Vous êtes sur la page 1sur 52

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 3

OJmVrb _hmnwfm`m {>H$moZmVyZ ^maV

nmm` {dkmZmbm Am`mp_H$


aVj` hmo`mnmgyZ dmMdm`Mo
Agob Va nyd}H$Sy>Z n{_oH$So>
aVgMma hmoUo A`md`H$M
Amho.

- A{dZ lmoqS>Ja

AmpQ>`Z ^m{VH$ emk,


$mQ>_ {\${OgMo OZH$, doh
_oH${ZH$_Yrb gemoYZmgmR>r
Zmo~ob nm[aVmo{fH$ {_imbo.

1887 Vo 1961
^maVr` Hw$Qw>~`dWm hr gH$nZm {dmV AmXe gH$nZm Amho.

4 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016

boImZwH$_
5. gnmXH$s`
6. dmV` Midi Am{U dm_r {ddoH$mZX

{ddoH$mZX H|$mMo gmH${VH$ _m{gH$

{ddoH$ {dMma

df 31 do - AH$ 8 - n>o 52
AmfmT>-lmdU>/ `wJmX 5117
4 AmJQ> 2016
_w` gnmXH$
lr. nr. na_odaZ
gnmXH$
{gmam_ ^. nmQ>rb
n`dhmamMm nmm

21. dXo _mVa_ Am{U O`moVwVo

{ddoH$ {dMma

mam - {ddoH$mZX H|$,


165, aodo bmBg, gmobmnya-413 001.
Xy0217 - 2315949 (gm` 7 Vo 8.30)
email : vivekvichar@vkendra.org

Ad` ^oQ> m
vivekvichar.vkendra.org

_y` - 15 n`o
"{ddoH$ {dMma' ho _m{gH$
_mbH$, "{ddoH$mZX H|$ _amR>r H$meZ {d^mJ'
`mMogmR>r _wH$ d H$meH$ YZO` gy`der `mZr
{{gOZ qQ>g, X{ZH$ VU ^maV, 19/20,
Ammo{JH$ dgmhV, hmoQ>Jr amoS>, gmobmnya `oWo
N>mnyZ, {ddoH$mZX H|$, 165, aodo bmBg,
gmobmnya `oWyZ {g Ho$bo.
gnmXH$ - {gmam_ ^anm nmQ>rb
RNI NO. 46869 / 85,

27. H|$ dm
30. ~mb {dhma
35. JyiImo~`mMm Zdg
37. eoVH$`mMm Am_{dmg
CMmdUmar g|{` eoVr
41. qZXH$mMm d^md H$Yr ~XbV Zmhr

qhX g_mOaMZoV Hw$Qw>~mbm _hdnyU WmZ Amho.

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 5

g
nm
X
H$s
`

""Xoe^Vrg~YrMr _mPr dV:Mr Aer Img H$nZm Amho. W_ Vw_`m AV:H$aUmV


^mdZm OmJV hmoD$ m. AmO Vw_Mo bjmdYr Xoe~mYd Cnmer AmhoV, `mMr Vwhmbm OmUrd
Amho H$m? Amn`m Xoemda AkmZm`m AYmamMo gmdQ> nS>bo Amho, `mMr IV Vwhmbm dmQ>Vo
H$m? `m_wio Vwhr H$Yr AdW hmoVm H$m? bmoH$m`m Xw:Im_wio Vwhr OdiOdi doS>o hmoD$Z
OmVm H$m?... Xoe^V$hmo`m`m {XeoZo Q>mH$bobo ho n{hbo nmD$b Amho.
Vw_`m ^mdZm OmJV hmoVrb, naVw bmoH$mZm `m Ord_V AdWoVyZ da H$mT`mMm
`mdhm[aH$ _mJ Vwhmbm gmnS>bm Amho H$m? bmoH$mZm `m`m X`mdWoV H$er _XV H$amdr,
ho Vwhmbm g_Obo Amho H$m? nU Ago kmZ Vwhmbm PmboVar nwaogo Zmhr. Vw_`m _mJmVrb
AS>MUtMo S>m|Ja AmobmS>`mMm {ZYma Vw_`mOdi Amho H$m?> CH$Q> ^mdZm, g_`mMr
gmoS>dUyH$ H$a`mMm `mdhm[aH$ _mJ Am{U XwX` BN>me$s `m VrZ JmoQ>r Oa Vw_`mOdi
AgVrb, Va Vw_`mnH$s `oH$OU na_odamMr H$nm bm^bo`m `m Amn`m XoemV Anyd
M_H$ma KS>dyZ AmUy eHo$b. Xoe^VrMr _mPr H$nZm hr Aer Amho.''
am>^VrMm _hm_M dm_r {ddoH$mZXmZr darb AmoitVyZ {Xbm Amho. dm_r {ddoH$mZX
hUVmV, "am>^VrhZ lo> Ago Xwgao H$mhrhr Zmhr. Amn`mgmR>r EH$M lo>V_ XodVm Amho,
am>XodVm! am>XodVoMr AMZm-AmamYZm ho Amnbo OrdZdV Pmbo nm{hOo.'
15 AmJQ> hm `mMm O_{Xdg Amho Vo _hfu AaqdX hUVmV, "am> Am_wMr O_^y_r
Amho. ho am> Ho$di O{_ZrMm VwH$S>m Zmhr, empXH$ Zmd qH$dm _ZmMr H$nZmhr Zmhr. ho am>
EH$ {damQ> eVr Amho. bj-bj bmoH$m`m eVrMm g_d` Amho. gm`m {ddmbm Zdm
Am`m_ XoD$Z _mZdm_`o nwhm EH$Xm Am_emVr {V{>V H$aUo hr ^maVmMr {Z`Vr Amho.
AmO ^maVm`m dmV`mbm 69 df} nyU hmoV AmhoV. _mJrb H$mimV Amhr
^moJdmXmbmM A{YH$ mYm` {Xbo. ^moJdmXm_wio {Z_mU Pmbobr {df_Vm, EH$Q>onUm Am{U
gKfmMr ^mdZm dmT>V Jobr. dmn, {MnQ>, Qr>.hr., BQ>aZoQ> Am{U _mS>oqbJMo {dd hUOo
Ho$di AbrbVoMm gma, Ago g_rH$aU V`ma Pmbo. Amhr Am_`m _wimnmgyZ Xa Jobmo.
`m_wio ^maVmMo OrdZH$m` Amhr {dgabmo. Am{WH$ g_r `oV AgVmZmhr Amhr gwIemVrnmgyZ Xya OmV AmhmoV, `mMo hoM Va H$maU Amho.g_`m AJ{UV Ag`m Var g_mYmZ
EH$ Amho - _mZdmV`m Bdar AemMo JQ>rH$aU AWmV _Zw` {Z_mU. am> nwZWmZgwm
`mdaM Adb~yZ Amho. am>MoVZobm H$mbO`r ~Z{d`mgmR>r Amn`m gmH${VH$ _y`mZm
mW{_H$Vm {Xbr nm{hOo. dm_r {ddoH$mZX `m gX^mV hUVmV, "`m am>mMo gKQ>Z amOH$s`
_hdmH$mjoVyZ H$Yrhr Pmbo Zmhr Am{U H$aVmhr `oUma Zmhr. ^maVdf Oa CZVr H$aUma
Agob, Va Vr Amn`m Am`mp_H$ eVrVyZM H$aob.'
Amn`m dmV` AmXmobZmbm Am`mp_H$ A{YR>mZ {_imbo hmoVo. `mMm gmYma B{Vhmg
d{MVM Amn`m g_moa AmUbm Jobm. `m AH$mVyZ Xoe^VrMo _yi Agbo`m Am`mp_H$Voda
H$me Q>mH$`mMm `Z Ho$bm Amho. `m AH$mVrb boI Amn`mbm gK{Q>V H$m`mgmR>r oaUm
XoVrb, Agm {ddmg dmQ>Vmo.

dmV` {XZm`m _Z:nydH$ ew^oN>m!

`Vr, n[adma VWm g_mO ho doJdoJio ZgyZ EH$M AmhoV !

6 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016

dm_r {ddoH$mZX Am{U


^maVr` dmV` Midi
dmV` Midi Am{U dm_r {ddoH$mZX
gwdmVrg, EH$m kmZ JmoQ>rMr Zm|X H$Z KoUo O$arMo Amho H$s, ^maVr`
dmV` MidirV dm_r {dH$mZXmMm `j gh^mJ Ho$hmhr ZhVm.
Vargwm, `m Midir`m `oH$ Q>`mda `mMm `jnUo AWdm A`jnUo
MS> ^md nS>bobm {XgyZ `oVmo. Ago hQ>bo OmVo H$s, \$mg`m H$mVrda $gmoMm
OodT>m ^md hmoVm qH$dm a{e`m Am{U MrZ `m XoemV KS>bo`m H$mVrda _mgMm
OodT>m ^md hmoVm. VodT>mM ^md ^maVr` Midirda {ddoH$mZXmMm hmoVm.

gH$ar gmX ~gy


{`mZm Amnbo Or{dVH$m` H$a`mg naV EH$Xm Amnbo H$m`jo 'n[admam' H$So>M didmd`mg hdo. VrM
AmOMr am>r` {ZH$S> Amho.

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 7

_w` boI
_m`m _Vo, ^maVr` dmV` Midi d {VMo
amOH$s` dmV`mV Pmbobo `edr n`dgmZ
hr XoIrb EH$ _hmZ H$mVrM hmo`. XS>nemhr d
{nidUyH$ hr {O`m nmR>rMm H$Um hUVm `oBb
Aer A`V Hw$eb d `mnH$ gKQ>Zm hmVr Y$Z,
`m H$miMr {~{Q>emMr gdepV_mZ gm_m`dmXr
gmm eVH$mhZ A{YH$ H$mi qhXWmZmV {R>`m XoD$Z
~gbr hmoVr. H$mVr eXmMm AWM "amOH$s` Q>m
KS>Umar MS> CbWmnmbW' hmo`. Va _J, Aem `m
gmo~amo~a _wH$m~bm H$aUo d {Vbm qhXWmZ`m ^y_
rd$Z hgH$mdyZ ~mhoa H$mT>Uo hr H$mVr Zho H$m`?
Xoe`mnr amQ>r` ^mdZoMr nmed^y_r
bm^`mIoarO H$moUVrhr dmV` Midi KSy>Z
`oUo e` ZgVo. `m H$mimVrb gd g_H$mbrZ
H$mJXnmd$Z ho {Z{ddmX {g hmoVo H$s Aer amQ>r`
^mdZm ^maVr`m`m _ZmV {ddoH$mZXm`m O~aXV
`pV_dgnZ ^mdm_wio IanUo MoVdbr Jobr.
^{JZr {Zdo{XVm hUVmV, "Vo _wimnmgyZMo H$m`H$Vo
hmoVo. IamoIa, H$moUVrhr nwVHo$ Z dmMVm, am_H$U
Ogo doXmVmMr gOrd {V_m hmoVo, VgoM {ddoH$mZX
amQ>r` OrdZmMo _yVu_V gma hmoVo.'
{ddoH$mZXm`m AmJ_Zmnydu amQ>r` jomV H$m`
H$m` KS>bo `mMr g{dVa MMm Amhr `oWo H$aV
Zmhr. `m`m AmJ_Zmnydu BJOr {ejU, mXo{eH$
dmL_`, ^maVr` dmngWm, gwYmaH$ Midi,
H$mJog d BVa amOH$s` gKQ>Zm B`m{X AZoH$
JmoQ>tMm ^md bmoH$mda nS>bobm hmoVm. EdT>o AgyZhr
amQ>r` ^mdZoMr `mnH$ OmJVr Pmbr ZhVr.
ZmhrVa, gZ 1893 `m gwdmVrg _mg`m (MoZB)
qhX `m dmnmZo XoemVrb gdmV _moR>m g_mOm`m
"qhX' Y_m~b - "Vmo _V Pmbm Amho, `mMr JVr
IwQ>br Amho' Ago H$m {bhmdo? naVw EH$ dfm`m AmV
(d ZVahr) mM dmnmZo Abmo B{S>`Z d {_eZar
dmnm~amo~a nwT>rb_mUo {b{hbo - "gmV H$mimg

qhX`m B{VhmgmVrb nwZ$OrdZmMm H$mi Ago


hUVm `oBb.' (_mg pMZ H$mboO _Jo{PZ,
_mM 1897) `mbm "amQ>r` CR>md' Agohr hU`mV
Ambo. (_mg Q>mBg, 2 _mM 1895). hm M_H$ma
H$gm KS>bm? `m H$mi`m boIr nwam`md$Z `m
Zmg EH$M Cma {_iVo - {ddY_n[afXog OmD$Z
{ddoH$mZXmZr qhX Y_ Am{U gH$Vr `mMr CdbVm
gm`m OJmg_moa nQ> H$$Z _mS>br Amho, Amn`m
XoemMm Omo mMrZ dmagm `mg A{YH$V _m`Vm
{_idyZ {Xbr Am{U `m`moJo Amn`m Xoe~mYdmg
XrKH$mbmnmgyZ J_mdbobm dm{^_mZ d Am_{ddmg
na {_idyZ {Xbm.
qhXWmZmV naV Am`mda {ddoH$mZXmZr bmoH$mZm
AmhmZ {Xbo - Amn`mVrb gwV (A`V)
gm_`mda {ddmg R>odm, qhXWmZ`m _hmZVo~b
lm`wV AmXa ~miJm, ~w{{hZ AYlm d
gm_m{OH$ XS>nemhr `m{d bT>`mMm AmQ>moH$mQ>
`Z H$am. AmYw{ZH$ ``wJmZo {Xbo`m ZdZdrZ
H$nZm d {dkmZ emmMo kmZ drH$ma`mg `mZr
Amn`m Xoe~mYdmg CwV Ho$bo. gwT> nm`mda
XoemMr C^maUr H$a`mMm _mJ `mZr XmIdbm.
^maVmV `oH$ doir amQ>r` CZVrMm CJ_ hm
Ym{_H$ MidirVyZ Pmbm Ag`mMm nydo{Vhmg gmjr
Amho. ~hOZ g_mOm`m qhX Y_mV ZdMV` {Z_mU
Ho$`m{edm` ^maVmV H$moUmVmhr amQ>r` CR>md hmoUo
e` ZhVo. Am{U {ddoH$mZXmZr hoM Ho$bo. _m,
`m~amo~a `mZr hohr nQ> Ho$bo H$s qhX d BVa Y_
qhXWmZmV Ho$di EH$mo`mZoM ZmXVrb Ago Zho Va
`oH$mg hm _mPmM Xoe Amho (Y_{Zanoj) Aer
Imr dmQ>ob. {ddoH$mZXm`m Ym{_H$ ZoVdm`m
_hdm`m mW{_H$ ^y{_Ho$_wioM `mZm "^maVr`
dmV` MidirMo Am`mp_H$ OZH$' hr A{damoY
d `WmW nXdr mV Pmbr.

n[admamMm EH$m_^mdM am>m`m EH$m_^mdmMo ~rO hmo` !

8 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016

_w` boI
dm{^_mZ Am{U Am_{ddmg
VoOdr dmr - "CR>m, OmJo hm, Am{U `o` mV
hmoBn`V `Zerb amhm.' "{dVma hoM OrdZ,
gHw${MVnUm hmM gdZme.'
gnyU g_nU - "_mV^y_r`m doXrda g_{nV
hmo`mgmR>rM Vw_Mm O_ Amho ho {dg$ ZH$m.' "Vw_
`m X`mV Oa A_y` gnmrMm R>odm Agob Va Vmo
_wVhVmZo bwQ>m, _mo~X`mMm {dMma H$$ ZH$m.'
eVr d `Z hm gXoe - "OrdZ hUOo `Z,
`mg. `Z H$am, eodQ>n`V PJS>V Agm; _mPr
`Zmda nyU {ZR>m Amho.' "Cn{ZfXo Ho$di EH$M
KmofUm XoVmV - A^r: {^D$ ZH$m, Km~$ ZH$m!'
Amnbm Xoe d Amnbo bmoH$ `m~b CH$Q> ^Vr.
{d{dY ^maVr` KQ>H$mMo AVyQ> nana ZmVo.
gdmMo g_mZ A{YH$ma d `m AZw$n H$V`o.
gd Y_ d BVa ^yb^yV H$nZm `mMo Eo`.

PwOma amQ>^VrMr
^mdZm d{bV H$a`mV
{ddoH$mZXmMm Agm
hmoVm gh^mJ.

XoemnwT>o C`m R>mH$bo`m `j g_`m d


dVwpWVr `mMr OmUrd.
gm_m{OH$ CZVr d ~hOZ g_mOmMr gw{e{jVVm
`mda ^a.
Mm[a` KS>d`mda ^a - "_mUyg KS>dUo hmM _mPm
Y_.'
ho gd mV H$a`mgmR>r `wdmeVrMo EH$rH$aU
d T>rH$aU H$$Z XoeC^maUr`m H$m`mV {VMm
`j Cn`moJ.

`m{edm` Am{UH$ XmoZ _wXmMmhr `oWo g_mdoe Ho$bm nm{hOo. - gHw${MV amQ>^Vr`m ^mdZobm
{VbmObr Xo`mMr, VgoM Amn`m g_`mMo gemoYZ d {ZamH$aU AmVaamQ>r` Q>rH$moZmVyZ H$a`mMr
H$iH$irMr {dZVrhr {ddoH$mZXmZr ^maVdmgr`mZm Ho$br. gwYmaUm `m amQ>r` VamdaM Pm`m nm{hOoV d
amQ>r` EH$m_VogmR>r gdmZrM PJS>bo nm{hO Agmhr AmJh Yabm.
{dg$ ZH$m ! Vwhm {`mMm AmXe grVm, gm{dr d X_`Vr AmhoV !

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 9

_w` boI
`j {ddoH$mZXm`m _wImVyZ AWdm `m`m
nwVH$mmao hr `mMr {dMma_mpVHo$ gm`m ^maV^a
{dIwabr. d{MV gJr `m `m`m {bImUmZm
JmonZr` H$m{VH$mar gm{h`mMo d$n mV hmoD$Z S>m.
amYmH$UZ `mZr hQ>`m_mUo `mMr hV{bpIVohr
{dm`m_`o dmQ>br Jobr. hdm d nmUr `m`m _mUo
Oohm EImXr JmoQ> gd ng$ bmJVo, Vohm {V`m
^mdm`m `mVrMo n[a_mnZ H$aUo H$R>rU hmoVo.
{ddoH$mZX ho AgoM EH$ CXmhaUm hmoVo. naVw, ^mdr
B{Vhmg Zm|XUr`m Q>rZo H$mhr KQ>Zm, H$mhr nwamdo
gmYma XoUo Amd`H$ Amho.
Oo H$m` {ddoH$mZXmZr hmVr KoVbo, Vo H$a`mMr
`mMr A`M `mo`Vm hmoVr. nmdm` d nmpM_m`
VdkmZ d B{Vhmg `m {df`mV Vo A`V {ZUmV
AgyZ `mZm ~wrMr BdaXm XoUJr bm^bobr
hmoVr. gm{h`mVhr drU Agbo`m {ddoH$mZXmMo
Am`mp_H$ {ejU na_hg am_H$U (`mZm ^maVr`
Am`mp_H$ nanaoMm H$ig _mZ`mV `oVo) `m
_hm_mZdm`m hmVmImbr Pmbobo hmoVo. qhXWmZ`m
EH$m Q>moH$mnmgyZ WoQ> Xg`m Q>moH$mn`V ghm dfo gVV
dmg H$$Z, amOo amOdS>mnmgyZ Vo AJXr gm_m`
PmSy>dm`mn`V gdm~amo~a g_VoZo amhZ ^maVr`
OZOrdZm`m gd nbyMm `mZr A`V OdiyZ XrK
n[aM` H$$Z KoVbm hmoVm. nmpM_m` H$m`nVrMmhr
`mZr `j AZw^d KoVbm hmoVm. `m_wio, Aem (Xoe
KS>dUm`m) H$m`mgmR>r \$V {ddoH$mZXM `mo` hmoVo
Ago hQ>`mg Vr A{Ve`moVr hmoUma Zmhr. Am{U
gdmV _hdmMr JmoQ> hUOo, ^`mZH$ Cnmg_marbm
gVV Vm|S> XoV OJUm`m Amn`m bjmdYr ^maVr`
~Yy Am{U ^{JZt~b `m`m X`mV Agbobr JmT>
rVr Am{U {Ohmim.
A`V JhZ d VrU ~w{_mog `j AZw^d,
OJm`m B{VhmgmMo `WmW kmZ `mMr OmoS> {_im`m_
wio {ddoH$mZXmZm BJOr gm_m`emhrMo Iao d$n

nQ>nUo bjmV `o`mg AS>MU ^mgbr Zmhr, naVw,


XXdmZo `m H$mimVrb BVa ^maVr` Zo`mZm `m JmoQ>rMo
nyUnUo AmH$bZ H$$Z KoVm `oV ZhVo. BJOr gmo`m
AYyZ_YyZ KS>Um`m g_mJ`wV _mXmMr OmUrd
AgyZhr, hr gmm EH$XarV {dMma H$aVm bmoH$mZm
\$m`XoeraM Amho Ago `m Zo`mZm dmQ>V hmoVo.
nwH$imZm Va hm "Bdar gHo$V' dmQy>Z `mZr `m
gmoer {ZR>m ~miJ`mMr VnaVoZo enWhr KoD$Z
Q>mH$br. naVw, {ddoH$mZX _m BJOr gmoH$So> Ho$di
gVmZmMr gmm hUyZM nhmV hmoVo. `m`mVrb
gm_m{OH$ emk dmada hoM R>mgyZ ~OmdV
hmoVm H$s, hr amOgmm gajUH$Vu amOH$s` gmm
Zho (JmS> goh X qH$J hUV AgyZhr) hr \$V
^mS>dbemhrMr
d`
dmrMrM
amOgmm
Amho
Am{U
Amn`m
dmWmgmR>r Xg`mMr {ZX` {nidUyH$ H$aUo ho EH$M
`m gmoMo `o` Amho. {ddoH$mZXm`m nwT>o {Xbo`m
eXmVyZ `mMr gm_m{OH$ d amOH$s` YmoaUmMo AVaJ
`WmWVoZo OmUyZ Ko`mMr A{Vr` j_Vm H$m`_`
^mfoVyZ `V Pmbobr {XgyZ `oVo :
"hUyZM, BbS>Zo {_idbobm {dO` hm `oey pV
dm ~m`~bMr OrV Amho Aem g_OwVrda {ddmg
R>od`mMr Amn`mH$Sy>Z Or Zoh_r Anojm Ho$br OmVo
Vgm Vmo Zmhr; qH$dm, _moJb d nR>mU `m`m qhXWmZ
{dO`mgmaImhr Vmo Zmhr. Va, ^JdmZ `oey`m ZmdmMm
JOa, Y_JW ~m`~b, ^` amO_{Xao, g`mVrb
nm`XimMo XmUXmU hmoUmao Ag AmdmO... gm`m
ndrMm CS>dbobm WaH$mn, aU^y_rd$Z EoHy$ `oUmao
VwVm`m, {~Jwbo d T>mob `mMo H$H$e ZmX Am{U
amOqghmgZmMm Ho$bm OmUmam d^dembr XoImdm; `m
gdm`m_mJo BbS>Mo dmV{dH$ d$n OmUdV amhVo
- Vo BbS> H$s `mMo `w{ZemU hUOo H$maIm`mMo
YwamSo>, `mnmar bmoH$ hoM `mMo g`, OJm`m
~mOmanoR>m hr `m g`mMr aUjoo d gmo`mV _T>bobr

Amhr gd EH$mM AmBMr boH$ao AmhmoV, m ^mdZo_wioM Amhr EH$ ~mYbobo AmhmoV.

