Ang talumpati ay isang buod ng kaisipan o opinyon ng isang tao na

pinababatid sa pamamagitan ng pagsasalita sa entablado para sa mga

pangkat na mga tao. Layunin nitong humikayat, tumugon, mangatwiran,
magbigay ng kaalaman o impormasyon at maglahad ng isang paniniwala.
Isang uri ito ng komunikasyong pampubliko na nagpapaliwanag sa isang
paksa na binibigkas sa harap ng mga tagapakinig.
Sining ito ng pagpapahayag ng isang kaisipan tungkol sa isang paksa sa
paraang pasalita sa harap ng tagapakinig. Ang panandaliang talumpati
(extemporaneous speech) ay ang agarang pagsagot sa paksang ibinibigay sa
mananalumpati at malaya siyang magbibigay ng sariling pananaw. Maaaring
may paghahanda o walang paghahanda ang talumpati. Tinatawag na
impromptu sa wikang Ingles ang talumpating walang paghahanda kung saan
binibigay lamang sa oras ng pagtatalumpati. Sinusubok ang kaalaman ng
mananalumpati sa paksa.
Maaaring binabasa, sinasaulo o binabalangkas ang talumpati. Sa binabasang
talumpati, inihanda at iniayos ang sinusulat muna ang talumpati upang
basahin nang malakas sa harap ng mga tagapakinig. Samantalang ang
sinaulong talumpati, inihanda at sinaulo para bigkasin sa harap ng mga
tagapakinig. Habang naghahanda ng balangkas ng kanyang sasabihin ang
binalangkas na talumpati kung saan nakahanda ang panimula at wakas
lamang.
Ang talumpati ay maaaring maghatid ng tuwa o sigla, nagdaragdag ng
kaalaman o impormasyon, magpahayag ng katuwiran, magbigay paliwanag o
mang-akit o mang-hikayat sa isang kilusan o paniniwala. Maaari din namang
magbigay papuri ang isang talumpati. Maaaring pagpasyahan ang layunin ng
anumang uri ng talumpati ayon sa pagkakataon, aksiyon ng pagdiriwang o
okasyon.
Nahahati sa tatlong bahagi ang talumpati:
Pambungad - inilalahad ang layunin ng talumpati, kaagapay na ang
istratehiya upang kunin ang atensiyon ng madla.
Katawan - nakasaad dito ang paksang tatalakayin ng mananalumpati.
Katapusan - ang pagwawakas ang pinakasukdol ng buod ng isang talumpati.
Dito nakalahad ang pinakamalakas na katibayan, paniniwala at katuwiran
upang makahikayat ng pagkilos sa mga tao ayon sa layunin ng talumpati.
***
Ang debate ay ang tagisan ng dalawang grupo ukol sa kanilang pananaw o
opinyon sa isang paksa. Masasabi din natin na ito ay isang uri ng pahigitan sa
bawat kampo.Karamihan sa mga debate ay nagaganap sa pagitan ng mga

pulitiko dahil hindi sila nagkakasundo-sundo sa isang bagay.

ang layunin ng debate ay upang mabigyan ng pagkakataon ang dalawang
kampo na maipahayag ang kanilang panig ukol sa tinatalakay na isyu.
Kailanagang may sapat na kaalaman ang magdedebate!
PARANG ISANG BALAGTASAN PERO ANG PAG KAKAIBA AY MERONG
NANANALO DITO.ITO AY PAG BIBIGAYAN NG MGA IDEYA O OPINYON UKOL SA
ISANG PAKSA NA PINAG TATALUNAN.
an pormal na debate ay ang pag dedebate sa korte lamang. Maingat at
maayos na isunusulat ng mayakda. Nagtataglay ito ng mabisang paraan ng
paglalahad.
Ang sanaysay na ito ay may himig na nakikipagusp lamang. Maaaring
paksain dito ang kahit anung bagay, personal, sosyal, emosyonal, moral, at
marami pang iba. Ang layunin nito ay makapagbigay aliw sa mambabasa.
***
ang sanaysay ay isang maiksing komposisyon na kalimitang naglalaman ng
personal na kuro-kuro ng may akda.
Sinasabing ang sanaysay ay isang tangka sa paglalarawan at pagbibigay
kahulugan sa buhay at iba't ibang sangay nito. Naiiba sa makata ang
manunulat ng sanaysay sa dahilang hindi siya nakatali sa mga pamantayan
ng porma, sukat, tugma o talinghaga. Malaya siyang lumilikha ng kahit anong
paksang nais niyang ipahayag na bunga ng kanyang pagmamasid, pag-iisip
at pagkakasangkot sa halos lahat ng mga bagay sa kanyang kapaligiran. May
layunin itong maglahad ng pansariling damdamin at kurokuro ng kumatha sa
makatwirang paghahanay ng kaisipan. Nagpapaliwanag din ito ng mga
pansariling pananaw ng manunulat tungkol sa isang paksa. At kung minsan,
may layunin itong makapagpaabot ng pagbabago, makalibang at
makahikayat ng mambabasa (mula sa Timbulan II nina C. Javier, N. Dillague,
S. Marquez Jr. at L. dela Cruz Jr.)
Ang sanaysay ay isang akdang pampanitikan na naglalahad ng matatalinong
pagkukuro. Ito'y makatwirang paghahanay ng mga kaisipan at ng damdamin
ng sumusulat ayon sa kanyang karanasan, kaalaman at haka-haka. (mula sa
Gintong Pamana - Wika at Panitikan nina L. Nakpil at L. Dominguez)