Pogrzebowe obrzdki dawnych Sowian - Kielce

1 of 4

http://www.wici.info/modules.php?name=News&file=print&sid=13490

Jak waciwie czczono mier naszych przodkw? Czy rzeczywicie palono na stosie
wraz z tym, co zmary ukocha najbardziej w taki sposb, jak opisuje to autor Starej
bani? Czy jednak pochwek wyglda zupenie inaczej?
Obok ocalaych kronik i dawnych zapiskw nieodcznym elementem zdobywania
wiedzy o naszych praprzodkach Sowianach byy odkrycia archeologiczne.

W kulturze sowiaskiej obrzdki pogrzebowe zrnicoway si, ale tradycje

zwizane z pochwkiem zmarych nie rniy si tak dalece.
Pierwszym spord znanych archeologom sposobw pochwku zmarych, byo
palenie ich cia na tzw. stosach pogrzebowych. Prochy pozostae po kremacji
zasypywano ziemi lub umieszczano w urnie i w niej przenoszono w specjalne
miejsce, w ktrym z ziemi usypywano kopiec zwany kurhanem.
Pocztkowo na niektrych terenach zmarych tylko grzebano. lady pierwszych
pochwkw nie zwizanych z paleniem cia (tylko z ich grzebaniem) pochodz
z okoo drugiego wieku i odnaleziono je w okolicy Kijowa. Taki sposb pochwku,

1.8.2015 15:47

Pogrzebowe obrzdki dawnych Sowian - Kielce

2 of 4

http://www.wici.info/modules.php?name=News&file=print&sid=13490

wedug dawnych wierze, nie zabezpiecza zmarego przed powrotem do wiata

ywych. Starano si, aby zmary nie zechcia powrci znw na ziemi.
Oprcz samego palenia zwok dugo stosowano wic take rne zabiegi magiczne,
ktre miay uniemoliwi zmaremu powrt. Przykadowo przed progiem domu
zmarego pozostawiano popioy a przed wejciem - jakie ostre, majce go
odstraszy, narzdzie.
Rytua palenia zwok wrd Sowian by rozpowszechniony. Obrzd ciaopalenia by
zwizany z wiar w oczyszczenie przez ogie. Nastpnie po spaleniu zbierano
szcztki wraz z popioami ze stosu zbierano do specjalnego naczynia i skadano na
drugi dzie w grobie, nad ktrym usypywano mogi.
U Sowian wschodnich urny z prochami ustawiano na szczycie pagrka, a nad nim
wznoszono drewniane domki lub szaasy. U niektrych plemion sowiaskich prochy
w popielnicy umieszczano na supach stojcych na rozdroach.
Ksztaty grobowcw byway rozmaite. Mg to by domek na nkach z zamykanym
z boku otworem lub jama grobowa obudowana kamieniami czy drewnem. Zdarzay
si te kamienne skrzynki, ktre mieciy si w kurhanie albo byy zakopane w ziemi.
Sowianie wschodni i poudniowi (np. na Biaorusi) wierzyli, e Nawia czyli kraina
wiecznego spoczynku znajduje si gdzie za rzek i dlatego budowali zmarym
mostek z wycitym ladem ludzkiej stopy.
Innym sposobem oddawania czci zmarym byo palenie ognisk na cmentarzach
w celu ogrzania zmarznitych dusz. Ogie uniemoliwia take wyjcie na wiat
duszom ludzi zmarych gwatown mierci. W tych przypadkach ogie rozpalano
na mogile.
Na temat, czy niewiasty sowiaskie byy tak oddane swoim mom, e popeniay
samobjstwo po jego mierci, zdania byway podzielone. Istotnie w czasach Mieszka
I ona sza za mem na stos, lecz niekoniecznie dobrowolnie, a i to dotyczyo
niewielkiej grupy monych. Natomiast czciej zdarzao si , e wraz z panem
grzebano jego sugi i jecw-niewolnikw.
W niektrych kulturach zaopatrywano zmarego rwnie w pienidze niezbdne
w czekajcej go podry oraz w odpowiedni rodek lokomocji (np. d lub wz).
Wierzono, e jeli zmaremu zapewni si na dalsze pozagrobowe ycie towarzyszy
oprcz jego dobytku, to nie bdzie mia po co wraca. Nad mogi spoywano
rytualn straw , ktrej resztki zakopywano.