10 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016


Jmonmi H$U
JmoI`m`m Y_mg~Yr
H$nZm_`o
{ddoH$mZXm`m ^mdm_wio
~Xb KSy>Z Am`mMo
{XgyZ `oVo. JmoI`m`m
gm_m{OH$ H$nZm, ~hOZ
g_mOm`m Cmamdarb
`mMm ^a `mMo \y${VWmZ {ddoH$mZX hmoVo ho
hUUo gmYma Amho.

^m`XodVm hrM `mMr gm_mkr.'


`m H$mJogZo nwT>o amQ>r` MidirMo (AmH$_H$)
ZoVd Ho$bo Vr {ddoH$mZXm`m doiMr H$mJog ZhVr.
{ddoH$mZXmZr H$mJogbm Amnbm _mJ ~Xb`mg
A`jnUo nU Ag{XYnUo ^mJ nmS>bo. {^jodaM
CnOr{dH$m H$a`m`m H$mJog`m gmYwdmr YmoaUmda
`mZr Amjon KoVbm; amQ>m`m dmV`mgmR>r
PJS>Umao, naVw Amn`m ~m{H$ d Eo{hH$ d[aR>VoMo
Xohmao _mOdUmao Oo bmoH$ hmoVo, `mZm {ddoH$mZXmZr
gm_m`m`m nmVirda `o`mg, gm_m` OZmV {_giyZ
`m`m `WmMm, X:ImMm ^ma CMbyZ hbH$m H$a`mg
{eH$dbo d ZoQ>mZo ^mJhr nmS>bo; _mUyg KS>d`m`m
A_y` {ejUmmao {ddoH$mZXmZrM `mZm d`gK{Q>V
hmo`mMr oaUm {Xbr d XoemgmR>r gddmMm `mJ
H$a`mg {ddoH$mZX `mMo OUw \y${VWmZ ~Zbo.
ZVa`m H$mimV, AmYw{ZH$ H$mJogZo {ddoH$mZXmMo
~hVoH$ gdM H$m`H$_ drH$mabo.
{ddoH$mZXm`m oaUoMm `j ^md Oa H$moU`m
n{h`m amOH$s` Midirda OmUdbm Agob Va Vr
hUOo, `mZr `m BhbmoH$sMr `mm gnd`mZVa VrZM
dfmV gw$ Pmbobr _moR>r dXoer Midi. ~Jmb`m
dXoer MidirMo Oo ApIb ^maVr` dmV`
MidirV $nmVa Pmbo `mbm gdM {g g_H$mbrZ

_w` boI
gwa|ZmWmZr Amn`m
"~Jmbr' dV_mZnV
{ddoH$mZXm`m M[amMo
narjU H$aVmZm,
H$mbmBb`m "XoemMm
B{Vhmg hm `m`m
_hmnwfmMm B{Vhmg
AgVmo' `m dm`mMm gX^
XoD$Z am_H$U d {ddoH$mZX `mMo g_H$mbrZ
_hm_mZd hUyZ CXmhaU {Xbo.

nwT>m`mMr A{YH$V _m`Vm {_imbr. JmonZr` emgH$s`


nm_YyZhr `mM {dMmamMo nS>gmX nSy> bmJbo. Amn`m
{d{eQ> arVrMm d H$m`nVrMm AJhH$ nwT>rb JmYr
Midirda `mM MidirZo ~Omdbm hmoVm. H$maU,
JmYtMm "AghH$ma' d `m`m Ma`m_mJrb _yi Vd
"dXoer' `m XmohtMm _mJ `m Midir`m "AH$s`
{damoY d ~{hH$ma' `m_wioM gwb^ Pmbm hmoVm. `m
MidirVyZ H$mJogZo emgZmer CKS> bT>m mdm hUyZ
H$gyZ `Z Pmbm. `mVyZM H$mJog_`o Ohmb _VdmXr
JQ>mMm CX` hmoD$Z `mMr n[aUVr eodQ>r _yi KS>rVyZ
Zo_V _VdmXr \w$Qy>Z ~mhoa nS>`mV Pmbr. H$mVrH$mar
H$VtZm Oar `mAmYrM gw$dmV Pmbr Agbr Var `m
H$mimV `mZm {ZpMV {XemYma mV Pmbm. JmYrOtZr
CJrM hQ>bo Zmhr H$s, "~JmbMr \$miUr hr {~Q>re
gm_m`m`m {d^mOZmMr VmdZmM hmo`.' amOH$s`
Midir`m gd H$bmda, Zo_V, Ohmb, H$m{VH$mar
d JmYrdmXr `m gdmdaM {ddoH$mZXmMm {Z` ^md
AmT>iVmo, hr bj dYyZ KoUmar JmoQ> IarM!

Zo_V _VdmXr -

{ddoH$mZXmMo _hd bjmV `o`m`m Q>rZo `m


H$miMo XmoZ _hmZ Zo_V _VdmXr gwa|ZmW ~ZOu d
Or. Ho$. (Jmonmi H$U) JmoIbo `mMo CXmhaU nmh.
gwa|ZmWmZr Amn`m "~Jmbr' `m dV_mZnmH$[aVm

gnyU OJmbm EH$ Hw$Qw>~M _mZUo ho qhX Y_mMo d{eQ> Amho.

_w` boI

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 11

{ddoH$mZXm`m M[amMo narjU H$aVmZm, 29 E{b


1913 `m AH$mVrb AJboImV H$mbmBb`m "XoemMm
B{Vhmg hm `m`m _hmnwfmMm B{Vhmg AgVmo' `m
dm`mMm gX^ XoD$Z am_H$U d {ddoH$mZX `mMo
g_H$mbrZ _hm_mZd hUyZ CXmhaU {Xbo. `m
XmoKm~b "gw{e{jV ^maVmMo... VoOdr Am`mp_H$
_mJXeH$ Jw$...' Ago _V {VnmXZ H$$Z Vo nwT>o
{bhrVmV - "{ddoH$mZX... `mhZhr A{YH$ H$mhr
hmoVo... Vo I`m AWmZo Xoe^V hmoVo.'
JmoI`m`m Y_mg~Yr H$nZm_`o {ddoH$mZX
`m`m ^mdm_wio ~Xb KSy>Z Am`mMo "B{S>`Z
gmoeb [a\$m_a'`m {g gnm{XH$m H$m_mjr ZQ>amOZ
`m`mmao g_OVo. JmoI`m`m gm_m{OH$ H$nZm,
{deofV: ~hOZ g_mOm`m Cmamdarb `mMm ^a
`mMo \y${VWmZ {ddoH$mZX hmoVo ho hUUo gmYma Amho.

Ohmb _VdmXr -

dXoer`m H$mimV {Z_mU Pmbo`m Ohmb _VdmXr


JQ>mMo (H$s Oo dV:bm amQ>dmXr hUV AgV) ZoVd
~mi JJmYa {Q>iH$ `m`mH$So> hmoVo Am{U {Q>iH$mMm
d {ddoH$mZXmMm Va `j g~Y hmoVm. {Q>iH$m`m
gm_m{OH$, Ym{_H$ H$nZmda {ddoH$mZXmMm ^md
hmoVm. {Q>iH$ ho {ddoH$mZXmZm, `m H$mimV `mMr
{ZVmV JaO hmoVr Aer amQ>r` ^mdZm ^maVr`m`m
_ZmV OmJV H$aUmam _hmnwf _mZrV. {ddoH$mZX Or
XmoKo Oohm ~obyabm
^oQ>bo Vohm `m ^oQ>rV
{ddoH$mZXmZr eyer
_wH$m~bm H$aVmZm
A{YH$ {ddgH$ _mJ
MmoImi`mMm AmJh
{Q>iH$mnmer Yabm.
{Q>iH$mMo "_amR>m' X{ZH$
Va dm_r {ddoH$mZXmZm amQ>{d_moMZm`m
MidirMo, {nVm _m{ZV hmoVo.

^y{_H$m dR>dV hmoVo `mMr VwbZm {Q>iH$ {Zg{XYnUo


eH$amMm`mer H$arV. {dZm`H$ {dUy amZS>m`m
AmR>dUt_YyZ Amn`mbm g_OVo H$s Vo XmoKo Oohm
~obyabm ^oQ>bo Vohm `m ^oQ>rV {ddoH$mZXmZr eyer
_wH$m~bm H$aVmZm A{YH$ {ddgH$ _mJ MmoImi`mMm
AmJh {Q>iH$mnmer Yabm. {Q>iH$mMo "_amR>m' X{ZH$ Va
{ddoH$mZXmZm amQ>{d_moMZm`m MidirMo, {nVm _m{ZV
hmoVo. 14 OmZodmar 1912 amoOr ho X{ZH$ hUVo, dm_r
{ddoH$mZX ho ^maVr` amQ>{d_moMZ MidirMo IaoIwao
OZH$ AmhoV. `m AmYw{ZH$ ^maVm`m amQ>{n`mMm
`oH$ ^maVr`mg A{^_mZ dmQ>Vmo.
dXoer H$mbIS>mVrb gdm}H$Q> dVo {~{nZM
nmb - H$s `m`m ^mfUmZm lr. AaqdX `mZr
"PonmdUm`m dmbm'Mr Cn_m XoV - AZr ~oPQ> `m`m
"H$m_Zdrb' nmV 18 AmJQ> 1916 _`o {b{hVmV,
"Amn`m AmYw{ZH$ amQ>^Vr`m ^mdZoMo gdmoM
nwaH$Vo d CM VdkmZ {VnmXUmao _hmnwf hmo`mMm
_mZ {ddoH$mZXmMmM Amho. Jo`m Xhm dfmV amQ>r`
{d_moMZm`m MmamV Omo Vrd d gdoXZmj_ Xoe^Vrg
~ha R>iH$nUo CRy>Z Ambobm {XgVmo, `m Amn`m
Xoem~b`m d gH$Vr~b`m dbV ^mdZoMr Vma
`mZrM W_ N>oS>br.'
AZr ~oPQ> `mZr ^maVmV {d{dY H$ma`m AZoH$
^y{_H$m dR>{d`m, AJXr {WAmgm{\$H$b gmogm`Q>r`m
dXoer H$mbIS>mVrb
gdm}H$Q> dVo {~{nZM
nmb {b{hVmV, "Amn`m
AmYw{ZH$ amQ>^Vr`m
^mdZoMo gdmoM nwaH$Vo
d CM VdkmZ {VnmXZ
H$aUmao _hmnwf hmo`mMm
_mZ {ddoH$mZXmMmM Amho.
Amn`m Xoem~b`m d gH$Vr~b`m dbV
^mdZoMr Vma `mZrM W_ N>oS>br.

`oH$ rg _mVog_mZ _mZUo hm gH$ma \$V qhX Y_mVM nhmd`mg {_iVmo.

12 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016


AZr ~oPQ> `mZr
^maVmV {d{dY H$ma`m
AZoH$ ^y{_H$m dR>{d`m.
`mZr Amn`m "B{S>`m: A
br \$ma B{S>`Z go\$ JhZ_|Q>' (1915 gmbr
H$meZ Pmbobo) `m {g
nwVH$mV `mZr CKS>nUo
H$~yb Ho$bo Amho H$s, "{ddoH$mZXmZr amQ>r`dmMr
A`V CH$Q> ^mdZm MoVdbr.'

Ym{_H$ ZoVdmnmgyZ hmo_$b Midir`m amOH$s`


ZoVdmn`V. Amn`m "B{S>`m: A br \$ma B{S>`Z
go\$ - JhZ_|Q>' (1915 gmbr H$meZ Pmbobo)
`m {g nwVH$mV `mZr CKS>nUo H$~yb Ho$bo Amho
H$s, "{ddoH$mZXmZr amQ>r`dmMr A`V CH$Q> ^mdZm
MoVdbr.'
Wmoa _mZdVmdmXr Xoe~Yy {MmaOZXmg JmYt`m
AghH$ma MidirV gm_rb Pmbo d MidirMm
EH$ ghZoVm hUyZ _m`Vm nmdbo. nwT>o, JmYt`m
amOZrVrer H$mhr _V^oX {Z_mU Pm`mZo - `mZr
_moVrbmb Zoh`m ghH$m`mZo dam` njmMr
WmnZm Ho$br d gZ 1923 Vo 1925 `m H$mimVrb
^maVr` amOH$maUmVrb EH$ A`V ^mdr d _wI
`pV_d R>abo (hr JmoQ> Ho$di gw^mfM ~mog
`mZrM {ZXo{eV Ho$br Amho Ago Zho Va `m doi`m
JhZa OZab, bmS> arqS>J `m`m JwV n`dhmamVhr
hr _m{hVr AmT>iVo.) Aem `m Xoe~YyMm am_H$Umer
d {ddoH$mZXmer `j gnH$ hmoVm. ("{ddoH$mZX ho
_mPo Jw$ hmoV' Ago `mZr {_g _pbAmSZm ImOJrV
gm{JVbo hmoVo.) amOH$maUmV "X[aZmam`U godm'
hm `mZr AmXe _mZbm hmoVm. Xoe~YyMm ^maVr`
amQ>r` MidirVrb gdmV emdV d A{^Zd
hmV^ma hUOo eoVH$ar H$m_Jma dJ `m XmoZ eVr

_w` boI
Xoe~YyMm am_H$Umer
d {ddoH$mZXmer `j
gnH$ hmoVm. ("{ddoH$mZX
ho _mPo Jw$ hmoV' Ago
`mZr {_g _pbAmSZm
ImOJrV gm{JVbo hmoVo.)
amOH$maUmV "X[aZmam`U
godm' hm `mZr AmXe
_mZbm hmoVm. `m`m H$m`mMr _wio {ddoH$mZX
`m`mnmgyZ `mZr KoVbo`m oaUoVM hmoVr.

Midir`m _wI dmhmV AmoTy>Z EH$$n H$a`mMm


`mZr Ho$bobm namH$mR>oMm `Z. `m `m`m H$m`mMr
_wio {ddoH$mZXmnmgyZ `mZr KoVbo`m oaUoVM hmoVr.
^maVr` amOH$maUmda g_mOgmmdmXr H$nZm `mZm
^maVr` nVrZo R>gdm``m hmo`m Am{U `m Q>rZo
`Z H$aUm`m_`o Xoe~Yy AJoga hmoVo. ho Oa g`
Agob, Va ^maVr` amOH$maU jomVrb {ddoH$mZXm`m
^mdmMm AmUpIZ EH$ _hdmMm nby JmoMa hmoVmo.
`oWo gw^mfMmMo nQ> dV` Xo`mgmaIo Amho :
"`m g_mOgmmdmXmMm O_ H$mb _mg`m
JWmVyZ Pmbbm Zmhr. `mMm CJ_ ^maVr` {dMma d
gH$Vr `mVyZ Pmbobm Amho. Oo bmoH$ O{_ZrMr `j
_emJV H$aVmV, Amnbm Km_ JmiyZ Am_`mgmR>r
AZYm` CJdVmV, ^`mZH$ Xm[aImbr gVV ^aSy>Z
{ZKV AgVmZmhr Amn`m gw{e{jVnUmMr, gH$VrMr
d Y_mMr _emb gVV noQ>V R>odVmV `m`m_`oM
Zmam`UmMm Iam dmg AgVmo Ago hUUm`m Xoe~Yy
Xmgm`m {bImUmVyZ d `o`mVr`m `ZmVyZ dm_r
{ddoH$mZXmZr Mm[abo`m VdmZm nyU A{^`Vr
mV Pmbr.'

H$m{VH$maH$

{ddoH$mZXmMm H$mVrH$maH$ Midirdarb MS>


^md Amn`mbm Vg~Yr Eo{Vhm{gH$ nwam`md$Z,

gdgm_m`mV d {`mV {ejUmMm gma Ho$`m{edm` am>mMr CVr hmoUma Zmhr.

_w` boI

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 13

emgZm`m JwV H$mJXnmd$Z, VgoM Omhra Ahdmb


d H$m{VH$mar Zo`m`m Ow`m AmR>dUr `md$Zhr {XgyZ
`oVmo. `m PwOma dram_`o {ddoH$mZXm`m gm{h`mMo
\$ma _oR>m _mUmda dmMZ Mmbo; Zho, Vr Va OUw
`mMr A`mgH$_mMr nmR>nwVHo$Mo Pmbr hmoVr!
H$m{VH$maH$m`m njmV ^aVr H$a`mMo H$m_ am_
H$U {_eZMo H$m`H$Vo H$arV AgV Am{U `mgmR>r
Vo {ddoH$mZXm`m ZmdmMo _mo{hZrA dmnarV.
{ddoH$mZXm`m gm{h`mMm ~amMgm ^mJ A`V
nwamoJm_r amOH$maUmgmR>r Cn`wV R>aV Ag`mMo nmhZ,
emgZmZo dm_rOt`m nm`m (nmdbr) H$meZmg
_ZmB H$a`mMo d am_H$U {_eZda H$m`mZo ~Xr
AmU`mMo R>adbo. Am{U `mV AmM`OZH$ H$mhrM
ZhVo; H$maU, Iw {ddoH$mZXmZmM `m`m {OdVnUr
EH$ ge` CnZ H$aUmar `Vr R>adyZ, `m`mda
gV ZOa R>oD$Z N>i`mV Ambo hmoVo. bmS> H$m_mBH$bZo
Va Amn`m Xa~mar ^mfUmV am_H$U {_eZda CKS>
hbm MT>dyZ {_eZ`m ApVdmbmM YmoH$m {Z_mU
Ho$bm hmoVm.

JwVMa nmo{bgm`m Ahdmbm_Yrb ho XmoZ


CVmao nmhm :

"doXmV gWoMr {eH$dU hr amOH$maUmV


amQ>dmXmH$So> PwH$Umar Amho. dm_r {ddoH$mZX dV:
Oar `m amOH$s` ~mOynmgyZ Xa ahmV Agbo Var AZoH$
^{JZr {Zdo{XVm
`mMm `m H$m{VH$maH$
Midirer K{ZR> g~Y
hmoVm. Amn`m ^mfUmVyZ,
boIZmVyZ d bmoH$mer
`mZr gmYbo`m `j
gnH$mVyZ ^maVr`m`m
_Zm_`o amQ>r`dmMr
^mdZm OmJV H$a`mMr _hdmMr ^y{_H$m `mZr
~Omdbr.

qhX amQ>dmXr Xoe^V _m `mZm `m MidirMo Jw


_mZVmV.'
"hr JmoQ> gy`H$memBVH$s nQ> Amho, H$s hr
{eH$dU ({ddoH$mZXmMr) ~hVmer Amho `m d$nmV
AaqdXmo Kmofmgma`m `o`dmXr H$m{VH$maH$m`m
hmVmVrb EH$ e`m`wY ~Zbr. dm_r
{ddoH$mZXm`m `m {eH$dUr_Yrb {H$VrVar CVmao Aem
amOmohr dmL_`mZo n[anyU AmhoV H$s H$m{VH$maH$mZm
`mVrb A`V nU `V hmo`mMr O~aXV VmH$X
AJr Agbobm XQ> Ame` nyU H$ibobm Amho d
`mMm Vo MmJbmM \$m`Xmhr CR>drV AmhoV, amOH$s`
eaUmWu Aml`mgmR>r d gajUmgmR>r {d{dY gw{g
_R>mMm Cn`moJ H$$Z KoV AmhoV Am{U ho ~ZmdQ> _R>,
H$s Oo `m H$m{VH$maH$ VdUmbrMm \$bmd H$aUmar
H|$o hUyZM Ho$di ApVdmV AmhoV, nyd ~JmbmV
YmoH$mXm`H$ VJVrZo {Z_mU hmoV AmhoV.'
^{JZr {Zdo{XVm `mMm `m H$m{VH$maH$ Midirer
K{ZR> g~Y hmoVm. Amn`m ^mfUmVyZ, boIZmVyZ d
bmoH$mer `mZr gmYbo`m `j gnH$mVyZ ^maVr`m`m
_Zm_`o amQ>r`dmMr ^mdZm OmJV H$a`mMr _hdmMr
^y{_H$m `mZr ~Omdbr. dV_mZmda {bImU H$aUmao
_mZdVmdmXr S>`y. ZophgZ Va `mZm ({Zdo{XVmZm)
"Ho$di dmV` gJm_mdaM `mMr ^oQ> hmoD$ eHo$b
Agm, VinVr Vbdma YmaU H$aUmam g{ZH$', hUV.
`moJr AaqdX hUVmV,
dXoer Midi `edr
hmo`mMo _w` H$maU
hUOo `m Midir_mJo
am_H$U d {ddoH$mZX
`mMo Am`mp_H$ d Z{VH$
~i hmoVo. Vo nwT>o hUVmV,
"nhm, {ddoH$mZX A_a
AmhoV; `m`m _mV^y_rMo d {V`m gVmZmMo
X` `m`mM MV`mMo H$go nXZ nmdV Amho!'

Hw$Qw>~ hUOo nanamVrb Zoh, godm, gm_O` d gwa{jVVoMm {dH$mg H$aUo hmo` !

14 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016

_w` boI

gw^mfM ~mog dmadma


hoM {b{hV H$s, `mMo
OrdZ {ddoH$mZX `m`m
^mdmImbr KS>dbo
Jobo; Am{U `wdH$mZrhr
{ddoH$mZXmMm AmXe g_moa
R>odmdm AgmM `mMm AmJh
Ago. `m`m _Vo, Mm[a`
{Z_mUmMm gdmoM AmXe XoemnwT>o Oa Hw$Ur R>odbm
Agob Va Vmo {ddoH$mZXmZr.

Q>mJmoa {b{hVmV,
"{ddoH$mZXm`m gXoemZo
AIS> _mZdm`m gnyU
OmJVrbm AmhmZ {Xbo.
~Jmb`m `wdH$m_`o
{XgUm`m \y$pbJmMo
_yi dm_r {ddoH$mZXm`m
`m {eH$dUrVM Amho, H$s
Or `mZm Ho$di nQ>br EdT>oM Zmhr Va Vr WoQ>
`m`m Am`mbm OmD$ {^S>br.'

