.J tpD\ifcpH mawGukd t]rJyJ xkw]f yefwwfygw<f`
owif:pmq\maumif:qkdwm uGufausmf]rifwwf\w<f`
ud< k v f u kd rf <hf tajumif:t\mudk em:vnfoabmaygufatmif avh
vmxm:\w<f` aemufbm]zpfr<fqw dk m îudK]rif\ygr<f` vÏwaf wmf
u \if:óSD:]rÛKyfóSHrSK Oya'opfwpf\yf ]y÷mef:vkdufwJhtcg? 'grSr[kwf
A[db k Efu bEfw:kd óSKef:awGukd xyfraH vûmhcs ]zwfawmufvu dk w
f hJ tcg
'Dowif:udk a\:zdk.twGuf aemufcHtajumif:\if:awGudk avhvm
xm:\r<f`
w]cm:owif:pmawG? a\'D<kdawG? |kyfoHawGudk junhfúyD:
pdwu f :l \wwfwmrsKd:vnf: \Sw d <f` w]cm:rD'< D mrsm:u ta]zray:\
ao:wJh tajumif:t\mawGukd ud< k uf qufvu kd óf ifkd yf gw<f` owif:
udk w]cm:|SKaxmifu h ae |SK]rifúyD: aemufxyfowif:awGukd \SmazGazmf
xkwóf ikd yf gao:w<f`
wcsKd.owif:pmq\mrsm:[m olw.kd owif:vdu k af ewJh ynm
\yfe<fy<fu xkww f hJ enf:ynmpmapmifawGukd zwfúyD: wd:k wuf]zpf
owif:\if:]rpf rsm:rsm:xm:yg?
'gayrJh owif:\if:]rpfaumif:]zpfygap
oifu
h kd vlawGu pdwuf :l awG? tajumif:t\mawGukd a]ym]y
jur<f` 'Dowif:udk a\:zd.k twGuf vdt k yfwhJ owif:tcsuftvuf
awGuv
kd nf: olw.dk u ay:wwfjuw<f` 'Dvkd owif:\if:]rpfawGqdk
• oHwrefrsm:?
owif:\if:]rpfpm\if: xm:\Sdyg
ud<
k ohf wif:pm:yJaG y;rSm pepfwus pkaqmif:xm:wJh owif:
\if:]rpf pm\if:udk xm:\Sda\:[m ta\:îuD:wJh tcsufyg` udk<fh
owif:\if:]rpfawGqu D vdypf muwfukd t]rJawmif:<lyg` tJ'u D wfawG
udk pm:yJGay;u bl:xJrSm xnhfxm:\ygr<f` w<fvDzkef:vrf:òÏef?
tpd:k \Xme? pD:yGm:a\:vkyif ef:eJ. tife}f sDttdk zJ.G tpnf: vrf:òÏepf mtkyf
awGvnf: \S\d r<f` rjumcEqko d vdk ud< k u f wpfa<mufa<mufukd
csufcsif: qufo< G af r:]ref:\wwfwmrsKd:awG \Srd <f` tJ't D cgusrS em
rnfe.J vdypf mawG \Sm\if:eJ. tcsdeu f ek w
f mrsKd: r]zpfygapeJ.`
10
tcef: (3)
owif:> ta]ccHz.GJ pnf:wnfaqmufykH
owif:OD:óSifhowif:aqmif:yg:
owif:awGudk ta]ccH tm:]zifh
óSpfrsKd:óSpfpm: cJG]cm:xm:ygw<f` yxr
wpfrsKd:u owif:OD: ]zpfúyD: \Hzef\Hcg
puf\yf owif: vd.k vnf: ac;juygw<f`
aemufwpfrsKd: ukd awmh owif: aqmif:yg:
vd.k ac;w<f`
owif:OD:qkw d mu t]zpf tysuf
wpf c k u d k csuf c sif : owif : a\:om:
wif]y\wmrsKd:yg` rD:avmifwm? tpk:d \u
ajunmcsufwpf\yf xkw]f yefwm? w\m:|k:H
utrd e f . csrS w f w m? emrnf a usmf
ppfom:rsm:eJh tusOf:om:rsm:
wpfa<muf tdwpf af \m}ge.J aoqH:k oGm:wm po]zifah yg`h tajumif:u ta\:îuD:
owif:aqmif:yg:awGuawmh ]zpf]zpfcsi:f a\:om:zk.d odyrf vdk owif:OD: wpfy'k f
ygb:l ` 'Dowif:a\:om:csuaf wGu pmzwfou l kd t]zpftysuf tajumif: ]zpfódkifw<f`
today:|kHomru 'Dvdk]zpfaewJh taetxm:? tajumif:w\m:udk
ydúk yD:eufeuf|KdS if:|SKd if: awG:qódik af tmifyg vkyaf y:ygw<f` 'g rSr[kwf
zwf v k d . aumif : atmif a\:om:wif q uf j uw<f ` owif : OD : u
t]zpftysufudk wJw h :dk azmf]yw<f` owif:aqmif:yg:uawmh tJ't D ]zpf
tysufukd \Si:f ]yay:w<f`
owif:aqmif:yg:trsm:pku vlpw d &f ifpm:wJh tajumif:t\m
awG ]zpfwwfw<f` Oyrm [ódKG ifúrdK.awmfrmS tdwpf af \m}g ysH.óS.H ae
w<f? [ódKG ifúrdK.awmfrmS q\m&efwpfa<mufu tdwpf af \m}g wku d f
zsufa\:udk OD:aqmifaew<fqdkwJh vlrSKa\:udpPrsKd:awGaygh` owif:
aqmif:yg:rsm:[m vlwpfa<muf\.J vkyaf qmifcsuf? 'grrS [kwf ae\m
a'owpfc\k .J cHpm:\csufawGukd azmf]yay:ygw<f`
'Dowif:aqmif:yg:awGu owif:OD:awGxuf ydúk yD: eufw<f`
owif:aqmif:yg:wpfy'k f a\:zd.k qk\d if owif:axmuf[m \uftawmf
jumatmif vlawGukd awG.qHak r:]ref:? okawoeawGvyk úf yD: tcsde< f l
a\:om:ju\wmyg`
11
tzGifhóSifhpmudk<f
owif:tyk'w f idk :f rSm t"du tpdwt f ydik :f óSpcf k yg&ifygw<f`
yxrydik :f u ützGiáfh vd.k ac;avh\w dS hJ owif:tppmyd'k f ]zpfygw<f`
owif:wpfyk'f\J. usefwJhtydkif:udkawmh üpmudk<fá vdk.ac;ygw<f`
owif:trsm:pkrSm wif]ycsifwJh t"duausm|kd:wpfck ygavh\Sdw<f`
tzGiehf .J pmud< k óf pS cf pk vH:k u tJ'aD usm|k:d eJ. qufó< G af e\ygr<f`
owif:OD: owif:pmyk'af wGrmS tzGiphf myd'k [ f m t]rJ&guswpf
ajumif:wnf:yJ a\:avh\ydS gw<f` tJ't D zGix hf rJ mS 'Dowif:\J. tajumif:
\if:eJ. tJ'x D rJ mS ygwJh ta\:tîuD:qH:k tcsufawGukd azmf]y\ygr<f`
tzGiahf umif:awG[m pmzwfoal wG\.J tm|ku H kd trdt\ zrf:<lóikd úf yD: tJ'D
owif:udk qufzwf]zpfomG :atmif pGr:f aqmifóikd yf gw<f`
pmud< k x f rJ mS u tzGix fh rJ mS ygwhJ tajumif:t\mawGukd quf
úyD: \Si:f ]yoGm:wmyg` tJ'grmS tao:pdwt f csuftvufawG? a]ympum:
aumufów k cf sufawGe.J 'Dtajumif:t\meJ. qufó< G af ewJh aemufcH
tajumif:\if:awG yg\Sd w<f` ta\:îuD:wJh tajumif:t\mawGudk
owif:\J.tpydik :f rSma\:úyD: odyt f a\:rîuD:wmawGukd aemufyikd :f rSm xm:
a\:oGm:\ygw<f`
owif:OD:aumif:wpfy'k u f kd atmufrmS azmf]yvdu k yf gw<f`
\Si:f vif:rSK? pum:toH:k tóSKef: |d:k pif:rSKeJ. owif:tcsuftvufawG udk
tpDtpOfusus a\:om:csufawGukd }|kpu kd jf unhyf g`
uaèm'D:<m:txnfcsKyfvkyfom:rsm:
tusyftwnf: juHKae\
12
owif:aqmif:yg:awGuawmh
ydkúyD: vGwfvGwfvyfvyfa\:vdk. \yg
w<f` a\:enf:awGvnf: trsm:îuD:
ygy`J
owif : aqmif : yg:qk d w mu
t]zpf t ysuf w pf c k u d k ]zpf ] zpf c sif :
a\:om: wif]ywmrsKd: r[kww f thJ wGuf
ta\: tîuD:qH:k tcsufukd owif:tprSm
wef:úyD: a]ymp\mrvdkygbl:` tzGifhu
vl w pf a <muf ? ae\mwpf a e\m?
'grS r [k w f w]cm:tajumif : t\m
wpfcck ek .J pmzwfwo hJ l odcsifvmatmif
qJ G a qmif oG m :\ygr<f ` 'gayrJ h pmyd k ' f a]cmuf y d k ' f a vmuf a'ocHawGtajumif:udk
a\mufvmwJhtcgrSmawmh 'Daqmif:yg:\J. t"du tajumif: t\mudk xnhfa\:]cif:tm:]zihf
owif:u ydk]yD:touf&if
pmzwfoo l ad tmif azmf]y\rSm ]zpfygw<f` vmr<f`
atmufrmS owif:aqmif:yg:aumif:wpfy'k u f kd azmf]yay:xm:
ygw<f` aqmif:yg:\J. tp? tv<f? tqH:k udk aocsmpGm pOf:pm:úyD:
csdwq f uf rdrd a\:om:xm:yHu k dk owd]yKyg` 'gt
h ]yif a]ympum: aumuf
ókwcf suaf wGe.J o|kyaf zmftzJ.G tóJ.G awG xdxrd rd \d ydS u
kH v
kd nf: rSwo f m:yg`
13
óSpo
f pfu:l ae.rSm AD<uferfrS zdeyfwu
dk o
f rm:i<f\.J
aysmfp\mrJhb&
14
15
übá a]cmufv:kH
owif:tm:vHk:rSm tc\muswJh ar:cGef:awGudk a]zúyD:om:
]zpf\r<f` tJ'aD r:cGe:f awGukd übá a]cmufv:kH vd.k ac;ygw<f`
16
csdex
f :kd junh\f avh \Swd <f` owif:OD:awGrmS 'D übá
juw<f`
t}F v d y f b momeJ . xk w f a &wJ h bef
aumuf y d k . pf owif : pmu owif : wpf y k ' f u k d
junh\f atmif`
17
w\wfwiG f "mwftm:]ywfawmuf
19
ódik if x
H u
J b<fae\mu qkw
d mawGuakd yg`h úyD:awmh emrnfpmvH:k aygi:f
üwrfá eJ. üw\efá rwlwmudvk nf: owdxm:junfh yg`
'Dawmh bm]zpfvJ
übá a]cmufv:kH vdyk J ta\:îuD:wmu ü'Dawmhbm]zpfváJ qkd
wmyJ` ud< k uf awmh pmzwfoal wGudk owif:awGa\:]yw<f` 'gayrJh
olw.dk u igw.dk 'Dowif:awG odz.kd vd\k .J vm:qkw d mukyd g odcsifjuw<f`
'Dowif:udk zwfv.dk igbmtusKd:\Srd mS vJv.kd ar:cGe:f xkww f wfjuw<f`
'Dawmh ud<k uf pmzwfou l kd owif:tcsuftvufawG ay:|ko H ufouf
wifru 'Dowif:\J. xl:]cm:csufaf wGuykd g \Si:f ]yay:\r<f`
owif:pmq\mawG[m rjumcEqko d vdyk J |SKyfaxG:wJh ódik if H
a\: ta]ctae vwfwavm wk:d wufrKS tajumif:udk a\:om:wif]y
wwfjuayr<fh tJ'Dwkd:wufrSKtajumif:udkawmh r\Sif:]yjubl:` 'grS
r[kwf olw.dk u bufaygi:f pHu k pGypf aGJ ]ymjum:csufawGukd t]ynft h pHk
a\:om:azmf]yayr<fh 'Dt]iif:yGm:rSKudpu P bmajumihf ta\:îuD:\wm
vJ qkw d mudak wmh r\Si:f ]yjubl:`
owif:a\:r<fq\kd if ud< k u fh < kd uf kd t]rJar:\rSmu-
• a]ymqkc
d sufe.J vkyaf qmifcsufawG tm:vH:k t]yif wu<f
ta\:îuD:wm bm\Sv d `J
• 'D]zpfay; wk:d wufrKS u igp h mzwfy\dowfîuD:twGuf b<fvkd
tusKd:\Sód ikd rf vJ qkw
d mygy`J
20
21
22
f wGuf vdt
tcef: (4)
owif:aumif:wpfy'k t k yfcsuf
f wGuf vdt
owif:\J. ta]ccH zJ.G pnf:wnfaqmufyt kH ajumif:udk a]ymcJh
úyD:ygúyD` tck owif:aumif:wpfy'k t f wGuf vktd yfcsufawGukd junfjh u
\atmifyg` 'DtcsufawGxrJ mS tcsuftvufreS rf sm:udk \\S]d cif:? tcsuf
tvufawG\\Sw d hJ \if:]rpfuadk zmf]y]cif:? bufvudk rf KS uif:]cif:? rûrûww
eJ. jum:ae]cif:? tajumif:tcsuf ]ynhpf ]kH cif:wk.d yg&ifygw<f`
wdusrSK
23
f wGuf vdt
pdppfa&zef]cif:
24
f wGuf vdt
25
f wGuf vdt
26
f wGuf vdt
udk:um:azmf]ycsuf
ud<
k uf owif:]zpfwahJ e\mrSm ud< k w
f idk af \mufaew<f qkd
\if udk<f]rifwm? jum:wmawGudk 'Dtwkdif: a\:vdkuf|kHygyJ` 'gayrhJ
rsm:aomtm:]zifhawmh udk<f\wJh owif:tcsuftvufawG qdkwm
w]cm:wpfa<mufa<muf? 'grrS [kwf wpfae\m\muae \wm` tJ'g
[m xkwf]yefajunmcsufvm:? tifwmAsL:vkyfwmvm:? taxmuf
txm:pm\Gupf mwef:awGvm:` b<fou l a]ymwmvJ`
tJ'vD kd owif:tcsuftvuf b<fuae \w<fqw kd m a\:
om:azmf]ywmudk ud:k um:azmf]ycsufv.kd ac;ygw<f` b<foal wGtae
eJ. owif:tcsuftvuf b<fu\w<fqdkwm od]cif:tm:]zihf 'D
tajumif:t\mudk olw.dk taeeJ. <Hjk unfoihf roif?h 'Dupd [ P m b<f
avmufta\:îuD:w<f qkw d mudk csdeq
f ódik yf gw<f` 'Dawmh owif:a\:
wJhol[m owif:\if:]rpfu a]ym]yvdkufwmukd wkduf|dkufpum:a]ym
27
f wGuf vdt
28
f wGuf vdt
29
f wGuf vdt
w\m:&ifóiS hf w\m:r&ifa]ym]cif:
wpfcgwavrSmawmh owif:\if:]rpfrsm:u olw.dk a]ymvdu k f
wJh tajumif:t\may;rSm uef.owfxm:wmrsKd: \Sw d wfw<f`
wpfa<mufu ola]ymwmtukefvHk:udk ol.emrnfeJ.wuG
a\:om:azmf]yódik w f <fv.kd cGiahf y:wmrsKd: \Syd gw<f` tJ'v D kd tifwmAsL:
rsKd:udk üw\m:&ifa]ym]cif:á vd.k ac;ygw<f` a<bk<stm:]zifah wmh rdrd
ud< k uf kd owif:axmuf]zpfwt hJ ajumif: \Si:f \Si:f vif:vif: today:úyD:
wJhaemuf a]ymjuqkdjuwmawG tm:vHk:[m w\m:&ifa]ym]cif:ygyJ`
ud< k uf aeúyD: ütvGwo f abma]ymygá vd.k b<fawmhrS p rurf:vSr:f
ygaveJ.`
wpfcgwpf\rH mS usawmh owif:\if:]rpfu ola]ymwmawGukd
owif:xJrmS xnhrf a\:yge.J vd.k a]ymwwfjuw<f` 'Dvkd tifwmAsL:
rsKd:usawmh ütvGwfoabma]ymwJhá tifwmAsL:rsKd:\<fvdk. qkdjuyg
w<f` ola]ym]ywJh tajumif:t\mawGu ]zpfaewJh ta]ctaeudk
em:vnfoabmaygufvmapygw<f` 'gayrJh tJ'Dtajumif:t\mudk
vltrsm:odatmif a\:cs]yzd.k u cufaew<f` 'grrS [kwv f nf: ud<
k u
f
ola]ymwmudk xnfha\:vkduf\if ol.twGuf raumif:wmrsKd: ]zpfae
wwfw<f` ud< k u f tvGwo f abm a]ymygv.kd oabmwlxm:úyD:\if
awmh uwdwnf\r<f`
tifwmAsL:vkyw f thJ cgwidk :f rSm ola]ymwmawGukd xnfah \:ókid f
ra\:ódik f tJ'v D el .J \Si:f \Si:f vif:vif:]zpfatmif vkyyf g`
30
f wGuf vdt
trnfrazmfvakd om owif:\if:]rpf
\Hzef\cH grsm:rSm owif:\if:]rpf wpfa<mufa<mufu ud< k hf
udk a\:p\m tajumif:t\mwpfcu k kd a]ym]ycsifw<f? 'gayrJh owif:
xJrmS olua]ymwm\<fv.kd emrnfrazmf]yapcsifb:l ` 'grsKd:udk owif:
xJrmS ütrnfrazmfvo kd l tpd:k \wm&ef\o dS w
l pfO:D ta]ymt\...á qdúk yD:
a\:om:azmf]yódik yf gw<f` 'Dvkd owif:\if:]rpfukd trnfrazmfvakd om
owif:\if:]rpfv.dk ac;ygw<f`
b<fcgrqdk udk<fhowif:twGuf tcsuftvufawGudk
üw\m:&ifa]ymqdck sufá \atmifyJ îudK:pm:\ygr<f` 'gayrJh tajumif:
t\mu ud< k ofh wif:twGuf wu<fu h kd ta\:îuD:aewm qk\d ifawmh
w\m:&ifr\ayr<hv f nf: 'Dvt dk rnfrazmfvw kd hJ owif:\if:]rpftaeeJ.
