Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
P X
NOSOLOGIA METHODICA
S
TE N
MORBORUM CLASSES
Juxta Sydenhami menteni 6c Botanicorum ordinem.
A U CT O R E
FRANCISCO BOISSIER DE SAUVAGES
Regis
ac
Confiliario
Medicime
Medico
olimque Boranices
Scientiarum MonfpeHenfis
fis
Florentince
forum
&
Phyfico
Botaniccp
Infituti Bononienfis
'Si
morbi
ciijiislibet
MU
hiftoriam
Sumptibus
Academia
Uffalienfis, BeroJinen-
Suecicde
Natura
curiQ-,
6c emendatior.
PR IMU
diligenter perfpeclam
non fcirem
Regio
Socio.
TO
Univerfime
Monfpelienfi
Profejfore
Londinenfis,
-^
in
adferrcc
haberem
S.
Syd^ejiham.
AMSTELODAMI,
FRATRUM DE TOURNES,
MDCCLXVIII.
jgtMat^KiMtiiiMi^atiJjgMaiaaitBt mL'kiuaaa!iKMM!iiaH'RaM!MisaiiBaEaCTi
A
Y P O G
'ERBIS
&
quam
Paucis igitur
caneremus,
monebimus authorem noflrum integro triennio nervos
venditi
intendiffe in cailigando
du(5lum, ad
dum
reptus
& augendo
fcientise
dcmeflam poil
BERRIMUS
CRAMER
,
cnm morte
prse-
fe relinquebat
Aft providus,
per-
quod
Porro
tus eil.
opere
tantDe obilitit
jadurae
JOHANNES ANTONIUS
Medicinae Do6lor,
theorise
VIR CELE-
intentus
non
^
de
arte
bene
mereri.
AD LECTOREM.
mereri.
referre
BOISSIER DE SAUVAGES
meliorem ordinem redadlas
difquifitiones in
defoecatas
&
indice per*
CRAMERUS
quo nos erga authorem principalem afFe6los profitemur Le6tores quoslibet erga utrumque affedluros iri
non dubitamus.
Atque ut nihil defiderandum fjpereffet , authoris
fubjunximus panegyrin exaratam & nobifcum humaniffime communicatam a D. D ilATTE celeberri,
mo
&
verluram
effe.
Dabamus Calendis
Januarii
1768.
DEDI-:
ATIO
^.
A.
ULTUM
LI
tWi dehent,
Medicince
&
&
quod
eximia
ditaveris.
&
Mathefi pulchra
ARDJNGHE-
cultores
Fhyfices
Ilkftnffma
utilia
->
&
^tate adornafti
mentarios hac
hinc
&
&
Florentinde
Phyfico
me
numerum
coomarint
dam.
VaU,
&
demum
commoti tum
Bononienfls Acade-
tuo fuffragio
Inftituti
qud benignltate
pro
parum debeo
&
cum
ipfis
quidem multum
MARI-
vero non
ANGELA
Botanica
antea ignotum
mide Socii
tibi
repen-
http://www.archive.org/details/nosologiamethodi01bois
***********************************
ORDINUM ET GENERUM
MORBORUM &c.
T M
I N D E X
L
CLASSIUM,
Rolegomena;
CLASSIS
I Synopfis
p. ^6.-
damenta.
VITIA
p. 9^'
De Methodo
Nofologica. 12
Confpedus Methodi Jonftoni
&
Ordo
I.
Macuy
p.
124.
14
Nomenclatura Nofologica. 26
Leucoma.
Vitiligo
12^
137
Ephelis.
12S
de
Sennerti.
Morborum
principiis.
Clavis Claffium.
70
79
num.
Ciaffium
6c
Ordi5
Gutta-rofea.
12^^
Ncevus.
1 30:
Ecchymoma.
II.'
i^i^*
Effore[centide. p. i^i.^
Pullula, Papula?
Varus.
Herpes.
Epinydis.
Phlydaenasi
131
132
134
Pfydracia,
135*
Hidroa.
13^
III.
Phymam
p.
137
Erythema.
137
pedeTO.
141:
Em-
INDEX CLASSIUM,
fl
Emphyfema.
Phlegmone.
Bubo.
142
143
144
Exophthalmia.
145-
Blepharoptofis.
Parotis.
146"
Hypofcaphyle
Scirrhus.
Furunculus;
Anthrax.
Cancer.
Paronychia.
Phimoiis.
IV. Excrefcemla
Proptoma.
181
Exania.
Exocyfte.
182
184
Hyftcroptofis.
185*
Enterocele.
Epiplocele.
Gaftrocele.
Hepatocele.
Splenocele.
189
201
Hyfterocele.
Cyftocele.
Encephalocele.
Hyfteroloxia.
Parorchidium.
Ibid.
Condyloma,
ijy
1^6
JS7
Bronchoceie.
173
175
179
180
147
148
I4P
Verruca.
Hordeolum.
p. 17I'
Paragloffe.
15*3
Pterygium."
ibid.
p. ij; '*
Sarcoma.
VI. E6iofia
5*4
Ibid,
Exoftofis.
y8
Gibbofitas,
60
Lordofis.
16^1
206
208
205J
21
217
220
222
224
230
232
Exarthrema.
Diaftafis.
V.
Cyjlides, p.
162.
Loxarthrus.
Aneuryfma,
Varix.
Marifca.
Hydatis.
1^3
1
64
16 s
VIL P%^,p.
Ibid.
ContufiO,
166
Fradura.
Apoilema.
Excmphalus.'
Uid.
Ofcheoceie,
ibid.
168
23;
23^
23S
Pun6lura.
Hydarthrus.'
ibid.
234.
Vulnus.
Staphyloma.
Lupia.
Excoriatio,
ibid.
'
Fiffura.
Ruptura.
Amputatura.
23P
240
Ibid.
ibid.
Ulcus.
Exulceratio.
Ibid,
~
241
Sinus
O R D
N UM
241
Sinus.
in
6ca;
Rubeola.
432-
Fiftula.
ibid,
Miliaris.
Rhagas.
ibid.
Purpura.
Efchara.
ibid.
Eryfipeks;
Caries.
Scarlatina,
Arthrocace
243
EfTera.
44^
44P
Aphthae,
CLASSIS
II Synopfis,
243
II.
F E BR E s p. 245*.
Ordo L Contlnua p. 281.
Phrenitis.
4;8
4^3
289
Pleuritis.
4^6"
25)7
Gaftritis.
47^,
301
308
317
Enteritis.
Epiploitis.
478.
480.
Metritis.
481;
Cyftitis.
483,
Ephemera.
Synocha.
Synochus.
Typhus
Helica.
)
Paraphrenitis.
11. Remittentes
Membranofa
p. 320.
Amphinierina.
322
333
342
Tritaeophya.
Tetartophya,
III.
Parenchymatofe , p. 483.;
Cephalitis.
484'
Cynanche.
487
4P4
Carditis.
III. Intermittentes
p. 343.
Quotidiana.
347
349
Tertiana.
Quartana.
35-5*
Erratica.
Peripneumonia,
Splenitis.
500
503
Nephritis.
50^
Hepatitis.
yp
CLASSIS IV
CLASSIS
III Synopfis?^
PhlegmasIjE
Ordo
I.
3^4.
p. 3(^4.
Ordo
Exanthematiccs p. 41
Peftis.
Variola.
Pemphigus.
SPA
414
422
430
I.
I.
Synopfis, ^06.
p.
$06.
Strabifmus ,
527
530
Trifmus^
Oftipitas
Contradura
5*37
Cram-
INDEX CLASSIUM,
iv
Crampus.
^40
11.
Priapifmus.
11. Tonici
Tetanus
Offrejfiva
ibid.
generaUs
p-;^!-
5*41
Catochus.
j).6sS-
Stertor.
6s6
Dyfpncea.'
ihid.
Afthma.
Orthopnoea:
Angina.
Pleurodyne.
661
s^z
Rheuma.
Carphologia.
}A9
Hydrothorax.
670
611
6%i
626
688
Pandiculatio,
ihid.
Empyema,
^93
Apomyttofis.
yyo
54y
III. Clonicl
farthks
P-
Nyftagmus.
^^1-
Convulfio.
Wid.
Tremor.
SSl
$60
S6S
Palpitatio.
Claudicatio,
IV.
CLASSIS VI
Sync)pfis. 6^6.
ir\
Debilitates
Ordo
I.
p. 65)0.
Dyfrfihefaj p. 718,
Catarada.
Clonici generaks
p.
Rigor.
Eclampfia,
S^l
S69
Sll
sss
S90
S92
Epilepfia.
Hyfteria.
Scelotyrbe.
Beriberia.
CLASSIS
Synopfis^^
Anhelationes.
Ordo I. SfafmodiccP
Ephiakes.
Sternutatio.
Ofcedo.
Sinojultus.
Tuiiis.
S^l'
5^4.
p. S96.
p
p.
628.
628
631
652
634
^47
Anofmia.
719
724
730
74;
750
Agheuftia
Dyfecoea.
7P
Ihid.
CaHgo.
Amblyopia.
Amaurofis.
Paracuiis.
ISS
Cophofis
75*7
Aneefthefia.
763
II.
Anefnhyrma
p.
Anorexia.
^^y.
Adipfia.
l6s
770
Anaphrodifia;
ibid
III.
Mutitas,
Dyficinefice
p.
772.
77;
Apho-
O R D
Aplionia.
NU M
77P
780
Pfellifmus;
Paraphonia;
&c,
Afphyxia.
815*
V. Comata
Hemiplegia;
783
788
7P i
Ecftafis.
Paraplexia.
75>7
Typhomania.
Paralyfis.
IV.
Afthenia.
801
Carus.
Lipothymia,
808
80^
Apoplexia.
CLASSIS VII
I,
X T
Synopfis jp,
DOLORE
Ordo
ND
S.
835"
837
MI
Odontaigia.
78
83
8;
Fyrofis.
Oftocopus.
26
Cardiogmus,
Rheumatifmus.
28
Catarrhus.
Pruritus.
3S
37
39
41
42
Algor.
Ardor.
44
4^
Stupor.
II.
73
Dyfphagia;
18
Anxietas.
845"
IL
Arthritis.
Laffitudo.
824
828
830
832
p.
f^agi p.
I,
822.
Cataiepfis.
Lethargus.
Cataphora.
Leipopjyckiie p. 7pp.
.Syncope
6cc. p.
Capltis p. 47.
p.
Cardialgia.
88
Gaftrodynia.
Colica.
93
Hepatalgia,
p^
107
Splenalgia,
III
Nephralgia
Dyftocia.
4P
Cephalaea.
5-3
Hemicrania.
Ophthalmia,
V. Parfmm externarum ^
p.
128.
128
Maftodynia,
Rachiakia.
71
12
117
122
Hyfteralgia.
Cephalalgia.
88;
I T I
Lumbago.
.^*
Ifciiias
VI
ND EX
C L A
Ifchias.
141
Prodalgia.
14;
147
Pudendagra.
CLASSIS VIII
Synopfis ,
Vesani^
Ordo
p.
S S I
26^
271.
CLASSIS IX
Fluxus
6^.
p.
Vertigo.
166
O R D o I.
SufFufio.
74
ipo
Haemorrhagia,
Hasmoptyfis.
Stomacace.
Hgematemefis.
Hsematuria.
Menorrhagia.
Abortus.
Lopia.
Syrigmus.
Hypochondrialis.
iP3
Somnambulifmus.
205"
II.
15)5)
Morofttates p. 208.
Pica.
Bulimia.
215"
II.
220
Hepatirrhoea.
Noftalgia.
Haemorrhois.
Panophobia.
221
223
Satyriafis.
224
Melaena.
Nymphomania.
226"
Tarantifmus.
229
232
Hydrophobia.
Paraphrofyne.
Daemonomania.
JVIania.
278. 421.
282.
p.
284
287
.
2.^^
2^6
300
^06
312
Antipathia.
Amentia.
Melancholia.
p.
Sanguifluxus
Poiydipfia.
Defma
Synopfis, 275*
211
III.
;o
ly^.
Hallucmamnes
I.
p.
238.
240
248
2y
260
264
Dyfenteria.
321
323
324
332
334'
Vomitus.
Ileus,
33^
344
Cholera.
Diarrhoea.
3 5*4
CoeHaca.
Lienteria.
^o
361
Tenefmus,
3 62
yo
III. Se-
18
O R
t) I
NUM
8cc,
VII
Plilegmatia.
III. Seri fluxus p.
S6s.
Ephidrofis.
369
372
Epiphora.
Coryza.
37(^
Ptyalifmus.
Anacatharfis.
Diabetes.
Enurefis.
Dyfuria.
Pyuria.
LeucorrhceaJ
Gonorrhoea.
Dyfpermatifmus.
Otorrhoea.
474
47 B
Graviditas.
45)1
111.
Hydrocephalus.
Phyfocephalus.
377
382
383
38^
388
3^4
3^7
401
Phyfometra,
Tympanites.
Meteorifmus.
5-13
404
Ifchuria.
520
411
413
Galadirrhoea.
Phyfconia.
45)5"
4^7
497
498
Plydrorachitis.
Afcites.
"
Hy drometra.
510
512
y
IV. Tuhera^
p,
139.
Rachitis.
5-3^
Scrophuia.
542
547
Flatulentia.
413
Carcinoma.
^dopfophia.
417
418
LeontiafiS.
y^cj
Maiis.
5-5-0
Framb^fia.
554
'
lia.
CLASSIS
Synopfis
MoRBi Cachecticij
Ordo L
Macies
Tabes.
Phthifis.
Atrophia.
Aridura.
II. Intumefcentia
p.
440
433.
p. 445*.
V.
Impetigines. p. ^^j.
Sypliilis.
j-)8
ScGibutus.
6"
44^
4y I
^60
Eiephantiafis.
^6j
Lepra.
5^72
Scabies.
575*
4(^4
Tinea.
578
p. 4^5".
VI.
Icferitio'
p.
582.
Polyfarcia.
^6-j
Aurigo
5*84
Pneumatofis.
Anafarca,
468
470
Meiafitierus.
5-9
PhOTygmus,
S94!
VIII
INDEX
CLAJSjSIU M,
ORDINUM
6cc.
Phthiriafis.
602.
Trichoma.
60 3
Alopecia,
Gangr^na.
606
6op
^14
Necrofis.
625*
CLASSES MORBORUM
^TIOLOGIC^, 629.
Chlorofis.
Elcofis.
5^5
p.
601
63
6"
ClassisI.
I.
-Morbi Cutanei
verfales.
II.
Morbi
uni-
702
cutanei partiales;
705;
704'
Morbi artuum.
IV. Morbi fexuum.
705"
V. Morbi fenfuum.
ibid.
VI. Morbi capitis.
70^
VII. Morbi pe6toris.
707
VIII. Morbi abdominis. 708
IX. Morbi setatum.
709
Table des noms fran^ois des
rnaladies.
71%
III.
O G
DE MONSIEUR
DE
SAUVAGE&
agaBfflMaiii^s5aBS^?gg3a 3T^iiJgiaas^^
'
;.
^0^f^
TT
/^^
k-k
tf
g ji^
m^
^viutsmSMi^jrjmsfMsS^MifMik^jiiVi
-y^^
(iJa^.iijii;a^i]@@fo][5]ai](i]iB]fa!gaa[@s@L3@s@^^
sgaBa^rs^SEgT^iai
paBrayammigiags^^
I)
S I
E U
C
ILr/
^^72^-
z/;2.e
RaT
Compagnie.
'RANgois BoissiEB. DE
Sauvages de
la Croix^
fils
la
naiifance des
hommes
d'ici-bas
prefidoient particulierement
celebres
&
fe faifoient
un devoir aux
O G E
fois des
derables
de
fe frayer.
cette fituation
ment
merite
que
ie
il
&
&
les talents
fuppleant par
fonde-
eux-memesa
&
originairement noble
ditaire.
Determine par un penchant qu'on etoit bien eloigne de com, Mr. de Sauvages , apres la Phiiofophie , vint etudier en
Medecine a Montpellier ce fut au commencement de 1722.
L'Univerfite de cette Ville comptoit alors , entre les ProfelTeurs
a qui ie depot de fa reputation avoit et6 conlie, Mrs. Aflruc 5
Deidier , Haguenot , Chicoyneau. Mr. de Sauvages faifit avidement & recueillit avec foin les inflru6lions de ces grands Maitres;
battre
&
liiffifoient
pas,
Des recherches
DEM. DESAUVAGES.
geoient
fans
fcrupule
lui
pavoiffoient
importantes
& meme
neceffaires
fenfibles
&
mulritude d'Ecrits.
II fut recu Dodleur de Montpellier en 1726.
Sa Thefe de
Licencefit du bruit ; il agita cette quefdon Sl Famour peut etre
gueri par des remedes tires des plantes\ miatiere tres-fufceptible
d^agrement, &: dont lechoix feul pouvoit indiquer un amateur
:
pas
n'e{l
communement
fait
,;
&
O G E
,Get
objet principal
les
facriiies a
fon devoir
les
bannit impitoyablement de
,du Parnaife
de bonne
foi.
de
fimentees dans
la
il
profelTiQn
il
il
le^
DEM. DE SAUVAGES.
Montpellier
du
concours-
difpute.
la
&
&
Facultes
dne a
celebres
M. de Sauvages
grandes
hommes
Ferreurlui paru#
O G E
noms
du
que
credit
lui
pretoient des
pius
de confiance
reveres.
Les Medecins
la
le
faufie do6trine
titre
qui
foutenoient avec
dont nous
parlons
de Medecin Mechaniciens
, fe
le
fe
paroient volontiers
diflinguant par
la
de
ceux de leurs predecefleurs qui n'avoient vu dans les phenomenes de reconomie animale , qu'une fermentation imaginaire ,
un combat chimerique des alkaHs avec les acides. Pour eux ,
ils faifoient profeffion de n'admettre que des idees claires , des
,
appelloient
a leurs fecours
&
vent
On
mettoit fur le compte des Mechaniques & de la Geometrie ,
des theoremes pretendus, des axiomes qui ne le furent jamais;
efpece d'outrage que l'on faifoit impunement a des fciences dont
le partage efl: ia certitude.
On avancoit avec une entiere affijrance qu'un fluide , mu pac
auffi
la
meprife
meme,
une force donnee , re^oit toujours fur fon palTage un accroiffement de viteiTe a mefure que ce paflage eft plus retreci ort
foutenoit que les machines augmentent les forces , tandis qu'elles
ne font que les appliquer & les modiiier on ne vouloit tenir
on adaucun compte des pertes cauiees par les frottements
mettoit des reflTorts fuperieurs a la force qui les avoit comprimes 3 des mouvements fans moteurs , des effets plus grands que
leurs caufes. Ainfi, quand il etoit queftion d'expliquer comment le
niouvement du fang continue , nonobil:ant les refiflances accumulees qui devroient , ce femble , en peu d'infl:ants l'aneantir ;
on difoit qu'en vertu de la ftrudlure particuliere du coeur , ce
mouvement une fois imprime devoit , a Taide des aliments que
nous prenons , de Tair qui nous environne & que nous reipirons , durer toute la vie
& fi Ton fentoit malgre cela la
neceffite de remonter la machine, on attribuoit^ cette fon6lionau
Huide nerveux , qui s'en acquittoit miraculeufement ; car oii
:
etoit
S A
V A G E S.
9
toit bien eloigne de penfer que ce fluide , qui , empruntant
fa viteffe du fang , n'a pu prendre d^ailleurs , dans les ruppofitions
le
les plus favorables , qu'une petite portion de la force que
fang a perdue , ne peut lui rendre , felon les loix ordinaires
de Ja nature , plus de mouvement qu'il n'en a re^u. Pour rendre raifon de Faugmentation du mouvement du fang dans la
fievre , on difoit que les obftrudlions des petits vailTeaux , de
cela feul qu'elles retreciffoient & genoient le paffage de
ce
liquide , lui donnoient plus de viteffe & fi Ton avoit quelque
honte de faire naitre fi mal adroitement la force de la refiflance
meme , on faifoit reagir les vaiffeaux fur le fang , en fuppofant
dans le tiffu de leurs iibres un reffort fi merveilleux & fi parfait , que nul effort n'etoit capable de tenir ces vaiffeaux diftendus , ou du moins de les empecher de fe retablir. La theorie ordinaire de rinflammation n'etoit pas moins vicieufe
la
meme illufion regnoit par-tout ; les memes principes , par un
enchainement neceffaire ^ mais malheureux , ramenoient toujours
D E
M.
D E
les
memes
confequences.
L^amour de
la
verite
dominoit
dans M. de Sauvages.
II
;:
10
O G E
unes aiix autres avec rapidite , enforte que ceux qui avoient
fe trouvoient forces de le lire. Infenfible,
ment il gagnoit du terrein ; fes adverfaires , malgre la bonne
contenance qu'ils affedoient , etoient poufTes de polle en pofte :
leur embarras 5 dans de certains moments , etoit extremci ih
ne vouioient pas reiTufciter la fermentation pour jamais aboiie ^
6c ils ne favoient guere plus ou fe refugier.
les
refuf^ de 1'ecouter
&
place.
on
lui
11
Texpofer.
M. de Sauvages,
felon
&
naturels.
temoignage
de fon
lontaires
la
D E
machine
tendent
qiii
D E
M.
A U V A G E
combat efficacement
elle
a fupprimer
le
les
S.
ordinaires
refiftances
r
,
elle fait
nouveaux
circulerle fang-; a de
mal
afTez
reufli
fe flattant
de
&
les
iions
nuit
on
efl
eft
fouvent
vivement
une reffource
preffe
&
heureufe
Ton echappe
pour
a
la
eviter
les
faveur
des
tenebres.
M. de Sauvages n'avoit pas le premier propofe cette opinion 5 qui etoit celle de plufieurs modernes , fans parler de
tous les felateurs qu'elle a eu dans l'antiquite j rnais s'il n'efl
pas Tinventeur du fyfteme , il fe Feft renda propre ^ en lui
^,
en
cherchant a Fappuyer
Bii
par
O G
L
E
T2
des preuves nouvelles , en travaillant plus que perfonne a le
il
s'en eft occupe dans la plupart de fes
mettre en credit
ouvrages , il y revenoit continuellement ; il en a tant parle
qu'il nous a mis dans la neceffite d^en parier beaucoup nous.niemes.
Apres plufieurs annees que dura cette difpute > les efprits
agites fe caimerent. Q,u'a-t-il enfin refulte de cette contror
verfe d'ecole ? Rien d^utile pour la pratique ^ il le faut avouer:
:
Medecins
projette
la
>
faufie
d^hui totalement
a combattue
Montpellier ,
do6trihe qu'il
decreditee a
&
du fang
univerfellement regu
on a bonne envie de
:
on peut
il
efi:
il
meme du
coeur
&
ne fera jamais
de le defendre , quand
que de perfuader ceux qui
plus aife
foutenir
le
aujour-
eft
n'y a pas
Tegard du fyfteme qui
ioin.
&
&
qu'il faifoit
faires
&
dependre de
naturels..
la
meme
caufe les
mouvements
oecei^
DE
M.
DE SAUVAGES.
15
gloire
traduifit
du
celebre
imprime
flammation. L^infufiifance des explications pretendues mechaniques eft demontree dans ces DiflTertations , ouTame , principe des
mouvements
du coeur
de Sauvages
developpe
dans Fecole
faire
regner
paroit jouer
les
ici
,
&
le
memes
il
les
principal
idees
expofe
qu'i]
role.
M,
vouloit
TUnivers
i^avant.
14
bles d'en
&
faire
ufage
O G E
on voyoit
naitre
des Botaniiles.
fit
&
le
Reaumuria
celebres
les
non feulement a
&
&
un grand nombre de
Tantot
tres-intereiTants.
il
D E
M.
de
celle
differente
ment de
cet
voiler
nature
Eloge
D E S A U
que nous avons
V A G E
traitee
d'aveugle fuperliition
S.
15
au commence-
la
du
fluide
-,
&
demies.
ii
avoit pris
II
s'etoit
Sc
il
vu des 173
avoit aifement
i
attache
fous
C ^
im^srio
])
Cette DifTertatioii
anmc&
in cor.
effc
intitulee
Ps Naturd
rsdiyiya fiu
i^
de
lui
Obfervations
fur
les
la
O G E
Eaux minerales
d'Alais
le
detail
fes
qu'il
&
Un
cataleptique.
fait
particulier a
notre Academcien
c'efl:
qu'apres
la
mort de M. de Plantade , la place de Secretaire ayant vaque dans la Compagnie environ un an & demi , il en iit durant
ce temps-la les fondlions , fans que le foin qu'il prenoit de
ralTembler
&
de mettre en ordre
les
nos Sciences,
Ces
differentes adoptions
academiques
en
le
rendant plus
celebre
D E
m.
D E
A U V A G E
17
S.
celebre
avec
augmentoient
le
lui.
Aux Academies
celles qui
trois fois
On
en
&
clafTes , en genres
en efpeces ; mais
prodigieufemeut accrue dans 1'execution ,
&
nouvelle.
L^arrangement total
efl:
ici
la
matiere
forme
mieux entendu
nombre
&
la
eft
,
plus variees.
C
(
s'efl
prefque
les
obfer-
L'Autat
O G
E
L
iB
il
a regu des fecoiirs d\m
jndique les fources ou il a puile
dans
l'Academie
M.
CufTon , Dodeur en
Confreres
de les
,
Medecine de Montpellier , qui lui a fourni Fidee & les principaux details d'une des ClaiTes , avec certaines efpeces
certains genres darrs les autres ClaiTes , & quelques ordres
:
&
particuliers.
Dix
claifes
connokre
cependant pas de
Sa Nofologie efl: dediee a
les
gheli
fe
il
fouvenoit
tous.
la
elle ^
& meme
embelli.
On
un Traite
qui tient
maux
&
les
guerir
eomm.e
Corneille
on a
,
dit
ce&
confulter
autrefois
d'une
le Breviaire
des MedecinSj,
des Tragedies
du grand
D E
D E
M.
A U V A G E
S.
19
donne des larmes iur une perte que notis avons tant de
fujets de deplorer. 11 parloit fans ceile de M. de Sauvages ,
comme d'un des plus grands ornements qu'ait j^mais eu ia
Faculte de Montpellier ; il le preferoit fans hefiter a des
hommes iublim.es , qui ont fait aufii la gloire de ce fiecle. En
lui ecnvant, c'ecoit tantot 3 aa grand , a Vlllujlre Sauva.ges , tantot , au Prince des Medecins. li iavoit bien qu'il blelleroit par~
fon ami \ mais il ne pouvoit fe
la l'extreme modeftie de
rcfoudre a fupprimer Piiommage qu'il croyoit devoir en toute
occafion a un merite fi eminent.
11 ecoit
ordinaire a notre ^Academicien de recevoir ces i^ithetes honorables des etrangers 5 dont pluiieurs , voyageant
dans d'aatres parties de la France , ie detournoient pour
Je venir voir a
Montpellier , ou ia chaire de ProfelTeur le
in^ait
lixoit.
On
fe
le
qui, en arri-
qu'il appelloit le
&
demanda qu^^on
Grand Sauvages , &
ville
indignation
s^adreiToit
ce nom.
lui
relultats precieux
profondes
^ de fes
mathematiques , d'un grand nombre d'experiences de Phyfique ^ d^Hydraulique , fouvent faites par lui - meme. II compoioit du refle avec une extreme facilite. Des qu'il avoit une
fois con^u & bien medite fon fujet , il laJiToit aller fa pkime
avec une rapidite prodigieufe ^ de la des negligences dans
fon f^yle
d'ailleurs
certains
principes
rigoureux
en ecrivant fur
qu'il
s'ecoit
faits
les
il
II
fuivoit
Sciences
rejetoit
au
mepris de fon ancienne Poefie , la plupart des expreirions ligutees , pkifieurs metaphores meme , dont Fufage efi; familier 5
qui donnent au difcours plus d'agrement & de vivacite
ce
defaat d'ornements etoit au fond im inconvenient affez me-
&
Cij
20
diocre
&
etrangers
les
O G E
fur
tout
n'en
ont
paru
jamais
choqiies.
a fes livres
a fes
experiences,
il
fon fecours.
Ils
nombre
ce n'eft pas
n'eut du talent pour la pratique ; mais il ignoroit entieement Tart de fe faire valoir , & il falloit du temps pour
reduire au iilence ceux qui pretendoient borner fon merite a
^qu'il
.,
a rimpreiTion
remis par lui II
etoit
ces
force de s'alliter
fa
me
enfin
furent
il
fut
poitrine
montrer
dans Foccafion
qu'elles font
dans
DE SAUVAGES.
DE
21
M.
concluantes que les demonftrations geometriques il ne s'en etoit pas tenu , fur cette importante matiere y
long-temps avant fa mort , on Fa vu vivre ,
a la theorie ;
leur
genre
auiri
&
homme
Chretien.
comme
etoit fimple
dans
fans
mceurs
fes
peine
ce qu-il favoit
&
&
&
N,
LEGOMENA.
ULL U
ii
mum
s efl qul , vulgaribus Medlcins prlncipils imbutus , anipaulo attentius ad praxim appulerit , cujus ob oculos infi-
nltse fere
quotls diebus
non
diverficas
qucmnova
vel
&
&
^icos eximios
fuIfTe
titos
nlfi
fimulque antlquas
dicebant
vel amlca
&c
Ita
fidei viros
hls opprefTos
ut
Hoc
feri^
tuIifTet
efl
Medicins vale
dixIfTent
communi omnlbus
aut fe
utique exiguum
fed
unlcum
ferme miferls folatium , quod tamen mentem meam hoc onere non penltus
liberavit , unde fedulus fqmper arladneum quoddam inquifivi filum , cujus
ope ab illo praxeos labyrlntho me pofTem extrlcare.
2. Prlmam in cognofcenda morbi curandi fpecle fitam efTe difficultatem
fenfi faclle ; alteram in detegenda indlcatione , aut methodo ad eam fpeclem
curandam accommodata , jacere non difficilliis intellexl veriam deficere lipropria cullibet medendi mebros ex quibus morbi cujufvls fpecles pateat ,
nemo
poffit,
Medicorum
fiquldem efl
hoc
deduci
inficiabitur
; notum
thodus
hunc efTe , fi Auftorlbus fides fit , ufum theorls Medlcae , ut in diverfis
:
&
&
infinltis
cafibus
hasc opinio
&
ut oranls candidatus
ulbus
omnes ferme
verbis
dlftlndlo-
fpernat Au6lores
Hippo-
omnes
ut
vi
hoftes circumdant
feque in
theorlae fuperaturus
fuae
OM E N A.
R O L E G
audafter immittat.
fuam
ut brevi tenieritatem
fentiat
&
quod heu
&
eamdem
ter-
ex
fit ?
famam
obfervaverit
&
vultu
vijm tyrunculus
tum ignorantiam tum diffidenriam
ille
comparantes
veteratoria
arte
vel-
init
&
&
cum
diu
failitur
,
,
aliis
&
fe
abjicient
quant
ut
&
pum
nat
mechanicae
quam
tyronibus
ut praxi
non operofo
titulo
&
condecorata
&
viam brevem
veritatis fco-
planam
feqni
fter-
fufficiat.
&
Si
tamen quod
res
eft
liceat
effari
feliciorem
hoc tamen
efife
noftris
quam
theoriae prsftantiori
antiquis
tribuendum non
&
&
&
&
vifcofitate
vaforumque
affri6tibus
nequaquam
retardari
quin a
refiftentiis
motuiji
PROLEGOMENA.
motum
adaugeri
putant
reftitui
sequilibrari
fed
quo
5
corpora
cum
fortius diftenduntur
pre-
eo fa-
fluida
elaftlca
fed
majorem velocitatem obtinere contendunt , quanquam vis pellens folito maior non fuerit
ex legibus fympathias , ftimulorum , nullibi promulgatis , fed commentitiis , oeconomiam animalem regi , feu quod idem eft , fato
quodam coeco gubernari volunt nuperi , &: hanc iepidam theoriarn , licet raeabfolute
chaniccE
in
epitheto condecorant.
Nec mirum
6.
fe
folum
morbum
fis
afFeratur
licet
quantum omnes a
ipforum fententias
exemplum
in
Regionibus
diverfis
in
Neotericos
eft ipfos
tantiim diffidere
veris
eadem Schoia
fed etiam in
circa
inter
&
non
eumdem
claf-
fibi
&
ter
cx
illis
al-
inconcuffis
Omnes
nat
tris
fingute
&
Anatoml^
,
& pjaxl
his fufficienti
,
quae
tempore
rerum
eft
HydrauUcs
iolidam
nullam ex
tertius
prlnciplis
tutamque bafim
controvertuntur a
Infter-
Geome*
magiftra
imo
non Inde
&
&
cenfebant.
7. Nulla eft ergo haftenus Inter theoriam &t praxim connexio ; praxis tradltlone comparatur ,
nemo Ita de fuls prlnciplis theoretlcis certus eft , ut
&
ab
cum
dum
illis ,
&
fe
patlatur
ita
parum
&: merito
quidem,
dubltarl poftit ac in
re gravi
omnium
feria
neceffi.UTi
noblliffima
&
efiet
undenam vero
antiquiffima
&
ftudeant
P R
4
fludeant *
cum
L E
&
G O
A.
fuum
inter-
&
&
&
eft
quam phaenomenorum
attenta obfervatio
cumftantis
ipfi
fit
ac
cum
cir-
cir-
cognitio phaenomeni
contingens vero
ut
cum
non potuerunt ,
connex^ omittuntur. Errores autem
,
fi
contingenter connex
requifita deficiunt
percepta
vel percipi
vel
qusdam
circumftantise
neceffario
committi pofTunt , funt i^. Si accenfeantur circumftantiae ftne quibus phaenonon ommenum femper dari poteft , adeoque fuperflu^. i''^. Si pauciores
nes , quae phaenomeno funt neceflario connexae , referantur circumftantiae.
3. Si non afFeratur quantitas determinata circumftantiarum quae datum pha^nomenum demonftrent.
10. Error /autem familiariflimus eft judicium fuum cum experientia confundere ; hic vero admittitur error quoties phaenomenum talibus verbis exprimimus , quibus aliquid vel tanquam caufa , vel tanquam effeflus praedicatur , imo tanquam principium alterius. Nequaquam enim patet fenfibus folis
connexio inter caufam &C effeftum , feu nulla caufa , quatenus caufa eft ,
a fenfibus percipi poteft. Alias experientiae leges videfis ih Oratione inaugurali Clarijf. Mufchenbroeckii ,
Hamhergeri prcefatione ad Phyjicam. Si data
quaedam propofitio ex aliis tanquam notioribus per fyllogifmos colligitur ,
probari dicitur ; probatio autem dicitur demonfiratio , fi in fyllogifmis , quos
&
',
&
inter fe
concatenamus
non utamur
praemiffis
nifi
definitionibus
experi-
mentis
* Nifl
tio
fcientiae
thodum
famam
&
quserente.
fed tantum
Logicam me-
Mathematicas demonftrationes
fugiunt plurimi, alii cum grayitate tantum
Si quis
fermoni
n6
intelligit, aut
fi
ftare
is
vel
intelligat
&
&
PROLEGOMENA.
mmtis
& propojitionibus
axiomatis
&
titur
&
&
&
&
&
&
&
natum
atque propter nlmiam facilitatem fymptomatum cujufvis morbi accurata contemnitur Hiftoria , nulla ferme nifi ofcltanter
raptim traditur , licet ex ea fola , velut ex veritatis fonte , pofiit optima deduci theoria , ut ex accurata Cceleftlum phssnomenorum obfervatione optim.a fyftemata
exiglt
&
deduxere Aftronomi
verum
de abditlflimis
fi
fit ,
&
qui afifum-
ex phantafia , non vero ex ipfa re , principiis verbofas nec non Ingeniofas comminifcuntur hypothefes , quas fi quis negaverit , nemo pofiit comprobare , qus tamen velut norma praxeos a multis habentur.
Sic , ut explicaret Willijius quare in Apoplexia fenfus &: motus voluntarli ferientur , dum
motus vitales vlgent
augentur , is finxlt nervos voluntariis motibus deftlnatos a cerebro , at vlralibus munils dicatos a cerebello ortum ducere ,
cerebrum folum in Apoplexi^ laborare , cerebellum vero a prefilone &c infarptis
&
&
ftu
immune
lum
firmlus
fo
illico
efl!e
eflfe
pronunciavit
cerebro
pereat animal
demonftrante
falfa efife
&
quod
ita vitas
ut fuaderet
finxit
allis ,
necefirarium
ut
iterum cerebel-
&
luerint.
PROLEGOMENA.
6
Verum
quam
experiuntur pauci
in
&
maxime
latet
Apoplexi^
&c
ut Epilepiia
Ephlaites
ficut
&
&
&
&
&
qui
pem
quam
qu^ fyrmate
nifi
forte
eam
vul-
hoc
,
pondus abjicerent , aft abiit falfis exagitata jocis , ut narrat Btrnoullius.
Atque haec eft altera errorum in Medicina parens , Mathefeos fcilicet
ignorantia , vel ut redlius loquar, Methodi Geometrics contemptus ,
averfatio ; Hcet enim multae fint in Mathematica difciphnae , quibus Medicus ,
Phyficufque carere poteft , ut Aftronomia , Gnomonica , Trigonometria ,
&c. nulkis tamen re6lam animaUs oeconomise notitiam affequetur , qui fluidorurn generales proprietates , velocitates , vires ex HydrauUca non cognoverit ; qui vaforum cavitates , diametros , fuperficies , foUdorum firmitatem ,
Mechanica ceftimare nefciverit ;
fibrarum motus , tonos ex Geometria
opticJE prima
auditus
vifufque
theoriam
quem
acoufticae ,
nemo
caUebit ,
elem.enta fugerint ; nuUus demum , quod potiflimum eft , nec experimenta
accurata capere , aut nova tentare , aut ex iUis certo ratiocinio confequenMedicis rebus tuto philofophari
tias deducere ; verbo , nec in Phyficis
potis erit , qui Geometricam ratiocinandi Methodum , qus , demonftrante
"Wolfio , optima Logica eft , ignoraverit ; nuUus denique eximia qu in aclis
Academiarum , in fcriptis Medicorum eruditiflimorum hujus aevi , quidquam
imitentur
ut
inutile
&
&
&
&
inteUiget
qui
Arithm.eticae
&:
Geometrias
principiis
non
fuerit
fufficienter
imbutus.
16.
Ex
his
tamen
a;qui
,
non
ita
Medicis necef-
poflint fe
praeftare prac-
medendum
nemi;
hoc tantum in anitnum induxi meum ut credam nuUam fine Phyfica mathematica dari pofle
certam humanae machinas theoriam , qua qui praeditus fuerit , Anatomias
ticos
nis
enim
in
venire poteft
opinio
fint apti
&
materiae
PROLEGOMENA.
matenae Medlc^ fimul peritus , is quondam ad praxim Medlcam confequendam aptior evafurus fit verbo , id unice probandum fufcepi , quod omnium certiffima theoria ex Anatomia: &: Phyfices experimentalis , iimulque
Philofophiae mathematicas , penu depromenda ht , quas cum negligant ^ulgo Medici , mirum non eft fi erroribus feta fit morborum stiologia atque
cum falfa eft , ea non magis Medico utilis efl: , quam Architedto Mufica ;
nec proinde poteft Medicum in praxi dirigere , nec accurati fymptomatum
:
&
&
bent
ratiocinari valebit ?
Non
i8.
mos
dimittere
quin
alterum
omnia
fcilicet invaluit
vitium
geiieraliter
&
&
tiarum
&
pius
fuppoiitis
diiBcuhates intricatiilimas
diluuntur
Si
quis
lympham
in
&
ex fanguine pleuritici feparatam cernens , a calore inflammatorio congela^am fuiife probare contendat , is fervorem in farguine fummum eife praedicat , attritum fohdorum fiuidorum in febribus acutis exagerat ,
non mirum putat idem intra corpus humanum accidere lymphas ,
quod in aqua buUiente iieret ; ii vero experimenta accurata fumamus , hunc
errorem confutare non erit arduum , cum lympha non coaguletur niii a
patella poiitam
&
&
calore
jjiim
preiiio
ope
ut
febi
non
fuii
niii
unitos
vi
preilionem aeris
600
,
&
&
dein frigori
librarum
huic
foli
fummo
expoiitos
feparentur
&
iic
ratiocinantur
quam
ut poflit
hanc marmorum,
19.
Ei
PROLEGOMENA.
Ex
19.
&
poflibllltate fuppofit^
Indetermi-
deducunt Medici theorici , qui iion experimentis ducuntur , fed ex hypotheiibus fuis fal:a determinant , qui contraria prorfus pro
lubitu concludere potuiiTent : hoc fieri d&bu , trgo fit , folemne ratiocinium
eft , fed in Phyiicis fallaciflimum , in quibus hoc fere tantimi valet prioris
inverfum , hoc fit ^ crgo fierl debet ^
ad fummum confequentice fevero ratiocinio ex faftis derivatae ,
rursus experimentis firmatae , quid certi in
Phyficis expromere poffunt.
20. Dolendum certe eft quod a tam brevi tempore Mediclna Mathefeos
opem , mediante Alph. Borcllo , mutuata fuerit ; ferior setas haud dubie
Bellini , Jiifini , BernouUi , Michetotii , Hambergcri laboribus fruetur , {i plunatis quofvis eifeftus
&
&
res
hypothetica
tum
fere funt
ejus ieges
quam
funt
eft in
velocitas
hodie viget
qualis
theorii
omnes
abfoluta
fatis
cognitae
quanto
qu^nam
nondum
fit ,
fatis
fit
in minlmls vafis ,
Jacohus Keill ; verum ejus
eft
compertum
nam
transfluentis
noulli
me
preffio
fit
Hydrodynamicd
in
detexit
Illufirijf.
nondum
fed
&
cen-
tardior
labili
aorta
tam
Illufirifi.
quaenam
verum
lit
quae-
DanieL Bcr-
&
&
ficit ?
dam
ingenli
fuls arcanls
pauci
non
nifi
plebit ?
nlfi
vi
ad
fcopum
remedlls
fummam
'attlglftMe
contendent
multi
acceptum
,
Confulamus candldlflimum Artls Maglftrum , fimulque fellclffimum
oplferura Thom. Sydenhamum , Anglls lumen , Artis Phoebum , quem fine
honorifica praefatlone , ut cum Boerhaave loquar , nomlnare erubefcerem ,
de cujus erga rempubllcam Medlcam meritls nunquam ita magnlfice lolibus
fatallbus
experimentls
longaeque
obfervatlonl
referent.
&
quar
quin id ejus
fit
fuperatura dlgnltas.
alt
Hlppocrates Anglus
&
PROLEGOMENA.
redafti
natura
5^
5,
ac
fe
inter
diverfum
difcreti
eodem genere
giis.
fibi
etiam
nomendatura
invicem confimiles , tamen
ac
&
modum
medicandi
expoftulant.
&
5,
fub
eodem
fint
indole
55
titulo citra
,
in fequentibus pagellis
,
id
fit
uti
fpero
palam
plerumque
fiet.
Imo
ctiara ubi
ut hypothefi alicui
quas
phaenomenis fubftruitur , fuus refervetur honos ; ac proinde ejufmo di difcriminatio , non tam ad morbi quam ad Audoris ingenium , philofophandique theoriam accommodata eft. Sic Galenici , humorum quater55
nione prsoccupati , morbos omnes in fanguineos , biliofos , pituitofos ,
melancholicos divifere , fumpta non ab evidentibus eorum humorum
55
veris
&
praedominii fignis
Pnracdfus morbos
in acidos
&
inde faftum
in falfos
divifit
alkalinos diftinxere
eft
ut arbitror
terreos
mercuriales
diftinftione.
alii
Sic
Chemici eos
hiftoriam
excrevifi^e.
33
24. Secundo feponatur tantifper oportet qu^cumque hypothefis Philofophica , qu^ Scriptoris judicium prseoccupaverit ; quo fafto , tiim demiim
35
morborum phaenomena
35
curatifi[ime
&
annotentur
clara ac naturalia
quantumvis minuta
per fe ac-
Enim vero
qui vel
nasvos
teft
dici vix
morbo competat cujus typum delineaturi funt , tum illud fupra modum
evehunt , ac plane reddunt ex mure elephantem , quafi in hoc fcilicet tofin hypothefi minus congruat , aut prorfus filen,5 tius rei cardo verteretur
:
aut levi
tio
fubtilitatis alicujus
53
modari
falfem
55
poffit.
&
j9
55
non tantum ob
y^
aegrotantiura
temperiem 6c astatem
fed etiam
ob
ratio
,5
nem
PROLEGOMENA.
10
nem medendi
,5
55
35
55
carum
quemadmodum
defcriptione falviae
in
eru-
&
&
charafterum a fymptomatis conftantibus derivatioNec enim fada , quse tantum hiftoria recenfet
philofophico debent confundi , fecus falfa eft experientia ( lo);
nec philofophicse theoriae debet inniti Hiftoria ; nam nimis hadenus ruinofum
eft hoc fundamentum ( 6-20 );
ciim a notioribus ac certioribus ftt femper ordiendum in veritatis difquifitione , femper pro bafi theorise fternenda
eft
prsemittenda hiftoria , non vero theoria debet efiTe bafis hiftoriae. Tertia vero regula ex eo pendet principio quod cum fymptomata in fenfus incurrant , non vero caufae , ea fi conftantia fint , charaderem certiorem
evidentiorem ad morbbs cognofcendos praebeant.
hiftoria fepofttionem
nem , diftat
cum judicio
ipfa fapientia.
&
&
&
&
Mathematica.
dyfpnoeam
&
cognitio caufarum
illi
datur
tio
fi
&
cognitio
tuftim
;
fic
&
vim
Hiftorica
fic hiftoria
dolorem
Phijofophica
docet in pleuri-
& vim ,
fymptomatum
fcilicet
quatuor fymMathematica cogniquantitates &: earum menfurse cognofcantur ; fic fi quis ad men-
ex quibus
pulmonum
v. g. ex
principiorum
ptomata
humana
tuflJis
&
fimilium
caloris
,
ille
gradum
doloris inten-
cognitionem horum
ma-
thematicam obtinet.
co
&
Philofophica cognitio
curiofa eft
ac
demum
mathematica omnium
& eft
omnium
diftinguit
fimpli-
ab Empiri-
eft certiftima
&
in pra-
&
proinde rariffima.
haftenus minus exculta
,
29. Cuivis profefto in Mathematicis verfato , vel in Medicina facienda
paulo magis occupato manifeftum eft , nos nihil ahud in rebus cognofcere
quam earum ad alias relationem , legefque ,
proprietates virium , quibus
XI prgeftantiftima
aft
&
autem
guntur
55
55
33
S3
illse ,
:
nam
&
aftiones
virium invenimus
&
earum eventa
funt data
illa
quorum ope
leges
&
autem cum fciri non poffit , nifi prius agnitis viribus , harumque legibus
, neque quidquam praeftet nifi per vires , fequitur viribus ignotis.
inventis
noti'
PROLEGOMENA.
nullam
,j
notltlam
5,
efle
illlus
notls
&
ii
adeoque
morborum,
Medicis
&
,
Fitcarn. Pmloq. pag. x.
30. Quscnam fit relatio gravitatis auri ad gravitatem aqux novimus ; quid
fe non novimus ; leges
lit ipfamet auri gravitas in
proprietates gravitatis , qulbus tam feliciter utuntur artifices in horologiis , machlnls aftronomi-
&
cis
aliifque
&
ex obfervata
hoc eatenus
leges
vitatis
fcitu
utile foret
velocitaris
que
inventis
illis
tione
quam
&
fed
li-
at-
&
de philofophica morborum
fedantur Medici , cum ex
totis viribus
mathematica horum
rivata
tum
Idem diftum
gravitatis caufa
fit
tura.
verum quxnam
notitia
in praxi neceflarium
quidquid
utile
medicaminum cogni-
hiflorica
efl
fcitu
&
derivetur.
&
<3e
&
&
&
tnutuata.
&
intelJigentiam
dus
efl:
neceflfaria.
33. Vocabula funt idearum nof^rarum figna ; fed ideo loquimur, aut fcribimus , ut noflras ideas ,
nofl:ra ratiocinia cum aliis communicemus ; nec
&
ea communicare poflfumus
aliis
cognitus
que
dum
ab
fit
volumus
horum fignorum
valor
fit
determinatus
&C
potefl per
intelligi
fixus, conilans
&
aliis
utamur.
34.
^ero
nifi
fieri
aliis
quibus utimur,
nitis
quod tantum
Vocabulorum
fi
fit
&
terminorum
Nommdatura^ ea
Auftoris ideas in mente
diverfas ab
ideis
leao-
PROLEGOMENA.
12
leftorum excitat;
leges
tur
ideo loquitur
is
Duplex
3!).
eil
vel fcribit
non
ut
intelligatur.
Mcthodus
fcilicet
6c
Nomcnclatura.
^.
''
Methodus Nofologise
56.
difpofitio
eft
De
brachiatas
ut
&
ticulares
morborum
fl
artlculos
ftoriae
Naturalis
fynoptica
,
,
&
&
alia
efl: ,
abdominis
capita
alia
Externi
&
interni
&
Synoptica
f}/fl:ematica.
univerfales.
peftoris
Methodo Nofologlcd,
in internos
particulares
bifurcatas vel
ambo
morbos
in
in parr
capitis
&
artuum.
Illa vero Methodus procedit per libros
paragraphos ; veriim jamdudum experientia docuit Hipotiflimum Botanicae cultores eam Methodum non ita
&
&
Methodum fequuntur.
a fe invicem dif38. Notas appello rebus intrinfeca , unde agnofcuntur
cernuntur. Wolf. Loglc. 79. Verum fcopus NofoIogiDc efl: , ut hujus ope
ab invicem difcernamus : ergo cum fcopus feu finis
morbos agnofcamus
tantiim
&
&
non
nifl
&
illa
,
media
ut notas
fint
notse
morborum
hoc potifllimum
Has
adipifcatur.
quse ad
rem
definitam
&
&
&
&
&
evldentior
&: clarior
conftantlbus ea
in
&
&
Genus atque
tia
difFerentia fpecifica.
ex hoc
&
&
ab
aliis
ipfo genera
diftinguendum prsebent
ergo genus
&
differen-
&
fpecies
definiuntur
&
ad
atque
complete
determinate cognofcuntur.
42. Morborum fingularium
individuorum fimilitudo Species vocatur ,
fimilitudo fpecierum Genus conftituit , ut fimilitudo generum facit Ordincm , atque ordinum convenientia ClaJJis eft^
&
PROLEGOMENA.
Si notas plurlbus plantis individuis
limbo quinquepartito
quinquefidum
ftamina duo
obfervo
pinnata
quibus
cum
aliis
fed
fi
calycem tubulofum
baccam dipyrenam
om-
ut jafminis
inde
in aliis
feu differentiam
43. SimiU
ab
illa
unicum
piflillum
:
13
communes confiderem
fpecificam eruo.
artificio
non folum
idea
generum
ordinum
&
clafiium
fed
idea ipfius morbi in genere potefi; erui , fi quod efl: omnibus morbis commune perfpiciamus , fimulque in quo ab fiatu fanitatis differat cognofcamus
fit
&
non ex
incertis
fpecies
litigiofis
&c
deducunt.
44. Erronese funt itaque morbi definitiones , qu^ petuntur tum a Difpojidofaltem obfcura ; tuma
partium fenfus fsepius fugiente , eaque hypothetica
Sede fsepius fuppofita , vel gratuita in partibus quae fub fenfus non cadunt, tum
&
a Caufa
qux
tum
proegumenis
cipiis five
inde notas
quam
ut cerni queant
non
potefl:
;
;
tum demura
tum a Prln-
morborum non
conftituunt
ac pro-?
(38).
45. Dividuntur fpeciatim morbi diverfimode , fed potiflimum juxta quatuor diverfas methodos , fcilicet Alphabeticam , Temporariam , Anatomi"
vel ratione
fimilitudinis
nominum,
in Potyalthea
litterarum
aut
James
I)iciionnaire
initialium,
de
Medeci-
&c.
gegrotantes prDe fe
non
fe-
runt,
tyronibus
lorum
fint
pofliimus
&
maxime
rheumatifmus
iis
efle
&
affines funt
rejiciendam.