ZophgZ `mMo dUZ H$aVmZm {b{hVmV : "ey g_moa


C^m R>mH$bm AgVm, `mMo S>moio VoOdr nmobmXm_mUo
YJYJV, Am{U J[a~mpS>_mUo `m S>mo`m`m N>Q>m
H$moYm_wio A{YH$M JS>X hmoV OmV.'
dm_rOtMo XohmdgmZ Pm`mZVa, gZ 1902 `m
AIoarnmgyZ gZ 1905 n`V, {Zdo{XVmZr Amn`m
boIZmmao (^maVr` gm_m{OH$ OrdZ, {dMma d
gH$Vr `mdarb gdmoH$Q> nwVH$ hUyZ AmOhr
`mMr JUZm hmoVo Vo "X do~ Am\$ B{S>`Z bmB\$' ho
A{Vr` nwVH$ `mZr {b{hbo. `m IoarO H$mn{ZH$
Zmd YmaU H$$Z AJa {ZZmdr Ago AJ{UV boI `mZr
{b{hbo), ^mfUmmao (`m`m ^S>H$dUm`m ^mfUmZm
"gwJm'Mr Cn_m Xo`mV `oV Ago) d `j `pVJV
gnH$mmao (ho `mZr H$go gmYbo `mMo dUZ ~m~ Jmoio
~ZdUm`m ho_M H$ZJmo `m H$mVrH$maH$mZo Ho$bo Amho.)
^maVm`m amOH$s` d amQ>r` OrdZmda Agm H$mhr
MS> AmKmV Ho$bm H$s `m`m ^y{_Ho$Mo _y`_mnZ
H$aVmZm gw{g g_mOemk d "Q>oQg_Z'Mo gnmXH$
Eg. Ho$. apb\$ {b{hVmV : "Zd^maV KS>V AgVmZm
`m n[aUm_H$maH$ JmoQ>r `mg H$maUr^yV Pm`m `m
AmO Var gwnQ> Zg`m, Var EdT>o _m nyU ImrZo
hUVm `oBb H$s `m gd JmoQ>rV EH$hr JmoQ> ^{JZr
{Zdo{XVm`m `pV_dm`m, OrdZm`m d dMZm`m

VwbZoZo A{YH$Va amhmoM nU g_Vw`hr Zmhr.' Am{U


hUyZM, dm_r {ddoH$mZXmMo amOH$s` jomVrb H$m`
nwT>o Mmby R>odUm`m_`o {Zdo{XVmMo WmZ {ZemUYmar
AJUr g{ZH$mMo hmoVo `mV ge` Zmhr.
gZ 1904 Vo 1910 `m dXoer H$mbIS>mV,
H$m{VH$mar VdmMm Mma H$a`m`m, VgoM
H$m{VH$maH$m`m H$m`mbm gwgK{Q>V H$a`m`m H$m_r
AaqdX Kmof `mZr nwT>mH$ma KoVbm. gH$VXeZr Oar
Vo H$mJog njmVJV amQ>r` njm`m nwT>m`mnH$s EH$
JUbo OmV AgV, Var AaqdX Kmofm`m Ym{_H$ d
amOH$s` OrdZmdarb am_H$U d {ddoH$mZX `mMm
^md gdlwV Amho. `m H$mimV `mZr am_H$U d
{ddoH$mZX `m`m AmXemda {Z`{_V {bImU H$$Z
^mfUo {Xbr d `m`m amOH$s` `o`mMr CH$b H$$Z
nQ>nUo OZ_mZgmbm Vr g_OmdyZ gmJUmao CH$Q>
{V{ZYr hUyZ Vo _m`Vm nmdbo. Amn`m "^dmZr
_{Xa' `m nwVH$mV `m _hm`mMo dUZ H$aVmZm
`mZr "am_H$U ho _{XamVrb _mZdXohYmar na_m_m
d {ddoH$mZX ho `mMo {fV' Ago eX{M boImQ>bo.
ZVa`m H$mimV Vo CKS>nUo _m` H$aV AgV
H$s, dXoer Midi `edr hmo`mMo _w` H$maU
hUOo `m Midir_mJo am_H$U d {ddoH$mZX `mMo
Am`mp_H$ d Z{VH$ ~i hmoVo. {ddoH$mZXm_mUoM

r {ejUmMm {dVma Y_mg H|$ _mZyZ Ho$bm nm{hOo.

_w` boI

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 15

AaqdXmo `mMrhr lm hmoVr H$s am_H$U ho Ho$di


AdVma{eamo_UrM ZhoV Va AmVmn`V Pmbo`m
gd AdVmamMm Vmo gdm}M H$ig hmoVm; Am{U
Aem am_H$UmZr ^mdr ^maVdfmMm {V{ZYr hUyZ
{ddoH$mZX KS>dbo d AmerdmX {Xbm, "ZaloR> hmo!'
Amn`m eVrMr mU{VR>m `m "Zadram'V Ho$br
Am{U _`mhr`m Ia ^mH$aVoOm_mUo {VZo gnyU
^aVIS>mbm Jmgbo. AaqdXm|Zr {ddoH$mZXmZm _$Z
MoVmdUr {Xbr. "nhm, {ddoH$mZX A_a AmhoV; `m`m
_mV^y_rMo d {V`m gVmZmMo X` `m`mM MV`mMo
H$go nXZ nmdV Amho!'
dat, XoddV, ^yn|ZmW dJao AaqdXm|Mo ~hg`
H$m{VH$mar AZw`m`r d `mMo "`wJmVa' ho n H$s `mZo
VUm`m _Zmda MS> ^md nmS>bm, `m gdmdarb
{ddoH$mZXm`m ^mdmMo g{dVa dUZ H$aUo `oWo
AVwV R>aob.
~Jmbr H$m{VH$maH$, `mVrb H$mhr nwT>o _mgdmXr
~Zbo, `m`m OrdZmVrb KS>m_moS>r`m H$mimV
nS>bobm {ddoH$mZXmMm ^md _m` H$aVmV.
`mZm H$m{VH$mar MidirMo g_WH$ hUVm `oUma
Zmhr, EdT>oM Zho Va Amn`m H$Wm H$mX~`mVyZ
`mZr `m MidirMo H$mhrgo {dH$V d$n _mS>bo
Aem Q>mJmoamH$So> AmnU diy. `mZmhr `m VUm`m
{Z{^S> Y`mMo d {Zgr_ `mJmMo H$mVwH$ dmQ>`m{edm`
JmYrOtMr Aqhgm
MiditMr H$m`nVr d
`mMo Ma`mda AmYmabobo
AWem Oar dm_r
{ddoH$mZXm`m {dMmam`m
~hHw$_ Zgbo Var
Amnbr Xoe^VrMr ^mdZm
MS>VoZo Ia hmo`mg
dm_r {ddoH$mZXmMo gm{h` H$maUr^yV R>abo ho Vo
CKS>nUo _m` H$arV AgV.

amh{dbo Zmhr. `m`mdarb {ddoH$mZXm`m


^mdmg~Yr Q>mJmoa {b{hVmV :
"{ddoH$mZXm`m gXoemZo AIS> _mZdm`m gnyU
OmJVrbm AmhmZ {Xbo, Am{U `mH$[aVm H$_ Am{U
`mJ `mmao Am_`m VU {nT>rbm _mojmMm n{d _mJ
`m gXoemmao XmI{dbm.'
"~Jmb`m `wdH$m_`o {XgUm`m {ZYS>m
gmhgdmr`m \y$pbJmMo _yi dm_r {ddoH$mZXm`m
`m {eH$dUrVM Amho, H$s Or `mZm Ho$di nQ>br
EdT>oM Zmhr Va Vr WoQ> `m`m Am`mbm OmD$
{^S>br.'
BJO `mMm qhXWmZmVrb gdmV ^`H$a _mUyg
hUyZ CboI H$arV AgV Am{U ApIb ^maVmMm
H$mVrH$mar Am_m `m`mV _yV d$nmZo dmg H$arV
hmoVm. Vo gw^mfM ~mog dmadma hoM {b{hV H$s, `mMo
OrdZ {ddoH$mZXm`m ^mdmImbr KS>dbo Jobo; Am{U
`wdH$mZrhr {ddoH$mZXmMm AmXe g_moa R>odmdm AgmM
`mMm AmJh Ago. `m`m _Vo, Mm[a` {Z_mUmMm
gdmoM AmXe XoemnwT>o Oa Hw$Ur R>odbm Agob Va
Vmo {ddoH$mZXmZr. {ddoH$mZXmMr dbVr Xoe^Vr
gw^mfMm`m ZgmZgmVyZ OUw {dVibo`m
{ebmagm_mUo dhmV hmoVr, Am{U `mVyZM gdd
nUmbm bmdyZ H$R>moanUo PJS>`mMo gm_` `mZm mV
Pmbo. dm_rOtMo "eVr'Mo VdkmZ `mZr Am_gmV
Wmoa gdmoX` ZoVo
{dZmo~m ^mdo, H$s `mZm
JmYtMo VdkmZ `j
`mdhm[aH$ OrdZmV
OJUmam `mMm gMm
AZw`m`r hUyZ AmoiIV,
`mZr {ddoH$mZXmda AZoH$
AWnyU boI {b{hbo. am_
H$U d {ddoH$mZX ho, `m`m _Vo, Jw${e`
g~Ym`m gdmoH$Q> AmXemMo VrH$ hmoVo.

`m am>mV {`mMm AmXa Ho$bm OmV Zmhr Vo H$Yrhr _hmZ hmoD$ eH$V Zmhr.

16 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016

_w` boI

{MZr AmH$_U hmoV


AgVmZm, VUmnwT>o AmXe
hUyZ R>od`mg ZohZr
gm_`mMr d VoOmMr
_y{V_V {V_m Agbo`m
{ddoH$mZXmMr {ZdS> Ho$br.
{ddoH$mZXm~b Vo hUVmV
: Vo H$moUr amOH$maUr
ZhVo... Am{U Varhr ^maVmVrb amQ>r` AmYw{ZH$
Midi gw$ H$aUmao Vo EH$ Wmoa gWmnH$ hmoVo.

S>m. amYmH$UZ
hUVmV, _mV^y_r`m
MV`mMr Vo ({ddoH$mZX)
`j_yVu hmoVo. {V`m
Am`mp_H$ Amem AmH$mjm d `mMr n[anyVu
`mMo Vo {VH$ hmoVo.
Am{U hoM Vo MV` H$s
Oo Am_`m ^VOZm`m H$m`mVyZ, Q`m`m
VdkmZmVyZ, nyOm-mWZmVyZ `V Pmbo.

Ho$bo; Am{U Amn`m amOH$maUdmXm`m _yb^yV


H$nZmMr C^maUrXoIrb {ddoH$mZXm`m AmZw_m{ZH$
`wpVdmXmdaM Ho$br. X{jUnyd Am{e`m_`o
(bT>mBH$[aVm) EHy$U EH$ O_dmO_d H$aVmZm KoVbobo
"EH$s, {ZR>m, g_nU' ho ~rXdm` `mZr {ddoH$mZX
`m`mnmgyZM KoVbo hmoVo. {ddoH$mZXmZm Vo n[anyU
nmfmMo {V{ZYr _mZV. {ddoH$mZXmMo dUZ Vo Ago
H$arV : "H$R>moa `mJr, A{daV H$_`moJr, o_mMr
A_`mX eVr Agbobo, AJmY d AQ>nby kmZmZo
`wV, d ^mdZmZr g_, {ZX` Q>rHo$Mr PmoS> CR>dUmao,
Am{U Varhr bhmZ ~mbH$m_mUo {Znmn.' (AmnU
{ddoH$mZXmMo {e` AmhmoV, `m gw^mfMm`m {ZpMV
{dYmZm`m g_WZm~b H$moU eH$m KoBb !
dmV` MidirMm gnyU B{Vhmg bjmV KoVm,
EH$ JmoQ> H$~yb Ho$br nm{hOo H$s, JmYrOtZr \$ma _moR>m
_mUmV OZOmJVr KS>dyZ AmUbr. gZ 1921 Vo 1942
`m XrK bT>mMo `mZr ZoVd Ho$bo; Am{U amOH$s`
dmV`mVrV `mMm gdmV _moR>m dmQ>m hmoVm. am_H$U
d {ddoH$mZX `mZr JmYrda Imob R>gm C_Q>dbm hmoVm d
Vo ^m{dV Pmbo hmoVo; ho g_O`mg `mMm Vn{ebdma
A`mg H$amdm bmJob. JmYrOtMr Aqhgm MiditMr
H$m`nVr d `mMo Ma`mda AmYmabobo AWem
Oar {ddoH$mZXm`m {dMmam`m ~hHw$_ Zgbo Var

Amnbr Xoe^VrMr ^mdZm MS>VoZo Ia hmo`mg


{ddoH$mZXmMo gm{h` H$maUr^yV R>abo ho Vo CKS>nUo
_m` H$arV. JmYrOt`m H$~wbrO~m~md$Z d `m`m
{ZH$Q>`m ghH$m`m`m {ZpMV {dYmZmd$Z ({dZmo~m
^mdo, {Z_bHw$_ma ~mog d gr. E\$. AS>`yOZo ho amo_m
amobm `mZm gm{JVbo) VgoM `m`m ^maVr` d {dXoer
M[aH$mamd$Zhr Amn`mbm {XgyZ `oVo H$s, h[aOZ
Midirgma`m gm_m{OH$ gwYmaUm - MiditMo
ZoVd H$aVmZm {ddoH$mZXmMo {dMma d `mMo `o` hr
JmYt`m _m`_mVyZ OUy _yV$n YmaU H$arV hmoVr.
Am_ewr`m nm`mda g_mOmMr nwZ~mYUr H$aUo, ho
JmYt`m _Vo, amOH$s` gKQ>ZmhZ `pH${MVhr H$_r
_hdmMo ZhVo. Vo hUV - Am_ewrMm AmYma
Zgbobr gm_m{OH$ gwYmaUm hr ^mdZmey` `m_mUo
hmo`. Am{U n{h`m H$maMr gwYmaUm hdr Agob Va,
JmYt`m _Vo, `mgmR>r am_H$U d {ddoH$mZX hr XmoZ
M[ao A`md`H$ hmoVr. JmYt`m AZw`m`mMo Ago
{ZpMV _V hmoVo H$s, {ddoH$mZXmMm X[arZmam`Um`m
godoMm Y_ JmYtZr CMbbm d AJ{UV IoS>m_Yrb
bmImo ^wHo$H$Jmb d nr{S>V bmoH$m_`o `mMm gma
Ho$bm. AWmV, {ddoH$mZXmnojm am_H$UmMm A{YH$
^md JmYt`m OrdZmda {deofdmZo nS>bobm {XgVmo.
`m`m _Vo, am_H$U ho Aqhgm d g` `mMo _y{V_V

`m`m _mVm {e{jV, Zr{Vnam`U d Ym{_H$ AgVmV `mM KamV _hmnwf O_ KoVmV.

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 17


mm Vo Amnbo amQ>r
hmnmVH$ Oa H$moUVo
Agob Va Vo hoM H$s AmnU
gdgmYmaU OZVoMr Cnojm
Ho$br. Amnm AY:nVZmMo ho
EH$ wI H$maU Amho.

{VH$ hmoVo. gdY_mVrb EH$dm`VoMm am_H$UmZm


gmjmH$ma Pmbm hmoVm d `mM na_n{d AmXemMm
Vo H$iH$irZo CnXoe H$arV. am_H$UmMm, Eo{hH$
dmgZm{dhrZ Aem ddm{hH$ OrdZmMm AmXe JmYtda
H$gm Imob R>gm C_Q>dyZ Jobm; EdT>oM Zho Va `mZr Vmo
Amn`m OrdZmMo `o` hUyZ H$em arVrZo drH$mabm
d Xoem`m amOH$s` OrdZmVhr Vmo {^Zd`mMm H$gm
`Z Ho$bm ho `maobmb `m`m {g M[aH$mamZo
gy_ AdbmoH$Zmmao nQ> H$$Z XmIdbo Amho.
^maVr` amQ>^pV^mdZoV (JhWm`m ~M`m`m
AmXemMm) {eaH$md Pm`mZVa 1920 `m XeH$mV
^maVmV Or A^yVnyd Aer Aqhgm_H$ OZOmJVr
Pmbr {VMm Vmo AmXe EH$ _hdnyU KQ>H$ R>abm.
`maobmb nwT>o {b{hVmV : "JmYrOtMo g`mdarb `moJ
ho am_H$Um`m Y_mdarb `moJmda (W_ dV:
`moJ H$am d _JM lm R>odm) AmYmabobo hmoVo.
am_H$Um`m gdY_g`Vo`m {eH$dUrMo nS>gmX
JmYt`m "gdY_g_^mdmVyZ' C_Q>bo; `mM_mUo
`mMo (JmYtMo) Y_mVam`m H$moU`mhr H$Vrg
An{d hUyZ {Y:H$maUo ho XoIrb am_H$Um`m,
Y_emmdarb dmX{ddmXmg n{S>VmMr [aH$m_nUrMr
H$a_UyH$ hUyZ H$_r boI`m`m {dMmamMoM {VdZr
hmoV.'

"g` ho dV: nmhZ, g_OyZ AZw^dmd`mMo


AgVo; `m`mer gwgdmX gmYyZ `oH$ jUr `mMm
gbm `md`mMm AgVmo, hr am_H$UmMr {eH$dU
{ZameH$ g` hUyZ JmYtZr drH$mabr d AZwgabr
Am{U Amn`m AmV`m AmdmOmer gbm_gbV
Ho$`mIoarO `mMm H$moUVmhr _hdmMm {ZU` KoVbm
Jobobm ZhVm.'
Wmoa gdmoX` ZoVo {dZmo~m ^mdo, H$s `mZm JmYtMo
VdkmZ `j `mdhm[aH$ OrdZmV OJUmam `mMm
gMm AZw`m`r hUyZ AmoiIV, `mZr {ddoH$mZXmda
AZoH$ AWnyU boI {b{hbo. am_H$U d {ddoH$mZX ho,
`m`m _Vo, Jw${e` g~Ym`m gdmoH$Q> AmXemMo
VrH$ hmoVo. {dZmo~m ^mdo dV: {dmZ A`mgH$,
VgoM VdkmZ, dmL_`mV A`V drU AgyZhr,
{ddoH$mZXmZm Vo gmV `wJmVrb eH$amMm` d doXmV
`m {df`mdarb gdmoM _mU^yV A{YH$mar _mZV.
`m`m _Vo, "X[arZmam`UmMm AVmer KS>dyZ
AmUbobm g`moJ' hr {ddoH$mZXmMr Img d{eQ`nyU
XoUJr. `oWo `mZr pVm`m AmXemer {ddoH$mZX
`m`m `o`mMr VwbZm Ho$br. `oey pV hm ~mV: Oar
VdmXr dmQ>V Agbm Var dmV{dH$ Vmo AVdmXrM
hmoVm. "pVmMr ^y{_H$m, Amn`m dd^mdmZo AV
doXmVm`m A`V {ZH$Q> OmD$Z nmohmoMVo... ^maVr`

W_ Vwhr {`mZm {e{jV H$am ZVa `m Amnbo ^bo ~wao H$emV Amho Vo gmJVrb.

18 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016


doXmVm`m Q>rZo nmhVm, AV d doXmV `mMr `mo`
gmJS> KmbyZ {ddoH$mZXmZrM hr EH$m_Vm gm`
Ho$br. hr A`V _hdmMr H$m_{Jar `mZr Ho$br, H$s
`m_wio AV kmZ d BdamonmgZo`m {d{dY $T>
nVr `mMm gw_Ywa {_bm\$ KSy>Z ^maVmbm OrdZH$_
UmMm gm`mo{JH$ _mJ mV Pmbm.'
Odmhabmb Zoh$Zr ^maVm`m amOH$s` OrdZmV
`mnH$ d ZmZm{dY ^y{_H$m ~Omd`m. JmYt`m
ZoVdmImbr dmV`bT>mV JwVbobo AgVmZmM `mZr
gw^mfM ~mogm`m ghH$m`mZo `wdm MidirMr gWmnZm
H$$Z {VMm lrJUoem Ho$bm. gnyU dmV`m`m `o`mMm
gma H$a`mH$[aVm ~mogmgh `mZr "^maVr` dmV`
gKm'Mr (B{S>`Z B{S>n|S>g brJ) WmnZm Ho$br.
^maVmV g_mOgmmdmX AmUUm`m _wI `VtnH$s
Vo EH$ hmoVo. dmV`mVrZVa 17 dfo `mZr XoemMo
gwH$mUy hmVr Yabo. amQ>r` d naamQ>r` `m Xmohr jomV
Vo EH$ d{eQ`nyU `pV_d hUyZ _m`Vm nmdbo.
Y_m`m ~m~VrV Oar Vo \$mago Cgmhr Zgbo Var,
am_H$U d {ddoH$mZX `m M[am~b _m Zoh$Zm
(Am{U `m`m Hw$Qw>{~`mZmhr) MmJboM AmH$fU hmoVo.
am_H$U {_eZMo `mZm _moR>o gmXa H$mVwH$ dmQ>o. AZoH$
gJr `m XmoZ `pV_dmda `mZr ^mfU d {bImU
Ho$bo, `m`m M[amMm {~ZMwH$ gy_ A`mg Ho$bm
d `m`m Eo{Vhm{gH$ ^y{_H$mMo `Wm`mo` _y`_mnZ
Ho$bo. Zoh$`m _Vo, "{ddoH$mZX ho EH$ VoOdr dbV
`pV_d hmoVo. `mZr CMmabobm AJa {b{hbobm
`oH$ eX dmbo_mUo Ago. AmnU Oa {ddoH$mZX
dmMmb Va Ago AmT>iyZ `oBb H$s, Vo Vwhmbm Vw_`m
AmigmVyZ IS>~Sy>Z OmJo H$aVmV Am{U H$m`dm
hmo`mg MS> oaUm XoVmV'.
AemM EH$m amQ>r` AmUr~mUr`m Kmoa jUr
Zoh$Zm {ddoH$mZXmMo _aU Pmbo. gZ 1962 _`o
{MZr AmH$_U hmoV AgVmZm, VUmnwT>o AmXe hUyZ
R>od`mg ZohZm \$V EH$mM `VrMr {ZdS> H$aUo

_w` boI
e` Pmbo H$s Or gm_`mMr d VoOmMr _y{V_V {V_
mM hmo`, Vr hUOo {ddoH$mZX'
amQ>m`m B{Vhmgm`m nmd^y_rda {ddoH$mZX
`m`m~b Zoh$ hUVmV : "Vo H$moUr amOH$maUr
ZhVo... Am{U Varhr ^maVmVrb amQ>r` AmYw{ZH$
Midi gw$ H$aUm`mnH$s Vo EH$ Wmoa gWmnH$ hmoVo.
Amn`m ^maVmMm emoY ({S>H$har Am\$ B{S>`m)
`m nwVH$mV Zoh$Zr {ddoH$mZXm`m amQ>r` ^y{_Ho$Mo
Vnerbdma H$WZ H$aVmZm `m`m gd_mZdg_^md
VdmMm m_w`mZo {ZXoe Ho$bm H$s `mZo (amQ>mbm)
~hOZ g_mOm`m g_mZVoMr d CmamMr hmH$ {Xbr;
VgoM, g_mOmVyZ (OmVrd$Z) dmirV Q>mH$`m`m
WoMm, {VJm_r dmrMm d Amn`m g_mOmbm
Agbo`m An`Vo`m emnmMm `mMm CKS> {damoY,
A{V_mZdr M_H$ma d JyT> JmoQ>t~b g_mOmbm
dmQ>Um`m A{VAmgw`mda `mZr gS>Hy$Z Ho$bobr
Q>rH$m, dam` d godmdmr {Z_mU hmo`mgmR>r `mZr
{Xbobr oaUm, "A`mgm'da `mZr gVV {Xbobm ^a,
`mMr {Z^`Vm (Vr Va `m`m `oH$ ^mfUmMo d
{bImUmMo YwdnX Ago), `mMm AmVaamQ>r` Q>rH$moZ
d "OrdZm`m J{V_mZVo'darb `mMr lm `m JmoQ>rhr
Zoh$Zr gwnQ>nUo CbopI`m AmhoV.
ZohZr Ho$bo`m {ddoH$mZXm`m _y`_mnZmMm
gmame nwT>rb VrZ dm`mV A{Ve` gwXa arVrZo EH${V
Pmbobm AmT>iVmo :
^yVH$mbmer ~_yb Agbo`m, ^maVm`m
~h_mob nanaoMm gw`mo` A{^_mZmZo n[anyU AgUm`m
{ddoH$mZXm`m OrdZmVrb g_`mH$So> nmh`mMm
Q>rH$moZ _m AmYw{ZH$ Ago. Amn`m MV`nyU
d Amdoe`wV CgmheVrZo d ^maVmbm gVV
J{VnWmda nwT>o Zo`m`m CH$Q> ^mdZoZo {ddoH$mZX ho
CXmgrZ d {Z{V^Q> qhX _Zmg ~bdYH$ Ago AmfYM
R>abo Am{U `mg Amnbm Am_{ddmg naV {_imbm.
AmO`m ^maVmda `j A`j arVrZo `mMm ^md

{`mM `m XoemMm mU. gmar {dm, gmar gH$Vr `m`mVM gmR>br Amho.