xnhaf \:ódik yf gw<f`
ukd<hfowif:\if:]rpfudk owif:xJrSm b<fvdkazmf]y\r<fqkd
wmudk tpuwnf:u oabmwlncD suf <lxm:\ygw<f` ol.emrnf
udk razmf]ybJe.J 'Dyñk Kd vf[m b<fvykd ñk Kd vfrsKd:qdw k mudak wmh wwfóikd f
oavmuf wdwu d sus azmf]yay:yg` Oyrm ütpd:k \wm&ef\o dS ál qkwd m
xuf übÖma\:&efîuD:Xme tqif]h rift h \m\Sîd uD:wpfO:D á qkw d mu ydúk yD:
tm:\Sw d mayg`h owif:\if:]rpftajumif: wdwu d sus azmf]yav? tJ'D
owif:u ckid rf mrSK\Sad vygy`J
trnfrazmfwhJ owif:\if:]rpfawGukd a\vJroH:k yge.J ` olw.kd
a]ymqkw d mawGukd emrnfe.J wuG razmf]y\wJt h cg olw.kd u olw.dk \J.
a]ympum:ay;rSmvnf: wm&ef<\l aumif:rSe:f rod ]zpfvmwwfw<f`
olw.dk \J. a&zefa]ymqkrd KS awGtay; b<fvrkd S t]ypfr]zpfóikd b f :l qkw
d m
odvmwJt h cg w]cm:vlawGtay;? 'grrS [kwf ]zpf\yfawGay;rSm t\rf:
uma\m a&zefwmawG? r|d:k rom:a]ymwmrsKd:awG vkyv f módik yf gw<f`
olwkd.vdkvm:wJh ódkifiHa\:? 'grSr[kwf vlrSKa\:udpPawGrSm vkdvm:wJh
bufuae a]ymcsif\m a]ymvmódik yf gw<f` ud< k ohf wif:xJrmS trnf
razmfwhJ owif:\if:]rpfawGukd rsm:rsm:xnhaf v? ud< k o
fh wif:u tm:
avsmhav ]zpfrmS yJ`
atyDowif:Xmeuawmh trnfrazmfwhJ a]ympum: aumuf
ókwcf sufawGukd ol.t]rifukd ra]ymbJ tcsuftvufawGuykd J a]ymwJh
a]ympum:awGrmS yJ oH:k w<fv.kd qkyd gw<f` atyDtaeeJ. atmufazmf
]yyg ta]ctaeawGrmS omvûif trnfrazmfwhJ owif:\if:]rpfukd oH:k
w<fv.kd qkw d <f` tJ'gawGuawmh (1) atyDu oH:k aeus owif:
31
f wGuf vdt
rûrûww
owif:wpfy'k rf mS buft]rifwpfcrk u \Sw d <fqw
dk m owif:
axmufwidk :f odygw<f` 'gajumifyh J olw.dk owif:awGtwGuf owif:
\if:]rpf trsm:îuD:qDuae owif:\<ljuwmayg`h 'grsKd:u txl:o]zifh
vlawG\.J t]rifawG trsKd:rsKd:uJ]G ym:aewJh ódik if aH \:eJ. vlrKS a\:vdu k pd rP sKd:
awG? a\G:aumufyrGJ q J < G yf aGJ wG? 'grrS [kwf w]cm:]zpf\yf tajumif:awG
udk a\:\wJt h cg ydúk yD:ta\:îuD:ygw<f`
udpw P pf\yfukd ud< k o
fh wif:xJrmS bufópS zf uft]rifukd xnfh
a\:xm:w<fq\dk if 'g[mrûwrSK \dw S <fayg`h ud< k o
hf wif:u wpfzuf
zufukd bufvu dk w f mrsKd:vnf: r\Sb d :l qk\d if 'g[m bufvu kd rf KS uif:
w<fv.kd qk\d r<fayg`h
'Dvqkd v dk u kd v f .kd tajumif:t\m wpfct k ay; bufópS zf uf\.J
a]ymqkcd sufe.J t]rifawGukd nDwrl ûwl ae\may: a\:om:\r<fv.kd qkd
vdw k m r[kwyf gb:l ` 'gayrJh t]rifu]GJ ym:rSK tajumif:udak wmh ud< k uf
\nfòeÏ :f azmf]y\ygr<f` a\G:aumufyrGJ q J <
G yf GJ owif:wpfy'k rf mS t"du
ódik if aH \:ygwaD wGtm:vH:k \J. t]rifawG rygb:l qk\d if tJ'o D wif:u rûw
rSK \Srd mS r[kwb f :l `
wpfa<mufa<mufay;rSm ]yif:]yif:xefxef pGypf x GJ m:w<f
qk\d if ud< k uf tJ'v D q l u D wH.k ]yefa]ymqkcd sufuykd g \atmif<\l ygr<f`
ol.ud< k o
f l umuG<cf iG u hf kd uk< d u
f ay:\r<f`
tpd:k \? 'grrS [kwf ódik if aH \:ygwrD sm:u ydik q
f idk x
f m:wJh owif:
Xmersm:[mvnf: rûrûww owif:a\:oifjh uygw<f` tJ'v D rdk S r[kwf
\ifawmh &g']zef.csdaewmawGv.kd yJ pmzwfy\dowfu <lqoGm:vdrfh
r<f` owif:awGrmS <kwpf t G qH:k ? owif:\J. tqH:k rSmyJ ]zpf]zpf t]rif
uJ]G ym:rSKtajumif:t\m wcsKd.udk \nfneÏ :f azmf]yay:w<f qk\d if tJ'D
owif:awG[m ydúk yD:awmh tm:\Syd gr<f`
32
f wGuf vdt
\Sif:vif:]cif:
owif:awGukd pmzwfy\dowfîuD:
em:vnf v G < f a tmif |d k : |k d : \S i f : \S i f : yJ
a\:oifyh gw<f` ta\:\Si:f zd.k qk\d if ud< k fu
t\if tawG: \Sif:zdk. vkdygw<f` owif:
ra\:cifrmS a\:\r<ht f ajumif:t\m tm:vH:k
udk em:vnfoabmaygux f m:úyD:om: ]zpf\
r<f` tJ't D wGuf vdt k yfwhJ tcsuf tvuf
awG\atmif ar:cGe:f awG rsm:rsm: ar:\r<f`
xda\mufwhJ ar:cGe:f awG trsm:îuD: ar:\r<f`
úyD:awmh owif: p ra\:cifrSm \xm:wJh
tcsuftvufawGukd pOf:pm: oH:k oyf \r<f`
tajumif:t\mudk aumif:aumif: em:vnf
oGm:úyDqkd\if tzGifha\:\r<fh |SKaxmifh udk
a\G:cs<f vmódik rf <f` tJ'aD emuf owif: \J.
usefwJhtydkif:udkvnf: tqifhqifh pkpnf:úyD:
a\:oGm:ódik yf gr<f`
ukd<f]riforûukd
\Si:f vif:]cif:qkw
d m omreft\yfom: em:vnfwhJ |k:d |k:d \Si:f \Si:f wwfódkifoavmuf
toH:k tóSKe:f eJ.yJ a\:wmudk qkcd siw f myg` uïr:f usio f al wGe.J AsL|du
k \uf \Sif:\Sif:vif:vif:
awGyJ oH:k wwfwhJ ynm\yfpum:awG? vltrsm: em:rvnfóikd w f hJ pum: azmf]yay:yg`
vHk:awG oHk:wmrsKd:udk a\Smifyg` \Sif:vif:]cif:qkdwmxJrSm pum:vHk:
uspfvspfwmvnf: ygw<f` pum:vH:k awGukd vkw d mxuf ydrk oH:k yge.J `
a<bk<soabmrsKd: r[kwb f J wdwu d sus oH:k óSKef:yg`
atmufrSm tckazmf]yr<hf owif:tzGihfpmydk'fu t}Fvdyf
bmomeJ. xkwaf &wJh tm\Sowif:Xmewpfcu k ]zpfygw<f` tJ'rD mS
a\:om:yHu k AsL|du k \ufawG a\:[efrsKd:ayguaf eygw<f`
33
f wGuf vdt
rav:\Sm:óSihf ]refrmódik if w
H .dk onf 4if:wk.d > ukeyf pPn:f csi:f
zvS<af om ukeo f <
G af \:udk wk:d ]rÛirhf nfh oabmwlncD sufwpf\yf
rjumrDrSm \\Sdawmhrnf]zpfajumif: rav:\Sm:ukefoG<fa\:
&efîuD:u jumoyaw:ae.u a]ymjum:onf`
\Sif:vif:]cif:qkdwmxJrSm zGihfqkd\Sif:]ycsufvnf:ygw<f`
tu<fI ud< k o hf wif:xJrmS üaiGaju:usHK.]cif:á qdw k hJ pum:vH:k ygvm
\if tJ'pD um:vH:k tajumif:udk pmzwfoel m:vnfatmif \Si:f ]yay:\yg
r<f` Oyrm-
üaiGaju:usK.H ]cif:qko
d nfrmS aiGazmif:yG]cif:> qef.usib f uf
]zpfúyD: ukepf nfóiS hf &efaqmifrKS aç:óSKef:rsm: usqif:vm]cif: ]zpfonfá
qkw
d mrsKd:aygh`
\Si:f vif:]cif:qkw
d m pum:vH:k uspfuspfe.J &guswkw d dk a\:wm
udkvnf: qkdvdkygw<f` t}Fvdyfbmom tygt&if bmompum:
tawmfrsm:rsm:rSm (uwWm:-îud<m- uH) yHpk eH .J &gusukd \Si:f vif:pGm
a\:om:juw<f`
34
f wGuf vdt
]ynfhpHk]cif:
udk<hfowif:xJrSm ta\:îuD:wJhtcsufawG usef\pfwmrsKd:
vH:k & r]zpfap\bl:` übá a]cmufv:kH udk ta]zay:|kw H ifru t"du
owif:\if:]rpfawGe.J awG.\r<f` t"duuswJh taxmuftxm:awGukd
pHpk rf:pdppf\r<f? t"duswJh ae\mudk ud< k w
f idk o
f mG :junh\f ygr<f`
ud<
k \hf .J owif:[m tJ'v D kd ta\:îuD:wJh tcsufawGay;rSm
wnfaewmyg` [ódKG ifrmS tdwpf af \m}g ]yef.aewJt h ajumif: owif:
aqmif:yg: a\:r<fqydk gp.dk ` tJ'rD mS 'Dupd eP .J ywfoufúyD: uïrf:usifwhJ
q\m&efwpfa<muf\w dS <fq\dk if ud<
k u f tJ'q D \m&efe.J oGm:úyD: awG.
qHpk um:a]ymoifw h <f` wpfa<mufa<mufu 'Dtajumif:eJ. ywfouf
vd.k avhvmcsufpmwrf: ]yKpkxm:wm\S\d if tJ'pD mwrf:udk zwfjunh\f
r<f` úrdK.xJrmS tdwpf f a&'emonfawG \Sad ewJh aq:|k\H w dS <fq\dk if
ud< k uf tJ'aD q:|ku H kd a\mufatmif oGm:junho f ihyf gw<f`
35
tcef: (5)
pl:prf:avhvm]cif:
t]zpftysufwpfck ]zpfymG :wJah e\mrSm rsm:aomtm:]zifh ud< k f
u \Srd aewwfwmajumifh tJ't D ajumif:udk odz.kd twGuq f \dk if tJ'D
t]zpftysufxrJ mS ud< k w
f idk yf g&ifcw hJ ?hJ 'grrS [kwf rsuf]rifawG.\Scd w hJ hJ
vlawGudk awG.qHkar:]ref: tifwmAsL: vkyf\ygr<f` 'gayrJh owif:
tawmfrsm:rsm:twGuf ud< k w f idk uf <
kd jf uyf pl:prf:avhvmúyD: owif:<l
ódik wf mrsKd:awGvnf: \Syd gw<f` Oyrm owif:pm\Si:f vif:yJG tajumif:
wd.k ? tpnf:ta&:yJG tajumif:wk.d ayg`h 'gt h ]yif owif:aqmif:yg:rsm:
twGuf vlawGe.J ae\mawGtajumif:udv k nf: ud<k w
f idk f avhvm<l
ódik yf gw<f`
36
37
38
39
tcef:(6)
awG.qHk ar:]ref:enf:rsm:
owif:axmufawGqw dk m owif:]zpfwahJ e\mrSm t]rJwrf:
t\efoifh \Srd aeódik yf gb:l ` 'gajumifyh J rjumcEqko d vdk rsuf]rifouf
aoawG? 'grSr[kwf tajumif:t\mwpfcck u k kd em:vnfwwfuïrf:wJh
olawGeJ. awG.ar:ju\wmyg` wpfcgwavrSm \mZ&wfrSKcif:wdk.?
obm& ab:tÊ\m<fw.kd 'Ef ud< k w f ikd cf pH m:vduk \f wJh um<uH\iS f
awGeJ. awG.\wwfw<f` 'grSr[kwf wpfckck pGyfpJGcHxm:\ol wpf
a<mufeJ.]zpf]zpf awG.\r<f` owif:aumif:wpfyk'f \zdk.twGuf
owif:axmuf[m rSeu f efwhJ ar:cGe:f udk rSeu f efwhJ trlt\meJ. b<fvkd
ar:\r<fqw dk mudk odxm:\ygr<f`
tifwmAsL:awmif:]cif:
ódik if w
H csKd.rSm tpd:k \xdyw
f ef:
yk ñ d K vf r sm:u pme<f Z if : eJ . cyf
uif:uif: aewwfjuw<f` olw.kd
eJ. awG.qHkar:]ref:r<f qdkvnf:
ar: cG e f : ud k îud K ay: \wmrsKd : ?