In chronicos 6c acutos
lianus^ aliique.
chroni-^
14
R O L E G O
A.
&
&
&
&
&
&
&
funt
procedere confuevit
univerfales
&
bos
capitis
particulares
pec^orls
morbos
in
xtatls, fexus
&
&
abdominis
&
&
Internos
demum
In
mor-
fingulls par-
morbos enumerant
:
verum pro
morbis habent quse omnes prafticl inter vitia , feu morborum princlpia
fymptomata ea appellant qu3e morborum nomine ab
caufas recenfent ,
omnibus praftlcis falutari confueverunt. Vide Ideam univerfalem Medicime
J. Jonjloni Amjierodami 1 6^44 , juxta quem Apoplexia , Mania , Rabies
Cephalalgia , &;c, morbl non funt , fed varus, verruca , vuhiufculum , lentigo , &c , morbi funt , qu3e nomenclatura quantum a prafttcorum more
tibus
&
&
nemo,
nifi
qui fcholafticls
organicos
argutiohs
&
efl:
imbutus.
Sejineni,
vel fecundarlo.
Prlmario in fimilares
lo. Similares funt morbi intemperlel cum materla, vel fine mamorbi occultarum qualltatum.
Intemperles fine materia funt calida , humlda , frlglda , ficca 8>c compofita.
51.
teria
A.
&
cum
&
blllafa, melanchollca
ferofa.
ab aere infe(B:o , aqua , contagio , veneno , fafcino.
52. B. 1. Organici funt in conformatlone , numero , magnitudine, &: fitu.
Conformatlo dividltur In figuram , cavltatem , &c fuperficlem vltlofas.
Intemperles
Occwhx
qualitates funt
folido
Numerus peccat
tumore humorali
53. C.
in
purulento.
Communes
&
hernia.
funt vulnera
ulcera
&
,
frafturae.
&: internoSf
fla-
^
D.
54.
R O L E G O
A.
15
afFe(5lus
fradurge.
pernio
ecchymoma
epinydis, alphus
leuce, impetigo
parotis,
carbunculus.
phlydlaenx
,
fudamina
firones
gutta rofea.
non
putrid'je
putridx, malignae
&
pefti-
lentes.
Non
putridae feu
purse
Putridse continentes
Putridse
ephemera
fynochus
periodicae primarise
fynocha.
putris
caufus.
tertiana continua
quartana continua
quo-
continua.
tidiana
Putridse
periodicae
&
lenta,
ex lafte corrupto.
,
Intermittentes fimphces , tertiana , quartana , quotidiana.
Intermittentes compolitae , tertiana duplex , quotidiana duplex , quartana
duplex , tripiex , femitertiana.
Heftica Febris.
Febres malignae , variolae , morbilli , febris petechialis , morbus Hungaricus , fudor Anghcus.
Febres peftilentes , peftilentia.
ex vifcere putri
corrupto
&
inflammatio
hydrocephalus
Symptomata
fenfus Cxterni
capitis
contufio
mania,
lia^
X\s
lafjitudo
bus
inquietudo
cataiepjis
tremor,
rigor,
coma
delirium
vigil
apopUxia,
trachoma
emphyfema
fra6i:ura.
vigilia,
phrenitis
coma
melancho'
Motus
animaincu"
Mixta
;
Jpafmus
,
Symptomata in excretis ca^
lethargus ;
parabyfis
carus
epilepjia
vulnus
Senfus communis
cephalalgia ;
tarrhus.
2. Morbi oculorum
lum,
grando
trichiafis ,
phalangofis
phthiriafis,
gegilops.
P R
i6
scgllops,
fiftula
G O M E N
L E
ophthalmia
unguis
A.
al-
bugo
puftula, ulcus , mydriafis , hypochyma , catarafta , atrophia.
Symptomata ^ dolor , ftrabiimus , myopia , ny6lalopia , amauroiis , gutta
,
ferena
3^^.
tinnitus
presbytia , amblyopia.
Morbi aurlum ^ inflammatio
,
ulcus.
Symptomata.
doior
Airditas
obauditio.
4, Morbi narlum , ulcus , ozsena , polypus. Symptomata , flernutatio , Iiaemorrhagia , anofmia , coryza.
5^^. Morbi oris ^ ranula , aphthx, labiorum filTura, parulis , excrefcentia , ulcas
&c. Symptomdta
nigrities
ofcitatio,
ptyalifmus
odontalgia
foetor
detitiura
flupor.
&'c.
Appendlx de
Arthrltide.
K. De Morbis
tabilibus
De
venenatis.
lue venerea
de venenls
foflilibus
vege-
animalibus.
&
fluida
cum omnibus
mufculis
vifcerlbufque
fint
intime mixtae
adeoque
ex eo quod nervus fit affef^us non fequltur hoc vel illud vifcus
hanc illamve partem non efle affedlam
imo omnes in parte affedl fimul
confufse
afficiuntur,
unde
enim
&
non
ita
pfaeterea partes
interna
eft
vicina continua
inteftinum ileum
quam
arterils
&
tegit
,
epidermis
venifque
omnes
num
colllgata
poteft
fimul
&
externas? nui
homltle
limites
,
&
Inter
qui In ca-
davere
PROLEGOMENA.
davere funt
arbitrarii
quis
guit?
fent univerfalibus
qui vires
omnium
trahunt
cache<Stici
fimul artuum
decolores
17
vivis
In
lienls
diftin-
inflammatorii
funt
tales
hepatis
limites
prgecifos
leprofi
profternunt
fenfumque
&
foporofi
motum
illis
de-
tabidi.
61. Incommoda
efl:
methodus Anatomica , quia in ipfis tyronibtts fuppoAnatomiae notitiam , nec non quia ex cognita parte cui morbus infidet
non certius morbi caufa
indoles cognofcitur , nec proinde medendi methabetur
cum
idem
vifcus afficere pofllnt morbi omnino diflimiles ,
thodus
,
apoplexia , febris
eamut phrenitis
fyncope , anorexia , boulimia ,
oedema , intemperies ficca
dem partem poffint labefadlare phlegmone
humida ; adde quod propter confenfum nervorum fymptomata ad unam ,
caufa ad akeram partem referuntur , ut in fympathicis morbis ; ac propter extenfionem partium , morbus fimul ad partes diverfas referri poflit , ut
nit
&
&
&
&
&
&
&
obfl:ru6lo refto
teriae
vomitu
non
morbos
fimilitudo
morbis
diflimilibus
ita
ut
gnitio
clafliis
efl:
&
affedse
iteranda
fsepius
dolet
tenditur
venit
juxta hanc
generalis
repetenda
efl:
nulla
methodum
&
inter
efl:
conjun<5i:is
Therapeia
quoties
efl:
Theoria
,
ma-
fed
ratione partis
cum omnes
gulis ckflnibus
abdomen
foliim
rejiciuntur
quseflio
&
diflS.milium
coco-
gnitionem.
62. Fallax demum efl: methodus , tum qualis ejl ^ cum omnes morbos
lequaquam tradat , quales funt morbi fingulis mufculis , ofllibufque , glandulis ac vifceribus fupervenientes ; nullus Auclor agit juxta hunc ordinem de
morbis cerebelli &: medullse fpinalis , cyfl:idis fellese , thymi , capfularum atrabilarium , medullx ollium , &:c
tum qualis debet ejfe , quia fedes morbi
multip'ex efl: vel dubia , vel prorsus ignota , quam tamen hsec methodus
notiflimam fupponit , cum ex hac ad morborum notitiam deducere debeat.
Sit vomitus in exemplum
qusenam fedes hujus eft ? an os , ex quo fit rejeftio ? an cefophagus , trans quem peragitur ,
ex quo folo quandoque
evomenda prodeunt ? an ventriculus , ut putant plurimi , qui iterum ejus
diverfas membranas , ut villofam , nerveam , mufcularemve pro lubitu incufant ? an inteflina , ut in vomitu iliaco a bubonocele ? fed vomitus blliofus ex hepate procedlt , urinofus ex renibus , Sc fic deinceps
fedes ergo
hujus morbi mukiplex eft ;
cum fcriptor eum quo referat nefcit , Le<ftor ,
:
&
&
ubi
eum
qusefiturus
lancholiae
ephialtes
fit
ignorat neceflfario.
Quaenam
efl:
fedes manise
me-
oblivionls
picse
&
nunquam ex fedis
ftituit. Ex hac morborum
cerebelU juxta Lowerum
fedis ignorantia
y
thoracis
fit
mufcuHs juxta
D.
Deidler, in fl:oma-
chojuxta pkres, in pulmone iuxta alios reponatur , &c. Quaerit C^lius Aurekanus quis locus in hydrophobis patiatur j &: refpondet mrvos affici justa
Suuva^es Nofologia Methodica, Tom. I.
Dem^C
iS
Democrhum
PROLEGOMENA.
&
&
num
cos
Jio.
cho
in corde juxta
in A^;;^ie Perdulcis
tentlarum difcrepantia fatis evlncit morborum fedem non ita evldentem eiTe
ut ea poflit eharafterem morbls cognofcendls &. d'gnofcendIs idoneum fuppedltare , ad^oque methodum ex fede petltam hulc fcopo mlnus utUem efte.
&
dlvldlt ,
63. jEtiologica methodus morbos a caufis &: princlplls definlt
prlncipia cognlta fupponit ,
,
ex hoc fonte notas ad morbos cognofcendos &c dlftinguendos mutuatur.
Sic ciim Galenici febris caufam putabant effe calorem in corde accenfum
in artus diffufum , ac calorem eum in humoribus , in fpirltlbus
in folidls accendl exlftimabant , febres ipfi divifere In cheticas feu ab accenfis hu\n heclicas feu ab accenfis folidls partibus ; quac
moribus aut fpiritibus ,
ab accenfis humorlbus , illas rursus dividebant in fanguineas , billofas , pltuimelanchoHcas.
tofas
Paracelfifise qui omnes morbos produci fomniabant a fulphure , terra ,
aftrorum influxu , eos in fulphureos , terreos
fale , mercurio , feu fplritu
aftrales dividere amabant ,
ab illis prlnclplls defifalfos , mercuriales ,
niebant. Tachenius vero fere omnes in acidos , alkalinos ,
neutros difcrl-
feu caufas
&
&
&
&
&
&
&
&
&
&
minabatur.
rem qui ex charaftere setiologico ad rationis & experlentlae normam accommodato poteft exoriri , quod ut intelligatur dlco primo nunquam Aledicinam
progreffuram fore niji firmis & induMtatis Jit innixa fundamentis ; fi enim
mutabilia inconftantiaque fuerint ejus fundamenta,
futuram
efle
confequens
eft,
Verum
eam mutabllem
non
Riverio
logia
poflTunt.
iabilem
mor-
Boerhaave
fe difcrepant
fe
mu-
Secundo
non tamen ad morbos cognofcendos & difiinguendos , ea
peditare valet : quia caufa quatenus caufa nequaquam in fenfus
fundamenta fubfternere
&
licet certa
characteres
Incurrit (
fup'
Ham-
&
&
dere ^
PROLEGOMENA.
dere
19
&
&
&
&
obvise
id
efl:
tuitur charafter
Cum
fenfibus
,
is
&
&
claritate defi:i-
eft.
&
autem morborum
65.
&
&
morborum
fi
tentaret his
detegendis prsefedus.
Ita
hiftoriographus
,
is
fapientiae repwgnat.
66*
fi
dividat
&:
finiat
quod
recognofcere
ftuftra delertores
raref
velitis
necefifarium exiftimo
morborum
&
imo
cau-
felicifiimi
fit ,
In
tradenda
&
hiftoria
&
&
&
&
,9
68.
,5
Et quidem exlftimo
pergit
Au(^or
n9i ob
\j
eam potiffimum
%
caufarn
accu,*"
P R
20
morborum
G O
L E
A.
accuratlori
hiftoria
&
33
imo
33
tus
3,
3.3
33
33
35
33
33
33
33
3,
3,
33
33
j3
33
39
uti
cuilibet plantse
competunt
quidam ac peculiares
afFec-
ita fe res
&
verbo omnia fymptomata penficulatius trutinaverit , haud mimorbum hunc fpeciem efife
quam funt illae ob quas eredit plantam eflfe fpeciem quse parem femper
ad normam e terra nafcitur , fioret , interit , &c , eo tantum difcrimine
quod cum plantarum fpecies, demptis parafitis , per fe fubfiftant , iftae morborum fpecies ab iis dependent humoribus vel caufis , a quibus generantur.
69. 3, Sed ut ad rem revertamur ; non minus certo etiam a minutifiimis
fymptomatis indicationes curativas Medicus poteft deducere , quam ab iifdem fumpfit diagnoftica ; atque adeo non femel mihi 1n mentem fubiit ,
quod fi morbi cujuflibet hiftoriam diligenter perfpedam haberem , par
malo remedium nunquam non fcirem adferre , variis phsenomenis viam ,
qua mihi incedendum foret , haud dubiam , prsemonftrantibus. Quae quidem phaenomena , fi inter fe fedulo conferantur , manu quafi ducerent
ad indicationes illas maxime obvias , quse ex intimo naturse fenfu , non ^
vero ex phantafise erroribus , depromuntur.
70. 33 Atque his fane gradibus ad medieinse faftigium afcendit ille nunquam fatis laudatus Medicorum Romulus Hippocrates , .qui hanc arti Mereceffum
nus
ille
33
&
&
&
&
fennam , eadem dofi , in iifdem cireumftantiis , eofdem efFeftus generales efife in ambobus produfturam i panem
profuturum pro alimento ; venena qusedam ambobus nocitura , &c Et hxc
certitudo moraUs in vita fufBcit.
prlncipiis eofdem morbos fub iis72. Hinc fequitur ab iifdem caufis
dem circumftantiis obventuros eflTe; 6c uti certum eft ambobus ferumfan-
nem
&
guinis
PROLEGOMENA.
guinls lixivlorum per urinas
fore
ita
nia-
teries morbifica
illas laefiones
&
accidit in
&
univerfo fortuito
&
fortuna eft
numen
fiftitium,
quod ignoran-
&
&
&
&
&
&
&
&
&
ftt
materies morbifica
non
in
definitione
pronunciandum
fed
in
setiolo-
tum cum
&
non
poteft.
Sic
&
&
&
quia utrura
illa
membrana
afficiatur
in fenfus
non
incurrit.
&
lic
(et
PROLEGOMENA.
iz
quando
in
fepius fine tumore. Ex AfcUpiade dicitur huatque celer interiorum lateris partium cum feSorano dolor vehemens interiorum lateris partium
pulmonis partibus
Ex
cum
&
febribus acutis
Gordonlo
tuflicula
pag. 20j. )
(^Lilii
a coftis fa6ta
Antiqui credebant,
aciditas
eft
febris
acuta
continua
inflammatoria
dirigit
&
pleurae,
a cerebro
pituitae
dicitur laceratio
concepta ex archeo
64
Tab.
eft
Ex Hdmondo
vel
Ij^d.
eft
ejus
ut
peregrina
,
Ex Junckero
fecundaria
&
defluentis
qua prin-
intendit.
78. Definitio nimis flrifta efl: 5c falfa, quse omni fpeciei non compeatque fpecies ad genus datum pertinet , quje cum illo fymptomatis eftit ,
fentialibus magis afBnis eft quam cum aliis generibus.
ftridae
Sic
admittunt,
cum
pleuritis mediaftini
Avi-
ctnnA^
fpecies
aliseque
definire apte
non
poteft,
quse
fortuito.
nifi
eft laxa
qu3e
aliis
generibus
quam
definito congruit,
&
&
&
&
&
&
tae
lih,
pulfus duri
vf.
cap.
I.
&
ratione febris
tuffis
&
fptrandi
difficultatis
pleuritis
cum hepatiti-
PROLEGOMENA.
patltide
nephrltlcle
tione tuffis
peripneumonia
fedis doloris
Quoniam genus
82.
ail
ra-
&
efi:
ptomata generalia
23
morbis inflammatoriis
aliifque
in diverfis fpeciebus
eadem
fimilia funt,
( 76 )
eft
&
fmiiles
ergo
cum genera
methodicti
&
femel tradtta
iimul theoria ac praxis generica tradi poteft ,
difponuntur,
quod in methodo anatomica
Sfetiolorepeti non debet in diverlis locis,
gica vitari vix poteft, cum quot fint partes , qux v. g. inflam.mari pofTunt,
toties theoria &: therapeia tradenda fit.
&
VX
83. Species ejufdem generis tot debent enumerari , quot funt obfervafimilitudines inter individuos morbos ejufdeni generis, qu3C cum fym-
enim
il!se
fpecies
illis
fecum ad-
diverfa
a fede, vel a principiis procatarfticis aut proegumenis denomiea tamen ratione fic vocantur qua fymptomata diverfa hifce nomi-
rannidem,
nentur
quam eam
Aviunn<&
pleuritidis
&
84. DifferentidL morborum funt fimplices ill?e relationes per quas allx fpeab aliis diflinguuntur ratione potiflimum quantitatis. Sic differentia eft
breves , acutos
morborum , fi in longos
chronicos , magnos
parvos , leves
graves , fortes
debiles , dividantur : clafTes vero , ordines
genera
fpecies diflinguuntur ratione qualiratis ,
adeoque fine aliis af,
cis
&
&
&
&
&
&
fumptis
enim
aut
fcilicet
fine
potefl
dari
minus
parato
intelligi
ut majus
intelligi
rubrum , rotundum
ad
relatione
non
dulce
potefl.
,
oppofita
alia
per fe
calidum
Quantitas
pofTunt.
intelligi
autem &:
fine relatione ad
alterum
&c,
ipfi
ut
com-
potefl.
85. Similia falva fimilitudine quantitate differre poflunt : ergo qux difcrepant ratione quantitatis pofTunt effe fimilia , ut major imago minori
adeoque quantitas non mutat clafTem , ordinem , genus nec fpeciem ,
tantum differentiam conflituit. Inde fequitur magnum effe difcrimen inter
fpecies morborum
eorum differentias , quse perperam in fcholis con-
&
&
&
repugnante Argenterio.
monente dudum
86. Gradus funt quantitates qualitatum (^Wolf, Ontologia, j^rj.^, ade6=
que per fe & fine comparatione ad aliud intelligi nequeunt;
qualitates,
ftinduntur
&
falva identitate
mutat genus
&
fimilitudine
nec fpeciem
gradu
morbi
difFerre poiTunt
i^taque
qucrum fymptomata
funt fimilia
14
R O L E G O
minor, &c,
fymptomata
nec genere
,
,
fint intenfiora
A.
fed
momentum
auftoritatis
Juxta
judicari
confuevit
plurimi
hac arte quidquid a fuis prseceptoribus non acceperunt, aut ipfi non conceperunt , illud fuperciliofe contemnunt ; id enim in Botanica , licet minime
Pharmacopolse plantarum
lucrofa , fadlum novimus ; Rizotomi fiquidem
Linnao fuiffe
genera
fpecies tot novas tam accurate a Tournefordo ,
propofitas acriter doluerunt ,
certe ex eo tantum ftomachari illos puto
quod cum nomen fibi in re herbaria fecerint , percipiant tamen ab aliis fciquorfum , aiunt, tanta eura , tantoque labore planre quod ipfi nefciunt
tulas inquirere.&: mufcos ac mufcas venari , cum e tot miliibus vix ducent3e fint ,
quarum in Medicina ufus fit. Sic etiam idiot^e quaerunt quorfum
fuis afterifmis inferunt fidera
-Aftronomi innumera defcribunt , notant ,
,
quorum utilitatem non percipiunt ego vero profanum vulgus cenforum fain
&
&
&
&
&
tis
&
men
dus
ac infeftum ignorari
poffit;
efl: ,
eft difcri-
&
ail
infonti
iftud
fi-
ofiiciofis
l(Zam
mias
martialia
emetica
cathartica
fuppreffa
nocivis
&
id genus carnificinae
,
vulgo clavum , repetitis fan-
fonticulos
,
guinis miflionibus
riculum conjiciet
fcabie
Cephalalgiam hyfericam
debellare conabitur.
&
sea^ram in
pngnabit Medicafler
afl
tunicis
fcabiofi
ultimum pe^fcitem
liberabit.
eruditus
fanabit Medicus.
autem ab
Inltlo
propofitum
IUtid:
morborum
idece
qui-
fic
finitos
neribus
non
fit
ftatuat
fubfiftat
efl,
exercitatiirimus.
GaUn.
PROLEGOMENA.
',5
quibus foventur
&
cuntur
5,
25
&
opportuna
ftabills
eadem
nec
potiftirnum
nomine
cujus plantse
5,
5,
aliisque
,f
v. g.
Cardui,
plant3e accidentibus
plures
quibus
carduorum
unam
&
ali-
fpecies coraprehendunt ^
figura , colore , fapore
cardui fpeciem ab
alia diftin-
&
&
90.
C3e reftaurator, ut
duos
fuse
fummus
ille
Artis medi-
Medicorum Academia
&
eKe morborum
dmhamo
&
fpecies
fat
clar^
demonftrat
rationibus
a ClariJ/imo
Jy-
experientia petitis.
phthifeos
5,
5,
,,
&
&
ratione
morborum
hiftoria
in clariori
luce ponatur
frequentiflime
enim
in
differentem requirunt.
Cum vel pene dejerare poflSm nemiquantumvis generali hac fcientia inftru<flum atque verfatum , cum fucceffu felici artem fuam exercere poffe, donec vel ingenii fui acumin^
diverfitate caufafingulari fretus , vel multo etiam ufu inftru6lus , pro
rum ,
fymptomatum , dlftindiorem morborum ideam fibi ipfe forma-
fit ,
seque
nem,
verit
&
&
perfpedam habuerit ;
atque inde
fit
quod
&
nulla
alia
ars prsc-
&
PROLEGOMENA.
26
arthritidis diverfas
non
cliftingueret fpecies
dum
hic
fcilicet
negle(^4 diftinftio"
morbo
j3
ne,
verendum ne,
,5
git
,5
ancipiti prorfus
eventu, praelium
morborum
&
D.
fpecies
naturam
bfiOere contin-
commlttamus.
in renebri^.
celebris in
eli:
in
fuis
asque
conftantes
operationibus
exiftimat
ac
conftantiflimam
in
quibufdam
D.
de Gorter Orat. Inauguutrifque
&:
ratio
experientia
,
&
&
2.^.
93. Sl quae ab
abftrahimus,
aliis
eft.
Nomendatura Nofologlca,
ea vocabulis peculiaribus defignamus
&
feoc
modo
liias
abftraftiones
me-
fiunt
magis
clarae
diftinftae
&
abftrafta faci-
chologiiS
&
nec enim
fpecies Morborum fiint notiones abftraftac ;
94. Genera
Illa
dantur in univerfo tum genera, tura fpecies, fed tantum individua.
itaque peculiaribus vocabulis , id eft, norrunibus funt defignanda , ut cla, diftinfliiufque cognofcantur ac intelligantur.
95. Nomina fi tollas , nuUa eft cognitio rerum , ait Ifidorus ; nec enim
Gonoquio ulli locus eft fine norainibus , nec eas intuitive fatis cognofcere
poflfumus, ut docet quotidiana experientia; unde fit ut quo quid diftindius
noffe voluraus , eo accuratius ejus noraen raeraoriae infigiraus. Sic venatopes cuique cani, paftores cuique ovi , duces cuique militi noraen proprium
adfcribunt, fine quo nulla, nifi confufa 8c obfcura , foret eorura cognitio,
Talis eft brutorura cognitio , illa plantas plures norunt , heros fuos diftinguunt, aft nomina nefciunt.
fcribiraus ut ab aliis intelligamur ; qui ideo loqiw96. Ideo loquiraur
rius
&
tur ut
non
is pfittacorura inftar
reddit fine mente fonos , vel
Vocabula
nomina funt figna idearum noftrarum ,
quantum fonant , vel quantum ex definitione conftanti cereorum fignificatus. Si itaque ob iacoaftantiam ^loquendi eo-
intelligatur
incaflura lo^itur.
tantum valent
ttts
eft
&
fixus
&
&
dem
O M
E N A.
L E G
P R
27
dem nomlne plures ideae enuncientur, eo prolato , auditor, quid fignificet
hoc nomea non intelligit, adeoque qui verbis sequivocis utitur, is ideo loqui videtur ut intelligi non poffit. Eodem itaque nomine unica tantum idea
debet , fi cordate loquamur.
97. Fruftra fit per plura quod poteft fieri per pauciora ; unico nomine una
idea exprimi poteft apprime, adeoque eidem rei diverfa nomina affigere
fruftraneum eft ; cuilibet itaque generi unicum nomen , illudqHe quoad
quaslibet hujus generis fpecies nomifieri poteft fimpliciftjmura convenit ,
etiam ephiteto ipfi addito , feu fpecifico dene generico non folttin , fed
Epheraera v. g. nomen eft genericum febris continentis
bet defignari.
quod fufficit ad omnes ejus fpecies generice defignandas ; verum quoniam
fignificari
&
&
datur fpecies fudore intenfo ftipata , altera a laflis proventu puerperis communis , illae fpecies nomen fuum fpecificum poftulant , unde merito alia ephealtera vero cphemera laciea nuncupatur.
Immerito vero
Hydropyreton , quia hoc nomen novum genus exhiberet
mera fudatoria ,
vocaretur
prior
Quo
&
cum fummo
pauciora funt
intelliguntur
mum
jpfe
hoc nomine
definitioni
intellecturus
conftanter
decipi,
rateres
vel
decipere
&
difcurfus
eodem
definitione
monere,
&
charaftere Arithmeticus in
fuas
com-
reddendo uteretur
is haud
dubie
,
puto
quatuor
praemifla
fit ,
adhsrere. Si
,
nunc ut
ftultus
eftet
fignificaret
,
vel
adeoque qui eodem vocabulo diverfas ideas indifcriminatim exprimit, is femetipfum non intelligere , vel ab aliis non intellrgi conatur , adeoque errat
vel decipit.
&
ligamentum
indigitavere
magis
diftinftas
&
&
ner-
nomine motum
Phyfici fermentationis
putrefaciionem
diftindlifque
nominibus
idcce
evaferunt.
&
&
D
* Multo lucidius effe oplnor iinicul que rei feorfim un\jm nomen , ipfique
propriura , indere eoque perpetuo uti
cam fciam quod communia nomina ,
quas alterum non magis quara alterum
,
bere
,,
vocum
lib.
i.
djftingxiaCur.
Ga-Un. de Dyfpneeaf
P R
2s
bere
decoras fcholafticorum
tricae
L E G O M E N A.
& ex illa prava confuerudlne
fluunt
&
difputationes
qus Geometris
&c
itlas
in-
Sapienti-
bus naufeam movent , in quibus fcilicet de verbis continuo luditur ; quoniam cum voces aequivocas inconfiderate vel confulto adhibeantur , tutum
eft refpondenti , vel prsefidi in diftinftionibus repetitis perfugium , unde ar-
gumenta eluduntur
perientia docet
loi.
patribus
Nomina
,
generica apte
definiri
non potuerunt a
fic
primis
medicinae
adeoque
definiantur genera
fuis
ge-
ut fpecies
102. Nomina generica fimphcia folis generibus morborum competere debent (99) adeoque rejicienda funt ea nomina quse aliis fubjeftis communia funt, feu quse ex Phyfiologia , Botanica, Zoologia, aliifque fcienAppetitus , furor^ P^ffio , tc&dium funt
tiis in Nofologiam translata fuere.
termini Pfychologias
&
fic
minus
placent,
qui Anorexia.
Appetltns defe(^us,
Furor uterinus,
qui
Paflio iliaca
qus
Tasdium
Fames
fpecles,'
,
dejcciioy fluxus
coctio ^ appetentia^
&Ca
adeoque e generibus morborum expungendi.
termini phyfiologici,
'^
quac Bulimia,
bovllla ,
Miftus cruentus ,
Deje^lio frequens
Fluxus alvi.
Fluor albus-,
lUus.
quod Mdamholidi
vitae,
^nt
Nymphomania,
qui Hcematuria^
quse Diarrhcea,
qui Diarrhcea.
qui Leucorrhcea,
Agrypnia.
Vigiliae
Motus convulfivus
Convulfio,
Infultus Epilepticus
Eclamp/ia,
Chorea
Scelotyrhe,
sanfti Viti
Cibi faftidium
Cacojitia,
Apprehenfio,
Catalepjis^
&
ne
cum genus
defignatur
le^r
claffena
claffem
inteingat
PROLEGOM
E|N
&
ne per plura nomina genus
A.
fignificetur
19
,
quod
per
Morbus Neapolltan
us
qui Syphilis.
Diathefis fcorbutica
qu2e Scorbutus,
Epidemia peflilens
Dolor auris,
qui Otalgia.
quse
uteri
Hyjleralgia,
qui
peftorjs
Febris ardens
&c.
qui Plcurodyne,
qua^ Tritmphya.
putrida
quae Synochus,
quartana
quotidiana contlnua
quai Quartana,
qu33
AmpHmtrina,
peftilens,
qus
Pejlis.
qui Dyfenteria.
chyloflis
qui Cceliaca.
ferofiis
qui Diarrhcea.
Imbecillltas hepatis
quse Chlorojis.
quse Anorexia,
ventriculi y
Morbus facer
Morbus herculeus ,
Morbus comitialis,
Morbus caducus,
Lues
Pefiis,
Epilepjia,
deifica
Malum
Sti,
Joannls;
Incubus
Succubus ^
Incubo ,
Pftigalium
Eplii<es,
Epibole ,
Cochettiar
Chauchevieille
&
fynonyma
Syphilidis
Fracaflorii
quam
AngJi
Indi
Hifpani
aliis
etiam
mrm-
tas buas,
Las bubas.
Lepian.
plici
Pua.
dendagra
Pellarola.
Unghiarola.
G -M
L E
The yaws.
Ochiarola.
Borxail.
P R
30
*
titulo
,
Tunt rejicienda
&
Vari-ok
&
dis,
aut
{implicibus
coalitis,
ex
his
A.i
nomina compotita &C
venerea
tri-
pu-
petita
ut lues
&
fupereft itaque
castera funt
French-poxnambakaflac.
Inflammatlo Hepatis
quae HepatUls,
Renum
Nephritls.
Inteftinorum
EnterltiSi
Meningum
Ventriculi
Phthijis.
Gonorrhcea.
Leucorrhxa purulenta,
Uteri
Paffio hyfterica
Hyjleria.
Colica
Colica.
Hydrops abdomlnis.,
Afcites.
Anafarca.
Intercus
Scelotyrhe.
Hcemoptyjis.
Profluvium alvi,
Melancholia-morbus
Diarrhoea.
Melancholia,
Cholera-morbus ,
Pavor noflurnus,
Ardor urinae
Miftus cruentus ,
Dyfuria.
Hcematuria,
Morbus virgineus,
Morbus arquatus,
AurigOi
Cholera.
Panophohia,
Chlorofis,
Ifterus niger,
Melasicierus,
Difiicultas refpirandl
Dyfpncea.
Sitls
Polydipjia.
nimia,
Ardor
ventriculi
Pyrofis.
L^vitas inteftinorum,
Lienteria,
Difficultas inteftinorum
Coma
Coma
Amor
107.
Phrenitis.
Gajiritis,
Ulcus pulmonum,
Ulcus Proftatarum
tis
fomnolentum
Nomlna
barbaraf,
,
feu
ut
Gutteta,
Heimve
Dyfenteria,
Cataphora.
Typhomania,
Erotomania.
vigil
infanus.
funt jelinquenda
,'
quae Epilepfia,
.
Nojlalgia,
Subeth
R O L E C O
Anaphrodijia,
Malis.
Fyrojis.
Veirola,
Nomina
31
Hypochondriajis,
Aproximeron,
Dievaren
Soda
o8.
A.
Benberia.
Beriberi
Mirachia
&
quEE Cataphora,
Subeth
Syphllis^
ut diminutiva
Hepatirrhag..
Bulimid.
_
-
Leucorrlma.
PanophQbis.,
Somnambulifmus.
Morbas
Ephialtes,
Americanus , &c.
,
Morbilli , quaii plures parvi morbi , ciam iit unus
magnus ,
Variolae, ciim fit unicus morbus, st varis diverfus ,
Italicus
Syphilis.
&
Morbus
non
qui fubjedis
regius,
parcit,
Licet
lius
Rubeola.
Variola.
laborare videatur
Aurigo,
vitio
6c
fimin
tolerabi-
eft.
Nomina
109.
da
plui-alia
generica ex
aliis
artibus
&
fcientiis
mutuata,
illis
reftituen-
funt.
.,
guti&
Jerena.
iio.
Nomina caufarum
&
principiorum pro
ttiorbis ipfis
generice defi-
IBus
venti
Objiruciio
Indigejii^
Sabutra
Conatus
Vapores
Icius
Suppreio
foUs
Vermes
Viras
Cetkulus
mmjium
Angina, Rheumatifmus.
Dyfpnoea, Aurigo , Cephatea.
Vomitus , Diarrhoea , Cholera , Ephemera.
Cholera , Synochus , Diarrhbea.
Pleuritis , Lumbago , Rheumatifmus.
Pleuritis
Chlorofis,
Hyfteria,
Epilepfia, Vertigo.
,
Phrenitis , Ophthalmia , &c.
Dyfuria , Ifchuria , Nephralgia.
Eclampfia , Bulimia , Colica , Carus.
Cephalalgia
Anorexia.
Vitm.
Fiimocutofum
Dyjpepjia
DefcBus
Meteorifmus.
Colica,
mictionis
vencris
A.
Hepatalgia.
Vomica hpads
Flatus
Amaurofis , Amblyopia
Ophthalmia, &;c.
Anorexia , Cardialgia , Diarrhoea.
(^^j')
R O L E G*0
32
Stranguria.
aUus
Anaphrodifia.
appctitus
Anorexia.
apud Au^lores ejufmodi nomlna pro rhorborum generipro morbis vermes , calculos , &c, non erubefcunt
obtrudere ; quidni gladios, lapides , dentes ferarum , aera , ignem , flercus , morbis annumerant ? cum ab his omnibus intra corpus adadis , vel
Infinita
bus
proftant
venditata:
illi
intempeftive admotis^ funftiones aeque Isdantur ac a vermibus, calcupure effufo , aqua <:olle6la , faburra , &c. Omnia venena , medicamenta , ahmenta morbos inducunt , anne propterea morbi funt ?
ipfi
lis,
III. Defef^us
&
pofitivum
mente imprimit.
6c
Fclici Platero
ita
arrififle
ut claf-
fem defeduum infl:ituerit , ut defecius. partus , fudoris , laQationis , conceptionis , motus vitalis , digeftionis , dejeftionis.
Verum utcumque a fuppreffis quibufdam evacuationibus fiant ahquando morbi ,
ipfi
tamen defe<9:as, morbi non funt.
Sunt bene mult^ mulieres quse optime valuere fine
menftruis, multi viri fine ufu veneris ; funt qui per femimenfem non dejiciunt feces 5c optime fe habent ; ergb fuppreilio eorum per fe morbus non
Cum
eft.
quis
fonticulis
phlebotomias
catharfi
ut
notum
efl:;
vomitui
afl:
eft
afifuetus
non fequitur
morbus inde
inde
enim
illud
&
nominum genericorum
fi
hsec valeipfis a Grsecis inditorum ;
genera in infinitum excrefcerent : etiam fi idea morbi fit negativa , ut in foporofis accidit , illum tamen per fymptorriata pofitiva definire confultius eft , quia quod adeft obfervare licet , quod non eft
defedlu
ret
generum
divinandum
112.
inftitutio,
eft
&
Nomina
in
fenfus
generica
-non
incurrit
nova morbis
novis,
&
Log,
Si
vide
Wolf.
144.
qui novas plantas obfervant,
rent, nuUa
cum
harum
illas
nomine proprio
novo non
infigni-
eorum
leges
eft
notio
aliis
ergo
fi
prudentia fancitas.
diftinfta
novi
Sic
fit)t ,
C(elius_
infigniri
juxta
indidit plurimis
mor-
P R
L E
G O
A.
33
Omirogono ,
Phaged^n^
ut Catakpji , Hydrophobicc
Cceliacd, , i^/emorbis ,
,
,
phamiaji^ Afiid , Tympanid, Plinius teftls eft fuo aevo nomen colicce inditum fuiiTe. Zwingerus potopatridalgiae feu noJlaLgicz ; Baglivus Hyjlcri<x,
Boerhaave Gajlriddi ^ Enteriddij. Fracajforius Syphilidi, &'c, impofuerunt.
Et quoniam novum genus eft , etiam fi res definita fit antiqua , ciim novae
ipfum ad novam methodum accommodatur , idcirco
fpecies ipfi aptantur
non folum Aftronomi fiderum nomina plurima nova in medium artulere,
Ruyfchius nomina nova mufculis, memfed &: Anatomici, ut Winslow ,
branis , Botanici plantis , Zoologl pifcibus , infeftis , avibus dudum cogniGeometrse curvarum clafles ,
genera plura nominavetis impofuerunt ;
runt ; verbo qua proportiene fcienti^ paulo felicius excultce &: latius profpecierum diftin6liora
mellora multimotae funt, ea nomina generum
pllcare neceffum fuit , idem in Arte Medica evenit , ut patebit conferenti
deinceps Neotericis cognitorum,
genera morborum Cdilio Aureliano
&
&
&
&
&
&
&
&
falfam
dyfpnoea
idem
eft
qu
infignitus.
ac
fi
Si
febre
acttta
jam ea dividatur
divideretur In
eam
in
veram
&
,
fpuriam feu
&
eam
qaaE
non
eft
aut
falfo
pleuritis judlcatur ,
falvia eft,
115. Species morborum a regione , fubjefto, tempeftate non debent denomlnari , qula illcE condltiones in Ipfo aegrotante non funt confplcuae
&
&
&
R O LE G O
34
Nomina
enafcitur
A.
mirum
eft
Nofologos ab
116.
quo
ferunt
fpecifica
fpecies
hypotheii
vel minus
fallacia
&
Pleuritls ejjentialis
pleuritis fecundaria.
vero
illis
&
quovis
lia ,
&
modo gradum
rejicienda funt.
torum figmenta
Nihil
demum
fefquipeda-
quod verum
procul
non vero allegorica 6c
itaque ora-
quantitatem defignantia
pulchrum
nomina propria
fint
nifi
,
ac
:
vi-
fucata ;
poteft
fefquipedalia brevioribus funt poftponenda. Potopatridalgia Zwinlocum cedat Nojialgia Nenteri; Malum hypochondriaco-hy/iericum Jun-
Nomina
geri
&
fignandas
hoc opus
tum
fcientifica
feu
charafteriftica
addenda proponimus
iis
qui
z^.
eft
fclentia
poflibilium
quatenus
efle
poflimt,
fubfiftit ,
ut
Wolf.
hifto-
rica
PROLEGOMENA.
rlca
ca
demonftrandi quod
habitus
eft
laftiones
morborum
humani obvios
in vita
ricam habemus
Wolf.
quam
vios applicantur
circa principia
afferitur
caufas
&
re-
35
ulterlus progrefla
fecl
41
difc.
ubi
eft
quam
applicantur
ubi
eorumdem non
nifi
hiftoricam
habemus
fi
ratio
quod
ejus
nem
fpeciei
univerfaliter
&
perfundit
&
rerum cognofcere
qui potuit
felix
utilis fit
cognitione
fubfiftebant.
innixa
cipiis
nuUam
eft
Verum
tunc hiftoricas
habere aetiologiam
diftinguit
quam
eft
&
hiftorica prseftantior ,
Empirici enim in mera hiftorica
,
fi
fimplici
Haud dubium
caufas.
6>c
falfis
prin-
Medicus jnduceretur.
1
21
&
noftri ratio
Inftituti
notum
PathologiaS
in Medico
non folum auxiliorum, ut medicaminum , inftrumentorum, fed Sc
humanae machins notitiam tum hiftoricam, tum philofophicam; id tantum
Hygieines
eft
requiri
in nos
gica
&
Wolfius
quae
tamen
me quidem
nexum
&
judice,
neceflfaria funt,
, multo
Winslowo , Boerhaavc , Pitcarnio , Schreibero ,
cognita fuppono.
Atque quoad fundamenta ontologica , pfycholomathematica , ea omnia folus fere fuppeditare poteft Celeber,
paucis tradamus
in quibus
fi
ordinera exquirerem
caetera ex
cujus
certe
&
ftratione munitas in
terminos
utpote definitos
ufum vocare
meum eft.
Homo eft aggregatum
Sc propofitiones
definire
demonnec de-
monftrare
122.
hydraulica fimul
123.
fingulae
lam
Humana machina
partes
ex anima viventc
&
unitis.
&
ita
Summo Numine
eft
fabrefafta,
ut
&
ejus
mede-
mirifice confpirent.
Sic oculus ita ftruftus eft , ut ejus fingulae partes eo colliment , ut nitida
obieftorum externorum imaguncula in retina depingatur , unde moneatur
anima de objelorum fibi utilium aut noxiorum praefentia media per quae
ille finis attingitur funt corne^ convexitas
radiorum refranpelluciditas ,
,
gibilitas , eorum a cryftallino refraftorum convergentia ; veriim ut cornea
fic pellucida fervetur ,
lachrymis afBuentibus lubricari debuit , ab extema:
rum
PROLEGOMENA.
3^
cem nunc
conftringi
In
nam machinam
&
fui
to-
&
&
&
a^tiones
ceri
eodem tempore
poffiblles
fomnus
fed
&
vigilla,
&
manducatio
exer-'
&
dejedio, accrefcentia
ge-
127. Perfeciio
eft
unum
fenfus in
fufficientia
finem
rent
quoties itaque
tanquam
in
unum
ad finem,
Deus vero
con-
dlverforum
plurium
feu
hominem perfeftum
creavit
&
Ita
finem
confentiunt
&
&
finis
totlus
in
Deo
confervationem
intentus attingitur
&
&
129.
Si
jores funt
campus
pupilia folito
datur
produftum ex dlftindlone
xlmum
claritate
mirifice aptatur
fi
vifionls
folito
minus conftrtngatur
mlnor , lux minor eft , fed in magna luce vifio eft diautem certa pupillse apertura omnium utiliffima , ex qua
vifionls
ftinftior
campus
magls dilatetur,
&
,
ad diverfas objeftorum
amplltudlne vifus
eft
omnium ma-
dem
attingat
atque
adeoque perfeftio
uti
modo
perfeftum eft
finem ob quem
Homo
obtlnet
ejufque
&
131. Sar^
PROLEGOMENA.
131. S anitas h.i{\:once
37
phsnomenorum
quai
vi-
&
md
fi
feu pulchritudine.
lidis
textus
eft totius
Stru6^ura
corporis debita
quafis
perfeifla eft
Quae
dunt
ad-
vita
ejus
convenientium,
interno
perfe6la
in
efl:
totius lon-
confpirantium.
concurrunt
illa
adeoque datur
motore
nifi
&
cum
&
forma , feu concinna proportio , dead fun6lionum perennitatem &: totius con-
integritas
vel invicem
ratio illius
coexiflunt
concurfus
vel
fibi
mutuo
unum dependet ab
feu
fucce-"
altero
vel cum altero conne6litur: cognitio vero fanitatis philofophica ea efi:, quse rahsc vero ratio captu
tionem fufficientem reddit hujus mutuae connexionis
:
vel inventu
eft
difficilis
eam Medicorum
ut probat circa
poros
&
diffenfus.
proportio juxta
jufta
primarum
tem.peries
ex
qualitatum
Galenoi
expeditus
;
asquabilis liquidorum fermenaequabilis fanguinis circuitus ex Pltcarnio :
tatio ex JFilliJioi vel expeditus humorum placide fervefcentium circuitus
134.
Effentia
fanitatis
fcilicet
eft
inter
fluida
Afdepiadem
&
tefte
Burette
&
folidorum
librium
omnem
fluidorum cequi-
bene
habere
fe
trahique fe patiatur
&
ita
fabrefadum
efl: ,
tim
quam
lipoth^mia
&
fufficit,
ita
ut
nec de viribus
non
fuis
impendat , ut in fyncope
febre
fic enim &: afl:ioquibus a Deo illa machina deftinatur , facile
nes ,
conftanter perfici
poflunt , 6c propter illam virium parcimoniam longasvitas feu perennitas virium confervatur.
animas fimul perfeftiorem red136. Mutatio , qus flatum corporis
ultra
par eft
&
&
&
Funcliones
voqantur
ut
loquela
refpiratio
contra6lio
mufcularis
in-
ceflus
3S
cefTus
dejec^Io,
tium
dilpofitlone
P R
mlftio
fed
L E
exrpuitio
&:c *
vel
motu partlum
fine
magnitudo
G O M E N
,
A.
confiftunt
fenfibiH
pa?-
Medicis
ut
figura
color
fitus
&:c.
137. Mutatio , quse homlnis ftatum minus perfeftum faclt vel oftendlt ,
morbofa dicitur , eaque fi fit confplcua , fymptoma vel phaenomenum morbofum nuncupatur ; fymptomatum vero duplex eft genus fcllicet in funciione,
ut raucedo, claudicatio, palpitatio, pulfatio frequens, eje61io frequens , fudor
in qualitatc , ut flavedo in aurigine , afperitas in fcaimmodlcus , &c ;
bie , odor in ozaena , tumor in afcite , rubedo in fecibus.
138. Fluidi folidive prlus in corpore contenti exitus feu emlflio extra
corpus^f vocatur in genere excretio vel evacuatlo , fed ex definltlone allata
evacuatio eft motus partlum corporls confplcuus, ergo funftionlbus eft accenfenda; unde alia efl funftlo in motu folidorum confpicuo , qualls in
ambulatione , loquela, &c: alia in motu fluidorum extra corpus, ut in
ml6lIone , exfpuitione. Unde fequltur dlvifio fymptomatum ab Antiquis in
&
fun6lIone
.-
135?.
gent
in
excretione
&
in qualitate vitiatis.
vi-
fe-
brem , iniiammationem , convulfionem , paralyfim , anhelationem , dolorem , vefanlam , evaeuationem &c cachexiam oftendendum efl in iilis vel
ftrufturam , vel crafim , vel motoris vires nOn in longaevitatem confentire
eo modo quo in flatu perfedto.
:
iir.
140. In febre
vel fluida
folito
unde
vifcldlora
vires vitales
canales
fuos
inferciunt,
vel
abfumuntur majori proportione quam ut poffint pari paflTu reitaque illa optima vlrlum impenfa (134} quae parcimonia
long^vltati profplcit , dum nulla Impendent fanltati pericula.
141. Morbi inflammatorii virlum vitallum dlfpendio, eoque magno fiunt,
ut febres , adeoqae de longaevitate hominls detrahunt ; fed prsterea dolo-
evehuntur
farciri
&
ris
variat
debllitatis
puratlone
In
caufa
hominem
quam vergunt
integrltati
& fup-
machinae nocent.
142. Gonvulfivi morbi funt quoad nervos idem quod febrlles quoad va;
maximo virium anlmalium difpendlo fiunt ; unde fumma fefunftlonum fanitatis feriatio.
quitur debllitas
In
paralytlcis
nervi, qui ad eum finem funt fabrefadi ut animam
143.
fa fangulfera
&
mo-
* Facukates homlnls
allae
corpM-lbus
animales dicuntur,
ut facultas cognofcendi, appetendi, movendi , refpirandi ,
pulfandl in corde
arteriis,
Quarum alise vitales dicun-
animalis
proprise,
&
&
tur
&
ut refpiratio
& pulfus;
cjpteraa ani-
vegetabilibus
quia
ab anima
vero
facultates
communes
quse vegeta-
biles
&
PROLEGOMENA.
39
moneant de obje(5torum noxiorum & utilium praEfentla, jam impreflionibus eorum tranlmlttendis funt impares ; ergo ad totius confervationem
cautelam non concurrunt.
&
144. In dolorificis vires abfumuntur , ut in inflammatoriis ; alque anidolore detenta cseteris fun6lionibus exfequendis impar eft, atque inte-
ma
nervorum
gritas
labefaclatur.
nec etiam
propiori
fini
invigilat
telleftus,
dum
abfurdis
ideis
&
efl
fcilicet
in-
rapitur.
In evacuatoriis morbis,
146.
cipes turbantur
in
dorumque
crafis
fed
pejorem
quin in
di-
fanitatc
147. In
fano tantiim difcrepant quantum interna folidorum textura
re
adeoque
verfo ac
non eamdem
feftiflima (124),
crafim
cum
fl:atu
flui'
&
in his morbis
ftrufturam
efl
ad longaevitatem necefTaria utpote per-
evidens
qus
ruant
efle
ftru6lura
eft
rem
dit imperfe<ftiores.
149. Quoniam vero rnalum ratione cujus ab infortunio graviori liberainur in eo ftatu bonum efl: refpeftivum
fi
dantur conatus naturse qu(?:
rum ope
a caufis morbificis,
que
morbi
verum
illi
quod
in
itaque morbi
dantur;
aut pejores
qui
falutares,
fcilicet
immunes
cum a malo
pe)oribus nos
vem
avertit
utilis
&
fervant
bona cenfetur ;
fed
num
vel externum
fubjefto
ciens
quae
febris intermittens ,
epilepfiam
tollit,
fymptomatum
patebit
mutatio ftatus
ergo
ftituentium.
omne
fere
fere
cujus
vocatur aclio
omnium
nifi
per
motum
motum
vel inter-
Ontol. yi^ )
fymptoma debetur
E N
non morbis,
quse
contufiones, fradluras,
R O L E G O
40
nera
A.
vitlls
ac-
cenfentur,
Adlo omnis
151.
tur
aiflio
&
efl:
pofita
ponitur
vi
aftio
nifi
detur refiftentia
aequalls
ipfi
yO
tum
in
folidas
fe
tum
mutuo
in
fubflantia incorporea
qua
mutua
a61:ione
anima
feu
vltale
exerunt
vires
commercium
confiftit
agunt
adeoque
plurimum
Hoc
tribuendae.
ad
morborum
recenfitas attendamus
occafionem praebeant corporum externorum , ut applicatorum Sf ingefiorum , aftiones , ipfi tamen
fiant mumorbi nunquam exoriuntur nlfi vires Ipfius hominis exerantur ,
tationes in corpore a fluidorum , folidorum, aut ipfius princlpii vitalis &C
153.
febres
ut
ulterius
patebit
inflammationes
fi
&:c
clafifes
enim
licet
illis
&
viribus.
fentientls
In cadavere vlgent
154.
licls
communes
ut
gravitas
vegetabillbus
facultates
,
attraftio
elafiicitas
,
,
&
&
&
pendent putrefaftivus
fermentatlvus motus , difTolutlo , relaxatio , con&: preffio verdenfatio , pilorum , ungulum vegetatlo , fluidorum lapfus ,
adeoque fymptofus imas partes , colorum , odorum , firmitatis mutatio ,
mata In qualitatibus mutatls , & pauca in excretionibus, qula paucse exmotu mufcularl; nullae vero fiunt in
cretiones fiunt independenter a fenfu
cadavere mutationes qu^ pendent a perceptione, appetitu , motu mufcula-
&
ri ,
motu
mae praefentiam
&
aftlonem requlrunt
communes
funt
pofleriores
quod continet
animalibus proprise.
cjr^.
illud
5,
dam
efl
illud
efl
effe facile
cenferemus
fi
&
in
fe
hanc folam
ufus permitteret
caufiz
pace
nomlne
tanti
virl
infignien-
dixerlm
&
hominis efi^e , ut rationi potiiis quam ufui irrationali obfecundet : ipfe vero fatetur multum dlfficultatis effe in tradenda
definitione caufae , quia etiamnum , ufu ita volente , folent ,
fub communi
abufum non
nomine
effe
ufum
qux morbum
re
vera
faclunt
twm
PROLEGOMENA.
tum caufx,
41
fed abfentes
qu9e
pr^efentes
ne produceretur , impedirent.
156. Principia funt tum conditiones, tiim occafiones, tum circumftannec non materia , inftrumentum , finis ,
prophafis.