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 19

_w` boI
nS>bobm {XgyZ `oVmo.
dmV` Midirda {ddoH$mZXmMm ^md Ho$di
_mZ{gH$ d A`mp_H$ VamdaM MS>nUo nS>bm hmoVm
Ago Zho, Va BVa H$moU`mhr d`pVH$ ^mdmnojm
Vmo JhZ hmoVm. H$maU dmV` bT>m`m dmhm_mJo
Ae d {Z:e (qH$dm AqhgH$) - `mMrM
oaUm hmoVr. Am{U `mM~amo~a, Vo Aem MV`_`
ZdOrdZmMo _ybmoV hmoVo H$s `mZo `m`m ZVa
{Z_mU Pmbo`m gd gOZerb emImZm oaUm {Xbr.
S>m. amYmH$UZ `mZr `mMo A{Ve` gwaoI dUZ
Ho$bo Amho : _mV^y_r`m MV`mMr Vo ({ddoH$mZX)
`j_yVu hmoVo. {V`m Am`mp_H$ Amem - AmH$mjm
d `mMr n[anyVu `mMo Vo {VH$ hmoVo. Am{U hoM
Vo MV` H$s Oo Am_`m ^VOZm`m H$m`mVyZ
Am_`m Q`m`m VdkmZmVyZ, Am_`m gm_m`m`m
nyOm-mWZmVyZ `V Pmbobo AmT>iVo. ^aV^y_r`m
`m A_a Am`mg `mZr gwnQ>Vm d A{^`mnr
mV H$$Z {Xbr.
gm^ma : am_H$U _R>, MoZB

gX^ nwVHo$
1. Complete Works of Sister Nivedita (Calcutta :
Advaita Ashrama) Vol. I, pg. 49
2. Complete Works of Swami Vivekananda (Calcutta
: Advaita Ashrama 1955) Vol. IV, pg. 452
3. Sankari Prasad Basu Vivekananda O Samakalin
Bharatvarsha (Bengali) (Calcutta : Mandal Book
House) Vol. III pg 340
4. Selected Speeches of Subhash Chandra Bose
(Publications Divisions, Govt. of India), pg. 50
5. From C. A. Tegarts (Special Superintendent of
Police, Intelligence Branch, Calcutta) Report
on the Ramkrishna Mission, 15 May 1914, The
Original of this report is printed in Vivekanand
O Samkalin Bharatvarsha, Vol. VI P.P. 257-306.
6. Pyarelal, Mahatma Gandhi, Vol. I. Early Phase
(1965), pg. 87
7. Hindustan Standard, 17 Jan. 1963
8. Amrita Bazar Patrika, 18 Jan. 1963
Swami Vivekananda
9.
Volume, pg. IX

Centenary

dXoemgmR>r gdd AnU H$aUmao


Am{U nyUnUo {ZH$nQ> Ago bmoH$
Oohm VwmYo {ZnOVrb Vohm
qhXWmZhr gd Q>tZr hmZ hmoBb.
mUgmZrM Va Xoe hmZ ~ZV
AgVmo. Zwgm O{Zrm VwH$S>mV
H$m Amho.

H$`oMo XoIrb _wbm_mUoM H$miOrnydH$ nmbZ Am{U {ejU Pmbo nm{hOo.

Memorial
***

20 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016

""qhXy hUyZ _mPr Aer ^mdZm Amho H$s, _m`m Xoemda Pmbobm
A`m` `m na_odamMm An_mZ hmo`! _m`m _mV^y_rMo H$m` ho
lram_MmMo H$m` Amho! {VMr godm hr ^JdmZ lrH$UmMr godm Amho.
{ZH$> H$Vr`m d ~wr`m _m`mgma`m _wbmOdi dV`m
a$mdmMyZ _mVobm AnU H$aVm `oBb Ago Xwgao H$mhr Zmhr. hUyZ
_r VoM {V`m doXrda AnU H$arV Amho. qhXwWmZbm g`m EH$mM
{eH$dUwH$sMr Amd`H$Vm Amho. Vr hUOo Am_~{bXmZ H$go
H$amdo hr hmo`. Vr {eH$dU Xo`mMm _mJ hUOo dVM Am_mnU
H$aUo! hUyZM _r hm Am_`k H$arV Amho.''
- _XZbmb qYJm

`mMr IamoIa `moJr hmo`mMr BN>m Amho `mZr mMo WmoSo>, `mMo WmoSo> MmIV
{\$a`mMr dmr H$m`_Mr gmoSy>Z {Xbr nm{hOo.

AmdmhZ

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 21

_mV^y_rMr _Jb Vmoo

dXo _mVa_ Am{U O`moVwVo


{_qbX ^mH$a g~Zrg
{n`mnojm _mVoMr H$nm _bm A{YH$ bmI_mobmMr dmQ>Vo.

22 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016


"dXo _mVa_' Mo OZH$ ~{H$_M MQ>Ou `m`m
H$mimV ~Jmb_`o AZoH$ Wmoao {d^yVr hmoD$Z Jo`m.
am_H$U na_hg, BdaM {dmgmJa, `m`m nwT>`m
{nT>rVrb {ddoH$mZX, OJXreM ~mog, adtZmW Q>mJmoa
Aem AZoH$mZr Amn`m Ym{_H$, gm_m{OH$ d dkm{ZH$
{dMmamZr gmam ~Jmb hbdyZ gmoS>bm.
~{H$_MmMm H$mi hm ~Jmbr gm{h`mVrb ~moYZ
H$mi Am{U ~{H$_`wJM _mZbm OmVmo. hUyZ `m`m
gm{h`mMm ^md `m`m g_H$mbrZ g_mOYw[aUmda
Am{U nwT>`m {nT>rVrb boIH$ Am{U dmMH$mda nS>bm.
{ddoH$mZXmMo Jw$ am_H$U na_hg ho ~{H$_
MmMo g_H$mbrZ. 1884 _`o AmYmaM goZ
`m`m {ZdmgWmZr `m XmoKmMr ^oQ> Pmbr hmoVr. `m
doir am_H$UmZr `mZm W>o`m damV {dMmabo,
"" Vwhmbm ~{H$_ Hw$Ur ~Zdbo?'' ~{H$_
`m eXmMm AW dmH$S>m Agmhr hmoVmo. `mda
~{H$_M hgyZ hUmbo, ""{~{Q>em`m ~wQ>m`m
R>moH$ar_wio.'' `m MoQ>o`m gwam_`ogwm BJOm~b
Am{U naH$s` gmo~bMm amJ `$ hmoV hmoVm. `m

_wbmIVrZVa ~{H$_MmZr lr. am_H$UmZm nwhm ^oQ>rMo


Am_U {Xbo; nU dV OmD$ Z eH$`m_wio `mZr

mg{JH$
Za| ({ddoH$mZX) Am{U BVa H$mhr {e`mZm `m`mH$S>o
nmR>db hmoV. ~{H$_Mm`m AZoH$ H$mX~`m lr. am_
H$Um`mg_moa dmM`m Jo`m hmo`m.
VU Za|bmhr AmZX_R> H$mX~arVyZ oaUm
{_imbr Ag`mMr e`Vm Amho. nwT>o OJ{g
Pmbo`m {ddoH$mZXm`m ^mfUmVyZ `j "dXo
_mVa_' ho eX qH$dm H$m` `mMm CoI Zgbm, Var
`m`m AZoH$ dMZm_YyZ Am{U ^mfUm_YyZ "dXo
_mVa_' `m H$m`mMm, VgoM AmZX_R> `m H$mX~arMm
^md {XgVmo. XoemVrb OZVo_`o dmV`mMr Midi
C^r H$a`mgmR>r gKQ>Z Am{U dMm[aH$ H$mVr hmoUo
Amd`H$ Amho, ho {ddoH$mZX OmUyZ hmoVo. "dXo _mVa_'
ho JrV "AmZX_R>' `m H$mX~ar_`o _mV^y_rgmR>r gdd
AnU H$$Z `wmgmR>r V`ma Pmbo`m g`mem`m
Vm|S>r Amho. "dXoe Am{U dY_ gajUmgmR>r ~{bXmZ
H$a`mgmR>r V`ma hm,' Ago hUUmao {ddoH$mZX
hUVmV- "g`mgr Amn`m Y_mMo ajU H$aVmV. Vo
XoemMo g{ZH$ AmhoV. nmhm... XrK Aer am gnyZ
CfH$mb hmoVmo Amho. Am_Mm ^maV Xoe {ZoVyZ OmJm
hmoVmo`. `mbm H$moU AS>dy eH$Uma Amho? AmVm Vmo

""_r Ho$bo`m H$`m`m Xm{`dmMr _bm


MmJbrM OmUrd Amho. `m KQ>ZoV qH$O\$moS> _obm
Zmhr Am{U XmoZ BJO {`m _o`m, `mMo _m _bm
dmBQ> dmQ>Vo. `wJmVa, g`m, Zde$s, {hVdmXr
AmXr AZoH$ dmnm`m Xoe^$ nH$mamZm `mZo
Hy$a {ejm {X`m hmo`m. dJ^Jmbm _mPm {damoY
hmoVm. `mgmR>rM _r H$bH$`mhZ _wP\$anyabm
Ambmo. qH$O\$moS> _am`bmM hdm hmoVm.''
- IwXram_ ~mog

AmYr AmB Am{U {V`m _wbr. ZVa ~mn Am{U `mMr _wbo.

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 23

mg{JH$

nwhm Pmono_`o OmUma Zmhr. ^maV_mVo`m d$nmV


`j _hmH$mbrM OmJV hmoVo Amho.'
"dXo _mVa_' _`o `m H$mir _hmH$mbr XJ}bm
~{H$_MmZr nm{hbo, VmoM AZw^d {ddoH$mZXmZr `m
Amn`m eXm_`o gm{JVbm Amho. {ddoH$mZXm`m
Aem CnXoem_wioM AZoH$ ~Jmbr H$m{VH$maH$mZm oaUm
{_imbr. X`mV {ddoH$mZXmMm CnXoe Am{U AmoR>mda
"dXo _mVa_' eX CmaV H$m{VH$maH$mZr H$m{VH$m`mV
dV:bm PmoHy$Z {Xbo.
_hmamQ>mV dmgwXod ~idV \$S>Ho$ `m`m CR>mdm_wio
H$m{VH$m`mbm nwhm MmbZm {_imbr. MmnoH$a ~Yy`m
~{bXmZmZVa gmdaH$amgma`m H$m{VH$maH$mZm oaUm
{Xbr.
"ho _mV^y_r VwObm _Z dmhr`obo dH$d
dmH${d^dhr VwO A{n`obo& VyVo{M A{nbr Zdr H${dVm
agmbm boImVr {df` VyMr AZ` Pmbm&&'
Ago hUUm`m {dZm`H$ Xm_moXa gmdaH$amMm
qnS> {V^mdmZ boIH$mMm hmoVm, nU gma OrdZ
_mV^y{_Vr A{nV H$a`mMm gH$n Ho$`m_wio `m`m
gd boIZm_`o Xoe^$sMr, _mV^y{_Vr Agbo`m
AmXamMr ^mdZm {XgVo.
~{H$_Mm`m gm{h`mMm, {deofV AmZX_R>
H$mX~arMm ^md AZoH$ VUmda `m H$mir nS>bobm
hmoVm. {dmWu gmdaH$amZr `m doir `m H$mX~`m
dmM`m Agm`mV. H$maU "AmZX_R>' H$mX~arMr N>mn
`m`m gm{h`mVyZ H$mhr _mUmV OmUdVo. nU "dXo

_mVa_'Mo _m `mZr {ZpMVM qMVZ Ho$bo AgUma


Amho. H$maU `mM "dXo _mVa_' ZmdmMm `mMm boI
hUOo "dXo _mVa_'Mo J H$m`M Amho. gmdaH$a
H$m{VH$m`mH$So> dibo. AX_mZgma`m {R>H$mUr H$m`m
nm`m`m {ejoV AZV `mVZm ^moJ`m, Var `mMr
H$m`{V^m gXd OmJVM am{hbr. H$mamJhm`m
q^Vtdagwm `mMr H$m` O_mbm Ambr. gmdaH$amMo
gmao OrdZM H$m`_` Am{U `m`m `m OrdZmVrb
H$m`mM _ybWmZ hmoV Xoe^Vr. gmdaH$am`m gd
boIZmVyZ hr Xoe^Vr doJir H$mT>VmM `oV Zmhr.
gmdaH$am`m H$m`mVrb ^mfoda gH$VMm ^md
Amho. qH$~hZm `mMo gmao boIZ gH$VMwa Amho.
_amR>r Am{U gH$V `mMo {_lU H$aVmZm `mV H${_
nUmMm bdboehr Zmhr. ^mfoMm ~moOS>nUmhr Zmhr.
eXmMo Ioi Agbo, Var H$mobmQ>m CS>m ZmhrV.
"VwOgmR>r _aU Vo OZZ VwO{dU OZZ Vo _aU'
gmYo eX {\$adyZ AJXr ghO `mZr _mV^y_
r`m ^VrMm _M gm{JVbm. ~{H$_Mm`m "dXo
_mVa_'Mr ^mfmhr gH$VYmZM Amho. {dmm,
MwaVm ho XmoKm`mhr H$m`mMo d{eQ>. `m_wio
gmdaH$amMr AOam_a "O`moVwVo' hr H${dVm "dXo
_mVa_' `m H$m`mer A{Ve` OdiMo ZmVo XmI{dVo.
"dXo _mVa_' Am{U "O`moVwVo' hr Xmohrhr
_mV^y_rMr _JbVmoo. dXo _mVa__`o gH$V A{YH$
d ~JmbrMm dmna H$_r, Va O`moVwVo_`o gH$V
H$_r, nU _amR>rMm Cn`moJ OmV {XgVmo.

AZoH$Xm An_m{ZV r ho `m Hw$Qw>~mVrb Xm[amMo YmZ H$maU AgVo.

""{~
m`mV& qhXw
WmZr
OZVoda hmoV Agbobo A`mMma _r nm{hbo
24{Q>e
& {ddogm_
H$ {dMma
AmJQ>
2016
AmhoV. S>m`aZo Om{b`Zdmbm ~mJoV Ho$bo`m h`m A_mZwf hmo`m.
_m`Ho$b AmoS>dm`a_wioM `m h`m KS>`m. _m`m Xoe~mYdmMm
~mUoXmanUm `mbm {MaSy>Z Q>mH$m`Mm hmoVm. hUyZ 21 dfmZr _rM `mbm
{MaSy>Z Q>mH$bo. qhXwWmZmV _aUm`m OZVo`m ZmdmZo hm {VemoY KoVbm
Jobm ZgVm Va _m`m Xoem`m Zmdmbm H$bH$ bmJbm AgVm. _r _`ybm
Km~aV Zmhr. \$mer~amo~aM _mPo b bmJUma Amho.''
- gaXma CY_qgJ

d`m`m Ad`m Vo{dgm`m dfu - 1906 _`o


{ejU KoV AgVmZm _w~B`m {dhmar _m{gH$m`m
AH$mV {g Pmbobm dXo _mVa_ hm gmdaH$amMm
boI hUOo ~{H$_Mm`m "dXo _mVa_'Mm ^mdmW
gmJV Ho$bobo AmoOdr ^mfoMo qMVZ Amho. 1905
_`o ~m[agmb KQ>ZoZo dXo _mVa_ ho eX `oH$
^maVr`mn`V nmoMdbo. gmdaH$amMr {dmm, `mMo
BVa ^mfmVrb nwVH$mMo dmMZ `m_wio "AmZX_R>'
Am{U "dXo _mVa_'Mo dmMZ Am{U _ZZ `mZr Ho$bobo
Agmdo. hm boI Am{U "O`moVwVo' ho H$m` `mda
"dXo _mVa_'Mm ^md Amho. `m boImV "dXo _mVa_'
`m H$m`mMm qH$dm ~{H$_MmMm CoI Zmhr; H$maU
hm boI `m H$m`m`m qH$dm ~{H$_Mm`m JmadmW
{b{hbobm Zmhr qH$dm g_rjUm_H$hr Zmhr. ^maVm`m
mMrZ nanaoMm, `oWrb _hmnwfmMm Jmad H$aVmZm
^maVmVrb kmZmnmgyZ {dkmZmn`V mMrZ H$mimV
Ho$bo`m JVrMm Vo AmT>mdm KoVmV. `m boImMr
gwadmVM dXoe Am{U ^maV_mVo`m dXZmZo Amho.
""^aVIS>mbm dXoe hU`mMo ^m` na_odamZo
H$moU`m bmoH$m`m bbmQ>mZm AbH$V H$a`mgmR>r amIyZ
R>odbo Amho? ^aV^y_r _mVWmZr _mZ`m`m n{d
A{YH$mamMm A{^foH$ OJVMmbH$mZo H$moU`m bmoH$mda
Ho$bobm Amho? d `m ^Vr`m gwYmYdb V`mMm
{X` AmdmX KoD$Z d {Vbm "ho _mVa, ho AmB' Ago

hUyZ H$moUm`m {Ohm Y` Pm`m AmhoV? Vr Y`Vm


Ho$di Am_`m {OhmZm bm^br Amho. ^aV^y_rbm
_mVWmZr _mZ`m`m A{YH$mamMm A{^foH$ EH$Q>m
Amhm ^maVr`mdaM OJVMmbH$mZo Ho$bm Amho d
^aVIS>mbm "dXoe' hU`m`m _hX^m`mZo Amhm
^maVr`m{dZm OJmdarb H$moU`mhr bmoH$mMo bbmQ>
AbH$V Pmbobo Zmhr. Amhr gd qhXr ~mYd ho qhX
_mVoMr Iar boH$ao AmhmoV. qhX_mVm hr Am_Mr O_Xmr
Amho. qhX_mVm hr Am_Mr n[anmb{`r Amho. {V`m
XYmda Amhr dmT>bmo AmhmoV. {V`m XYmda Am_Mo
nydO dmT>bo. {V`m XYmdaM Am_Mo deO dmT>Uma
AmhoV. hr Am_Mr ^maV^y_r dmg`mMr nwVir Amho.
hr Am_Mr ^maV^y_r _y{V_V o_bVm Amho. Vr doXmV
Jm{``m_mUo "nwamUr Xodr `wd{V nwaYr' Amho. Vr
AZw^dmZo d Amho. Vr gmX`mZo VU Amho. Amhm
Vrg H$moQ>r bmoH$mda {VMr g_mZ __Vm Amho. Vr H$moQ>r
H$R>mVrb "dXo _mVa_' Mm _Owi H$bad EoHy$Z {Vbm
o_mMo ^aVo `oVo. Aem o__`rbm "AmB' hU`mMo
_hX^m` {O`m gmXmZo Amhmg bm^bo Amho, `m
nmabm{H$H$ {MN>$sbm d Am_`m `m Eo{hH$ na_oar
Am`^y_mVobm Am_Mm gXd Um_ Agmo.''
`m boIm_`o `oH$ n[aN>oXm`m eodQ>r Vwbm
Am_Mm Um_ Agmo, dXZ Agmo, VwPm O`O`H$ma
Agmo Ago JmadmoXJma {b{hbo AmhoV. "dXo _mVa_'

Oo {ejU r_`o AmXe rdmMo JwU {dH${gV H$arV Zmhr, Vo Iao {ejU Zmhr.

mg{JH$

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 25

`m JrVmV `m_mUo `oH$


nwamUr Xodr `wdVr, nwaYr, Vwbm
H$S>`m`m eodQ>r "dXo _mVa_'
Am_Mo dXZ Agmo. ho Vdko d
AWmV_mVo Vwbm Um_ Agmo, Ago
emko, Vwbm Am_Mo dXZ Agmo.
eX `oVmV, VgoM `m boIm_`o
ho ^m_`r d Y__`r, Vwbm Am_Mo
`oH$ n[aN>oXm`m eodQ>r ho
dXZ Agmo. ho gd_Vr d dr`dVr,
JmadXJma AmhoV. hm boI hUOo
Vwbm Am_Mo dXZ Agmo. ho
gmdaH$am`m \y$Q>> boIm_`o
dmV`{VbH$^y{fVo, Vwbm Am_Mo
_hdmMo WmZ {_imbobm boI
dXZ Agmo. lr eH$am{X{Xe Xod
Amho. `m boImV _mV^y_rMo dUZ
{OMo gajU H$aVmhoV, `m Vwbm
Amho. ^VmZm AmdmhZ Amho.
Am_Mo dXZ Agmo. lr {edVmnm{X
eybm AmhmZ Amho. ^mfo_`o
Vw`m ey`m ZaS>rMm KmoQ> KoV
`m`mZm_mUo AmoKdVonUm Amho.
AmhoV, `m Vwbm Am_Mo dXZ
`m boImV gmdaH$am`m eXmbm
Agmo.
ISJmMo VoO m Pmbo Amho. `m
dXo _mVa_! dXo _mVa_!!
boIm`m eodQ>r ~{H$_Mm_mUoM
dXo _mVa_ !!!'
gH$VMwa {deofUmMm `mZr
gmdaH$am`m `m {g
_wVnUo dmna Ho$bm Amho. "dXo
boIm_mUoM "dXo _mVa_'Mm
_mVa_'Mo eodQ>Mo H$S>do Am{U `m
^md Agbobr Xgar boIZH$Vr
boImMm hm eodQ>Mm ^mJ `mV A{Ve`
hUOo "O`moVwVo' hr H${dVm `m "dXo
gm` Amho. gmdaH$a {b{hVmV _mVa_' boImnydu VrZ df}, 1903 _`o
""ho Am`dgwYao, Vw gw^J Amhog,
{b{hbr. `m doir "dXo _mVa_' Mm
gwObm Amhog, gwdUm Amhog, gwabm
^maVm`m H$mZmH$mon`mV BVH$m gma
Amhog. Vwbm Am_Mo dXZ Agmo. ho
Pmbm ZhVm. `m_wio O`moVwVo hr
F$Vw_Vr, dgw_Vr, gwbVo d gw\${bVo,
H${dVm hm H$mhr dXo _mVa_Mm AZwdmX
Vwbm Am_Mo dXZ Agmo. ho {d{dY
Zho. `mVrb dUZ Am{U Ame` ho
{dhJ_o, {d{dY Hw$gw_o, Vwbm Am_Mo dXZ Agmo. ho "dXo _mVa_'_Yrb H$m`mgmaIoM Amho Am{U hm
{ZgJa`o d {ZgJa{jVo, Vwbm Am_Mo dXZ Agmo. ho `moJm`moJhr Agy eH$Vmo. gmdaH$a ho dV dVrMo
Y_, _moj, _wVr ho gd VyM Amhog. Oo Cm_, CXmm, CV Vo VyM Amhog. d`m`m Ad`m
{dgm`m dfu gmdaH$amZr {b{hbobo ho H$m` AOam_a Vmo Amho. "dXo _mVa_' ho eX
gmdaH$am`m amo_mamo_mV {^Zbobo hmoVo. `mVrb g_{nV ^mdZoer Vo EH$$n Pmbobo hmoVo.
`m`m nwT>`m AZoH$ _hdm`m boIm_`o, nH$m_`o "dXo _mVa_' ho eX
_hdm`m WmZmda Ambo AmhoV. gmdaH$am`m darb "dXo _mVa_' `m eXm`m ^mdm_wio
gmdaH$am`m ^mdirVrb _XZbmb qYJmgma`m H$m{VH$maH$mdahr `mMm ^md nS>bm.

{`mZr AmYw{ZH$ {dkmZ Ad` A`mgmdo, naVw Vgo H$aVmZm Amnbr Am`mp_H$Vm Kmbdy Z`o.