'grS r [k w f ol w k d . \J . a]ymcG i f h \
ykñKd vfe.J yJ vÏJ ay:wmrsKd:eJ. juHK\
wwfw<f` awG.r<f? rawG.bl:
qkdwmudkvnf: \uftawmfjumrS
]yefjum:wwfjuw<f` 'Dvkd ta]c
taeeJ . juH K \\if ud k < f u tJ ' D
<Ofaus:rëcsif: t\m\SdîuD: \J. ae.pOftpDtpOfukd\atmif <lxm:oifhygw<f` tJ'D
uJG]ym:wmuvnf: t\m\SdîuD: t]yifxGufvmwJh wpfcsdefcsdefrSm cEjum:]zwf &ifúyD:
xl:]cm:rSKwpf\yf ]zpfygw<f`
ar:cGe:f wcsKd.udk ar:]ref:ódik w
f mayg`h
tv<ftvwftqif\h dS wm&ef\o dS rl sm:eJ. oduïrf:cifrifxm:
\if awmfawmf taxmuftul ]zpfygw<f` t\m\Sîd uD:wpfO:D \J. tjuH
ay:ykñKd vfe.J cifrifxm:w<fq\dk if tJ't D \m\Sîd uD:eJ. tifwmAsL:vkyf
cGihf awmif:zd.k twGuf vrf:yGiahf eygúyD` ud< k uf t\m\Sîd uD:awG\.J twGi:f
a\:rSL:awG? ud< k af \:t\m\Sad wGe.J qufqaH ]ymqkw d ahJ e\mrSm usKd:óGH
40
îudKwif]yifqifyg
41
42
43
rSwpf rk w
S w f <fq\dk ifawmh wpfenf:enf:eJ. vufa\:wkd a\:
\r<f` vufa\:wkdoifwef:awG wufódkifygw<f` owif:axmuf
trsm:pkuawmh ud< k yf idk vf ufa\:wked nf:awG xGix f m:wwfw<f` Oyrm
übm]zpfv.kd vJqadk wmhá qkw d mudk ü .H áH ? üpD:yGm:a\:á udk üpD:/-á? ütpd:k \á
udk ‘Gov’ po]zihaf yg`h
a]ymorû pum:vHk:wkdif:udkvnf: a\:rSwfzdk. rvdkygbl:`
t"duuswJh a]ymqkdcsufeJ. udef:}Eef:awG? wpfa<mufa<mufu
a]ymwJh xif]rifcsufawGavmufuykd J a\:rSw\f ygr<f` tawG.tjuHK
\vmwmeJ.trû b<fpum:uawmh]zihf ud:k um:csufaumif: ]zpfr<fqdk
wmudk em:vnfvmrSm]zpfúyD: tJ'Da]ympum:udkvnf: csufcsif: wdwd
usus a\:rSwv f módik yf gvrd rfh <f`
owif:ra\:cifrmS ud< k \fh .J rSwpf ak wGukd pkpnf:xkwóf w k \f
r<f` tzGipfh myd'k f ]zpfvmódik w f hJ tajumif:t\mawGukd trSwt f om:
]y\if]y? 'grrS [kwv f nf: w]cm:ta\mif rife.J rsOf:om:? úyD:awmh quf
pyfaewJh tajumif:\yfawGukd aygi:f pnf:\ygr<f` rSwpf u k kd 'Dvkd pkpnf:
xkwóf wk ]f cif:tm:]zifh owif:ay;rSm ydúk yD: \Si:f vif:vmr<f` 'gqk\d if
a\:\wm vG<o f mG :ovdk a\:wJh tajumif:t\mawGvnf: tquftpyf
rdr<f`
tckatmufrmS a\S.ydik :f (tcef: 3? pmrsufómS 12) rSm azmf]y
cJw
h hJ tar\du]ynfaxmifprk mS pD:yGm:a\:wH.k qkid :f wmajumihf uaèm'D:
<m: txnfcsKyfvyk if ef:awG xdcu dk \f yHt k ajumif: owif:<lcw hJ hJ owif:
axmuf\.J rSwpf pk mtkyu f kd erlem azmf]yay:vdu k yf gw<f`
44
tJ'v
D kd ar:cGe:f rsKd:tpm: übmajumifv
h áJ ? üb<fvv
kd áJ qdw
dk hJ
ar:cGe:f rsKd:awG ar:\ygr<f` Oyrm-
45
46
tajumif:t\mwpfcu k kd \vmwwfjuygw<f`
tifwmAsL:vkyfpOftwGif:rSm owif:\if:]rpfawGu udk<fh
ar:cGe:f tay; b<fvw kd .kH ]yefovJ qkw d m udk rSwxf m:yg` tcsufwpfck
udk a]ymwJh tcg vufo:D vuf armif:wef: a]ym ovm:? vufnKdÛ :aiguf
aigux f :dk a]ymovm:` pdwv f KS yf\mS :úyD: 'l:óSe.f ovm:` aemufúyD: ol.\J.
aetdr?f |k:H cef: taetxm:udv k nf: rSwo f m:\yg r<f` 'Dtao:pdwf
tcsuf awGajumifh owif: uouf&ifvKS yf\mS : vmwwfygw<f`
üxif]rifcsufá awmif:cH]cif:
owif:\if:]rpfwpfOD:u xif]rifcsufay:zdk. ]iif:qkdwmeJ.
ueOD:rSm juHKqk\H \if pdwd rf ysufyge.J ` aemufwpfrsKd: vSnahf r:yg` 'grS
tvkyrf ]zpfao:\if 'Dtcsuf[m olw.dk taeeJ. xif]rifcsuf tay:oifh
qH:k ? olw.dk t]rifukd ta]ymoifq h :kH ]zpfwhJ tajumif: em:cs\ygr<f` tJ
'grv S nf: olw.dk u xif]rifcsuf ray:ao:bl:qk\d ifawmh olw.dk tae
eJ. tckvkd xif]rifcsuf ray:wJt h ajumif:udk owif:xJ xnfah \:\vdrfh
47
r<f qdw k mudk \Si:f ]yvdu k yf g` 'gq\dk if olw.kd taeeJ. wpfpw kH pfcu
k kd zH:k
uG<fxm:w<fvdk. pmzwfy\dowfîuD:u xifoGm:r<fqdkwmudk tJ'D
owif:\if:]rpfrsm:u odxm:juygw<f` 'gt h ]yif olw.dk \J. xif]rifcsuf
awG ryg\if ud< k ofh wif:[m ckid v f rkH KS ody\f rdS mS r[kwbf :l qkúd yD:awmhvnf:
olw.dk udk azsmif:zsódik yf gw<f`
b<fvykd ]J zpf]zpf owif:\if:]rpfu xif]rifcsuf ray:csifb:l
qk\d ifvnf: ol.tcGit hf a\:udk av:pm:\ygr<f` a<bk<stm:]zifah wmh
owif:\if:]rpfu xif]rifcsufay:zdk. ü]iif:qdkw<fá qkdwmudk xnfh
ra\:yge.J ` tJ'yD ñk Kd vfu xif]rifcsuf üray:bl:á vd.k yJ a\:yg` 'gu
rûwrSK \Syd gw<f`
owif:\if:]rpfwpfO:D u ra]zonht
f cg...
ódik if aH \:orm:rsm:u rsm:aomtm:]zihf owif:axmufar:wm
awGukd wnfw h nfh ra]zqkw d wfb:l ` 'grsKd:qk\d if ud<k afh r:cGe:f udk xyf
ar:yg` 'grS tvkyrf ]zpf\if ar:cGe:f udk pum:vH:k toH:k tóSKef: a]ymif:ar:
yg` aemufq:kH taeeJ. ol.tajumif: aumv[mvawG? ]ypfwifa&zef
csufawG ud< k jf um:xm:\wmawG a]ym]yúyD: ar:yg` owif:\if:]rpfu
ud<k [
f m wpfzufu a]ymwmawGukd jum:xm:úyDqw dk m od\if ud< k af r:
wJh ar:cGe:f udk ydúk yD: wnfw
h nhf a]zvmwwfygw<f`
48
49
awG.qHúk yD: ol.\J. acsycsuaf wGukd owif:<l\wm rsK:d vnf: \Sw d wfw<f`
'D tcgrSm udk<fu rûrûww ]zpfapcsifwJh tajumif: \Sif:]yyg`
ol.taeeJ.owif:rSm:awGukd ]yifqifóikd w f hJ tcGiahf umif: ]zpfajumif:udk
vnf: \Si:f vif:a]ym]y\ygr<f`
ar:cGef:awGudk vG<fvG<fuae p ar:yg` a]z\tcufqHk:
ar:cGe:f udk aemufq:kH rS ar:yg` 'gq\dk if a]z\cufwhJ ar:cGe:f udk awG.qHo k l
u ra]zbl:qk\d ifawmifrS ola\S.rSm a]ymcJw h mawGukd owif:tcsuf
tvufwcsKd.awmh \vdu k óf idk yf gw<f`
owif:\if:]rpfu ud< k ef .J zke:f ra]ymbJ zke:f csypfvukd w
f <f?
tawG.rcHbJ wHcg:ydwyf pfvu kd w f <f qk\d ifvnf: pdwrf ysufyge.J ` ud< k f
u owif:axmufy`J ola]ymvmatmif vkyzf .dk u uk< d w hf m&efyaJ v`
waphwapmif: |kyyf v
kH mÏ tifwmAsL:rsm:
waphwapmif: |kyfyHkvÏm\J. oabmu vlwpfa<muf\J.
"avhp|ku d u f dk ay;vGiaf tmif a\:zd.k yJ` 'gajumifh owif:\if:]rpf ykñKd vf
udk oufaomifo h ufomeJ. vGwv f wG v
f yfvyf a]ymqkcd iG ahf y:xm:\r<f`
'Dvkd tifwmAsL:rsKd: vkyfr<fqkd\if aocsmpGm îudKwif]yifqifoGm:\
ygr<f` 'grS udk<fhtifwmAsL:u vdkcsifwmudk acsmacsmarmarm
\ódkifr<f` udk<fu tcsdef<l]yifqifcJhwJhtwGuf udk<fhudk a]ym]yr<hf
owif:\if:]rpfuvnf: oabmusvrd rhf <f` ola\:om:cJzh :l wJh aqmif:yg:
udk ud< k uf \nfneÏ :f a]ym]yódik o
f vm:? olwufcw hJ hJ ausmif:udk a]ym]y
ódik rf vm: po]zifah yg`h
waphwapmif: |kyyf v kH mÏ twGuf tifwmAsL:vky\f if ol.\J.
t]yKtrlukd }|kpu kd f avhvm\ygr<f` wu<fv.kd tcsde\f r<fq\kd if
ol.tdrrf mS b<fvakd ew<f? |k:H rSm b<fvakd ew<f? bmudk &goemyg
w<f qkw d mawGutp avhvmoifyh gw<f` owif:aumif:awGqw dk m
vlawG\.J vSKyf\mS :vkyaf qmifrKS awGukd azmf]yay:ygw<f`
50
51
tcef: (7)
w\m:r&if opfcw
k v
f rSJ ë owif:twGuf taxmuftxm:rsm: \zd.k rvG<u
f yl g`
52
53
t]rJwrf: pdppfyg
taxmuftxm:awGu vdrfvnfvSnfhzsm:wmrsKd:? rSm:<Gif:
azmf]yxm:wmrsKd:awGvnf: \Sw d wfwt hJ wGuf owdawmh xm:\ygr<f`
ud<
k \f wJh taxmuftxm: tcsuftvufawGukd pdppfyg` ud< k o
hf wif:
pm? pmapmifrmS 'Dtajumif:eJ.ywfoufúyD: t\ifu b<fvkd a\:om:
azmf]ycJzh :l ovJ qkw
d mudk ]yefzwfjunhyf g` ud<k u f tJ'v D kd ]yefzwf
rxm:\if t\ifv?l 'grrS [kwf uk< d ahf \S.u rSm:cJw
h t
hJ rSm:rsKd:udk 'Dwpf
îudrrf mS vnf: xyfrmS :wwfygw<f`
54
pdefac;csuf
owif:a\:om:]cif:
owif:a\:om:]cif:[m owif:axmuftaeeJ. pma\:pm:yJG
rSm xkid v f ukd w
f t
hJ cgusrS pwm r[kwyf gbl:` a\:om:]cif:qkw d m[m
pOf:pm:]cif:ygyJ` owif:axmuf[m owif:twGuf pdwu f :l \úyDqu
dk
wnf:u 'Da\:om:]cif:uvnf: pwm]zpfygw<f` tJ'aD emuf t"du
tcsufukd \SmazGwm? ar:cGe:f awG ar:]ref:wmeJ. tao:pdwt f csufawG
pkaqmif:wm pwJh owif:vdu k af ewJh wpfcsdev
f :kH rSmyJ a\:om:]cif:u
'Gew
f v
GJ udk yf gvmw<f` owif:axmufu olpak qmif:\\Sv d mwJh tcsuf
55
tcef: (8)
tzGifh
tzGióhf pS rf sKd: \Syd gw<f` wku d |f u kd t
f zGiefh .J tzJ.G tóG.J tzGiyfh g`
wkud |f u
kd t f zGiu hf pmzwfou l kd owif:\J. yifrtajumif:t\m
udk wef:a]ym]yay:w<f` (yxrOD:qH:k &gusrSmyJ púyD: a]ym]ywm ]zpf
ygw<f`)
tzJ.G tóJ.G tzGihf uawmh ]zpf\yfwu dk av:wpfc?k 'grrS [kwf
ta]ctae wpf\yfrmS \Sad ewJh vlwpfa<mufukd Oyrmay:vd.k ]zpfap?
'grrS [kwf ]rifuiG :f wpfcu k kd o|kyaf zmf]yvd.k ]zpfap t]rJpw<f` tJ'D
azmfusL:csufawGu owif:aqmif:yg:\J. t"dutajumif:t\mudk
azmf]yay:w<f? 'grrS [kwv f nf: 'Dowif:ay;rSm pdw&f ifpm:vmatmif
qJaG c;vdu
k w
f <f` aemufyikd :f usrS pma\:olu ola]ymcsifwhJ t"du
tajumif:t\mudk wku d |f u dk af ]ym]ywmrsKd: ]zpfygw<f`
b<fvkd tzGirhf sKd: a\:rvJqw dk muawmh ud< k u f owif:OD:
a\:rSmvm:? owif:aqmif:yg: a\:rSmvm:qdw k ahJ y;rSm rlwnfw<f`
wkduf|dkuftzGifh
56
h nf`
cJo
'DtzGix
hf rJ mS b<fov l J (}syeftpd:k \)? bmvJ (aus:vuf
vrf:rsm: azmufvyk zf .kd oabmwlw<f)? b<frmS vJ ([Gmzef:]ynfe<f
rSm)? bmajumifv
h J (bde:f tpdu
k af vsmah pzd.k twGu)f qkw
d mawGyg\dS w<f`
befaumufy.kd pfu tzGi.hf ..