Sic quoniam pofito fanguinis grumo arteriolam vel venulam obturante,
ex eo non intelligitur a6lu vas illud dilatari , atque proinde tumere
grnmus ille non efl: caufa tumoris , fed intelligitur tamen non repugnare
quominus dilatetur vas; eft ergo principium tumoris , iliudque materiale^
quia tumoris partem confi:ituit ; quoniam vero vas intumefaftum efl: pars
organica , cum in tumoris compofitionem ingrediatur , illud efl: principium
injlrumentum tumoris.
organicum , fedes
S\ illius grumi haerentia , quae per fe tumorem non facit ,
ad illius produftionem fit necefifaria , ut multi putant , ex eo dicitur conditio feu principium fine quo non fieret tumor
(i
vero principium ad tumorem non fit
neceflarium , ut vafis angufila , illud tumoris occajio dicitur quatenus huic
anfam prsebet fi caufa acceiferit. Si vero nec neceffarium fit , nec utiie,
fed praefens , ut rubedo fanguinis ejufve acriraonia , illud principium araimfiantia tantum dicitur.
Iliud propter quod agens quidpiam exfequitur,
finis dicitur : fic (\ ideo excitetur tumor , ut materies venenata e fanguine
fecedat , ilia depuratio fanguinis caufa finalis ab aliis di6la , finis efi: tumoris feu fcopus a principio agente intentus.
Si tumoris occafio fit vaforum
laxitas ,
vel infpififatio fanguinis a cacochylia ,
quia haec raere pafiiv^ fe
habent in tumoris produftione , 6>c prsevix funt difpofitiones in corpore
tunc principia proegumena vel pr<zdifpofi.tiones vocantur , ut plethora , fpiffitudo , intemperies , acrimonia , &c. Si vero tumoris occafio fit a(ftiva
ut impetus , nifus , preflRo fanguinis , etiamfi ad effeftum per fe infufficiens , vel animi excandefcentia , vociferatio, curfus qui impetum, nifum-
&
tiae ,
&
prophajis
157.
unde
Caufa
efl:
exiftit
IUud
efl
quod
evidens
&
Grse-
externum.
dicitur
illud
difcrepat a principio
intelligitur.
non
quoties
poteft exiftere
pofito
principio
non
neceftario ponitur
fcholafticis
&
Tom,
I,
1593
42
R O L E G O
A.
mefcere quatenus a
nifi
a prefi[ione
preflioni
quatenus
orbiculares
cum
feu
itaque
laris
decurtationem nituntur
in fui
adeoque
fit ,
fupra vafis
non pofTunt
fed
atque
preflionis
lateralis
preflio
Demonflratio.
contentis diflenduntur
fluidis
laterali
comprefl!x
perficiei
fum
genere
in
vaforum contraftilitatem
lateralis
energia major
longiores evadanr
dire6lio
tranfeat per
fibrse
tum
gequilibratur a
lateralis
fluidi
vi
eft
8c
cum
axim
vafis
longitudinales
vafis
tum
contradlilitate
contradlilitatis
preflio
fu-
efl
fano fluidorum
fl;atu
illis
necefllim
necef-
perpendicueft
ut fibrse
illse
vis lateralis
fluidi
major evadat,
folito
eadem
contradtilitas
preflione
vas didudlum
laterali,
iri
ejus minuatur.
164.
&
inverfa
contra6liiitatis,
tumorem
lum
fieri
eofdem
moris
efl^e
fluidis
induftse.
poflfe
fluidis
adeoque
limites
magnitudine tu-
in
ac
limites prefilionis
166. Prefllio vlva feu colilfio illata vafis , quolibet pulfu cordis , eadem
ac quse in bafim columnse fluidi antecedentis infertur; fed ea cfl: ut
quadratum velocitatis refpedivse columnarum , fcilicet antecedentis &c fubfequentis: adeoque Intenfitas tumoris, fl vafis contra6tiIitas flt eadem, efl:
eft
167. Preflio, quam fluidum exercet in vafis parietes, eft femper ut vis
emboli cordis illud promoventis
urgentis ; verum ea efl menfura maximse velocitatis quam fanguis in dato vafe potefl: concipere ; eft enim ea
vis , ut illius velocitatis quadratum, ex hydrodynamicis, adeoque data retardatione fanguinis antecedentis ,
ilia vis
eft menfura preflionis lateralis ,
&
quse
tumorem
168.
Hinc
contraftilitate
cum
tumorem tunc
fanguis
vi
totali
fore
maximum
cordis premet
&
fub
vafis
eadem
parietes
vafis
quod
PROLEGOMENA.
169. Hlnc fequltur etiam tiimorem^
rem
venis
in
quam
in
arteriis
efl:
major eKcefTus,
170. Effe6lus
chan. 24.
fuis
data
maxima,
43
vi cordls
&: contradilitas
vafis
fore
(^ex Htzmajlatiquc p.
quia
eadem
mtijo-
2i/ ) venis
minor; unde
debetur tumor.
cui
integri
caufis
refpondent
proportione
Me-
Wolf.
&
En
a principio diftinguitur
alterum criterium, quo caufa cognofcitur
jam aliads liquet ; ciim enim exceffus prellionis lateralis fupra
contratliiitatem vafis fit caufa tumoris , qua proportione crefcit ille exceffus ( 162-169 ) vel decrefcit , ea crefcit, vel decrefcit tumor.
effluens
172. Sic vafe tranfveriim feflo, quoniam fanguis antecedens
171.
ut exemplis
&
non
refiftit
fubfequenti
velocitatum difFerentia
tum
Z4y
173.
tamen
in
cum
174.
Ab
in
flatu
ligata
ejufdem diametri
lateralis
sequalibus
caufis,
iifdem
pofitis
circumflantiis
idem femper
compofito
caufse
aut
demum quoddam
eji
ar-
fano contraftilitas
lateralis
fionis
efl
n.
quia
teria,
ut
nulla
lateralis
pag.
&
adeoque
caufa proxima
rei
plu-
fed partem
principium
caufa confundunt
efficiens ,
fubjedum
Id. ihid.
^75* Q^"^ P''^ caufa tumoris haerentiam fanguinis In vafe reponunt , illi
pro caufa principium (168) tantum aflignant, quo femel errore imbuti
facile exiflimabunt eumdem effe<5tum induci poffe tum ab illa hcerentia
tiim a preffione laterali , \\xm a contraftilitatis decremento , tum ab aliis diverfis , ut putant, caufis j nec mirum omnes ideas confundi, cum nomina
confunduntur ( 95 ).
176. Ut fuam regulam tueantur illi Philofophi regerunt lutum a fole indurari , a quo cera hquefit , adeoque unius caufse effeftus diverfos efTe pronunciant. Veriim fol efl quldem principium , non vero caufa lutum indurans; nam nifi accederet humi-di exhalatio
terrearum molecularum major feu latlor contaftus , lutum non obdurefceret , dato eodem fole ; cerae
vero moleculae non exhalant humidum, fed fluido lucls circumvolutse , velut
atmofphxra tenuiffima , fe non nlfi per exilia , raraque puntfla contingunt ,
unde fluxilis evadit cera
confufis vocabulis , o-mnia confundi necefTum efl.
Nulla
efl
177.
fcientia in qua fsepius errent artifices quam In Arte Medica, in qua tamen error fit damnofior,
excipias; atque
fi Theologiam
&
.,
F 2
fons
44
O M
R O L E G
A.
&
gi poflit
quae fine
vi
mutante
atque ut
&
non
perfici
illius
caufse intenfitati
quoniam omnis
effe6l:us
(150), neceffum
poteft
propor-
eft
eft ut
mutaquod
pro caufa habetur vim habeat fufficientem ad effeftum ipfi adfcriptum; fecus ex uno non intelligeretur alterum , quod exemplis patebit.
179. In navigio fi quis videat tenfis velis navigium progredi, his laxanequaquam ramen velorum tenfionem pro caufa motus navis
tis quiefcere ,
tenfio per fe navi motum non poflit impertire
arborum multarum vegetatio , his avolatis cefTat ;
aft
quoniam ex hirundinibus non datur intelligendum quod fuccum intra
Mirum eft omnes
fiftulas arboreas trudit , illse vegetationis non funt caufa.
fere morborum , quae circumferuntur , caufas , non minus illis effe ridicuSanguinis haerentia in vafis per fe motum fubfequentis quidem retarlas.
ut in febre accidit ; interea illa
dat , ergo multum abeft quin acceleret ,
poterit referre
ciim
illa
pro
caufa
refpeftivo reponunt
quatenus
&
ut
convulfionis
quafi in
pro
caufa tumoris
quia
eventuum caufam
illo
fttu
in
item 5c
principia
fcilicet
cum
qusdam nova
vis refideret.
Hamberger.
etenim unum
phyf. prdifat. j3 , nec proinde quatenus eft alterius effedus
ex altero intelligere eft non fimplicis perceptionis, adeoque fenfus operanam illatione feu ratiocinio opus eft , ut unum ex
tio , fed intelle^lus ;
verum caufa eft illud ex quo alterius aftualitas intellialio concludamus ;
ergo nihil quatenus eft caufa fenfibus percipitur.
gitur feu infertur ;
Experientia vero eft cognitio horum qus ex fola attentione ad perceptiones
noftras patent ( Wolf Log, ^'G^) ;
ergo nullam caufam, nullumque effeftum, qua tales , ulla vel obfervatio , vel experientia demonftrat , contra quam pronunciant Scholaftici.
181. Prognofis eft cognitio caufse,
unius certitudo ab alterius certi180. Nihil
eft
caufa,
fenfibus
cognofci poteft,
:
&
tudine pendet.
dari
cognitionis caufae
&
&
fluxus
cognitionis
principii.
aquarum fupra
tanto etiara
& vifcofita-
PROLEGOMENA.
aqu^
fitatls
eamque
velocitatem,
poffibile
182.
accurate
&
prsefagire
eft
ptomatum
exceilum
illum
fi
congeriei
noverim
determinare, licebit
tuto praefagitur
dimetiar navis
ita
45
certo
illa
congeries.
morborum ex fymptomatum cognitione dependet; veenumeratio fymptomatum nec plurium nec pauciorum
Diagnofis
a6^ualitas
feftus
feu illud
ptomatum
cognitio
diagnofim
&
caufam
effe
eorumque cum
inde cognofcimus
caufis
ea
alterius ef-
effe
ac proinde accurata
fym-
prognofira.
184. Slgnum
eft
vel adventus
vel prx-
conneftuntur cum
caufis, ut his pofitis caufse ponantur, vel fequantur; ergo fymptomata funt
figna caufarum prsefentium vel antecedentium
morbi vero funt fymptomatum connexorum concurfus; ergo ciim ex fymptomatis eorum concurcolligitur
terltio
(^Ontolog.
C)5i )
fed
fymplomata
ita
&
fus
connexio intelligantur
fymptomata
funt
morborum
figna
eaque
certa.
185. Princlplis
babilia
vel plures
morbus.
186.
^eque
pofitls
morborum
SI
"^
seque
cafus
jaclaatur
morbus
eaque
plus
eft poffibilis
poffibiles
duse
vel
in
miniis
iimul tefferae
quoniam
funt
36 modl
talis
diverfi
litas
,poffibIles
eft
quibus tefferse
ills
187. Vcrijimilitudo
quam
eft
probabilitas quae fe
habet ad certltudinem
in
ma-
ratione
ad
1.
Sic
tlngat.
fi
bium
eft.
1(^0.
Pof'
'
P R
46
OLEGOMENA.
&
efl:
&
certum,
Quo fundamentum
193.
bilitas
&: e contra
minus eft , eo minor eft probaex principii notitia deducitur eo mihoc principium in dato morbo concur-
probabilitatis
probabilitas qu3e
eft
194.
gnitio philofophica
a mathematica
co-
proportionata demonftretur,
omnimodam
haurit certitudinem
Wolf,
variet
ejus
contraftilitas
arterise
eadcm data
aut
vi cordis
trufiva,
e]us
aneuryfmatis incrementum refpondere duftilitati arterix , ea cognitio mathematica omnimodam certitudinem impertit philofophicse , atque utilitatem.
195. Inde enim fequetur experimenta eetiologiae refponfura efle; fic experimento fequenti setiologia poteft comprobari.
Sumatur vefica fuilla ,
humana ejufdem capacitatis , deinde appenfis iifdem ponderibus inveniatur
utra ex illis dato tempore dudihor fit , feu magis extendi fe patiatur : quo
fa6lo fi utrique aptetur tubus verticalis ad orificium ,
aqua ad eamdem
altitudinem affundatur, docet experientia tumorem fingularum fore in ra-
&
&
tione
duftilitatum
afU3e in
tubis
mentis altitudo
effe
quia
fucceffu
196.
altitudo
fed
qux
tumoris quantitas
advertendum
vefica diutius
&
cseteris
fi
deinceps diverfa
paribus
erit ut
fit
aquae pre-
eft
diftenditur
tumore generico
is
eft in
compojitus
ut
in
dolori-
,
duro , &c,
Caufa phsenomehi fimplicis debet feorfim confiderari antequam ad
caufam phaenomenorum concurrentium fimul deveniamus , fine qud cautela
plures errores in Medicina admittuntur
ideo tumor pulfat , quia per inter-
fico ,
pulfatili
197.
;.
valla
d^
ideo
rubet
maximam vero
c3etero-
rum
PROLEGOMENA.
47
&
rum partem
abforbet
&
vaforum
fupra
audae,
contradiiitatem
illum
excefliim
tumoris in-
efl^e
199. Cum autem non idem ex uno intelligat unus ac alfer , prout ille
accuratam vel nuilam obtinet Philofophise notitiam , quod eft dati morbi
caufa refpeftu unius , non ea eft refpe6i:u alterius , nec dati morbi caufa
abfolute datur nifi quae talis demonftratur ; quo pa61o demonftretur caufa
allata tumoris infiammatorii , vide fufius in H(zmafiatiqu& d& Cinjiammation,
nifi quatenus a viribus
100. Corpus omne perfeverat in ftatu fuo,
imprelfis cogitur ftatum fuum mutare ex lege prima univerfi ( Ncwton.
Leg. i ) , cujus legis nulla alia eft ratio pr?eter Dei voluntatem , adeoque
illa perfeverantia inter effeftus naturales non eft reponenda.
fit fecun201. Mutatio motus eft proportionalis vi motrici imprefl^ce,
dum hneam re6lam qua vls ilia imprimitur ( N&wton. leg. 2. ihid. ), Vulnus eft partium folldarum animalis prius continuarum feparatia mechanice
fada j fit autem mechanice cum vires ipfum' vulnus infligentes agunt ra-
&
tione molis
figurae,
velocitatis
&
fitus
qux
&
&
tione continui
contra<^iIitas
illico
labia
vulneris
feparat
&
in
circularem
multo
major fit gladii craflitie. Sanguis vehementer diftendens venam , vel arteriam nititur ad fibrarum ejus feparationem ,
aliquando fit ut fic vafa ut
aneuryfmata crepent feu vulnerentur,
203. Caufa vulneris eft vis fibras continuas ab invicem dimovens , major
earum tenacitate , feu cohsefione (158), adeoque cum vis illa dimovens
nunc intra, nunc extra corpus fit, ut vidimus ,
ea refuitet ex vi appli-
flexuram
diducit
Ita
ut
infixo
Intra
cutim
gladio
hiatus vulneris
&
&
cata
&
ut vi gladii
&
&
tatis
PROLEGOMENA.
48
qu6 minor
quitur
atque minima cohsefione concurrat , vulnus eft in eorum -fingulorum ratione compofita : fequitur etiam impoflibile eflTe vulnus , quandiu cohaefio
partium fortior erit viribus tiim imprelTis, tum infitis ad parte$ feparandas,
unde
tum
vafculorum omnia
tione
non yulnerantur
ciatur contaftus
interftitiola
vulneris
iabia
accurate replentur
ficque
&
accre-
ut amififus
refar-
falfum eft
non poni, nec abJata toUi, nifi pro cauadeoque principium proponatur.
204. Non minor debet efiTe cautela in Medico ut caufam morbi a non
caufa difiiinguat , quam in Judice ne criminis teftem pro au(5lore habeat
cum de vita humana in utroque cafu agatur ; nec potefi: hsec difiindio initaque pofita caufa vulneris vulnus
fa
vuhieris infi:rumentum
quae fine
accurata caufss & principii acquiratur notitia
& conftanti definitione comparari non potefi, Veram caufse ideam non
fliitui,
qui
illi
tolli ,
rum
nifi
difi:indta
habent
hiatus
&
ma
pri-
Ncwtoni ,
producitur ob virium excefifum ex lege fecunda^ nec innon agat
ftrumentum ad vulnus fufficit , cum illud ex fe fit iners
&
feparans
nifi
per vires
nifi vis
infligat ,
rior
&
fuppeditat
in fenfus in-
currunt
tio
eft antiquiflima ,
nifi Hippocraticam excipiamus , quse
erat quxcumque molejlia in corpore conftanS
notabilis ;
atque ufui loquendi Pra6licorum conformis : omnes enim morbi figillatim , ut apoplexia , pleuritis
fyncope^, dyfenteria , &c, vulgb per fymptomata fua definiuntur, atque
finitio
&
glaucoma
catarafta
fed etiam
vel
labes
eft
in
&
oculis
confpicua
immobilitate ,
ut
ut in
gutta
P R
G O M E N
L E
A.
4^
g.i;tta
&
ptoma conftans
&
&
&
faciei
didorfio
&
&
borbo,
rygmi , &c , vd alia fymptomata dolorem concomitantur.
207. Quoniam nihil efl: fine ratione fufEcienti , datur ratio cur certa
fvmptomata (imul concurrant feu coexiftant , aut fibi mutuo fuccedant,
adeoque conne<^antur ; illa vero ratlo eft ipfamet connexio organorum quse
tradlio
decubitus
&C dyfpncea
conftipatio
dyfuria
morbis afficiuntur, materiei morbificae quje piures partes fimul infedat, facultatum feu earum potentiarum quae ad materiam illam corrigendam aut eliminandam fibi mutuo auxilium praebent datur itaque connexio eadem quie eft
in
&
inter principia
ex quo
funt
mutationes
dum
adeoque
eft
fenfibiles
in
funftionibus
vel in
eft illud
yerum
qualitatibus
facultatibus tum
corporis ,
tum animae
tum corporeis , tum animatis
de quibus agenutpote morborum omnium principiis , antequam ulterius pro!.
mutationes omnes
.(152),
adualis
intelligitur
fymptomata
&
debentur
viribus
cedamus.
De
Vis
10%.
dicltur
quod
Virihus anlmatis,
in
72^2),
datur facultas
facultate
afl:
ibi
fe
adeoqwe
a^lionis (^Ontolog,
eft
caufa,
^ animalibus
aliis
propriae,
ali^e
&
&
&
&
eas
vegetabilium
funftionibus opponere
licet.
earum
citatis
effentia nobls
quarum
fit
ignota
nos
verum ea
ratione
ablegandum
ms eft ne pro rebus mera nomina tradantur ;
Smvagcs NQfolo^ia Muhodica, Tom, L
.
,
eflentia
latet
nomen
eflfet
gravitatis
vel ex eo
elafl:i-
quod me-
fi(5ia
ul
PROLEGOMENA.
50
ut
X,
ira
feliciter
aliis
&
fent
.
&
quarum
vires
adhibent ia-
Philofophis In-
quarum
elTentlam,
in theoria recen-
210. Nos pari jure facuhates homini proprias fola experientla cognitas
principia muharum fun6lionum
indagablmus , tanquam caufas efFeftuum
quin judicium noftrum de
eafque inftar Mechanicorum conftderabimus ,
modo , quo anima agat in corpus , Cartefianx , Leibnitlanae &. AriftotehSufHcIt ut nobis quotidiana conftet experlenc?e opinionibus interponamus.
appetltum , motum
tia ab anima tanquam prlncipio pendere intelleftum,
refpirationem , cum iUi motus prsefente anlmufcularem , motum cordls
diverfimode ea mutama dentur , abfente feu non agente evanefcant,
ta vel afFe61a mutentur ; quse certe ratio Mathematlcorum Princlpem Alphonfum Borcllum impulit ad credendum animam efle prlncipium vitse, (^e
motu animal. pag, i ) , quod fides
SS. Patrum unanimis confenfus confirmat , ( Pouget Catech, Monjp, P, I S. i ch. 2. ) ; nec diffentiunt quotquot fuere , fi Cartefianos paucos excipiatis , Philofophi, quotquot a Galeno ad nos extitere Medlci , maxime vero Riverius , Dulaurentius , Ba-glivius , Lancifus ,
inter Neotericos Mathematicos Cheyneus , Porter-
&
&
&
&
&
field
&c.
&
&
&
&
&
&
&
&
&
219. Facultas
movendi vel
cum
noluntate aut
quse
cum
cum
locomotlva
voluntate
duplex eft;
determinatur ad
alia
Libertas qusc
120.
Mo
PROLEGOMENA.
116. Motus
211. Voluntarius
a libertate
eft
pendens
quem malumus
ille
exfequi
ji
vel
invltus.
quam
omittere
{Wolf^
nec
omittere
3o/),
Fhilof. I.
confeendit,
ut
invitus
eft
gimus.
2.13.
eft
fpontaneus
vel coaftus.
224. Spontamus motus eft ille quem cupido determinat voluntate noii
repugnante , ut cibos jucundos deglutire in efurie.
225. Coacius eft motus quem appetimus voluntate repugnante , ut conatus ad egerendas feces in tenefmo , fcalptus exc.orians in pruritu ; illos
motus mallemus non appetere.
funt aciivi
226. Motus tum liberi tum naturales pendent a nobis,
aut a gravitate , funt
caeteri vero quos ab impetu corporum reciptmus ,
non affuttos.
pajjivi.
Rurfus aftivi dividuntur in affuetos
&
&
cum
difficultate
&
attentione
dum
ut
quis choreas>
228. Affuiti fiunt fine reflexione 6c cum aliquali levamine, five vjgilemus , five etiam dormiamus. Sic mulier incogitanter verba deblaterat
cbriofus propofiti omnis immemor vinum deglutit , fcabiofus dormiendo fe
fcalplt.
feu
arbltrarii
vel
230. Indifferentes funt illi quos utrum omittamus vel exfe-quamur nen
intereft , ut ambulare a dextris , finlftris , vel qulefcere.
231. Necejfarii vero quos animi pathema determlnat , vel confuetudo di'
^at, verbi gratia, tlmidi ex bombardae explofione contremlfcunt neceftario ; Iracundi ex injuria accepta fremunt , nec cohibere fe pofliint ;
naufeofi ingrata medicamina exfpuunt 5
ob aftuetudinem garruli a loquacilatc
multum
ut
alii
manuum
crurum
alii
latentes interni.
infciis
& invitls
quan=
&
non
ut
ad lucem
Infcils ,
233.
rios
6>c
dependentes
ut refpiratlo
oculi dlreftio
deglutltlo
ad objefta; Imo
fiimme
affuetos,
vel a^voluntate,
reflexlone,
fa-
invitis,
neceffa-=
vlglha in
&
,
nobis infciis atque invitls perfici.
234. Libertas eft facultas agendi confequenter ad voluntatem
tatem , feu quse determlnatur ab idels boni vel mali diftinills ,
telleftum perceptis
agit
anima
cum
&
&
revocat
nolun
per In,
comparat.
ideoque
organis imprimit;
A.
alia
efl
moven-
libertas
alia cogitandi.
di,
Natura
2.3 5.
non
11
cum motum
&c
G O
P R'0 L E
52
parat
eft facultas
confufis
impetus
ab
aliis
& averfationeni
ideis
boni vel
inftinftus,
ma-
coecus
vocatur.
mundo
puris
pr^efie
univerji
dicunt quidpiam
&
qualitads
ut
cum
indolis
dicitur in
^ natura infitum
cum
ut
tra<5tant
de
n^atura fanguinis,
fanitatis
ut ciim
piam
efle naturale,
&
&
limum
eft.
238.
Cum
reclinatio
lo
nobis infita
libertas
nullus
Sc
ftrse vitse
licet
inelu6labilis
fit
&
tollatur;
fic
etiamfi
felicitatis
feu neceffarii
id prxftat
utiles
funt,
coafti
6c necefTarii
videntur
laatura
definitur
&
neceffarios;
.re
alibi
convenit in his
fic
ait:
ipfis
&
nec quo
artus pro lubitu movemus , fed neque quis mufculus ille fit ,
palo agere poflit moventi animali cognitum eft; ciim nonnuIlOs mufculos, ut popliteum , quidam Anaton^ici peritiflimi ante nos ignoraverint
nihilominus tamen omnes homjnes .ipfius genu articulum fimul atque voluerint^infleftunt. " Galen. in VII. Epidem.
239.
3j
Nonnulli quidem
trantur,
aliqui in fpiritu,
tuenties.
Aft
utr^im
unam
aliqui in
effe
corporea an incorporea
vis
fta-^
3J,,
re--
P
^
j5
R O L E G O
A.
53
tet
fuifTe
&
&
&
de
1.
lib.
ien.
fymptom.
caiijis.
morborum medicatricem
appellat.
&
&
&
naturam
omnia
prseterea
fieri ne-cefiitate
contendit
tefte
&
non folum
nec Diis
prodefiTe
Aureliano dc phreni"
Ccelio
&
.,
excepta
fpoliantes
&
intelligens,
faculratibus
^oluit;
ma
&
ex motu explicare
expungendarn docuit ; omnia ex materie
fieri mechanica neceflitate
fine motore, adeoque fato om-
&
omnia
gubernari contqndit.
Hc
eft in
fumma
fianH-.
54
non multum
RO LEGOMENA.
abludit,
nem
=*
mufcularis
ut refpiratio
a corporeis viribus
nequaquam
fieri poflit
illam
A viribus corporis fieri non potefl refpiraab anima fieri confequens eft.
fi omnis
materia refiftat motui ,
motus femel acceptus continuo in
tio ,
machinis decrefcat propter affriftus,
per aliquot minuta aequabilis non
poflit remanere ; verum refpirationis motus etlam in dormiente aequabilis eft,
paulo major evadit , licet machina pe6loris refiftat motui ,
ratione
affndius multum de impreffa vi deperdat ;
adeoque non a viribus corpoperfeverat motus refpirationis
reis, ut elafticitate , gravitate , impulfione,
fed ab anima.
?
244. Animae ineflfe facultatem motrlcem quillbet ad fe ipfum attendens
percipit , cum ex propria noftra oblervatione ideam potentise motricls acquiramus , ex obfervatione vero corporum ideam inertise primum derive"
&
&
&
&
mus ;
gis
ita
eft
enim
corpori
efrentialls eft
&
illa
denfum
inertia
,
feu inadivitas
eo magis
refiftat
ut
motui
&
&
imo,
ut ait
GaUnus
55
bes
ai)
&
& ejus
* In homlne furdo
tnuto aftlones
ejus libertate fieri non dubitamus , li-
ci^t
&
ejus voluntatiji
nequaquam fimus
confcientlae
intuitive confcii
fuffi.-
cit
tiis
cludere pofTum
refle-
advertat fe velle , ( fe
movere) non efTe necefTarium ad hoc ut
velit (vel moveat) /. 2 de mot. animaL
propof. 80: natura
ter k voluntate
&
enim
agit
ut independenter a voluntate
tia alterius adftantis
independen-
confcienria
(iS^).
&
agentis,
confcien-
PROLEGOMENA.
,5
bes,
aut
oras,
aut diiputas
rum
aftionibus
nam
adhibes
adis ex
55
Pyraeo
omnibus
particularibus
imprudenter
cogitabundi fepius
peregerunt
cruiter
non
moventur.
quse
247. Nec regerant hoc difcrlmen effe quod motus voluntarios , etiatnfl
aftu dum fiunt, non attendamus ; attamen eos, cum fafti funt , ab anima
:
&
&
&
&
tum
te;
oblitus dicat
qui
&
mente errant
tus voluntarios
&
membrorum motum
feu delirant
obeunt;
loquuntur
fed ne hi quidern
vocem
fieri
abfque volunta-
&
&
A.
motus human^ machin9e anlmae efle acircribenmotrici , licet a voluntate non pendeaat , feu nobis
requitur
potentiifi
peragantur.
invitis
Qui
prurita laborant
gravi
&
ad ufque cruentationem
decreverit.
Lippi
il!i
id
non
licet
duftu
fenfitlvi
fe
voluntas
fcalpere
afFefti
diverfos
feu anpetitus
cupidinis
dolorem fcalpunt
pforophthalmia
iieri
R O L E G O
5^
indices inftituunt
eft,
meticulofi
maxime;
celare vellent
quis
vel averfatione
cupidinej,
motus ab anima
fieri judicamus quos boni vei mali perceptio determinat, quique huic perceptioni
hujus motivi inteniitati refpondent , ita
crefcente crefcant , mutata mutentur ;
ut hac perceptione celTante cefTent ,
iilud enim eft alterius efFedus , cui proportione refpondet ,
ex quo hujus effe^lus produftio potefl: intelligi ( 157. 170); verum tremor a periculo imminente feu a perceptione mah etiam moralis proximi determinatur
corpus autem ab ilio malo nequaquam afficitur ; quis enim fanae mentis
crediderit corpus magis affici mechanic^ a vifu fenteiitiae lethiferse , quam a
vifu diplomatis venialis ?
prout periculum gravius efl vel levius , fymptonfiata metus funt graviora aut leviora, cseteris paribus, atque periculo cefTante
cefTant , &:c :
venia reo trementi nuncietur , tunc liber a majori metu,
fi
minoribus maiis attendere aptus efl, adeoque mutata perceptione mutantur
motus
phsenomena
praeterea cur anima extremo periculo percita hifce
motibus hoftium & adflantium commiferationem fibi conciliare debeat
lilos
&
&
&
&
&
&
poflit
Numine
inftituta
unde
ut gentes etiam
fit
videantur
ut
humana: focietas
qux loquelam
&
vocem pathematum,
caritatis
articulatam
fummo
fune colligetur
aliarum
non capiunt
intelligant
&
horum motuum
caufa
eft.
252. Ex his liquet cur homo motus in fe ipfo moraliter necefTarios fupprimere non pofTit , licet ab anima pendeant.
Etenim homo ineluftabili ferme neceftitate ad fehcitatem , feu conftantem
voluptatem propendet ,
impoffibile eft.ut fibi malum , qua malum judicatur , inferat, feu ut fe odio profequatur, docet experientia
confcientia ;
veriim funt motus in homine moraliter necefTarii , ut motus refpirationis, motus
&
iique continuo
&
&
cordis
urinae egeftio
alii
potiffimum
per intervalla
in dyfuria
&
&
meti
P R
raentise proportionalis
verum
A.
5t
^eficit
mus
G O
L E
illum
minutum unum
per
iine
jam
&
imminet fumma peftdri anxietas, adeoque anima metu contiirbatur , &: fi non fponte noftra fed aliena vi cohibeatur , ut immerfione in
aquam, vel laqueo collum vinciente , illam violentiam ne per unicum minutum tolerare pofTumus ; atque ciim pericuhjm tunc temporis velociflime
dentibus , unguicrefcat, vel uno temporis fecundo animal fit ftrangulatum
virium
exfolutionem
ufque
ad
reluftatur*;
atque
horrendis
conatibus
bus,
exhauriat
fibique
mortem
paululum
vires
citius
laboribus
,
accehifce
fi
etiam
leret , non minus in hoc mortis periculo fatius efi: anceps experiri remedium ,
quam nuilum , huicque legi potentia motrix obtemperat. Patet itaque eo magis
conatu utili abfl:inere , quo conatus iile ad vitam
efie impoifibile a motu
utilior aut magis neceflarius judicatur. Neque enim omnes, ait GaUniis de
motu muJcuL ad moriendum funt proclives , etiamfi infinitis malis confliftenqui eo progrediuntur abire e vita cum fummo dolore nolunt.
tur,
254. Millies experti fumus ab ortu quod, fuppreffa per aliquod tempiu
refpiratione , orta laefio &: anxietas folveretur dein refpirationis magnitudine vel numero adauftis videlicet ait GaUnus dc dyfpnaa , /. /. omfacultatem ei fubfer,, nis velox motus propter urgentem fit utilitatem
robufl:am , fi nulium ex organis relu(S:e5, vire valentem , hoc eft, integram
tur; poflibile eft quandoque utilitate multum urgente, etiamfi facuhas mode rate debilior fit, motum fieri velociorem ; fi vero amplius debilitetur, non amfed denfam magis pro veloci fieri a^ionem;
5, plius poflibile eft fieri velocem,
exiftere caufam diximus , prioris fcilicet
denfitatis
aftionum
unam
omnis
enim
enim
illa
urgente non amphus ceflare ; fufiiis
aftionis
defe6tum
coguntur
,
in
Puljibus
lihro
de.
funt
omnia
hsec
demonftrata. " Sic GaUnus ; atque
5,
Isedimur,
'
&
&
&
&
cum
cumque ab
illo
tudinis hos
motus
pariter
cilius
eft;
fic
vel
conatum
iteramus
vi
paribus circumftantiis
in
motivi
praeteriti
feu
ut-
aflfue-
quod quo
eo illam intermittere vel illi reludari diffiqui propter aliquod levamen olim expertum aflueti funt niiUi incogitantes
certos geftus exerendo ,
inviti eos exe-
<Elando,
efle
motus
&
&
eo pertinacius aut majori neceflitate , quo longior eft confuetudo, ac quo motus ad vitam eft magis neceflarius. Hinc licet concludere
Sauvages Nofologia Mcthodica, Tom. L
motum
H
runt
mortem maturat,
rlnt
veriim
&
etiam rationali non fieri, fine jure deduciim ipfamet voluntas, quam ani-
cum,
faepe hallucinetur,
8c ipfa volenti
quot funt qui prse metu minoris pericuii in majus feferunt prsscifibi
pites
noceat
5^
motum
R O L E G O
P
cordis
A.
dlfficirius
iin^l
pofTe
&
&
&
gere
vix
pr3&
ii
manibus
decreverint
habeant
id
fal
abftlnere pofTunt
&
attin-
etiam in-
allo
&
non cogltantes vorant ; qui tabaci plca laborant, illi licet acri ftudio immerfi pulverem naribus infplrant , pyxidem, quam confuho abjecere,
tentse
in
confuetls facculis
256.
&
Si
mufcuH
cupidinls
incogitantes inveftlgant.
quorum motus
dl(51:amini
horum motus
conformis
eft
fumme
fenfibus
necefTarius
noftris
ut
dudum
vifui
non
afTuetus,
pateant
ceflitate
fieri
videtur
licet
&
&
tate clrcumftantiarum
laffitudo,
cum
cum
&
connexionem percipimus, quia ocuUs noftris fubjacent , dum interea mufculorum ulnse his motibus infervlentium nos latet contradio , qula lUi mufcupharynli ocuUs non fubjiciuntur ;
idem diftum efto de mufcuiis laryngis
gis, quorum plurimos nequidem exiftere, nedum moveri noverant antlqui Anatomici ; quls autem dubltat quiii apte
concinne pro dlverfitate tonorum
articulorum vocis , iUi dato ordine ,
data vi contrahantur , tum anlma volente, tum pathematis afFeda; adeoque quin motus
mere naUberrimi
turales ab ilUs exerceantur, qui nobis tamen per vitae totius curriculum funt
ignoti, ut ignotse hadenus omnibus fuerunt chordse vocales lUuft. Ferrenii.
&
&
&
&
&
&
258. Non,
PROLEGOMENA.
-258.
Non mirum
itaque
ii
mufculi cordis,
5^
quorum motus
niii
cafuni
palpltationis
&
&
&
neceffitas exegerint.
Nec
&
nit
cundata.
2 59>
firaui
la
Ad hoc
ut
concurrant
cantus
faltus
\n
,
deat
audiat
ullo
^*^
&
&
&
&
id eft penes eos eft non afcendere motu fuo proprio , atque naturepugnat , verumtamen afcendunt ne graviora ferant infortunia : non
voluntario fcabiofus fe fcalplt , nec fponte , fed coaftus ab anxietate , quam
fponte,
ra
fedat
quos natura
ciet.
thodis non eruditi fint , nec de vero , aut falfo judicare fciant , nec fine
odio erudiri fe patiantur ; " Tales funt noftro xvo , qui fi rationum momenta pacate audire velint , ex eo quod Galmus , Riverius , Stahlius plus
anim^ , quam par eft , tribuerint , ipfi etiam quod juftum eft
de-
&
H
* Narrat Gaknus fe pedibus
puliHm.
iter
bi-
2.
fomno tamen
fe
P R
6o
G O
L E
A.
&
&
&
&
&
^,
3j
fufpe^ta habet
35
rum
fufpe^la
verum etiam
fludet avertere
non
fapiens
De
fcepticus
efl
modo
/.
d&
Viribus inanimatis^.
meridiana
clarius
ut vegetabilibus
elt
dari
foffilibus
&
anima.
261. Facultates llte funt gravltas , cohxfio, feu attraftio , elafticitas;
quse ex his pendent eleftricitas , putrefaftio , fermentatio , calor , rarefaftio,
tur
&
diffolutio
condenfatio
&
&
&c
homo
vegetabilibus
generationem
efl: ,
atque
communes,
illse
ut
caufse fufficiunt
nutritionem
eo difcrimine quod
illse
fecretionem,
in animalibus adju-
&
39
poteft fatisfaceie,
aft
ad animationem,
feu animalium,
&;
ne minimi
P R
'35
quidem
infefti
j,
que htcc
y,
Geometrarum
263.
eft
vitam
omnium
L E
G O
explicandam
fufficere vix
fapientiffimorum &c
in,
A.
unquam
6i
crediderim
at-
mechanicis verfatiffimorum
univerfalis fententia.
Quantum motus
poffibilis
fit
in prse-
&
&
55
finitas
expreffio.
3,
3,
&
geometrise viribus,
3,
id
efl,
,3
fuam prodere.
,3
3,
&
&
cujuslibet
animalis
Omne
viventis
vacua
(Qnihs
funftiones expllcare
efFutire
&
ignorantiam
265.
machina
efl
corpus
corpus,
mafTam
ab
tur.
alio
quo elafticitas magis a perfefta recedit, demor^ftrat s^Gravefancorpora perfefte elaftica de fua motus quantitate amittere demonftrat (^Wolf Cofmolog. ^CS^. Cum itaque organa corporis humani fluida fint mollia, &: elafticitate fenfibili deftituta, atque firma, ut cerebrum ,
pulmo , hepar , adeps , imperfeftiffime fint elaftica , certum eft maximam
virium ipfis impreffiarum partem continuo deperdi.
266. Vegetabilia vafis aeque elafticis, ac homo , prsedita, &: lifdem aeris
ambientis aftionibus ac nos expofita , tantum vegetant , fecernunt , nutriuntur ,
aeris
generant , atque horum omnium motuum ratio in adione folis ,
major
dc ;
eft
imo
&
&
quia vegetationis
&
fecretionis
&c,
intenfttas eft
fohs
unde crefcente calore crefcunt , & decrefcente, ut hieme, decrefcunt illae fun<5liones: verum motus mufcularis cordis,
peftoris, artuum nequaquam refpondent adionibus folis , aeris &C aliarum
virium corporearum, fed refpondent motivis ab anima perceptis, ejus cupidini, averfationi, voluntati
noluntati , adeoque funftiones animales de-
&
PROLEGOMENA.
62,
&
&
&
&
&
qaovis minuto
&
fim crefcit
velocius
folito
ut antennarum
moverl
motum
di
ceflare
innumerls
cordis ab
cum
cor
obfervatis conftat
anima
vel fufflaminari
corculum identldem
deln vero
exerere
vult
in
,
anlmal
facultatibus
tefte
&
Lijier
6um
velut ex
illius
ipfius
ftrenue
arbitrlo
&
obfervat IUarum
motu
^qualla a
homo
ille
Br. Robinfon
h(zc
Cochleis aglt
ds.
ciam
mutatur:
incalefcit:
&
in
per
14"^ circiter:
motus
bismllle
motum
per
minuto
fationibus in
ter
vel
eft
affefta
vel
inten-
&
&
lefte
&
afficiatur
paralyticis
perculfa,
ut
cachedicis
iia
&
tum debilitate
tum dolore , ut
In
foporofis
chronicis
hydrophobla
diris
inconcuffimi manet in
viduum
&
contriftata
in
convulfivis
fed in
ut in
ipfis
delirls
febrilibus
&
evacuatoriis
;
tum metu
tum moerore confumpta, ut in
inflammatoriis
morbis,
dolorificis
ut
mania, melancho-
adjungi.
169. Non folum itaque direfte probatur animam , utpote corporis amlcam , pravo ftatu molefte affici , adeoque cum potentia motrice fit prsedita,
&
170.
Sic
PROLEGOMENA.
tuffis
Sit
VJQ.
norunt omnes
fiftere
jnonibus effufum
peftus illapfam
vel
exemplo
iti
eam
6^
&
pulverem
vel tubercula
in fublta
aquse
la6lifve
phlegmonem
^am
&
per velocitatem fuam initialem muhiplicetur atque conferatur moh tomachinse concuflse per fuam velocitatem multiplicatiJe , immenfa certe
difparitas ;
ergo impofllibile eft a mole guttulse hanc fuccuflionem cor-
tulae
tius
efl:
poris
fieri
motum
certiflimum fiquidem
&
in
in
eft
&
&
veficae
fedtio
non minor
amplior
eft vi
eft
tubuli
viva ponderis
feftione
dum
elevatur
&
eflfe
&
&
funt qui
dem
tales
faciant
leges quondam
verum ufquequo
inveniri
leges
pofie prsefumunt,
iUse
deteft-je
fuerint
ut
,
fuis
certum
dubiis
eft
fi-
theo-
riam eorum circa tuflBm , aUofque motus fympathicos eflfe principiis cognicontrariam, adeoque anti-mechanicam;
prseterea non arduum foret
probare leges mechanicas univerfaks non minus efle neceflarias quam Arith-
&
tis
meticae
2.75.
&
Si fluidum
fepofita, per
&
&
eadem
trans
quamUbet
fec-
in bafi
efl^e
tanto
prolegomena.
6a
minorem
tanto
fuperatur
pta
velocitate in
efte
principiis
&
&
mechanicam , ut alunt
nequaquam poffe , quod
prlnclpium dudum confutaverat GaUnus (242-256); atque fic entla citra
tuffim nobis invitis procrearl
neceffitatem
los
&
tantum motui
efie
fieri
&C n?quaquam
fenful miniftrantes
277.
&
&
fietus
fternutamenta
cantus
fimplex
crlmlna
&
ftertores
modulatus
quae fingula
ab
ita
ex
exfplratlonls
tuffis
Illis
nemo
ut
rifus
infinlta loquelae
dlverfae
funt
diftlnfta
aliis
&c,
cantante,
&
ofcitatlones
eft
tuffientem
cachlnnl
feu
fpecies
unlca
cum
clamores
&
&
determlnatum
determinata exfpi-
ridente
fingultiente
confundat.
&
trachese duftu
nervus
nulla
fibra
in
his
nltis
guttula nulla
fit
organa rlfum
partibus
mlniftret
quse
&
cum autem
tuffi
&
fingulis aliis
Illapfa in
Infi-
tracheam aquae
&
fi
ea omnla mechanlce peragantur , machinae enlm femper
necefquldquld agere poflfunt exfequuntur ; nuUa eft parlter ex mechanicls
ratlo , cur aquse guttula inter rldendum Infplrata tuffim folummodo conftan-
apta
fario
ter
excltet
quam
Imo
demonftrarl
hlfce pofitis
poteft
excltandam fore
furdum deducentia.
279.
Si
&
certa condltlone
compertum
farlum
eft.
eft
Illius
Cum
cafus
enlm
fierl
deleftum a prlnclplo
illo
fufficlenti,
intelllgente necef-
atque In
illa
maquam
alter.
P R
alter
determinari debet
280. Aquse
atque id
fcilicet
non
mechanicis
ut orificia
data enim
veriim in
ita
fieri in
fit
E N
A.
65
a princlplo Intelllgente
is
dimidia confueti
nifi
G O
L E
conftanter determinetur
pars
aeris
exfpirari
potefl:
&
incalefcens
quantitas
minus
duplo
ex legibus
effluentes funt
du-
infufficiens
exhalationi
&
&
&
fenfus vigeat
fi
jiz
(^Hi^mafiatique pag.
So^
atque ut fexdecies
^
duplo major aeris copia
refpiretur ( ibid. n, c\x ) adeoque fexdecuplo major vis impendenda venit , quod potentiam motricem exfolveret , nec efficaciter illi dyfpncese obtur aeris quantitas
major
viam
impendatur
vis
fub
ut
n..
circumftantiis
illis
iret.
&
&
&
&
gius intermittere
perientia.
tionem
Si
licet
convalefcentes
potentia
atque interea urgentioribus negotiis defungi , ut docet exparibus homo olim inde molefiiam expertus , fuffoca-
cseteris
minime impendentem
,
hyftericae
magnam
tuffim
excitabit,
quantitatem intercipiat
metuat
&
nimis
,
fenfibiiis fit
iliico
&
vividam
&
&
pro
fummo
pereelletur.
geftu expreffi>,
guttula aquse
ut funt
ut
minorem
aut ^eger
vel
delicatuH, pufillanimes
&
tunc ea-
dem
PROLEGOMENA.
66
dem
data vi guttulae nervos prementis , vel rara, vel nulla tuftis exoriatur.
catarrhofis nol:es pacatas fyrupus de papavere conciliare
phthificis
&
SIc
folet
non
materiae morbificae
leftiam toUendo.
vim minuendo
tuflis ,
mofin-
gultus quotidie
ceiTant
majori moleftia
neceffitati debeat occurrere.
ri
maU
titur
no
Gx-i^ds
fympathia
affeftibus corporis
ftatu lactetur
pariens moleftiam
dicitur
moleftias a caufis
perfentit
fociata
ita
confenfus Latinis
velcom-
integritate
ftc
robore
efl: ,
fed
ipfis
ut
ab ejus boadeo,
ejus voluptas
,
motrices,
facuttates
morbificis
&
forma dependeat.
non incaflum
ea
amovendis aliquatenus
&
commodiftime fi fint externae ; fic fpinam digito inpar eft , maxime certe
fixam dentibus , unguibus, inftrumentis aveiUmus ; incommode vero , fi fint internse , quia non ita prsefto funt mufculi &: organa csetera motus , nec via exifacile
tui
prseftant
Sic
patet.
nifi
fuerit
fi
premendo
venenum
epigaftrium
in ventriculo,
fola
vix
quidquam manus
vis
alia
fup-
proventus, uber
potus , quem fitis imperat , materiem demulcet , vel huic vehlculum fuppemufculi abdoditat , unde vomltus juvatur , fimulque potentia refpiratoria
minales adjuvant ; imo mufcull , qui truncum inclinant , ad hoc ut facllliis
ex ftomacho venenum cum fuo vehiculo poffit ellminari , nobis volenilbus
falivse
&:
liquidi
gaftrici
',
287.
Leges
itaque fympathics
&
quas apud
ut liber-
tas
natura
fuas operationes in
&
chlnas ftatu
&
fuls
vlribus confpirent.
phyficas
tur
tius
negleftis
csterls
experiundo conamen
quam
anceps po-
nullum.
291. Lex quarta. lUa organa ad operationem concHrrant, qus fini obtinendo magis apta funt ,
in gravi ac urgenti perlculo labor fit continuuSj
&
in
intermiffio
laborls,
vel
remiffio
ad vires recupe-
randas neceflaria.
2C)2.
allquot attullmus
(151.
2.56.
280.)
&
funda-
PROLEGOMENA.
damenta
plura
fequentibus prolaturi
modo
bina ab
6^
Illujlr.
Boerhaave
mutuari liceat, Vix alieni quid natum in vivente , aut extrinfe-cus in illud fufceptum , furtim licet , ipfa ftatim 'fabricae conditio , falli nefcia
raotus excitat , ad expellendum , quod mora noceret ; ad mitiiicanda
qus molimiafpera ; refolvenda fpiffa ; ad diflfoluta nimis cogenda.
,
quas
na vomitus , aliarumque expulfionum per alvi, vefica^, cutis vias
excitationes ,
attradionefque , humorum ad fedem mali , ut diluat
abluat , detergeat , leniat , proturbet , noxiam
Qui febriles impetus , ut
enervent
aflimilent
materiem peregrinam
expellant,
,
invertant
maturent
,
,
ut
corrigi
nefas;
vel
fecernatur
fincero
quod
denique , u* , novis
mali;
,,
iifdem
affuefcat.
Febrim
laudamus Medici
turbata
dein
ferendis
natura
,
5,
inilrumentum feiiciffimum , quo natura perficit mille morborum acutorum
diuturnorum , aliter incurabillum , fanationem perfeftiffimam , &c. Gut
&
,,
fed
membranam externam
,,
pebrarum mufculum.
,,
primit
fraftum.
firvhute,
tuto
ejicit
bulbum
Ille
exprimit laticem
certe
attingat;
tenellam
Isderet
fidelis cufi:odia,
\mc
oculi
&
illl
facile in
Or&t,
ammum
maximos
de honore Medicl
inducunt fuum ut
cum
atque
vires
&
animum
elevari
bus
poffit
excruciant
ponderibus appendendis
,,
eumdem
,,
ftrat
fed
praefiiare , neque unam alteri prasferendam eife ; demonBernouUi Hydrodyn. pag. i6'6'. Hijl. de V Acad. des Sc.
lyoj. pag. 100. Atque in machina hydraulica perfe6liffima , cum maximum quem poteil: effeAum exerit , vis abfoluta fluidi motoris efi: ad vim
fiuidi feu ponderis In motum a6li ab illa, feu ad effeftum ut lyem ad 40^
circiter, ut ye ad i^
ihid. pag. /95. Seu maximus effeftus ab impulfu
fiuidi efl: ad potentiam abfolutam , qua machina movetur , ut 4^^ ad 2^^"^
atque fi perfeftiffima fupponantur humana machinamenta , in his tamen
movendis ex feptem virium gradibus fex fere abfumuntur antequam effe6lus
oriatur ad propofitum finem utilis.
Qus ciim vera fint , quanto in errore
effeflum
Celebr.
Z?.
verfantur
tia
ilii
qui ex
motus cordis
ducere conantur.
machinarum
Quam
dlfpofitione
&
multiplicatione faspe
ficti-=
&
pulmonis
fa
P R
68
falfis
innititur
P''^'
'99'
principiis
me
294. Piget
vide
O M
G
E
A.
quam deploranda ars rrtedica quae tam
Euhr, Mem. de rAcad. dc Berlin lySz*
L E
///.
,,,,,..
ut gravitate
figillatim
mans
fum
noftri
hinc
fit
ut illico gravi-
humi procumbant , qui fyncope corripiuntur , quia ceffante illico omnium mufculorum contra6lione , nil obftat gravitati ; veriim quandiu viget
ut dum ftamus vel ambulamus , ea gravitas a vi mufculari
illa contraftio ,
ta^e
multiim fuperatur.
promovet ,
vis
Sic
&
gravitatis
&
pha
la
in
abdomine
effufa
perperam adfcribunt
gravitate
in
cadaveribus
quam
in
vivis
fo-
animali-
nec vi mufculari, nec gravitati tribui poffit. Vis elaflica efl: sequalis
quandiu elater ulterius comprimi vel inflecli potefl: ; adeoque
,
perfl:ante vi premente in eodem gradu,
vis elaflica cum ipfa premente in
quilibrio permanet.
ilitutio
vi fleftenti
Hoc ignorare videntur qui motus alternos vaforum a fola vi elaftica de-
ducere conantur,
qui etiam , ad huius figmenti defenfionem , elaterem
perfeftum in vafis fingunt , ut horum motum perennem explicent verum praeterquam quod abfurdum efl: efife eumdem eumque perfeftum , feu maximum
&
gradum
elafticitatis
&
cerebro
&
in diverfis
renibus
&
ejufdem hominis
placenta
tendinibus
vafis
&
&
adipe
folidis
aorta
ut
&
in corde
lymphati-
&
hominibus , wt in foetu
adulto , cum tamen vel
Quis
placents contaftus contrarium doceat
non videt ea vafa fortius ab ira , debillus a metu moveri , licet elafl:icitas
eadem fit ; atque proinde , fine ratione , vaforum motus ab elaflicitate de-
cis
irno
kviffiraus
duci,
in
pulpae
diverfis
cerebri
Mirum quod
in
&
vafis
PROLEGOMENA.