26 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016


{V^mdmZ H$dr hmoVo. "O`moVwVo' hr
nyUnUo _mV^y_rda`m EH$m ^Vr`m
D$_u_YyZ C\y$VnUo Ambobr H${dVm
Amho Am{U ^mfoM gwXa boUo KoD$Z
Ambobr hr H${dVm "dXo _mVa_'`m
nmR>monmR>`m `mo`VoMr Amho. mXo{eH$
^mfo`m dMdm_wio hr _amR>r
H${dVm gnyU Xoe^a JmObr Zgob;
nU gmdaH$amMr hr H${dVm _mhrV
Zmhr, Agm {e{jV _mUyg gmnS>Uo
{daimM.
gmdaH$amZr `m H${dVoV dVVm
Xodrbm AmdmhZ Ho$bo Amho.
""O`moVwVo lr _h_Lbo {edmnXo ew^Xo, dVVo
^JdVr dm _h `emo`wVm dXo.''
"dXo _mVa_' _`o ~{H$_M hUVmV, "VyM
Am_Mo kmZ, VyM Am_Mo Mm[a`, VyM Am_Mm Y_,
VyM Am_Mo X` AZ VyM Am_Mo MV`; Va gmdaH$a
{b{hVmV,
""_moj, _wVr hr VwPrM $no VwbmM doXmVr &
dVVo ^JdVr `mo{JOZ na~ dX{V & Oo Oo Cm_
CXmm CV _h_Ywa Vo Vo& dVVo ^JdVr gd Vd
ghMmar hmoVo&&'
Y_, _moj, _wVr ho gd VyM Amhog. Oo Cm_,
CXmm, CV Vo VyM Amhog. d`m`m Ad`m {dgm`m
dfu gmdaH$amZr {b{hbobo ho H$m` AOam_a
Vmo Amho. "dXo _mVa_' ho eX gmdaH$am`m

amo_mamo_mV {^Zbobo hmoVo. `mVrb


g_{nV ^mdZoer Vo EH$$n Pmbobo
hmoVo. `m`m nwT>`m AZoH$
_hdm`m boIm_`o, nH$m_`o "dXo
_mVa_' ho eX _hdm`m WmZmda
Ambo AmhoV. gmdaH$am`m darb
"dXo _mVa_' `m eXm`m ^mdm_wio
gmdaH$am`m ^mdirVrb _XZbmb
qYJmgma`m H$m{VH$maH$mdahr `mMm
^md nS>bm.
"dXo _mVa_'Mm ^md Agm
Xoem~mhoa _mXm_ H$m_m`m $nmZo
naXoer`mZm OmUdy bmJbm. ~{H$_
Mm`m `m "dXo _mVa_' Am{U AmZX_R> H$mX~arZo
gm`m ^maVr` gm{h`mdagwm H$mhr H$mi A{Yam`
JmOdbo. ^mfoMo ~YZ `m JrVmZo Am{U H$mX~arZo
PwJm$Z {Xbo. AZoH$ ^maVr` ^mfm_`o "AmZX_R>'
`m H$mX~arMo $nmVaU Pmbo. nU `m H$mX~ar_mJo
~{H$_MmZm H$mhr oaUm {_im`m hmo`m H$m? BVH$s
draagnyU, Varhr gd _mZdr ^md^mdZmMo CH$Q>
{MU H$aUmar gm{h`H$Vr d{MVM AmT>iob. `m
AmZX_R> H$mX~argmaIo H$m|XU "dXo _mVa_'gma`m
JrVmbm bm^bo, Vr H$mX~ar "dXo _mVa_'
JrVm_mUoM EH$ Am`mp_H$ nmVir JmR>Umar H$mX~ar
Amho. AmZX_R>_Ybo `moo g`mgr nwT>`m H$mimVrb
AZoH$ Xoe^VmZm ge H$mVrMr dmQ> XmIdy bmJbo.
***

Am`wd}X d nMH$_ {M{H$gmb`, gmobmnya

{`m_`o _mVoMr gX`Vm d eyamMr ~i BN>meVr `mMm {_bm\$ Agmdm.

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 27

H|$dm
dmerV A``Z{df`H$ H$m`emim

_w~B & {ddoH$mZX H|$ H$`mHw$_mar dmer emIo`m


dVrZo gmBZmW qhXr hm`Hy$b_`o A``ZmMr emr`
nV `m {df`mda H$m`emim Ko`mV Ambr. Xhmdr`m
dJmVrb 180 {dmWu `mV gh^mJr Pmbo. A``ZmMr
emr` nV, _aUeVr, VmUVUmdmMo `dWmnZ,
gH$mam_H$ {dMma, OrdZ d OrdZnVrVrb ~Xb
`m{df`r _mJXeZ H$a`mV Ambo. emar[aH$ d
_mZ{gH$ geVrH$aU `m{df`r m`{jH$mmao _mJXeZ
Ho$bo. mMm` lr_Vr d_m d ghH$m`mZr `m {e{~amMo JmoIbo, AU OmnVr, {ZVrZ `mXd, {enm amR>moS>,
Am`moOZ Ho$bo. g_d`H$ hUyZ ~r. Ho$. qgJ, nr. Iwe~y e_m, gr_m OmnVr, AHw$e qgJ, e{eH$mV
qgJ `mZr H$m_ nm{hbo. `m H$m`emiogmR>r {dZm`H$ ^JV, `edV qgJ `m H$m`H$`mZr n[al_ KoVbo.

npM_ ^mJ mVmV {R>H${R>H$mUr `moJ{XZ gmOam {dbonmb} `oWo nmbH$mgmR>r


H$m`emim

H$mobH$mVm & {ddoH$mZX H|$ npM_ ^mJ mVmV {R>H${R>H$mUr


OmJ{VH$ `moJ{XZ gmOam H$a`mV Ambm. H$mobH$mVm _hmZJa emIo`m
dVrZo Am`Am`E_ `oWo `moJ{XZ gmOam Pmbm. `mV Am`Am`E_Mo
gMmbH$, gX` d 70 {dm`mZr gh^mJ Zm|Xdbm. `mdoir mV
gh`dWm _wI S>m. AU Cnm`m`, gnH$ _wI a_oe _wm, Hw$.
_mbVr, g[aVm ghJb, _{Zf nmSo>, ew^mJr Cnm`m` CnpWV hmoVo.
XJmnwamVrb gH$ma dJmV 30, Q>r. E. hm`Hy$b_`o 400 {dmWu,
CmamnbrVrb am_H$U {ddoH$mZX {_eZ \o$S>aoeZ`m emioV 113
{dmWu, _m_am ~mOmamVrb dZ{dhma mW{_H$ emioV 87 {dmWu,
_{hbmgmR>r`m `moJdJmV ZD$OUmZr gh^mJ Zm|XdyZ `moJmgZo Ho$br.

{dbo nmb} & H|$m`m dVrZo


gwOmU nmbH$d `m {df`mda 3
{R>H$mUr H$m`emim Ko`mV Am`m.
EHy$U CnpWVr 600 hmoVr.

{`m`m j_Vm {dH${gV hm`bm nm{hOoV, `m AVJV hmoD$ Z`oV.

28 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016

H|$dm

H$moH$U {d^mJmV 37 {R>H$mUr `moJ{XZ

_w~B & {ddoH$mZX H|$ H$`mHw$_mar H$moH$U


{d^mJm`m dVrZo 37 {R>H$mUr OmJ{VH$ `moJ{XZ
gmOam H$a`mV Ambm. `mV VrZ hOma 25 OUmZr
gh^mJ Zm|Xdbm. emIm{Zhm` H$m`H$_mMr g`m ~mo[adbr
d H$gmV CnpWVr : R>mUo 5 (438), S>m|{~dbr 3
(36), A~aZmW 3 (377), XmXa 4 (268), dmer 7 XmXa
(815), nmb} 5 (505), ~mo[adbr 1 (75), {JaJmd
2 (85), ~Xbmnya 3 (240), ^mBXa 1 (150),
^mSw>n 3 (36). VgoM 10 {R>H$mUr nrnrQ>r oP|Q>oeZ
Pmbo. EH$m {R>H$mUr nwVH$ H$meZmMm H$m`H$_ Pmbm.
nmb}

dYm `oWo `pV_d {dH$mg {e{~a

dYm & {ddoH$mZX H|$ H$`mHw$_mar dYm emIo`m


dVrZo 12 Vo 16 OyZ `m H$mbmdYrV `pV_d {dH$mg
{e{~a Ko`mV Ambo. `mV 10 Vo 16 d`moJQ>mVrb 74
{e{~am`mZr gh^mJ Zm|Xdbm. gmoMZo H$m g_` Jm`m,
CR>mo {bImo B{Vhmg Z`m hr {e{~amMr gH$nZm hmoVr.
AS>. AemoH$ nmdSo> `m`m hVo {e{~amMo CXKmQ>Z
Pmbo. gmJa Jm`H$dmS> `mZr _mJXeZ Ho$bo. Xa`mZ,
mV:_aU, `moJm`mg, l_gH$ma, ~m{H$, _WZ,
VwVr, ^OZ g`m, oaUoVyZ nwZWmZ Ago `m
{e{~amMo dn hmoVo. H|$m`m {dX^ gKQ>H$ {`dXm
nmSo> `m`m _mJXeZmImbr ho {e{~a Pmbo. ZJa_wI
AZV ~mo~aSo> `mZr dra dVYmar ~Zm `m {df`mda
_mJXeZ Ho$bo. Xg`m gmV H$_r Am`w` _moR>o H$m`
`mda ~m{H$ Pmbo. Cgd _wI A_mob JmT>dH$a
`mZr narjm m hgV hgV, AS>. {XZoe e_m `mZr

R>mUo

H$moU`mhr jomV Vk H$go ~Zmdo, ^maVr` gH$Vr


narjm _wI ho_m ~moaH$a `mZr gH$ma dJ `m{df`r
_mJXeZ Ho$bo. JUoe ~J_mao ho {e{~a A{YH$mar Va
d^d T>Jo {e{~a _wI hmoVo. {Xbrn ^mVHw$bH$a, gmJa
Jm`H$dmS>, {~nrZ d, Zwnwa ^wgmar, CX`eH$a nmb,
{`H$m AdMQ>o, Cmam dmKo, {_Voe ~obJSo>, gOmZm
R>mH$ao, am_ ~mo~So>, gmJa ZmBH$ `mZr JmU_wI hUyZ
H$m_ nm{hbo.

`m Xoembm r {e{jH$mMr JaO Amho Am{U `mZm Vgo K{S>dbo nm{hOo.

H|$dm

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 29

EH$ZmWOr `mMr O_^y_r {Q>_Q>mbm ~ZUma AmXe Jmd

A_amdVr & {ddoH$mZX {ebm_maH$mMo {Z_mVm


Am{U {ddoH$mZX H|$mMo gWmnH$ EH$ZmWOr amZSo>
`m`m O_^y_rV {Q>_Q>mbm_`o Ambmo, ho _m`mgmR>r
JmadmnX Amho. {ddoH$mZX H|$m`m H$m`mgmR>r
EH$ZmWOr Oohm _w~BV `m`Mo Vohm Vo Am_`m
Kar `m`Mo. _r `mZm nm{hbmo Amho. `mZr _bm Iyn
^m{dV Ho$bo Amho. Oohm nVYmZ Za| _moXr `mZr
ggX AmXe Jm_ `moOZm Amhm ImgXmamg_moa _mS>br
VohmM _r {Q>_Q>mbm Jmd XmH$ Ko`mMo Am{U `mbm
AmXe Jmd ~Zd`mMo {ZpMV Ho$bo.
H|$r` D$Om_r {n`wf Jmo`b `mZr ggX AmXe
Jm_ `moOZ|VJV ZmXJmd ISo>da ({O. A_amdVr)
Vmbw`mVrb {Q>_Q>mbmgh Mma Jmdo XmH$ KoVbr
AmhoV. `m{Z{_m Vo {Q>_Q>mbm `oWo Ambo hmoVo. `mdoir
Vo ~mobV hmoVo. dmV`mZVa n{h`mXmM Jmo`b
`m`m nmZo H$moUr H|$r` _r {Q>_Q>mbm_`o Am`mZo
Jm_WmV CgmhmMo dmVmdaU hmoVo. Jm_WmZr Jmo`b
`m`m dmJVmgmR>r JmdmV dN>Vm _mohr_ am~dbr.
Xmamg_moa amJmoir gmH$mabr. gdm `mMo dmJV
Ho$bo. `m ^y_rZo EH$ZmOr amZSo> `m`mgmaIm _hmnwf
{Xbm. `m_wio _r {Q>_Q>mbm Jmdmbm Z_Z H$aVmo,
Agohr Jmo`b `mZr hQ>bo. {Q>_Q>mbm, OZwZm, {ZagmZm,

pIagmZm d AS>Jmdbm AmXe Jmd ~Zd`mMm gH$n


KoVbobo Jmo`b hUmbo, hr nmM Jmdo XmH$ KoD$Z _r
H$mhr CnH$ma Ho$bo ZmhrV, ho _mPo H$V` Amho. XmH$
KoVbo`m JmdmMm {dH$mg H$aUo ho gm_m{OH$ F$UmMr
nyVu H$aUmao H$m_ Amho. Jm_{dH$mg gHw$b C^ma`mMr
KmofUmhr `mZr Ho$br. nmMhr Jmdm`m _`Wimda
VrZ EH$a OmJoda gmH$ma`m OmUm`m `m gHw$bmV
gd H$ma`m gw{dYm CnbY H$Z {X`m OmVrb.
Jm_WmZm H$moU`mhr dVy d godogmR>r ehamV Omdo
bmJUma Zmhr. gd emgH$s` H$m`mb`o `m gHw$bmV
AgVrb. VgoM Jm_{dH$mgmV bmoH$mMm gh^mJhr
Amd`H$ Ag`mMo Jmo`b `mZr hQ>bo.
`mdoir nmbH$_r drU nmoQ>o, ImgXma AmZXamd
AS>gyi, am_Xmg VS>g, Am_Xma S>m. A{Zb ~m|So>,
dra| OJVmn, {Ohm n[afX gX` A{^{OV T>ono,
^mOnMo {Ohm`j {XZoe gy`der, dVm {edam`
Hw$bH$Uu, {ddoH$mZX H|$mMo mV ghgMmbH$ {H$aU
H$sVZo, Vwfma ^maVr`, {Ohm{YH$mar {H$aU JrVo,
gwZrb gamoXo, {Q>_Q>mbmMo ganM AemoH$ ^|So>, AaqdX
ZiH$mSo>, JQ>{dH$mg A{YH$mar gyaO _mohmoS> `mMr
_wI CnpWVr hmoVr.
***

{ZYma, gmYonUm, ~wr d m_m{UH$nUm ho JwU AJr Agbo`m H$moU`mhr rbm C AmXe gm` H$aUo
Ae` Zmhr.

30 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016

~mb{dhma

~mb{dhma

gyMZm `m dobrda Amho dm_r {ddoH$mZXmMm


gw{dMma. H$_mH$mZwgma g_mZmWu eX {bhm. gw{dMma
dmMm. AmMaUmV AmUm d AmZX {_idm.
\$mo

Z
0240-2328217
gwaoIm H$mUo, g^mOrZJa.

_mPm O_ JwOamV_Yrb H$m{R>`mdmS> `oWo


Pmbm. AmYw{ZH$ ^maVmVrb EH$ _hmZ qMVH$,
g_mOgwYmaH$ d Xoe^V hUyZ bmoH$ _bm
AmoiIVmV. _mPo ~mbnUrMo Zmd _ybeH$a hmoVo.
1875 _`o Am` g_mOmMr WmnZm Ho$br. doX
gdm}n[a _mZUmam g`mgr AerM _mPr AmoiI Amho. H$_{gmV,
nwZO_, ~M` Am{U g`mg `mZm XeZmMo Mma V^ ~Zdbo.
doXm`{V[aV A` H$moUVohr Y_JW _mU Zmhr, `m g`mMm
Mma H$a`mgmR>r _r Xoe^a dmg Ho$bm. _r OoWo OoWo Jobmo VoWo
VoWo mMrZ nanao`m n{S>V d {dmZmZr _m`mnwT>o hma _mZbr.
_mPo gH$V ^mfoMo kmZ AJmY hmoVo. _r gH$V_`o dmhrnUo
~mobm`Mmo. `m_mUoM MS> Vm{H$H$ hmoVmo. g`mW H$me `m
JWmMo boIZ Ho$bo. `mV gdM _Vm_Yrb MwH$s`m Jmo>tMo IS>Z
Ho$bo. ~mb{ddmh, gVr WoMm {ZfoY Ho$bm. {dYdm {ddmhmMo
g_WZ Ho$bo. _r Am` g_mOmMm gWmnH$, g_mOgwYmaH$M Zho Va
^maVr` dmVV`mgmR>r Ho$`m Jobo`m `ZmVhr _mPr CoIZr`
^y{_H$m am{hbr Amho. _m`m ZmdmZo XoemV AZoH$ _hm{dmb`o C^r
AmhoV. dVwpWVr hr Amho H$s, naV ^maVmV gdW_ Am`mdV
(^maV) Am`mdVu`mMm (^maVr`mMm) M Amho, ho gmJ`mMo gmhg
_rM Ho$bo. Amn`m n{h`m dmV``wmMr,1857 `m H$mVrMr
`moOZmhr _m`mM ZoVdmImbr V`ma H$a`mV Ambr hmoVr. _rM
`mMm _wI gyYmahr hmoVmo. _r dMZm_`o amQ>r`VoMo CnXoe
H$am`Mmo,XoemgmR>r OJ`m_a`mMr ^mdZm OZ_ZmV noam`Mmo.
hUyZM bmoH$_m` {Q>iH$mZr dam`mMm W_ gXoedmhH$ Aem
eXmV _mPm Jmad Ho$bm Amho.

,.

,


,
rntk
,






,
,


,
,bnv

Cma `mM AH$mV BVa

_r H$moU?

gw~moY dob 13

gdm bmoH$m`m KamVrb AmZX Vy Amhog, Vy H$`mUH$mar Amhog, Va ^mS>Imoa d X> bmoH$m`m KamVrb
`Wm d X:I XoIrb Vy Amhog.

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 31

~mb{dhma

AmoiIm nmh : _mJrb AH$mMr Cmao


MeoIa
AmPmX
C\$
MeoIa
grVmam_ {Vdmar (Owb 23, 1906 \o$~wdmar 27, 1931) ho ^maVr` dmV`bT>mVrb EH$
H$m{VH$maH$ hmoVo. am_gmX {~p_b `m`m _`yZVa
`mZr qhXWmZ [anpbH$Z Agmo{gEeZ (EM.Ama.E.)
`m H$m{VH$mar gKQ>ZoMr qhXWmZ gmoem{bQ> [anpbH$Z
Agmo{gEeZ (EM.Eg.Ama.E.) `m ZdrZ ZmdmImbr
nwZ~mYUr Ho$br. `mZm ^JV qgJ `mMo Jw$ _mZbo OmVo. Vo EM.Eg.Ama.E.
gKQ>ZoMo _wI hmoVo. MeoIa AmPmX `mMm O_ 23 Owb 1906 amoOr g`m`m
A{bamOnya {OmVrb ^mdam `m JmdmV Pmbm. `mMo mW{_H$ {ejU ^mdam
JmdmVM Pmbo. _m ZVa AmB`m BN>oZwgma Vo dmamUgr `oWrb gH$V nmR>emioV
Jobo. {S>g|~a, 1921 _`o _hm_m JmYr `mZr gw$ Ho$bo`m AghH$ma AmXmobZmV
`mZr d`m`m 15 `m dfu gh^mJ KoVbm hmoVm. `mgmR>r AQ>H$ Pmbr hmoVr.
Vohm `m`mb`mV MeoIaZo Amnbo AmS>Zmd AmPmX Ag`mMo Zm|Xdbo.
VohmnmgyZ Vo `mM AmS>ZmdmZo AmoiIbo OmD$ bmJbo. 27 \o$~wdmar 1931 amoOr
Abmhm~mX _Yrb A\o$S> nmH$ `oWo gwIXod amO `m H$m{VH$maH$ ghH$m`mbm
^oQ>`mgmR>r Jobo AgVmZm EH$m AkmV I~`mZo nmo{bgmZm dmVm {Xbr. nmo{bgmZr
_XmZmbm doT>m KmVbm. MeoIa AmPmX d nmo{bgm_`o Jmoir~ma Pmbm. `mZr
EH$hmVr Jmoir~mamV VrZ nmo{bgmZm _mabo. _m `m`mOdirb ~XH$s`m Jmo`m
gnV Am`m_wio eodQ>`m JmoirZo `mZr dV:bm _m$Z KoVbo. ^maVmbm dmV`
{_im`mZVa `m _XmZmMo Zmd MeoIa AmPmX _XmZ Ago H$a`mV Ambo.
hS>nm gH$Vr : hr OJmVrb mMrZ gH$V
Amho. H$m~Z S>oqQ>J nVrZwgma `mMm H$mi gZ nyd
2700 Vo gZ nyd 1500 _mZbm OmVmo. 1920
`m gw_mamg bmhmoa-_wbVmZ aodo_mJmMo H$m_ gw$
AgVmZm H$mhr mMrZ {dQ>mMo Adeof gmnS>bo.
`m_wio nwamVd Im`mZo `mMm emoY Ko`mgmR>r ga
OmZ _meb `m`m ZoVdmImbr CIZZ gw$ Ho$bo Am{U EH$ mMrZ gH$Vr
H$memV Ambr. `m gH$VrMo W_ Adeof hS>nm `oWo gmnS>bo hUyZ Z`mZoM
emoYbo`m `m gH$Vrbm hS>nm gH$Vr Ago hUVmV. hr gH$Vr m_w`mZo
qgYy ZXr`m XoemV H|${V Ag`mZo {Vbm "qgYy gH$Vr' Agohr hUVmV.
CIZZmV hS>nm d _mohZOmoXS>mo `m Xmohr ZJam`m {R>H$mUr EH$mM H$ma`m _wm
AmT>iyZ Am`m. AemM H$ma`m gH$VrMo Adeof n{_ ^maVmV H$mbr~JZ,
Ymoimdram, gwaH$moQ>S>m, bmoWb, Xm`_m~mX B`mXr {R>H$mUr _moR>m _mUmV
gmnS>bo. hS>nm gH$VrMr ZJaaMZm d Wmn` A`V JV hmoVo. Kao, VQ>~Xr,
gmS>nm`mMr `dWm, ZmZJho, Ym`mMr H$moR>mao, OhmOmMr JmoXr B`mXr KQ>H$
nmhVm JV Wmn`mMr H$nZm `oVo. `m gH$VrMo Adeof ^maV^a {dIwa`mMo
AmT>i`mZo Am` ~mho$Z Ambo hr H$nZm _moS>rV {ZKmbr Amho.

AmoiIm nmh

(A)

(~)
~mb{_mZmo, AmYw{ZH$ ^maVm`m
OS>UKS>UrV _mobmMo `moJXmZ
XoUmar XmoZ `pV_do AmoiIm.
`mgmR>r {_, {ejH$, KamVrb
dS>r>bYm`mMr _XV `m. Am{U
`m`m{df`r `oH$s 50 Vo 60
eXmV _m{hVr {bhZ nmR>dm. Vr
`m gXamV {g H$$.

"AmoiIm nmh' gXamMr


`mo` Cmao `mZr nmR>dbo

aoUwH$m OmYd (~meu>), JUoe


_VH$ar (Zm{eH$), gwaoe H$m~io
(bmVya>), AbH$m dmbo (gmJbr),
ew^_ gm~io (ZmXoS>)

nZrMo nm{d` m eXmMm AW Ho$di nVrer EH${Z> amhUo Agm Zmhr. Va Vr {Z>m A{dMb Agmdr.