&g:vfpwm: |kyof u
H rk E
í tD ae]zifh |ky]f rifojH um: csefe<f
kd o
tzJG.tóJG.tzGihf
owif:aqmif:yg:twGuf qdk\ifawmh
tzJ.G tóG.J tzGiu fh ydk oifah wmfw<f` owif:\J.
t"d u tajumif : t\mud k a]ym]yzk d . twG u f
pma\:q\mu pdwf&ifpm:p\maumif:wJh Oyrm
wpfc?k 'grrS [kwf wpf a<mu af <muf tajumif:
t]zpftysuf Zmwfvrf:wku d av: wpfy'k ?f 'grS
r[kwv f nf: ]zpf\yfuav:wpfcek .J t]rJ ed'ge:f ysKd:
avh \Sdygw<f` 'Dvdka\:]cif:]zihf pmzwfolyg 'Dvyk of m:rsm:xJrS wpfa<muf tajumif:eJh tzGiu
fh kd
'DxrJ mS ud<k w
f idk &f if cHpm:rdvmw<f` pódkifygw<f`
57
ukecf o
hJ nhf oDwif:ywfu zl:cufvrf:ay;rSm ydu k q f aH wmif:
\rf:aeonhf t|d:k ay; ta\wifnpfórG :f aeaom rde:f uav:i<fukd
[Gyf qlqif (31 óSpf) u rrSwfrdcJh` odk.aomf wpfpHkwpf\m
aphaqmf rSKajumifh olu\yfúyD: 10 bwf ay:vSLcJrh o d nf`
uav:u yd k u f q H u d k r junf h b J ol . rsuf ó S m ud k o m
pl:pku
d jf unfh aeonf`
üarará
uav:ru wk:d nÛi:f pGmac;\if: ol> npfywfayusaH eaom
yg:]yifay;od.k rsuf\nfpawG vdrq hf if:vmonf`
xdpk um:vH:k ajumifyh if juHKawmihjf uHKcJ tcGit hf a\:t]zpf
oH:k óSpjf um uJu G mG aecJ\h aom b&óSpcf > k ajuuJzG < G t f ]zpfonf
tqH:k owfomG :\awmhonf...`
ütJ'aD e\mudk uïefawmfw.dk a\mufomG :juwJt h cg tareJ.
orD:u wpfa<mufukd wpfa<muf zufúyD:awmh idak ejuwke:f á [k
[Gyft]zpfudk pdwf&ifpm:úyD: a\mufvmaom \Jwpfa<mufu
a]ym]yonf`
touf ckepfópS \f dS umqGerf ifyw G uf kd vGecf ahJ om oH:k óSpu f
cGecf if\dS aqGrsKd:wpfO:D aetdrrf aS eI uaèm'D:<m:vlq:kd }dE k :f u
]yef a y:qJ G o G m :cJ h o nf ` [G y f o nf &rf : enf : yl a qG : pG m ]zif h
orD:i<ftm: \SmyHkawmf zGifhcJhaomfvnf: aemufqHk:rSmawmh
arûmfvifch sufuek q f :kH um vufavûmh cJah vonf`
58
59
tzGiu
fh kd üóSpáf rxm:ygeJ.
60
rsKd:eJ. pzGiw
hf <f` 'gukd wpfenf:a]ym\\if owif:udk üóSpáf xm:w<f
vd.k a]ym\ygr<f`
vmtkdódkifiHu t}FvdyfbmomeJ. xkwfa&wJh 'Dowif:udk
junhyf g`
tJ'o
D wif:udk tckvkd ]yefa\:\ygr<f`
bkd\Dcrfaq:]ynfe<frS awmifolv<form:rsm:onf
rd:k \moD pyg: 80 \mckid óf KS ef:eD:yg:udk \dwo
f rd :f úyD:aeúyD]zpfajumif:
tpd:k \wm&ef\o dS w l pfO:D u a]ymjum:onf`
pkpak ygi:f v<fa]r 24792 [ufwm\So d nft h euf [ufwm
19530 cef.udk \dwfodrf:úyD:pD:oGm:úyD]zpfajumif: ]ynfe<f
v<f<mpdu k f ysKd:a\:óSihf opfawm|k:H tîuD:tuJ bGecf rfzeG rf mcsyfu
a][onf`
61
62
63
xdyw
f ef:Adv
k cf sKyfîuD:cifneG .f óSihf w]cm:wm&ef\dS ykñKd vfrsm:
onf apwDawmfopfwpfql wnfaqmufa\:twGuf vSL'ge:f aiG
usyf 17.5 oef : ud k <ref a e.u r\rf : uk e f : úrd K .e<f w G i f
vufc\H <lcjhJ uonf vd.k ]zpfygw<f`
64
tzGiu
fh kd rcsJ.vGe:f yge.J
65
bmxl:]cm:ovJ
vd.k a\:r<ht
f pm:-
66
tzGiu
hf kd a\:zd.k twGuf tjuHay:csuf
tzGiphf myd'k u
f kd a\:\wm[m azmf]rLvmwpfct k wkid :f vdu
k f
a\:|krH sKd: vG<w
f mr[kwyf gb:l ` b<fou l bmvkyw f <f? b<fae\mrSm
qkúd yD:yJ a\:\r<fv.kd yHak oum:us r\Sb d :l ` owif:t]zpftysufay;rSm
rlwnfúyD: a\:\wmrsKd:yg`
um:wku
d rf KS wpfc]k zpfúyD: vlav:a<muf aoqH:k cJw
h <fq\kd if-
67
um:wku
d rf KS ]zpfwahJ e\mu omrefae\mrsKd: r[kwb
f :l ? vl
vnf: raobl:qk\d if b<fae\mvJqw kd mudk tav:ay:\ygr<f`
68
]zpfap? ydúk yD: tpGr:f xufwhJ iSuzf sm:aq:awG xkwóf ikd zf .kd avhvmprf:oyf ]refrmódkifiH\J.
yHkóSdyfrD'D<mvkyfief:[m
aewJh odyyHí nm\Sirf sm:tajumif:uae]zpfap pódik yf gw<f` ta\S.aawmiftm\SrSm
tzGiu fh kd b<f|KS axmifu h ae a\:rvJv.kd pOf:pm:wJt h cgrmS tao:i<fqHk:ygyJ`
udk<fhbmom ar:cGef:xkwf\rSmu b<folawGu udk<fhowif:pmudk
zwfrmS vJ` olw.dk wpfawG[m omref pmzwfy\dowfawGyv J m:` ynm
wwfawGvm:` txl: uïr:f usio f al wGvm:` ódik if ]H cm:om:awGvm:` ud< k hf
pmzwfy\dwo f wftwGuf pdwt f &ifpm:qH:k eJ. wefz:kd t\Sq d :kH ]zpfr<hf |SK
axmifu h kd a\G:cs<f\ygr<f`
69
tcef: (9)
owif:udk pkpnf:]cif:
ud<k uf owif:tzGiu hf kd b<fvkd a\:r<fv.kd a\G:cs<f pOf:
pm:úyD:úyDq\dk if usefwthJ ydik :f udk qufúyD: yHak zmf<ól ikd yf gúyD` pmzwfou l kd
t"dutajumif:t\m? 'grrS [kwf |SKaxmift h ajumif:udk a]ym]yúyD:oGm:
úyDav` 'Dawmh tck tJ'gukd qufúyD:\Si:f ]y\awmhr<f` owif:\J. pmud< k f
[m tzGiu fh kd taxmuftul ay:\r<f` b<fvkd ay:\rSmvJ` tao:
pdwt f csuftvufawG? a]ympum:aumufów k cf sufawG? aemufco H rkid :f
awGtm:]zihf taxmuftulay:\rSm ]zpfygw<f`
'gayrJh tJ't D ajumif:t\mawGukd b<fvkd tpDtpOfxm:úyD:
a\:\rSmvJ` owif:aumif:awG[m tajumif:t\mawGukd tusKd:oifh
tajumif:oifh wif]yxm:avh \Syd gw<f` ud< k af \:vdu k w f hJ pmwpfy'kd f
ay;rSm pmzwfoltwGuf odcsifp\m ar:cGef:awGay;vmr<f` 'gudk
ud<k uf aemufwpfy'dk rf mS a]zay:\r<f` tJ'pD myd'k af y;rSm rlwnfúyD:
aemufwpfy'kd u f kd qufa\:oGm:\ygr<f`
rSwpf u
k jkd unhúf yD: pOf:pm:yg
70
owif:OD:rsm:
ódik if w
H idk :f rSmyJ tJ'óD ikd if u
H kd b<fvw kd nfaxmifw<f? ódik if \H .J
ol\aJ umif:awG? <Ofaus:rSK"avhx:kH pHwpfcck k pwifcyhJ kH po]zifh tpOf
tvm tajumif:t\mawG \Sw d mcsnf:ygy`J 'Dtajumif:awGukd a\:wJh
tcg tp tajumif:tcsufawGuaeyJ pa\:úyD: ta\:tîuD:qH:k udpeP .J
ed}:Hk csKyfjuw<f` &wMKawGuv kd nf: 'DypkH eH .J yJ a\:juwmyg`
'gayrJh owif:OD:uku d sawmh txufuyHpk eH .J qef.usifbuf
a\:\w<f` owif:pmzwfy\dowfqkdwmu bm]zpfovJqdkwmudk
csufcsif:odcsifwm` 'Dvdkowif:a\:enf:udk üyd\rpfaZmufxdk:á? 'grS
r[kwf üîwd}aH Zmufx:kd á yHak \:enf:vd.k ac;ygw<f`
tzGifhóSifhywo
f uf I qupyff rSKtpOf?
aemufcHorkdif:ajumif:
ydkúyD:]ynhfpkHaom tcsufrsm:?
tao:pdwfrsm:?
aumuókf wfpum:rsm:?
aemufcHorkdif: ponfrsm:
ta\:rîuD:aom
tcsufrsm:
71
72
uaèm'D:<m: txnfcsKyfvyk o
f m:rsm: tusyftwnf:juHKae\ |kd:|kd:\Sif:\Sif:azmf]yay:w<f`
tzGiu fh puf|Hk 12 |k
H
zóGr:f yif? uaèm'D:<m: (atyD)-tar\du]ynfaxmifpw k iG f pD:yGm:a\: ydwv f u dk \f w<f qdw k
hJ
ta\:tîuD:qHk:
udk:um:azmf]yxm:w<f`
csvu
dk of ]zifh tqkid :f óSpq
f idk :f rS wpfqidk :f yJ]zpfomG :\m tvkyo
f rm: trsm: 'gajumifyh J vltrsm:u
u a]ym]yonf`
aumufókwfazmf]ycsuf
'Dpum:xJrSmpuf|kHawG
tajumif:a\m? tar\du\J.
tvkyt f ukid f \\Sad ejuúyD: wpfO:D vûif wpfvysrf:rû a';vm 40 cef. yg\SdoGm:w<f`
73
tzGiu fh tajumif:t\mud
k 4if:wk.d > armfawmf<mOfrsm: úrdK.awmfwiG :f ok.d &ifa\mufvm
qufúyD: tao:pdw
f ]cif:udk wm:]rpfonfh \Jtygt&if t]cm:tmEmydik rf sm:óSihf tcsif:rsm:
azmf]yay:w<f`
aeaom tqkyd g <mOfarmif:rsm:tm: vlpck \GJ ef rD:owfum:a]cmufp:D udk
'grmS vnf: |d:k |d:k \Si:f \Si:f yJ`
aemufcHorkdif:`
a]rmufyifkd :f ]ynfe<frsm:rS tiSm:<mOfrsm: úrdK.awmfwiG :f od.k
a\S.u owif:rSm
&ifa\muf]cif:udk wm:]rpfonfh pnfyifom<mtrde.f onf t}Fgae.u
aemufco H rkid :f udk owif:\J.
ódik w
rav:\Sm:ukríEDwpfck]zpfaom [dk&g}sifhwif: o<f<lydk.
aqmifa\: ukrE í o D nf zóGr:f yifrS y\ufv(d yf)óSihf y\ufv(d yf)rS ]ynf
tiSm:<mOfarmif:awGbufu
cHpm:\wmudk <mOfarmif:
74
&ifaiGceG w
f :kd ]rÛi]hf cif:óSihf uav:tvkyo
f rm:rsm:tm: ydwyf if
]cif:qkid \f m Oya'rsm:udk trsKd:om:vÏwaf wmfu <ae.]y÷mef:vdu k yf g
onf`
75
owif:aqmif:yg:
owif:OD:awGudk yd\rpfaZmufxkd:yHkeJ. a\:avh\Sdayr<hf
owif:aqmif:yg:awGuu kd sawmh yHpk t
H rsKd:rsKd:eJ.a\:om:ódik yf gw<f` a\:
om: yHk tjurf:zsif:yHpk u
H awmh atmufrmS azmf]yxm:wJh yHpk t H wkid :f yg yJ`
]zpf\yfwpfct
k ajumif:
tp vlwpfa<muftajumif: Zmwfvrf:wkduav: 'grSr[kwf
odk.r[kwf odk.r[kwf
erlemwpfck ae\mwpfae\mtajumif:`
tqH:k xdrw
d hJ aumufów
k pf um:? Zmwfvrf:wk?d 'grSr[kwf aqmif:yg:tpydik :f eJ. óG<af ewJh
tajumif:t\m`
76
77
v<f? qH:k oH:k yg:pvH:k udk pepfwus wnfaqmuf<\l wmrsK:d yg` 'gajumifh
owif:OD:awGvkd atmufq:kH ykid :f uawmh ta\:rîuD:bl:qkúd yD: ]zwfxw k f
ypfvu kd v
f .kd r\bl:`
tckatmufrmS azmf]yvdu k w
f hJ owif:aqmif:yg:u ta\mif
taoG:xdrw d hJ aumufów k pf um:? t"dymí <f]ynh&f wJh tao:pdwt f csuf
tvufe.J \Si:f vif:csufawGt]yif bm]zpfaew<fqw dk mudv
k nf: odom
xif\mS :atmif a\:]yxm:wm awG.\ygw<f` pma\:olu olu< kd w
f idk f
avhvmawG.\Scd sufawG? taxmuftxm: okawoeeJ. awG.qHak r:]ref:
vd.k od\wmawGukd pepfwus aygi:f pnf:úyD: csdwq f ufrrd d a\:xm:wm
yg` 'Dowif:aqmif:yg:\J. tzGipfh myd'k u f akd wmh a\S.tcef:awGrmS awG.cJh
úyD:om: ]zpfygvrd rhf <f`
78
79
80
vltrsm: pk:d \draf eonfu úrdK.> vlrKS b& yHpk aH ]ymif:oGm:rSm 'Dpmyd'k u f t"du tajumif:
udk ]zpf>` t\mîuD:atmufu
raumif:rSKrsm:u t]rJvykd if befaumufóiS hf qufó< G af e>` aemuf tajumif:
t\mwpfckqDudk
<if:wkd.xJwGif <refóSpfu ppfwyft\m\Sdrsm:óSifh úrdK.cH&efxrf:rsm: acsmacsmarG.arG.uav:
aygi:f úyD: uèmvSncfh \D:onfrsm: ae\m]zpfonfh úrdK.v<faumif naç: ul:oGm:wm awG. \r<f`
\Sd aç:onfrsm:xHrS aiGnÛpfonhf t}wd vdkufpm:rSKvnf: ygonf` csif:rdik [
f m |kyyf idk :f om
a]ymif:vJae|krH u vlrKS a\:eJ.
tvm:wl <refóSpfuyif \nf:pm:aumifrav:u ódkifiH]cm:om:wpf <Ofaus: rSKawGvnf:
a<mufaemuf ygoGm:onfhtwGuf a'go]zpfaeaom \Ju csif:rkdif a]ymif:vJvmyHkudk
avqdyw f iG f ypfcwfc\hJ m tDwvDvrl sKd: {nfo
h nfópS Of :D 'Ef\m\\So d mG : azmf]yxm:w<f`
cJo
h nf` tdwpf af \m}guvnf: befaumuf\dS yufyek :f rSmvdyk J qk:d \Gm:
aeonf` csif:rdik w f iG f ydq
k :kd onfu aqmifjumúrdKifrsm:Y t\G<rf a\muf
ao:aom rde:f uav:rsm:ukd oH:k ae]cif:]zpfonf`
rdb
k ikd :f zke:f rsm:]zifh [efa\:w]y]y OD:a\u wk:d vmaeonf` a]ymif:vJomG :yHk tajumif:udk
<if:rSm befaumufwiG af wmh csr:f omâu<f&]cif:> ]y<k}yf if ]zpfonf` aemufcHorkdif:eJ.a\m
pm:awmfqufwiG v f nf: xkid :f ódik if aH ]rmufyikd :f }kEaf qmif ücefww
k áf udk udk<fwdkifowif:vkduf
txl:wnfcif:onf` <if:rSm aumufnÛif:]zifh pm:\aom [if:vsm awG.\SdcsufeJ.yg
]zpfonf` qkid w f iG f }pfwmorm:wpfa<mufu xdik :f oDcsif:awGtpm: aygif:a\:xm:w<f`
}ïef'ifAm> tar\duefaus:vufaw:udo k m oDqadk eavonf`
81
82
zdwzf w
d af wmufaeaom [Ge'f gtufaumh um:opfîuD:]zifh armif:&ifvm
onf` xk.d aemuf pmtdwu f av:]zifh tvSLaiGay:vSLúyD:aemuf pUef.