&
69
motum
mfar^lis
&
&
&
Aci. Acad, Bonon. perfe^a elafticltas non nifi maftis indefmite parvis , iit
quam tamen mollillimis &: maximis vifceribus nomolecuiis lucis competit
:
adfcribunt Theorici.
ftri
Qus
296.
impulfionem fpeftant
morborum convulfivorum
fufius
profequemur
dum
agetur
de
non ex motu
&
Docet
experientla
cujufvis
procacl
epiftola
6i
ex
fpafmodicis fere
irafci,
omiftb
plures
ka
homlnes ex
ut
ex
refponfo
omifta
febre
alterius
qaem
calore
oderint aut
ex confpefta
motibus violentis
falutatione
corripiantur
prlma
implngunt ,r 5i vix ferla refutatlorefponfi fint mers privane digni funt; nam ciim omlffio falutationls
tiones feu nihiium , ea machlns utcumque folerter difpofits motum im
pertlre pofTe , abfurdus qul dixerit
verum eos motus independenter a voergo
luntate fieri norunt omnes , unde primi Irs Irapetus non Imputantvir
evidens eft eos prlnciplo Interno tum fentlenti tum moventl tiibuendos efle ;
verum in Ira motus cordls ingeminatur , febris fugax accenditur , refplratlo
velox &c frequens exeritur , adeoque illud prlnclpium motus hl fenfus magnum habet in cor
pulmones imperlum.
297. HIs argumentls preffi Pfeudo-mechanlci In Scepticorusn partes tran
feunt ,
hls reponunt nobis ignotum effe prorfus moduir. , quo in corpus agit anlma ; verum non magis fcimus quo pa6lo agat ilia in motlbus
voluntarlls ; anne inde fequltur eara non agere ? nec magls hovimus quoin
&
&
&
modo
gravltant
elaftlcltas,
elateria
&
&
&
l %
5>
<^^s^^
R O L E G O
70
A.
&
&
&
.,
Averroe
&
&
num
fas intelligeremus
his itaque
cleare conabimur,
De Morborum
prmcipiis,
300. Ph(znomenum Id omne eft quod in fenfus incurrit , vel inde quam
proxime deducitur, Boerhaave Infit. 8y6. Morbofum ph^nomenum , feu
fymptoma , eft quscjumque fun6lio vel qualitas , quse alio modo fe habet
quam
in
&
a fanitate alienum
quidquid evidenter mutatum
viribus
inanimatis
a
mutantur
feu ab
Qualitates fsepe quidem
,
fanitate
obfervatur.
feu
communes
quas
exiftere
cadaveribus
in
vel
funt
nulla
ficque
etiam
vel
excitari
qualitas
eft
non
poffit
vitiofa
cadaveris
&
&
&
&
fieri
efle
unde
principio
agunt.
tur,
efle
patet
principia
Si
quis aeri
cijtis
ficcitas
eft
v.
g.
&
afperitas
ift^
vero
fuerit
ut
aiunt
neceffitate
expofitus
,
vegetabilibus
mere
digitorum
rigiditas
8c
inhserentes
quidem a
mechanica tantum
illse
mechanicis
vaforum conftridionem
cutis
tum
combinata
faepius
frigido
principiis
^condenfationem
animalibus
omnium
diriguntur
intelligente
evidens
tum
vires
morborum
hinc
adfcribendam
pallor
refiftentia
ad
frigus
motum
nec
PROLEGOMENA.
71
refiftentia
&
&
Veteres
pit
quld
cum
materia morbifica ;
intellexerint
fic
rlce
ciim
dixere
morbum
ut dolor ventrlculi
ejjc
naturce,
luclam
vero funt naturs conamina huic veneno mitigando , vel ejiclendo apta, ut uber fallvce proventus, cardialgla , quee ventrlcull conftriftlonem denotant , naufes ,
vomitiones , quibus cum muco gaftrico venenum foras amandatur : Ratlone itaque cauf^ alia funt fyw.ptomata materia
morbifica , alia vero fymptomata naturcs, adfcribenda , ex horum concurfu
tus
alia
,*
&
morbus
eft
confiatus.
303. Omnium^ itaque fymptomatum prlnciplum eil: vis quscumque fanum hominls ftatum Ita mutans ut ille miniis perfeftus evadat feu vls fanas fundiones
qualltates Immutans In allas ; nulla enlm mutatio fierl poteit fine vi motrice, vel refiftente
quia omnis mutatlo aftio eft , cujus cau,
:
&
fa
vis
efl:.
fus
conjefturali vel
ptcmata
fymptomatum
feu In {^n'
&
priora
quse vel
fym"
funt
ex quibus fcilicet
fymptomatum poffiblli.tas intelligitur. Sic In perlpneumonia omnis mutatio
confpicua in funflionlbus , ut tuffis , febrls , dolor , exfpultio eruenta , fudor, jaftatio , &C, &: in qualitatlbus , ut calor , rubedo, humlditas cutls,
&c , fymptoma eft ; omnis vero aftio interna , ut arterlarum pulfus
puhnonum conftrlftio , dilatatlo , crucwls in puimones impetus, fluldl nervei Influxus , atque omnls mutata tum fluldorum tum folidorum difpofitlo ,
ut fluidorum vifcidltas, acrimonla , folidorum tenfio , laceratio , &c , eft
fymptomatum peripneumonlae principium internum.
Ex his prlncipils atque caufis aha funt quae nocent omnino corpori, ut.
aftlo venenl , cacochyliae , vlfcldi , acris , vulnus , preffio externa , verbo
naoblces &: ftimuH ,
ea noxia appello , ut diftinguantur a Hbertatis
,
pofterlora funt
principia interna
&
&
conatlbus
turas
men
fi
qui
non eventu
venenum deglutltum
llcet
fymptomata multa
faltem fcopo
funt
crltlca v.
utUia
g.
morborum
producant
ta-
prlncipla.
SIc
culi
vomltus principlum , occafio , fed noxla ; ventricontraftlo ad id expellendum, eft prlnclpium vomltus ejufdcm, itA
utile
&
eft
falutare.
305.
Ita
72
ut a
R O L E G
fanltate recedant
O M
ignis
A.
aqua
, anlmalia ,
fofprimas vias fubfiftunt: primae enim vise , notante Piicarnio ^ quafi extra corpus habentur ^
feu corpora extranea recenfentur , fi aliunde in eas devenerint , ut vermss
ita
vegetantia
filia
,'
aut
intra
ne
&
duratione.
307. Symptomatum gravitas sftimatur , cseteris paribus , ex ufu feu neceffitate organorum , quorum hasc fymptoma^^a fjnt fuufii'. nes {TiMtJ.de. Sic
palpitatio , fyncope, quas cordis motum Isefum defignant, funt fymptomata
graviora claudicatione , qu^ motum cruris isEfum indicat , m qurintum moquo plures funtus cordis ad vitam eft magis neceffarius motu cruris
diones ex unius organi bono flatu dependent , eo iliius oigani Isefio gra:
vior cenfetur.
jor
morbus
efi.
&
segrimonia
nuncupatur
non femper
in
morbis
tamen
innotefcit.
deiiris
;
,
>
313. Homo malum necelTaric) averfatur, quateiius tale ipfi videtur, adeoque in omni asgro datur sgritudinis averfatio, aut quod eodem recidrt
fanitatis cupido, quandiu fanse mentis ed ,
famitatem inter bona numerat.
&
..'-.,
*;
feu
JEvritudo
efi:
imperfeda funftionum
&
qualitatum
omnium confpiratio in longsevitatem; duplicis vero generis eft segritudo, materiaits feu vitiiim fluidorum
folidorum fi,
&
314. Ve-
ve confplcuum
&
rymptomatum
connexorum concurfus.
notabilium
&
feu
P R
Verum
314.
perceptio
G O
L E
E N
A.
75^
aut mali eft moti-
sgritudinis
confufiffima
llc^t
quo ad illud malum abigendum &: pro viribus impugnandum determinantur facultates motrices ; omnes enim cum partium fabrica ad totius coniervationem mire confpirant (113), adeoque cum ftatus partium mutari
poffit in meliorem a libertate , fi de externis agatur , 4 natura , ii de innatura debent adternis quaeftio fit , data mutatione morbifica , libertas
vum
&
verfus principia
morborum
interna infurgere
ut
&
&
316.
ad
in
Quonlam
Thcologia naturali.
vires
quacumque
(150),
polTibile
efi:
ut ill^
vero in ratione
aequalitatis fuerint , mors eft in
procindu : fi vero minores fuerint vires
materiae morbificae viribus naturse , eo minus eft periculum , quo priores
pofterioribus minores funt facultates.
vires materias morbificae fint
in
ratione
fi
&
illas quae funt harum virium prinnotum eft infantibus vires cordis minores effe quam vires omnium fimul mufculorum, circiter ut moles cordis eft ad moles alloruin mufculorum ; & qua ratione crefcunt vires cordls in adultis , eadem
cipia.
vires
Sic
artuum
in
illls
augentur
atque
uti
vires cordis
idem di6lum
Ita
&
vires
artuum
ganorum.
318. Quoniam potentla motrix
qus
omnium penus
&
&
in
farlitate
abfumuntur
alias
&
elTe
extraordinanas
fortioribus
les
vlres
reparantur
afluales
ordinarias
minores fuperrimt.
Sauvages Nojologia Mahodica,
Tom.
I.
qu^
alias
&
e6 potentia-
^iO.Quo
PROLEGOMENA.
74
Qu6
320.
fim in fanitate
facultas
eft
major virium quantitas In qiisdam organa mittifur ultra doconfuetam , eo minores Tunt vires potentiales , feu eo mlnor
fuperftes
&
aftionum omnium , adeoque &c vitalium imminutio vel cefmors proximiiis imminet.
312. Facultatis motrieis exfokitio malum efl pbyficum omnium maximum , adeoque qliod natura maxime cavere debet ; aft: pofitis caufis morbificis
integritati ,
circulationi, fiuidi nervei
fecretioni obllantibus , mors
etiam imminet , qus averti vel procraftinari non poteft nifi difpendio vituarium
fatio
eo
feu
rium vitalium , qus has caufas morblficas corrigere , vel eliminare contendant ; ergo five quiefcat ,
five laboret natura , cum notabilia vifcera funt
impedita , atque ad ea liberanda multum virium impendere opus efl , hinc
6c inde periculum eft.
323. Datur in anima regimen corporis feu facultas tum libertatis , tum
naturse , ex pluribus motibus , per ftrufturam corporis poffibilibus , eos determinandi , qui utiliores videntur. Sic nobis etiam invitis
fspe infciis
illa facultas velo palatino utitur ,
tum ad nares pofticas obturandas , tum
ad alimenta in gulam , aerem in os , vel in nares dirigendum , atque ea ex
illis
diverfis motibus ssque poffibilibus utiliorem pro circumftantiis eligit
eadem vero facultas in morbis ceconomiara animalem regit , atque urgen-
&
periculo
tiorl
occurrit.
fummis doloribus, qui fluidi nervei penum exhaurlquandoque illico motus cordis multum imminuitur,
ac veluti fufHaminatnr , flmulque omnes facultates feriantur , fit fyncope
ex qua excitati segrotantes fepe
morbis immunes convadoloribus
lefcunt ; qui fi labor
dolor perfeverafiTent , cum fummis conatibus illis
obiifient.
Licet autem fyncope malum videatur fumme terrificum ,
do324. Inde
rent
/i
flt
ut
in
perfeverarent,
&
&
&
&
&
conatuum
lem
&
feriationem
forte ideo in
produftam
ufque
a.
lemniter celebratam,
interea
,
vel
fufpenfionem
graviflimis
fuifle
eam motuum
plurimis
sgris
uti-
deliquium
&
bimus.
-quid
efl:
virium in
veluti
fi
refifl:entia,
nifi
quid-
orificium cor-
dis alterutrum obturetur ; certe tunc temporis una falus eft quidquid eft viverium in corde , fortius contrahendo
obice fuperando conftanter ,
hementer impendere ; licet enim ea luta non femper felicem fortiatur ef-'
feftum , adeoque eventu fit quandoque noxia , in fcopo femper falubris
&
&
ft.
Sic
fi
fugientem
profequatur
&
tranfilienda
P R
occurrat fugienti fovea,
adeoque lapitis
de periculum
L E
eam
is
Ratio
A.
75
prscipitis pericufo
fubire.
G O M
eft
incerto fe
facultas
percipiendi
nexum
veritatum uni-
&
taneum.
326. FacultAS
quo labor
BcrnouUi Hydrodyn, pag.
pounda
etiam
eam
perfeverat
ille
16"^':
dicitur
vires potentiales
Exercldum
fomno
his
317.
fic
abfoluta
&
pailu
go
segri
tia
peragitur
febre
efl:
impenfa virium,
quotidianis
reparari;
ailhmate
laborare d^icuntm
-
vel molimzn
dicitur conatus
maximam defatigationem ,
qus potentiam exhauftura
fi
&
iUi
labor qui
finis.
vero conatus
alicujus
gra-
qui inducunt
fett
318. Penitus exhauflis viribus potentise motricis , mors efl ; fed qu6 labor violentior efl:, eo cltius exhauriuntur vires iilas ; er^o eo citius cefTat
omnis a<^io ,
merito aiunt violentum non q^q durabile.
ut potentia
319. DificuUas operis eft, ut refiflentia obicis direfte ,
motrix inverfe ; feu eo quid efl difficihus motu , quo ab eadem vi impenfa tardius movetur;
data eadem obicis mole &c refiflentia abfoluta , ed
difBcilius efl , quo facultas , feu potentia motrix minor efl: ; fic quo majus
pondus ab iifdem operariis trahendum eft , eo tardius trahitur ;
idem
pondus ab operario uno , quam a duobus fimiiibus
fimiliter applicatis ,
duplo diflicilius movetur.
ut quantitas virium
330. DifTicuItas operis efl, ut hujus tarditas fimul
vi dead illud exfequendum impenfarum ; fic fi bolus in oefophago pofitus
glutiendus duplo tardius delabatur, iifdem vfribus impenfis , ex eo difiiculfed fi vires fimul tripio majores impentas deglutitionis duplo major efi ;
dantur , novies efl major illa difficukas.
&
&
&
&
&
&
&
331.
Si
impenf^
tur
obicum movendorum
feu his imminutis
eadem remanet
la tarditate
motus
difHcultas
errant itaque
iUi
&
ut vires
adauftis adaugea-
diilicuhatem ex fo-
qui
fit minor,
&: fimul vis impenfa major, difKculvis
impenfa
fimul obicis minor efl: vequo
major ,
,
locitas ; difficultas autem moleftia eft principii fentienris orta ex refiftentia
movendi & ex propria motoris debilita^e refpeftiva ; neque enim in machi-
332.
Si obicis velocitas
tas tanio
nis
major
333.
&
efl
difficultas.
major,
quo
ve-locius
&
movetur corpus,
quo
76PROLEG0MENA.
qu6
dlutius
moveri
Illud
conftanter
illud
potefl
fine
eo major
efl
poteft
facultas
movetur
nor
eft difficultas
334. Alacrltas
operibus,
feu
cum
adefl:
cilitas,
feu
eft
animEe
illa
&:
confi:antia
alacritas,
mania &:
illius
In
fanitate
refiftentia
&
,
adeoque eo mi-
ita
in
intuitive
asgritudine
difHcultas,
laffituda,
&
aliis
&
335. In flatu
nor quam in sgritudine.
adeoque
facultatis
efl:.
modificatio
exfequendis
difficultatem perfentit
fine
motrix potentia
feu
eo minor eft
feu eo facilitas major
,
fun(9:ionibus
mcsror adfunt
defatigationem
citra
defatigatione
omnes exercentur
fun6Viones
facile,
&
conf^anter
alacriter
&
multo majores vires urgente neceflitate poffunt exerceri , quod notum efl omnibus ; &: in asgritudine tantum quasdam
funftiones exercentur ; casters vero non pofTunt exerceri , ut in febrilibus ,
foporofifque morbis j quasdam vero exercentur cum vi folita vel minori
alias vero nequaquam pofTunt , ut in paralyfi ; ergo facultas in toto minor
eft
febrilibus
In
fine defatigatione
exercentur
res
menfes
tudine
impenfa
ut
fic
&
motus cordis
refpiratio;
pofTunt exerceri,
verum non
cum fumma
conflanter
&
vi
per plu-
major
336. Morbus eo
efl
&
facultas minor,
&
facultas
periculofior efl
naturje
&
&
&
&
&
cins5Iu.
&
&
morbus (307. 308) eo materies morbifica macum autem facultas fit limitata (316) adeoque eo citius exfolvatur , quo plus virlum
impendlt , eo cltius accedlt ad sequlllbrlum cum viribus caufas noxlge , unde
quo gravior Sc
jores
vires
brevitas
intenfior efl
obtinet,
&
periculum morbi.
339. Quo plus virium impenditur adverfus caufam noxlam , fimulque
minores funt harum virium effeftus fenfibiies, eo periculum efl urgentius.
Liga-
PROLEGOMENA.
fiores
arteriarum
exhauritur
citius
340. Idem
alio
modo
bus moventur
ita
vires
77
conatus
priori ca-
in
utut frequen-
&
periculi
refflentia
decrefcit- vis
vitalis,
imminuuntur.
qua^ ex affridu
,
fluidorum , quae ab iliis viri-
poteft oftendi
difpendia virium
quam
do
rem; ergo
cito
pulTus
proinde
ad
majoris
citoque
&
in
conatus
cafu
in
facultas
quam
&
majores
tamen
interea
refpiratio
&
virium
plus
evadent
vires
intenduntur
p!us
interea
adeoque
fiunt
&
intendantur
cafu
iliacis
alterutra ligaretur
fi
utroque
dum
arterils
motus cordis
fu fatifcent
in
quam
arsimal,
exerit
ambabus
cane
Ligatis in
'
vis
non
po/Iit impertire
fimplex impertit
fed
quam minores
ve-
vires
riim
in
affriiiibus
&
pulfus eft
debilis
&
terias
folito
fatigatio
tardius(33o)
major
&
fiat
folito
virium impenfa
infirmitas
verum auda
adeoque
( Graecis arrojlia
abolite
hffitudo
de-
fynonymum )
341.
in ipfum
Uno
organo affefio
poffunt
agere
poteft
vero
feu huic
auxillari
ob ftru6luram
tantum
aut fine
partium
quibus
debent
organum I^-
intendi
c^teras
minui.
Vires enim funt menfura vifae (311): debent itaque illse fumma cura
parcimonia confervari , quae ftne facultatis detrimento non poffunt abfumi
verum ut fatisfiat indicationi defumptse a vitio , feu caufa noxia corrigenda, vel eliminanda in dato vifcere, debent neceffario vires impendi; nam
fine viribus nulla mutatio , nec proinde correftio aut expulfio ; fi vero vi-
res in aliis vifceribus ad laefum non pertinentibus adhibeantur more fblito
vel copiofius folito, facultas exhauritur: utrique autem fcopo fatisfit , li
vires utiles impendantur
inutiles fupprimantur ; v. g. fit repagulum in
&
pul^
R O L E G O
73
pulmonarl
arteria
quod circulationem
adau<fl:a
poteil
repetita
aut corrigi
pulmonum
vel
fanguinis
A.
impediat
atteri,
repagu-
lltud
&
vi cordts
nifi
ar-
conftridione
pofterior
mortis
urgente
autein
periculo,
fuffocationis
vires
&
ftrufturam
propter
343. Verilim
cordis
&
quin
eum
linifter
alterna
aortam majori
In
infpiratio
fiat
&
rubedo
ut calor, tenfto
quia aftiones
motricis
potentiae
vi trudat
poteft
in
iterari
nec cordis
pulmonarem
trudere
adeoque necefiarium
eft,
ut
&
exfpirado velox
evadat
non
pecloris,
ut fanguis in arterias ab
,
adeoque ut pulfus vehemens , frequens
fitis ,
aliaque fymptomata fuperveniant,
machinam ab
machinse
illius
ftru(5lura
partini determinantur.
V. g. vires
ftomachi
lia
vires
mlnuuntur
cerebellum
cordis
artuum ,
venus filet
multum
vires imaginationls
&
vero artus
attentionis
infardum
menlngum intenduntur
aft
fenfuum organa
In
illico
fe-
vlres
cjeiera
increfcunt
foporofis morbis
in
vlrlbus cordis
cseteri
In
arteriarum
conatus cerebri
na dependent a
apoplexia
&
ut in
nerveo defrau-
fluido
daotur.
&
quam i6oo^
que
tribus
quatuorve
i6oooa pars
que
pars refiftentise
obftruila tantum
fi
exinde
non
nifi
quod ex
exigui
cum
pericuium
refpiratlo
&
ad vitam
adeoque fummi
decima , ut obftruftls
ortum eft tantum
&
,
parte
perlculum inde
glandulis,
impcditur,
qu^e
horum lymphaticorum
mefenteril
periculi
fit
vlvidi
omma-
neceifaria
aeris
fummum
conatus exfurgunt,
refpirandi
pars
exinde imminet
feu
datur morbus
acutiis.
&
funflionibus etiam
346. In chronids morbis non inveteratis xgri ftant ,
moralibus voluntariis, ut artifices fuis operibus, htterati ftudiis, licet debihter
Incumbvmt
quia
pauccc vires
in
caufa
mGrbifica
amohenda impen"
dun-
P R
duntur
fruflra
dendum
&c
347. In
virium
348.
virium
A.
79
temporis
tunc
fi
imDgJiditur
externis negotiis
fano
vires
potentialium
at
in
amoliendo
vitio
rffcumbendum
ali^e
deambulandum
iinde
,
lu-
fmgulis
aiunt
pars
ejigua
in
quo morbus
quo ab initio fuo remotior , feu crifi propior.
morbi periculum minus efl: quam In vigore, quia initio faimpenf^ funt eo
fmgulis diebus
gravior
efl:
non fuppetunt.
flatu
feu
vires
&
fiandum
ad
aegris
&
contra niultum
acutis e
G O
L E
uberlus abfumendce
major pars
facultatis,
&
Initio
&
fomno
&
ufquequo correfta
fuas refarciat.
fluidi
dente
nervei dijftributionem
convakfcemid ^
pulfus
natura quiefcit
viftrix
fenfim
reftituit;
qui plenus,
fic
&
confuetam virium
febricitantibus
in
tenfus, velox
frequens
acceadeo-
&
vires artuum
,
mollis^ parvus evadit ,
e contra crefcunt , ita ut fenfim le6lulo fuo iniidere , in alterutrum latus
dormire , dein furgere , ambulare , opificiis , ftudiifque incumbere , acutias
aiidire , cernere , folida alimenta coquere , &c , valeat.
flituto
&
&
fic
net
fymptoma individuum
tioque alternis
&
fcilicet infirmitas,
debito paflu
qux fomno,
quiete
exerci-
tollitur.
Doftrina virium adeo ad disetam praefcribendam , ad medicaminum praefertim vehementiorum ufum , nec non ad morborum theoriam , necefTaria
tanti in medicina momenti efl , ut mirum fit nullas hac de re traditas fuiffe
ex profefTo regulas, quas tamen mechanica hodie i^, a Medicis commer-data fuppeditat ; prsecipuas attulimus , quas vereor ne Philiatri ut obfcuriores
negligant , &; Geometrse ut nimis claras
cuique obvias contemnant.
&
C L
351. Morbi
funt
A VI
C L
U M.
S S I
connexorum eon-
curfus.
Symptomafa magis obvia & fimul conflantlora agmen ducunt, & morborum charafterem effentialem conilituunt , eaque vocantur pathognomonica, feu charafteriflica.
Signa charafteriftica
&
funt
triplicis
ordinis,
in
fundionibus, excretionibus
qualitatibus.
'
Sl
PROLEGOMENa.
8o
aut refpeftlve
ad
artus validus
fomnum
cltfa
Teu
Si febris
du6lus
in
patella
Intermittentes.
Membranofae.
Phlegmafm
vel pkleg-
r,,^.,,,^,,^^
Exanthematofs.
&
albefcente ob-
criifla
inflammatio
datur
V.
calore intenfo
Contlnua.
fcbris e^,
fit ,
fit
^^^^^^
immmutejiemj
oc lenlus
tamen validus
pulfus
fi
Parenchymatfas.
mafia.
Si mufcull
mlne
& circumftantiis
robore
fet
fortius contrahantur
contrakantar
tius
Si
non
ac voluntatl
Tonici
ejus
exfpedandum
Spajmi
ef-
Clonici partiales.
Clonici generalesi
eft.
Sparmodicas.
tiones
frequens,
Si
&
organis,
tum
cjatj^
movendi
facultas
fubdltas,
fimul
fentiendi
tum leornm
in
Opprefriyse.
Dyfaefthefiae.
partes voluntati
facultas
iimul,
partiales.
Tonici generales.
for-
fubditi folit6
fpafmus
quam ab
tv
deri-
Anepithymise.
Uyfcinefiae.
Lipopfychi^.
debilitas eft.
Comata.
Vagi.
Cum
Capitis.
DoloTi
Thoracis.
Abdominis,-
Artuum.
imaglnatlone ,
,
aut cupidlne depravatls ,
In
fifl:It
judlcio
eft, fic
non
Si
difta
quod
illse
vefania
facultates
Halluclnationes.
Vefania,
fange
Dellria.
Morofitates.
fint.
contlnenda
vel copiofius
convolun-
\Q\Jiuxus,
vel
evacuatio
Sangulfluxus,
Alvifliixus.
Fluxus
Serlfluxus.
Aerifluxus
Si
PROLEGOMENA.
^
fymptoma
pr^ecipuutn
SI
mutata
ficiem
fit
qualltas
fuper-
Macles.
Tumores.
V
Cachexm
-?
Tubera^**
impetlslnes.
V.
Decolorationes.
Vltlorum feu morborum pathologlcorum , qui nlhll aliud funt quam morproprie didorum elementa , In noflra pathologia hiftoriam dedi-
borum
mus;
funt
talia
maculae
tla,
morborum
terna
ulcus
&c,
vulnus
fradlura
luxatio
tumor
excrefcen-
prlncipia
in-
morborum
cenfu ablegamus.
Methodus Morhi
Quonlam
morbo
qu3e
deducenda
ea figna funt
omnlum optima
funt intrinfeca
autem
ea
&c
detegendi,
quse
morborum
vel
funt
fecum
gerlt ^egrotans
morborum potiffimum
principla,
ut
caufa
feu
funt
occafio
quatenus Intus latent ; vel pha^nomena , feu fymptomata , fenfibus segri aut Medici obvla ; atque evidens eft , non ex principiis , fed ex fymptomatis morborum charafteres effe deducendos.
Quse autem funt cegrltudlni extrlnfeca , ut regio , tempeftas , aer , clbus
potus , applicata , &:c, ea quidem figna morbi fuppeditare pofTunt, fed
fedes
materla
&
non
&
primaria
pathognomonica
tamen nequaquam
quae
in individuo
ne-
gllgenda.
Ut
figna
tis
allcujus
claflium
nofte
eflfe6lus
miliarls
&
quid
confueta
diftindifilimos
fufticit
duum
ut
quid v.
ab
ut naevl
morbis
vel
illis
,
In
febris
g.
fit
Is
calor,
ejufque gradus,
pulfus
ejus
qusenam
frequentia
ac
xtati
proprle
di6lis
verrucse,
vulnufcula
fi
interna
feu
&
qu3e
fuerint
In praxl seftlman-
quales
vel parvl
momenti,
fummo nominum
abufu pro
fimplicla
maculse, quse
pathologia vendltantur
eorum elementls
vltia
aetati
ea vero omnia
ac diverfi gra-
Medicus
obtlneat
Intrlnfeca
omnlum
fteres
princlpiis
tantum morborum
fi
vero externa
annumeramus
&
Tom.
I.
prse-
PROLEGOMENA.
82
de quibus xger ipfe conqueritur ; ea etenim modo fuerint conultra morbi initium perfeverent, charaderem morbi conftituunt.
ftantia,
Symptomata vero alia morbis acutis communia funt, alia vero chronicis , adeoque claffes plures non unam defignant , unde iilis non adhaereudum eft , fed ulterius progrediendum fic laflitudo fpontanea, cacofuia ,
horror , capitis gravimoeror, debilitas, laboris foliti averfatio , rigor
prsecipua
&
&
tas
morbos
febriles
dolorificos
acutos
evacuatorios in-
prsenunciant
difcriftiinatim
cile
inflammatorios
tiones
&
diaeta
tenuis
hinc
fit
cemmunia,
quies
vense feftio,
generalia difta,
ut
julapia,
cujus
fymptomata
impoftor in hifce
obfervante Parco
uteri
omnimodas alii fingunt vidi infantulam , quae , ut matri fuse magnum mcerorem incuteret, per dies quindecim gravem morbum miris fymvulfiones
ptomatis ftipatum mentita eft. Nobilis matrona , ut quid de fe fentirent amicae Sc aemulse comperiret , hemiplegiam per menfem dexterrime finxit. Sunt
qui Medicos mentita afphyxia deludunt. Aricilla ex urbe cum fua hera exce-dere recufans , allio in podicem intrHfo febrem fibi conciliabat. Morbos vefa-
&
nos , dolorificbs ,
quotquot ex gegrorum relatu detegere confuevimus 5
pro lubitu Imitantur aftuti. Haematemefim largius haufto cruore bubulo aflimulabat puella , ut ex coenobio dimitteretur tuflim , fingultum , naufeam
fternutationem ipfi pueruli norunt imitari ; unde nifi vafritiem calliditate fua
detegat &: retundat Medicus , fimulatos
fiditios morbos pro verls ha:
&
bebit.
Qul vero fymptomatum concurfus apprime novit Medicus , illa vaframenta facile comperiet, ex eo quod impoftores fymptomata ex partium
nexu nequaquam dependentia , feu nequaquam invicem connexa referant; fi
Medicus ipfis fidem prsebere fimulans , eos folerter interrogaverit ; fi graves
operationes
chirurgicas
lem iegrotantem
facile
&
mochlica
evacuantia
prsefcripferit
Is
verfipel-
deludet.
claflds
pulfo
pleno
molli
qulfque in clafldum
&
refpiratlone
ftertorofa
&
P R
G O
L E
E N
A.
83
morbi clafTem fextam hujufque ordinem , qui comatofos feu foporofos morbos continet , ftatim adibit , atque fic ex viginti feptem morborum ordinibus unicus ipfi venit examinandus , feu mediante hac methodo
laboris
vigefimam tantiim inquifitionis
partem habet exantlandam
vero
quoniam
decem
morbus
inter
hujus generis ordines redein
hic
periundus eft , fingula genera debent examini fubjici , atque ex foporis
ftertore ,
omnium artuum flexibilirate , segrum apoplexia.
altitudine ,
fatus,
&
&
laborare
quum
commota, &c,
ex plethora
ex fedula
verum cum
ut
eft
commotione
num
comperiet
facile
&
capitis derafi
tiarum infpeftione
laboris partibus
&
&
niofa caufarum
infarftum excitante
capitis
linguae
reli-
manibus contreftati
orta
flierit,
faciei
quod
circumftan-
ac demum inge,
deteiSo genere ex 270
unica fupereft
ifiu
fi
2700
fpeciebus
ut
decem ac
morborum unica
fuerint
ufus
fuerit
1$
aut a prxceptoribu?
per traditionem eruditus, fine alterius ope partem afte^lam detefturus eft,
cum in apoplexia generica cerebri vel cerebelli hanc vel illam partem afti-
&
ci nihil
certo demonftret;
tus eft
expers
&
derivanda venit
fallaci
qui fpecies
diftinftas
aut
demum
eft,
numero proponat
fufficienti
antequam
ratiocinio fsepius-
unde nova
confufio.
Non me
feftbre
effe
&
in
ArchiatrO
tam adfcribendse
&
latet interea in
difficultatesj
quam Medicorum
incuriae
verum
cujus
defcripticnes ex fym='
ptomatis petitse
ab
hxrent , qui earum hiftoriam
fimillimas
illse
ratione
&
definiendi
atque
eft
vix
ulli
non
mandare,
nifi
gloriatur Botanica.
l>
LECTO-
LECTORI PHILIATRO.
MA
G N u M opus aggredlor , cuique exfequendo vires mese nequaquam fuffefturse funt. Hujus perficiendi caufa Bagllvius Academiam
medicam inftituendam effe cenfebat , hujusque ftatuta & leges propofuerat.
Hujus operis
dicaverat
utilitatem
fed fruftra.
prsefufci-
pere voluerit.
Idem
mo
&
&
&
dum
funt defcribendse
apponenda
cuique
Unum
philidem
Verna
alia
alii
adornavlt,
neandas
in
curatio
quaeque charafteribus
&
Mortomis vires ,
vitam abfumpfit
Lind Scorbutum , Ajlrudus Sygenera elaboravere ; verum nemo claffem qua par efi:
in
traftans
altero toti
fuerunt.
adhucdum
diclna
fuis
methodo
,
&
fele6i:iora
eft.
&
Trillerus
funt
eo
defiderantur,
fine ut
fed
quifque,
&
faltem praxeos
annis,
exfequatur neceffum
rafteres
conferat
inveftiget
;
quod
ita
eft
fi
,
munere
fuo
refte
difficile
defcriptioni
eft
ut
fuae
eas in
defungi cupiat.
morbi
deli-
me-
ufum fuurn
eft ,
\}t
hifliorlam
hlftoriam ab his
decem morborum
in
promovendce
omnino neceflfum
ut in Auftoribus ejufdem
adeoque
fuse
artis
tantummodo
primis
autem
,
&
id
cha-
confignatam
fpeciebus obferva-
vix unam in Auflorlbus rede defcriptam invenire detur. IUe ergo Au,
fiofum defeftus novo labore vindicandus eft,
ex multis ejufdem fpeciei
tis
&
hiftoriis
Ex
non
nifi
&
ita-
LECTORI PHILIATRO.
,
85
itaque pretium erat ejufdem generis omnes fpecies faltem delineatas exhibere, ut fingularum comparatione charadleres cuique proprii poffent affignari.
modum
progrediendi
mutationefque
ip(i
quive
ejus
ordinarias ignorant,
in
(e
inter
tenebris
eventum
confiteri
de-
fcopulos ver-
fari,
&
fagacitas fufficiat
&
&
noxios excitabit,
quandonam cundlandum
aut
fit,
agendum
prorfus
ignorabit.
Cum
bo paroxyfmos
crifes
aliafque
nihil
vellet
dirigi
agendo,
quam
qui h?ec
ille
ordine fufcipiendo.
iine
Unica
fe
fere
quovis
in
larum fuppurationem
itaque Medicus qui
tam viam
in
tritseophya
hiftoria
hujus
a dato
morbo
variola
in
fpeciei
iiberafe
per pnftu:
folus
inftruftus novit
turse
&
calleamus
&
-lit,
Cum
modi seque
iint
cus tanturri ex
eft
pro
cem
falute
caftbus
aeque
quam
nuUo
enim decem
fi
morbus terminari poflit ,
unihoc ignorato non minus timendum
difcrimine verfetur;
&
datus
in falutem ducat
illis
segri
quibus
viiTe
effet.
fint;
numerofas quidem
formulas
tre-
retro annls
trecentis
C T O R
8^
fumma
contentione
ita
reje<5lo
ptiones
deduxere
nuperi
ut MatluoLus
coafti
futurum
quiciquid in
earum
de
virtutibus
6>C
&
notas
conftiterit
DuUchampius
plantarum
fuerint
nomina
ad
defcri-
figere,
feros
ut,
nepotes
&
nominantur morbi , niii defcriptione fixa determinentur ; defcrlptionis defeftu ignoramus haftenus quid iint morbi plurimi ab Hippocrau
nuncupati , ut typhus , pachy , avante , phrontis , phoenicie , leuce , hippouris , pherea ; quid Plinii gemurfa , aliique innumeri; nec defcriptio indlvidui morbi fufficit , quippe quae fpeciem non definit
ergo nobis incumbit,
ut non folum individuos morbos accurate defcribamus , fed ut ex numerofis
individuorum hiftoriis , fpeciei cujufque charalerem eruamus.
Fruftra
nomine proprio non defignetur morbus , ejus cognitio obfcura efl: vel
fic ignoramus fere quid fint morbi ab Hippocratc defcripti ,
qui;
bus nullum nomen impofuit, ut morbus Scitharum , quem irata Venus Yra:^
nia immittebat ; quid magni fplcnes ; quid morhus niger , morbus ruciuofus^
quos certius cognofceremus , fi ad melancholiam , fcorbutum , melaenam
Si
confufa
infignita,
eos
retuliffet.
Ophthalmise nomine quemcumque oculorum morbum dolore , rubore notatum intellexere Veteres , atque in hocce genere morbi centena diverfarum certe virtutum remedia laudaverunt , ut emollientia , deterfiva , corrofiva ,
quorum quifnam ,
attrahentia ,
repercutientia , exficcantia ,
&
quo tempore
rum
labor in recenfendis
cie
&
inanis
eft
itaque
Vete-
&
inquirendis tot remediis , qulppe in qua fpeadhibenda fint ignoramus ; nec enim fibi quis
rofarum fufficere ,
perfuadere poterit
in
ophthalmia chemofi aquam
fyphilltica curanophthalmla
qwae ad opbthalmiam taraxim fufficit , nec in
immenfas opes
interventu
quidquam
da
profecififet Sioanei coUyrium, cujus
ophthalmia
in
interna
boni
fe lucratum eile fatetur Audor ;
vero
quid
,
in
pf?efi:itiirent
quo hujus
ftadio
millena coUyria
quae
retinse
inflammationem non
attigiflTent
aut exacerbaffent.
Cum
itaque
diverfa tantum
diverfis
fpeciebus
remedia
competant
&
pro dlverfis ejufdem generis fpeciebus quandoque contrarla prorfus fint neceffaria , evidens eil curationes promifcuas , qu3e uni generi adicribuntur
nOn vero cuique fpeciei proprlae funt, eife', fi non periculofas , faltem inutiles ; &: multo plus profecIiTe
folum Saint - Yns , qui cuique ophthalmlae
P
mlse
&
Neotericorum turba
fpeciebus
diftinftis
A T R
O.
87
fummo
aflignavit
propria
fpeclei
labore
fcriptis
confignavir.
Species vero cujufque generis determinare hoc opus , hic labor eft. Mulfunt Auftores qui logices ignari tot genera ftatuunt, quot fpecies ; ut
ti
qui idem genus in ophthahiiiam , taraxim, chemo-fim , feu totidem genera
dividunt
&
&
prognoftica
funt
cie vera
gravis
fert
fic
periculofus
cum
diagnoftica figna,
&
cle
fumma
variola benigna
obambulante fanetur
rum
quis
fi
,
hifl:oriis
quoties ea tantiim de una aut altera fpevariola in genere proferat quod morbus {\t
Magiftri cautela traftandus
artis
uUo Medici
fine
auxilio
pro-
falfa
segroque
per
vicos
cum eum errorem ferme in omnibus morboAuftores, exceptis paucis nuperis, noii mirum fi
atque
admiferint
medica nuUos per viginti fsecula progreiTus fecerit, cum Botanica, indimidium faeculum a Methodicis exculta, ad fcienti^e decus oc certitufaciilima evafit.
dinem evefta fuit , ac foecundiffima fimul
confuetudinem ac ufum
Scholafi:ica itaque prsejudicia exuant Medici,
ars
tra
&
&
rationis loco
etenim
non fequantur
qua duci
fe
abufus
patiuntur
cum
non confirmetur
loagiori ufu
haftenus
falfa
fuerit
&
theoria
adhucdum
in
multis
obfcura
certitudinem
qux
dubia
aut
requiritur
minime
&
ubi
&
ut
theoria
8i analogia
tadus
fus &:
eum
ignari
fsepius
dirigebant.
confultaexperientia,
libus determinare
eum
deceperint
Quanto
fsepius
audent
atque hypothefibus
ipfi
,
phyfices
quid
in
hallucinantur Medici
fiat in
corporis
hydrodynamices
&
qui , nqn
humani penetralogices non raro
innixi.
falfis
Oh Chy!
mici, Humoriflae, Mechanici toties delufi , nunquamne fatebimini cognitionem hiftoricam pr^ecedere debere,
infidam ducem efte theoriam?
&
Duplex
eft
morbi charafter
vero defcriptivus ,
cujufvis
in
&
fcilicet
faciitms
cuique methodo
&
methodo
coramunis
cui;
ex
partis fingularis,
5c fixo
ftipari
adeoque
il-
iud
O R
C T
88
lud
&
ejufdem
ordinis
fcilicet
methodo
charafter fa6llrius a
eft
defideretur
fcriptivus
reponatur
claffe
acutos
colica
-a
dignofci poflit
humorales
ut
folufque
ea v.
in
(it
eil,
ab
aliis
&
hic
fi
duo fym-
ut
ope
cujus
inter
in
quacumque
abdominales,
g.
cum
alla
diftinguatur
evacuatorios
inter
Si
6>cc
dependens
arbitrarii
addere
alvi conftipationem
gaftrodynia,
fufficitque
patura
vel. fimitate
proprils,
&
tium
alils
&
claffis
internofci
ordinis
&
requiritur
defcrlptlo,
feu
ratur.
Hljlona
a Jignaturd
quo
in
In
eo
quod
segrotls
&
in hifloria aegri
aetas
fexus
medicamlnum
fucceffus
recenferi
fignatura nil
in
determlnandum
aciiones
animcz
fufficit
^
temperamentum
juvantia
eorum
&
viftus
vltse feu
debent accurate
debet , nlfi quod ad
laedentla
referri
ut fenfum
intelleftum,
cupiditates,
&
artls
ratlo
fcrupulofe
eum
ab
aliis
poffint reducl
voluntates
&
ad
mo-
&
alvi
feri
poffunt.
In hifloria
morum,
morborum
defideratur pinax
illius
feu
catalogus
eamdem morbl
potefl
illis
P
ffiutiietur
ilHs
atque ex plurlbus
A T R
I
finiul
O.
Sc>
charafterem
collatis hiftoriis
fpecifi-
cum
palfim adjiciam.
De
fpecialia attinet
veram
quse
&
ab
funt
fufficiunt
quaha pro
characierijiica
funt
fpec'ei cognofcendae
prima
viribus in
&
feu
fcilicet
alia
definitionem comprehendunt
didinguendae
minime
prima parte
in
fpeciei
aliis
hibui; ea
commercio
ad-
clafTe
prse longitudi-
vei
nomen
milites
ope
in
cuique
ni
ufu
ordinario
gul?e
nomen
neceiTario
Verum
&
breve
ufurpandum
In his vero
eft.
annexam requirunt;
proprium
quia
fic
apud
fed cujus
quod tamien
imponendis re-
non meliora,
fed ufitatio-
nomina i
colica fit in mefenterio , vel in ileo ; utrum fit cholera Indica , vel Europea;
utrum morbus fit virgineus , vel morbus puerperse , cum Europeus eodera , quo Indicus , &i virgo eodem quo gravida , ac reciproce , morbo
poffit affici
Verbo , nihil in charaftere , nec proinde in nomine charafleriftico poteft admitti ,
quod fimplex attentio ad phsenomena fenfibus
nifi
olDvia poteft edocere ;
id omne quod iir.aginando , aut ratiocinando
adeffe intelligimus , id totum ad theoriam fcorfim debet amandari.
Finem faciam mutuatis verbis III. Gaubii in Patkologid nuperrime edita
fic loquentis
cur defperent Medici
Ex quibus apparet , non efte
fo re aliquando , ut ingens morborum humanorum numerus , esemplo ab
:
&
Tom, L
3,
hifto-
C T O R
)o
5,
qui
55
ab omni
obfervatione
in
liber
fola
nixus
fideli
clafTes,
certis, manifeftis ,
ribus edita potius in fpem erigunt , tentaminibus muhiplicatis haud de futuros fucceilus, remque tanti momenti , ac bonis ideo omnibus exopiic tandem feliciter perfeftum
tatilTimam
iri ,
ut non in nominibus dun55
taxat morborum inveniendis {e(e utilem pra^ftet , fed praecipue facilem ad
3,
eruendas curationes viam expediat. " Haec III. Profeffor Leydenfis. Huic
calculum fuum addit 111. Thornas Simfon iii Aciis Edimburginfibus ^ Tom.
IV. articuL XX. qui fmgulorum morborum fpecies, generaque q^^q eodem
modo defcribenda contendit , quo plantas defcripfere Botanici.
Nuperrime III. Baro van Swicten paffim in Conimcntariis ^ ut de Iftero ,
de Mania , &:c , concludit his verbis
haftenus diftis patet , foUicite
,, ex
diflinguendas elTe varias morborum fpecies , ut fingulis idonea medela ad,5
hiberi poffit, ciim illa , quse huic fpeciei fanandae conducunt, in alia
,,
ejusdem morbi fpecie nocerent. " Hujus pra^ceptis adhserens Clar. Prcy5,
Jinger Mcdicus Vimncnfis clafies morborum capitis juxta noftrara fere methodura elaboravit. Quod autem hanc fpartam feliciter a me fuifife exornatam putet ///. Equcs Linnaus Archiater Suecicus , ut refert in fuis '^//z^/zitatibus Acadcmids Vol. VI; qaod , inquam , Nofologiam magnificis extolciim aulat verbis in fuis Epijlolis , hoc certe tribuo benevolo ejus animo
tem ille vir in multis, fed maxime in methodis dijudicandis , praeftantiffimus iit, non parum mihi gratulor quod hicce mea methodus ipii potiffi,
J.5
mum
arriferit.
Huic
fpeciei
multas
methodum
setiologicam
fum
ut
fpecies
&
&
aliquot genera,
necnon appendicis
inftar
anatomicam
in
dus fingulis
&
morborum
&
thodis
.
tion
antiquis
morbos
congruere
fed segros in
apoplefticos, hydrophobos
nominum
Ut uno
ut
funt
PotuilTem etiam,
claflfes
,
segros defignantium
modis quales
Nofologia
pofife.
tertianarios
penuria
morbi, fed de
de Plantis
in
redigere
ut
quartanarios,
feu
quaeftionem
&
,
Ccclii
in epilepticos
&c
fubftantiis
Botanica
more
fubjeftis
Aurcliani
paralyticos
nifi
fuifiTet ,
obftitiffet
non de
morborum,
in
effe.
P, mes-
A T R
recurrentem
O.
91
aut remittentem
aut intermit-
tentem
D. morbum duhium ,
fatis
&
periculum variant
aut
noa
conftant
&c,
a, b, c,
ejusdem
varietates
fpeciei fignificant
Arabes.
literae
Morbi
invicem
quofquot
obfervantur,
funt
id
efl:
itaque.morbi fub
rum
differentia
gradum
varictas.
Genus
Demuin
cUfJis
claffis eft,
efl:
fe diverfas
fpeclerum
fic
ut firofam
biliofam
generum
ephcmeram^ quartanam
vel convenientia
fimilitudo
contmQi fynochum
fpecies
fic
&c:
Jlcrcorofam,
fcbris
&
quae
pars claf-
claffis eft.
In logica
qul
iti-
ftratio
valere
&
ft habitus afterta
fine
quippe fcientia
demonftrandi.
Mi
SYN-
9^
SYNOPSIS CLASSIUM
D
T O R
C L A
Ymptomata
auxiliis
ORDo
Ordo
ORDo
OR Do
ORD o
ORDO
ORDo
I.
S S
cutai^ea levidenfia,
Maculm
OR
"
',
Chimrglcg
Phymata
VII.
Plagae y
I.
IL F E B R E
fortifve viribus
CoNTiNUJE , quarum
S,
artuum imminutis.
II.
Remittentes
quarum pyrexia
plurles
crefclt
&
decrefclt
decurfu aegrltudinis.
ORDo
.
vel mechanicis
decurfu aegrltudinis.
D O
in
A.
Efflorescentim,
IL
Pulfus frequens
in
VI TI
curanda.
CLASSIS
ORD
I.
rivc^b
III.
Intermittentes
recedit ia
dQcu rfu
quarum pyrexla
segritudinis.
om-
CLASSIS
PHLEGMASIM,
II L
OrdO
Ordo
ExanthematiCjE
I.
maligna
faepius
Membranaceje
II.
pyrexia
OR
D O
in
intenia
(a)
cura
in-
pyrexia
lenta.
vilcera
acuta..
Parenchymatosm^
III.
vifceribus far6lis,
tionis
cum
cutanex
eruptiones
quandoque
93
non
dolor
adefl:
facciformibus
cum
obtufus
calor
pyrexia acuta
tumor
&:
fuppura-
apparatu.
q"i
C L A
S S
IV.
i;'
.j
'
''
'
"
'
'"
'
ML
P A S
Contraftio invita, conllans vel interpolata, mufculorum organis loco motivis, non vitalibus, infervientium.
Ordo
I.
Tonici partiales ,
rigiditas
&
determinati.
R D O n. Tonici GENERALES ,
Clonici partiales
Ordo
vel artus, ejufve motus
Ordo IV. Clonici generales
III.
agitatio
coafta,
corporis.
non
libera,
organi
vitiofus.
,
mmmamiamimammm
CLASSIS
Agitatio invita
defatigans
fpiratio difficilis
Ordo
I.
SpasmodiCjE
fpiratione vel
V.
frequens
mufculorum pe6loris
,
infultus
infpiratione
eft calor
adau<Sus
unde
re-
cum
ex-
fonora.
M
|a) Pyrexia
cum
O r p 0;
SYNOPSISCLASSIUM
94
Ordo
II.
tiones
Oppressivm^
conftanres
in
paroxyfmis pe6>orIs
ipfis
a-^ita-
CLASSIS VL D E B I LITATE S.
Vires folitas in agendo exerendi impotentia.
tresj
&
OR
D o
^yS^
I.
Ordo
II.
mis
OR
Or
Dysaisthesiae
Anepithymiae
libidinis
fitis ,
d o
IIl.
non
in
(ine
Dyscinesiae
Ordo
V.
necnon
debilitates
debllitas vel
cupiditatum, ut
abolitio
fa-
fopore.
debilitas
motuum
in
organis locomotivis
vitalibus.
d O IV. LlPOPSYCHlAE
vitalium
fenfuum
adeoque
CoMATA
phantafise
feu
morbi fyncoptici,
debilitates
motuum
totius corporis.
feu
morbi
obfcuratio
foporofi
omnifque
debilitas,
fenfus
vel
fuppreflio.
CLASSISVII. D
O L O R E
S.
O
O
O
R d o
R d o
R D o
Ordo
tis,
Ord o
I.
II.
&:c.
V.
DoLORES ARTUUMy
CLASSIS
Charafter
eft
ut ifchias
VIII.
imaginationis
lumbago, &c.
VE
judicii
N I JE.
voluntatis
&
de-
pravatio.
RD O
O R D
E T
I.
N U
Ordo
ab organorum externorum
Deliria^ errores judicii
Ordo
TIallvcinaTiones
M.
95
imaginationis,
errores
falvo inte!lelu
vitio.
ab imaglnationis
I I.
tus corrigere
Ordo
MoROSiTATES y
III.
vitlo
quod
intellec-
nequit.
&
voluntatis
cupidilatis depravatio in
ap-
ORDo
Anomalim
IV.
morbi prloribus
CLASSIS
affines.
FL UX U
IX.
Ordo
demetudine notabilis
Sanguifluxus
I.
ejediones cruentje,
S,
_,
qus quan-
efl:.
vel
fanguinese
unde-
cumque procedant.
ORD
Alvifluxus
II.
phago
eorum
dejeftiones ex ano
aliis
CLASSIS
'O R D O
Ordo
I.
II.
figurae
ejeftiones
e primis
locis
Coloris
flatuum, vaporum
X.
lymphae,
urinae,
muci,
ladis,
viis.
&c,
ejeftiones.
H E X I JE.
vo-
lumen.
=Ordo
III.
Hydropes
I.
RDo
V I L Anomalim
ir
^^
CLASSIS
'f'i'
"T^f^^V^
'r + 'r'r4'+*'rHr'r-r"r'r'r-l' + 4*-t'i'-f-^
+ >V*
+ *r'r*f''r >V5
">V<^
PRIM^
CLASSIS
SYNOPSIS.
A.
ORD O
I.
MACULiE
I.
l^EUCOMA,
mutadones
leviores.
coloris nativu
N^vus Jein
VL EccHYMOMA,
V.