32 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016

~m~mgmho~mMm OrdZgKf
_w~Bbm
OmD$Z
`mZr
Eb{\$Q>Z hm`Hy$b_`o doe
KoVbm. `m`m n[admambm Aem
EH$m _moh`mV OmJm {_imbr
H$s, OoWo Jar~ bmoH$ amhV hmoVo.
gdmZm EH$mM ImobrV amhmdo bmJV
Ago. PmonUo, amhUo, A`mg d
d`nmH$ gd H$mhr VodT>m EH$mM
ImobrV. XmoKmZm Pmonm`bm Amd`H$ EdT>rhr OmJm
ZhVr, BVH$s Vr bhmZ hmoVr. ^r_amd bdH$aM
PmonyZ OmV. `m`m S>mo`m`m ~mOybm EH$ {nR>mMr
MH$s hmoVr d nm`mOdi EH$ eoir ~mYbobr
Ago. `mMo dS>rb amr XmoZ dmOoVmo OmJV AgV d
Oohm ^r_amd PmonyZ CR>V Vohm `mM OmJr Vo Pmony
eH$V. H$mMo`m {eerMm V`ma Ho$bobm _mVr`m
VobmMm EH$ {Xdm hmoVm. `m {X`m`m COoS>mV Vo
A`mgmbm ~gV.
hm`Hy$b_`o {eH$V AgVmZm `mZm EH$ {d{M
AZw^d Ambm. Vmo Vo AmO_ {dgabo ZmhrV.
gH$V {eH$`mMr `mMr BN>m hmoVr. ~mH$sMo
{dmWu gH$V {df` KoD$ eH$V nU mZm _m,

Vo _hma Ag`m_wio Vmo {df`


Ko`mMr emioMrM _ZmB hmoVr.
{dXoer bmoH$ qhX ZgyZhr gH$V
{eHy$ eH$V nU mda H$moUr MH$ma
eX ~mobm`bm V`ma ZhVm.
^r_amd _m gH$V {df` KoD$
eH$bo ZmhrV. m Kmoa A`m`mZo
`m`m OI_oda _rR> Mmoibo Jobo.
naVw nwT>o OrdZmV ^r_amd gH$V {eH$`m{edm`
am{hbo ZmhrV.

W_mo`m`

Am~oS>H$a _Q>rH$Mr narjm CmrU Pmbo, `m


doir `mMo d` gVam dfmMo hmoVo. `mM dfu
_w~B`m ^m`Iim _mH}$Q>_Yrb EH$m N>namImbr
a_m~mB~amo~a `mMm {ddmh Pmbm. Eb{\$Q>Z
H$mboO_YyZ Vo BQ>a{_{OEQ>Mr narjm CmrU Pmbo
d 1912 _`o `mZr ~r. E. Mr nXdr {_idbr.
1913 _`o Am~oS>H$amMo dS>rb dJdmgr Pmbo.
`mdoir Vo ~S>mom`m _hmamOmH$S>o ZmoH$arbm hmoVo.
m_mUo `m`m OrdZgKfmMm EH$ A`m`
nyU hmoD$Z Xgam gw$ Pmbm.
H|$dm

XmXa & H|$m`m


XmXa emIoV Jwnm{U_m
H$m`H$_mV lr. gwaoe eodSo>
`mZr _mJXeZ Ho$bo. 138
CnpWVr hmoVr.

{ddmh hUOo XmoZ `VtZm O_ - O_mVamgmR>r EH$ Am`mg g_mOmZo `m`m ^modVr {dUbobm EH$
YmJm hmo`.

{ddoH$mZXmMo n

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 33

lr AimqgJm no_b `mZm


AmYw{ZH$ g_mOgwYmaH$mZm ^maVmVrb Y_ W_ ZQ> Ho$`mdmMyZ
gwYmaUm KS>dyZ AmU`mMm A` Cnm` {Xgbm Zmhr. `mZr `m {XeoZo
`Z Ho$bm, nU `mZm An`e Ambo, H$m? - H$maU `m`mnH$s
\$maM WmoS>mOUmZr dV:`m Y_mMm gmJmonmJ A`mg Ho$bm Am{U
`m`mnH$s EH$mZo XoIrb gd Y_mMr OZZr Agbo`m `m Y_mMo __
OmU`mgmR>r Or gmYZm Amd`H$ Amho Vr Ho$br Zmhr.
{` AimqgJm,
Vwhr Or gmar dV_mZno nmR>{dbrV Vr `mo` doir `oWo `oD$Z nmohmoMbr
Am{U A_o[aHo$Vrb dV_mZnmV Or gmar _Vo {g Pmbr AmhoV Vr WmoS>r~hV
EhmZm Vw_`mhr nmh`mV Ambr AgVrbM. AmVm gmaoH$mhr R>rH$ Pmbo Amho.
H$bH$`mer Zoh_r n`dhma H$arV AgUo. dgm, AmVmn`V gmhg XmIdyZ
Vy IamoIa JmadmMm dmQ>oH$ar Pmbm Amhog. Or. Or. Zo IynM AV Am{U
gwXa H$m` Ho$bo Amho. _m`m gmhgr d {Z:dmW _wbmZmo ! Vwhr gdmZr \$ma
gwXa H$m` Ho$bo Amho. _bm Vw_Mo _moR>o ^yfU dmQ>Vo. ^maVmbm Vw_Mo ^yfU dmQ>V
Amho. Vw_Mm Omo {Z`VH$m{bH$ H$mT>`mMm gH$n hmoVm Vmo gmoSy> ZH$m. IoVarMo
amOogmho~ Am{U H$m{R>`mdmS>_Yrb {b_S>rMo R>mHw$agmho~ `mZm _m`m H$m`mMr
Zoh_r _m{hVr {_iV amhrb Aer `dWm H$amdr. _r _mg`m A{^ZXZmbm
EH$ g{jV Cma {bhrV Amho. dV nS>`mg _r Vo `oWyZM N>mnyZ nmR>drZ,
Zmhr Va Q>mBn H$$Z nmR>drZ. ^adgm Yam, {Zame hmoD$ ZH$m. BV`m gwXa arVrZo
H$m` gw$ Pm`mZVa Vwhr Oa {Zameo`m Amhmar Omb Va Vmo _yInUmM R>aob...
^maVM Amnbo H$m`jo hmo` Am{U {dXoemVrb Amn`m H$m`m`m JmadmMo
_y` EdT>oM H$s `m_wio ^maV OmJV hmoBb... Amn`m {dMmamMm gma
hmo`mgmR>r AmVm Amn`mbm MmJ`m epVembr H|$mMr Amd`H$Vm Amho.
g`m _mg Am{U H$bH$mm `oWo Aer XmoZ H|$o Pmbr AmhoV.

^maVr` r - OrdZm`m AmXemMm Ama^ d AV _mVdmV hmoVmo.

34 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016


bdH$aM ^maVmV BVahr AmUIr eoH$S>mo H|$o
hmoVrb... jU^ahr {dM{bV hmoD$ ZH$m, gdH$mhr R>rH$
hmoD$Z OmBb. BN>meVrM OJmbm MmbdrV AgVo.
dgm! nwH$igo VU pVr hmoV AmhoV ho nmhZ
X:Ir hmoD$ ZH$mog. Am_`m dV:`m XmofmZrM ho
hmoV Amho. (hr AmmmM dV_mZnmMr EH$ MiV
Am{U lram_H$UmMo M[a Ambo Vo gmao dmMyZ _r
AmVm {\$$Z ho n {b{h`mg gwdmV H$arV Amho.)
Amn`m g_mOmV Am{U {deofV: _mg mVm_`o
Oo {Z`_ Am{U AmMma~YZo AmhoV `m_wio ho VU
pVr ~ZUma ZmhrV Va AmUIr H$m` H$aVrb?
CZVrgmR>r n{h`mW_ Amd`H$ Amho dmYrZVm.
Vw_`m nydOmZr Am`mbm AWmV Am`mp_H$
~m~VrV dmYrZVm {Xbr, hUyZM Y_mMr Cmamoma
dr d {dH$mg Pmbm; nU `mZr Xohmbm _m
VhoVho`m ~YZmZr OISy>Z R>odbo, hUyZ gmh{OH$M
g_mOmMr JVr Pmbr Zmhr. nmMm` XoemV `m`m
AJXr CbQ> H$ma KS>bm. `mZr gm_m{OH$ ~m~VrV
`WoN> dmV` {Xbo nU Ym{_H$ ~m~VrV _m _wirM
Zmhr. `mMm n[aUm_ hm Pmbm H$s Y_ {VH$So> AJXr
An[and AdWoV am{hbm, nU g_mOmMr _m
nhUr` JVr Pmbr. AmVm nmdm` g_mOm`m
~YZeIbm hiyhiy JiyZ nS>V AmhoV Am{U nmMm`
XoemVrb Y_m`m ~m~VrV XoIrb hoM KSy>Z `oV Amho.
Vwhmbm Y` Y$Z gmo{eH$nUo H$m` H$arV Omdo bmJob.
nmdm` Am{U nmMm` `mMo AmXe {^Z
{^Z AmhoV. ^maV Y_m{^_wI dm AV_wI Amho,
Va nmMm` Xoe {dkmZm{^_wI dm ~{h_wI AmhVo.
nmMm` bmoH$ WmoS>rXoIrb Ym{_H$ CZVr H$amd`mMr
Ag`mg Vr gm_m{OH$ CZVr`m mao H$$ BpN>VmV,
Va nmdm` bmoH$ WmoS>r XoIrb gm_m{OH$ eVr
mV H$amd`mMr Ag`mg Vr Y_m`mmao mV
H$$ BpN>VmV. `mM_wio AmYw{ZH$ g_mOgwYmaH$mZm
^maVmVrb Y_ W_ ZQ> Ho$`mdmMyZ gwYmaUm KS>dyZ
AmU`mMm A` Cnm` {Xgbm Zmhr. `mZr `m {XeoZo

{ddoH$mZXmMo n
`Z Ho$bm, nU `mZm An`e Ambo, H$m? - H$maU
`m`mnH$s \$maM WmoS>mOUmZr dV:`m Y_mMm
gmJmonmJ A`mg Ho$bm Am{U `m`mnH$s EH$mZo
XoIrb gd Y_mMr OZZr Agbo`m `m Y_mMo __
OmU`mgmR>r Or gmYZm Amd`H$ Amho Vr Ho$br
Zmhr. BdaoN>oZo _r hr g_`m gmoS>{dbr Amho
Ago _r N>mVrR>moH$nUo hUy eH$Vmo. qhX g_mOm`m
CZVrgmR>r Y_ ZQ> H$$Z Q>mH$`mMr O$ar Zmhr Ago
_mPo R>m_ _V Amho. g_mOmMr g`m Or AdWm Amho
Vr Y_m_wio Amho Ago Zho, Va gm_m{OH$ `dhmam`m
~m~VrV `m VhoZo Y_mMm Cn`moJ H$amd`mg hdm
hmoVm Vgm Vmo Ho$bm Jobm Zmhr hUyZM g_mOmMr AmO
Aer Xem Pmbr Amho. Amn`m mMrZ emJWmMm
AmYma KoD$Z _r hr JmoQ> g_mU {g H$a`mg V`ma
Amho. {VMmM _r Mma H$arV Amho, {VMrM {eH$dU
XoV Amho Am{U VrM `j H$VrV AmU`mMm AmnU
O_^a `Z Ho$bm nm{hOo. mbm doi bmJob. hUyZ
Yra Yam Am{U gVV H$m` H$arV amhm. "CaoXm_Zm_
mZ_' - AmnUM Amnbm Cma H$amd`mg hdm.
Vw_MmM {ddoH$mZX
Vm. H$. - g`mMm qhX g_mO Ho$di CM
Am`mp_H$ dmr`m bmoH$mgmR>rM Amho. ~mH$s`m
gm`m bmoH$mZm Vmo {ZX`nUo ^aSy>Z H$mT>rV Amho.
Ago H$m Agmdo? _r hUVmo, $nagm{X Eo{hH$ {df`
{H$Vrhr Agma Agbo Var `mZm `mMm WmoS>m~hV
Cn^moJ `md`mMm Amho `mZr Hw$R>o Omdo? `m_mUo
Amnbm Y_ Cm_, _`_, AY_ gd H$ma`m
A{YH$m`mZm Amn`m nmoQ>mV KoVmo `mM_mUo Amn`m
g_mOmZohr H$m H$$ Z`o? ho H$m` gnmXZ H$a`mgmR>r
W_ AmnU Y_mMr Iar Iar Vdo g_OyZ KoVbr
nm{hOoV Am{U _J Vr gm_m{OH$ ~m~VrV `j H$VrV
AmUbr nm{hOoV. ho H$m` hiyhiy nU T>^mdmZo nma
nmS>bo nm{hOo.
***

`oH$ qhX`m _ZmV r hm eX CmaVmM _mVd ^mdmMo _aU hmoVo.

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 35

lram_H$U dMZm_V

"_r gmYmaU _{XaoM nmZ


H$arV Zmhr; H$mbr_mVoM Zmd
KoD$Z _r AZV AmZX$nr
gwaoM nmZ H$aVmo. `mZo _r
BVH$m YwX hmoD$Z OmVmo H$s
bmoH$ _bm IamoIaMmM
_nr g_OVmV! am_gmX
hUVmo H$s, hr gwam `m`mZo
MVwdJ bm^VmV.'

Ho$ed~m~yda o_ AZ
JyiImo~`mMm Zdg
AmO H$_b - Hw$Q>ramVrb `mM {XdmUIm`mV lram_H$U

^Vmg_doV ~gbo AmhoV. nmM dmO`mMm gw_ma. Ho$ed~m~y AmV hmoVo,


`mZm {Zamon gmJ`mV Ambm. Vo H$nSo> MT>dyZ ~mhoa Ambo d `mZr
lram_H$UmZm Um_ Ho$bm. `mMo {_ H$mbrZmW ~gy AmOmar hmoVo,
hUyZ `mZm ~K`mgmR>r {ZKm``m V`marV Ho$ed~m~y AmhoV. naVw
lram_H$Um`m AmJ_Zm_wio `mMo OmUo VodT>mdaM am{hbo. lram_
H$U hUmbo, ""Vw_`m _mJo ZmZm H$m_ AgVmV, naV dV_mZnmV
{bhmd bmJV; {VWo (X{jUodabm)Om`bm Vwhmbm doi {_iV Zmhr
hUyZ _rM Vw_`m ^oQ>rgmR>r Ambmo Amho. Vw_`m AmOmam{df`r EoHy$Z
JyiImo~ao H$~yb Ho$bo hmoVo; AmBbm hUmbmo H$s, AmB Ho$edMo Oa
H$mhr ~ao dmBQ> Pmbo Va _J H$bH$`mbm Jo`mda Hw$Umer ~ao ~mob
OmD$.''

EH$m nwfmMo {ejU ~hYm EH$Q>mMo R>aVo, nU EH$m rMo {ejU hUOo ^mdr {nT>rMo {ejU AgVo.

lram_H$U dMZm_V

36 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016


lr`wV VmnmXr ~m^Vm~amo~a lram_H$U ZmZm
JmoQ>r ~mobV AmhoV. OdiM _mVa ~gbo AmhoV Ago
nmhZ Vo Ho$ed~m~yZm hUmbo, ""ho {VWo (X{jUodar)
H$m OmV Zmhr, A_i {dMmam ~Ky; BH$So> Va _mao
hUVmV H$s ~m`H$m_wbmV _Z a_V Zmhr !'' CUmnwam
_{hZm Pmbm Agob _mVa lram_H$UmH$So> OmUo`oUo
H$arV AmhoV. EdT>mV ~aoM {Xdg Vo Jobo ZmhrV
hUyZ lram_H$U darb_mUo hUmbo. lram_H$UmZr
_mVamZm gmJyZ R>odbo hmoVo H$s, `m`bm Cera Pm`mg
_bm n nmR>dm.
~m^VmZr lr`wV gm_m`m`tH$So> Q>r Q>mHy$Z
lram_H$UmZm hQ>bo, ""ho n{S>V AmhoV, doXmXr
emmMo Iyn A``Z Ho$bo Amho `mZr.'' lram_H$U
hUmbo - ""h, `m`m S>mo`md$Z AmVrb gd {XgV
Amho, H$mMo`m VmdXmZmVyZ ImobrVrb gm`m dVy
{XgVmV Vgo.''
lr`wV bmo`~m~y JmUo hUV AmhoV. JmUo Mmby
AgVmZmM g`mH$mi Pmbr. {Xdo bmd`mV Ambo.
JmUo gw$M Amho. JmUo EoH$Vm EoH$Vm lram_H$U
EH$mEH$s C^o am{hbo Am{U OJ_mVoMo Zmd KoVm KoVm
g_m{Y_Z hmoD$Z Jobo. A_i dm^m{dH$ AdWoV
`oD$Z dV:M Z` H$arV H$arV JmD$ bmJbo.
(^mdmW) - "_r gmYmaU _{XaoM nmZ H$arV Zmhr;
H$mbr_mVoM Zmd KoD$Z _r AZV AmZX$nr gwaoM nmZ
H$aVmo. `mZo _r BVH$m YwX hmoD$Z OmVmo H$s bmoH$ _bm
IamoIaMmM _nr g_OVmV! am_gmX hUVmo H$s, hr
gwam `m`mZo MVwdJ bm^VmV.'

lr`wV Ho$ed~m~yH$So> lram_H$U ZohnyU Z`ZmZr


~KV AmhoV. AmnwbH$sMm ^md OUy AmogS>V Amho.
`mZm OUy ^` dmQ>V Amho H$s, Z OmUmo Ho$ed Hw$Um
Xg`mMo, AWmV ggmamMo Z hmoD$Z OmdmoV. `m`mH$So>
~KV ~KV lram_H$U {\$$Z JmD$ bmJbo.
(^mdmW) - "~mobm`bm _Z H$MaV, ~mobb Zmhr
Var ^rVr dmQ>Vo. amYo, Amhr Vwbm hady H$s H$m`
Aer _Zmbm gmaIr haha dmQ>Vo Amho. Amhmbm Omo
_ _mhrV Amho Am{U `m`m _XVrZo Amhr dV:
BVamgh {H$VrVar {dnmrVyZ nma nS>bmo Amhmo, Vmo _
Amhr Vwbm XoV AmhmoV. AmVm VwP _Z Vw`m hmVr.'
"Omo _ Amhmbm _mhrV Amho Vmo Amhr Vwbm XoV
AmhmoV. AmVm VwP _Z Vw`m hmVr' - hUOo gddmMm
`mJ H$$Z na_odambm Amidm. VmoM g`, ~mH$s
gma A{Z`; `mMm bm^ Z Pm`mg H$emVM H$mhr
AW Zmhr! hmM _hm_.
naV Cn{dQ> hmoD$Z ^Vm~amo~a g^mfU H$arV
AmhoV. `m`m AnmhmamMr V`mar hmoV Amho.
{XdmUIm`mV EH$m ~mOybm EH$ ~m ^V {n`mZmo
dmOmdrV hmoVo. lram_H$U ghm`dXZmZo EImm
~mbH$m_mUo {n`mZmoOdi C^o amhZ nmhV AmhoV.
WmoS>m doimZo `mZm AmV Zo`mV Ambo. \$ami
H$aVrb, Am{U p`mhr Um_mXr CaHy$Z KoVrb.
\$ami Amonbm. AmVm Vo JmS>rV ~gVrb. ~m
^V _moR>m AmXamZo JmS>rOdi C^o AmhoV. JmS>r Mmby
Pmbr. - H$_b Hw$Q>ramhZ nw`jo X{jUodaH$So>.
***

... `mMr dJUr gnV Amho

Amn`mbm `oUm`m "{ddoH$ {dMma'`m nm{H$Q>mdarb n`mMr gwdmV "10/2016'


Aer Agob Va Vw_Mr dJUr AmQ>mo~a 2016 _`o gnV Amho. H$n`m nwT>rb dfmMr dJUr
^am.
{`mMo {ejU d am>r` {dH$mg `mMm OdiMm g~Y Amho.

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 37

AYm`mMo CnmXZ
dmT>mdo `mgmR>r n{h`m
h[aVH$mVrZVa
CnmXZdmT>rgmR>r
amgm`{ZH$ IVmMm AmYma
KoVbm Jobm. `mZVa
A{YH$ CnmXZ {_imdo `m
h`mgmnmoQ>r amgm`{ZH$
IVmMm, H$sQ>H$ZmeH$mMm,
VUZmeH$mMm A{VaoH$s
dmna Pmbm. CnmXZ dmT>bo,
`m~amo~aM CnmXZIMhr
dmT>bm. amgm`{ZH$ IVmVyZ
eoVH$`mMo ^bo hmoVo ho AmVm
AYg` _mZbo OmV Amho.
`m`m \$m`m~amo~aM
`mMo Xn[aUm_hr OJ^a
^moJbo OmVmV. `mVyZM
nwhm EH$Xm g|{` eoVrH$So>
diUmam _moR>m dJ Amho.

Xrn ZUXH$a
bmVya
9422071666

eoVH$`mMm Am_{dmg
CMmdUmar g|{` eoVr
Jo`m H$mhr dfmV eoVr`m AZoH$ emIm {Z_mU Pm`m AmhoV.
H$moaS>dmh eoVr, ~mJm`Vr eoVr, amgm`{ZH$ eoVr, g|{` eoVr,
{ZgJeoVr, gw^mf nmioH$amZr gw$ Ho$bobr {Pamo ~OoQ> eoVr `m~amo~aM
\$imMr eoVr, \w$bmMr eoVr, ^m`mMr eoVr Aem AZoH$ CnemIm
V`ma Pm`m AmhoV.
AYm`mMo CnmXZ dmT>mdo `mgmR>r n{h`m h[aVH$mVrZVa
CnmXZdmT>rgmR>r amgm`{ZH$ IVmMm AmYma KoVbm Jobm. `mZVa
A{YH$ CnmXZ {_imdo `m h`mgmnmoQ>r amgm`{ZH$ IVmMm,
H$sQ>H$ZmeH$mMm, VUZmeH$mMm A{VaoH$s dmna Pmbm. CnmXZ dmT>bo
`m~amo~aM CnmXZIMhr dmT>bm. ~`mM doiobm, "Im`o {n`o Hw$N>
Zhr, bmg \$moSo> ~mam AmZm' Aer AdWm eoVH$`mMr Pmbr Amho.
Amn`m XoemV AZoH$ H$fr {dmnrR>o AmhoV. `m {dmnrR>mVyZ _moR>m
_mUmda gemoYZhr hmoV Amho _m XXdmZo ho gemoYZ nyUmemZo

{d_mVoMr mWZm Ho$`mg _ZmMo gm_` m hmoVo.