20 tjumrSm ]yefomG :juonf` bke:f îuD:rsm:> w\m:pm\Gwq f o kd u H kd
vÏihfxkwfay:aeaom toHcsJ.atmfvHîuD:ay;wGif vltrsm:udk vm
a\muf bk\m:\Scd :dk ju\ef zdwaf c;aom t&ga\miftvHîuD:udk vÏix fh x l m:
onf` xdt k vHîuD:ay;rSmawmh rdb k ikd :f zke:f ukrE
í îD uD:wpfc>
k wHqyd u f kd
awG.\onf` rvSr:f rurf:rSmawmh rde:f rysKdo:kH a<mufonf w\m:pm
awGukd tm|krH ]yKbJ tcsif:csif:\<farm a]ymqk\d if: qlygpwk:d qkid îf uD:
wpfqidk > f ajumf]imudk junh|f KS aejuavonf`
83
aqmif:yg:rsKd:vnf: \Sw
d <f`
• ae\ma'owpfct
k ajumif: azmf]ywJh c\D:oGm:aqmif:yg:rsK:d vnf:
\Sd w<f`
• owif:pHpk rf:a\:om:\wJh aqmif:yg:rsK:d uawmh enf:enf:wmoGm:
w<f` 'Daqmif:yg:rsKd:udk aoaocsmcsm tuGucf s?
tifwmAsL:awG vky?f ]zpfwahJ e\mawGqD ta\mufomG :?
taxmuftxm: rSww f rf:awGudk okawoevky?f
cJ]G crf:pdw]f zmpo]zifh îudK:pm:yrf:pm: vky\f w<f`
'Dvakd qmif:yg:rsKd:u wpfpw kH pfa<muf? vkyif ef:wpfc?k
tpd:k \wpfz.GJ u wpfcck u k kd zH:k uG<zf .kd îudK:pm:aewJh tcgrsKd:rSm
owif:vdu k úf yD: a\:\wJh aqmif:yg:rsKd:yg`
84
tcef: (10)
a]ympum: aumufów
a]ympum: aumuf ó k w f c suf a wG u
owif:ukd <Hjk unfrKS \Sad pw<f? joZm\Sad pwmajumifh
wu<fta\:îuD:ygw<f` 'Dpum: aumufów k f csuf
awGu tzGirhf mS azmf]ycJw h hJ tcsutf vufawGukd ydúk yD:
\S i f : vif : ]ynh f p k H a tmif axmuf u l a y:ygw<f `
owif:\J. t"duuswJh tcsufawGukd ydúk yD: av:euf
atmif v nf : tav:aqmif : ay:w<f ` pmzwf
y\dowfîuD:u a]ympum: aumufókwfcsuf uae
bmomw\m:rsm:\J.
wpfqifh owif: \if:]rpfu a]ymwmudk wku d |f ukd ef m:eJ.qwfqwf üjum:á tqkdtrdefðrsm:u
apygw<f` 'gh t]yif tJ'o D wif:\if:]rpf\.J taetxm:? pdwcf pH m:rSKeJ. ukd:um:p\myg`
tusifhp|dkuf wkd.udkyg pmzwfy\dowfîuD:taeeJ. xdawG.cHpm:cGifh
\apygw<f` 'Dvdk a]ympum: aumufókwfcsufawGyg\if owif:u
úrdKifomG :w<f` pmzwfot l aeeJ. owif: tcsuftvufawGuckd snf:yJ
wpfajumif:úyD:wpfajumif: zwfae\wmrsKd: ]zpfraeawmhb:l ayg`h
a]ympum: aumufókwfcsufawG rygwJh owif:wpfyk'fudk
zwf\wmrsKd:uawmh wu<f úiD:aiG.p\mîuD:yg`
a]ympum:udk rnfonht
f cg oH:k rnfenf:
85
86
zóGr:f yif? uaèm'D:<m:` ydv k <D kd tajumao a\m}g vH:k & qefpyg:a\mif:&<fa\:eJð
uif:pif atmif wku d zf sufóikd cf úhJ yD ]zpfajumif: uaèm'D:<m:ódik if u H ywfouf úyD: olwðdk b<fvkd
]rifjuovJ`
<refae.u ajunmvdu k \f m 4if:onf ypdzw d t
f aemufyikd :f a'o
wGif Ta\m}gukd aemufq:kH wku d zf sufaomódik if H ]zpfvmonf`
&efîuD:csKyf [Geq f efu üydv k <D akd \m}gukd uaèm'D:<m:ódik if H
orkid :f wGif yxrOD:qH:k tîudrt f ]zpf t]rpf]ywfwu dk zf suóf ikd af jumif:
wpfuèmvHk:odk. ajunmódkifcJhonfá udk }kEf<lrdygajumif:
a]ymjum:onf`
87
ydq
k :kd wmu 'Da]ympum:udk b<fob l <f&gu a]ymw<fqdk
wJh üowif:\if:]rpf’ rygwmbJ`
vkyo f uf\ifv
h mwmeJ. trû b<fpum:udk aumufówk af zmf]y
oifw h <f? b<fpum:udak wmh 'Dvkd azmf]yp\m rvkb
d :l qkw
d mukd odvm
rSmyg`
88
b<fou
l a]ymaewmvJ
wu<fvdk. a]ympum: aumufókwfcsufawGu vlwpf
a<mufwnf:u r[kwb f J oD:]cm:wpfa<mufpD ]zpfaew<fq\dk if tJ'D
a]ympum:awGukd 'Dtwdik :f tay;atmufpOfúyD: azmf]yoGm:vd.k r\bl:`
89
üa]ymonfá qkv
d ûif vHak vmufúyD
a]ympum: aumufów k cf sufawGukd azmf]ywJah e\mrSm rnfol
rnf&gu üa]ymonfá qdúk yD:yJ azmf]ywwfwm rsm:ygw<f` tJ't D oH:k
tóSKef:u |kd:w<f? \Sif:w<f? úyD:awmh jum:aeoabmvnf: ouf
a\mufw<f` üa]ymonfá qkw d mawG xyfaerSmudk rpd:k \dryf ge.J ` pmzwf
olu 'gukd }|krpduk yf gb:l ` t}Fvyd pf mrSmawmh üa]ymonfá qkw d hJ said
tpm: w]cm: ‘claimed’ ? ‘declared’ ? ‘asserted’ po]zih f
oH:k wmawGvnf: \Swd <f` 'gayrJh tJ'pD mvH:k awGu ol.t"dymí <fe.J olyg`
Oyrm wpfa<mufa<mufu ‘claimed’ vkyfw<fvdk. a\:vdkuf
w<fq\dk if tJ'gu tJ'yD ñk Kd vfa]ymwmeJ. ywfoufúyD: ud< k u f oHo<
\Sw
d <fqwdk mudk azmf]ywm ]zpfygw<f`
90
bl:` qkv d w
kd mu owif:\if:]rpfu bmudk qkv d ckd sifwmvJ qkwd mud
k ola]ymwJt
h wkid :f twdtus
azmf]yay:yg`
pmzwfy\dowfîuD:taeeJ. wdwdusus od\atmif a\: ]y\r<f`
uk<d u
f abmvH:k orm:wpfa<mufe.J tifwmAsL:vkyw f <f
qkyd gp.kd ` olu touf 35 óSpt f xuf a bmvH:k orm:awG tajumif:udk
a]ym]y\if: üuïefawmfuawmh tJ'x D rJ mS taumif:qH:k yJá vd.k a]ymw<f`
'gukd a]ympum:wpf\yftaeeJ. aumufów k af zmf]yódik yf gw<f` 'gayrJh
'gukd pmzwfy\dowfîuD: \Si:f \Si:f vif:vif: em:vnfatmifawmh ud< k u
f
a\:]y\ygr<f` abmvH:k orm:u ol abmvH:k upm:ódik w f hJ pGr:f \nfukd
a]ym]yaewmom ]zpfygw<f` w]cm:udpaP wGrmS ol pGr:f w<fv.kd a]ymwm
r[kwyf gb:l ` abmvH:k upm:wmawmifrS abmvH:k orm:tm:vH:k eJ. ol.
ud<k of l óSKd if:<SOaf ]ymaewm r[kwb f J touf 35 óSpt f xuf upm:
orm:awGe.J om óSKd if:<SOúf yD: a]ymaewm ]zpfygw<f`
91
a]ympum:rsm: tvGet
f rif:oH:k ]cif:udk owdxm:yg
a]ympum:awGukd ol.ae\meJ.ol tHusoH:k r<fq\kd if owif:
[m ydúk yD: tm:\Syd gw<f` 'gayrJh owif:pmq\m tawmfrsm:rsm:yJ a]ym
pum:awGukd wpfcúk yD:wpfck qifq h ifúh yD: aumufów
k af zmf]ywwfjuw<f`
txl:o]zifh ajunma]ymqdkcsufawG? rdef.cGef:awGeJ. owif:pm\Sif:
vif:yJaG wGtajumif: owif:a\:om:\wJh tcgrsKd:awGrmS ayg`h tJ'gu
ysif:p\maumif:wJh owif:pm ta\:tom:rsKd:yg` tJ'v D dk a\:wmu
úiD:aiG.p\m? pdw|f KS yfp\mvnf: aumif:wwfw<f` b<fa]ympum:u
ta\:îuD:w<f? tJ'g[m owif:\J. t"du tajumif:t\meJ. b<fvkd
qufpyfaew<fqw kd m pmzwfol oabmayguf em:vnfatmif ud< k f
u \Si:f \Si:f vif:vif: a\:]yódik \f ygr<f`
92
tcef: (11)
t"dutcsuf-owif:vdkuf]cif:
a\:om:wifqufyHk aumif:
w<fqdkwmxJrSm t\m\mudk tm|kH
pl:pkduf rSK\Sdwmvnf: ygw<f` 'gayrJh
yxr OD:qHk:taeeJ. owif: tcsuf
tvuf awGukd aphaphii rvdu k f xm:
bJeJ.awmh owif:aumif: wpfyk'f
ra\:ódkif bl: qkd wmudk odxm:\r<f`
tajumif:t\m wpfckckudk udk<fwkdif
aoaocsmcsm em:vnfoabmaygurf S
tJ't D ajumif: owif:wpfy'k u f kd ckid cf idk f
rmrm a\:om: wif]yódik rf mS ]zpfygw<f`
aumif : aumif : rG e f r G e f owif : vd k u f
xm:w<fq\dk if tao:pdwt f csufawG? a]ym pum: aumufów k cf suf xl:]cm:rSK\Sdatmif
awGe.J owif:ukd tm:\S\d dS a\:ókid rf <f` a\:om:wif]yyg`
udk<hfowif:[m touf&ifae\atmif xdrdwJh a]ympum:
aumufókwfcsufawG? o|kyfazmfcsufawG? Zmwfvrf:wkduav:awG?
wu<hv f wl pfa<muftajumif: OyrmawGe.J a\:\r<fqw dk mudk a\S.
ydik :f rSm a]ymcJúh yD:om:yg` úyD:awmh pmzwfoal wG aumif:aumif: em:rvnf
ódik w f m? a<bk<sqefqefuykd J zwfvu kd \f wmrsKd: r]zpfapbJ olw.dk
taeeJ. ]zpf\yfwpfcu k kd csufcsif: ]rif\? jum:\? cHpm:oGm:\atmif
tao:pdwu f sus a\:]yzd.k qkw d m[mvnf: ta\:îuD:ygw<f`
93
94
ra]ymygeJ.? ]yyg
95
udef:}Eef:rsm:
ude:f }Eef:awGuvnf: ta\:îuD:ygw<f` bm]zpfv.dk vJ qkd
awmh 'Dued :f }Eef:awGu t"dutcsufukd ]rifomatmif azmf]yay:ódik f
vd.k ygy`J ud< k u f tdwpf af \m}g]zpfapwJh Adik :f \yfy:kd tajumif: owif:
a\:aewmqk\d if 'DAikd :f \yfy:kd &ifaewhJ a\m}gonf b<favmuf\o dS vJ
qkwd mudk pmzwfy\dowfîuD:u odcsifr<f` 'gayrJh wcsKd.ude:f }Eef:
awGu w]cm:[mawGe.J <SO\f if bmrS ra]ymyavmufwmrsKd: ]zpfae
wwfw<f` 'Dawmh ud< k u f 'DópS f tdwpf af \m}g]zpfwhJ ta\twGuf
udk a\:r<fq\dk if róSpu f ]zpfcw hJ hJ ude:f }Eef:eJ. óSKd if:<SOaf zmf]y\r<f`
tJ'u D ed :f }Eef: óSpcf pk vH:k udk pkpak ygi:f vlO:D a\eJ. xyfúyD: óSKd if:<SOf azmf
]yay:\r<f`
96
bwf}sufpm\if: twGuf
vnf: tvm:wlygy`J Xmewpfck \J.
bwf } suf tajumif : a\:wJ h
owif:wkid :f yJ t\ifópS u f bwf}suf
aiGyrmEeJ. óSKd if: <SOf azmf]yay:\
ygr<f` 'DóSpfrSm ydkvm ovm:?
avsmo h mG : ovm:ayg`h b<favmuf
ydv
k movJ? b<favmuf avsmo h mG :
ovJ` ud< k u f yxr oH:k vywf
twGuf udef:}Eef:awG \xm:
w<fq\dk if t\if wpfópS f oH:k v
ywfu ude:f }Eef:awGe.J óSKd if:<SOf
azmf]yay:\ygr<f`
ude:f }Eef:awGukd azmf]y|kH oufoufe.J awmhvnf: owif:u owif:axmufawGeJð
r]ynh f p H k a o:ygbl : ` 'D v d k ud e f : }Eef : awG a]ymif : vJ \ ]cif : \J . xDxdk:olawG[m
udef:}Eef:eHygwfaumif:awG
aemufuG<fu tajumif:w\m:awGudk udk<fu \Sif:]yay:\ygr<f` udk a\G:cs<foihyf gw<f`
tdwf pf af \m}g \wJh vl bmajumifh wk:d vm\wmvJ` 'DópS rf mS bwf}suf
bmajumifh wd:k ay:\wmvJ po]zihaf yg`h tJ'v D kd r\Si:f ]ybl:qd\k ifawmh
ude:f }Eef: awGukd azmf]ywm[m bmrS t"dymí <fr\Syd gb:l `
ude:f }Eef:awG xnhaf y:\r<fqv dk nf: aoaocsmcsm pdppf
a\G:cs<f\r<f` owif:xJrmS ude:f }Eef:awGcsnf: ]zpfae\if pmzwfwhJ
ol tdyaf ysmfomG :vdrrfh <f`
tJ'v D kd a\:vd.k tdyaf ysmf raysmfqw dk m vmtdók ikd if uH rd:k \moD
pyg:pdu k yf sKd:rSKtajumif: owif:a\:om:csufuo kd m zwfjunhaf yawmh`
97
98
tJ'v
D ókd KdS if:<SO]f y]cif:u 'Dtm:[m b<favmufîuD:rm:w<f
qkdwm pmzwfy\dowfîuD:taeeJ. ydkúyD: em:vnfoabmaygufapyg
w<f`
avoH
a\:wJah voH (cHpm:csuf 'grrS [kwf a\:[ef) [m
tajumif: t\meJ. vdu k af vsmnDaxG ]zpf\ygr<f` ud< k u
f
vltrsm:îuD: aoauswJh rawmfwq]zpfrKS wpfct k ajumif:
a\:aewmqk\d if tav:teuf xm:wJh avoHe.J a\:\r<f`
wu<f v d k . yvwf p wpf arsmuf | k y f uav:awG
vkyaf \mif:wJh vlwpfa<muftajumif: a\:wmqk\d ifawmh pD:yGm:a\:wk:d wufru
ë dk pmzwfoal wG ]rifatmif
avoH cyfaygah ygeh .J \Ïi]f rL:p\m ]zpfatmif a\:\r<fayg`h owif:axmufawGu ulnaD y:ygw<f`
99
]yefa\:yg
a\:úyD:oGm:wJh pmrljurf:ay;rSm auseyfyw D d ]zpfraeygeJ.`
ud<
k o
hf wif:ukd tptqH:k ]yefzwfyg` ud< k b hf mom rnÛmrwm ]yefúyD:
wnf:]zwfjunhyf g` \Si:f \J.vm:? vltrsm: em:vnfv< G \f .J vm: qkw
d m
ud<
k b
fh mom ]yefúyD: ar:cGe:f xkwo
f :kH oyfyg`
wkdufrl
100
tcef: (12)
owif:xkwf]yefcsuf
owif:tawmfrsm:rsm:udk owif:xkwf
]yefcsufawGuae wpfqifh <la\: juwmygy`J tJ'D
owif:xkw]f yefcsufawGukd tpd:k \tzJ.G ? pD:yGm:a\:
vkyfief:awG? tpdk:\r[kwfwJh tzJG.tpnf: awGeJ.