ORDO
rubra,
effufo.
II.
gregales,
a.
b.
c.
Varus
bourgeon,
X. HiDROA,
ORDO
XI.
echauboulure
III.
ErythEMA
VnYMkT K,
tumores humorales
folitarii.
XIL (Edema
eryjipile
ademe
,
,'
pulfans.
"^
_
in glandula.
XVIL
CLASSIS
SYNOPSIS. VITIA.
I.
97
mflammatum
pro-
minens.
XIX, AnthrAX
charbon^
phyma
apice gangrcCnofum
ambitu
in-
flammatum.
ORDO
a folidis adauciis.
tendiaeave,
XXVII. HORDEOLUM
cantho.
iimilis
ad tarfos pal-
pebrse.
"
ORD O
V. Cystides, tumorcs
XXXII. AnevrysmA
aneuryfme,
cyftis arteriofa.
XXXV. MariSca,
podicis
hemorrhoide^
in
margine
isque pertinax.
XXXVI. Staphyloma
Jlaphylome
vel
cyftis cornese ,
corneam per-
forans.
XXXIX, Apostema,
XL. Exomphalus
exomphale
VI. EcTOPIvE
Exophthalmia
Bl&pharoptosis,
faujfe hernie
cyftis in fcroto.
partium folidarum
fenfibus
XLII.
XLIII.
plena.
XLI, OscheocelE,
ORDO
tumeur hlanche
chtite
obvia,
de foeil,
Iraillement,
edopla
oculi.
e^topia palpebrge.
XLIV.
C L A
98
S S
XLIV. HypOSTAPHYLE ,
XLV. Paraglosse chUte
Y N O
I.
chute de la luctte
dc la languc
XLVL Proptoma,
P S
S.
eftopia uvulx.
,
eflopia fingnae.
ut
i,ibii,
rcroti
au-
ricul^e.
mum
ORDO
citra fpaf-
&: exarthrema.
VII.
PlAGyE,
continui folutiones
vitia
dialytica^
ILL Lin?icci.
LXIII.
VuLNUS,
cruenta.
^
tis
feparatio.
LXVI. Contusio ,
meurtrljfurc
partis
carnofae in
minimis punftis
at-=
tritio.
LXIX. RuPTURA
rupture
ligamentorum
feparabilia.
tendinumve ab
offibus di-
vulfio.
LXX, Amputatura
coupure ,
excifio
partis
totalifve
articuli
dex
truncatio.
LXXI. Ulcus,
uUere
pro-
LXXII. Exulceratio
t.XXIII. SlNUS
Jinus
LXXIV. ISTV L A. y
intus callofum,
fundo
fa^pe
cariofo.
LXXVo.
V
LXXV. RhagAS,
LXXVI. ESCHARA
LXXVII. Caries ,
to
gergure
efcare
carie,
crufta
offis
His nominibus
ratio
iim
fe
iic
vi
cauftlcorum
afpera
ulcus medull^
cum
ulcus
patiuntur,
nifi
oflis
carie.
vitia
&c
ea inter morbos
pulmonis ad phthifim
offis
latens
ad oftocopum
quorum
ejus
&c
&
debeant,
faspius fa6la.
periofteo exfolia'
arthrocace
borum
ci
99
denudata.
inreftinorum,
veniunt
mortua
intus lateant,
A.
licet
velint in
feu fenfu
phasnomenis dudeinceps vi intelleftus abditas earum caufas inquirere
Empyricorum turba
jdefidere.
C'Xrh^<J'4
100
>$
^ ^
CLASSIS
^ ^ ^
*<|>
>^
j$;
^^
"f"
PRIMM THEORIA.
mssBmmmWitKfm'ii\mim~ mwmnw wkjrm
VI
T
S
AFFECTUS SUPERFICIARII
mammmmsuMmam
SUnt
&
ptomatum
claflium
qula
funt
quis
fi
&
morbos ordinare ,
maculas ad cache61icos decolores, efflorefad inflammatorios exanthematicos , vel cache<^icos leprofos , aliosque ad alias claflfes referre , non repugnabo.
Ex his autem intelleftis faciliijs fluet cseterorum morborum theoria
cum a fimplicibus ad
quippe affeftus ifti funt veluti illorum elementa,
compofita progredlendum fit, a vitiis iflis corporeis exordlendura duxi.
Ifla vitia funt i^ vulnera ,
i^ ulcera, 3^ maculse, 4^ exanthemata
5*? phymata, 6^ excrefcentise , 7^ cyflides , 8^ procidentise , feu edoplse.
hos
inter
centias
&
De
duobus prioribus
vulnere
ulcere
adum
efl
in
pathologia,
&
quoties in
toties eas
morbos a
fpecies Traumaticas
nuncupabimus
fic
apoplexia traumatica dicetur fpecies ea quse a cranii
&adura, commotione , vulnere, contufione, &c, capitis ortum ducit, ut
:
eas
CLASSIS
VITIORUM THEORIA.
I.
ne caufa evidenti
Caeteri
vel principio
affaftus
fuperficiarii
id efl
loi
fi-
mechnnico procedunt.
ita
evidentis
&
&
te
vero
proveftiori
diebus
horis
fpertlnls
3.
&
latum
confuevlt In
ut
clrca
matutinis, aliquot
raturls
quas
tantumdem ve-
crefclt
humani
corporis
fertili
abdomen
gravidis
hypogaflrium veficam
faturls,
mammse
&
puerpe-
alvum exone-
Increfcunt.
Sanltas
4.
fingulis
decrefclt.
qus
augeri
ex
phyfiologia
facultas
temperamento
omnes
efl
omnino
funftiones
&
&
Si
5.
moles
aberrent
fitus
partlum a regula,
vel figura
non mirum
quod
efl:
fi
&
&
quln
imperfedlus evadat
Moles
6.
mites
partium
patet
molem
&
ejus ftatus
Ipfius
recens nati
non eadem
abfoluta
feu
corporls
cum
adultl
magnitudo
faltem relativa
partium
fiat
cegritudo.
varlat
In
admodum
diverfis
ejus partes
fibl
Intra
ranltatls
Invicem
setatlbus,
;
verum etiam
fi
,
non
tamen
comparatarum
datur
II-
fo-
magnitu-'
do
C L A
I02
S S
ScHOLIUM
9.
I.
Omnis
protuberantia
non
eft
molis
augmentum
moles enim eft ut quantitas materiae in parte ; verum protuberat pars etiainfi
tantum eadem materies majus fpatium occupet , ut in meteorifmo , tympanite
ergo omnis protuberantia non eft molis augmentum.
II.
folldave ex uno loco in alterum
Si liquida,
10.
transferantur , crefcet quidem moles partis recipientls ; afi: quoniam illud
incrementum fit cum alterlus diipendio , totius corporls moles non crefclt,
fecus totum corpotls pondus augeretur ; ergo omnis protuberantia non fupponlt molem corporis auftam.
III. De vifcerls fingularls tumore, nequaquam cer11.
to ex fenfu taftus judicare poffumus ; nam ut certum foret judicium,
deberet prlus t^t perfpeftum
nativum hujus vifceris volumen ,
hujus
incrementum ; fed ambo nos latent utplurlmum; ergo anceps efl de tumore vlfcerum judlcium ex taftu petitum. Pro exemplo fumatur Ilen: eum
Intumefaftum cenfemus tum ex elevatlone regionis abdominalis quas ipli
refpondet , tiim ex ejus percepta Inter contreftandum refiflentia. Verum
non certo conflat quantum fit In vivo homine llenis volumen , imo nuper
tantiim Innotuit illud pofl paflum non Idem effe quam ante paflum; nec
ex renltentia regionls iilius abdominails ad llenis tumorem valet confequen:
SCHOLIUM
ScHOLlUM
&
&
tia
mole minui
tabidae
&
fic
&:
volumen fervare
prlflinum
fimul
imo
arefcunt partes
minuuntur.
vel au6la
mole
vel
fi-
fitu.
,
fi fpatlum a parte
occupatum majus evanon au6lo partis pondere hujus protuberantias exempla pr^bent emphyfema a rarefafto aere , pneumatocele , tympanitls & meteorlfmus.
14. Moks dlcitur aufta , fi pondus partls increfcat i quod dupllci modo
dat
fieri
poteft
eodem volumine
prior vero
te
rum
offa
vulgatiffimus.
fed
ifte
vel
crefcente
ult^mus cafus
partis
eft
denfitate
&
tantiim poftibllis
aggeftis
I 5
perfiftente
ut in
vel intorta,
fcirrho
vel
&
tumefcunt:.
i6f Slz
VITIORUM THEORIA.
16.
denique
Sftiis
ofiium luxatione
fra(^ura
Tumorcs vocantur
17.
partium protuberantis
illce
fa
lipelas
fcirrhus
oedema
intra
funt
tales
phlegmone
ery-
9im-
emphyfema, &c.
103
partlum
funt protuberantias
illse
qu
fiunt
vel intra
exof^ofis,
20. Lordofcs
rum e
tato
demum
funt
cseters
protuberantis
five
fitu.
Cum
propofitiones
quibus
Omnes
21.
intelleftis
horum
organic^ molis
corporis partes
ferat
theorla in confpeftum
,
voluminis,
fe
fitus
prodat.
&
figurEe
mutationi refiflunt.
fuse
m anatomia vocamus organum iilud , quod ita toti cohaetamen ratione figurse
ufus a contiguls diverfum vkleatur ; fic
Particula vero dicitur portio
digitus efl pars manus , unguis pars digiti.
organi a cseteris fitu tantum aut loco diflinda , ut particula unguls , ten22. Partem
ret
&
ut
dinis.
I*
Quidem omnis
fuo fiatu
quamdiu
lege univerfi
&
a viribus applicatis
quam Newtonus
tradidit
non
;
tamdiu
perfeverat
In
fuum mutare ex
materia corporis humani
cogitur flatum
ergo
&
pi,
bus
&
infiedl
,
vel
continuas
loca
vlcina
qux
volumen
partls
fine violentia
In quae
partes
illae
folidae
ut docet
flui-
priorl loco
transferuntur
dimotionl
debent partes
&
plena funt
aliis
adrum-
parti-
refiflentiis
majores adhi-
beantur
&
tubum capillarem adafta , qu^ vi flatus vix potefl ejlcl : cum autem ad
lumores proprie diftos fiulda e loco in locum per mlnima vafa transferri
debeant , fimulque Intra vafa plena non poflint urgeri quin fuperent vaforum eorum renlxum ,
contradlilltatem nativam , evidens efi: non exlguam hinc &c inde fuperandam effe refiflentiam verum fi partes folidse or-
tra
&
ganicse ofIee
lint
infledendae
novam
figuram
^ L A
104
vel novum
S S
eft
0^2,0
&
molis
mutationi,
SCHOLIUM.
23.
vis
quye vis
vel
eiafiickas
q^q
neris
refiftunt
tenacifiiimas
&
ita
habent
ita
coria
tenacitas
qua
llaccida
licet
diverfa eft
reiiftentes
fui
Vires
animalium
illas
ni-
qua
dif-
diverfi
ge-
fcilicet
contraftionem
foemellarum
&
tamen
multum
admodum
vitrum
in
poftunt elongari
vires
carnes
elafticas
ut carnes ovillae
&
vocatur.
conftat
parum
efte
reftftunt
contraftilitas
&
docet obfervatio
potiffimLim annofarum
efte
cile
partibus noftris
funt
fuae elongationi
tuntur,
fint
Duse
elafticum eft
tamen
tenacitatis
non
fragile
ita fa-
ergo
elafticitas a tenacitate.
24. Utraque vis fi caetera fint paria eft in partibus ejufdem diametri ut
quadrata diaraetrorum , vel ut numerus fibrarum, adeoque refiftentia utra-
que
crefcit in partibus
25.
ScHOLIUM.
prout funt
temperamento,
crafiliores.
Tenacitas
I.
aetate
partium
abfoluta
,
corporis
&
humani
di-
annofis,
ut
&
rum
fed
26.
fragile
pancreas
SCHOLIUM
mortem
horis
hepar.
Loramentum
II.
cutis
humanx
lineys
viginti
quatuor poft
22 D. HaUs dans
juxta experimentum
libras
rupturam
,
fymphyfis fola pei
,
43
riofteo nudata fuftinuit tantum 119 Ubras , licet fymphyfis haberet fedionem -.jequalem 182 lineis ergo tenacitas fymphyfis eft 3. 6 vicibus minor tenacitate cutis.
erat
12
linearum
r Ha:majlatique
illa
autem
&
fuftinuit ante
27.
Refiftentiae fibrarum
earum.
Partes eo
ratione fimpla
denfitatis
28.
denfiores
funt
quo
intra
fibras
ejufdem generis obtinent ; fic caro mufcuh minus eft denfa ejus tendine
quanto pauciores in eadem tranfverfa feftione fibras longitudinales obtinet
quam
ipfius
tendo.
Docet autem
experientia
quam
fafciculus
vi
rum-
VITIORUMTHEORIA,
tri
prout
plures
tendine
in
fecandse
quam
funt fibrx
ifi
lo^
pari fafciculo
^arneo.
29. Eamdem vero efle ventris totius mufculi tenacitatem quam fui ten"
docet experientia, qua conftat non facilius difrumpi mufculos in veninde fibrarum tenatre quam in tendine , quippe cum idem fit hinc
dinis
&
cium numerus.
&
Flexilitas
30.
quam
patiuntur direfte
diflrahentis invet-
adeoque carnes
tendines
eo
que
longi-
tudinis.
Etenim
32.
docet
ab iifdem ponderibus
experlentia
appenfis
capillos ,V
chordas fidium , loramenta cutis eo magis elongari , quo majorem obtinent nativam iongitudinem , adeoque ad majorem fagittam earum arcus inflefti a
fi
capillum
elongemus ad
tum
lineas
humanum
duas,
pedis
longitudine
fe
:
pondere
unius
unciac
linea elongabitur.
nem
patiatur
fi
enim loramentum
cutis
humanae
diverfis 6t fucceflive
ma-
joribus
&
ad
tatur
feu
fui
elaflicitas;
contraftionem
ergo
fed
contraftilitas
nifus in
partium
contraftionem
corporis
efl
humani
contraliiitas
efl
ut earunv
tenfio.
36. Vulgo objiciunt fcholaflici fibras fic diflenfas fuum tonum amittere ^
&C tamen eas adhuc tenfas fupponunt , quod efl contradiftorium : flatim enira
atque fibra fuum tonum amittit , ea flatim laxatur , vel rumpitur ; utrobique vero jam nulla efl vel faltem non eadem tenfio , adeoque non mi-
nus verum efl quod contratlilitas fibrarum tandiu crefcat , quandiu crefcit
earum tenfio.
37. Experimentum, In recenti cadavere menfuravi loramentum cutis tres
pollices longum longitudinale , axi brachii parallelum ; ilios tres pollices totidem lineis nigris diflinxi, dein loramentum diflecui
a cute feparavi;
hoc loramentum feparatum decurtatum efl fponte ,
habuit tantiim duos
pollices , fed ciim proprio pondere traheretur, pendulum fcilicet , longitudo
tuit 28. 3 linearum. Hinc fequitur vim contra6tilem in cadavere eam effe, ut
una tertia longitudinis nativae parte cutis loramentum decurtare pofTet.
&
&
38. Experimentum.
In alio cadavere ,
Sauyages Nofologia Methodica, Tom. L
fimilibus
cum
O.
cautelis,
fumpfi
tria
io6
tria
lorame^a
excifionem inter
ante
;!,
Hinc fequitur
dem
latitudinis eflfe
Hinc
39.
C L A $ S I S L
& ejufdem in corpore direftionis quae erant
& poft excifionem ia46
70
93
aequalis latitudlnis
Te
53. 6
ut
lin.
patebit attendenti
decurtationes
loramentorum
ejuf-
fequitur etiam
Nam
lin,
lin.
35. 6.
diverfas.
in
41.
Pondera
Produftiones
in
Pondera
appenfa.
lineis decimalib.
appenfa.
I.
%.
4.
ir.
7-
12.
20.
21.
9-
13-
2-3-
10.
14.
24.
5-
12.
M-
24.
6.
13-
16.
78.
M-
17-
^526.
18.
18.
27.
910.
19.
19.
19.
20.
27.
28.
3*
4-
41.
Produdllones in
lineis decimalib.
efl
fupra tres pollices una tantum duodecima fuse nativse longitudinis parte.
43. Primis ponderibus elongationes erant multo majores, quam cum majorem tenfionem adeptum erat loramentum ; cum a primo pondere , quod
erat 633. 3 granorum, extenfum fuerit quatuor decimalibus partibus unius
line^e , a decuplo vero pondere non 40 decimalibus ,
fed tantum circiter
19 vel 20 harumce partium excreverit , adeoque duplo minus elongatum
fuerit ,
a pondere vigecuplo non 8p, fed tantum 28 partibus, adeoqu triplo fere minus excreverit.
44. Elongationes loramentorum cutis humanse crefcunt quidem a viribus
i
&
ea
diftrahentibus,
diftrahentium
Ita
fed
minori ratione
in
quam ponderum
vim
decies
feu
virium
majorem ,
&
45. Experimentum,
&
appenfis ponde-
una 25^
fui
parte
O R U M T H
fenfim elongatos
parte
fuiffe
barometrum quiefcebant;
tur, accedente
fic
O R
A.
107
calore
elongaban-
6>C
quievifTe^
accedente humiditate
fed
aeris
Ex hoc experimento
46.
diflenfas
dem
ficcitate
&
fibrse
enim
quse
vi
appenfo eo-
47. Sequitur
malium
non
&
Unde
intortas,
patet
&
&
50.
fummam
attentionem
recenfere fuperfedeo.
51. Expcrimentum. Sumpfi arteriam carotidem canis recens jugulatl , 6c
ante excifionem menfuravl in ipfius longitudlne 27. 7 lineas; ea refetfta
habuit 12 lineas : dein illlus extrema machlnae applicata longltudinaliter
traxi,
quam
bis
ufquequo in medio tranfverfim rumperetur arteria. Sed paulo anterumperetur illa habuit longitudinem duplam feu 55 linearum. Idem
repetii
&
in arterils
in venls.
COROL LARIUM.
52.
Antequam
arteria,
fenfim
diflrahendo intra
&
&
&
quorum anevryfmatum
56.
recent!
Expmmtntum.
,
&
animali
uEqualla
viventi
feu fecundum
'''-
naliter,
rnclfione.
vulnera
verum
alia
eodem inf^rumento
tranfverfim
artuum diredionem
alia
6c Gbfervavi
infixi
cadaveri
vero longitudi-
illico
labia vulne*
C L A
io8
S S
I.
ris
CoROLLARIUM.
efife
in longitudinalibus.
&
&
&
dem
-
fuit
omnino
retraciio.
mal
exfpiravit
illi
quod non
confulta experientia
Sc ut
in
AUxandri Stward
filo
horum
hinc
&
quod
D. Davifard:
Amphitheatro
in
collo,
inde conftrinxi;
in
&
diftantia
vena
nervus
bobus menfuravi 6
atque
ligaturas
eorum
xj,
fuij:
12,
lin.
'B-
24,
^,
oedematofis
&
in
brachio
&
novem
inftitui,
in
dle-
am*
pollices.
vena
inter
annis in-
arteriam
habuit vero
dififecui
crure
in
alias
eum
ante
multis
cane vivo
nervus
4-
P-
4-
I.
5-
3-
lin.
5-
CoROLLARiUM.
novem
dies elafticitatem ac in
non minorem
habuii
cane vivo.
65.
Co-
VITIORUM
65.
COROLLARIUM.
T H E O R
A.
109
&
{i
dudum
introrfum
pofis
cellulis
67.
&
fle6:itur
68.
II.
in
in quo
,
etiam cafu cutis
quod eam fuflinebat, ex adi-
oedematofis
fero fcilicet,
elapfo.
ScHOLiUM
formem
curvam
fubfidet
continuo
relinqult
flriftior.em
hiatum cunel-
infleftuntur.
carotis
Si
nlbus hinc
vel loramentum
&: inde
firmlter
ejusdem ubique latltudlnls harpaglelongetur , margines cito parallemedio longltudinis multo minus diftant quacn
cutls
compreflTum
COROLLARIUM. Cum
69.
eorum
medio
diftrahuntur
&
vafa,
nervi,
canales
quilibet
diftrahantur
feftiones in
longitudinis tanto
dere.
pro Jiamine habeamus, & tranfverfas pro tranomlnlbus a textrina mutuatis , ftamen in homine magis eft tenfum , quam fubtegmen.
71. Si tela in omnem fenfum aequaliter dlftrahatur , intercapedines pari
paffu crefcent ut arese telae. Si vero ftramen fortius tenfum fit quam fublegmen , vel reciproce , intercapedines non erunt quadratae , fed dblong^.
72. Ih vafis dilatatis pori feu Intercapedines nativam figuram fervare debent , quln fibrse longitudinales aeque tenfas fini ac tranfverfales , fed non
idem in tumoribus cutis debet accidere.
73. Expcrimentum. Adolefcentis recens mortul veficam urlnariam afiiiimextremo Infimo tubl vltrei in pollices &: femi - pollices dlvifi ita
pfi,
aptavl , ut aquam ab illo Influentem reclperet ; ftatlm intumuit vefica ita ut
ea mihi
altitudo aquae in tubo foret asqualis altitudlni veficae In aplce,
vivo
homine
fano
amplitudo.
in
maxlma
quani
veficse
videtur
patltur ,
,
Deinde vero tantum aquae affudi , ut pollice
femlflTe aqua fupra hoc
filum libere veficae circumduftum, quod erat 145
punftum emineret ,
lin. longum , ita ut ambo ejus extrema fe tangerent ,
non amplius potiut
veficam undique amplefti , ejufque extrema 5 lineis a fe recefterunt , deln
fitantumdem aqua addidi ut duplo magis feu tres pollices emineret,
la extrema recefferunt ab invicem 11 | Uneis,
fic fucceffive juxta hanc
70.
md
Si
fibras longltudinales
feu fubtegmine
&
&
&
&
&
&
tabulam,
Aki=
C L A
IIO
6.
29.
5.
5-
19
30
i6.
21.
31
19.
22
33'
21.
24.
34.
^T
?3'
24.
26.
3536.
9-
lo
12
veficaa
augmentutn.
18
Clrcumfer.
aq-use
in tubo.
lin.
11.
I S
Akitudines
augmentura.
in tubo.
S S
Circumfer. veficse
aquae
Altitudines
13
26.
i6
^7
28
27.
28
3738.
30.
5.
31
3940.
I
2r
COROLLARIUM.
74.
habuit
cijm
circumferentia
16,
illa
&
fic
plena
erat
minor
Veficae
&
nondum
circumferentia
diftenfa,
154
feu
lineas;
tranfverfa
crevit
autem
in
porro.
incremeata fuerunt
Volumina,
Vires.
I.
491.
652.
4 915.
3-
5-
3 59-
Differentise.
124.
868.
4. 488.
5. 048.
5. 586.
2.
3.
5-
^79-
10
6.
539-
7-
077.
20
26,
12.
12.
II.
75. Ex hac tabula fequitur increfcere quidem volumina crefcentibus viribus diftendentibus , ita tamen ut priora incrementa multo majora fint quam
fubfequentia
ita
ut
cum
vis
ut
unum ,
50:
&
vis
42,
produxit incrementum ut 2
fed
vis
ut
ut
38:
vis
tripla
1 ,
vls
producat
77. lumores
vix
unquam
fiunt in
a caufa interna
VITIORUM
quam
maxima
vls
78.
parietum
peripheriarum
per
fanguinis
Verum non
laxitas
Hakjio
demonftrante
quia
terri^,
ita
fe
T H E O R
illas fluentis
vaiis
in
ramorum ejufdem
trunci
vafis
eamdem
juxta
A.
iii
22.
quippe tenuifas
Hczmajlatique. exper.
decrefcit
eorum
tenachatis
vis
major
rationem
qua
peripheria trunci
eft
&
fumrr.a
;
cum
fumma
eadem
quitur ab
circumferentiarum multoties excedit peripheriam trunci, ievi preffiva fanguinis vafa capillaria multo magis dilatatum
iri
(^
&
&
liores funt
&
truncis
theoria puljus
&
o^
ut docet obfervatio
6* Jequentibus.
&
flexibile
vafis capillaribus
, undique sequaliter
conflatum, intumefcat a. fanguine vafa capillaria dilatante , illud inter crefcendum figuram fuam non mutabit ; verum fi involvatur intra capfulam flexibilem ,
illa capfula refiftat fuse ampliationi , tunc tcmporis capfula figuram quantum fieri poteft fphaeroideam adipifcetur , cjuia qua parte eius parietes funt complanati , ea minus refiftunt fuse expanfioni , adeoque magis
recedent a centro quam partes prominentes ; nec fuperveniet aequilibrium ,
nifi cum omnes partes sequaliter a celitro fuerint remotae , feu corpus fub-
fruftulum
80. Si
carnis
&
globofum
glandulis
evaferit.
Idem
membrana
accidit
humani
ut mufculis ,
quarum proinde intumefcentia
corporis
part^ibus
cijm
diffufus
erit
inftar globi
&
ut docet
cularibus cutaneis
mem nexum
nicent
fe
communicent
in
omnem
plagam tumor
ille
oedema
emphyfema
aut alterius
invicem
in
omnem
cujufvis
fed
fuperficialis
&
diffufus
obfervari
debet
,,
ut accidit in eryfipelate.
infar<f^us
&c oedematofi.
phlegmonodei diverfa
Prior eft in
fpatio
&
eft
folido,
unde
in
C L A
112
S S
I.
deinceps crefcente vi
conformata
fuerit
atque
tela
fi
diftendatur a fluido
&C
vl
,
6c
in faccuni
illa
tela in
intra
ab aqua diftendantur
nam
autem eodem
res
recidit flve
tantum aqua
ab intumefcentia fpongiarum
ex qua aequalitate pref,
fionis exfurgit tumoris fphsericitas, fi sequalis fuerit in omnem plagam refiftentia.
ut pulmonis ,
84. Hinc patet cur obftrufto fruftulo cujufdam vifceris
hepatis , utcumque polyhedrico , illud fruftulum in tumorem fphtcroideum mutetur , quia fcilicet conflatum eft ex vafculis capillaribus fanguinem ab uno trunco
giye
omnem loci
difFerentiam
recipientibus
tiuntur
unum
in
unde idem
accidit
figuram fphsericam
lis
refundentibus
ut docet anatomia
fe
&
difFundere
fed
non
ramos vicinos
intra ejus
nifi
foret
&
robore excrefcentibus.
85. Inde concludere , ni fallor , pofllumus tumores fphacroideos eos
pafTu
pari
quorum
nes glandulae
vef-
ut fanguis facile in
ita
&
vifcera
facculo involuta
ex glandulis conflata
efTe,'
om-
vel capfulata
ut
funt
eryfipelatofi , oedematofi , fiunt intra vafa vel cellulas telae inftar expanadeoque non coercitas.
86. Vense ad eamdem a corde diftantiam pofitse non folum funt arterlis
comitibus fer^ duplo capaciores , verirm , ut docet obfervatio , fibras habent
circulares multo du6liliores , quam arteriae ; ita ut tum ratione tenuitatis parietum , vense jufdem nativse diametri ac arteriae , poffint ab eadem vi
fluidi immiffi crefcere una tertia parte magis quam arteriae
( Tkeoria pulfus . ly, ad ao ). Hinc fequitur tumores in vifceribus venofis magis excrefcere pofTe quam in arteriofis ,
tunc tumores maxime dilatari , cimi
infarftus ex arteriis tranfit in venas , quod videtur fieri in odontalgia catarfufi
ias
&
rhali
genae
bilis
&
cum enim
materies cofta
fluxilis evafit , tunc fubito intumefcunt
fimulque dolor remittitur, quia venae multo laxioris &c minus fenfi-
textus funt
quam
arterise.
&
membran^e diftendendse
craffiores funt
intumefcentia.
Sic
iateralis
^8,
vas in
Quo
magnam molem
denfiores funt Sc
extendit.
VITIORUM THEORIA.
113
tentes,
fic
qu^m
beant firmitatem
tanto minias ab
illx ,
eadem
centur.
itaque
Refiftentiae
89.
compofita
in ratione
molem
craffitiei
conftituentium
involventium
fuae
ciam itaque
intumefcentise
membranarum
denfitatis
6>c
lien
&
funt
earum vafa
&
omnium vifcerum
in molem immen-
minime coerceatur ,
textiis fit aliunde moUiffimi , lien
fam , quantum fert abdominis cavitas , poteft excrefcere. Pulmones quidem intra datos limites a cavo peftoris coercentur , verum eorum lobi
feorfim funt in excrefcendo liberi
gua
pulmones
diftra6li
vi
longiores
omnem
in
facile poffimt
admodum
intumef-
cere.
intumefcentia
intra
partis
tenacitatis
fuse
applicatur;
fed
limites
eft
tamen intumeicen-
tia
91.
feu ut 10
fine
_teft
in
initio intum.efcat
Si
patet ex tabula
(74
atrociflimis doloribus
ulterius
applicanda
cum
maximam
atque
poteft
fit
vis
haec
vis
furgat.
91. Induratio
mefcentia
mus
crefcit
&
renixus
quam
tendens dire6le
93.
&
non
pari
Si
fibra
diftenfio
ergo
paftu crefcit
cum
vis
crefcit
ut
major evadit
tanto
vis
dif-
diftendens increfcit
partis re-
durities.
SCHOLTU.M.
diftrahitur,
facile
Verum
vires diftendentes.
in ratione
crefcit
partis
ejus tenfio
minus
crefcit
quam
fi
concipit.
&
'
quod
cet
ipfa ptjeftare
poffimt emollientia
quorum
quam cum
ufu
rigiditatem
6>C
ten"
^^
C L A
114
Ad
S S
I.
rphacelum in hoc cafu vltandum , altera methodus eft , ut vls diftendens minuatur , quod praeftant phlebotomiae repetitae , &: vi6lus tenuls.
06. Ergo fi phlegmonodei aut eryfipelatofi tumores gangraenam mlnitentur , duplo utilius efl fimul emollire fibras potu &c fotu diluentibus , atque
detrahere viftu tenui
diftendentis
vlres cruoris
&
evacuatoriis
quam
al-
cum augmentum
non
tenfivae,
mina
tumoris
Inflammatoril
periculofum
ita
dum
quam
fit
diffT.ciliorem
perftant
ruptio
ejus
cum
atque
repellentia in
ea medica-
funt.
Ex
98.
46
corollario
fequltur
temporis
folo lapfu
mlttl
adeoque phlegmones
&
tenfio
dolor
fi
non
tolerabillor
&
&
&
re
quod eodem
feu
proficuum
inltlgare
recidit
emollientibus
fotibus
efl:.
teflie
infarda
modo
eadem
pari
afcite
non
adeoque
&
infarftus
natta
ratione
paflu
ex
refolutae poflfunt
&
crefcat tenfio
impafta
referarl
illis
poflTe
&c.
dilatantur
cutaneorum
excretoriorum
tumorem
tepidifque
qua
Afl:
tardigrada
proportione
intercapedines
crefcunt ut
& inhxrentia
noxam
citra
modo
ofculis
eflSuere
earum
expanfio-,
tumefcit pars
&
tunicarum
(71 ),
totum; expanfis autem
aut
fiat
Dilatatis
via.
6^
modus.
tamen femper metuendum
loi.
Non
refoluto infard^u
maxlmam
tia
cera
priflinum
efl:
ut uterus
ne partes
volumen
millies
&
majus
admodum
elafticitatem
adiplfci pofliint
cum quaedam
vif-
fere
fui
elaflicltate
funt
mammse
cil^
diducuntur
illas
fit
rum
ingulnum
genitallum
faciei
Illibata
conftringi.
elafticse
palpebrarum
quales
quse fa-
&
primis
inter
partes
cutis
dlflenfk,
elongantur
diftinguere
fuperius recenfitas
poflTunt
multo
faciliiis
dividi
quam
cutis
dorfi
brachio-
aliarumve partium.
103.
Tu"
VITIORUM THEORIA.
115
103. Tumores partium corporls humanl prius fanl fiunt a viribus partium utplurlmum fluidarum partes continentes extrorfum prementlbus.
104. Tumores fiunt ex fluldis Intra vafa vel receptacula contentis ; Illa
vero vafa &: receptacula, quandiu elafticitate gaudent , nituntur in fui contraftlonem ; cum autem intumefcunt , illa tendunt in omnem loci differencum itaque fola fluida In Ipfis contenta
tiam ab Interioribus ad exteriora
In omnem locl differentlam ; fola fluida ^funt inftrupremant extrorfum
:
&
menta
quorum
105.
poflinit
poflit
vim
ablata
fit
illis
:
Sunt quldem
106.
me
Verum flulda non ratlone ful ponderis folius hos tumores inducere
cum non ea fit altitudo columnse fluidi fuperincumbentis , qiise:
elaflica
expandl
tympanite
poffunt
tet in
vl
flatulenti
nls
flatus
quse
calore
putredine
cum autem
lymphx
folius
aftioni
funt
&c
&
tribuendi
&
fum-
fermentatione
dlflendant
ut
aeris
viribus
folls
primis viis
in
aer fcilicet
ergo
alii
ut
ita
ut pa-
tumores
qui fangul-
phlegmone
nullum fenfibile elaterium habeant , nlfi cacalefafta vix una ducentefima ful parte excrefcant , tumores
lefiant ,
paululum notabiles ipforum fluidorum rarefcentiae adfcribi non pofiTunt: fuperefl igitur ut vl trufivae a corde mutuafse trlbuantur , potiflimum viribus
lymphae , quibus vafa , membranafque coercentes in notabiles
fangainis
tumores dlducere queant.
107. Vis circulatoria fuccum nutritium In dlverfas partes deducit ; verum
cedema
illa
fluida
&
&
converfo
non tamen
&
licet
alia vi
fuccus nutritius
quam
vi
&
in folidas
partes
adbaefionls In carnes
vl trufiva cordis
ad partes
ergo viribus
In partibus
contentls fupra
contradilitatem Sc
re-
tumorum.
ex quo alterius
illud
&
quod
effedlus Integer
illl
fit
His pofitis certum eft parres corporis humani continentes cum concontinuo luctari ; qulppe imminuta partium contentarum refiftentia ,
,110.
tentis
ftatim continentes
In
tumorem
attolluntur
illico
fic
intumefcit
P 2
feda externa
per
arteriae
cu-
C L A
ii6
S S
I.
elaterio
preffione
flringentia
ut
per frigida
fit
partes continentes
&
Verum
lumen.
potentix
oppolitse
per fpalmum
conftringuntur
luftari
preffionem
per ad-
cum
e contra vero
perfl:at
contentas
mutuo
&. fe
sequilibrari dicuntur
ergo
cum
cum
partes continentes
sequalia funt
continentibus
illae
;
partes
verum
fi
iii
sequilibrio
earumque-
vis
po-
momenta
&
&
necefifario ponaftur
fita,
rium
alterum
ram caufam
ablata tollatur
evidens
exceffiim vi-
efl:
effi;
tumo-
quiefitam.
majorem
tumorem
fore
in ipfas exercent ; fed ubi nulla efl aftio mutua , nullaque vis , nullus efl
virium exceffus , nec proinde tumor ; unde fequitur quod rupto vafe , anevryfmate , aut alio tumore , ita ut fluida non amplius retineantur a folidis , tumorem evanefcere neceffum eft.
^
114. In excrefcentiis , fcirrhis, aliifqite tumoribus huiufmodi, rupta qul-
dem
cute
componitur
rum cum
dis
fum
fum
fuis vafis
funt habendae
minimis adhserentiam
partes
minimum
autem
illae
non
&
fufficienti vi
cum
protruduntur extror-
tumorera fcirrhopartem folidam excrevere ; adeoque cum vires , quibus extrorfum urgentur , fint tam exiguse , ut propriam inertlam , proprium pon,
ut vel
vei
extuberare poffint
femel
in
in
dus non poffint fuperare , partes illx fcirrhofse , Induratae perflant in fuo
quandoquidem ea lex efl univerfi , ut quodcumque corpus perfeve;
ret in fuo ftatu , nifi quatenus virlbus applicatis cogltur flatum fuum mutare ; praeierea fi confideremus in fcirrho tot tumores exiguos , quot funt
vafcula iUum conftituentia , quoniam femel indurata parte fcirrhofa , in-
ilatu
fpiffata fluida
propria vifcofitate
renituatur
elafiicitati
vaforum
&
nuIUm
fenfi-
VITIORUM THEORIA.
117
fenfibllem
tent
eft
quam
ratio
lex
univerfi
&
conftans
feu
115. EfFedus
ducitur
eft
adeoque
eft
a caufa
nulius
pro-
ful
effeftus
&
nulla caufa.
nifi
fieri
&
ex
Cofmol. )
cujufvis tumoris
illa
corporibus
in
Verum motus
motum.
caufa
dicitur
concipitur poffibilitas
principium
fine
quo
vis
non
fieri
poteft
nec
ejus
concipi
produftio.
Non
poftiim itaque
mirari
fatis
dodrinam Neotericorum
&
cum
qui
me-
fe
tantum haerentiam
abfurdum
nicae peritos
117.
Tum
ftagnationemve reponunt
fanguinis
progreffivi
moventur ,
tum. Ergo
quod
apud mecha-
certe
verum ex lege
nunquam ftatum fuum
fluere
corpora quiefcentia
nus partium vicinarum , mutabunt ;
nulla vis accedat
eft.
&
in
univerfi
muho
fi'
mi-
jam
fi
mutent, ideo mutant quia
corporibus mutatio nifi per mo-
partes continentes
in
tumorem
ele-
ventur.
118.
caufis
litas
Ex eo quod
intelligitur
moveantur
verum cum
&
&
caufa
cum
nil
impedit
adeoque
turaoris
quommus ab
ipfarum
aliis
poffibi-
quam
aftum non valeat confequentia , a principio tumoris ad ejus produchionem nulla pariter datr , feu;
principium non fuflicit ad tumorem producendum.
119. Vix ullus eft uberior in Medicina fns errorum quam illa caufse
aftus
&
differt
a potentia
potentia ad
confufio
totius Artis
&
&
mum
C L A
S S I S I.
verum fi illud caufa fit ex quo alterius poffeu quod quomodocumque ^d alterius exiftentiam conc
bilem efle caufam phrenitidis , & flatum omnium mor-
ii8
mum
nemo
eflTe
hodle ignorat
fibilitas
intelligitur
currit
certum
erit
borum
urina
&
&
&
&
&
&
&
arteriarum
refiftentiac
nequidem
vel
quod
&
illa
metu
cum
&
ejularent
laxis
Verum
121.
pium
facile
eorum
contraflilitatem fuperat
obftruftio prxvia fit frequentiflimum tumorum princidemonftratu plures tumores fine ulid obftruftione quotiquia Neotericis paradoxum videtur , eft paulo fufiiis oC-
fieri , quod
,
tendendum , &: quoniam experimenta
facilius intelliguntur
quam
ab experimentis ordiar.
In cadavere tubum aliquot pedes altum verticahter ere^lum
tinuo plenum aptavi ureteri juxta renes ; aqua iUico in veficam
hydraulicis petitse
fphinfter
mufcuh
in
unde
hcet
eft
die
licet
expofita,
rationes ex
atonus
cadaveribus non
illius
foret
aiunt
ut
exiguam
fui
&
elaterii
vehiti
&
aqua con-
influxit
paralyticus
partem fervent
illa
&
licet
aqua
tumorem elevavit veficam , nec guttula per urethram efiluxk ufquequo vefica multum intumuifiet ; tum autem cum aqua ex urethra flueret ,
non proinde cefi^abat veficae tumor , imo cum tubum aqua plenum
fenfim in
&
aqua per
akiorem in hoc experimento adhiberem , pari pafifu
fimul vefica magis induruit
urethram copiofius , velociufque effluxit ,
atque intumuit. Ex quo patet non ab haerentia fluidi faftum fuifle illius
tumoris augmentum , cum velocitas aquae veficam transfluentis , au6la akipaululiam
&
tudine tubi
112.
increfceret
Piuries
nedum
fieret
experimentum idem
hserentia.
in
pulmone
tentavi
tubum
fcihcet
eum-
yiTIORUM THEORIA.
eumdem
bronchia transfluente
in
fano infarfta
in ftatu
aqua calida
&:
pulmo
interea
vafa
illius
quam
119
continebat
fen-
elutriavi fanguine
ita
fluere finerem
&
alto
muho
aqua
velocius
quam
efflueret
fanguis
perftante
vita
hoc.
in
circulabatur.
Unde evidentiffime liquet , quod intumefcentia partium poteft concum omnimoda vaforum Hbertate , & cum folito majori fluidorum
113.
fiftere
velocjtate
quod
Non
velit.
evi-
ita
homine
inftituta
evadant
Verum
24.
fanguinem
vi
jori
crefcat
fluida
fanguinem ,
aqua manu
leviter
eur lapides
attigerint
ab
fi
&
imo
urgentur
vi
vix
preflfa
iit laxandum
Anatomia non poiTe
frigore
videantur
&:c.
propelli
ma-
refle^flantur
manui
reftftat
durum
fed
vehementer a manu
fi
&
refiftat,
oblique explofi
tanquam a corpore
folido
aquge
fuperficiem
fi
quod non
acc;-
projiciantur.
fubfequente
corpora enim
ex tormentis
urgeri vehementius a
circuletur
prius
tibise
anguftiores
vis
in illam
pofitis
etiam
calcei
collarium
&
enim antecedentia eo
globi
illa
leniter
125. His
peti
ar<5lius
docet Hydraulica
quo majori
percutiatur
verum
ut vefpere
intra arterias
pro ratione
impreflTse
dit
ipfa
ita
interea
in
motu
nec
exiftentem non
prlus
quin
illi
obftat
conftituta
refiftat
quod
pofl^e
im-
adeoque quin
fanguis antecedens
ut
probat fuse s*Gravefandc ; nec minus refiliunt lapides plani fupra amnis fuperficiem juxta ejus fluentum obhque projefti , quam fi tranfverfim projicerentur
modo
velocius projiciantur
quam
illa
aqua
fortius
fufficit
ut
diffluit.
quod ad hoc
velocius
ut fan-
in ipfos propel-^
latur.
jz8,
hoc
fufficiat
Verum vanum
eft
trii-
^Tiv^,
C L A
120
S S
I.
noti
miffa
per
diaftolem
cordis
fanguinis in
prefTione
ipfas
fortius reagunt
in
fanguinem , eumque fortius urgent ; velocitas utroque tempore , licet ineequalis , femper eft major velocitate confue-a , adeoque ciim data velocitate fanguinis majori , partes faltem aliquantulum dtbeant intumeicere , certum eft utroque tum fyftoles tum diaftoles tempore eas in tumorem diduc-
tum
iri
quod
li^.
erat
Quoad
primum.
vel naturali
tario
nihil
nerveas
rem)
ad
laxantur
jam
qi
Illujlnjf.
(
volun-
vafa arteriofa , qiise ab ipfis ambiuntur , magis vel minus patula fiunt
jam
vero fupponamus arteriae v. g. mefentericae orificium
cujus diameter eft
trium linearumj laxatis habenis , quatuor lineas in diametro acquirere, certum eft quod fanguis muho velocius intra illius ramos influxurus fit quam
antea ; ut hujus afferti ratio pateat , notandum efl: fanguinem dum ex trunco in ramos procedit in fpatia femper amphora procedere , adeoque fanguis magis eft CGmpreflus &: coercitus in truncis quam in ramis , quod patet ex faltu fanguinis ex truncis pertufis ; is enim decies longius exilit , quam
ex ramulis eodem vulnufculo perforatis , ut ulterius docent experimenta hydrauhca D. Carre , Mariotte , &c , quod quantitas fluidorum , quae ab
eadem vi truduntur per orificia diverfa fit major in magnis in majori ratiohe , quam quse ab orificiorum amphtudine repetitur ; quippe cum attritus
oriundus a circumferentia , cui columna fluidi adhaeret , eft major in minoribus vafis quam in majoribus refpeflive ad quantitatem fluidi in ipfis
contentam , pauluhim crefcente orificio , quantitas transfluens crefcit in majori ratione quam orificiorum , feu minus deperdit ex parte attritiis quam
:
lyoS
des Sc.
ex
orificio
quam ex eo ,
36, fed ut 64 &
&
72
Exinde patet
130.
conftriftis
natarn abfque eo
re
rubere
quod
eft
iUlus
D.
Mem.de VAcad,
Carre (
&
vel
impetum
dum
cseterae
&
in
&
arteriDS
in
habenis
&
arteriam determi-
pallent
animi pathematis
morbis obfervatur ;
benis arteriam maxillarem ambientibus ,
iftius
fanguinis
cordis intendatur,
vis
intumefcere
laxatis
crefcere
obfervante
36.
igitur
vicinis truncis
fic
cujus diameter
hquidi copia
ut
&
ope
nervi
ha-
recur-
cruor toto fere , quem a corde concepit , impetu fercalorem fubitaneum genis impertit , fanguine
,
,
ad has cutanea? arteriolas cekrius appellente ; fimile etiam accidit in .-pathemate quod miferationem' coiJnitatur , in quo hcet palleat facies , interea
tentis
axillaribus
faciem
tur in
&:
ruborem
'
caput
faciefque prsefertim
intujnefcit
cum
V
tWttl
calore
R U
oculorum prominentia
T H E O R
&c
dum
partes
A.
121
inferlores frigent
6c
conftringuntur.
Imo
131.
febres
ctnkt Bonetus
partiales
obfervatae
ut
( in Sepulchreto de fcbrib.^,
febris
unius brachii
quam
re-
funt explicari
)or calor
inajor
non fuerint adaudae , & reciproce ergo ex his intelligitur poffitumorum , adeoque haec funt tumoris principia ex definitione ( 109).
134. COROLLARIUM. Quoniam in ftatu morbofo , ut in cachexia ,
reaftio folidorum eft maxime debilis , & vis gravitatis fluichlorofi
afcire
dorum eadem perftat , poteft fieri ut lympha fluxilior folito , e cruore fa-
pari paftu
bilitas
cilius
feparata
peret
lidus
&
indolens
prementis
C0E.OLLARIUM.
digiti
veftigium fervans
Si
&
pers
maculse
lividse
feu vibices.
&
C L A
122
S S
I.
Tumorum
petus.
138. Calor&:
cum
reatio
adioni proportionalis
proportionalis
teniitati
niam
eft
aftio in
calor nativo
efl:
major
fl
par
flt
fit
&
proportlonalis
folidorum
illa
vero
aftioni refpondet
fluidi
neceflum
ignei
copia.
fluidorum &c folidorum fit nativa intenflor , nec poteft efte intenfior nifi fluidorum impetus
augeatur , nec folidorum elafticitas deficiat , patet tumorum calidorum cau-
fam
ut
efte
impetum
(it ,
cruoris in
vafa
ut reaftio
efl:
majorem quam
eft
traftilitas.
139. Data obftruftlone in va(is minimls , modo fangulnis natlvus irnpenon minuatur , velocitas refpeftiva inter columnas fubfequentes , &C columnam obftfuftam major eft (^Theoria pulfus /i^. 12.^. ), atque fi impe-
tus
major evadat , inde oriturus eft non folum turaor , fed etiam afmajor , cui gradus caloris refpondebit.
membranarum ambientlum elaftlcltas mlnua140. Si vero vaforum
huc accedentium vis trufiva , Imo licet minuafrur , nec crefcat fluldorum
tur , fed in majori ratione quam crefcit continentium elafticltas , mlnor erit
rea^lio mutua , ac proinde mlnor calor folito , quod frigus appellatur ;
unde patet tumorum frlgidorum prlnclpium.
tus
ille
friftus
&
&
in ignem proje<^3e
141. Cruoris moleculse exficcatae
vero partes lymphae
, docente experlentia ; non item
cruorls ordlnarla etiam in mlnlmis vafts eft major
cltas
piunt
flammam conci:
prseterea
velo-
quam velocltas
& quorum fum-
&
potius
frigidi.
142. Morbus
eft
fymptomatum connexorum
id eft
ab eodem prlncl-
&
&
mationis
principio dependentia
inflammatorii
quorum
morbls cachefticls
cos Sc
frlgidos
horum tumorum
theorla
qui tumores
f^plus
oedematofos ,
indolentes inter
fcirrhofos
leprofos
afciti-
qui ex
I43.Cyfti'
O R U M T H
9 R
A.
i2j
feu fuppurationis
cariei
ex
principiis
tantum
phyficis
ut difiblutione
anevryfmatum
pu-
varicum ex
fluidorum nifu, impetu , qui vaforum &f receptaculorum continentium contraftilitatem fuperet , facil^ deducitur , adeoque ex principiis mechanicis eruitur. Horum vero affeduum praxim tum generalem tum fpeciatem ex Chirurgicis Auftoribus, ut H&ijlero , Platnero , &c, eruendam relinquo.
trefaftione
erofione
intelligitur.
Afl:
caufa
CLAS.
124
CLASSIS
V IT I
I.
,-....:.,
A.
mi
CLASSIS PRIMA.
A FFECTUS
./x
lum
terea
Cum
SUPERFICIARII
quia
feu
FITIA
dicuntur
foventiir
recenfentur
plura voluerit
affeftuum theorise
,
&
artis
attinent in
morborum graviorum
parum
praxi
ut Hdjl&rus
hiftoria
&
animus eft ;
qui
Pmtus , de hifce fuse
infiftere
&
ex profeiTo fcripferunt.
O R D O
MA
MAcuLAColorum
eft colorls
alienus.
&
craflitie
theoria
denfitate
ut ad
L M.
,
&
verum nondum
principla attentl
fatis
eft
inde corollaria
confueto
,
&
cutis
evoluta
illa
ad praxim
&
ideo vulgo macularum theoriam a colore fluldovel cutem tlngentium deducimus , ut flavedinera a bile
S.
Phyfici
prima colorum
rum epldermidem
M U
mutatio in parte
diverfitas
docent
Tubedinem a cruore , pallorem a lympha praedominante ; fic dlverfos colorum gradus a mutata datl humoris crafi , aut confiftentia deducimus , ut hvldltatem in ecchymomate a cruorls coagulo , flavedlnem Ipfi ecchymomati
fuccedentem ab ejufdem cruorls dllutlone ; qulppe docet experlentia paucas fangulnis ftillas multa aqua dilutas linteum album flavedlne Inficere
fic
cryftalllnl In catarafta , cornese in caliglne alborem a lympha coagulata eruimus, ex eo quod hoc fluidura coagulatum albefcat. Quam crafla yero
:
&
man-
M
inanca
A C U L
hsec philofophia
fit
plebem fapere
ultra
non
iE.
u c o
ignorant qui
,
A.
phyficis funt
in
cum
verfatl
ex hac theoria
125
verum
nondum
cer-
rofea,
fentur
u-t
petechia
chloroiis
aurigo
L E U
I.
C O
phlegmafise
febrefque varise.
Tay^.
flavefcit
in aurigine
nigrefcit \n
melasi^ero
Cum
pelluciditas
fupponat
eadem
fano
fere
fit
&
&
fit
millies
admifceri
quin heterogeneitas
fibris
&
fluidis
non
adeoque opacitas
poteft
illis
fuperveniat
copiofius
pro
qi!2e
gradu craflitiei lam.ellarum nunc omnes radios confufos refleftit , unde albedo ; nunc paucos tranfmittit , unde color grifeus , ut in nebula.
I. Leucoma Nephelium , Nebula Latinis , Achlys & uEgis Gi^ecorum, GalXich ombrage , nuage, L.
Eft macula fubpellucida corneae , qupe facit ut objefla tanquam trans fumum aut nubem videantur , adeoque obfcuriora fint. Infpeftione obliqua dignofcitur ab opacitate humoris aquei in caligine mydriafim, cataraftam lacteam ruptam ,
cataraftam cryftallinam nafcentem comitante. Dividitur in
Achlyn &; in ^Egida pro gradu obfcuritatis , fed plus vei minus non mutat
fpeciem. Differt ab albugine ex eo quod albugo omnino opaca fit , aiba ,
cretacei coloris ,
quandoque paululum eminens.