1.8.2015 15:47

Pogrzebowe obrzdki dawnych Sowian - Kielce

3 of 4

http://www.wici.info/modules.php?name=News&file=print&sid=13490

Na cze zmarego urzdzano niekiedy tryzn, ktra u jednych kronikarzy oznaczaa

igrzyska , a u innych zapasy. Bya to uroczysto z tacami w maskach , gonitwami
i rytualnym poczstunkiem.
Przy zmarym czuwano, opakiwano go, a potem wynoszono z domu. Styp
Sowianie odprawiali w rnych terminach po mierci nawet i dopiero w rocznic
pochwku.
Jeszcze duo duo pniej Wincenty zwany Kadubkiem pisa o zwyczaju urzdzania
na mogile zmarego uczty pogrzebowej, na ktr to zapraszano dusze zmarych
zwane dziadami.
Obrzdek ten ju przeniknity elementami religii chrzecijaskiej rozsawi
w literaturze nasz najwybitniejszy wieszcz ("Dziady". Cz II ).
Gularz wzywa tam duchy zmarych, eby ich ugoci:
Czycowe duszeczki!/ W jakiejkolwiek wiata stronie:/Czyli ktra w smole
ponie,/Czyli marznie na dnie rzeczki,/Czyli dla dotkliwszej kary/W surowym
wszczepiona drewnie,/Gdy j w piecu gryz ary,/I piszczy, i pacze
rzewnie;/Kada spieszcie do gromady!/Gromada niech si tu zbierze!/Oto
obchodzimy Dziady!/Zstpujcie w wity przybytek;/Jest jamuna, s pacierze,/I
jedzenie, i napitek.
Sowianie wierzyli w ycie pozagrobowe, ale wyobraali je sobie jako przeduenie
ycia doczesnego, o czym wiadcz odnalezione podczas wykopalisk wraz ze
szcztkami liczne przedmioty codziennego uytku.
Dawni Sowianie starali si bardzo nie naraa duchom zmarych. Pragnli si
zaskarbi ich yczliwo. Zabezpieczali si jednoczenie przed upiorami czyli
gronymi duchami takimi, jak duchami topielcw, samobjcw, wisielcw i innych
zmarych gwatown mierci. Oprcz makabrycznego cinania gowy po mierci
i przebijania kokiem zabezpieczano si przed ich powrotem take grzebaniem na
cmentarzyskach za jeziorem lub rzek.
Lud Sowian by zbyt ogromny, a kultura zbyt bogata, by sdzi, e zwyczaje
dotyczce grzebania zmarych byy jednorodne. Oglnie mona stwierdzi, e
Sowianie kultywowali obrzdki ciaopalenia, cho na przestrzeni wiekw pochwki
znacznie rniy si midzy sob w miar ksztatowania si odrbnych kultur.
Wszdzie jednak przywizywano du wag do naleytego oddania czci osobom

1.8.2015 15:47

Pogrzebowe obrzdki dawnych Sowian - Kielce

4 of 4

http://www.wici.info/modules.php?name=News&file=print&sid=13490

zmarym.
rda:
1. Mitologie wiata. Sowianie, redakcja zbiorowa, Warszawa 2007
2. http://pl.wikipedia.org/wiki/Dziady_%28zwyczaj%29 3. http://interia360.pl
/artykul/szacunek-dla-zmarlych-to-swiadectwo-naszego-czlowieczenstwa,15231
A. P.

Data publikacji: 06-11-2012 o godz. 10:34:53, Temat: Cywilizacja

Artyku pochodzi z serwisu Wici.Info http://www.wici.info

Link do artykuu: http://www.wici.info/News,pogrzebowe_obrzadki_dawnych_slowian,13490,html

1.8.2015 15:47