ukvorñvdk ódkifiHwum XmeawGu xkwf]yef
wwfjuw<f`
'gayrJh owif:ukd tJ'D owif: xkw]f yef
csufawGuae 'D twkid :f rul:<loihyf gb:l ` ud< k fh
owif:udk b<fvakd \:\rvJqw dk mu púyD: pOf:pm:
\r<f ` owif : xk w f ] yef w <f q d k w mu tJ ' D
xkw]f yefwhJ tzJ.G tpnf:awGtaeeJ. olw.dk tusKd:
twGuf? olwkd. aqmif\GufcsufawG ay;vGifzdk.
twGu?f olw.dk u xkwv f yk v f ukd w f hJ ukeyf pPn:f awG
twGuf xkw]f yefjuwmyg` tJ'aD wmh \wJt h csuf
tvufawGu r]ynfh pHw k mrsKd:? wpfzufowf ]zpf
aewmrsKd:awG \Sdaewwfw<f` 'grSr[kwfvnf:
owif:wpfyk'f\J. t}FgeJ. r]ynhfpHkwJh cyfnhHnHh
ta\:tom:rsKd:awG ]zpfaewwfygw<f`
owif:pmq\maumif:awGuawmh olwkd.\J. wDxGifzefwD: cufcJwJhtajumif:t\mawGudk
a\:om:ódik w
f hJ pGr:f \nfe.J wif]yódik w d majumihf omref wpf
f hJ pGr:f \nfw.kd \Sw cgwpf\HrSm
xdyfwdkuf\ifqkdifypfvdkufwmu
owif: xkw]f yefrKS wpfcu k ykd J owif:aumif:wpfy'k f ]zpfatmif a\:om: taumif:qHk:ygyJ`
ay:wwfjuw<f`
vdt
k yfv.kd \S\d if owif:xkw]f yefwhJ tzJ.G tpnf:udk qufo<
G f
101
• 'Dxw
k ]f yefcsufxrJ mS tajumif:t\mtopf? pdw&f ifpm:p\m tcsuf
bmygovJqw dk m ud<
k bhf mom ar:cGe:f xkwjf unhyf g`
• xkw]f yefcsufxrJ mS ygwhJ tcsufawGukd xyfqifh ppfaq:yg` tJ'D
tcsufawG[m rSeu f efwu d s\J.vm:ayg`h
• übá a]cmufv:kH eJ. wku d q f idk jf unhyf g` b<ftcsufawG vdak eovJ`
owif: xkw]f yefcsufrmS azmf]yxm:wJh qufo< G \f ef ykñKd vfqD
qufo< G f úyD: owif:tcsuftvufawG xyf\atmif awmif:yg`
• w]cm: owif:\if:]rpfawGuv kd nf: awG.qHak r:]ref:yg` owif:\J.
üaemufu< G u f tajumif:t\má udv k nf: \atmif<yl g`
102
ud<k u
f owif:udk \Si:f \Si:f vif:vif: a\:om:ódik zf .kd twGuf
yxrOD:qHk: vkyf\rSmu tm:vHk:\Sif:oGm:\atmif uèmhpm:eyf\duQm
tpDtpOfukd pnf:|k:H qufo< G zf .kd ygy`J Oyrm- vl 40000 pvH:k qef\
úyD:úyDvm:` wu<fv.kd r\ao:bl:qd\k if b<fawmh\rSmvJ` 'Dval wGu
b<fe<fuvJ` olw.dk trsm:pku awmifov l <form:awGyv J m: pwm
awG odatmif ar:\ygr<f` owif:xkw]f yefcsufxrJ mS vl 300000
ausmf[m tk:d tdraf wGypf xGuaf ]y:cJ\h úyD: pm:a\\dumQ ]ywfvyfaew<f
vd.k azmf]yxm:w<f` 'Dawmh 'Dvl 40000 u b<fvakd jumifh üta]c
taetqd:k qH:k á ]zpfae\wmvJ` aemufq:kH pmyd'k rf mS ygwhJ üa\ab:ysufp:D
rSKudk ]yefvnf]yifqifa\:twGuf rdom:pktqifáh qkw d m\<f? üaus:
vuf ta]ccHtaqmufttHk ]yefvnfxlaxmifa\:twGuf a\\Snf
aqmif\Guf\efá qkdwm\<fawGu bmudka]ymcsifwmvJ` 'gawGudk
ud< k uf odrS pmzwfou l kd \Si:f ]yókid rf <f`
owif:xkwf]yefcsuf
pufwifbm 7? 2001
103
104
105
owif:xkwf]yefcsuf
yxr a]cmufvywfumvtwGi:f {nhif g:oef:txd a\muf\cdS ]hJ cif:
106
}syefvrl sKd: {nfo h nfO:D a\u trsm:qH:k ]zpfúyD: pkpak ygi:f {nhOf :D a\> 12.23 \mckid óf KS ef:?
(611902 OD:) \Sdygonf` <if:wdk.aemufrSm rav:\Sm:vlrsKd:rsm: (pkpkaygif:{nfhOD:a\>
10.27 \mckid f óSKef:? 514112 OD:)? xkid &f rfvrl sKd:rsm: (7.44 \mckid óf KS ef:? 372070 OD:)?
w|kwf (6.77 \mckid óf KS ef:? 338578 OD:) óSihf pifumylvrl sKd: (6.53 \mckid óf KS ef:? 326757
OD:) wd.k toD:oD: ]zpfjuonf`
tvm:wl 2001 ckópS ?f Zefe&g\-D ZGet f wGi:f wGif trsK:d orD: {nht f a\twGuo f nf
(200597 OD:od.k ) 8.6 \mckid óf KS ef: wufvmúyD: trsK:d om:ta\twGuu f (2997734 OD:od.k )
7.37 \mckid óf KS ef:om wufco hJ nf`
yxrOD:qH:k tîudrf t]zpf vma\mufol {nfOh :D a\rSm 3.37 \mckid óf KS ef: (2354724
OD:) odk. tenf:i<f usqif:oGm:aomfvnf: xyfrHvma\muf vnfywfolOD:a\rSm
pkpak ygi:f {nhOf :D a\> 52.94 \m ckid óf KS ef: (264897 OD:) txd \Scd \hJ m 20.84 \mckid óf KS ef:txd
]rifwh uf vmcJyh gonf` rdrw d .dk bmom vGwv f w G vf yfvyf c\D:oGm:vmol OD:a\ rSm aç:uGuf
a&pk tae]zifh ydrk ]kd rihrf m:um pkpak ygi:f {nhOf :D a\> 58.72 \mckid óf KS ef: (2937971 OD:)
txd\I dS 2000 ]ynhóf pS u f xuf 13.30 \mckid óf KS ef: ydw k ufvmcJúh yD: c\D:oGm:tkypf rk sm:]zifh
vma\mufoOl :D a\u 0.96 \mckid óf KS ef: (2065720 OD:) rûom wk:d wufrKS \Scd o hJ nf`
pD:yGm:a\:vkyif ef:orm:rsm:óSihf nDvmcHu< kd pf m:vS<f OD:a\ u 441339 OD:? 3.69
\mckid óf KS ef:óSihf 45328 OD:? 0.99 \mckid óf KS ef: toD:oD: tenf:i<fpD wk:d wufcyhJ gonf`
touft\G<f tydik :f t]cm:tvdu k f qkyd gu xkid :f ódik if o
H .kd vma\muf vnfywf
aom {nfo h nftrsm:pkrmS touf 25 rS 34 óSpf twGi:f (pkpak ygi:f {nhOf :D a\> 26.73
\mckid óf KS ef:? ok.d r[kwf 1337458 OD:) óSihf 35-44 óSpjf um:t\G<rf mS (24.06 \mckid óf KS ef:?
od.k r[kwf 1203957 OD:) \Syd gonf`
touf 15 óSpfatmuft\G<fóSifh touf 65 óSpftxuf oufîuD:\G<ftkd
{nfhonfOD:a\uvnf: 6.73 \mckdifóSKef:óSifh 6.55 \mckdifóSKef: toD:oD:wufvm\m
xd k i f : ód k i f i H o nf rd o m:pk r sm:óS i f h yif p if p m:rsm: vma\muf o nf h a e\mwpf c k t ]zpf
ckdifrmvsuf\Sdajumif: azmfòÏef:aeygonf` ausmif:om:{nfhOD:a\ 11.8 \mckdifóSKef:
wufvm]cif:uvnf: ódik if > H |kyyf vkH mÏ onf taygi:f vuQEmbufqo D .kd a]ymif:vJvmae
ajumif: azmfòeÏ :f vsuf\o dS nf`
2000 ]ynfóh pS f Zefe&g\-D ZGef umvtwGi:f wnf:ckad exdik rf KS umvonf ysrf:rû
8 \uf\cdS \hJ mrS 2001 ckópS f Zefe&g\-D ZGef umvtwGi:f wGif 8.11 \ufo.kd wufvmcJo h nf`
TonfrmS xdik :f ódik if H c\D:oGm:vkyif ef: tmEmydik t f zJ.G > c\D:onfrsm: ydI k \ufjumjum
aexkid af \:twGuf t"du îudK:yrf:csufajumifh ]zpfygonf`
rdcifódkifiHrS ]ynfyodk. c\D:xGufcGmrSK tydkif:wGifvnf: yifv<f\yf]cm:odk.
oGm:vmol xdik :f OD:a\onf 2001 ckópS f Zefe&g\-D ZGef umvtwGi:f wGif 1072479 OD:\Scd úhJ yD:
107
2000 ]ynfóh pS f TumvtwGi:f oGm:vmolO:D a\xuf 9.03 \mckid óf KS e:f ydrk rkd sm:]ym:cJyh gonf`
xkid :f ódik if H c\D:oGm:vma\: tmEmydik t
f zJ.G u 2001 ckópS f twGi:f xdik :f ódik if o
H .kd
vma\mufvnfywfol OD:a\ pkpak ygi:f 10.0 oef:txd 8.32 \mckid óf KS ef:wufvmap\efóiS hf
ódik if phH :D yGm:a\:od.k &ifaiG bwf 320124 bDv< D H \\S\d ef pDru
H ed :f csrSwx
f m:ygonf`
qufo<
G \f ef ódik if ]H cm:owif:Xmepdwf zke:f ` 662694 vdik :f cJG 1540-3
]ynfo.l qufqaH \:XmecJG zufp`f 662694-1325
tD:ar:vf` prdiv3@tat.or.th
108
109
tcef: (13)
owif:pm\Sif:vif:yJGrsm:
tpnf:ta&:rsm:
tpd:k \? 'grrS [kwf rl&g'csrSww f hJ tzJ.G tpnf:wpf\yf tpnf:
ta&:vkyw f <fq\dk if tJ't D pnf:ta&:\J. qH:k ]zwfaqmif\u G cf sufay;
rSm tm|kpH u kd \f rSm ]zpfúyD: tJ'q D :kH ]zwf vkyaf qmifcsu[ f m pmzwfy\dowf
îuD:ay;rSm b<fvkd tusKd:oufa\mufrKS \So d vJqw dk mudk azmf]y\yg
r<f` tpnf:ta&:rSm rJcq JG :kH ]zwfcw hJ mvm:` ausmif:q\mawG\.J vpm
wk:d ay:zk.d twGuf aumfrwDu tjuH]yK wif]ycJo h vm:` \oH:k rSe:f a]c
aiGpm\if:topfukd twnf]yKay:vku d o
f vm:` wu<fv.kd bmqH:k ]zwf
csufrS rcsrSwfódkifbl:qkd\if tJ'g[m bmajumihfvJqkdwJh tcsufay;
tm|kpH ukd \f r<f` 'grrS [kwf tacstwif ]iif:ckrH KS awGtay; tav:xm:
junf\h r<f`
tpnf:f ta&:owif:awGrmS yg&ifoifw h hJ tcsufawGuawmh-
110
111
112
113
114
115
a]rmufu\kd :D <m:ódik if o
H nf tar\du ]ynfaxmifp?k
awmifudk \D:<m:wkd.óSifh aqG:aóG:yJGrsm: taqmwvsif
'Dpmyd'k óf pS yf 'dk u
f tzGirfh mS
a]ymcJw
h thJ ajumif:udk wdu k |f udk f ]yefvnf]yKvkyaf \:udk [mu zsufq:D ypfvu kd yf gonf`
axmufulay:ygw<f` üaqG:aóG:yJ]G yefpzd.k twGuf tar\duef ódik if u
H Âcif:
csufawG xm:\Sdaew<f qkdúyD: olwkd.u qkyfudkif a]ymqkd
aew<fá [k tmqD<H tzJG. twGif:a\:rSL:csKyf |dka'ghzdk
qAm\Dóu kd vH]k cHKa\: aqG:aóG:yJrG sm: twGi:f [m > a]ymqkd
csufukd ]yefvnf a]ym]yygonf`
vH]k cHKa\:aqG:aóG:yJw
G iG f a]rmufu\kd :D <m:ódik if o
H nf
vGefcJhaom wpfóSpfu yg&ifwufa\mufcJhúyD: xdkpOfu
tar\du]ynfaxmifpk? awmifudk\D:<m:wdk.óSifh qufqHa\:
vrf:yGichf \hJ onf` <if:rSm 1950 ]ynhv f eG f óSprf sm:twGi:f
116
117
nDvmcHrsm:
nDvmcHawGrSm owif:<lzkd. cufygw<f` nDvmcHawGudk
ynm\Siaf wG? tpd:k \r[kww f hJ tzJ.G tpnf:awG? vkyif ef:wpfcck u k kd vuf
awG. taumiftxnfazmf vkyu f ikd af eol tkypf ak wGe.J tpd:k \wk.d u OD:
pD:usif:yavh \Sw d wfjuw<f` tJ'D nDvmcHawGrmS rsm:aomtm:]zifh
qH:k ]zwfcsufwpf\yf\yfukd csrSwt f aumiftxnfazmfwmrsKd: r\Sw d wfbJ
ol.t]rif? ud< k t fh ]rif zvS<w f mrsKd:awGyJ \Sw d wfjuw<f`
nDvmcHrmS OD:aqmifa]ymqkw d hJ ykñKd vf\cdS \hJ if ol.\J. oH:k oyf
a]ymqdck suf[m ud< k o
fh wif:\J. t"du tajumif:t\m ]zpfvmódik yf g
w<f` wufa\mufvmol trsm:u ]yùemwpfct k ay; OD:wnf aqG:
aóG:juw<fq\kd ifvnf: tJ't D ajumif:u ud< k t hf wGuf owif: ]zpfóikd f
ygw<f` nDvmcH cEem:csderf mS wufa\mufvmolrsm:eJ. pum:p]rnf
a]ymqkyd g` olw.dk \J. xif]rifo:kH oyfcsufawGtay; tao:pdw d f ar:]ref:
yg` tckvkd ]zpfysuaf ewmudk b<fvkd aqmif\u G o f ifw h <fv.kd xifovJ
qkw d m ar:junhyf g`
nDvmcHawGuae t]rJwrf:awmh owif:aumif:awG r\
wwfygbl:` 'gayrJh uïrf:usifolawGeJ. awG.qHkúyD: owif:tpawG
\ódik wf hJ ae\maumif:awmh ]zpfygw<f`
tpnf:ta&:yJG tajumif: owif:a\:wJhtcgrSm tzGifhukd
b<foal wG wufa\mufw<f? b<fae\mrSm usi:f yw<f? b<ftcsed u f
usif:yw<f qkw d mavmufyJ ygwhJ tzGirhf sKd: ra\:yge.J ` tJ't D zGirhf sKd:u
tck atmufrmS azmf]yxm:wJh AD<uferfbmomeJ. xkwaf &wJh owif:pm
xJu tzGirhf sKd:yg`
118
rûwrSK \Syd g
119
b<fou
l bma]ymw<f qk]d cif:udk tav:xm:yg
rde.f cGe:f eJ. owif:pm\Si:f vif:yJG tajumif: owif:awGa\:\if
atmufazmf]yygtcsufawG yg&ifoihyf gw<f`
• b<fou l a]ymwmvJ (emrnf? \mxl:eJ. tzJ.G tpnf:)`
• \Si:f vif:a]ymqdo k u l bmawGa]ymwmvJ (t"dutcsuf)?