&
&
iore nimio
ut
ophthalmiam variolofam
ambuftione
aut
humidam
necnon
fpiritibus acidis
a caut vi-
nitri aff"ufis ; necnon ab alkalinis , ut oleo tartari ; a collyriis acrionon tamen a fpiritu vini , qui nudam lympham opacat.
Nephelium de arte excitatur ,
utile eft in mydriafi , ubi ophthalmia Int^rna eft , cum I.ucis jubar eft retundendum ne retinam laedat.
Nephelium multo facilius fanatur albugine , iifdem fed lenioribus admotis
remediis ; fsepe in infantibus fponte per jetatis mutationem evanefcit. Pro-
trioli
ribus
&
na$
inftillatws
vel cseruleae
vel purpurese,
bis
in
fse-
C L A
\%6
pe
eft
fatis
inftillatur
S S
vinum emeticum
vapor
anifi
I.
A.
Ixdit
2.
etiam
utiliter
dicitur
Latinis
rimrganta
in albuginem D.
adeoque inflammata ;
Diftinguitur
lens
fubeminens
coloris cretacei
Sequitur
vetus
fi
graviora
fed
a calce
crafTa
&c
&
ophlhalmiam
ut
chemofim
albiflima
eft
unquam fanatur
hypopyo
vix
cum onyge
cave ne confundas
fit ;
qucE efl in
albuginem
in
inflammationis expers.
principia nephelii
hypofphagma , combuftionem
dum mediam tegit corneam ,
maxime
Yyts
S.
&
catara^la,
empyefi.
Curatur leucoma D. St. Yves incipiendo ab ophthalmia illud comitante
vide Saint Yves des maladies des yeiix.
Leucoma
vulgare ajii radi volunt , quod in panno tantum convenit. WoolLeucomate multa humiditate ftipato fuadet fufFumigia repetita ex
aloe , myrrha , mafliche , baccis juniperi in prunas ardentes injeftis , fumo
tepido ad oculos per infundibuluni dedufto ; vel quod tutius efl , & fuadet
Mauchdrtus , vapor ex decofto horumce medicaminum , necnon hyfTopi ,
houjius
ferpilli
origani
cum
marini
roris
pauxillo camphoras in
coffese
aqua
valerianx radicis
quod
tutius
teflae
feminis foeniculi
necnon collyrium
ef^.
ovorum
calcinat^e
oflis
florentinas
iridis
albiflimi
tartari
&
&
lympham
3
Leucoma
Efl fpecies
cedit.
illis
cicatrix
qu^
Graecis oule
vel vulneri
proprium
longe
aliter
ut
nullum faepe
fuccedit
Gallice
vel ulceri
cicatrice.
abfceffuique
,
:
ut videre efi in
hoc
efl
corneae
cicatricis
in ulcere
&
onyge
nam
propter
afl
inflammationem
&
prxgrefTam ,
puris acrimoniam gravis fuboritur macula albefcens.
Curatur iifdem remediis , quibus albugo , raro vero fanatur ; praecavetur
autem cicatrix cornese a puflulis variolofis oriunda , fi infufum croci cum
pauxillo camphorse quotidie in oculos infundatur.
4. Leucoma Gerontoxon Mauchart. de maculis corneje , Latinis arcus fenWs. L
Efl macula arcuata
vel clrcularls
albefcens utpluriraum
atque in
cir-
cumfe-
M
centro
circellus
eft
laminas pofitse
&:
eft
talis
A C U L
cumferentla cornese
r^epius
obvia
vlfuique
u c o M
ideo minime
Originem debet
pellucidus.
ceratoceles
feu herniw:
nocens
27
cujus
in
fsepe origo
A.
opacata
efl:
cornese
talem vidi
pro
ha-
infanafeili
betur.
hypohypopyon
fphagma
hypohsema
diapyefim , elcoma ,
,
caliginem lafteam
unguem
onygem
feu
&
FlTlLiGO,
II.
Morphie.
afficiens.
T.
I.
Liuce
pili
pag. 764. C.
_
Color
fuccefTu
eft
albidior
quam
in alpho
temporis delabuntur
&
pilique
affe^tas
partis
glabrefcit pars
fi
funt
albi
fed
vi-
tium autem altiiis ferpit jn cutim fubjeclam , unde fefta non fundic fanguinem , nec fanari potefl , maxinie fi pars glabra evaferit. Avicenna albaras
vocat, ciam vitium ad ofTa ufque penetrat. In Phthificis obfervavit Ballonius
Parad. 39.
3. VitiLigo melas Gorrsei definit. de alphi fpeciebus; Morphcsa nigra Avi,
Tom. 2. pag. 244. cap. 20. C.
Conflat maculis non corymbofis , fed paucis
diffitis , fubfquamofis , ac
fufci coloris. Alhara nigra vocatur, fi profundius ferpat hic color in carnes
ad ofTa ufque.
cennse
&
purgationes ex epithymo
chade
infufo
do
additis
omni
die
pafTulis
&
agarico
ficubus.
prsefcribere
&
pisefcripta diseta
myrobalanis
Prsef^at
infundatur
nigris
euchyma
,
autem ferum
fcilicet
inflituantur
polypodio
laftis
&
maxime balnea
dein fmapifmi
&
floe-
cum epithymo
repetita
&
dropaces parti
in ca-=
trypbe-ailec^lge
a^pli=
LA
128
quo
applicantui' ufque
morphcecB
ciira
4. Vidligo hepadca
foye
S S I S
Ephdis
nigrcz
Celfi
V IT
I.
cuticula feparetur
A.
quod per
intervalla
&
nigm.
alharcB
iterandum
eft/
ChaUar
du.
L.
; Leberjleclc Solenandri.
tigines
ut inguina
&
&
runtr
Curatio obtinetur
bus
1''
catharticis
2^
diseta
ex
cibis eledis
&
diureticis
minim^
cum
acri-
aut
paticis
culis
falitis ;
ut
capillaribus
hepaticis
lib.
part, 3 fecl.
cap. 8.
EPH
III.
E L I s
nus
vel tibias
acquiiitae
1.
rarius
partes
corymbofis
faciem
vel
ma-
unde difcrepant.
afficientibus.
,
,
Rouffeeur.
glabris
te^tas
Ephelis a Sole
plantis
part.
3 ;
Gallice Hdle. L.
Affe6li folati.
temporis delabitur
nem delendam
fi
infolentur.
Prgecavetur umbraculis
chirothecis
pauxillo camphorse
gummi ceraforum
aut
in aceto
vel
foliis cerafi
recen-
tibus fe eluunt.
2. Ephelis grayidarum. Sennert. ibid. cap.
folitarise
,
,
tum apud
palmum
2.
L.
latse
oppilatas virgines.
Ephelis lentigo
taches de rouffeur
magnitudinem coagmentata
lentilles.
vel emulfione
L.
quseque
ut Ephelis a Sole
quoad colorem
&
defoedat
crefcens
&
A C U L
iE.
pafta ex
BalloTiio
ainygdalis amaris
cacochymi
funt
4. Ephelis ab igne
Illae
doque
mus
feminibus
funt
cicatricofse
fummo
nec
E L
fambuci
&
fabarum
,
deftilla-
obfervante
funt cacoethea.
L.
quan, umbrinse ,
ad fucos confugiaquales foeminarum tibias,
&: fubflavae
emendabiles
ulla arte
129
s,
I
,
Lentiginofi
braflicae.
apud eos
vel a
ulcera
floribus
nifi
6. Ephelis fcorbutica.
Eft macula ampla , livefcens, palmi magnltudine , quae crura, lumbos, aliasve partes infufcat , quaeque etiam noftalgiam non raro comitatur , fed ad
fcorbutum attinet , ut ephelis vibex , vulgo vibices , ad ecchymoniata fpe6lat.
IV.
GUTTA ROSEA
Goutte-rofe
Couperofe
Rougeurs.
aut
&
afperis
Gutta rofea fimplex ; taches hepatiques , Verduc Pathol. tom. i pag. 192,
Goutte-rofe Turner. Gallici. L.
Sunt maculse fubafperse , eminentes , rubrse , corymbofse , quas faciem fsspius , quandoque brachia , collum , pedus aggrediuntur , fine defquamatione ,
1.
nafum
faepe tuberibus
deturpat in vinofis.
Difficillime
&
fervorem compefcentia ,
,
qualla funt jufcula refrigerantia antifcorbutica , ferum laftis , lafticinia , acidulse , balnea prEemiflis diureticis , ut jufculis ex teftudine , ex cancris fluviatihbus , millepedibus. Dein ad topica deveniendum , qualia funt teftacea in
fucco limonum diftbluta , cofmetica vulgatiffima
2. Guttarofea herpetica ^ Sennert. cap. 6 S. i
Diftinguitur per pruritum
fquamofas
puftulas
lac virginale
pomata
&c.
Couperofe dartreufe ; L.
quae faciem , nafum de-
lib. 5
turpant.
faftigiatse , fummanantes , fquamofiC , furfuraceae , flavse in labiis , nafo , faepius circa frontem ,
tempora
poneque aures , ubi feriatim difpofitse veiuti corollam referunt , vulgo le chd"
ma
parte ulcerolse
ficcse
fine
pure
aliquando humidse
&
pelet.
De
Meyferey
tom.
nigricans
tumidus
puftulofus evadit
2 n.
241. B.
in
-^
CLASSISLVlTlk.
130
nentem prsenunciant
rumve
ex
evafiffe obfervavit
quinque
segris hac affedis vlx unum alteaccedit gangraena aromaticis curanda , non
vlginti
Au6lor
vero fcarificanda.
Y.
macula congenlta
Efl:
Navus ligUlum
V u
Envie.
exagltata fuit
quandoque cum
qua ma-
partis eminentia.
emlnens
&
revertens
allls
verrucofa
tempore
ficus
ut vulgo ferunt
reprsefentat
mori
ut ficum
fraga maturefcunt
morum
ipfique
carnem
denegatum
,
atque quo
&
apud puel-
apri
las fuppreffis
dum
catamenlls intumefcit.
ECCHYMOMA, Ecchymofe,
VL
macula nigrlcans
Eil;
vefcens
vel atro-rubra
non congenita
nec afpera
aut livefcens
parum promlnens
&
fubfolitaria.
1
Ecchymoma ah
Sennertl
ictu
pelidne Grsetis
,
;
Ecchymojis Auftorum
meurtrijfiire
Sugillatio Latinis
contufion Gallis.
Livor
D.
&
&
Chirurg. de contufione
2.
cap.
&
i5.
Efl fpecies
mfeflat
diuturna
fine princlpio
conflans
evidenti
de ven^feciione
,*
nigror Latinis
fenibus
,
;
L.
familiaris
qux potiffimum
differt.
tibias
Mulierlbus a
Ecchymoma
Vibices
funt
vibex
llvores
vibices
fponte
vulgo. A.
morbis acutls
ut typho
pefle
variola
fuper-
A C U L
fupjrvenlentes
vel flagellatas
nigricantes
vel lividoe in
Ecchymoma a
Clunes
tum
acutis
Jfja
partes
fuifTent
coccyx
dorfum
chronicis
&
dantur
ientigi-
&
vibices
um=
D.
compre.(jiom.
flavas
tibiis
A.
caefe
fcorbuticum. C.
H Y M O M
C:
quales verbcribus
Ecchymoma
4.
iE.
longitudlnales
&C
segri
fed
in
morbis tum
excoriantur
& non
dius ferpit.
pulvinaria
tio
afFetlus
7.
;
8.
non
difcrepat.
Cserers maculae pertinent ad caliginem In dyf<3erihefiis , petechiam in exanthematicis , &: ad decolorationes in cachedicis.
ORDO SECUNDUS.
Efflores
Ifferunt
cutis
quod
a maculis
t I
jE
Elevures.
varos
concurrat
m.utatiotiem
praeter coloris
phlydsenas
papulas
fimilefve af-
peritates cutaneas.
Fufiultz
funt tumores
apice fuppurantur
&
in
exigui
apice rejiciunt
ut
diametri
linearis
circiter
.(
colorati
G-A\. pufluks
,
fed quid
qui
bubes.^
humidi
Elcydria.
PhlyciiZncZ funt
&
rupti exficcantur
linearis
,
&
aquam
( Gall. PhlyBenes. )
qui fine fuppuratione , ac
excoriantur
fcirrhodea
Graecis
exanthematicis inflammatoriis
ut
tonthoi dicuntur
Hi affedus
riola
miliari
, ( Gall. bourgeons. )
funt gregales &c cum
rubeola
&:c
nec non
cum
impetiginibus
cachedicis
va,
ut
fcabie
C L
132
fcabie
lepra
quam
menti
tlnea
&c
aggregatis
k.
verum
mo-
funt levioris
morbis accenfeantur.
ut
papularum congeries
Efl
conveiiiunt
VII. H E R P E s
bris
\ IT
S S I S
frambsefia
ou
Dartre..
in
Hcrpe
efflorefcentia
feu
pruriginofis
abeuntibus.
1.
Componitur ex
coriatis
nec
Diftinguitur ab
non ex-
retenta
&
mora
feu glandulis
faciei.
empyrice
oleo ex chartis
quod facile fanetur vitio in parte tanmalTam non contaminante. Principium efl: mate-
fanguinis
&
febaceis cutis
Curatitr
ma^i^ime ex eo
aliis,
&
perfpirabilis
acris
cruftaceis.
tumh^rente,
ries
papulis rubris,
topicis fsepius
linteis
alkalinis
ricante
2.
hidatoria Celfi
Papuls pejores
pun2;entem
5.
Formica am^
dartre encroutie. L.
corrofivse, congefis
&
6>c
acrimonia
quam
in fimplici.
3.
cur.
37
lib.
Hoffmanni Tom.
Frid.
17; Amati
416 ; Turneri
eap.
11
pag.
Lufitani
Cent.
3^ fpe.cies
II
dartre
miliaire. L.
verum
verfis partibus
febricula
da
cum
ex Jurnero funt papulae exiguas , corymbofae , in dilumbis , pedlore , femoribus, clrcum inflammat^
,
quarum
apicl rupto inhaeret molecula cruflacea fubrotun,
grano milii fimilis , unde nomen ; apex puflulas albefcit y
reftius
,
ut collo
flipatae
flavefcens
fuppuratur
,,
&
cruflaceura
unguen cutaneum
adhaerent
^crimonia ac fervor
quam
Potiflima ferpiginis
leniendo fanguine
in
&
un~
interea applicatis
linteis
unde
haec haerentia ^
fenfibilitas ,
&C
in ferpigine.
miliaris
quem finem
prsemifsa phlebotomia
&: catharfi
,
,
&
juf-
ClllSt
EFFLORESCENTI.E. Herpes.
eula x
pullo
ranis
ciim paucis
cancris
it,j
_
millepedibus
vel
fluviatilibus
beccabungse , nafturtii aquatici , fumariae , acetofas, &c, repetenda funt , ferum laftis harum plantarum fuccis
balnea alternanda ; verum
alteratum diu ufurpandum ; ladicinia deiii
nihil eil utilius quam acidulis Vallenfibus aut fimilibus per triduum identidem , tempeftate convenienti ante balneorum ufum , purgare , quod oniniradice enulae
lapathi
foliis
cichorii
&
bus topicis
praefrat.
refrigerantibus utatur
truc-
&
&
&
in
pilulas
BelIofl:ii
quse
minime fpernendse
vi-
dentur.
Herpes
6.
retiere ;
perifcelis
Graecor. ^ona
{ofter
quorumdam
Gall.
la
Jar~
{iccus 6 firaplex
poplitem
qui
infeftat.
7. Herpes collaris ;
CoUum
aaem
&
h.
le
coUier. L.
Ecclefi;afticorum noftro
tinduram
cjua
tempore
iiepius
herpete
inficitur
aflScitur , propter
calcem admittens ;
CLASSISLYlTlk.
134.
vero ab
diftingultur
culari coUaris
quam
aliis
imitatur.
fpecies
H'c
poffe herpetes;
8.
Sunt puftulse
quarum apex
magnitudine,
pili circiter
Intense dolorificse
cum
pruritu
dircretae,
glabrae
raro confluentes,atro-rubr3c,
mammas, &c,
per collum,
fparfae,
&
necrofi corripitur.
fenfum amittit, exficcatur,
Sanatur hic affeftus cerato Galeni , vel bufyro iUita crufta decidit.
9. Hcrpcs ^ojier ; Zona ignea Fr, Hoffmanni T. II pag. 426 ; Zona RufCcinture danreufe.
The Jingles Anglis.
felli de ufu aqu^ marin^ pag. 124.
An
nigricat,
cito
diverfus a perifcelide ?
&
praecordia occupans
inflammatione
cutis
&
fpisciatim
pe6i:us
cum
dolorifica exulceratione
cardialpufi:u-
ad manus latitudinem in peftore difVide Severinum de abfcefjibus L. 4 c. c) ; Tulpium jC. 3 ; Langium qui
lifque parvis
perfis.
lucidis
cinguli
infl:ar
vidit.
VIII. Epinyctis.
Cognofcltur ex pblydaenis atro-rubris , aggregatis , trium vel quatuor IInottu potiffimum
in diametro , tibias uf plurimum afficientibus ,
acriter pungentibus.
&
nearum
EpinyBis
1.
vuigaris. B. P.
&
crafi^ae puftulse vlPhlydsense mihi vif^ funt , licet primo afpedu latse
deantur , parum eminentes , calore urenti per noftem flipatae , qu'je apice
crepant , acrem ichorem fundunt, mane fedantur , vefpere iterum intenfius
aliqualem segritudirubent, febriculam, anxietates , pervigilium creant,
&
nem
Curatur phlebotomia
culis
emollientibus
malvse, feminibus
diiabitur.
nera
An
diseta* refrigerante
linl
funt
&
fatis
Brachia
&
tim apparent
antiphlogiftlco
juf-
viderint
alii
nec enim
illa
ge-
determinata.
2. Epinyciis pruriginofa
monde 1756
cathartico
adhucdum
vero applicatur
parti
D.
Billebaut
Vander-
pag. 340.' L.
crura obfident
maculx
cum importuno
pruritu
rubro-rutiiae
qux
extra
ledum
fla-
&
evanefcunt ,
fic porro per annos integros. In muliere poft graviditatem macul-je tumuerunt ,
pollicis , aut femi-pollicis diametrum adeptse
te
&
funt
fed
cum
dein
pruritu
intolerabili
tempore
De
TcrmlntJio quern
non
vidi
quidem
afficientes.;
aut
graviditatis
noclu omnino
non cognovl
cum epinydide ,
evanuerunt
retrocedentes
nll
&
quia
IX. PSY-
EFFLORESCENTIiE.
PSYDRACIA,
IX.
corporis
diverfis
initio effervefcentia
intus firma
vacua
efFervefcentia
rubicunda
rubra
fit
Gaknum
fummo
in
135
Eruption.
eft, juxta
partibus accidit
efTe veficuloras
dracias
Psydracia.
verum
alibi
qu3e
vero pfy-
feplus accidit ut
Huic
fpeciei
Sunt efflorefcentjse
chiis
deuntes
aut ad
per refolutionem
dein recedentes
in
,
pedlore
bra-
iterumque re-
&
&
geranti vift:u
cit
numero plures.
febriculam comitem habet , vere nonrar6 omnis
coloris rofei
folitariie,
aliifve partibus
biliofos
aggreditur
aetatis
5i
refri-
fummum
ope phlebotomise intra paucos dies evanefnec enim fuppuratione 5 excoriatione , ahave evacua-
tione terminatur.
2. Pfydracia a vefpis , piqueures de guepes , coufins , &c. B.
Morfus culicum , apum , velparum fequuntur efflorefcentise rubro-rofese
eryfipelacese
efflorefcentia circumfpiciatur
fsepius
fl:ipaf3e
in apice videtur
5f
fi
oculis attentis
punftum
cui
infefti
fingula
aculeus
remanet.
infixus
Contra punfturas ab apibus inflidas nullum melius eft auxilium , monente Reaumurio , quam partem pun6iam aqua frigida identidem renovata fovere. Ruflici partem tribus herbis diverfi gen^ris quibufvis obviis fricare folent ; aculeum acicula extrahere non raro tentant , qui oculati funt ; fed
dolor pendet a veneno acido , corrofivo quod fecum intulit aculeus. Huc
culex pipiens
, crabro ,
Pfydracia urticata. B.
fpe<^ant vefpa
3.
culex pulicarius
&c.
acriter
Phafeolus
Cadi
villis fuis
diverfse fpecies
qui efflo-
eryfipelatofas excitant.
pruriginofus
aliquot horas
&
pungentes
acutiffimis
tenuiffimis etiam
fpiculis
pungunt
Gail.
Cirons. B,
pertes funt.
4.
Pfydracia ah acaris
Nomen
Sirones vulgo
&
&
communis,
aliaque
quorum pundurae
ita
imitantur
quandoque
efflorefcenticts
fpon-
CLJSSIS.
136
fpontaneas
ab
rint
ab
incerti
infeitis
Vni
I.
h^ereant
maxime
A.
dormientes
fi
fue-
aegri
infe^lis laceffici
hiice
morbos
Medici
ut
che6licos.
xillum
nitri
vel
&
falis
aceto
abluitur
in
pau-
qiio
vel etiam
lixivio
thii
tanaceti
myrrha
dein
alce
&
rubris incipit.
Tribuuntur alimentis
tlam perfeverant
An
craffis
& apud
deln evanefcunt.
Remedia ex Senmrto
erulte
cap.
zj
lib.
part.
alii,
1.
tur
cum
fuperficiarlo
enafcebantur
tumore , calore
X.
&
acrl
HiDROA,
Echaubouture
Sunt exanthemata mllil granls non majora , fublto in cute exorta , conferta,
utplurlmum fugacla , non cohaerentla, phlydsenoldea.
1. Hidroa fudamen ; Sudamina Sennerti; Ecfefmata
idroa GrtEcIs
aff
alhafef kvicerm-^ ; Gali. Echauboulure^ vel Echaubouillure ; Occltanis cam^
&
&
mane
hroul
.*
ebulUtion de fang. B.
Exanthemata
fifidme confita
llla
dorfum
&
rubra
&
elui
&
con-
EFFLORESCENTIiE. Hidroa.
concolorla
pellucida
veficulofa
pruriginofse
O R D O T
tumores
anferina, Gall.
cutis
minoribus
milii
E R T
fub epidermi-
S.
A T A
fero
i.^iM.MwfMnm
P H Y M
tra vafa
atKJlMiumijm.'.
VUIgo
&c vulgo
grano
veficulis
ut in Rachialgia vegetali,
137
pungentla
miliaribus affinia.
non majora
granis milii
& cxanthcmatibus
& potius afperitas ex
Differunt a maculis
gua
partis elevatio
humorum
ma
tuberantias ad
titae
quibas fingula
excludebatur
cum
tumorum genera
aera ad pituitam
bilem
tribuebant
,
induratione
gangraena
Optima terminatio
fit
venenata
nifi
fuppuratio
efi:
materies morbifica
aut efchara
decorticatlone
fuppura-
vel remollitione.
venenata
fit
efl:
refolutio ;
fl
quae
necrofis.
XI.
In eryfipelate
eft fine febris
ficiarlus
uniformi praedltus,
riginofo
acuta
ftipatus
diffufus
nifi
qui
Eryfipele.
segritudo gravis
graviumque fymptomatum
folitarius
febris
efl
ErytHEMA,
fatellitio.
rubro-rofeus
non ad fuppurationem
evanefcens
preffione
phly6^3enis exafperetur
& calore
fed
ad
acri urenti
glabritie
vel pru-
cuticulse feparationeoi
fponte vergit.
I.
Erythema fpontaneum
Tumor
Eryfipele
commun
;
Tom,
d]ffert
I,
B.
ab herpete
quod
fit
fugax
,,
her:;
C L
13S
erumpit
nummi
a materia
acri
A.
quod
S S IS
cruore
unlformis
fit
&,
fluxill ,
minime vero
ut aiunt, biliofo
in
vafis
reticularibus
in glandulis,
&
fit
phly^taena
cruftam
in
hinc
erythema cruftaceum.
Erythema eft vox Hippocratica qua rubores eryfipelatofos deflgnavit AucEpidcmiis. Erythema circa nares , ait Hippocrates , protor in Coacis ,
fufiorem alvum fignificat ; Duntus erythema vertit per fuffufionem eryfi-
&
pelatofam.
mum
foras emittitur
juvare, quse
&
tomiis
felicius
&
quod
f^epe
craflius
quod
in
phleg-
fsepius
&
&
&
aquato madidum
Potus diluens
diaphoreticus , nort
applicari pofTunt.
,
dies
epidermis
fruftulatim feparaintra
paucos
juvat
perfpirationem
;
,
&: fic fanatur erythema. Vide plura in eryjipelate inter inflammatorios.
acer
tur
exanthematicos.
2.
Erythema ambujlio
fol
meridianus ipfe
fo gradu caioris
nomena
Heifter. Chirurg.
lib.
4. cap.
Fluida omnia
maxime
vitris
caufticiaadunatus,
efchara
ulcus
gangraeaa
quod
brulure.
fervidiora
comburunt
ut ambuftio
vel^
ig-nis
&
&c,
a principio evidenti
feu fervore
corporis admoti pendeat. Partes igneae ubertim admifTae intra cutis textum fan-
Quoniam
quam
dolor acerrimus
particulae ignese
tumor
ampuPse
cutis
diffufus.
denfionbiis
, feu
adrenovata partem immergendam efTe
fedato dolore utendum linimento ex ceruffa, oleo, fpermate ceti. Nos , ubi nulla eft excoriatio , utimur vino tepido
uaero , vel aquato , vel fucco csepai contufx , vel atramento , vel oleofis
fortius
; aqua etiam
docet Godefroy MifcelL
frigida fepius
&
H Y M A T
cum aqua
ut oleo
mh
E R Y T H
A.
A.
13^
Phly6lgen2C mini-
funt aperiendse
ufurpaada
ut
&
fpiritu falis
tur
fummumque
plex
&
In gravibus
fi
coUum ,
vitae
periculum imminet
fi
oculi
amburantur
caligo multi-
a cal-
&
gxadumque
caloris
majorem pafTum
Erythema voladcum
maciil<z
eft; duratio
,
ut
aftionis ignis
oleum fervidum
voladdz Sennerti,
major
efl
fi
&c.
(sJius
voladcus
vulga
conflan'
intense rubra
uniformia
circularia
tam rofeam
attinet.
Quas
vidi
non erant
cruflofae
unde a
crufla laftea
diiFerebant.
aux talons ; L
hieme afliciens ,
nec fuppuratione
ut
&
&
5.
Erythema
imertrigo. X,
2.
RuboT
C L
140
Rubor femorum
tur inficiente
&
hoc la6lentibus
fumma
tcrfio lixivialis
in dJe
unde
A.
quibus involvun^
fafcias
anxii
ceruflie pulvere
cariofse
falicis
alii
tunicarum mundities
praeterea requiritur
Erythcma paratrima
6.
eft familiare
maxime
afpergunt
L V
S S IS
&
teredinem
frequens de-
paratrima Grsecis. B.
in equitantibus , pedum in peditibus , manuum in operadecumbentibus aegris , procedens a contufione vel affidua partium compreflione , unde excoriantur , dolent , adhxrent veftimentis , linteis ; hinc cruciatus a fitus mutatione in coccyge ; etiam rubedo illa livefgangrsenam poft fe trahit. Illa fpecies fugax eft ,
ablato principio
cit ,
procatardlico aufertur , nifi a principio interno pendeat , &c tunc non gan-
Rubedo clunium
dorfi in
riis ,
&
&
grsena eft
ii
fed necrofis
quse
imperite traftetur
fi
quam
X.
foliis
&
mora
teit
fuftineantur
nullug eft
iirma
fed
fuerit;
cum
illud
nec non
tumor
mollitie
paftacea
quae
digiti
pars
veftigium
catapulta
eft
fervat
quidem
fi
preflTa
a contufione
fine
vifage. B.
&
hyfterise
&
menoftafise
fubitus
fclfi-
identidem a peftore ad faciem aflTurgit , cito tranfiturus, quandoque levem flidorem Sc vertiginem excitans.
9. Erythema a punBura. B.
Eft illud quod punfturse venenatse inferunt, feilicet punftuise apum , vefparum , crabonum, culicum , tabanorum , libellularum , fcorpii , &c j maxiine
calor
fi
rubor, ut in verecundia
cum
numerofcC
inde
fint puftulse
tumor ruber
dolores acuti
glaber
pyrexia
diffufus
ma-
pervigilium
H Y
P
det
co
partem fovere
cerefolii
gere
cui
cum
A T
Avis au PeupU
Tljfot
III.
vel
,
petrofelini
vel
A.
184
n.
E R Y
lafte,
melle
&
vel
141
iP
fuc-
fambuci
floribus
vel cataplafma
pauxillo
A.
Infefti avellere
Robertiani
vel geranii
T H E
aculeum
ex
addit
mica panis,
3^ pedi-
&:
& 4*^ potum ex infufo florum fambuci cum nitro. Ruflici tres her,
barum quarumvis fpecies contundunt &: cataplafmatis inftar adhibent.
Quid fit Erythema quod igmm Sancii Antonii vocat Author, ab eo ft
luvia
fcifcitandum.
XII.
(^dime ,
infiltration
enjlure.
Efl:
intra
fero
ticis
(EdEMA,
circulationem.
(^dema fiaccidum
1.
cedime
commun
cedimatie
infiltration.
L.
qua fovea ^ digito premente imprefta remoto digito aliquandlu perfeverat; pendet itaque non a fola colleftione lymphas in textu cellulari , fed ab intima partium etiam fibrofarum relaxatione per ferum aquofenfifum , quo Imbibitae fuere , unde elafticitas amifta, feu flaeciditas,
Ea
eft fpecies in
&
imminutio.
Si ille tumor oedematofus pedes
bihtatis
(^dema cryfialUnum
Gallice /a cryfialline ; C.
tumor oedematofus a viru fyphltitlco excltatus ;
curatur Ut fyphilis. Vide Hydrocelem infira in Oficheocele'. prseputlum potiffieft pellucjdum ut cryftallus , ait Cockburn
m{im In hoc affe^lu tumet ,
Libr. de Gonorrhxa. An caries Ant, Mufit&^
TaroU Italorum ? Vlde curam apud Cockburn cap. 6".
3. (EEdema periofiei ^ Petlt maladies des os , des fignes de rexoftofe,';pag.
;:
438 T. 2. Ca
J
Cum tumor partlum , cuti concolor , indolens , vel vlx dolens , eft circumfcriptus , folitarius, fubjacentque immediate oflTa , ut in parte antica tibise
cedema perioftei adeffe judicatur , ex eo quod fit cutis fuperftrata, &?; vaclllans
mobilis ; fi leviter prematur digito , nultum veftigium remanet ; verura
2.
&
&
&
fi
fortius
interius
4.
Eft
ilnteis
&
ealldis ,
fiderantur.
&
Ignoro.
Hujus
Curafur
principia de-
C L
i4t
S S I S
(Bldemahyftericum Sydenhami
5.
\m Traite
Epift.
A,
de hy^. gonflemeni
hyfierl^jueV^sxL"
affe6lions vaporeufes. L.
6.qs
&
non
non
&
nuum
veluti
criticus
De
chiis variegatus.
(Mdema
7.
in
lacieum; infittration
Tom.
TAcad. R. de Chirurgie
Puerperis
tur
rarius gravidis
mammas
ventibus
ifchuria
fupervenerat.
tumor
hic
eft
Fide phiegmanam,
repandu, C. Vide Memoires de
fsepius excipiente,
laiteufie
lait
2.
accidit
inguina fsepius
malignis
variolis
oedemate rubeolam
afficit
textum cellulofum
phlebotamiis
inflat
diureticis
dolore
fl:Ipa-
fomemis
refol-
9.
EmpHYSEMA
XIII.
A:,
Tumor
Fit
aut
efl:
vulnere
fed haec ad
Quibus
Seci.
la
in
Art.
pius a
I
6:
pag. 14
54.
C.
bourfioufiure.
preflione crepitans
cuti concolor.
folle
in
quem olim
&
vidi experti
morbis
variola,
quo aer
thoracis
cum mediante
artificiale
cellulofum infufflatur
funt
emphyjeme^
aliud
I.
Emphyfema
fiat
fcilicet in
rachitide
grangrasna
vulnere thoracis.
Vide Pneumatojim
Emphyfiema fipontaneum. L.
meteorifmo
&
in vacuo.
Hallerus Phyfiol. Lih. 8
morbo feu dyfenteria boviU
///.
boum
fcorbuto
hyfteria,
fecenfet
lochiis
CLafifi
&c ,
fuppreffis,
fas-
X,
te
nidalatur in textu
feu aer
Emphyfema
tur
aer feu
ret-
fuam
partis
evanefcet
nifi
ut foeniculi, anifi
Mafiodyniam
dolorificis
vel
ejus
emiffione
Mayow
&
Hales; ergo
deftrui-
vapore
ca-
fine remediis
facculi
anethi
extricatur
carminativis
elafticitatem
quia
cellulofo
Oficheocelem
PHYMATA. SciRRHu
XIV. SciRRKV S ,
iDent
ftrumse
bubones
muho minus
Indolens
pate
eft,
Squirre.
dicitur
cum
nec
143
s.
fcirrho
excrefcentise callofae
durse
offese,
efcharse
fcleryfmata
&
patis
dicitur
tantum
feu
durities
Si
nullus
vifceris
&
fit
fit tumor ,
imminuto aut con-
denfato
reperitur
vifceris
afficiantur.
tie
&
pituitofo
craflis ,
in-
fpiffatis
nio in larido
non
moris congeftio
flnt
vifcidiora;
indurato
fale
erant tumida
vel cumulatio
i*^
vafa
vel ut
difficiliiis
vel
fuflicit
arftiora
fint
poflint
i
,
ex vifcere elabi ;
alterutro
enim ex
quse videantur
principium
curatio
feu
cum tumore
fymptoma
qualitatis
mutatse
cujus
C.
in regione
hypochondrii
finiftrl
exorta
quandoque long^ , lateque diffufa , fine dolore prseter fenfum gravitatis , diutiflime permanens ; fi firmitas regionis lienis fit minor, ohfiruciio lienis nuncupatur hoc virium quod vulgo eft principium diverforvim morborum , ut fple
,
nalgise j quarranse , melasifteri , afcitis , cachexise , de quibus fuo loco agemus,
Difiicillinium eft judicare a quo principio pendeat fcirrhus lienis
hepatis;
vultio tribuitur uterque fanguini crafiTo
vifcofo, tartareo ; fed hoc ex
theori^ gratuita; nee enim ex ea quod bepar
firmius liene^ lien pulsnene
&
&
L V
C L^A S S I S
.144
mone
cerebro
&C
non inde
fequitur in hepate
A,
fos, Si vifcidos ; fsepe 'Ctiam vifcera dura fentiuntur a prefficne mutua abfque eo quod humorum ulla cralTities poflit incufari. De his in Hepatalgid ^
6c Sflenalgldi, ,ac Phyfconid agemus.
Scirrhum lieqis une tumore , feu ejus fcleryfma obfervavit Zi/;/A^ (^f^^fi- ^^
feVAcad. R. des Sc. lyoo') ; hen fcilicet petrefaftus unciam unam
mifTem tantum ponderabat.
Frequentior eft megalo fpUnia , quai fplenis
magnitudo adaul:a fine duritie audit.
imo'
Vifi funt fplenes ul;va XX ,
XXX Ubras ponderantes , qui in ftatu fano vix femiljbram attingunt. Mor-
&
gagni Epifiol.
3
XXXVl.
Scirrhus Lupia
tumeur fcrophuleufe
Tumor
cutaneus
mor
&
durus
in
permanens,
indolens,
partibus.
diverfis
aliafque
congefto
partes.
Caflelli
fubfolitarius ,
a fcrophuld
Differt
loupe
glandc ,
cuti
DifFert ab
excrefcentiis
partis
genuum
ut
adaufta,
humore
faccus
concolor,
fub-
tu-
ut circa articulos
non a nutritione
DifFert a. lupid , quia non efl: cyftis feu
illara degeneret; quandoque in cancrum
ab hum.ore
Lupia
L.
fquirreufe.
caput
circa
i8.
Glandula Avicennr^e ,
maxillse,
farcomate , quia
pendere cenfetur.
infar^lus,
nifi
XV. PhlEGMONE,
tumor fphseroideus , rubpre
Efl:
fignis
puftuiis
tenfione
dem
calore
Pblegmon,
ut a variola
&c
bubone, parotide
,
,
a.
dolore
pulfatlli in-
phlegOy uro.
Differt
vaforum
intra ramificationes
nec
1.
2.
fieret
ille
Phlcgmone
Phlegmonc
Phlegmone
mammarum ,
oculi.
infarftus
les hourfes. A.
,
Dlci folet a principio cui potifflmum debetur. Prseter remedia generalia,
3.
ut phlebotomiam
tia
4.
tejiis
viftum tenuem
defiderantur ea
qux
Phlegmonc mufculorum
tumor phlegrnonodes.
A.
&
fo=
H Y
A T
P H
A.
G M O N
L E
E.
t||
follis
&
XVI. BUBO,
tumor partim
Efl:
alterius Inguinalis,
nltentla
fclrrhofus,
Bubon,
mlnoribus
&
intra vafa
Infarftus
horumce vaforum
;
dlftinguitur a bubonocele cognlta fede glandularum Inguinalium dlverfa a foramine mufcuarcu Poupartil , necnon ex eo quod bubonocele fubito
lorum abdominls
non vefiat , bubo vero lente excrefcat ; bubonocele Ileum fsepius excitet ,
ro bubo. Varletates funt bubones fcirrhodes , phlegmonodes , csdematodes
&
exulceratl.
1
Bubo Jimplex
D.
Buhon.
Bubo
2.
fyphilidcus
Aftruc.
lib.
cap.
cambuca Paracelfi
Pou-
C.
impuro concubitu Immediate
lain,
Ab
feu pofl: paucos dles 5 vel a gonor,
rhoea fuppreifa ortus , dicltur primarius ; qui vero Infedo jamdudum fanguine
fine his prlnclpils fupervenit , jecundarius vocatur ; uterque magis eft vel
phlegmonodes , vel oedematodes , vel fclrrhodes ; alter ovum columbinum ,
alter pugnl magnltudinem adcequat ; phlegmonodes facilius refolvitur , cltiiis
fuppurafclt ; oedematodes refolvitur , non fuppuratur j fclrrhodes refolventibus refiftlt , 6c non fuppuratur. Dlffert ab allis fpeciebus a prlnclpio cui deCuratur ut
betur.
Bubo fyphilitlcus
nis cum mercurlo
;
gatur
fa6lo pure
fyphllls
fi
cujus
eft
cultro
Bubo jlrumofus
Diftinguitur ab
fignum certiftimum,
aperiatur
fi
fuppuratio
&
fymptoma
durante hydrargyrofi tegatur emplaftro de rainfiammetur cataplafmate cle mlca panls cum lafte te-
Induratus
Bubon
fcrophuleux.
bona
fit ,
uicus curetur
addatur digeftivum
fi
cal-
C.
CZJSSISLVITIA.
146
An
checiicis.
tur
bubo
fcorbuticus
dius
obfervatus
fuerit
fcorbuto
expreffe fcripferunt
Lin"
ut
fymptoma memorant.
Bubo pejlilens Bubon pejlilentiel } A,
illud
4,
in
pefte ad inguen alterutrum orlundus cum bonis
vero bubo quantocius aperiendus eft , licet immaturus ,
ad fuppurationem cito ducendus , ut ea via virus peftis foras amandetur
tumor
Eft
2Egri rebus.
Bubo
5.
&
Ille
Yide Fejiem
,'
criticus
in Clajf. j.
crefcentium
puberibus
folet
oriri
6.
7,
dum
vulgo
les croijfances
ou
altum
B.
croijfants ;
glandularum inguinalium
cuti concolor,
crefcunt in
fenfibiliter
cum
aliquali
, qui
corporis macie
ille
Bubo
Bubo
renitens
Jcorbuticus.
axillaris
criticus in rubeola.
XVII. ParotiS;
May
Differt a
tumor
1755^.
fcirrhofo
lentiffime
',
fpecies.
^
I.
Farotis benlgna
Eft ea
qus
2.
Parotis febrilis
Ea
eft
fupervenit
rem
Parotide Jimplc ; B.
fme gravi fymptomate enafcitur,
Journal de Medec.
fspius
yx:
Obf.
ftne febre,
critica
Pringle
in
Tom,
cum
furditate
miliari
2.
chap.
6".
in
non
alii
cum
colliquefcunt.
majores
vel fymptomatice
maligna
River.
de
Cent.
typho
in
carce=>
elode.
Furoncle^ Clou.
cutaneus
&
atro-ruber,
qus
&
in pus
magnitudine
vulgo dicitur
fuppuratus eft,
&: hemifphserici.
D.
prominens, durus ,
,
occupant fibrae crafliaE
Dantur furunculi ovi columbini figura
cujus centrum,
1755.
vel critice
pleuritide
XVIII. FuRUNCULUS,
^
/or/2.
May
in pefte
dum
fuppuratur
itur.
Fu^
H Y
A T
A.
R u N c
i/
V.
147
s,
;ti
Furunculus
3.
&
ria defideratur.
AnthRAX
X.
Charbon.
tumor carnibus
Eft
grifea
fphacelofa
fubtus
exhibet.
Optime
&
&
Plinio
defcribitur
Cdfo
quandoque
quippe
collum
&
cum
apparet.
troverfis
vecum
pem
malo funt
opifices huic
qui
carnes
animaliiim,
aut qui
eorum
lanas tradant
laniones
.hitifc
coriarii
ut
veradi~,
candelarum
,'
expofiri
"fsepiiis
Raro Medici accerfuntur ad hoc malum curandum ; fsepiiis ruuici arcacauftico furunculum inurenna fua huic malo fpecifica di6la adhibent ,
tes anthracem fe fanafiTe jaftitant.
1. Anthrax JimpUx ; A.
Eft ille qui non pandemius eft , fed fporadicus , extus prominens cum-
&
puifu febrili
In
&
levibus fymptomatis.
ftatim apex fphacelofas
hujus curatione
fyncopem
inurendus
rodere
delirium
promovendus
&
vel
&c
eft
cauftico
ut
lapide infernaii
introverfum
excitare valet
hac fpecie
quod
fymptomata
ut
aft
funeftiilima
non nocet
interea
efcharse laplus
&
fangui-
nis
fuftinent,
2.
fi
Anthrax malignus
ticis.
3.
Anthrax
Perjicus.
Pruna
&
ignis Perjicus
le
Eft
AS
C L
i4g
S I S
Y IT
I,
k,
Carl^o
'
Miranda carbunculi
prope Cajlres
qui
carbunculi
fpecies
F. Borelli
fpecies
Occitania
in
courhe
eft
quo
frequens
affedli
&
tarantula
ipfos
tradu-
&
vitant;
novem infomnes
dies
apud
eft
nifi
Vide
invaluit
Tarantifmum
Tingltanum,
,XX.
CancERj
Carcinos Graecis
Gallis Cancer
cancer
tumeur ckancreuje
occulte,
Plebs quae hunc morbum exafperari putat , utl anthracem , fi nomen ejus
,proprium proferatur ^ hunc morbum vel non nominat , vel malum vulgo l&
mechant nuncupat.
Duo
ftatus
tionis
confiderandi
ftatus
fcilicet
Tumoris
aperturae
funt
integri
qui ociiis
in
morbo
hoc
nondum
feriufve
aperti
ut
&
fu.pervenit
omni
in
Ulceris
ftatus
phymate
,
excoria-
enim non
ulcus
veniunt a
lupiis irritatis
rdiuntur a puftula,
citat ,
Yves,
fed
non
feu fcirrhis
v. g. colli
Species poflAint
fic
inter
&
late
glandulse lachrymalis
ferpit
morbos oculorum
ciem
videtur
fanaffe
fi
verum
alia
cap,
Saint
nominari
2.
feium
quorum exempla
horum prognofis
fit
quod Saint Yves afiferit
Part.
&
diverfa
fit
quam ad
alias
I,
C.
C.
I,
fe
du-
primam
fpe-
curatio
Can
P
Cancrofi
H Y M A T
curentur
fi
pium eradlcare
putamus
pofle
<licamentis alterantibus
&
omiffiva
,
A N c E R.
Intereunt
citius
A.
id
eft
cum
omitti debent
preffione
pio
unftione
butyro
infulfo
carnis
detergi
vitulinae
fervari
appofitis
taleolis
attingi
appofito
ejus
debet
itaque'
princi-
omnibus nie-
ut
excipiamus
fi
cura
quse
fit ,
non debet
immunis
cataplafmate
molliter
exulceratus
virulentix
tantac
evacuantibus exacerbetur,
8>c
149
Hippocrates
ait
cilluentia
fed ab ornni
molli goffy-
cerato
Galeni
mulceri.
Intus vero in utroque cafu jufcula refrigerantia , ferum ladis , lac , cremores ufurparl , balneis repetitis fanguinis acrimonia temperari debet ; funt
orcinomata libera, partibus folidis non connexa , vafis majoribus non conmalTam ianguinis depurantibus , fetigua , quse praemiffis edulcorantibus ,
&
liciter
exfcinduntur.
&
Vidl carclnoma phagsedenam faciei , quod oleo corrofivo plumbaginis fanafuit vlde les Mem. de PAc, R. des Sc. De ufu interno cicutse majoris Tour-
tum
nefortii
5.
mammaift per
Intervalla accedentibus.
la orls
&
ret
hydrargyrofi
Cum
nec lice,
ad trageas Kelferianas more confueto confugl , lisque
dolor mammarum , atque omnia
per menfem &: femliTem ufurpatls tumor
fyphilidis fymptomata , evanuerunt , nec ufque reverfa funt,
uti
vaglnse adefie
&
XXI. Paronychia
Efl:
colore rubro
I.
calore utenti
Paronychia cutanea
/'^/z^nV.
diglti cujufvis
cum
dolore perterebrante
tenfione maxima.
170; panaris
i^ fpec.
cu-
tane. B.
Dlgitl extrema pars initio
Vit dolor &:
tolerabilia
remollefclt
funt
,
parum
dolet
&
tumet,
perlculo
mox rubedo
ultra digitum
abfceiTus
fit
non
fuppuratio
{q(q
apex
accedit, cref-
extendunt
digitl
&
albefcit,
ac confoHdatione
ruptus deterfione
terminatur.
qu2B maturent
phlegmonem
Sc extrac-
tiong
150
peregrini
tione
C L
ut
fpinse
aciculae
V IT
S S I S
,
A.
anfam prxbuerit
huic
fi
cataplarma
&
croco , caro cochlese pomati^e applicata , pulde mica panis cum la6le
violse,
althaese , bulbo liliorum ; fi dolor
malvse,
radice
foliis
pa ex
fervor minores fmt , em.plallrum diachylum cum gummis, emplaftrum de mufuppuratione tada , abfceifus aperiendus , ,&c
cilagine , &c , conveniunt ;
folito more traftandus ; faepius autem accidit ut unguis delabatur , fi pus infra ipfum genitum fit , quod longum faceffit negotium.
2. Paronychia penojili Heifter. ibid. Garengeot Operat. de Chirurg. du
&
&
panaris.
A.
quam
cum
febre
vigiliis
convuifionibus
acris
&
imo
con-
brachii
unde 03 fepius cariofum evadit ; 6s fi negligatur , manus eodem morbo contaminatur , adeoque quantocius incidendus eft apex digiti vel lateraliter , ut
vult Garengeot , vel in medio quo non pertingit tendo flexoris , ut puHeilierus
tat
non raro
ut
guttula
illa
puris
caro. fungofa
.excrefcit
vel
ichoris foras
qu3C exfcinditur
Ea
eft
qu3e
vaginam
&
ibid.
emittatur
vel eroditur
poftridie
&t vulnus
A.
quam
pus,
eft
tumor in apice digiti modicus eft , vel nullus ; dolor tamen eft intolerabilis ; manus , carpus , univerfumque brachium ad ufque condylum internum humeri dolent intense ; unde febris , vigilise , fpafmi
intumefcitque brachium , manus , imo paululum digitus in ipfis phalangum
vel ichor acer
rodens
articulis.
Species
illa
hominem quandoque
medio
febris
vigilise
abfceiTus
imo gangraena
tollunt.
&
vaginae tendinis
Medicamenta inutilia funt ; brevi ad incifionem digiti
properandum eft ; imo vagina ulterius fcindenda , fi pus ulterius ferpferit, ut
in ligamentum annulare carpi , in iigamentum tranfverfum quo os cubiti cum ofTe radii conneftitur , quse curatio fuse tradita eft apud Garengeot
&
,
Heijlenim
in hifize
confuiendos.
Arftura
cum
eft
&
exulceratione laterali
unde inflammatur
digitus
lies
fum
in
,
die
fed
Amputato
recurrentibus.
friabile
videtur
quafi
farina coagulata.
Hxc
&
os
non
ero-
Sueci oblervant.
PHYMATA. Paronychia.
151
Eft phlegmone ad unguis radicem tantum enafcens cum digitus frigore congelatus calori exponitur ; dolor non magnus eft , ('xph exulceratio accedit ,
alter vero , fed craftus, afper , corticofus enafcitur
paronychia cutanea.
Paronychia anificialis, Ephemer. Nat. Cur. Dec. II Ann.
unguis delabitur
ne
ratio-
fedis difFert a
7,
187
Obf.
pag.
Fit
364.
per circumligationem
digiti
cum
pellicula
ex ovi recentis
tefta
febrem
XXII. PhIxMOSIS,
Eft prseputli
tericis,
cum
&
praeputii adducendi
Phimojis.
inflammatorius tumor
ut placet
Neo-
Veteres Grseci nomen illud gsnerice tribuebant meatuum prseclufioni ; unde phimoiis palpebrarum , labiorum , uteri , narium ; verum mos invaluit
ut hoc nomine intelligatur infiammatio prjeputii , qua balanus intra prseputium
zxdih retinetur
, ft
vera phimofis
aut
qua
ut
paraphimofi Neotericorum.
1. Phimojis vcra^ phimojis Heifter. Chirurg. cap. 130. A.
Eft gravis inflammatio praeputii , qua ejus reduftio pone glandem impe
ditur ; oritur a fecretione fluidi acris , flavefcentis , mucofi , quo illinitur
in glandulis odoriferis balani potiflimum paratur , ex quc^
prseputium ,
&
rubet balanus
cum
dolore
&
dyfuria , pro,
Hic aftedus cum gonorrhoea prseputii convenit apud eos qui pr^longo praeputio gaudent ; vide
Gonorrhosam. Novi viros quos identidem recurrens haec excretio liberat ab
ophthalmia ; unde fequitur ejufdem effe indolis mucum in corona glandis
fecretum, ac eum quem glandulse Meibomianse palpebrarum fundunt. Hunc
affe^lum etiam pueris familiarem efi^e obfervat Sennenus.
Curatur jufculis refrigerantibus , fero laftis , balneis
aquis acidulis , prseruborem etiam 6i dolorem tollit aqua rofacatharfi
mifta phlebotomia ,
rum balano infperfa, aqua Saturni, &c.
2. Phimofis hydrocdica. C.
No]@^ rarum eft apud hydropes laborantes anafarca , afcite , vel fola hydrocele portentose tumere penem , fed magis adhuc prseputium , ira ut omnino recondatur glans , ejufque via vix inveniri poftit ; fimulque vidi non
femel fierl decubitum humorum in hoc prseputio , ut inflammatio gangrsenodea immineret. In hoc vero cafu forcipibus limbum p^-seputii hic 6c iliic
diflieftum vidi a Chirurgo egregio D. Serrcs , unde infardu liberatus penis
aqua vitse camphovata fotus , gangraenam vitavit.
5. Phimojis fyphilitica ; phimojis vlroUqm. C.
Pendet ab ulcufculis fyphihtici coronam balanl obfidentibus ,
inde fub-
sfficit.