38 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016


eoVH$`m`m ~mYmn`V nmohmoMV Zmhr. EImXm Agm`
amoJ Pm`mZVa Oo Oo S>mQ>a gmJVrb Vo Vo Cnm` Vmo
U H$aV AgVmo. H$moU`m Var Cnm`mZo Amnbm AmOma
~am hmoBb Ago `mbm dmQ>V AgVo, `mM nVrZo
eoVH$ar Amnbr eoVr \$m`mV `o`mgmR>r ZdZdo Cnm`
`moOVmo Amho.
amgm`{ZH$ IVmVyZ eoVH$`mMo ^bo hmoVo ho AmVm
AYg` _mZbo OmV Amho. `m`m \$m`m~amo~aM
`mMo Xn[aUm_hr OJ^a ^moJbo OmVmV. `mVyZM nwhm
EH$Xm g|{` eoVrH$So> diUmam _moR>m dJ Amho. g|{`
eoVrVyZ CnmXZ H$_r Z hmoVm Vo dmTy> eH$Vo Agm Xmdm
H$aUmar _S>irhr nwT>o `oV Amho. OJ^amV gdm{YH$
g|{` eoVrMo jo Bm`b_`o (30 Q>o$), AmQ>o{b`m
24 Q>o$, HZS>m 16 Q>o$, A_o[aH$m 4 Q>o$ d ^maV
1.50 Q>o$ Ago Amho. Bm`b_`o {VEH$a 6 Q>Z
g|{` IVmMm dmna Ho$bm OmVmo. OJ^amVrb gamgar
1 Vo 1.50 Q>Z IVmMr Amho. ^maVmV ho _mU EH$ar
25 {H$bmoXoIrb Zmhr. g|r` eoVr`m ~m~VrV YmoaU
{Z{V H$$Z dmQ>Mmb \$maer hmoV Zmhr. Bem`nyd
am`mVrb _oKmb` d {g$s_ hr am`o _m `mbm
AndmX AmhoV. `m Xmohr am`mV amgm`{ZH$ IVo,
AmfYo, H$sQ>H$ZmeHo$ `m`m {dH$sda ~Xr Kmb`mV
Ambr Amho. `oWrb eoVr 100 Q>o$ g|{` nVrZo
Ho$br OmVo.
g|{` eoVr hr \$m`mMr Zmhr Agm EH$ ^_
eoVH$`m_`o {Z_mU Pmbm Amho. Vmo Xa H$a`mgmR>r
`Z Ho$bo nm{hOoV. g|{` eoVr hr \$m`mMr Ho$br
OmD$ eH$Vo `mMr AZoH$ CXmhaUo {R>H${R>H$mUr
eoVH$`mZr KmbyZ {Xbr AmhoV. amgm`{ZH$ IVmMm
A{VaoH$s dmna Pm`m_wio O{_ZrVrb H$~mMo _mU
H$_r Pmbo Amho. IVo {H$Vrhr Q>mH$br Var nrH$
dmT>rda `mMm \$magm n[aUm_ hmoV Zmhr. {~`mUo Cm_
XOmMo Agbo Var Vo CJdyZ `mMr dmT> hmo`mgmR>r
Omo O{_ZrMm nm`m bmJVmo, _mVrMm nmoV Amd`H$

OmJa
Amho Vmo V`ma H$a`mgmR>r g|{` IVmbm mYm`
{Xbo OmV Amho. Amn`mH$So> H$mi`m _mVrMo $nmVa
AmVm {MH$U _mVrV Pmbo Amho. nmUr Q>mHy$Z EImm
a`mda amoba {\$admdm `m nVrMr eoVrMr AdWm
AZoH$ {R>H$mUr Pmbobr Amho. {g_|Q> amoS>gmaIr eoVr
Pmbr Agob Va `m eoVrVyZ CnmXZ H$go KoUma hm
Amho. O{_ZrV nmUr _wad`mgmR>r O_rZ ^wg^werV
hdr, `mV hdm IoiVr hdr Am{U `mgmR>r amgm`{ZH$
IVmMm dmna H$_r hm`bm hdm.
{Xdg|{Xdg eharH$aUm`m aoQ>m_wio CnOmdy
O{_ZrMo _mU H$_r hmoV Amho. Amho `m O{_ZrV
A{YH$ CnmXZ Ko`mMo _moR>o AmhmZ Amn`mg_moa
Amho. g|{` eoVrVkmMo hUUo Ago H$s, A{YH$
CnmXZ Ko`mgmR>r g|{` eoVrbm n`m` Zmhr. g|{`
eoVr_wio O{_ZrMr nmUr Y$Z R>od`mMr j_Vm dmT>Vo.
`m{H$sH$aUm`m O_m`mV Xadfu newYZ H$_r hmoV
Amho. JmdmoJmdr AmVm Jm`r, ~b `m`m g`onojm
_moQ>magm`H$br, H$ma, Q>Q>a `mMr g`m A{YH$
Amho. Jm`r, ~b gm^mi`mnojm gai `mZo eoVr
H$aUo dV nS>Vo Ago AmVm eoVH$`mZm dmQy> bmJbo
Amho, `m_wio eoUIVmMm dmna H$_r Pmbobm Amho.
O{_ZrVrb nmbmnmMmoim `mMm Cn`moJ g|{` IVmgmR>r
H$aVm `oD$ eH$Vmo `mH$So> bj Xo`mMr JaO Amho.
_moXr gaH$maZo dN> ^maV hr gH$nZm _mS>br.
IoSo>hr dN> Agbo nm{hOo Aerhr Anojm `$ Ho$br.
hr Anojm nyU H$a`mgmR>r ehamV d Jm_rU ^mJmV
{Z_mU Pmbo`m H$M`mnmgyZ IV{Z{_Vr Ho$br Va
EH$sH$So> H$M`mMo `dWmnZ hmoBb d XgarH$So> g|{`
IVmMm dmna eoVrgmR>r Ho$bm OmBb. Amn`m KamVrb
Amobm d gwH$m H$Mam doJim H$a`mVyZ AmnU am>r`
H$m` H$aV AmhmoV Aer ^mdZm ZmJ[aH$m`m _ZmV
{Z_mU hm`bm hdr. `m H$m_mVyZ Amhr Xoe^$s H$Q>
H$$ eH$Vmo ho {~~d`mMr JaO Amho. `mVyZ g|{`
IVmMr {Z{_Vr _moR>m _mUmV hmoBb. amgm`{ZH$

JhWml_ g_mO OrdZmMm nm`m Amho.

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 39

OmJa
IVmgmR>r H$moQ>mdYr n`mMo AZwXmZ gaH$maZo Omhra
Ho$bobo Amho. g`m`m gaH$maZo g|{` eoVrgmR>r 1500
n`o {VQ>Z AZwXmZ Omhra Ho$bo Amho. amgm`{ZH$
IV V`ma H$aUm`m AZoH$ H$n`m AmhoV, _m g|{`
IV _moR>m _mUmda V`ma H$aUm`m H$n`m nwT>o `oV
ZmhrV. XoemVrb n{h`m g|{` IV{Z{_Vr H$nmMo
_wI bmVya`m E_~rE\$Mo {Zboe R>$a `mZr XoemVrb
AZoH$ am`mV g|{` eoVrH$So> bmoH$mMm H$b dmT>V
AgyZ `mVyZ amgm`{ZH$ IVmMm dmna H$$Z Oo CnmXZ
KoVbo OmVo, `mnojm A{YH$ CnmXZ Ko`mMm {dH$_
AZoH$ eoVH$ar H$aV Ag`mMo gm{JVbo.
nydu Amn`m XoemV `oH$ eoVH$ar dVbm
bmJUmao IV dVM {Z_mU H$aV hmoVm. Vr nV AmVm
Cn`moJmV AmU`mMr JaO Amho. JmSy>i IV{Z{_Vr,
JmSy>i eoVr Ago `moJhr Ho$bo Jobo nm{hOoV. AmOam
`oWrb F$frH$fr Vm`m eoVrMo nwaH$V} _mohZamd
XoenmSo> `mZr AZoH$ `moJ Ho$bo AmhoV. "_oH$ BZ
B{S>`m' Mo AmdmhZ nVYmZ d _w`_r H$aV AmhoV.
`m AmdmhZmbm {VgmX Xo`mgmR>r g|{` eoVrnyaH$
YmoaU am~d`mMr JaO Amho. dkm{ZH$ jomV Pmbobr
JVr bjmV KoD$Z H$M`mda {H$`m H$$Z A{Ve`
H$_r H$mimV H$Mam Hw$OdyZ `mMo IVmV $nmVa
H$aVm `oVo d Vohr nyUnUo g|{` nVrZo. ho VkmZ
eoVH$`m`m Xmamn`V nmohmoM`mMr JaO Amho. OJ^a
g|{` eoVrMm CJ_ hm ^maVmVyZ Pmbm Ag`mMo _V
`$ Ho$bo OmVo. XXdmZo "VwPo Amho VwOnmer, _m

OmJm MwH$bmer' Aer AdWm Amn`m XoemMr Pmbr


Amho.
g|{` AnXmW dmna`mH$So> H$_r _mUmV H$m
AgoZm, bmoH$mMm H$b dmT>Vmo Amho. Aem nXmWmZm
~mOmamV doJir qH$_V m`bm JmhH$ V`ma AmhoV.
Xoer Jm`r`m XY, Vwnmbm A{YH$ ngo {Xbo OmVmV.
e^a Q>o$ g|{` eoV_mbmbm JmhH$ A{YH$ ngo XoVmo.
_moR>`m ehamV _mb_`ohr g|{` dV {d^mJ
{dH${gV hmoVmo Amho. Am`Q>r jomVrb VU _S>ir
ZmoH$ar gmoSy>Z g|{` eoVr H$a`mda ^a XoV AmhoV.
{R>H${R>H$mUr Ago `moJ hmoV AmhoV d `mV Ago VU
`edr hmoV AmhoV.
CXJra `oWrb Zmdr`nyU eoVrMo UoVo {Xbrn
Hw$bH$Uu hUVmV, eoVH$`mda AmVaam>r` eoVrem
bmXbo Jo`m_wio Vmo nwaVm H$mob_Sy>Z nS>bm Amho.
{ZgJmV gd gOrdg>r OJ`mMr EH$ gmIir Amho.
g_ nmofUmVyZ hr AgmIir Onbr OmVo. _m
A{YH$ CnmXZ Ko`m`m `Zm_`o hr gmIirM
Z> Pmbr Amho. _mVr ho {nH$mZm nmofUVd nwad`mMo
_m`_ Amho. amgm`{ZH$ IVm`m A{VaoH$s dmnam_wio
_mVrVrb ho nmofUVdM {Xdg|{Xdg H$_r hmoV Amho.
amoJ, {H$S>rda {Z`U {_id`mgmR>r {ZgJmV {_{H$S>r
d ew{H$S>r {ZgJVM CnbY AmhoV, _m `mMm
emew dmna Z Ho$`m_wio hr gmIirhr CdV
Pmbr Amho. eoVH$`mMo namdb{~d H$_r H$a`mgmR>r
YmoaU {Z{V Ho$bo nm{hOo. g|{` eoVrbm mogmhZ

{`mMo Ho$di {`mM gmoS>dy eH$Vrb, nwfmZm Vo gmYm`Mo Zmhr.

40 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016


Xo`mgmR>r JmdmoJmdr {ejUdJ _moR>m _mUmda
KoVbo OmVrb Aer `dWm {Z_mU Ho$br nm{hOo.
Ordm_V, JmSy>i IV{Z{_Vr `mgma`m eoVH$`m`m
eoVmV CnbY Agbo`m gmYZgm_wJrMm H$gm dmna
H$amdm? `mMo Amn`mH$S>rbM kmZ nwhm EH$Xm `mZm
Z`mZo gmJ`mMr JaO Amho.
eoVH$`mMm hadbobm Am_{dmg nwhm `mbm
{_idyZ Xo`mgmR>r g|{` eoVr hm EH$ Cm_ _mJ
Amho. ZH$mam_H$ ~m~r eoVH$`mg_moa dmadma `oVmV.
g^modVmbr Oo MmJbo KS>Vo Amho Vr _m{hVr WoQ>
eoVH$`mn`V nmohmoMd`mMr `Um d`godr gWm,
H$fr {d^mJ, H$fr {dmnrR>o, emk d gaH$ma `m`m
g_d`mVyZ {dH${gV Ho$br nm{hOo.
^maVmV Or g|{` eoVr Amho, `mnH$s 80 Q>o$

OmJa
jomMr OnUyH$ Am{Xdmgr jomVrb _S>ir H$aVmV.
Xoe^amV Am{XdmgtMr g`m gw_mao 27 Q>o$ Amho. hr
_S>ir nman[aH$ nVrZo eoVr H$aVmV. {nT>mZ{nT>m
{~`m`mMo gdYZ H$aV eoVr H$aVmV. ~mOmamV Vya
{~`mUo {dH$V KoD$Z eoVr H$aVm `oVo ho `m`m Jmdrhr
Zmhr. amgm`{ZH$ IVo d H$sQ>H$ZmeH$ dmna`mMr JaO
`mZm H$Yr ^mgV Zmhr. Am{XdmgtZr gm^mibobo
dmU A{Ve` C XOmMo AgyZ ehar ^mJmVrb
_S>ir A{V[a$ _y` XoD$Z ho Ym` IaoXr H$aVmV.
Am{XdmgtZr OnUyH$ Ho$bobo dmU A`mgyZ Vo
Xoe^amVrb eoVH$`mZm Cn`moJr hmdo `mgmR>r gaH$maZo
nwT>mH$ma Ko`mMr JaO Amho.
gm^ma - bmoH$gmm
***

gmobmnya & Jwnm{U_o{Z{_m gmobmnya emIoV\}$


a{ddmar, 17 Owb amoOr H|$ mWZm `m {df`mda
A`mg dJ Pmbm. h[a^mD$ JmoS>~mobo `mZr
_mJXeZ Ho$bo. CnpWVr 56 hmoVr. `m{edm`
4 {dVmamV Jw$nm{U_m H$m`H$_mMo Am`moOZ
Ho$bo hmoVo. aodo bmBZ d eoiJr {dVmamV lram_
Omoer, E_Am`S>rgr {dVmamV {gmam_ nmQ>rb
Va n. _Jidma noR> {dVmamV YZO` gy`der
`mMo `m`mZ Pmbo. EHy$U CnpWVr 300 hmoVr.
ZmarMr ZmardmVM dr. ZmarMr ZmardmZoM {gr.

^VharMo Zr{VeVH$

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 41

^VharMo Zr{VeVH$

qZXH$mMm d^md
H$Yr ~XbV Zmhr
VwH$mam_ _hmamOmZr
d{Ubobm qZXH$ bmoH$m`m
AJr Agbo`m I`mM
XJwUmMr MMm H$aVmo
`m_wi qZXm {df` Pmbo`m
_mUgmbm gwYma`mMr gYr
{_iVo. nU amOm ^Vharbm
{Xgbobo qZXH$ _mUgm`m
MmJ`m JwUmdahr Q>rH$mM
H$arV AgVmV. Vo `m`m
gXJwUmbmhr ZmdM R>odV
AgVmV.

AaqdX Omoer

gmobmnya
9370408926

OmS> hr_{V J`Vo dVMm X^: ewMm H$Vd&


eyao {ZKUVm _wZm {d_{VVm X` {`mcm{n{Z &&
VoOpd`d{cVm _wIaVm d$`e{$: pWao &
VH$mo Zm_ JwUmo ^dog Jw{UZm`mo XOZZmpLH$Vm: && 54 &&
dm_Zn{S>VmZr `m bmoH$mMm Ho$bobm g_bmoH$s AZwdmX Agm Amho
cmoZo OS> Xm{^H$ d{VnU| H$mnQ> emM| JUr&
em`} {ZX` AmOd| cS>~S>m H$s XrZ gmfUr &&
_mZoN>m Va _yI H$s ~S>~S>m d$m {ZH$m_r ^cm &
Eogm Vmo JwU H$moUVm IcOZr ZmhrM Omo qZ{Xcm && 54 &&
gVloR> VwH$mam_ _hmamOmZr, qZXH$mMo Ka Agmdo eooOmar, Ag
hQ>b Amho. Amn`m eoOmar H$moUr qZXH$ ahmV Agbm H$s Vmo gmaIm
Amnbr qZXm H$arV ahmVmo Am{U `m_wi Amn`mbm Amnbo XJwU H$m`
AmhoV ho g_OV. A`Wm Amn`mbm Amnbo XJwU g_O`mMm H$mhr
_mJM ZgVmo. bmoH$ Amn`mbm Amnbo XJwU dV: hZ VmoS>mda gmJV
ZmhrV. gmYmaUV: bmoH$ H$moUmbmhr Vm|S>mda MmJbM hUVmV Am{U
`m`m _mKmar _m `mMr ^anya qZXm H$aVmV. Aem qZXoZ Amn`mbm
Amn`mVbo Xmof g_OV ZmhrV. qZXH$ eoOmar Agbm hUOo _m
Vo g_OVmV. VwH$mam_ _hmamOmZr qZXH$mM Ka eoOmar Agmd Ag

r Am{U nwf {^ AmhoV, Am{U Vo nana nyaH$hr AmhoV.

42 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016


hUVmM AZoH$ XOZmZr `mMm AmXoe {eamoYm` _mZyZ
g` _mUgm`m KameoOmar OmD$Z ahm`bm gw$dmV
Ho$br Amho. ^Vharbmhr Aem qZXH$mMm _{h_m
_mhrV hmoVm nU `mZ Aem qZXH$m`m ~m~VrV EH$
doJiM d{eQ> ZmoXb Amho. VwH$mam_ _hmamOmZr
d{Ubobm qZXH$ bmoH$m`m AJr Agbo`m I`mM
XJwUmMr MMm H$aVmo `m_wi qZXm {df` Pmbo`m
_mUgmbm gwYma`mMr gYr {_iVo. nU amOm ^Vharbm
{Xgbobo qZXH$ _mUgm`m MmJ`m JwUmdahr Q>rH$mM
H$arV AgVmV. Vo `m`m gXJwUmbmhr ZmdM R>odV
AgVmV. EImXm _mUyg _`mXerb AgVmo. Vmo \$ma
AmH$_H$nUo ~mobV Zmhr. _`mXm AmoiIyZ dmJVmo
nU, ho qZXH$ `m`m `m JwUmMr g^mdZm _yInUm
hUyZ H$aVmV. EImXm gmYy dVWnUo OrdZ OJV
AgVmo. Vmo Im`m{n`mMr n`o nmiV AgVmo.
nem~m~V Vmo {Z[aN> AgVmo. dmW`mJr AgVmo.
nU ho XOZ `mbm Xm{^H$ R>adyZ Q>mH$VmV. n{d
OrdZ OJUmambm Vo R>H$ hUVmV Va Va EImXm eya
dra nw$f Amn`m eyM nm[an` H$aVmo Vohm Vmo
`m XOZm`m Q>rZ {ZX` Am{U {ZRy>a R>aVmo. H$mhr
bmoH$ JmoS> ~mobVmV, H$moUmM _Z XIdV ZmhrV `mZm
hr qZXH$ _S>ir XrZdmUm qH$dm bmJwbMmbZdmXr
R>adyZ _moH$io hmoVmV. H$mhr _mUg VoOdr AgVmV.
Vr H$moUmnwT>o CJmM dmJVhr ZmhrV Am{U H$moUm`m
^mZJS>rVhr nS>V ZmhrV. Vr Amn`m ZmXmV Am{U
Amn`m {ddmV nU _mZmZ ahmV AgVmV. XOZmZm
Aem bmoH$mV H$mhr `J gmnS>V Zmhr. Vr XOZm`mhr
ZmXr bmJV ZmhrV. A~mob AgVmV. nU Amnbo ho
XOZ ~Yw `mMr Aem gXJwUm~bhr qZXm H$am`bm
_mJnwT> nhmV ZmhrV. Vo `m`m ZmdmMm J{dR> hUyZ
JdJdm H$am`bm bmJVmV. H$moUmbm Z ~mobUm`m
_mUgmMr hr JV _J ^anya ~mobUm`mbm Var `mZr
MmJb hUmd nU `mbmhr ho bmoH$ ~S>~S>m hUyZ
{hUdm`bm bmJVmV.EH$XarV gXJwUr _mUgm`m

^VharMo Zr{VeVH$

`oH$ JwUmMr Vo Aer hoQ>miUrM H$aVmV. gOZ


_mUgmMo AZoH$ JwU AmhoV nU `mV`m `oH$
JwUmMr `m qZXH$mZr Amn`m narZo g^mdZm Ho$bobr
AmhoM. `m`m KmdmVyZ EH$hr gXJwU gwQ>bobm Zmhr.
XOZmMr hr dmr H$Yr ~Xbm`Mr Zmhr. Vo H$moUmMrhr
_Z_moH$ionUmZ, ^a^$Z dmImUUr H$aUma ZmhrV.
`m`m g_moa g`dMZr h[aMmbm C^ Ho$b Varhr
Vo `m`mV H$mhr Var ImoS> emoYyZ H$mT>VrbM.
bmoH$emhrV {damoYr nj AgoM AgVmV. gaH$maZo
{H$Vrhr MmJbo {ZU` KoVbo Varhr Vo `m {ZU`mda Q>rH$m
Ho$`m {edm` ahmV ZmhrV. {damoYr njm`m Zo`mZr
gaH$maM Aq^ZXZ Ho$b` Ag H$Yr hmoV Zmhr. Ag
H$Yr KS>bM Va AmO gy` npM_obm CJdbm` Ag
g_Omd. H$moU`mhr KQ>ZoV dmBQ> VodT> emoYU Am{U
{H$Vrhr MmJb KS>b Varhr `mbm ZmH$ S>moio _moS>U
hr `mMr dmr H$Yr ~XbV Zmhr. Aem bmoH$m`m `m
dmrM dUZ gw^m{fVH$mamZr, Z{bH$mJV_{n Hw${Q>b Z
^d{V gab ewZ: nN>_,&& Ago Ho$b Amho. Hw$`mM
eonyQ> ZirV KmVb Varhr Vo H$Yr gai hmoV Zmhr.
VXdV qZXH$mMm d^md H$Yr ~XbV Zmhr.
***

r`m CVrMr hoigmS> H$aUo hoM Am_`m hrZ g_mOpWVrMo EH$ H$maU Amho.

AmdmhZ

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 43

Wmoa {`m d Wmoa nwf {_iyZM AmXe g_mO, AmXe Hw$Qw>~ hmoVo.

44 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016

n[admOH$

dm_rOr Am{U eaXM JwVm - {fHo$ebm JJm{H$Zmar

{fHo$e
dm_r {ddoH$mZXm`m
^maV n[aH$_oVrb
d{eQ>nyU AZw^dmda
AmYm[aV {M_` XeZ
H$`mHw$_mar `oWo
C^ma`mV Ambo Amho.
^mdr {nT>rbm oaUm XoUmao
amo_mMH$ ZmQ>_` gJ
`mV {MVma`mV Ambo
AmhoV. (H$_e:)

dm_rOr Am{U eaXM JwVm {fHo$ebm Ambo. VoWrb JJo`m


XeZmZo dm_rOtZm Iyn AmZX Pmbm. nwT>o XoIrb `m AmR>dUtZr dm_rOr
\w$pbV hmoV. Vo hUV, "{H$Vr {Z_i {Ziga nmUr, AJXr nwf XmoZ
nwf Imob Agbo`m _memMohr H$bo hmbVmZm nQ> {XgV. ""Amhmhm!
{H$Vr JmoS>, WS>Jma nmUr!! AJXr dm_rH$sZr Ho$bo`m dUZmer VVmoVV
OwiUmao!!!'' `m PwiPwi dmhUm`m nm`mMm "ha - ha' Agm dZr
hmoV Ago. AmOy~mOy`m S>m|JaX`mVrb P`mVyZhr VmoM "ha - ha' Agm
{VdZr C_Q>V Ago. {H$Vr emV Am`w`! gH$mir _mYwH$ar _mJmdr. EImm
IS>H$mda ~gyZ `mMm AmdmX `mdm. Am|OirZoM JJoMo _Ywa nmUr `mdo.
Aem `m a` {fHo$e_`o ^maVmVrb gd mVmMo Am{U nWmMo g`mgr
`oV. {ddoH$mZX gdmV AJXrM ghOVoZo {_giV. `m `m{H$ g`mem~b
ZVa dm_rOtZr {b{hbo Amho, "" `m `mJr, XmgZm_r, ~amJr dJao|ZrM Y_
KamKamn`V Zobm Amho. Ho$dT>o _moR>o Y_ gmamMo H$m` Vo H$aVmV Am{U Vo hr
\$V EH$mM doi`m OodUm`m _mo~X`mV! {H$Vr {Z[aN> dmr!! Ho$dT>r
_moR>r g_mO godm!!!''
amOWmZ_`o AZoH$ emim Am{U Y_emim H$mT>`m Jo`m. AJXr
OJbmV gwm XdmImZo CKS>bo Jobo. {h_mb`mVrb X`mda nyb ~mYbo Jobo,
Vo EH$m H$mMynWr, dVdmr`m g`mem`m oaUoZo! Vmo g`mgr dV: EH$m
nembmhr ne H$arV Zgo. EH$m JmoYS>r IoarO `mMo dV:Mo Ago H$mhr
{` : g_V : Vd Xo{d ^oXm : &

n[admOH$

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 45


Ow`m h[amaMo `

ZhVo. bmoH$ `mbm "JmoYS>r~wdm' hUyZ AmoiIV.