xdrw d hJ a]ympum: aumufów k cf sufawGvnf: yg\ygr<f`
• rde.f cGe:f ? 'grrS [kwf owif:pm\Si:f vif:yJu G b<ftcsed ?f b<fae\mrSm
a]ymwmvJ? usif:ywmvJ`
• b<foal wG wufa\mufovJ (y\dowf)? úyD:awmh olw.dk u b<fvkd
wk.H ]yefjuovJ`
• 'Dupd rP mS <Suóf < G f yg&ifaewJh w]cm:olawGua\m xif]rifcsuf?
wH.k ]yefcsuf b<fv\kd v dS `J
120
ta\:tîuD:qk:H udpaP wG[m \Snv f sm:axG]ym:wJh rde.f cGe:f awG vrf:ay;rS vl\.J t]rifu
\J. ed}:Hk ydik :f rSm ygvmwwfwmrd.k ud<
k u
f t]rJó:kd ód:k jum:jum: \Sad e\yg b<fvdk\SdrvJ`
r<f` &efîuD:csKyfu aq:ynmoifwef: ausmif:qif:yJG tcrf:tem:wpf
ckudk wufa\mufvmw<f qkyd gp.kd ` ol.rde.f cGe:f \J. yxr 45 rdepfrmS
usef:rma\: apmifah \SmufrKS awGtajumif:ukyd J a]ymoGm:w<f` aemuf
qH:k ig:rdepfrmS awmh olu tajumif:t\m a]ymif:úyD: w\m:r&if &if
a\mufvmolawGukd ta\:<lórdS ef if:r<ft h ajumif: ajunmvdu k w f <f
qkyd gawmh` w\m:r&if a\Ï.a]ymif:&ifa\mufvmol tm:vH:k udk Xmae\if:
]yefy.dk r<fqúkd yD: olu a]ymoGm:w<fayg`h
tu<fI ol a]ymwJt h xJrmS usef:rma\: apmifah \SmufrKS eJ.
ywfoufúyD: bmrS xl:xl:]cm:]cm: rygb:l qd\k if tzGiu hf kd tckvkd ra\:
oifyh gb:l `
tJ'v
D kd a\:r<ft
h pm: tckvkd a\:\ygr<f`
121
îudKwif]yifqifyg
wpfa<mufa<muf rdef.cGef: ray:cifrSm ola]ymr<fh
tajumif:t\mawG îudKwif]yifqifxm:wJh rde.f cGe:f pm\Guu f kd t\ifO:D
úyD: \atmif<x l m:yg` 'Dv\kd xm:]cif:tm:]zihf rde.f cGe:f tajumif:t\mudk
ud< k u
f avhvmzd.k tcsde\f úyD: xda\mufwahJ r:cGe:f awG ar:ódik rf mS vnf:
]zpfygw<f` 'gayrJh ud< k îf udK\xm:wJh rde.f cGe:f pm\Guef .J olwu<fa]ym
wJh rde.f cGe:f wd.k wl rwl qkw d mukad wmh }|kpu kd \f ygr<f` rde.f cGe:f a]ymol
awGu r jumcEqko d vdyk J rde.f cGe:f pm\Gux
f rJ mS rygwhJ tajumif:t\m
awGukd xnhaf ]ymwwfovdk wcsKd. tajumif:t\mawGukd csefxm:cJh
wmrsKd:vnf: vkyw f wfjuw<f` ud< k u
f rde.f cGe:f pm\Guu
f kd îudKr\xm:
bl:qkd\ifvnf: \Sif:vif: aqG:aóG:r<hf tajumif:t\mawGudkawmh
122
123
124
125
tcrf:tem:rsm:rSmvnf:...
owif:axmufawG[m tcrf:tem:yJG
awGtajumif: owif:a\:om:wJh tcgrSmvnf:
rd e f . cG e f : awG e J . owif : pm\S i f : vif : yJ G a wG
tajumif:a\:wJt h cg rSm:wwfwt hJ wdik :f rSm:wwf
juygw<f` olwkd.u t\m\SdîuD: wpfa<muf
tcrf:tem:udk wufa\mufwJh tajumif:udkyJ
tzG i f h r S m tom:ay: wif a \:avh \S d w wf
juygw<f` 'gayrJh tJ'g[m wu<hf owif:
[kwf\J.vm:` tcrf:tem:eJ. zGifhvSpfay:vkduf
omref w<fqw dk hJ ausmif:tajumif:usawmh b<fa\mufaeovJ` 'Dausmif:
owif:\if:]rpfawGudkvnf: zGihfvdkufwmajumifh \GmxJu uav:awG yxrOD:qHk:tîudrf t]zpf
arhrxm:ygeJð`
ausmif:wuf cGihf \oGm:úyDvm:`
t]rJwrf:rSm bmu ta\:ygwmvJ? vlxktay; bm
oufa\mufrKS \So d vJ qkw d mudk pOf:pm:yg`
]refrmódik if u
H pme<fZif: oifwef:om:wpfpu k kd armfvúrdKiúf rdK.
îuD:rSm |kyf\Sif|kHopfwpf|kH zGifhvSpfvkdufwJhtajumif: owif:wpfyk'f
a\:ckid :f cJw
h <f` trsm:pku zGiyhf t GJ crf:tem:udk ppfbuft\m\Sîd uD:awG
wufa\mufwJhtajumif:udkyJ tzGifhpmydk'f t]zpf wifa\:cJhjuw<f`
tzGihf wpfcrk mS qd\k if ü|ky\f iS |f aHk \S.wGif zJîudK:udk ]zwfay:úyD:aemuf tcrf:
tem:wufa\mufvmolrsm:tm: vufaqmifypPn:f rsm: a&iSay:cJo h nfá
qdúk yD: a\:xm:w<f`
wu<fu 'D|yk \f iS |f u Hk kd zGiv
hf pS v
f udk w
f t
hJ wGuf trsm:]ynfol
awGtaeeJ. b<fvkd tusKd:\Srd mS vJqw kd muom t"du ta\:îuD:wm
yg`
126
tydik :f (6)
tcef: (14)
f t
a\'D<dkeJ. |kyfoHowif:axmufawG taeeJ.vnf: a\S.u
tcef:awGrmS azmf]yoGm:cJw h hJ ta]ccHpnf:rsOf:rsm:twkid :f yJ vkud ef m usifh
oH:k ódik yf gw<f` 'gayrJh owif:pmrSm owif:a\:om:]cif:eJ. a\'D<ekd .J
|kyfoHawGtwGuf owif:a\:om:]cif:wkd.tjum:rSm ta\:îuD:wJh
uGm]cm:csufawGawmh \Syd gw<f`
pme<fZif:orm:awG owif:a\:w<fqdkwmu tajumif:
t\mwpf\yfukd pmzwfopl w d xf J ]rifa<mifvmatmif o|kyaf zmf a\:]y
\wmrsKd:yg` a\'D<ekd .J |kyo f H owif:axmufawGusawmh y\dowfukd
a]ym]y\wmrsKd:`
a\'D<ekd .J |kyo
f H owif:axmufawGu owif:]zpf\yfwpfck
tajumif: toHoiG :f xm:wm ]zpf]zpf? "mwfyakH wGu]kd zpf]zpf? AD'< D w
kd yd f
acG]zpf]zpf wifqufay:wmajumifh y\dowf[m t]zpftysufawGukd
ud< k w f idk jf um:\? ]rif\w<f` a\'D<ekd .J |kyo f oH wif:axmufaumif:
wpfa<muf[m toHoiG :f xm:wmawG? "mwfyakH wGe.J AD'< D wkd yd af cGawG
udk wifquf]yo|kHrûeJ. wm&efrausao:ygbl:` 'Dt]zpftysuf
tajumif:csif:\mudk y\dowfîuD: em:vnfoabmaygufatmifvnf:
\Si:f vif: wif]yay:\ygw<f`
127
f t
vlawGu owif:pm
udk aumuf ukid v f u
dk w f meJ.
'g rae.u owif : awG q d k
wm odxm:úyD:om:yg` 'gayrJh
vlawGu a\'D<dkeJ. |kyfoH
puf a wG u d k zG i f h em:
axmifw<f? zGijhf unfw h <f
qkdwmuawmh aemufqHk:
owif:awGudk odcsifvdk.yJ
]zpf y gw<f ` 'D u ae.rS m
bmawG ]zpfysuf aeovJ?
a&:vHacgifowD hJ ae\mu <kwpf t
G qH:k tck avmavm vwfvwfrmS udk bmawG ]zpfaeovJayg`h
vlawG[m owif:ukd 'gajumif h a\'D < k d e J . |k y f o H owif : axmuf a wG [ m aemuf
tvkt d yfq:kH ygyJ`
128
f t
pnf:urf:csuf tcsKd.
a\'D<ekd .J |kyo
f o
H wif:aumif:wpfy'k f a\:om:vdw
k <fq\kd if
atmufygtcsufawGukd vku d ef moifyh gw<f`
• &gusawGukd wkw d ydk J oH:k úyD: uwWm:-uH-îud<m yHpk eH .J |k:d |d:k \Si:f \Si:f yJ
a\:yg`
• &guswpfajumif:rSm tajumif:t\mwpfcu k ykd J wif]yyg`
• cGet f m:\Sw d hJ îud<mrsm:udo k :kH yg? vdt
k yfwt hJ cgrsm:rSm emr&daooeeJ.
îud<m&daooeawGuv kd nf: oH:k ay:yg`
• ud< k o fh wif: xda\mufrKS \daS tmife.J aemufq:kH t]zpftysufukd wif]y
aew<fqw kd m ay;vGiaf tmif t}Fvyd b f momeJ. ajunmaewmqk\d if
present tense 'grr S [kwf present perfect tense rsm:eJ. ajunma]ymqkd
\ygr<f`
• omrefvlawG em:rvnfódkifwJh? |SKyfaxG:cufcJwJh pum:vHk:rsm:udk
a\Smifyg` tpd:k \ wm&ef\ydS ñk Kd vfrsm:eJ. ynm\yfqidk \f m üuïr:f usio f rl sm:á
om oHk:óSKef:wJh toHk:tóSKef:rsKd:awGudkvnf: a\Smifyg` udk<hfrdwfaqG
taygi:f toif:awGe.J edp"P &l a]ymqko d vdk a]ym|d:k a]ympOf toH:k tóSKef:
awGudkyJ oHk:\ygr<f` ü taumiftxnfazmf aqmif\Gufaeygw<fá
tpm: üvkyaf qmifaeygw<fá vd.k yJ a]ymyg`
• a<bk<stm:]zifh owif:udk p ajunmwJt h cg 'Dowif:udk b<fu
od\w<fqw dk hJ owif:\J. \if:]rpfe.J &gusudk p\ygr<f` tJ'grS y\d
owftaeeJ. qufem:axmif]zpfomG :zd.k ydt k qifa]yw<f` 'Dtcsufu
pme<fZif:awGrmS a\:om:[efe.J uGmw<f` pme<fZif:awGrmS usawmh
owif:\if:]rpfukd &gus\J. tqH:k rSmrS azmf]ywwfjuygw<f`
• ta\:tîuD:qHk: pum:vHk:udk &gus\J. a\S.qHk:ydkif:rSm xnhfa]ymyg`
üa]rqDvÏmtwGif: ta]ymif:tvJawGajumifh \Gmom:awG toD:tóSH
yifrsm: pdu k \f cufae\ygw<fá vd.k ra]ymyge.J ` ü\Gmom:rsm:toD:tóSH
pdu
k yf sKd:a\:[m a]rvÏmtwGi:f ta]ymif:tvJawGajumifh tckawmh t
cufawG.ae\úyDá vd.k a]ymyg`
• \Snfvsm:ayrsm:vGef:wJh \mxl:trnfawGeJ. XmetrnfawGudk
twdkcsHK.ypfyg` ütaumufcGefXme xkwfukefXmecJG nÏefjum:a\:rSL:á
129
f t
tpm: ütaumufceG t f \m\Sád vd.k yJ |d:k |d:k \Si:f \Si:f oH:k vdu
k yf g` a\'D<kd
em:axmifoal wG? |kyo f jH unhof al wG[m bJ.G xl:}kEx f :l awGukd t]ynhf
tpHk odaep\m rvdyk gb:l `
]refrmh|yk o
f u H xkwv f iÏ whf hJ owif:wpfy'k \f .J tzGiu hf jkd unhyf g`
|kyo
f u
H vlawG\.J pdwcf pH m:rëawGudk trdt\ azmf]yódik af yr<fh wpfcsdew
f nf:rSm
taóSmihft<Sufvnf: ]zpfapygw<f`
juw<fq|kd Hk oufoufyv J m:` olw.dk awG.qHjk uawmh bmawG a]ymqdk
aqG:aóG:juovJ` wpfcck u k kd vkyjf uzd.k oabmwlcjhJ uovm:` úyD:awmh
'DtzJ.G u bmtzG.J vJ` bm]zpfv.kd ]refrmódik if u H kd vm\wmvJ` 'g awG
wpfcrk S rod\bl:`
'kw<d tyd'k rf mS usawmh Adv k rf LS :csKyu
f npmwnfcif:wJh tcrf:
tem:udk wufa\mufvmwJh ykñKd vfcek pfO:D \J. \mxl:? }kEx f :l awGuykd J
130
f t
uaèm'D:<m:txnfcsKyfvkyfom:rsm: tusyftwnf:juHKae\
131
f t
qDu puf|yHk idk \f iS af wGa\m? tvkyo f rm: awGu vkyif ef:u vl 200000 ausmf udk tvkyt f udik f
yg tvGepf :kd \draf ejuygw<fá olu a]ym onf` ay:xm:wmyg` csKyfxnf 80 \mckdifóSKef:u
uaèm'D : <m:ód k i f i H txnf c sKyf tar\du ]ynfaxmifpu k kd wify.kd ae\ygw<f`
vkyif ef: wGif vl 200000 tvkyf vkyu f ikd af e rdrdtaeeJ. vkyfief:\Sifrsm:twGuf a\m?