&
&
&
&
maxim^
fi
lalcufculis
CLASSIS
152
'
i s.
chancres dlftis
eroiio
malum
Si
ficientibus
laifte
L VITIA. P h m
tolerabile
malv3e
floribus
h^c
fit
eft
meliloti
&
phlebotomia , catharfi ,
ufurpaada more folito ; interea
praemiffis
hydrargyrofis
&
fimilibus
curandum
balneis fuf-
fomentis ex
ut redufbo prse-
vero altius ferpant ulcufcula, ita ut metus fit ne balanus erodatur , tunc totum pr^putium ulcufculis
intus obfitum circumfcindendum efi: ; quippe una aut akera incifione vix in
patulo reponi queant omnia ulcufcula ; aft durante hydrargyrofi , ea omnia
feiicius fuccedunt, cum virus fimul auferatur.
In phimofi
paraphimofi cum ulcufculis venereis , penis quandoque ganputio
ulcufcula elui
detergique poffint
li
&
grscnafcit
dofi
tunc
fumendum
promovetur
pofi:
fic
phlebotomiam &.
fanitas
partis fcarificationem
reftituitur ;
fuppuratio
accedit
vel
kinkina
quae
hydrargyrofis
larga
digefi:ivo
vel fpiri-
Phimojis circumligata
4.
mofi
Aflruc de morbis vener. hb. 3. cap. 8. de phi; Paraphimojis Grsecorum ; Periphimojis Pauii
Circumligatura Latinorum
iEginetae Lib.
Rarius
tione &:
efl
cap. 55.
tumore balani
retroverfum
miUbus
VL
fyphiUtica
fuerit
caufis
^.
dum
prssputium
efi:
,
ereftus penis
ut in defloratione virginum
five
accidit
aut
fi-
&
inflammetur ,
glandem ftrangulet , five balanus intumefcat magis quam
prseputium , inde fequitur hsec fpecies , qu^e phlebotomia , balneo penis
lafte , dein in decodo refolventi , ut ilorum meliloti , fambuci , &c, evanefcit. Vidi ter vel quater in nofocomio generali fimiies paraphimofes a vera ligatura peni injefta ope fili ab amico circumligati , unde fupprimitur
urina , penis inflammatur ; interea tamen in duobus puerulis , quibus hoc
^^cciderat
vidimus
filum
fucceffive
penem
trajecifl^e ,
vefligio
fucceffive
coalito.
Pendet a
papillis
memorat
///.
phimofis fyphiiitica
ftindlionem.
AJiruc
fcilicet
quce
ulcufculorum deterfionem
&
&
ORDO
EXCRESCENTIiE. Sarcoma.
O R D O Q UA RTU
EX
^ Unt
cant
puratum
cum
vel
T I
JE
Excroijfajices,
in
perfeverent
til ,
s c
&
R E
S.
hoc a phymatlbus dlverfi , quod i^ fiant per converfiopartem folidam ; adeoque i" lente crefadolefcant fenfim, fine fenfu ; 3 quod non fponte abeant in fup-
tumores
v3 nem
153
concolores
cuti
indolentes
minus convenit
&
partem converfio
affinis
in
fuo
appulfus uberlor
fi:atu
ejuf-
que
afiimilatio &c
in
in
&
&
SarcomA;
XXIII.
Sarcome,
efl:que vel
fitu
&
fua
dido
nifi
non farcoma.
Sarcoma narium
2.
ficulter
polypus narium
polype du m:^. L,
vide
Anofmiam
Dyfpnxam
quarum
illud
farcoma
eft prlnciplum.
3.
&
18. L.
rygium
fui
vel
encanthidem
fpe6lat.
quam
pars ipfa
,
&
ad pte-
vlde Caliginem.
4.
dlffert
vlde
Dyfphagiam
unde
PfcL-
lifmum,
Sarcoma
5.
cercofis
polypus
uteri
cercofis Aetll
L.
pendet
caudam
&
refert.
Sarcoma natta
, napta dorfi. L.
Sauvages Nofologia Methodica Tom.
6.
quse ex utero
Yi
Sarco-
CLASSISLYITIA.
,154
maximum
eft excrefcentia
Obf. 57. L.
II,
Sarcoma fungofum
8.
S arcoma fcrod
c).
&
refereivs
an a
farcocele Heifter,
mole fua
hyperfarcojis Graecis,
petiolata
&c
fitu
&
L.
cde.
enim major eft durities quam eft nativa durities tefticuli, non in farin phlegmone tefticulus acute dolet , brevi intumefcit ; farcocele ve-
fcirrho
cocele
ro fenfim Sc
Hoc
fine
fenfu excrefcit.
etiam nomine
Sarcoma
10.
dem.
vulgo
farcocele vero minime.
varicocele
intelligitur
ille
128} Ramex
quidem per
varicofus e]\x{~
L.
Ad
li-
cet a
Duplex eft ratione fedis ; aherum eft excrefcentia ipfius carunculae lachrymaUs alterum vero majus nafcitur inter palpebram & globum; utriufque fuperficies eft granulofa ad inftar fru6lus mori , unde nomen ; color nunc plum,
modo , i^ quidem uftione per lapidem infernalem foU excrefcentiae appUcatum ; 2 Ugatura vel meUus excifione ope lanceolae fada , quo fai:o refiduum abfumitur ope pulveris ex o6io aluminis
partibus ,
una facchari parte.
&
XXIV.
CoNDYLOMA;
Condyloma
I.
Eft
tylus
epidermidis
excrefcentia
camus
durillon
durior
ofllbus moUior.
tyloma Graecis. L.
callojite ;
manubus
in
accedit
pedibus
Condylome.
fi
Clavi
differunt
a verrucis
porrifque
3. Coti'-
'
EXCRESCENTI.E. Condyloma,
Condyloma
3.
callus
Caliis
ou caL
Vide Sennerti
ras
quse
lib.
155
part.
cap.
artus
differt
ab
Condyloma gangUon
4.
Eft fphxricum
malleoli iflibus
titis
nocet
demum
operationem deveniendum
ut ad
incilionem
fed raro
ita
fit.
Condyloma
Fici
&
res
divcrrae excrefcentiae
Ili'ce
que
ufu
bahieorum
&
excidunt quando-
ii
his refiftant,
ratur ut verruca.
XXV.
Eft
VerrucA;
Vcrrue,
condy!omafe minor
fenfu deftitutaj
indolenfque
nifi
&
&
emineat , imo f^pe petiolata fit ; porrum vero , ut concutim radicatum fit.
I
y.crruca fimplcx
verrue ; acrochordon Grsecis. L.
Eft fere petlolata , folitaria , fsepius congenita , digitis , co!lo aliifque partibus adnafcens
pift magnitudine ; differt a carcinomate , acrochordone j aliif*
,
quod
extra cutim
dylomata omnia ,
.
infra
;
que
C L
15^
VITIA.
S S I S
&
nii
campanute hederaceae
2.
Dantur
faepe
in
adaequantes
aciculse
L.
verrucse
exiguse
alibique
facie
chelido-
&c.
,
denfse
congenitae
confitx
caput
omnino indo-
fsepiiis ,
lentes
Pudendis
det
podici adnafcitur
extirpantur
oleo
vitrioli
vel
aqua
Aftruc.
efl:
1.
3 c. 9.
&
C.
(tfx,
apice derafse
forti
acquifita
&: carnibus
feffilis
fi
&
comburuntur
fpiritu
,
falis
aut
fi
fortius
requiratur
&
perato
apice
prius derafo
apud
///.
AJlru-
cium,
XXV L Pterygium;
Ongkt.
vero
I.
excrefcentia
carnea
vel
in ipfo ocull
DifFert maxime a caligine , quam onyx , vel unguis excitat , licet nomine
convenire videantur.
Curatur vel medicamentis vel operatione. Medlcamenta funt lenia cathaeretica
ut
alumen uflum
vitriolum
aibam
imo
viride serls
&
quae
cum
fac-
charo mixta ,
tenuiffime pulverata pterygio infperguntur femel quovis dle ,
pterygium recens abfumunt. SI vero pterygium fit vetus ,
magnum , fllo
trajeflum debet dextra manu forcipibus diftecari ,
refiduum levibus cathsereticls abfumi ; fufficit tamen pofl operationem fero ,
mane aqua vit3e
&
&
&
&
&
Eodem modo
parandse
Cum
his
&
curatur
fecandae
pteryglis
maxime
quo
prlus
atque cohaefio
cum
manu
funt fe-
palpebris folvenda.
difcrepant.
XXVIL
EXCRESCENTIiE. Hordeolum.
HORDEOLUM,
XXVII.
OrgioUt.
concolor
cuti
157
raro rubens
in pal-
utplurimum minor.
Aetiij
Krithe
grando
Grsecis
Grain dc grile, L.
Hordeolum
1.
fcirrhofum
durius,
immobile
hordeolum
in parte interna palpebrac
Eft
,
fphaericus
pifo
&
Hordcolum chala^um
2.
Heifter.
tur
infernali corroduntur.
vel lapide
BrON
XXVIII.
Eft-
excrefcentia vel
tumor
CELE,
H O
fcirrhofus
Gouetre.
segri
gutturones
dicuntur.
&
&
&
cit
curari.
Puerperas magis
Curatio.
afficit
quam
virgines.
auxilii
plurimum
, cu,
alii foleis calceorum
alumine
torrefaflis ; aft Pafla laudat
ante illa remedia , pr^mifsa phlebotomia &: catharfi , i ^^ ufum falis prunelIse , cujus fcrupuli duo in aquse pluvialis unciis quatuor bibat fingulis diebus
per quadraginta dies ; 2^ quotidie leniter fricetur tumor ,
fuperimponatur
/pongia tinda in urina tepida cum odava parte falis prunellse
\% laudat
;
afferre conftat
prefli
ftrobylis
alii
utuntur adftringentibus
fpongia cynosbati
ut galla
&
etiii
CLASSISLVlTlk,
158
&
remifTem m^n^
etiam cyathum aquse m^riirje iingulis diebus per menfem
inde fortc Riijjdl Anepotum , qua aqua euam Bronchocele foveatur,
glus hoc medicamen ad ftrumaruni curam tranftuht. Huic medicamini uriab Schfoedero laudatam
nam a ruflicis in afcite , aurigineque ufurpatam ,
&
&
fubftituit
4^ demum
(i
timum remedium
Tumores vero
modo
nimis inveteratus
fit
op*
cenfet.
cedunt.
Bronchocdc ventofa , Roncalii Med, Europ. pag. 109; Htrnia colU em"
; botium ahis ; L.
2.
phyfematica Plateri
deveniendum
eft.
aut
(mt
inutilia
fi
fuccedit
ad fomenta fplrituofa
in-
Illa
mentis
prorsus
infanabilis
eft
Hydrops
tico
curari debet
coUum deduftus
prsemiflis
catharticis
&
:
innotefcit
,
:
Germanis ad Goflariam ,
an aquis nivalibus , an ci-
diureticis
potiflimi^im aceto
fcilll-
in
indicatur.
Epint
Eft
Cheirurg.
fl
ventiufe.
oflis
tumor vel
;
totum os intumefhumeri , cranii, pelvis, &c,
nunc tumet os in zona feu periph^ria fua , nunc
exoftofes funt partiales
in parte antica , pofticave , &c. Alise partem intimam olTis emollitam , aliae
extimam tantum laminam habent aut reciproce ; alise dolent , a!i?e minime,
aut tantum ratione motus mufculorum , quos oflis figura conica , acuta leedit. Cum introrfum tument oflium pelvrs'^ rranii , ft^rni laminae
plura phae,
cit
tarfl
ut tibiae, femoris
nomena fuperveniunt
diflicile eft
'
'
'
&
cura
fe-
pius
EXCRESCENTI^.
pius
Numquam
inutilis.
Exostosis.
fubftantia oflea
fuerit
159
,
tu-
aft
externum.
1. Exoflojis bcnigna ^ Petit Malad. des os , Tom. i pag. 430. L.
Miriftimis vel nullis ftipatur fymptomatis , quorum ratio ex fttu , figura ,
partium adjacentium muniis explicari poteft
e
magnitudine tumoris ,
contra malignx excitant fymptomata ex indole vitiosa humorum tantusH exvel internum
met periofteum
vel
&
plicabilia
sa
humorum
fyphilitica
fcorbutica
cancro-
cujufvis dyf-
defint figna
crafi^e.
ces
pitat
emollit
iftus
quorum
unde
contufiones
oedemata
cumulatur
in his vafculis
vari-
cef-
perioftei
,
tumorem
excitat.
Quse funt
/itu
in ofifibus
omnino innocuae
funt
alise
rum
nuUum
figura fua,
visiis
mole
auditus
lo-
iaedunt.
in cute fuperjacente
motum
cariem
vel ofteofarcofim
ve-
faspius
ac-
excitant
ofils
cerfunt.
Illa fpecies
eft
non attingenda
exfcindendum
ferra
Exojiojis rachitica
2.
gravia
nifi
incommoda
cieat
quo cafu os
in
Tom.
Malad. des os
Petit
Padanhro'-
2 pag. 440.
cace Severini. L.
i<^
Dolores
recedunt.
funt
illi
&: a periofteo
oriuntur.
Si
feu abfcefiTus in
um
cum
oflTe
carie
inde
fiftula
3. Exojlojis cancrofa
tumor
circumfcriptus
fint
Solo
fufcus eft
funt
aft
fi
etiam
fruftra
hic
morbus
psedarthrocace
fit
amputatio,
fiet
deinceps afficiantur.
prsecefi^erint
,
cedit
febris lenta
alia ofi^a
Cognofcitur ex eo quod
periofteo
Nullis medicamentis
vocatur.
pcBciarthrocacc
fenfim
478. C.
dolores per intervalla lancinantes \n
accefilit
parvus
fuit
initio
maxime vero
&
exafte
cognofcitur
alicubi carcinomata.
laftis
&
4. Exojiojis fcrofhulofa
fcilicet,
facie
i**
glandulis
turgidula
colli
turgidis
axiliarum
labiis ,
natfo
,
,
oculis lachrymofis,
Longo
Longo
tur
C L
1^0
,
ufu kflis
recens
fi
mercuriali
litu
A.
quandoque
refolvi-
fif.
Exojlojis fcorbutica
5.
S S I S
decolis fudorificis,
Petit
loribus
gis rubris
quandoque fquamofis.
&
franguntur
ut caries in inveterato
,
non nifi in fcorbuta
unde apophyfes diiTolvuntur ,
Malad. des os
473 T. 2. C.
bubonibus , pufl:ulis , pornofturnis poil gonorrhoeam fuppreifam
rls , dcloribu|S
aut impurum conta61um , vulgo concubitum. Vide figna JyphUidis, I1I', in tibiis ,
cranio
6. Exojlojis fyphUitica
Cognolcitur ex
Petit
fignis fyphilidis
ut ulcufculis
pag.
,
..
&
citant
&
quandoque dolores atroces in oflis meditullio exatque hydrargyrofi non raro refiilunt , fyphiiidi tantum inveteratae
apparent
potiifimiam
,
fuperveniunt.
recens
Si
mittendis
denti
dens
lib^
fit ,
&t fine
evanefcit
fi
carie
fit
cap.
aliis
litu
caries externa
abfumenda
trepano aperiendum efl os ,
vel
cauilicis
fi
&
fit
feu
nodus
fpina ventofa
detergendum.
prsmillis prse-
ea radenda
,
ferro can-
Vide
Chirurg,
Heiji^r
c).
,
Petit |Malad. des os , Tom. 2 pag. 48 1 Hildan.
C.
Quae genua potiflimum aliafve apophyfes in tumorem elevat , brevi poil
caries , unde fiilulae , 6c pccdarvariolam malignam ^ accedit fuppuratio ,
7. Exoflofis variolofd
cent.
obf. 95.
&
throcace
infanabiles.
Curationem non
admittit
B. Exofiofis fpuria,
&
XXX.
JEgri Gibbi.
GlBBOSITAS;
Gibbus etlam
dicltur Ipfe
morbus
la Boffe,
Heifiero.
ne
aut alio
I.
Ea
princlplo
Gibbofitas fpinalis
eft
luxatlone , diftorfio-
oriunda.
y
nam
ia
EXCRESCENT1.E. Gibbositas.
m
finus
alils
inflexae
Cpin-x,
dextrorliim
alii
finiftrorfum
alii
mox
afiis
i6t
fpe6^ant
ad pofticam partem
vel prona vel fupina
&
apparet.
&
Prlncipium
efl:
fupervenlt
rls
tes
funt
pafiH
ribus
fepe virus
maxlme
vel a
fi
&
rachitlcum,
II Obf. 5c).
Vldeatur comraentarlus Galeni in
cafu
lib.
Hippocratis
de
articuUs
ubi
z,
Non confundenda
cum
eft
fans
aut
fcetus in
utero vlvlt
fi
ab fclrrho
quando-
Gibbofitas cojialis
Rarlfiime accldlc
Scolio/is
ut vltium
in
Graecor.
coftis
5.
lyzz.
recldit
Gouey
illlco
redlus evafit
rum mufculorum
tis.
Hippocra-
ut
plurlmum vero a
ifla.
Chirurg. pag.
L.
Homo
nls
alt
L.
tantum
fit
4.
^:
&c
Hinc
diflredls
mortem
poft
fortiori tra<5tIone
Inflexam
fulfle
fi
unde ea
fpecies gibbofita-
fpecies cognofcatur.
efl:
qui
gibbum mentltur.
Quaenam
auxllla
XXX L
quae
vero medlcamlna
indi
Lordofis,
Eft
C L
i6i
Eft offium
tus
S S I S
I.
dlftorfio,
l
,
A.
vero excavantur ar-
inde
quofdam
quorum
tibiae reftae
quidem
funt
infe-
&
diftantes.
riiis vero divaricatae
L.
2. Lordofis valgorum.
Valgi differunt a compernibus , quod tibias habeant non re^las
trorfum convexas, pedibus, femoribufque approximatis.
3. Lordojis varorum. L.
,
juxta
fed ex
Vari funt quorum tibix inflexs funt, ita ut introrfum iint convex^e , pegenubufque a fe mutuo recedentibus , furis vero approximatis.
,
Auxilia mechanica petuntur ab ocreis coriaceis , quibus infantum pedes
dibus
induntur
rigidiores,
parum profunt
fed ese
O R D O
ys T IDE S
aut
protuberantise
m.axime
dilatatas
XXXIL
&
faepe
Q U
multum nocent
N T U
Tumores capfulad ; a
capfula^
Unt
fa(^ae
arftiores
fi
fint.
contentis
S.
veHca
Cyflis
vel Cifle
Gallis Kifles,
fluidis intra
membranas
proprias
vel
alienas
AnevrysmA,
Abfcejfus fplrituofus
Amati
Lufitani;
Aneuryfme.
I.
Efl:
terise flt
exigua
jllud fubeuntis
eft
nifi
fl
exiguus
(eOi.
,
&
&
la
fub
ni-
&
cipi poteft.
vero dux funt varietates ; unum ftquidem eft Jimplex , quod mul;
alterum \&xb compUcatum cum immobilitate , dolore,
corruptione , ac gangrsena partis. Inveni in ftmili anevryfmate brachii thrombum cruoris nigrum ,
durum qui plures annos perfeveravit pugni magniIftius
&
tudine.
Anevryfma fpurium
eft
in
textu
cellu"
C Y
livores
S,
&
N-E v^R t
gangncnam
A,
16^,
huic anlam prge-
inducitj
tumor fph?eroideus
Eft
riss
ejus fibrofae
vel
fcilicet
&
lenfini increlcens
revertitur
ruriiis
fit
cuti concolor
autem a
contra61:ilitatem {'uperante
ejus
admodum
fanguinis
au6l3e
atflioni
cor, quia
juxta
cum
in
puhlins
vulnus tunicx
citra
arteriae
crefcit
quod
'impetus fanguinis
fuperficies
qui
vi faiiguinis in arte-
fit
ille
quam
&
intumefcit.
E6
efl: ,
ciim enim
&
de,
validius pulfat
major
cordique proximior;
inveterafcit
('x^^^h
&:
tunicas,
lamellas
ofTeas
maxime
infarda.
fit
,
unminus pulfat ,
adipifcitur,
incruffationis durioris
vetus vero
opera-
D.
3. Anevryfina cylindroldes.
Saccus anevryfinalis vix obfervatur extus ;
non infrequens
XXXIil. Varix
Efl dllatatio vena;
cat
prt-Ua
turgidx
recedat
tibiis
aorta
&
carotldibus
a
,
Medicls
fanguine
iterumque
Graecis
quse
cognofcitur ex.eo
revertatur
&
livefcat
quod
,
Varice.
fenf^im cref-
ut vense
cutanex
folent.
Interea duplex
fudmem
in
all:
efl,
imo
efl:
varix
alter yo/i/A-ii.'i
bajulorum
magni-
aher nodofus in
infrequens.
Varix
C L
i64
S S I
S.
A,
&
&
&
feus hic
agendum.
XXXIV.
Marisca,
Tuniores htmorrhoidales
mdXh H^morrhoiJes ;
Hlmorrhoide,
Marifcs^ funt
cruorem
fsepe
tumores
fundentes
in ani
,
margine enati
rubri
dolentes
fasp^
&
foliti.
&
cellularem.
Marifc3E
dividuntur in internas
Vide proclalgiam a
dem
marifcis
ita
&
externas
tenefmum
ambs
dyfuriam
in coicas
,
&
apertas,
ut pro<^algiam
coecse
inflanv-
.:
XXXV.
C Y
XXXV. H Y
Ut
S,
DAT
folitarius
Y D
A T
16^
s.
Hydatide.
alius
nodofus
&
raindfus
it<a
hydatis alia ex nodis feu globulis lymphaticis feriatim coroUae inftar difpofitis , &C margaritas referentibus conftat ; fed hsec fpecies trans cutem non ap-
&
&
paret
logiam
in vulnerlbus
D.
&
tenus figna
gnare
I
Num
defiderantur,
nomine
defi-
Hydatis hygroma. L.
lympha
Eft folliculus
turgidus.
Eft congerles
veficularum
pellucldarum
lympha
In
textu
cellulofo
Congefta,
XXX V
Eft cyftis
aquofa
StAPHYLOMA ;
a corneae
proptofi
Staphylom$
& dilatatione
Ctou,
trans
Veterum
rna
nibus in
quod
impoffibile
hac opinione
fuffulto.
cui
,
&
aliud ftaphylo-
III,
Halleri
Caliginis Jpecies,
XXXVIL
Lupia;
Loup&.
ab hygromate
quod purulento
I
fluido
Lupia Meliceris
&
turgidum eft.
Mellifavium aliis
videatur materles
L.
confiftentiam
mellis
adepto tufgldus;
fd eft
mera
3
fi
pulf!
varietas.
x,Lu^^
C L
t66
Lupia Jleatoma
S S I S
Lipoma\ Loupe
A.
L,
Eft folUculus aclipofa materia turgidus aut lebo fardus.
2,
aliis
graij/eufe
XXXVIII. Hydarthrus;
Tumeur
blanche.
&
Hydrops
artlcull
prio
vel cellulis
vicinis contineatur.
hauriatur.
1. Hydarthrus Synovialis
20 tom. 4.
art. 18
tumeur
Th. Simfon
^/^/^c-^e
Effals
d'Edimbourg
&
cum
doloribus
&
via acris
ibi
collefta.
Hydarthrus Jlatulentus
2.
vmtum
adm.
emittens
obf. 163.
Gonagra Zacuti
River. cent.
obf.
13.
Lufitani ;
&
Zacuti Lufitani
lib.
2 Prax.
Z.
Mulier 30 annos nata ab oOio menfibus tumorem in parte inferiori femoipfo genu patiebatur ; nulUis rubor aderat , fed dolor a quo claudica-
rls ,
&
bat ;
moliitie
terno tumori
tumore
binis
in locis
intus
fcilicet
&
extijs
cum
& flu6i:uatione ;
admotum
pus inefie putabant omnes ; potentiale cauterium exfuit; pofiea fcalpello incifa fuit efchara ,
aperto
&
ultra.
membrum ejus, ficutgenu, fit apoftema indigens perforatione , quare perforat ipfum ,
egreditur ventofitas tantum, Jlvicenna
tom. 2 cap. ic). In ca.(\i Zacuti aderat prseterea pulfatio ,
aperto tumore flatus tantum exiit.
&
&
'^
XXXIX. ApOSTEMA;
Efl:
collectio materise
purulentse
JpoJIeme
,
Jbfces
vel ichorofe
Depot.
undique coercitx
feu
claufse.
Fit
per
converfionem
fubfiantix
partium
In
pus vel
bonat
vel
mal*
indolis.
IUa converfio
verfio in
chylum
motum intefi:inum non magis cognitum quam concruorem , in tabum , feu digefiio , hDematofis , putreenim cognofcamus adhsefioni mutucc partium in mixto he-
fit
,
per
in
teto-
CYSTIDES. Apostema.
motum tribuendum
earum operationum
ferentias
fpecificas
favet
effe
1^7
ignoramus tamen
quidem
in
dif-
phiegmone fuppu-
&
fme inflammatione fuppurant vomicae; quomodo vero difFerat pus verum a pulte meUceridum , hoc inveniendum reflat. Quaedam
ad fuppurationem carninm
putrefaftio incipiens videtur ad digeftionem ,
requifita , non vero perfe6la , qux facit carnes fpecifice leviores aqua , ciim
pus fit fpecifice gravius.
Apoflema abfcejjus j abfds , apofume ; D.
I
Eft illud quod prasgreiTa inflammatione phlegmonodea partem ipfam , in
qua refidet , in pus convertit , interftitiis utplurimum mufculorum contentum , minime vero capfula propria involutum ; difFert itaque a vomica
ii, cryflallina lens
&
&
ab
apoftafi.
tumor
Prsecedit partls
ties
flu6i:uatio in
rubor
apice tumoris
tenfio
pulfatio ;
dolor minuitur
',
accedit albedo
moliities
&
, mollialbedo ex-
&
tenduntur
&
&
&
conftituit cicatrlcem.
Curam
apoftematis
ulceris
cicatricis
videfis
apud omnes
Chirurgicos
Auftores.
z.
Apofema
abfumptione
partis ipfius
per fecretionem
Hsc
fed
fine
fine
aut quafi
congefti.
ibi
apoftafis
licet
multiplici obfer-
parebant
apertse vero
&
hoc
efFufo
cito
coalefcebat vulnus.
3. Apojiem^a fynchyjis , diffolutio vitrei ; ceil fondu ; Q,
Eft mutatio vitrei aquei ,
omnium in bulbo oculi contentorum in pus
&
vifcofum
teum
Chap,
coiStum
refiduo
quod
temporis muratur partim in ferura luSaint Yves , pag. iii. Maitrejan. Part. II
fucceftii
infpifilato ;
vide
hypopyum
; vide
VIIL
Apojlema
5. Apojiema
6. Apojiema
7. Apojiema
4.
Caliginem ab hypopyo.
onyx
paiouLis
^arulis Sennerti
eft
apoftema ginglvarum.
'
ootte"
CLASSISLVlTlk,
i68
Apoflcma empyocde ; D.
Eft apoftema tefticuli , vel fcroti.
9. Apoflema fpina ventofa ; C.
Eft apoftema offium.
I o. Apofiema vomica ; C.
8.
eft
&
quodam
in vifcere
inter
ut pul-
afFeftus externos,
fed in
digitis
EXOMPHALUS;
XL.
Exomphale,
lis
Dem.
de Chir.
rat.
Dubia
2.
L.
nec exemplo Heifteriano fatis probata vldetur PlatDionis loco citato. vide Tympanitim.
Exomphalus aqueus
Obfervalur
. 796. liydromphalusVzvXi
Vilars. L.
Col de
infantibus afciticis
&
moUis
; fcilicet
eft
faepiias in
&
iis
afcite ori-
fluduans
regre-
& ad
candelam pellucidus.
,
Curationem hydromphali vide apud Au6lores
di nefcius
citatos
Exomphalus
varicomphale de
^.
Exomphalus purulentus
Empyomphalus
COgnofces
atque curabis
XL
I.
ex
fignis
Pauli
&
Empyomphale ;T).
OsCHEOCEL ,
Grcheocele Perdulcis
Hernie fauffa.
fluidis,
feu
cyftis
in.tra
ii^rotum
I.
OjchcQ'
CYSTIDES. OSCHEOCELE,
jiamknta ^ Fneumatocek Au6lorum. L.
Hanc fpeciem memorant quidem plurimi , iique egregii
l6^
t. Ofcheocele
in
men
V cap.
feU.
ixy.
Ofchzocek aquofa, Hydrocik Helfter Chir. Platner fnflitut. Chir. ; ffydrocik Sharp Recherch. crit. , Arnaud Traite des Hernies, Le Dran Operations
de Chir. Bertrandi Mem. de TAcad. R. de Chir. Tom. IIL L.
2.
&
&
membranarum vaginairtim , ti^im funiculi , tum tefticuli tum utriufque ; modo tandem intra faccum herniofum partibus provolutis, vel repofitis , vei non
,
repofitis
fit
ferofa
diftinguantur.
colleftio.
Hx
Confule Au^ftores
habent figna
varietates peculiaria
citatos
feta
fit
glabra
fummopere
turbido
gravi
indolenti
quibus
Hydrocele
imprimis Benrandi.,
&c
nifi
fi
humore
figuram
complice,
tur
nec
preffioni
in
&
cis
refolventibus
dicalis. Palliativa
tonicis.
qure
quandoque
licet rariiis
efl
perfe^l^ fanat
palliativa
,
&
ra-
in feri eductio-
ne epe paracentefeos identidem repetendae tota fua efl:. Radicalem obtinebis , i^ fedione in fcroto fada , ope fcalpelli a fuperioribus ad inferiora
i* ope cauflici , quo longitudinaliter fcrotum aperies ; y-* adhibito fetaceo ,
quod ope acus grandioris per fupremam ac lateralem fcroti partem deorfum trajicies. Sunt
alice methodi, , ut methodus Ruyfchii, Ma"
rini, circumforaneorum. De his omnibus s\<!x^ Heiferi Chirurgiam ^ cap. d&
&
}Jydrocek.
hujufce fpeciei.
4. Ofcheocek Malabarica; Ofcheo-hydrocek vul^b M.Qdicis,
Hydrocek Mala-
barm
Tom,
I,
CLASSISI. \lT\k.
170
Atidrum Malabaris
barica Kempfer Amoen. Fafc. 3 Obf. 7.
Dionis
Oper.
Vide
iconem
de Chir. C.
Andu-vaja-Ku;
Endemium^vtX
&
guinolentus
dum
fale
acri
in
,
rufus
vifcofus
aquis
corrofivo fcatentibus
quandoque
iile
vel fan-
eft.
Principium
cet
liquor
fit ;
domuum
vifu
fubiens
tamen
hic
morbos exafperat
aquis
ventum no6lu
addit Kempfirus
fcili-
frigi-
&: convul-
Agg;reditur hic
&
tores redirnunt.
Ojcheocele
5.
nis operat.
varicofa
Heifter.
cirfocele
Chir. Platner.
clrcocele
Inftit.
varicocele
Auftorum
ut^Dio-
varicofa
oculis patet
&
difcutientia
fubligaculum fufpenforium
plurimum abunde
ftint
affe^tu
nihil
roborantia
periculi
avdftringentia
includente
fi
quse ut-
, Spermatocele Auflorum , ut Verduc Chirurg. Aftnfde morbis ven. Arnaud Traire des hernies. L,
Aiiaeft venerea, quse ex fyphilide confirmata , vel a gonorrhoea fupprefTa
ortum ducit alia vero fimplex , quae a variis caufis natales habet. Cognofdtur intumefcentia tefticuli , epididymidis funiculi calida , renitente , dolo-
6. Ofchiocele feminalis
cii
rifica
abire poteft in
_;
celem
carcinoma.
apoftema
Hanc
facit
fiftulam
femen
fuis
fcirrhum
hydrocelem
du6libus hserens
fafCo-"
eofque vellicahs,
cliftendens.
Curatur vense
fe^llone repetita
potu refrigsrante
laxante
clyfteribus
emoi-
CYSTIDES. OSCHEOCELE.
cmollientibus
topicis
refolventibus
primum
laxantibus
emollientibus
171
anodynls
dcin.
ac tonicis.
Tom.
^.
Iir.
Debetur utplurimum
nse rodenti
fignis
valde obfcurse
dilaceranti
cum
nigrore.
aliquali
Interdum
raro Inter-
fed potiiis
vel perfo-
ratione cognofci poteft. Curatur incifione fcroti artificiofa, qua fangujs educitur
,
pofiea purgatur vulnus ,
tentatur vafis aperti confohdatio ; raro fufficit
&
pundio
vafis
fpermaticis
ac
non penetravit,
tefti-
viget ca-
ftrationis necelfitas.
S.
Ofcheoce/e purulenta
Dem.
4,,
Empyocele Grsecorum. C.
Eft puris colle(ftio intra fcrotum ; figna habet abfcefifus , vel apofi:afeos.
Curatur incifione , qua educitur pus , vulnere remediis apofi:emati dicatis mundato ,
ad cicatricem perdufto.
9. Ofcheocele adipofa , Liparocek HoIIerii de morb. intern, , Heifteri Chir
Reneaume Efifai fur les Hernies , Sharp Recherch. crit. L.
Lupia efl: intra fcrotum enata , hpoma , vel fteatoma referens ; diagnofim
habeto ex fignis lipomatis, fleatomatis , quorum curatio hparoceli fanandrc
&
Gompetit.
10.
Ofcheocele ab aigedine
Spermatocele fyphilitica ;
&
vulgo Gonorrhee
C.
tumor
gatur dolor
tefticuli
tenfio
&
taplafmatis emollientibus
calor phlebotomiis
&
drargyrofis adhibentur.
ORDO SEXTUS.
E
Ptofes
celes
defcentes
{^ffunc
pararthremata
aherrationes
liixationes
hernies
Ordinem
C T O P
claboravit
D.
Scient,
^.
Grscorum
Latinorum
aherrations
Prolapfus
Deplacemens
hernm
,
,
chutes ,
luxations,
Cuflbn
Societ,
Doct. Medic,
Monfpel,
&
Reg,
Sodal.y
Sunt
CLASSISI.
172
Vllilk.
eftopiarum characfter
affeftus partlum organicarum In fitu mutato
dejeftio
fenfibus
obvia
nativa
fede
e
iblidse
; affines funt adpartis
eft
verum in eo difcrepant hi duo
niodum afFeftus eftopi cura protuberantlbus
SUnt
ordines
morborum chirurgicorum
quod
protuberantla
elopis
In
in
quse
protuberanti-
xquo ac-
plus
creta.
Divlduntur Eftopix
partes molles
prolapfus
in
prolapfus hl herniae
hernias
&
luxallones
cadunt
in
in
lapfibus pars
:
in hernils
&
&
&
tiones:
Ideo
capfularum
continentur
protrudantur
extra
rum
natlvo
partes in loco
vi gravltatis fcEpe
feu retinentur
&
llcet
a fede
elafticitas
contraiftilitas
ea vis
ft
recedere nltantur
aequales funt
itaque
tendinum
&
virlbus
ligamento-
numero
qula
imo majores
craflitiei
pars
mufculorura
aftlone
denfitati
di-
Unde
tlvo
culdam
fequitur
feu
culdam
laxltatl
vlolentiae
feu
diverfis prlncipiis
calor
&
mlnor
debilitati
nam
orluntur
ubi E6lopIa
e contra
cum
fit
fit
fit ,
laxltate
vel
contra
Ex
hls
diverfaque pendet
violentiam
,
retentriclbus.
fymptomata
per
expultrlcibus
diverfa prorfus
curandl methodus
tenfio
au6^is viribus
ut
tunc
nullus eft
eft
dolor
Propterea in prlmo cafu partem in priftinam feretinere facllius eft ; in fecundo e contra par,
tem reftltuere fedi pronum eft , in ea vero firmare non Ita facile ; denique
ratlone curse , ubi pars loco emovetur per violentlam , laxantla , lubrlcanto dolor
dem
tia^
irritatio.
reponere difficlllimum
anodyna, phkbotomia
auxilio funt;
e contra
cum
a laxitate
fit
E6topia.
ECTOPItE. Exopiithalmia.
pia
exficcantia
roborantia
irrifantia
aromatica
tonica profunt.
173
Errant
&
&
Exarthrema
Diaftafis
ofteoparatopise.
-X
EXOPHTHALMIA;
1 1.
Latinorum
&
II
cfeap. 6.
Efl
ipfius
bulbl
hydropifie
Saint-Yves Part.
procldentla
ocull
magnitudine
II
cancer
chap.
au(5la
i.
vel
non mutata
fenfibillter
natlva
cum
turgefcentia comblnata.
vitrei
Hydrophthalmise figna funt fuccefEvum bulbi oculi augmentum , cum reniione turgida , atque exorbitatione ; cornea plus folito elevata ac promisiens , iris profundior ,
ab interna cornese fuperficle remotior ; pupilla
ammobilis , mmc amplior , nunc flriftior ( eadem remanet pupillae mobiutas ,
magnitudo juxta Amonium Maitrc -jari) viiijs ab initio iilibatus ,
&
&
fcccefljv^
debilior
obfcurior
obtufus
dumj,
C L
174
dum
ejufdem
&
Turgefcenti^e
augmentum
cryfrallinae
periora
affufa
infigni
ipfius
limbo
parum omnino
hemicrania
ftupore partiunl
Infomnils
tandem fub
notabile
funt
,
bulbl
ac tenfione
circa ipfam
elevati
nunc vt;hemens
oculi
turgidi
;
exorbitantis
umbra
ilrabifmus
fii-
lenti
verfus
dilatata
6^
mobilis.
A.
e6lr.opium.
iris
odontalgia
duritie
vitrei
laterls affedi
ferofe figna
vitrei
cum
L V
S S IS
bulbi nimia
incremento combinatcS d
intereft.
velociiis
Hanc tamen
increfcente
ex
fficilior
diagnofis ;
hariolari
licet
ipfius duritie
ex
infigni
mo,
ex
mia
catharticis
repetitis
refdlventlbus
internis
fpirituofis
difcutientibus
&
imo
ocuh paracentefi in
oculo admotis , veficatoriis, fetaceo ,
fclerotica , vel cornea inftltuta. ( Fidc Mauchartium locis citatis. )
2. Exophthalmia puruUnta Maltre-jan. part. x chap. 6. Exophthalmia,
fonticulis,
hypopyica
Boerhaave
loc.
clt.
fpecies praecedens
fi
inflammatio a fero
acrlori in
oculum depluente indudla in fuppuratum ablerit. Pofl dolores atroces , inflammatlonem intus
extus adauftam , tumefa6lIonem fummam membranarum oculi album efformantium , palpebraruni inverfionem , epiphoram
fit partium
calidam
internarum fupacrem, turbatur tandem oculus ,
puratio , ac deflru^llo. Labente tempore tandem rumpitur ,
exulceratur
oculus cum puris ei^uxu , dolorum levamine , fuccefliva pa.rtium deterfione
bulbi ocularii imminutione , ac demum cicatrice. Curationem fequentem
&
&
&
&
hsec fpecies
recipit
lores
atrociflimi
fit
inflammatio
quam viam
fibi
6c do-
parat
pus conclufam , aut in parte declivl quacumque , fi nullam fpecialiter affectare pus videatur, Ea ratione doloribus
majoribus a ruptionis fpontaneae
procraflinatione oriundls occurretur ; adafta ultra uveam lanceola , pure
evacuato , &: mundato per coilyria abfl:ergentia oculo , tandem cicatrix inducitur.
Exophthalmia, cancrofa
3.
I.
cancer de
Vml Saint-Yves,
part.
2 chao.
C.
Sanguis
reddjt
fpiflfus
vafa
membranarum
ac veluti csrnofas
iaflammatio
ocull
8>c
infarcit
eafque valde
dolor incipiente
craflJas
morbo modera-
ta , eo
progrediente fenfim augefcunt ; tollitur vifiis. Gravls prorlus efl
segntudo hujufce modi , membraaarum oculi quafi carxcer , qui licet quan-
do-
ECTOPI^. EX OP HT H AL M
'3oqiie
parit
A.
1^5
culorum feftione
retur
&
per phlebotomias
hsemorrhagia
cohibita
,
clyfteres
febri
refrigerantes
&
occur-
inflammationi
diietam tenuem
fuppura-
iione fa6la
ducetur.
.
'
(^d)
fcirrho
cancro glandulx
lih.
cap.
\a.cvymilis
Boerh.iave pari,
thap.
Non
ducere
cap.
7.
chap. t^
tom,
liv.
:t
20
ic)0.
X,
verum ea tantum
quse
fatis
magna ac profunda
rnutatus
bulbus
pari
:
univerfum
in
facilis
eft
hujus
vix
fpe-
has ut ab invicem
non'ita facilis varietatum diffinftio
Au6lores citatos ad quos brevitatis caufa amandatum te
volumus. Curatio pro indole protuberantlse , cui natales debet exophthalihia , varianda ell. Hanc tibi dabunt Petitus , Antonius Maitre-jan.^ S. Yves^
ciei
diagnofis
diftermines
afi:
lege.
Boerhaave , 6c AJlruc , in
per exojlofeos , apofiematis
6.
Exophhalmia
locis
,
paralytica.^
fub qualibet
hydatidis
paralyfi
Maitre
lupice
varietate allegatis.
,
fcirrhi
- jan part.
chap.
mufculorum bulbum
Vide
infu-
carcinomatis genera,
2.
L.
tmm , feu mufculorura ocuU re^orum , falvis obliquis. Vide figna paralyfeos
nec non ipjius curatiomm 5 Jiinc liabebis fpeciei hujufce diagnofim ac the7. Ex*>^
C L
17^
Exophthidinia
7.
critica
tudinem
ichorem
bulbus
oculi
D. Chaptal
A.
D.
obfervante.
in
decubitu in
-miruni
copiofiffimum
S S I S
^
modum
in
pure mixtum.
exorbitans
&
ruptione fundens
exophthalmiae pu-
Poftulat remedia
rulents.
Exophiliilmia,
%.
_,
iEginetae
Aetii.
conatibus.j
Ecpicfmifs
Expnmuntur aliquando
ocuii
prominentes permaneant
ut
dolore partus
Oculorum
contingentes
Pauli
faepiiis
'
Aetii-
lus ^'fineta
10.
ibidem ac fupra,
de morbis venereis
part. 2 chap.
4, 5,6. AHruc
9 chap. 3 . 3. D.
ab idluin. oculum aut ejus vicinias
{'ib.
bitu
tis
ut ad digitum
rubrae
dolentis
tranfverfum emineat
calen-
cornea veluti
in foveje rotundae fundo depreffa jacet; adefl dolor capitis , &c oculi maximus , gravitas fupra orbitam , agrypnia , febris , pulfatio ; antrorfum pro6c etiam extroverminet oculus , nec a palpebris , qux claudi nequeunt
tuntur , penitus tegi potefl. lifdem fymptomatibus gaudet chemofis venerea
,
cum
iflo
dura ac carnofa
&
in
Yves
ifia
ipfius
Fide Exophthalmiam
II. Exophthalmia a faphylomati. L.
5c ^frucio.
Locum
,
rioris
ad tantarh molem
protuberantia remaneat
,..
affurgit
BlephaROPTOSIS
phthalmus
..
{ive.,^at
tegi poffit
lr)t.<?gra.,\
pars oculi
fa|-
anter^,
.
Mauchartii
-f^
'"^W
ut
neque a palpebris
XLIII.
i".
'
chernpjiruf).
tem
Curationem deprome ex
fimilis..
Blepharoptofis
Lago-
avea
ECTOPIiE, Blepharoptosis.
avec introverjion dcs tarfes. Vlde Platner.
T.
repurg. Ub.
cap. 10.
extroverfe
I
2 cap. 45
fe6t.
genuina
Blepharoptojis
Platnerl
in
46
cum fymptomatibus
Edlopia
pehrdi Jup^rioris
part.
177
. 577. . 584/
Yves part. i chap. 8,
Chirurg.
Inftlt.
ocul. part.
,
48.
retradse
diverfis
cap.
Gorter.
5,
Chir
vel
introverfse
fpeciebus variis.
Boerhaave
fuo
modo
a^lione niufculi
non
vel
fufficienter
&
4 conveniunt
lyticis
extus
fotus roborantes
hifce varletatibus
prolapsa
tatem
2.
fplrituofi
curatio petenda
(^
yic/e
Platnerum
Blepharoptojis
eul de lievre
lagophthalmus.
ceflerint in duabus
ex operatlone chlrurglca In palpebra
qua etlam utere ad fanandam varie-
&
Heifleruni
Vide
Auftores
Dionis
53^"
minus bene
eft
atn
fi
quse
).
in
charasflere
citatosi
lagophthalmie. L.
1 a
mala conformatlone
1 ab exficcatione ab
ophthalmicis
3*^
&
,.
CLASSISLYlTlk,
lyS
rum
fscplus
Inftituta
&
L.
ment.
ab
3*^
ta ;
nimium
nimirum
fi
,
4 ab operatione
obfletricatione
vexati fuerint
magno cantho
infantis
fiftuise
oculi
ab obfietricis
lachrymalis
fi
digitis
nempe
fe-
parentur
in
tarfi
5 a marginali dialyfi
Curatur varietas i^ ufu roborantium adftringentium , exficcantium diuturno; 2^ tollitur protuberantiae curatione per congrua remedia,
lus contegatur.
Mem,
cperatione in
cipiunt
varietates
de tAcad. R, de Chir.
alis.
Chirurgicam
T. I legenda.
Dran
Le.
Medelam non
re-
&
),
Blepharoptojis entroplum
inverjion des
tarfes.
L,
Vide Audores
cltatos )
Trichidife avec
%.
&
ma
quse oedemati
excipient
&
&
&
eelebratur,
Vide Auciores
citatos,
XLIV.
ECTOVIJE. H Y P O S
XLIV. HypostAPHYLE
T A P
H Y
E.
179
StaphyU fm Uva , hlon feu columna , imanQolumdla hicornis Aretsei Acutor. Lib. L cap.
^
fu
^
8 <ie afFeifiibviS columellae ; Vvula. prolapfus Nenter Tab. 25 cap. 8;
Vvula nimium producla Heifter Chir. T. 1 p. 659; VvuU i^flammatw ^
catarrhus , paralyfis ^ cafus Gorter Praxis Med. Syft. pag. 165 ; rddchimmt dc la Imtte. , Dionis Dem, V ; Chute de la lueite , luette bafje ,
tium
loriini
Oafpcdon
luette tombie,
Eft gurgulionis feu uvulse laxatse , inflammatae , ulcerat^ , incraflatse , atprocidentia cum moleftia , ac difficultate inter deglutien, bicornis ,
tenuatse
dum
tuffi
naufea
exfpuitione fere
coniinua
&
quancloque dyfpncea
Bec non
Nota, Aretms columellae affe6ius memorans prolapfum uvulae quinquefariam dividit , fcilicet in columnam , uvam , lorum , crafpedon , &: uvularm
bicornem. In columna phlegmone craflefcit gurgulio in longum protentus,
a bafi ufque ad extremum sequalis. In uvd in parte fui extrem^
rubens ,
rotundatur , craffefcit, livet , fubnigricat gurgulio , fi.gura, colore , magnitudine uvse fimilis. In Crafpedo in tenuem , &: oblongam membranam defiIn loro membranae ab
nit columella habens in extremo veluti urinaculum.
utraque parte uvuJge adjacentes in latum explicantur , veluti vefpertilionum
Tandem bicornis redditur uvula geminis membranis hinc atque inde
alse.
pendentibus. Viderint autoptae an recipiendse fint hx omnes fpecies: nobis vero bina fub fpecie totum hocce genus continetur.
1. Hypofiaphyle ab inflammatione ; Inflawjnatio uvulcz Celfi , llbr. 6 cap.
14; Arefjei , de curat, acut. libr. i cap. 8 ; Nenteri , Heifteri , Gorteri,
&Cc. Infammatwn de la luette, A.
Elongatur ac procidit forma varia gurgulio tumidus , calens , acute dolens , ruber vel lividus ; inflammatio in fuppuratum nonnunquam ab-It; mafpirandi difficultas in hac fpecie quam in fubfedeglutiendi ,
jor eil:
quenti.
In graviori malo prompta a ftrangulatu pernicies impendet. Curapfeilifmo.
&
&
tur
&
venae feftione
adflringenti
2.
Hypojlaphyle
Ia a pituita
alvi
fub-
Productio
uvu-
fcarilicationibus.
Heifteri
laxitate ;
;
Prolapfus
uvuIa
Nenteri
(^dema uvuIa
C L
iSo
XLV. ParAGLOSSS
Method. Med.
S S I S
k.
magnltudo ,
,
Taranta Philon.
extumefcentla
Lmguts,
XIV,
Libr.
Y IT
I,
Valefci de
Galen;
inflatlo
lib.
cap.
59,
Marc. Donat. Med. Hiflor, mirab. lib. 3 cap. 4 ; Lingu<z retracilo , exerLinguce extrufio idem .
tio Gorteri ; Glojjoceh Gaubii Pathol. . 142
254; Renverfement de la langue dans le gofier ^ Petit Mem. de TAcad.
,
des Sc.
Eft
lingucje
dantis
motu
deglutitorio
exertae eftopia
fymptomata
I
1742.
la langiie
in
alia
Lingua voratA
refolutio in fauces
Hanc
fpeciem
obfervare
modum
datur
feflro
in
imo
recens
&
cifcantur
teftantur hiftorise
contingit,
primum
dum
uber exfugit.
gruit
fuffocatio
labia,
tam epiglottidem
gito
claudente.
puerulus
qui
ft
fibi
in
aut
fi
mox
& lethum
id vi-
fubito
in-
temporis
&
fuppofi-
imminens
di-
fi
&
pras-
eodem modo ac
magnitudinem tunc
QuOtiefcumque
freno
natus
deglutientibus
Avertltur fufFocatio
in
linguas
Glof-
renverfemjent
&
ut
nativam fervat
Linguam vorant,
morherorum verbera iniqua ul-
).
lingua quae
natis
Petiti
chute^
aliquando nulla
accedunt
Paragloffe deglutitoria
in
imminuta
lingu^
fuffocationis periculum
retinere,
quod
&
fpleniolo ac
congrua fafciatione praeflitit Peiit : valent hic loci etiam quas linguam vulneratam in eodem fitu remanere cogunt. Infantulum alterum qui freno licet
integro, linguam tamen vorabat, curavit Petit excubiis afliduis,
admotis vix expergetafto uberibus.
Casterum five hanc five illam viam ineas , eam
per lon^um tempus terere memineris. Plura vide apud Petit.
2. Paraglofe gloffomegifius ; Intumefcentia lingiuz mimia
Galeni ; Af^^/zztudo , & inflatio lingudi, Valefci de Taranta ; Tumores lingUA miri Marcelli
Donati ; Grandeur excejfive de la langue , tumeur de la langue.
Varietates plures habet haec fpecies
enim vero lingua portentofe intumefcit ita ut ore capi nequeat ; 1 ^* ab inflammatione ipfam detinente ; 2^
a defluxione ferofo - pituitofa in ipfam fa6ta ; 3 ^ ^ catarrho
4^ ab hydrargyrofi minus caut^ adhibita ;
5^ a tumore inflammatorio glandularum ipfius bafi fuppofitarum , &c. Cognofcitur haec fpecies magni-
&
'ine
linguse
ore
xertaej
faciHs
varieta-
E C T
tum
In
dignotio.
coercenda
^entibus non
1^"^ curabis
Varietatem
^. P A R A g'l o
lingua
tumore comprefifa
diaphana
dura
&c
t8i
s E.
elongatur, latefcit,
albida.
vense fedione,
crairefcit
alvi
nitrofis
Paraglojfe excrtoria
3.
160
LingUtH,
exertio
In
tur,
fortie di la langue.
fit
L.
maximam partem
&c
vitium
id
vel
extructi-
mufculorura
linguam retrahentium paralyfi , vigente fimul exerentium mufculorum aftione, vel convuKione tonica aut clonica mufculorum linguam extrorfum trahentium, Pendet a morbis cerebri. Vidi puerum annos natum duodecim
in praeludio variolae convulfionibus per biduum integrum divexatum , cui
maximam partem exlingua convuliive per intervalia mire exerebatur,
&
Remedia
trudebatur.
unde
fibi
morbus cerebri,
pofcit
fobolefcit.