AZoH$ gmYy, nyU {Z:dmWu {gnwf Am{U Xod_mZd
Omon`V gZmV Y_mMo ajU H$arV AmhoV Vmon`V `m
Y_m`m emdVVoMr H$miOr H$a`mMo H$maU Zmhr.
`mM H$mimV dm_rOt`m _ZmV ~rZmWbm OmD$Z
{Z{dH$n g_mYr Ko`mMr Vrd D$_u `oV hmoVr.
dm_rOtZr EH$m nmV {b{hbo Amho, ""{_mZmo, nydu
R>a`m_mUo H$mhr H$m` _m`m hmVyZ hmoBb Ago dmQ>V
Zmhr. `m nyU emV H$nZmVrV AdWoVrb AZm{_H$
AmZX {_imdm Aer AmoT> _bm bmJbr Amho...''
{h_mb`m`m AmH$fUmZo {ddoH$mZXmZr nwhm EH$Xm
_mohnme nyUnUo VmoS>`mMm `Z Ho$bm. {e` _S>ir
d`nmH$mV _Z AgVmZm {ddoH$mZX {ZKyZ Jobo. H$mhr
_b MmbyZ Jo`mda `mZm eaXMmMr AmR>dU Pmbr.
`m o_ Ym`mZo nwhm _mJo AmoT>bo Jobo.
eaXMm`m Q>rZo {h_mb`mVrb EH$Xa dmg
\$maM H$R>rU hmoVm. Eofmam_mMr gd` Pmbobr;
H$R>moa gmYZoMo g`memMo IS>Va OrdZ `mZm \$maM
mgXm`H$ Pmbo. ZVa EHo$ {R>H$mUr `mZr {b{hbo Amho,
"^yH$ - VhmZ `mZr _yN>m `oV Ago. dm_rOrM _mPr
gd H$miOr KoV. Ho$di `m`m_wioM _r dmMbmo.
EH$Xm S>m|JamVrb ZXr nma H$am`Mr hmoVr. nm`mbm

{fHo$eMm XoImdm

MS> AmoT> hmoVr. dm_rOtZr dV: _moVmam_mUo


_m`m KmoS>mMm bJm_ Yabm Am{U ZXr nma Ho$br.
IamoIaM dm_rOtZr _m`mgmR>r Amnbo dV:Mo mU
Ymo`mV KmVbo.' Oohm _bm MmbUo H$R>rU hmoV Ago
Vohm _mPo gd AmoPo, AJXr nmXmUmgh, dm_rOr
dV: dmhZ ZoV. `m`m {ZVmV o_mMo dUZ _r eXmV
H$$M eH$V Zmhr.' {ddoH$mZXmZm ~rZmWbm H$mhr
OmVm Ambo Zmhr. `oH$ doir H$mhr Zm H$mhr AS>MUr
Am`m. eodQ>r hm {e` BVH$m AmOmar nS>bm H$s,
dm_rOtZm `mbm KoD$Z naV hmWagbm `mdo bmJbo.
`mZm dV:bm _bo[a`m Pmbm. Vo \$maM AeV Pmbo
Am{U n[aUm_V: 1888 `m {hdm`mV hmWaghZ
naV damhZJa Aml_mV Ambo.
***

^maVr` {`mMm {dH$mg grVo`m nX{Mhm`m AZwamoYmZoM Pmbm nm{hOo.

46 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016

KQ>ZmMH$

H$mp_aMr g_`m H$s H$mJmdm?

1965 gmb`m ^maV nmH$ `wmV AmMm` Ao


`m`m X. "_amR>m'V\}$ h_rX XbdmB d dgV gmonmaH$a
ho nH$ma `wdmVm Ko`mgmR>r Jobobo hmoVo. `mdoiMm
h_rX^mBZr EH$m boImV {bhZ R>odbobm hm AZw^d.
Vohm`m H$mp_ar d ^maVr` _wpb_ _mZ{gH$VoMm
hm XmIbm Amho. "Bbm_Mo ^maVr` {M' `m 3 _o
1982 amoOr {g Pmbo`m nwVH$mV XbdmBZr
_wpb_ d go`wba _mZ{gH$VoMo Zo_Ho$ {dcofU Ho$bobo
Amho. AmO Omo go`wba Xm{^H$nUm {XgV AgVmo
`m AmOmamMr bjUo h_rX^mBZr nmg dfmnydu
AmoiIbr, {b{hbr hmoVr. H$mhrdoir ~mobVmZm
gm{JVbr gwm hmoVr. `m nwVH$mV Aem AmOmamMo
AZoH$ Vnerb gmnSy> eH$Vrb. nU h_rXMo nwaH$V} d
AZw`m`r hUdUm`mZr Vr {H$Vr dmMbrV dm g_OyZ
KoVbrV, XodOmUo. H$maU Vohm Vmo hmQ>ob_Ybm ZmoH$a
AOmU _wbJm Oo ~mobV hmoVm, VoM AmO IwboAm_
amOH$s` nm{S>` hUyZ _mS>bo OmV AgVo. Vohmhr
`mMm qhXddmX dm gKmer g~Y ZhVm Am{U
AmOgwm Zmhr. nU go`wba AYloMo AJmaoYwnmao
H$a`mVM _ Agbo`mZm g` H$moUr gmJm`Mo d
H$go g_Odm`Mo?
AmO H$mp_a noQ>bm` Am{U H$emgmR>r? H$m`
Amho H$mp_aMr g_`m? AWmVM {VWo XheVdmX
_mObm` Am{U {OhmXr _mZ{gH$VoZo H$mp_abm {diIm
KmVbm`, Ago Cma Vm~S>Vmo~ {Xbo OmBb. _m nwT>bm
Vwhr {dMma`m`m AmYrM `m Cmambm nwVr
OmoS>br OmBb. "XheVdmXmbm Y_ ZgVmo'. BWyZ
Iar g_`m gw$ hmoVo. H$maU Y_ hrM Va H$mp_aMr
Iar g_`m Amho. Vr \$$ H$mp_anwaVr Zmhr, H$s
nboQ>mBZnwaVr Zmhr. H$maU AmO Amn`mbm
H$mp_amV nboQ>mBZMr nwZamdmr hmoVmZm {XgVo Amho.
nYamdrg dfmnwduMo JmPmn>r dm nboQ>mBZMo \$moQ>mo

emoYm Am{U AmO`m lrZJa H$mp_aer `mMr VwbZm


H$$Z ~Km. _J g_`m C_Oy eHo$b. {VWohr `y
bmoH$m`m gmo~V OJm`Mo Zmhr, hmM h> Amho Am{U
nm{H$VmZMr {Z_uVr `mM H$maUmVd Pmbr. AmVm
H$mp_amV H$m` doJio Mmbbo Amho? {VWyZ Odinmg
gd qhX Y{_`mZm {nQ>miyZ bmd`mV Ambo. hUyZ
emVVm Wm{nV hmoD$ eH$br Amho H$m`? H$amoS>mo n`o
AmoVyZ {dH$mgm`m {d{dY `moOZm am~d`m Jo`m.
hUyZ Jw`mJmoqdXmZo H$moUr ZmX eH$bm Amho H$m`?
g_`m H$m` Amho, Vr VohmM `m hmQ>obmV`m AOmU
ZmoH$amZo gm{JVbr hmoVr Am{U AmOMo V_m_ _wpb_
~wr_V qH$dm nwamoJm_r {dMmadV VoM gmJV AmhoV.
H$mp_a dV H$am. ^maVmnmgyZ `mbm AmPmXr
hdr Amho. AmPmXr H$gbr? H$mp_aMr g_`m Amho
H$m`? Vr gmoS>dUma H$er? `mgmR>r Mmirg df} _mJo
Omdo bmJob.
1975 gmbmV B{XamOtZr XoemV Am{U~mUr Omar
Ho$br hmoVr Am{U ZmJar h$ a Ho$bobo hmoVo. EH$H$mao
hHy$_emhrM XoemV AdVabr hmoVr. Vmon`V H$mp_a_
`o gmd_V qH$dm AmPmXr Agbo eX {V~{YV
hmoVo. Ago H$moUr Om{hanUo ~mobbm, Va `mMr admZJr
Vw$JmV hm`Mr. {XKH$mi Aem ^y{_Ho$Mo g_WZ
H$aUmao "eoao H$mp_a' eoI AXm Vw$JmV pIVnV
nS>bobo hmoVo Am{U H$mp_a gwXa emV {ZgJa`
Xoe hmoVm. {VWo {ZdS>UyH$m hm``m, gaH$ma
Mmbm`bo Am{U Hw$R>br JS>~S> ZhVr. Am{U~mUr`m
H$mbIS>mV B{XamOtZr AXmer VS>OmoS> Ho$br Am{U
`mZr gmd_V d AmPmXrMr _mJUr gmoSy>Z {Xbr.
`mZmM _w`_r H$$Z B{XamOtZr H$mJogMr VmH$X
`m`m _mJo C^r Ho$br. `mZVa `mZr doJim nj
WmnZ Ho$bm Am{U hiwhiy H$mp_a _w`dmhmV `oV
Jobm. nwT>o OJmV EH$ Zdo nmIS> gw$ Pmbo, `mMo

{`mZm AmYw{ZH$ ~Z{d`mMm `Z grVo`m AmXemnmgyZ Xa ZoUmam Agob Va Vmo VmH$mi A`edr
hmoBb.

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 47

KQ>ZmMH$
Zmd _mZdm{YH$ma! `mMo bmoU ^maVmVhr Ambo Am{U
ZmJar h$mg_moa emgZ d H$m`mbm ZV_VH$ hmdo
bmJbo. `mZVa H$_mH$_mZo H$mp_aMr pWVr ^aH$Q>V
Jobr. H$mp_a H$embm, OJmV`m Hw$R>`mhr bmoH$emhr
XoemV _J emVVm Zmdmbm Cabr Zmhr. H$maU H$m`Xm
d emgZmbm hbH$d`m XoUm`mZm A^` XoUmam
Zdm o{fV O_mbm Ambobm hmoVm. `mMo Zmd _mZdr
h$! 1988 gmbmV gmo{d`V `w{Z`Z H$mob_S>bo
Am{U OJmV`m AZoH$ XoemVbo H$`w{ZQ> amVmoamV
_mZdm{YH$mar hmoD$Z Jobo. `mZr OJmV`m
^mS>dbemhrbm amoI`mgmR>r Zdm EJma nwH$mabm,
`mMo Zmd _mZdm{YH$ma! Ad`m df^amV H$mp_a_`o
n{hbr KmVnmVr KQ>Zm KS>br. Mma naXoer n`Q>H$mMo
AnhaU Pmbo. `mMm WmJnmm bmJbm ZhVm.
Aemdoir XoemV gmmVa hmoD$Z {dZmW VmnqgJ
nVYmZ Pmbo. `mMo Jh_r hmoVo _wVr _h_X gBX.
`m`mM H$`oMo ({d_mZ _w`_r _h~w~m _wVr
`m`m ^{JZr S>m. ~m`m) {hO~wb _wOm{hXrZmZr
AnhaU Ho$bo. {V`m gwQ>Ho$gmR>r ^maV gaH$ma eaU
Jobo Am{U Vw$JmV nS>bo`m IVaZmH$ Mma {OhmXr
_wOm{hXrZmZm _w$ H$a`mV Ambo. AmO AH$mi{dH$mi
Pmbobr ^mgVo, Vr H$mp_aMr g_`m {VWyZ gw$ Pmbr.
hr g_`m ~m`m`m AnhaUmZo gw$ Pmbr ZhVr. Va
Ago KmVnmV H$a`mbm H$m`mZo {_imbobr _wV gYr,
`mM H$maU hmoVo. `m_mJMo `o` AWmV Bbm_r am>
hoM hmoVo. `mMr gmj nmg dfmnwdu h_rX XbdmB
`m`mnwT>o `m gm_m` H$m_JmamZo {Xbobr hmoVr.

"AIra Bbm_Ho$ PSo> H$m ^r H$moB I`mb


H$aZm Mm{h`o `m Zhr?'

hr BVH$s gmYrgai g_`m Amho. Im`bm ^anya


Amho. gd gw{dYm AmhoV. H$m_YXm Amho. OrdZ
gwa{jV d gwIdVy Amho. hUyZ H$m` Cn`moJ?
Y_m`m {Z>onwT>o gdH$mhr {\$Ho$ Amho. I`mb H$emMm
R>odm`Mm? Bbm_Ho$ PSo> H$m! hr Ama^mnmgyZMr

g_`m Amho. _m Vr g_`m ZmH$m$Z Vr gmoS>dm`Mr


Amho. Vr gwQ>Uma H$er? XheVdmXmbm Y_ ZgVmo,
qH$dm H$mp_a`m AgVmofmer Y_mMm g~Y OmoSy> ZH$m
hQ>bo, H$s g_`mM AVJV hmoD$Z OmVo. {VWo AmO
~hVme _wpb_M dVr {eH$ Cabr Amho. {gar`mV
~hVme _wpb_M AmhoV. BamH$_`o A`Y{_` {H$Vr
AmhoV? {b{~`mV Mmbbo`m qhgmMmamV {Z`Zo_mZo
_`y_wIr nS>Umao _wpb_ AmhoV Zm? OJmV {OWo Hw$R>o
_moR>m g`oZo qhgobm _mUgo ~ir nS>V AmhoV, Vr
_wpb_ AmhoV Am{U Mmbbobr qhgmhr Bbm_`mM
ZmdmZo Mmbbobr Amho Zm? _J `m`mer Y_mMm
g~Y Zmhr, Ago hUyZ AmnU H$moUmMr {Xem^yb H$arV
AgVmo? ~whmZ dmUr `m _wOm{hXrZmZo H$mp_amV H$mhr
df} qhgoMo W_mZ KmVbo `mV ~ir nS>bobo ~hVme
H$mp_ar _wpb_M AmhoV. nU `m`mM A``mobm
JXu H$aUmao hOmamo bmoH$ {VWboM _wpb_ AmhoV Zm?
H$embm O_bo Vo BV`m _moR>m g`oZo? _aU, h`m,
qhgm `m`m amJmnojm Y_ _hdmMm! "AIra Bbm_
Ho$ PSo> H$m ^r H$moB I`mb H$aZm Mm{h`o `m Zhr?'
A` Hw$R>`mhr Jmo>r d JaOmnojm Bbm_ _hdmMm
Amho. `m`mnwT>o X:I, , doXZm, qhgm gdH$mhr
X`_ Amho. Am{U ho \$$ H$mp_amVbo Zmhr. {gar`m,
{b{~`m, A\$JmU, nm{H$VmZ, Hw$R>bmhr _wpb_ Xoe
`m. {VWbohr _wpb_ Amn`m OJ`mnojm Y_mgmR>r
dmQ>ob Vo gmogm`bm gm AmhoV. _J hr g_`m H$m`
Amho? {VMm Y_mer ZhoVa H$emer g~Y Amho? OJmZo
nboQ>mBZbm AOdYr n`o AmOda XmZmnmoQ>r {XboV.
`mVyZ {VW`m _wpb_mZm gwIdVw g_mO C^m H$aVm
Ambm AgVm. nU AmOhr {VWo \$$ Y_m`m ZmdmZo
AmPmXr _mJV qhgoMoM W_mZ Mmby Amho.
H$mp_aMr g_`m hUyZ Omo Chmnmoh MmbVmo, Vr
_wimVM {Xem^yb Amho. H$maU H$mp_amV Hw$R>brhr g_
`m Zmhr. Bbm_r am> hUyZ doJio hmo`mMm A>mhmg hr
{VWbr g_`m Amho Am{U Vr ^maV dV Pm`mnmgyZ

AmnU X~b AmhmoV Ago H$Xm{n hUy ZH$m.

48 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016


d XoemMr \$miUr Pm`mnmgyZMr g_`m

XmIbm h_rX XbdmB


Amho
. VohmMm `mMm

,.
AZw
^dmVy
Z XoVmV Am{U
AmOMo XmIbo H$mp_ar

_w pb_ ~whmZ`m
A``mobm JXu H$$Z XoVmV.
,
,
OJ^a
_wpb_ bmo
H$g`m Agbo`m XoemV,

g_mOmVM Agm qhgmMma Mmbbm Amho Am{U

,
`mMm
Y_mer grntk
~Y Zmhr, Aer empXH$

H$gaV
H$a`mgmR>
r ~w,
r_V am~V am{hbo

V. g_`m
Amho
gmo
nr Amho. Oohm `mM OJmV

{Xgob BWo Jmoir Kmbm Ago \$Vdo gaH$mao H$mT>V


hmo
Vr, Vohm OJmV
BV`m XJbr d qhgmMma

_mObo
bm ZhVm. AmOhr
MrZ, gmXr Aao{~`m

qH$dm
Vg_ XoemV{XgVmM Jmo`m KmV`m

,
OmVmV. {VWo Hw$Umbm
AmPmXr ZH$mo AgVo,

,
qH$dm
Bbm_`m P
S>mMr {\$H$sa ZgVo. _m

{OWo
bmoH$emhr Zm
XVo Amho Am{U Y_m`m

ZmdmZo
YwS>Jwg Kmb`mMr
, _moH$irH$ Amho,

,bnv

M "H$mp_a' ZmdmMr g_`m {XgyZ `oBb.


{VWo

{OWo
Ver _moH$irH$
Zmhr, {VWo Jw`mJmoqdXmZo

KQ>ZmMH$

bmoH$ OJVmZm {XgVrb. WmoS>`mV


_mZdm{YH$ma hr Jo`m Mma
XeH$mV OJmbm ^oS>gmdUmar Iar
g_`m Amho. Vr `m XoemV Agob,
{Vbm {VWbo mXo{eH$ Zmd {Xbo
OmVo. H$mp_amV "{Xgob {VWo Jmo`m
Kmb`mMo A{YH$ma goZmXbmbm
XoD$Z ~Km, {H$Vr OmJr AgVmof
d {OhmXMr ^mfm {eH$ CaVo.
g_`m MwMH$mabo`m AmOmamZo {Z_mU
Ho$br Amho. Zoh$ B{XamOt`m O_m`mV
H$mp_a emV hmoVm.
H$maU {VWo AmPmXr _mJ`mMr
_w^m ZhVr H$s `mgmR>r a`mda
`m`bm _moH$irH$ ZhVr. VoM
nwhm gw$ H$am Am{U _J XmIdm
g_`m Amho Hw$R>o? g_`m hUyZ
Mmbbm Amho, Vmo {Zdi H$mJmdm Amho.
***

""~ogmdY bmoH$mZm doirM gmdY H$a`mgmR>r Am{U ~{h`mZm


EoHy$ `o`mgmR>r Amhr hm ~m~\$moQ> Ho$bm. AZoH$ qhXwWmZr
AgmM {dMma H$arV AmhoV. qhXwWmZr OZgmJam`m dada`m
emVVoImbr EH$ ~o\$m_ dmXi XS>bo Amho. `m Ymo`mMr OmUrd Z
R>odVm Oo nwT>o OmD$ nmhmV AmhoV, `m`mgmR>r Amhr hm Ymo`mMm
Bemam XoV AmhmoV. dZmiy Aqhgo`m \$gJVrMr Z`m {nT>rbm
Imr nQ>br Amho. `m `wJm`m AVmMr KmofUm Amhr H$arV
AmhmoV. ~i Oohm AmH$_UmgmR>r Cw$ ~ZVo, Vohm Vr qhgm
AgVo, nU Oa Vo `m` `o`mgmR>r Cn`moJmV AmUbo Jobo Va Vr
lo> Aqhgm R>aVo. dmV` d OrdZ hr g_mZ Jmo> AgyZ, Jwbm_r
d _`y hr gwm g_mZmWu Jmo> Amho. dXo_mVa_!''
^JVqgJ
CR>m, YrQ> ~Zm, epV_mZ ~Zm.

{ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016 & 49

"{ddoH$ {dMma' Zm|XUr A{^`mZ


15 AmJQ> Vo 22 AmJQ>
dm_r {ddoH$mZXmMo H$m` nwT>o Zo`mgmR>r _mZZr` EH$ZmWOr `mZr {ddoH$mZX H|$mMo
H$meZ gw$ Ho$bo. \o$~wdmar 1972 _`o H|$ n{H$m Am{U AmJQ> 1973 _`o `wdm
^maVr (BJOr _m{gH$) `m {Z`VH$m{bH$mMo H$meZ gw$ Ho$bo. `mZVa`m H$mimV
H$meZH$m` dqJV hmoV Jobo. AmO {d{dY {R>H$mUmhZ, {d{dY ^mfoVrb {H$_mZ 8
{Z`VH$m{bHo$ {g hmoV AmhoV.
dm{hV Pmbobr hr {dMmaJJm KamoKar nmohmoMd`mMo Xm{`d H|$mMo {hVqMVH$ Am{U
H$m`H$`m`m Immda Amho. _mZZr` EH$ZmWOtMr nw`{VWr 22 AmJQ> amoOr AgVo.
`m{Z{_mmZo Xadfu 15 Vo 22 AmJQ> `m H$mbmdYrV AmnU H$meZ A{^`mZ MmbdVmo.
`m_wio {ddoH$mZX H|$ AmnUmbm AmdmhZ H$aV Amho H$s "{ddoH$${dMma' ho _m{gH$ go_
^oQ> hUyZ Amn`m n[agamVrb _hm{dmb`, {_, AmVoQ> `mZm nmR>d`mgmR>r Zm|XUr
H$amdr. Amn`m n[aM`mVrb A{YH$m{YH$ bmoH$mZm {ddoH$ {dMmaMo gX` ~Z`mgmR>r
oo[aV H$amdo. >`>m{edm` H|$m`m BVa {Z`VH$m{bH$mMo gX` H$amdo. _mZZr` EH$ZmWOr
`mMr _Vr Am{U H|$m`m "_Zw` {Z_mUmVyZ amQ> nwZWmZ' `m dMm[aH$ MidirV
`moJXmZ hUyZ Amn`mbm ho AmdmhZ Amho.
{Z`VH$m{bH$mMr `mXr Am{U g~{YV nmo `oWo XoV AmhmoV. gX`Vm AOmMm Z_wZmhr
{Xbm Amho. AO ^$Z g~{YV H$m`mb`mH$S>o nmR>d`mg Amn`mbm _yi nmdVr nmR>dbr
OmVo d Amn`mbm nmoQ>mmao AH$ {_iy bmJVrb.

S>r. ^mZyXmg

_hmg{Md, {ddoH$mZX H|$, H$`mHw$_mar


Amn`m {ejUmVrb gdmV _moR>r CUrd H$moUVr Agob Va Vr J[a~mMo {ejU. Ago H$m`H$Vo hdoV, Oo
IoS>monmS>r XmamoXmar OmVrb d Y_kmZm~amo~aM ^m{VH$ {ejU XoVrb.

50 & {ddoH$ {dMma & AmJQ> 2016

Amn`mM KamV ^mS>V ~gy ZH$m, H$maU Vo nmn Amho.

Vous aimerez peut-être aussi