juúyD: wpfO:D vûifwpfv ysr:f rû a';vm 40 cef. tvkyform:rsm:twGufyg pdk:\drf ylyefrdwJh
\\Sdonf` csKyfxnf 80 \mckdifóSKef:ausmfudk tajumif: &efîuD: csef y\mqd'u f a]ymyg w<f`
tar\du]ynfaxmifpkodk. wifydk.a\mif:cs \
onf`
<cktcg óSpf&ufusKd:oGm:úyD ]zpf
aomf v nf : uaèm'D : <m:u tar\d u
]ynfaxmifpo k .dk óSppf Of wify.kd aeus cJwG rf:
yrmE> 40 \mck d i f ó S K ef : ud k y if r]ynf h r D
ao:ajumif: &efîuD:u a]ymygonf` <ref
óSpfuqkdvûif ZGeftukefuwnf:u tar\du
]ynfaxmifpt k wGuf cJG wrf:udk t]ynft h & eD:yg:
wify.kd cJúh yD:]zpfajumif: olu a]ymyg onf`
132
f t
133
f t
134
f t
135
f t
aemufco
ap\ef ]zpfajumif: wm&ef\o dS al wGu a]ymyg w<f`
ücsay:\rnf]zpfúyD:á tpm: ü\yf\r<fá vd.k
tckq\dk if tiSm:um:awGu úrdK.awmft]yifbuf 5
|d:k |d:k \Si:f \Si:f oH:k xm:ygw<f`
uDvrkd w
D mtuGm\Sw d hJ y\ufv(d yf)aç:rSm \yf\ r<f`
c\D:onfawGu tJ'u D ae bwfpum:eJ. c\D:quf
\ rSm ]zpfyg w<f`
tiSm:<mOfarmif:bufu t]rifyg` 'Dtyd'k rf mS vnf:
f o
wpf q if h ]ynf e <f a wG q D a]y:qJ G c G i f h \ xm:wJ h
rav:\Sm:ydkif [dk&g}sifhwif: o<f<lydk.aqmifa\:
ukrE
í aD y;rSm txl:yJ rauseyfjuygb:l `
'D t ajumif : ud k urf a ygif c srf vrf :
ajumif:ay;u tiSm:<mOf armif:wpfOD:]zpfwJh
[Gr[f ufu tckvkd \Si:f ]yygw<f`
]zwfp? [Gr[
f ufa]ymyHu
k kd ]yo
136
f t
owif:axmuf auuifrq
f eG :f
]zwfp? eifrq
f m\ef a]ymyHu
k ]kd yo
ed}:Hk ? auuifrq
f eG :f
137
tydik :f (7)
tcef: (15)
usifh&wf
usif&h wfxed :f \ef wm&ef\]dS cif:
'Dtxd aqG:aóG:cJw h mawGuawmh pl:prf:avhvm]cif:? rSwpf k
vdkuf]cif:? owif:a\:om:]cif:pwJh owif:pmynm\yfqkdif\mawG
tajumif:]zpfygw<f` 'gayrJh owif:pmq\maumif: qdw k m ynm\yf
udk uïrf:usifwwfa]rmuf|Hk ruao:bl:? olw.dk wpfawG[m usif&h wf
apmifx h ed :f olrsm:vnf: ]zpfygw<f` olw.dk u trSeef .J trSm:ukd odw<f`
úyD:awmh t]rJyJ twwfóikd q f :kH trSeu f efq:kH ]zpfatmif îudK:pm:w<f`
'Dpmtkyf tpydik :f rSm azmf]ycJw h t hJ wkid :f owif:awGqwdk m vl
trsm:t]ym:qD a\mufomG :úyD: tJ'o D wif:awGu vlawG\.J pOf:pm:awG:
ac;yHek .J vkyu f ikd af qmif\uG rf KS awGay;rSm joZmvÏr:f aewmrd.k owif:
pmq\mawG\.J wm&efu odyîf uD:ygw<f` 'gajumifh owif:pmynm
qdw k m[m ]ynfo.l &efaqmifrKS twGuf tifrwef joZmîuD:wJh vufeuf
ud\< d mwpfcv k .kd awmif qdók ikd yf gw<f` 'Dawmh tJ'jD oZmeJ.twl wm&ef
&wW\m:awGvnf: ygvmygawmhw<f` wm&efawGuawmh a]zmifrh wf
\r<f? trScD u kd if:\r<f? rûwrSK\S\d r<f qkw d mawGygy`J
owif:pmq\mawG usifh&wfrxdef:bl: qkd\ifawmh vl
ta]rmuft]rm:udk xdcu dk ef pfemaprSmom ]zpfygw<f` olw.dk \J. owif:
\if:]rpf? olw.dk \J. owif:pm? olw.dk \J. pmzwforl sm:omru tqH:k rSm
vl.tzJ.G tpnf:îuD:wpfcv k :kH udyk g xdcudk ef pfem apwwfygw<f`
trSeftwdkif:a]ymyg
owif:\atmif qdúk yD: rkom:roH:k yge.J ` owif:\if:]rpf wpf
a<mufa<mufe.J awG.vd.k ud< k u
fh <
kd u
f kd rdwq
f ufwt
hJ cgrmS ud<
k efh m
rnf? udk<fvkyfaewJh owif:pm pmapmifemrnfeJ. udk<fvdkufaewJh
owif:tajumif:wd.k udk \Si:f \Si:f vif:vif: a]ym]yyg` ae\mwpfae\mu
ae owif:\atmifqúdk yD: q\m&ef? tpd:k \t\m\Sd po]zifh [efaqmif
138
139
140
141
w]cm:olqu
D ck:d rcsyge.J
udk<fhowif:pm? a\'D<dk 'grSr[kwf
|kyfoHowif:awGrSm w]cm: owif:axmuf
awG\.J owif:awG? owif:"mwfyakH wGukd <lo:kH
wmrsKd: rvkyf\ygbl:` wu<fvdk. <loHk:csif
w<f qk\d ifvnf: um<uH\iS q f u D cGi]hf yK csuf
\rS? ol.udk y\dowfoad tmif azmf]y ay:úyD:rS
oH:k \ygr<f` tifwmeufxu J owif:awG[m
vnf: 'Dpnf:rsOf: xJrSm tusKH: &ifygw<f`
tJ'Dvdk rlvowif: a\:om:oludk razmf]y
ay:bl: qkd\if 'g[mpmzwf y\dowfîuD:udk
nmwmyJ` úyD:awmh w]cm: owif:pmq\m
wpfa<muf a\:xm:wmudk ckd:cswm ]zpfwJh
twGuf owif:pmq\mawG \J. tcGit hf a\:udk
csKd:azmuf\mvnf: usr<f`
'Dupd u
P a]ym\wmawmh cufygw<f`
wcsKd. owif:pmwku d if <fuav:awGu olw.dk
bmom owif:vdkufzdk.twGuf aiGaju:u
vnf:csKd.iJ?h &efxrf:OD:a\uvnf: rvHak vmuf
aumif:rGefwJh wmrk.d olrsm: owif:awG udyk J <lo:kH \rSmyJv.kd apm'u wufjuw<f`
owif:pmynmu vlwikd :f ukd b<f v d k y J ] zpf ] zpf ol r sm: owif : ud k ck d : oH k : w<f q k d w muawmh
tusKd:\Sdapygw<f` pme<fZif:avmurSm tifrwef qkd:\Gm:wJh usihf&wfazmufzsufrSK
wpf\yfygy`J 'gukd olrsm:qDu owif: cd:k cswmvd.k owfrw S yf gw<f`
wcsKd.ódik if rH sm:rSm 'Dvdk owif:ck:d cswm udk w\m:pJq G ódk ikd yf gw<f`
rûwyg
a\S.ydik :f u tcef:wpfcef:rSm owif:awG[m ormorwfus
rûwzd.k ta\:îuD:ajumif: aqG:aóG:cJyh gúyD` tJ'v D kd ormorwfus rûw
rSK \S\d r<fv.kd qkwd mrSm ta\:îuD:wJth csuaf wG ruse\f pfapbJ ]ynf]h ynfh
pHkpHk owif:vdkufzdk.qkdwJh tcsufvnf: ygw<f` pGyfpJGcHxm:\wJh
vlwpfa<muftajumif: owif:a\:\if tJ'v D \l .J wH.k ]yefa]ymqdck suf
udyk g xnhaf \:ygrS owif:u ]ynhpf rkH KS \Syd gw<f` \mZ&wfrKS owif:awG?
"mwfyakH wGukd azmf]ywJt h cgrmS olw.dk wpfawGukd \Ju zrf:qD:vdu k w
f <f
142
\nfreG yf g? ud<
k cf sif:pmyg
owif : awG a \:wJ h t cg?
"mwfyakH wG azmf]ywJt h cgrmS oifw h ifh
avsmufywfpGmyJ a\:om:azmf]yyg`
qJ a \:wmawG ? |k e f . \if : jurf : wrf :
wmawGvdk toHk:tóSKef:rsKd:awGudk
a\Smifyg` txl:o]zifh rawmf wqrSK?
\mZ&wfrSKeJ. obm& uyfab:awG
tajumif : owif : a\:wJ h t cgrS m
wpf w pf c G c G î uD : eJ . tvG e f t usL:
ajumuf p \mvef . p\m ]zpf a tmif
a\:]cif:rsKd:udk a\SmifjuOf \ygr<f` tcsif:]zpf\mrSm aoqHk: oGm:ol? tdyfcsftdkifADydk:\SdaewJh
'grrS [kwf xdcu kd ef pfem\olrsm:eJ. olw.dk \J. aqGrsKd:om:csif:rsm: b<f olawGtaeeJ. olw.kd
b<folb<f&gqkdwm
vdk cHpm:\r<fqw kd mudk xnfoh iG :f pOf:pm:ay:yg` aooGm:wJh ud< k óhf rS razmf]ywmudk
uav: tajumif:udk wpfwpfccG îG uD: a\:om:úyD: tavmif:aumif"mwfykH ykdîudKufjuvdrfhr<f`
îuD:eJ.wuG owif:pmxJygvm\if ud< k bf <fvkd cHpm:\rvJ` rawmf
rw\m: ]yKusihfcH\wJh rdef:ri<fav:wpfa<muf ol.ywf&ef:usifrSm
acgi:f razmf&ahH wmhatmif emrnfa\m? vl"mwfyu kH akd \m a\:om:azmf]y
vd.k oifah wmfygrh vm:`
vdiftajumif:eJ. aoG:xGufoH<dkrSKawG tajumif:yg\if
owif:pma\mif:pGHw<f qdkwmudkawmh tm:vHk:todyg` 'gayrJh udk<fh
wm&efu owif:pm a\mif:aumif:|ko H ufouftwGuyf J r[kwyf gb:l `
owif:tcsuftvufrsm:udk ]ynfov l x l tk wGuf wm&efoo d d azmf]y
ay:zd.k om ]zpfygw<f`
143
ud<
k o
hf wif:\if:]rpfukd av:pm:yg
ud<k uf ]ynfov l x
l t
k ay;rSmom wm&ef\w dS m r[kwyf gb:l `
ud< k o
hf wif:\if:]rpfawGay;rSmvnf: wm&ef\ydS gw<f` Oyrm-owif:
\if:]rpf wpfa<mufu ta]ctaewpf\yfe.J ywfoufúyD: todrcHwhJ
owif:wpfckay:w<fqkd\if udk<fu ol.emrnfudk razmfygbl:qkdwJh
uwdwnf\ygr<f` tJ'D owif:\if:]rpf\.J emrnfukd ud< k o
hf wif:xJrmS
aomfvnf:aumif:? w]cm:wpfenf:enf:eJ.aomfvnf:aumif: azmf]ywm
rsKd: rvkyf\ygbl:` azmf]yrdw<fqkd\if tJ'Dvl\J. b&rSm? 'grSr[kwf
tvkyfrSm xdckdufepfemwmrsKd:awG ]zpfwwf|kHru wpfcgwavrSm
touftÊ\m<f ]zpfwmrsKd:txdawmif \Sód ikd yf gw<f`
144
usifh&wfpnf:rsOf:
145
tydik :f (8)
tcef: (16)
tifwmeuf
ta\S.awmiftm\S ódik if w
H csKd.rSmawmh tifwmeuf \ódik zf .kd
aóSmifhaóS:wmawG \Sdcsif\Sdr<f` 'gayrJh udk<fxifxm:wmxuf ydkúyD:
]ref]refqefqef \csif\vmvdrrfh <f` tifwmeufu owif:pmq\mawG
twGuf ta\:ygwJh wefqmyvmwpfck]zpfúyD: tckudkyJ ódkifiHtawmf
rsm:rsm:rSm owif:pmq\mawG[m tifwmeufukd edp"P &l ok:H aejuygúyD`
'D awmh avmavmq<f ud< k o
hf wif:pmwku d ef .J ud<k úfh rdK.rSm tifwmeuf
r\ódik af o:ayr<hv
f nf: 'gukd oH:k wwfatmifawmh oifxm:oifw h <f`
trsm:okH:ae\mawG]zpfwJh pmjunhfwkduf? wUodkvfeJ. ütifwmeuf
uaz:á vdk ae\mrsKd:awGrmS uGeyf sLwmudk oH:k ódik af tmifayg`h
tifwmeufqw
dk m bmvJ
146
Web site \J. vdypf modxm:w<fq\dk if browser udo k :kH úyD: tJ'D Web
site qD 'grrS [kwf rSwwf rf:rSw\f mqDukd &ifjunhóf ikd yf gúyD` wu<fv.dk
vdypf m odrxm:bl:qk\d ifvnf: Alta Vista 'grrS [kwf Google wd.k vdk
üsearch engine’ eJ. \SmazG<ól ikd yf gw<f` tJ'D site óSpcf \k .J vdypf mu
http://www.altavista.com eJ. http://www.google.com wk.d ]zpfygw<f`
bmompum: tawmfrsm:rsm:udk toH:k ]yKúyD: \Smódik af yr<fh trsm:qH:k u
awmh t}Fvyd pf um:udyk J oH:k juygw<f`
147
tpkd:\XmeawG\J. pD:yGm:a\:
vkyfief:awGvdk tzJG.tpnf: tawmf
rsm:rsm:uvnf: wefzdk:\SdwJh owif:
tcsuftvufawGukd olw.dk \J. Web
site awGrmS azmf]yay:xm: wwfw<f`
AD<uferf ódik if rH mS tar\duef
\[wf < mOf wpf p if : ysuf u súyD :
tar\d u ef wyf z J G . &if ck e pf O D :
aoqH:k \wJh tajumif: udk [dók v
kd v l rl mS
ta]cpd k u f w J h tar\d u ef ypd z d w f
ppfXmecsKyf Web site uaewpfqifh
acwfa[mif:ykHpHpmtkyfqkdifeJð [ódKG ifta]cpdu
k f owif:pm q\mawGu csufcsif: odcjhJ u\ygw<f`
pmjunhfwkdufawGuvnf:
toHk:&ifqJygyJ`
tifwmeufuae owif:tcsuftvufawG \<lw<f qkd
]cif:\J. t"duaomhcsufuawmh &efusOf:usOf:eJ. \SmazGpak qmif:ódik zf .kd yg
yJ`
148
tD:ar:vfóiS hf owif:pm\if:
149
owdawmhxm:yg
tifwmeufxJu \wmawGudk udk<hfowif:xJ xnhfoHk:wJh
tcg w]cm: owif:\if:]rpfawGqu D owif:awGtay; owdxm:ovdk
yJ owdxm:\ygr<f`
'D Web site [m tm:uk:d avmuf\.J vm: qkw d m aocsmatmif
vkyyf g` tawmfrsm:rsm: Web site awGrmS ygwhJ owif:awGu rwdus
wJt h ]yif bufvu kd w
f hJ owif:tcsuftvufawG ]zpfaewwfw<f`
wcsKd.udk ódkifiHa\:eJ. w]cm:tkyfpkawGu zGifhxm:wmajumifh olwkd.
tusKd:twGuf &g']zef.csdwmawGyJ ]zpfaewwfw<f` wcsKd. Web site
awGusawmhvnf: ]zpfuwwfqef: vkyx f m:wmrd.k tm:rxm:avmuf
bl:qdw k m \Si:f ygw<f`
uk< d u f tD:ar:vfuae ar:cGe:f awG ar:wJt h cg b<fou l
ud<k afh r:cGe:f udk a]zay:ygqw dk m aocsmygap` úyD:awmh tD:ar:vf t]yef
tvSef ay:yd.k csufrsm:eJ. tkypf k aqG:aóG:csufrsm:u a]ympum:awGukd
um<uH\iS \f .J cGi]hf yKcsuf r\bJ owif:xJ xnhrf a\:yge.J `
150
ed}kH:
151
152
pmtkyrf sm:
The AP Broadcast News Handbook, by Brad Kalbfeld. Published in 2000 by McGraw-
Hill Professional Publishing.
The Associated Press Guide to News Writing (2nd edition), by Rene J. Cappon. Pub-
lished in 2000 by ARCO.
Getting the Story. This is a textbook and a videotape produced in 1990 by the Interna-
tional Center for Journalists, 1616 H Street, NW, 3rd Floor, Washington DC 20006-4999,
U.S.A.
A Handbook for Cambodian Journalists, by Huw Watkin. Published in Phnom Penh in
1998 by the Konrad Adenauer Foundation, Germany.
News Reporting and Writing (8th edition), by Melvin Mencher. Published in 1999 by
McGraw-Hill College Division.
The Newspapers Handbook (3rd edition) by Richard Keeble. Published in 2001 by
Routledge, London and New York.
Writing and Reporting News (3rd edition), by Carole Rich. Published in 1999 by
Wadsworth Publishing Co., 10 Davis Drive, Belmont, CA 94002, U.S.A.
153
154
aus:Zl:wifvÏm
155
156
bmom]yefqkdol
157
kd m:wJh 'Dpmtky[
owif:pmynmudk tm:opfavmif:ay:ygvrd rfh <f”
f awmh wu<hu
Graham Watts, Foreign Editor, Financial Times, United Kingdom
Üpmtkyw
f pftyk wf nf:rSm tcsuftvufawG pHpk v kH ifvif ygwmawG.\awmh uïefawmfauseyfrw d <f?
Whayne Dillehay, Vice President, International Center for Journalists, United States
Ü'Dowif:a\:om:enf:pmtkyu
f odyaf umif:w<f? pmtkyaf wG xyf\ódik Of :D rvm:”