Etiopatogeneza abdomenalnog bola

Abdominalni bol je subjektivni oseaj koji nastaje nadraajem slobodnih nervnih zavretaka
organa trbune duplje, obino je tup, dubok i nejasno ogranien. Impulsi se iz slobodnih nervnih
zavretaka prenose preko aferentnih vlakana preko tractus spinotalamicus-a do talamusa, a iz
talamusa u koru zadnje centralne vijuge.
Slobodni nervni zavreci upljih organa smeteni su u sluznici, miinom sloju i oko krvnih
sudova, a ovi receptori se s obzirom na tip drai dele na mehanoreceptore i hemoreceptore. Broj
ovih receptora je mali u odnosu na jedinicu povrine, kada se uporedi sa brojem receptora u koi i
potkonom tkivu, to je uzrok da nismo u stanju da jasno lokalizujemo bol koji se javlja u organima
za varenje.
Bol kod upljih organa moe da izazove:
naglo rastezanje upljih organa
kontrakcije upljih oragana
ishemija upljih organa
Drai u vidu uboda, seenja i peenja upljih organa trbune duplje ne dovode do senzacije bola.
Smatra se da u zapaljenju i nastanku bola zbog toga glavnu ulogu ima pad pH i lokalno poveanje
jona kalijuma i histamina.
Kod ulkusa duodenuma bol nastaje zbog direktnog dejstva HCl iz eluca na slobodne nervne
zavretke u predelu ulkusa i zbog spazma glatkih miia u tom predelu. Bol nastaje kod grizlice na
prazan eludac, obino ujutro, a neutralizacijom kiselog eludanog sadraja hranom, bol prestaje.
Za razliku od duodenalnog ulkusa, bol kod ulkusa eluca nastaje posle obroka zbog rastezanja i
spazma miia eluca.
Sva oboljenja koja dovode do naglog uveanja jetre (na pr. akutni hepatitis) i koja su praena
rastezanjem Glisonove kapsule jetre izazivaju bol pod desnim rebarnim lukom. Dok se kod
hroninih oboljenja jetre kapsula iri postepeno, tako da se ona adaptira i bol se ne javlja.
Kod apendicitisa u poetku je bol uslovljen rastezanjem apendiksa, tup je i nejasno ogranien u
predelu umbilikusa. Kako se poveava luenje sluzi u apendiksu zbog zapaljenja, dolazi
istovremeno i do veeg rastezanja visceralnog peritoneuma apendiksa, pa vei broj impulsa odlazi
do kore mozga. A kada zapaljenski proces pree i na parijetalni peritoneum trbune duplje, bol
postaje jak, otar i lokalizovan jer taj predeo parijetalnog peritoneuma inerviu interkostalni ivci
slini onima koji inerviu kou. Zbog veeg broja receptora, a samim tim i veeg broja impulsa koji
dospevaju u koru mozga bol postaje lokalizovan, tj. jasno granien.