4.
fupra
contraclio
lingu.t Gorteri
ibidem ac
hac fpecie citra voluntatis imperium ita retrorfum trahitur aut conHngua natirum fervans volumen , ut a dentibus lateraliter vel an^
Pendet a morbis cerebri ex fpecie prsecedenti abuntice multum diftet.
curabis ii morbum primarium , cui natales debet
Hanc
d^ intelligitur.
In
trahitur
De
depuleris.
lib.
II.
paragloffe
XLVI. ProptOMA
ItZ
Prax^
Fel. Platerus
injicit
labii
inferioris
mammeiies
mammarum
IV.
externae
lingua
prczputii
ailongement du fcrotum
du prepuce , de roreilie.
relaxation
|}0 oculi,
Dem.
des
y^ro^i
Chute
prolapfus.
ferieure
Efl:
traumatica mentionem
C, Zo
&
aiiricU'-
de la ievre in-
a palpebris
bul-
du fcrgtum
Dionls
L.
&
=de
2.
Proptoma
Jt PropiomA
labii
inferioris.
mammarum, Lo
(Vide Ptyalifmum.
L V ITl
C L A'^S S I S
i8i
A.
producitur
Artificiore
Froptoma prcZputii. L.
Tantus eft vulgo hujus partis prolapfus apud jEgypiios
4.
ces
monent eos
ex profeffo fuum
qui circumciiione
reglonibus faciunt
K. Proptoma auricularwn.
ut perftent artifi-
mdig^ent
ut
hifcc
caflratores.
L.
hic
eft
deribus
XLVir. ExANIA,
II
Pathol. Meth.
Prociocek
Regum
Edit.
3.
Morbus
p(znalis Gcr-
hamenjium Libr.
Prax. Lib.
le
plicae in
illse
Dionis Dem.
Levret Obf. fur
les
cap.
&
&
omnes
craflities.
Species
&
matione pendens.
prolapfa
jus
Efl
&
exulante etiam
moles increverit.
alia
irreduftibilitatis
inflammatione
Inflammationem
fi
&
emollientibus folis,
fotiis
linimenti
imo mitiora
,
&c ;
re-
nec non
fi
&
torura afSdua,
,1.
&
conftans applicatio.
Exania primaria; L,
Vide Audores
citatos.
E C T
E X
i.
A N
A.
183
&
&
&
&
cilius
&
ta auxilia fanant
ft
recens
fit
exania
feces duriores
fi
fupervacaneum dicere exiftimamus, curationem effe clyfteribus aufpicandam, quibus ese molUri ac folvi poffint. Hxc irrita fi fiat,
habitualis fiat procidentia ani , etiam extra alvi deje^lionem erumpentis , tunc
derint,
&
locus eft
anum
ii
pefTario
jubeat Irreduftilitas
ita
prolapfa
pars
Arnaud
( vide
vel
vel
vervecinse a Levredo
veficae
quacumque
In exania
inditse,
gangrsena
ligatura
injefla
ia
botuliformi
poteft
exftirpari
inftltuta ea in re tenta-
mina.
alvi jluxu ; D. Vide Audores citatos.
marginalem &: botuhformem. Pendet a prsegreftb fluxu diarrhoico , dyfenterico , tenefmodeo , qui cum ftgnis genericis hanc fpeciem.
fublato fluxu per remedia diarrhceae, dyfenterise , tenefmo appropriafiftit ;
ta , juxta genium caufse , cui natales debet unaquseque horumce morbo-
Exania ah
2.
Variat
rum
in
fpecies
nia primaria,
auxilia,
non
hic certe
alia
majorem
adhibebis
quam
habitura efficaciam
quse in
quam
in
exa-
mus.
3.
Calculofis
celebratx tempore
contingit
lithotomiae
calculi
fignis
prs?-
marbotuliformem 5 depulfo morbo primario , pars prolapfa reducenda, &: in loco firmanda, ut jam docuimus.
4. Exania a dyflecia ; D. Vide Auftores citatos.
fentiam commonftrantibus
ginalem
necnon
genericis cognofcendus;
&
quibus longus
botuliformem.
Exania
iocis citatis.
Pe
in
&
5.
variat
Ex
&
difBcills
charaiere
fuit
parturitius
generico
&
Dionis
Nenter
L.
&
Mir^
lau-
dat
Junckerus
dat
Exania
6.
Cadit ex
tomla
nerariis
l^iiT.
infant.
Noel
Obf
de TAcad. R.
penduli
lltho-
&
fplciendam {t^o.
phan3e , claufae
in
niii
afferatur.
Tom.
Chir.
cle
II.
coilum interne obveilien:magna vulvse labia conprsebet pars prolapfa , nunc forma vefic^e , rotund^e , dlalotio plense cum ifchuria ; nunc vero forma botuH oblon-
procidentla per
Efl membranse
gi
A.
unguentl confiften-"
ExoCYSTE,
urinaire
Mem.
funt
de Hern-
mulierum
medela
XL.VFII.
verbafci
traiimatica ;
priefato
dlfclfli
L V
S S IS
iii
tiam redaftum
tis
C L
i84
inferne aperti
Exocyjle Noeliana ;
cum
Ipiius
tuiti
fafta
inter
Prolapfus
tunicA interioris
inverjio
de la
Ren"
veJiCct ;
Verdier loc.
L,
Obfervat NoeL , in virglne urinae retentionem frequentibus flipatam
motibus convulfivis paffa, protuberantiam ovi gallinacei magnltudlne , quae
veficam referebat tenuem , fubdlaphanam , urina fetam , extus claufam , e
meatu urinario erumpentem , a tunlca nervea , quse veficae corpus interius
obdacit , inverfa efformatam ; brevi fato fundla efl virgo ; aperto cadavere
inventi funt ureteres in fua ipforum Infertione obftrudti , ita diametro aufti ut
colon adulti craflitle sequarent , &: urinam , fafta tunlcs nerves a carnofa
hinc tunlcs nerveas corpus veficse
feparatlone , inter utramque fundentes
jnterius vefllentls inverfio ,
per urethram extrufio ; an convenit in ea fpecorps,
vejjie :
cit.
&
Exocyjie Solingeniana
inann. ioc.
cit.
&
imo
,
exceptx
difficultate
ret ;
fcilicet
curatoria
inverjio
SoIIngen
&
Salz-
veffie.
cum abdominis
&
ma-
excernendx'
,
meatus urinarlus inverfus digiti minoris longitudlne propendetunica , quse veficse collo interiiis obtenditur , inverfa ac per
accidit
ut
meatum urinarium
fplciendum.,
urinaria
exfllrpatio
colli vejic<
fubfidentla
&
SoLingenio
adhibita
fult
inter
fui
hujufmodi
magna
urinse
parte patulum ;
methodus
,
atque fpongia infi:ru6f:i , necnon liquore
collum veficae prolapfum in fedem natlvam reflituere
ailaboravit ,
ipfum in hocce fitii per commodum fubllgaculum contlnere , atque firmare .annifus efl ; ^n , fi miniis proficiant modo dida , hic
ctiam exflirpatio ?
te
ope
fpecilli
corio molliore
adftringente muniti
&
&
ECTOPIiE. Hysteroptosis.
185^
i.
XLIX. HysTEROPTOSIS
laxatio'
prolapjus
Method.
proddentia
Tom.
Auftorum
vagince
vel
inverjio uteri
Re-
Ecllt. 3 ;
,
ut
Chir.
Inft.
R. de Chir, Tom.
II
III.
obfervandam
gina
ipfam
extra
aut
&
Inflammari
ftrangulari
gangraenafcere
exulcerari
adhaerere
& valde
alligantes
vicinls
,
necnon
abfente
adhserentlis
inflamma*
uteri
vel va-
moles nimia.
glnae
Remedia Inflammatlonls
nes
Iteratas
maritata
clyfteres
refrigerantes
fotus
abdomini applicati
la;iantes
diaeta
tenuis
Intumefcentiam
lapfae
partis
pro-
emollientibus, refolven-
&
Hyfieroptojzs
lapfus
uteri
uteri prolapfus ;
Reldchemtnt
relaxation
defcente
vulgo relaxa-
chute
precipitation
de la matrice. C.
Variat haec fpecies in incompletam ( relaxatio uteri , ) 5>c in completam
( lapfus uteri ; ) variat etiam principils
caufas remoiae vulgatifl^imae funt
:
graviditas
vandis
abnormis
ponderibus
quatenus
tat!S
contingit
tempore
labores graviflimi
editi
partus
prolapfus
fcUicet
modo
diuturni
difficiles
nunc
citra
ineunte
conatus in
obefitas
nimia.
graviditatem
modo prove6la
ferendis
Tandem
ele-
variat
imo 8t
inftante partu.
Tom.
I,.
Aa
Im
C L
'r%6
S S I S
V IT
I.
k.
In prolapfu uteri incompleto citra graviditatem contingente , labltur deorfum uterus vagina inclufus , protuberantiam fiftens inverse pyriformem
,
digitus circulariter
poteft
moveri
modo
extremo perforatam
Neque
aftus.
difta
d-miiliori
tive
fui
prolapfum
citra
funt
ut
bus
trafhationes
bitu
cum
ad renes
mane
fe
demiffione
uteri
cum jam
aliquali
cujus bafim
in fitu ere<flo,
femoribus
in
motus de
alnori
fi
xgra dolores
queratur
credideris
raulieres
circa
in
tofo
inguini-
am-
pelvis
morbo immunem
crederet mulier,
nifi
die prxfiiti
In prolapfu uteri completo foras confpicitur hocce vifcus plus minus exveficse partem adhaerentem abriplens , fubfequentibus a
trufum , vaginam
tergo abdominis vifceribus nonnullis penduiis ; protuberantia eft: fubcylindrica , fuperne latior , inferne in fui extremo angufiior, ibique apertura fefta
tranfverfali , oblonga , qua flatis temporibus catamenia effluunt. Uterum tefpatium vagit vagina inverfa , aeris conta6lu colorem cutis induens ,
cuum nullum relinquens , per quod tranfeat digitus. Interea sgram vexant
dolores jam diftis fimiles , imo majores, fi fubito fiat prolapfus , urinae fun-
&
&
dendse difHcultas
continuus.
non
rara
prolapfibus completo
frequens
&
i irredu6i:ibilitate ;
quente tentamina ; 3^ figura quae non inverse , fed direfle pyriformis efl: ,
his adde quod in extremitate inferiofcilicet fuperne anguflior , inferne latior
qui fit graviditatis tempore , 4 properforati
prolapfus
non
fint
ri tranfverfim
;
ingravidationem
obfervanda
citra
cidentia completa
, difiinguitur protuberan-
yaginales,
&
foetu inclufo.
volumine majori , figura rotundiori ,
Curari poteft radicitus uteri relaxatio , pofl ufurpata remedia generalla , fcilicatharfim , jufculis vulnerario - adfiringentibus , opiatis
cet vense feftionem
ftomachicis , tonicis , fubcardiacis ; decubitu horizontali , clunibus elevatis , lon-*
tiae
&
go tempore fervato
ciori
ac valida
re
&
ingravidatione
tandem
{\
junior
adhucdum
menfibus
fitu horizontali.
unamque tantum
partus
fit
aegra
tempo-
completus
tivam
quae
in
uteri prolapfus
admittit
&
fura
ECTOPIiE. Hysteroptosis.
fum contlngente
tinetur
tentanda
prgefertim
foetumque
tandus ,
inteftino refto
graviditatem
qu'<
quandoque
fi
vefica atque
cuatis prius
ob proveftiorem
eft repofitio
fatius eft
6>c
fatis
de
187
faclli
ob-
non
ac procidentiam
recentem
fatis
obti-
quam matrem
vexare tentaminibus : tunc uterus fafcia convenienti fuftenIe6lo afiigenda mulier , donec folitum graviditatis terminum attigerit ; ft partus tempore contingat
uteri procidentia , nec foetus exirum
naturae committes , nec operationem adhibebis Caefaream ; aft uterum fuftentatum fenfim ac fine fenfu dilatabis , foetum extrahes , placentam methodo Levretiana feparatam educes ; tandem uterum , qui fponte contrahiirritis
&
tur
reftitues.
2,
verjio
inverjio ;
rhagia
aut leucorrhoea
modo
ab obefitate
addit Puios.
accidentem , five hanc accerfat obftevitium , cognofces i*^ deprefiione hypogaftrii , feu defeftu intumefcentiae rotundae , circumfcriptse , in hypogaf^
trio vulgo poft partum obfervandae ; i^ exploratione , qua , in cafu inverfi.onis incompleto , perfentitur in vagina protuberantia fere femifphserlca ,
fuperficie fubaequali donata , inferne non perforata , uteri collo tanquam annulo cinfta , ftipata dolore acuto ia inguinibus, ac renibus , pondere molefto in hypogaftrio , hasmorrhagia plus minus ubere , tenefmo eos conatus inducente , qui uterum magis ac magis prgecipitent , ac tandem penitus
invertant. In cafu completo depredioni hypogaftrii adhuc majori adjungitur protuberantia extiis confpiciunda, irregulariter rotunda , cruenta , tevis
imperforata , molli fufpenfa pedunculo , quera annuli ad inftar cingit orificium uteri , ftipata doloribus vividioribus , haemorrhagia uberiori , continuis
lipothymiis , quas brevi excipiunt fudores frigidi , convulfiones , delirium ,
mors intra tres quatuorve horas faepiffime fuperveniens.
leuInverfionum uteri quas faciunt polypus uterinus , menorrhagia
corrhoea immodicse , atque obefitas , difiicilior quidem diagnofis ; hse enim
fere femper incomplefce ,
rariores multo funt
attamen iifdem fere femInverfionem
tricatio imperita
five
nativum
uteri
&
&
psr infigniuntur fymptomatibus , quse in inverfione a partu obfervari diximus. Itaque has varietates , tijm ubi completae funt
( quod rarifiimum )
quando
quentius
fit
facili cognofcuntur ,
liim in cafu incompleto ( quod freex caufa proegumena hariolari utcumque licet. Quamvis major
inverfionis uteri, quam ejufdem prolapfus cum polypo uterino,
lev^
Aa 2
certe de
,
affinitas
C L
i8
L \ ir
S S I S
A.
fub primis
indolentia
pars
veficse urinarise
quse deorfum
polypo
tandem dolor
iteratis
fuperveniens
&
&
obfervari folita
attaitibus
ad repofitionem tentamiaibus
cavum , fed folidum eft ,
non rapiuntur
prsecipua
quse ab
funt
&
&
&
&
impoffibills
ri
nequit
uteri
menftruatas
junlores
quam
vetulas
&
non menftruatas
3,
priores
Hyjieroptofis
laxatio
du
lapfus
vagin.
inverfio
Caufae
quibus debetur
inceffio nlmia
abufus
conaminofa
leucorrhoea diuturna
vagina
re'
renverfement
D.
ciplis.
refti tunicas
alvi
,
magnltudine
multlplices funt
depofitio
dyftocia
vaginae
&
relaxatlo
vaginse prolapfa
eft pars
lapfus, Inverfi*o
variat
etiam prin-
decubitus a
partu
ani procidentia
neglec^us
omnes
calldas
vagln^e
&;c.
& in-
fervant feparata.
Prolapfus
vaginae
primum
fefe dat
ECTOPliE. HrsTEROPTosis.
Gallice Bourlet
fi ,
irregulariter
pllcati
quem immifTo
intra
189
digito
facil^
perfentitur
&
mutata
iirethrse
direftio
prolapfu
fenefcente
&
negleftis
artis
auxiliis ,
adhuc aperturam gerens , qua fuo tempore effluunt catamenia ; fymptomata tunc obfervanda
cEgre admodum ab
eadem funt , ac ea quibus ftipatur uteri procidentia ,
invicem diftinguuntur bina; hae hyfteroptofeos fpecies in multis {imil.limae :
difFerunt tamen his paucis fignis ; uteri prolapfus protuberantiam fiftit fuperni
parum duram , extremitate fua inferiori , quse auguftior eft utplurimum ,
apertura oblonga tranfverfali perforatur , os tincae referentem ; vaginae prolapcrefcit
elongatur
indurefcit
protuberantia infernam
&
&
go latiorem
&
&
duram ,
inferne vul-
fi
inveteratus
fit
prolapfus
repofitio
difficilis fit
hanc
Maninus.
An
in vagin3e prolapfu
gangraena
vaginse
quidem pofTet,
ginae
4.
&
nifi
maximo
irreduftili
extirpatio ? Certe
cum
tentari
Hyjlcroptofis compofita
poteft
etiam
fuccelTu tentata
,
vagincE loco
fuit
,
exulante
&
tentari
uteri, aut
va-
Tom.
&
ac de hujus
,
egimus ; Diximus deorsum rapi veficse urinari^
partem adhserentem. Cognofcitur hsec fpecies ex prolapfus
inverfionis
jam dilorum praefentia , ex urinx difficultate , retentione , ex ipfius rivo
fuperiora affeftante , dum emittitur ; tandem ex mutata in eumdem fenfum
canalis urethrae diredione. Curatio intelligitur ex iis quae in fpecisrum 1^
2.^, 3* curatione propofuimus.
indigitavimus
&
L.
Hernia
intsftim
quselibet
Enterocels,
tum iimplex
tum compofita
Aa
tum
faccata ;
tiim
CLASSISL
190
tum hcco
deftituta
VlTlk.
five
feu
inguinalis
&
&
&
incomplette
de
nies
complette
hernies crurales
techancrure fciatique
hernies
hernies
inteflinales
ipiploenteroceUs
ruptures,
dominis
crefcens
tio
Ipca
sequalis
traftilis
mutato
fitu
glabra
preffione
aut
conatibus
fpiritus
Debetur enterocele
direfti
ta
caufis
flexilis
elaftica
tum
chronicis variis
conaminiex compofitione ,
&
apoftemata
tenfa
murmur edens frigore aliquo modo conmirum in modum fxpe increfcens ^ cum
interius folvunt
rediens
editis
a contreftatione
vero expanfilis
calore
duritie fub
folutionem
oleofa
vulnera
vel
nifus validi
cicatrix
clauftra
deorfum
iterum aper-
&c.
molem
abfcedere
, irritarl ,
adhserere
taxim
hernia
apertura quse
funt
binse
jacent
illse
exitum permifit
; altera
ftrangulationis fpecies.
a facco herniofo.
In prima
calet
omnes
cui
fubrubet
altera fit ab
Caute diftinguendae
enteroceles fub-
intumefcit
tenditur
.,
ECTOPI^. Enterocele.
Hidurerclt
progredi
&
regredi nefcia
dem
ftercoreus
punt
cum
gulatione
fumma
quam
febris
naufeje
vomitus
flatus
5^
perftri6tum
cum
pervia
tuba
ftt
inteftinalis
feces
ne
fenfim
patitur
inteftinum herniofum
teorifmus
biliofus
moleftia
fuperveniunt tormina
191
licet nihil
ac motibus convulfivis.
jam
ftrangulatione
quod
dida
differt
quod cum
quam
ea
i^'
faccus hernialis
facit
non vero
eo
in
ut in
facce/Iis^e,
aut
pisece-
denti
2.'^
partibus contentis
regrediatur
fi
&
cantur;
mufculo pfoadi
fi
grediatur
&
exeat
methodice
&
vafis
aperturam
dum
&
dolor
per
6^ quod
in prsecedenti;
quam
regreffa
fi
dum
exit ac
7^. quod im-
hernia
eft
indu-
obtufus
in artu
renitentiam
digito in
cruralibus incumbat,
pr^cedenti exulant
quae in
eamdem
antequam reduceretur
miflTo
eadem
neque ad hanc
renitentiam
&
abeft
prtccedenti.
in
Proprium
eft ftrangulationi
lotomia
non
intra
peritonsei
facco
quod dum
cavum reducatur
hernia
fit
,
herniali
qus
in
tantum fub
ipfo
&
ni
do
C L
192
ni perfln(^ione
dum
S S I S
& herniae
de
fcilicet
/.
Littrianse ftranguiatione
irritatione rerrtio
m@
erit.
fo indu(fl3e
five
obviam eant
nifi
'
A.
ohfervanda, trademus
&
R. dc air. T. I.
IIL
Strangulationem mentitur
cad.
quandoque
poteft.
natales debens
Irritationis figna
tioribus
affligens
in
funt
alvus
irritatio
quae ut
caufis
aliis
fic
adhserentiis
protuberantiae
difficilis
libera
aft
colica recurfibus
vomitus
etiam
remo-
flercoreus
tubam
camus
appendiculari
&
irritationem
vix doleat
fugaces
&:
&
licet
de rintejlin )
prob^ incarcerata
figna
,
:
quam
nec non
sfl inter
in
intefiini
perflridlionem
intervallis
maxim^
jufce
fit
funt ex littre
ab
diffitis
recurrentes.
Superveniens
irritatione diflinguitur ;
fingultus
nullus aut
rariffimus
hernis
flrangulationis
,
hu-
vomitus pariter
&
&
ECTOPIiE. Enterocele
Scc.
193
minus repetlta , (i irrita evadant , ad operatlonem chlrurgicam tandem deveniendum. ( vide Arnaud des Hcrnies Tom. II part. 2.)
Adhaerentise obnoxise funt enterocelis fpecies omnes ; de illis legatur Ar^
perans
qu3e
pliis
naud
modh
citato,
Cum
fibrofas
adhserentiis
carnofas
nunc viget
&: fungofas
difpefci'
ftran-
fcilicet
gulatione abfente
rentes ;
regrediuntur
partes
levera colicam
seger
loco
emotse
,
inteftinum fibimet
fi
a colica vulgari
segre
adhgereat
ipfi
adhse-
queritur
tamen, diRInguendam
qua-
tenus remediis vulgari collcae appropriatis non cedit ; diseta fobria ac regulari levatur seger ; pefTum datur vero remedlorum ufu : quod hujus co-
a vulgari
licse
adflruit.
&
tradiones
ftomachi
augefcentes
digeflione
Si
omento
cibum aiTumptum
adhsereat inteflinum
progrediente
64
ceiTantes
hac penitus perafta ; fi facco herniali adhsreat IntePdnum , non fblimi queritur seger de levi collca ; veriim etlam de formicationls fenfu hernlara occupante ; qus fymptomata ipfum potius afficiunt pofl: clbum uberius afTumptum ,
quam
non regrediuntur
manent irreduftibiles
tse
paflo
prseter
hss
mollitie
turse
&
Abfentibus flrangulatione , imo 6c adhserentlls , prx mole nimia repofitiorefpuere pofTunt enteroceles vaflius tumentes ; tunc Hberata prius a flatibus, &C fecibus tubse inteflinalis parte herniofa , valet demiim , fi o-pus fif,
nem
ea Medecina , qua uterum prolapfum , eadem de caufa irreduftiiem ad repoiidonem perduci doculraus j cseterum eo in cafu non continua , fed interpolata adhibenda efl taxls. Vide Guniium de hern.
Combinari pofTunt enterocells fpecles cum epiplocele , cyftocele , hydrocele , farcocele , parorchldlo
( Vlde Enteroceles compofitas. ) Vafli hujufce gei^compleditur enteroceles fimneris fpecies fub familla tripllci coordinamus
,
plices faccatas
2^ enteroceles
compofitas
faccatas
tandem
enterGceles"
deflitutas.
Enterohuhonocele
intejlinalis
eorumdem
feu vulgaris
hernie intejiinalc ds
ou inteflnaL ^ enterobuhonocde. A.
Nunc folitaria efl , nunc geminata ; annularis efl fimplex ,
faccata ;
protuberantiam fatis exiguam fiflit , utplurlmum regredlentem
(obf^ant
re
,
.Sauvages Nofologia Methodica, Tom, I.
B b
gr^
^,
l
buhonocele vulgaire
&
C L
194
S S I S
/.
A.
grefful flrangulatio
non ex-
faeplffitenfam ,
,
me obnoxiam, nifi ars fuppetias ferat, Cave hanc confundas cum bubone ( circa cruod vide Flatmri Injlitudoms Chirurgicas ) cum tefticulo ad annulum moQudmal^^um Difput. Anat. HalUr. T,
rante ( Vide Diofiis Oper, de Chir.
y. ), cum intumefcentia ligamenti rotundi , in gravidis uteram obliquum gerentibus, nonnunquam obfervanda,
Duo funt quse curam herniarum abfolvunt; alterum ut partes herniofse ad
nativas fuas fedes propellantur , alterum ut in eis retineantur. Haec prseflant
&
taxis
decubitus horizontalis
urinas
fudores
ficcans
incidens
varianda
iitate
attenuantia
refolventia
adftringens
ut
bracherium
protra6lus,
roborans
adftringentia
per
pellentia
robo-
alviim
&
,
:
viftus
&
Gun^^um
de hern.
Obfoleverunt
facci
fuceeffit
Sharp
in
liecherch.
multis
queunt
crit,
ea
aegris
quam
ipfas
&
enterocde
compUtte
pun6lum aureum
adhibere
potius
cauterizatio
futura regia
his
quae
Labiorurn
vulviH
eorumdem
Entero
ofcheoceU Au(5l:o-
EnteroceU ou
ofcheoceU
hernie
intefinaU
des grandes
cnteroceU
D.
levres.
Nunc
folitarla
inferiora verfus
&
fubligaculi
prsecedenti
gradarie
crefcens
agnofcit. Protuberantia
ita
ut
tandem portentofa
major
fiat
eft
quam
in
ex fubrotun-
da plus minus longa evadens , fcrotum in viris , magna vulvse labia, imo
his fuppofitam femoris partem in foeminis occupans , utplurimum adhaerens ac proinde raro regrediens , ( regrediebatur initio
) , ftrangulationi raro
obnoxia ; quse fi contingat periculofiffima ; accidentibus vero chronicis , ut
dyfpepfia , flatulentia , colica , tra6lionibus vifcerum abdominalium dolorifi-
&
cis
irreduftilitatis
nulla arte
tollendse
bracherio
facciformi
fufpenforio
&
&
men
inter fe fovent.
EnteroceU appendicularis
hernie particuliire
III p.
9;
toUere.
ofcheoceU imefiinal ou
Enteroccle completa
2.
rum
caftratio
hernioii
In-
ECTOPIiE. Enterocele.
195
difficile
fit
adelTe
tamen
fufpicari
ucumque
ex protuberantiae exiguitate, gracilitate , tardiori incremento , ex parietum partis facco herniofo inclufse tenuitate fumma , ex annuli exitum dantis ftriftura, robore, ex neceflitate preffionis ab inferioribns ad fuperiora in
appendicem materiebus feculentis turgentem leniter exercendse , ut fcilicet
ex appendicis prsefertim extremae figura fingulaih inteftinum exoneretur;
obmurmuratione. E fpecierum praeri ; tandem ex rariori , diam reponitur ,
fpeciei
therapeia. Si incarceretur h.dzz
eruenda
eft
hujus
curatione
cedentium
hernia , figna habet peculiaria fuperius recenfita , quibus ab enterocelibus aliis
ftrangulatis difcrepat. Vide apud Liurium quid fub hac ftrangulatlonis circumftantia agendum fit pro cafuum diverfitate.
4. Enurocde pardalis Jive perftricioria ; fJernia ab aluro inteftini pariete
Heifter. Chir. T. IL cap. ii6 ; Pincement detinteftin^ Arnaud des hern. Garengeot Oper, de Chir. des hern. Art. V. obf. XXI. L.
Per nativas abdominis aperturas elabitur inteftinum , quandoque non integrum , fed ab uno tantum ipfius latere. Obfervatione conftat hanc inteftini perftriftionem
ab annulo inguinali , umbilicali fadtam fuilTe. Pofi^e in
aliis abdominis aperturis , imo
in loeis, ubi abdomen aperturis non hiat ,
integro vel divifo peritonxo , perftringi inteftinum nemo eft qui no.n videat ,
forte proftant ea de re hiftoriae in quas non incidimus ; hujufce
fpeciei diagnofim fufficientem nullam nofcimus ; inter hanc ,
enterocelem
appendicularem fumma eft affinitas , certis faltem morbi temporibus ; imo
licet
&
&
&
hsec
in
appendicularem de
inteftini perftri<5li
facili
mutari poteft.
Ex Arnaud
retulimus figna
fgepius
pro epiplocele incarcerata venditata fuit hiec fpecies , celotomia errorem commonftrante. Quoad curationem vid.e auxilia fupra propofita.
5. Enterocele cruralis-^ Hernia intefini cruralis feu enteromerocele Auftorum,.
ut Kochii Hall. Difput. Chir. Tom. IIL diflert. 71. &c. merocele intefinalis
Platneri Inft. Chir. . 848 ; Hcrnie cruraic de rintefin
mtefiinal^ Enterometoceie. D.
Arnaud &c.
Merocelc
infra
&
CLASSISI. VlTlk.
19^:
promlneat ; a flexione tibiae magis dolentem , adhserentiis valde obnoxlam,'*
Quoad curationem convenit cum enterocele prima.
6. Enterocele ovalaris , Lachauffe differt. de hernia ventrali inter Haller.
Oifput. Chir. Tom. liL Hernia intejiinalis foraminis ovalis Gunzii ; bernie
intejiinaie du trou ovaiaire des os pubis Garengeot Mem. de TAcad.
de
Chirurg. Tom. I. Hzrnie du trou ovaie Sharp. Recherc. Crltiq. Emeroc&te du
trou ovaii.
D.
^.
plurimi
de
obfervatis
P Acad.
de
Ciiir.
vero tum
j
faepius
fuis ,
folitaria
&
protuberantia
quae
nulla
cute
di
dem
ris
in
fatis
,
prove6i:a eft
nunc rotunda
enterocele
eft
hujufce
nunc oblonga
mo,
fe-
habet in fuperiori , &: interna femoris parte prope perfnaeum in viprope alterum ex magnis vulvs labiis in fequiori fexu , eo fcIllGet loco
foramini ovaii
qui
cum non
deprehenditur
pe61in3eum
&
primum
Curationem erue ex
7.
Enteroceie
Rech.
ils
de
mufculum
caput.
Bertrandl
ifchiatica
crure fciatique.
tricipitis
la
Mem.
veffie par
de TAcad. R. de Chir. T. IL
; Hernie intejiinaie de tcdian"
Verdier
D.
&
per akeram ex
fatis
ilei
emarginaturls
parte fubligamentls
ifchiaticis
erumpente
memorata.
lib.
laxatos intendente efformata. Protuberantia alblda , molcharadere enterocelis generico inlignita , vaginam primum occupat
dein magna vulvae labia fupereminet , provoluto ulterius inteftino. Curavit
hanc fpeciem Garengeot repofitlone ,
peiTarii , quod a fimihtudine cum dolii
operculo nomea habet , adminlculo ; Hcsneiius vero ope fpongiae ex aqua levlter aluminofa expreifse , quam dlgitis , per quos reiiltuta fuerat hernia, compreiTam Immittebat ; fruftranea funt , imo &: noxia peffaria vulgaria.
9. Enteroceie umhiiicaiis ; Enterdfmphaius Auftorum ; Omphaiocete , five
exomphalus intefiinaiis eorumdem , ut Telchmeyeri , inter Dlfput. Chir.
Haller. Tom. III. difiert. 67. &c, Fitium umhiiici Gunzii; Hernie intefiinaisdu nombrii Arnaud Tom. I. Enteromphaie. D.
Slmplex efl: , faccata , ab inteftino per umbilici annulum , aut proxime
ad Ipfius ambitum elapfo eiformata , epiplo-enteromphalo rarior j adorltur
tiplici
labefaftatos
liufcula
&
&
fera
ECTOPIiE. Enterocele.
197
fere tantum pueros recens natos; protuberamia quse magnitudine" varlat, notis in charaftere generico allegatis infignitur ; male negat Dlonis umbilicum
nunquam prominere , nili ruptum ; prominere &: etiam ex inteftino , aut omento , aut ex utroque in faccum peritomd provoluto teftantur obfervata fide digniffima. Curationem nunc palliativam tantiim , nunc cC etiam. radicalem admittit enteromphalus. Y\Ae fpeciem enterocelis primam.
Au6lrum
Gunzii
inteJlinaHs
tris
Platneri
Tom.
hsc
non
ubi aperturis
aponevrotica
intejtinalis
hernia ven~
ChaulTe
la
inter
Arnaud;
68;
III DilT.
fpecies
&
hiat nativis,
quam
potius
hypogaJlrouU
D.
hypogajlrocele inteJlinaL
Variat fede
extuberare poffit,
mufculofa
inteftino
tumefcunt
intenta
itaque
&
habet molem
Cave ne pro omphalocelis
tuberantia incertam
fert.
hernias
inteftini
quse ad umbilici
&
aut
annulorum
aut
habendx: imo datur hypogaftrocelis fpecies genuina a relaxaquse non folum inguen elevat ,
,
Gun^um & la Cbaujji. ) Cave ne
Le Dran annotante , ( Oper. de
quse ,
te fallat ea ventris hernia
Chirurg. p. /^i. ) vulnus fibrarum mufculorum redorum minus bene coalitum fequitur , nuUa protuberantia extus vifibili ftipata. Curationem palliativam commodius recipit , quam radicalem enterocele ventralis , attamen
radicitus curari poteft ;
( vide Enterocelen primam. ) Hypogaftrocelem
in pueris evanuifl^e non femel vidit Gun^ms , perfricata ad ignem curn adipe taxonino bis terve in die protuberantia , imo , quando recidivam fecit
hernia , perfricato toto abdomine quod vim paft^iim effe videtur , & injecfl^
re ventrales
&
'
infuper
ipfi
potiffimum
inferlus
fafcia
lata
ex
molii
parata.
B.
Enterocele epiploico-incompleta
completa
Auitorum
huhonocele
Vaine
Enteroceles faccatz
Epiploenterocele
epiploico-enterica
Arnaud
compojitcs,
eorumdem
hernie
celis
ise
regredi inteftinum
1%;
EmeroceU
&
in^
fcu
III
&c
&
enterocelis
ac therapeia.
,
i^
fignis
Notandum
omento partim
epiplQico-completa ;
in
atque
epiploiquc dc
D.
(^vide infra)
diagnofis
Tom.
Chir.
intcfinale
inguinalis
ex epiplocuratione eruenda
itaque
epiploecterocele
omni
fj^pe
Bb
Gi
ut
'
CLASSISL
198
modo
Gunzii loco
lahiorum
terocele
&c
&c
eorumdem
epiploico
ofchiocele
YITIP,.
ofcheoceU epiploko
cpiploica
vulvce,
Aruaud
complete
citato
cognofcenda
en-
epiploique
enterocele
epipldiqut
D.
combinata
notis ergo bii'^
adhibenda m utraque medendi me-
6c ex
&
imejlinale
intejiinal ;
eorumdem
enterica
hirnie
thodo curanda.
Enterocele cyJlocelica\
13.
cyjlo
enterocele
Audlorum
htrnia cyjlico-en-
Jeu enterocele cyjlocelen inducens eorumdem ; hernie intcjlinale compUquee de cyjlocele Sharp Recherch. Critiq. Verdier de la hernie de la veffie urin. Mem. de FAcad. de Chir. Tom. II ;
cyjlo - enterocele.
terica
cam
(igna prse fe
mixtum
efTe
epiploico
tunc
ex
cyftica.
Enterocde parorchldialis
14.
do-enterica
Audlorum
Mery
parorchido - enterocele
T.
hernia parorchi-
Jive
deplacement de
tejii-
cule
Meryano
chez Garengeot
loci
rocelis
&
eft,
cum
tefticulus
&
&
eorumdem
hydrocelico-enterica
confufus
inteftinis
a feriori defcenfu
five
&
in
retraftione id
curatione defumenda.
hernie
Auftorum
Heifteri
ut
&c
compliquee dhydro-
intejlinale
hydroenterocele.
herniam inteftinalem
fupra diximus
dum
aquofam
&;
merocele
Arnaud
&c
epiploico-enterica\
hzrnie
ralium
III
&
DiiTert.
crurale
merocele epiploico-intejlinal
,
cruralis
66, 6cc
de
epiplo
enterocelis
epiplo-enterocele
Tom.
plocelem
Chir.
hydroceje
indigitantia.
de therapeia hydrocelis
feu
five
parorchidii charaftere
^-
I.
15.
hernia
cele
Cinteflin
-
egimus.
Au6lorum
Hernia
&
ut
cruralis
de Veplploon
enterocele crural.
quse
fignis
&
utrique dicato-
rum connubium.
17. Enterocele epiploico-ovalaris ; epiploenterocele ovalaris Aulorum
ploico-enterica foraminis ovalis
eorumdem
hernia epi-
ova-
ECTOPIiE. Enterocele.
199
ovalairc
Malaval chez
&
8.
&
omenti
Papen
dorfalis
ad Haller
Epift.
epiplo-mterocek ifchi&tica
Mem.
Verdier
intejlini ifchiatica
feu
hernia
hernia.
ejus
inter
Chir. T. III;
Difp.
hernie
epi-
&
&
tiim
dicendis
palliativa
jaiti
diftis
tum
&
modo
intelligitur.
fatis
par
tejlinale
le
vagin
cum
ciei
ligna
&
epiplocele mixta
methodum
curatoriam
&
omenti umbilicalis
ploico-intefinale
du nombril
omentum addas
cato
fi
celis
mixtis dignofcenda
ne
adorienda
auxiliis
D.
epiplo-enteromphaU.
habeto.
epiplo-entermphalus Au(51:orum
h^rnia
Gunzii, Arnaud , Teichmeyeri 5 hcrnie evi-
omphalocele.
hsec
Enteromphalo
&c mutuatis ex
utriufque
obfervatur in infantibus,
hujufce hernise
gravidis
hypogajiroceU
&
fac-
epiplocuratio-
afciticis.
epiploico-cnterica Ign.
La-
&
hernia intefini
&
&
Mem.
de TAcad. de Chir.
Variat loco
cum
nunc
hxc
latera abdominis
tum vehementem
nata.
vifa
T.
fpecies,
fit
nunc
tenet
&
D.
ex hypogaflrocele
hjpogajirocele epipioieo-intejiinal.
I,-
quae
linea
intefl:inali
cum
epiplocelis faccatarum
EnteroceUs infaccatce
defiitutcz
Gallice
ruptures.
caiifa
herniam
ijidu
L V
S S I S
A.
natales ,debeat/vi
fclllcet.e?.
prsegreffis
ticis
100
cerit^,.-fi
vim magnam.
&
Iterum aperta," i^ ex
herniae
fubitaneitate
3'^
quo
fit
&
his,
facci-
;;
minus
folent
velatse
&
eft
fiiituta
fi
palpo
hernia
repofita ftatim
appareant
non
nulla
veftigia
facci
defeilu:
hernioii
faccus
deficit
fi
judice,
vel
qui
ultimo loco
regredi folet
5^
ex taxeos
flatim ab hernia fada tentatse difficuitate , inTppiribilitate ; 6^ ex ftra.nguiatione citiflime fuperveniente ; 7'"* ex apGfi;eniate femper ex Garcnliaec una cergeot peritonsei rupturam fequente; 8 t^ndem ex ceiotomia
to, penetrantia vulnera , feftiones chi-urgicae , apoftemata, cicairix denuo
vel plane
regreditur
redu6las
poft
hcrnlofas
partes.
aperta veriftmillime
turam
&
reliqua
modo memorata
defeftum declarant.
facci hernioft
Auftorum
ruptun
&
Variat in incompletam
cum omento
trans
annulos
completam
fa6la in
ab;
fit
IntePdriO
peritonDeo folutione
,
,
vel folo
elapfo
&
vel
in
&
fumma
fit
veniente
latione,
obtinetur
difficultas
perita
&
,
&
imo
impoffibilitas
manu adhibenda
feparatls
necefle
fi
eft
fit
ftrangulatione confeftim
celotomia
accongruum,
Oper. de Chir.
T.
I.
adhserentils.,
obf. /4
&
repofitio
24.'
23. Enterocck merorixis ; hernia cruralis rupto peritonceo Auftorum ; rtipture crurak , intejiinak , ou epiploico-intejlinak. D.
omento per peritonsei dlalyfim fub ligaFit ab inteftino , vel inteftino
&
mento Poupardl
iignis
peritonxi
provolutis.
rupti
dentis.
peritonceo
Variat in inteftlnalem
&
epiploico-entericam
quotiefcumque hernia
,,
in
fit
ipfo
unam ruptionem
'riton^i
admittit
Dionis
ita
&
alii
perperam hanc
exiillmantes
rejlciunt
pe-
( vide Heijicrum
&
ECTOPI^. Enterocele,
aoi
&
anatomica
quae
fcilicet
annulus
umbilici
afcite
cx modo
vel ambitus
ipfius
hydromphalo
lanceola fa6tam
Warmrus,
obf,
proximus
zz. Curatio
eft,
in
ho-
intelligitur
didlis.
Rupture ventraU
intejiinale
ou
ipiplolco-inteflinaU.
Aulorum
D.
nulla
poffit
prsgreflk
dialyfeos
aut
omento
hiulca labia
ftipatum.
&
viam
inveniat inteftinum
fibi
folum,
aut
Charafter fpecificus defumitur ex notis genericis, pefede anatomica; quoad curationem nihil eft quod iis
Epiplocele
niofo carens
compofita
faccata
facco her^;
( hubonoce^^^
labiorum vulvce ;
cruraiis feu femoralis , ( meroctU Auftorum aUera
vaginuits , ( hernia omenti intra, vaginam ) ;
)
umbiiicaiis
t&r
Huc
( epiplomphalus
eorumdem
ventralis
vel
Au6:orum
feu epiplomeroceU ) j
omphaloceU
( hypogaJlroceU
Auftorum
attera
hernise
:
umbilici
arcus crurales, in
annulo ^
quam
Tom,
I,
fione^
CLJSSISLYniA.
xci
fione
contre6latione
reftitutione
non obmurmurante
retento
a fpiritu
Sc (ub alvi deponend^e conatibus non multum intumefcente ; dolorem , renltentiam , molelliam quam enterocele minores prx. fe ferente ; decubitum
corpore extenfo , incefTum trunco ere6lo difficilem , anxiofum , impoflibiut ad
colicos , ad effugiendas
corpore incurvato incedere , ac
jacere non raro cogatur seger epiplocele completa prae primis laborans ;
tandem fymptomatis tum acutis, tum chronicis variis ex compofitione
complicatione ortum ducentibus ftipata.
Caufas eafdem agnofcit epiplocele quas enterocele ; quibus adde plngu-
lem
inducente
ita faepe
tra6liones moleftas
(ingultum
folandos
vomitum
dolores
&
&
ipfius
ad fuperiora ruptionem
taxim
refpuere
enterocele
teft
gemina
f
figna
ac
&
&
cum
abfcedere
exemplum
cujus
fphacelari
adhserere
herniis
&
utriufque hujufce
inteftini
aliis
flrangulationis
urgentia in epiplocelis
quam
eadem
fer^
funt
inten-
in enterocelis ftrangulationibus
fymp-
tomata effe
hac prscipue nota inter fe difFerunt enterocelis , (
cularem
perftriftoriam excipias in quibus hsec etiam reperitur ,
fi
&
celis ftrangulationes
quod
in
illis
quse in
ac
ftrangulatione propofuimus.
non defcendat
alvus. etfi
appendi-
&
emollita
epiploin
his
vel
&
&
&
&
&
ds Chir,
tiim externa,
tum
interna
quae
-
in
in-
E C T
iE.
p L o c E L
203
Ea
Jntefllm
reftituta fuerit
caufa doloris
&
nifi
herniofum
reduci
poffit
omentum
aut
firmlter
tolli ,
dum efte.
Omentum
apertura
quemadmodum
celotomia
aut
repofitio
&
&
&
modi
hujufce
cujus
vitii
non
diagnofis
eft
alia
ac
curatio
quam qus
ex apoftematis genere fuperius tradito habetur. Ex ils quae de gangrsenodeo inteftino modo diximus, necnon ex fphaceli chara6i:ere , ac curatlone
auxilia huic
eruuntur etiam gangraense omento herniofo h^erentis figna ,
&
infefta.
Ad
hserentias contrahendas
facco
deficeret
faccus
pronifiSmum
accrevifte
omentum
eft
vifceribus foclls
;
utero
feftiones.
facco herniali
tra6lionIbus
adh^ereat
in
adhaerentlarum
cafu
non de
regione ftomachl
foHta
xiles
&
reant
foras infuper
aut
adh?erentlarum immunl
dlflicilius
fi
verum de
levibus
alimenti aflumpferit. In
compofitse
6c fub trunci
aeger
plus
fi
bino cafu
fub
corporls incurvationem
mitum
fimplicls
eplplocelis
colica queritur
majoribus
modo
taxlm
refpuentls
extenfione fingultum
nefciae
colligi
propofito obfervari
valentes,
fi
vo-
molies tamen
fle-
facco adhaecolligendse
Quod
&
&
juxta faniora
Vlfcera in
artis
prsecepta adhlbitorum
eftopise
focietatem
fpurise,
fuccefTus.
Cc
folita ,
poteft
nec
pa-
tebunt
C L
104
triplici
L V
S S I S
eplplocelis
ex fpecierum
tebunt
familia
li:
compofitarum cenfu
k.
Sub
tradendo.
quarum curationem generalem
infra
omentum
Si
reduftile
fafti repofitione
&
&
&
&
&
omento
patiatur inteftinum
fe
faceato tantum
lo
jubent
uti
regredi
dantur
nefcio
funt
quos Sharjy
inter
alii ,
bracherio
qui
&
&
da
eft therapeia.
A. Epiplocd&s JirtipUus
Nota. H^e cognofcendx
charaftere generico
rali
&
quam occupant
;
has itaqiie
I.
Auftorum
epiploique
hernie epiploique
epiplocele
livres.
curatio
bubonocele
vero ex gene-
nominafl^e.
fit
de Vaine
omentalis
ofcheocele
labiorum vulv^,
plocele complette ;
^randes
varia
fatis
omentalis
feu
ou incompktte
cpiplo-^
bubono-
epiplo-bubonocele. L.
z. Epiplocde completa
rum
fe
fede
hubonocele
cele
Jaccatn^,
eorumdem ;
ofckeocele ipiploique
ou
feu
hernie
epiplo-ofcheocde
Aufto-
spipLoique complettc
epiplo-ofcheocele
&
epi~
epiplocih des
L.
3. Epiploiele cruralis ;
m&rocde epiploica
feu
epiplo-merocele
Auftorum/
hrni^
ECTOPI^. Epiplocele.
Rerma ommti fimoralis feu
eorumdem
cruralis
205
crurah dt Vlpiploon;
hernic
Auftorum
hernie
Epiplocele
K.
eccomphalus omentalis
ipiploique
eorumdem
hernie epiplolque
epiplomphale. L.
6. Epiplocele ventralis
Au6lorum
epiplomphalus
umbilicalis ;
hypogajirocele omentalis
eorumdem 5
epiploique. L.
irchiatlcam enterocellbus harumce parNota. Epiploceles ovalarem ,
tium seque poffibiles non proponimus , utpote quae exemplo nullo apud
Au'6lores legendo nobis conftent.
hipogajirocele
&
Continet hsec famllia primum eas epiploceles quibus accedit incognofcuntur ex facci prsefentia, enterocelis fupervenientis focieenterocelae combinatis , tantate , chara(5leribus genericis
epiplocelse ,
dem loco quem occupant. Curatio obtinetur maritata generali epiplocelis
therapeise ea medendi methodo quse enteroceli competit. Eas figillatim perfequi fupervacaneum ducimus , utpote quse esedem fint ac hernise epiploico-
Kota.
t#ftinum
&
inteftinales
in
dit difcriminis
la generis prsecedentis
quod
in
iis
familia recenfitse
unum
hoc
interce-
epiplocele prima-
iftse
aftumptis
iifdem
adjeftivis
fub
nomine
entero-epiplocelum venient
qaamvis has ab illis feparatas exhibuimus ; fatemur tamen nullam inter utrafque vigere notabilem differentlam ; atque ita pofi^e , imo &: debere con-
&
Continet
etiam hsec ipfa familia fequentes epiplocelis fpecies, quse
ex fecunda generis prascedentis tribu poffint fatis intelligi , has tamen
jungi.
licet
juvat
7. Epiplocde
floica
cyflocelica
Auflorum
cyjlo-epiplocele
EpipLocele cyftocelen
inducens
,
eorumdem
Verdier
de
Quod
feu
hernia cyjlo-epi-
cpiplocele
la hernie
de
ou
htrnie epi-
la veflie urin.
Mem.
D.
tum
trans annulos
&
Cc
muE"
C L
io6
muntur ex
S S I S
I.
genere derumenda.
A.
S\ epiploceli
fit
triplicata
eft
non videat;
&Cextitifre,
eft
conjeftura.
8.
ploica
Efl:
Epiplocelc hydrocdica
eoYumdQm
,
&
aquofe
petentem traftanda
varietates
vulgarem
Auftorum
hydro-epiploceU
omentalis
gne5
'y
fignis
cognofcenda
hydrocelis
atque
;
,
&
ita
juxta
hzrnia hydrocelico-epi-
hydro-epiplocele.
ex combinatis
methodum
herniae
utrique
la quse frequentior
eft
fit
fero
cominfi-
cyftidem
ab ipfo plus, minus pro
colle6lo
intra
altera
fit
atque
ita
Mem.
de
VAcad. R. de
epiplocelis
Chir.^
T. JII. pag.
C. Epiploceles facco
defitutcz
404.)
,
gallice
Ruptures,
&
&
&
fint
quae
hernias inteftinales
dividi potuififent.
&
epiploicas fecuimus
<
quae forte
melius quadrifariam
LIL Gastrocele
&
Eil
E C T
Eft
ventriculi
iE.
laxatos
trans
diduftos
T R o c E L
regionis
207
E.
cpigaftricie
parietes
jmo & per umbilicl annulum elapfi e6lopia herniofa ad duorum tranfverforum digitorum a cartilagine xiphoidea diftantiam ad minimum enafcens
ex
Gun:(io
&
cartilagine
ad
xiphoidea aut
latera
ipfius
Arnaud
rizontali corporis
seger
fentifcit
novanda
aliifque
fitu
tempore prsefertim
digeftionis per-
evanefcens , fitu corporis erefto aut nifu edito reanorexia , bradypepfia , vomitu habitualibus
,
fenfim
dolore
ftomachi
ipii
ex
compofitione ac-
cedunt.
ut in obeiis praeprimis
&
&
',
&
&
&
&
Gun^um.
2.
GafiroceU compojita
Philofoph.
Chauft-e.
In
&
412.
n'*.
ibld.
C.
ifta
fpecie
La
Chaujfe ; intefilna
juftemodi.
De
&
gaftrocele
eplploica
atque
intcftinali
fermo eft
apud
CLASSISLYITIK,
2o8
&
zpudGuniium, LaChaufe,
calem ex
inteftinis
&
Amyandus. Cognofcitur
cis
gaftrocelcC
^t^Q.
ex
occupata
fellese
hsec fpecies
quae fcilicet
facci
Gaftrocelein utrbllU
ftomachi
parte
praefentia
fociis
fadam habet
chara<fteribus
generihepatocelae combinatis , Sc
epigaftrium vel umbilicus. Curatio eruenda efl
necnon enterocelse
in Tranf. Philofophicis.
veficulae
efl:
epiplocelse
eenerum confociatorum
therapeia.
Hepatocele
LIII.
Dec.
&
I.
Rarum hocce
men fufficienter
genus hernise obfervatlone quidem ftabilitum , nondum tadefcriptum , fit ab hepate trans laxatos, didu6los in umbilici vicinia abdominis parietes , vel per ipfum umbilicum elapfo.
Ejus charaflerem autoptis perficiendum fic condimus. Cognofcitur hepatocele , i i-
&
loco
co
quem occupat
fuit
&
5pecies
funt
numero
binae.
tocele ventral.
D.
Viennse natus
dinem
cum tumore
eft infans
coloris lividi
circa
&
applicatis
&
antifphacelofis ,
inde aufta adhuc inflammamedicamentis calidioribus ,
tione mifellus exfpiravit. Aperto ad tumorem diftum cadavere , ftatim prodiit in confpeftum fubftantia hepatis quod infiaijimatum repertum eft ; itaque
non ex umbilici protuberantia ortum ducebat tumor, verum ex hepate (forfan vitio conformationis ) prolapfo , divulsa linea candida , quse inter mufcalos reftos conftituitur.
2.
II.
Strigelius.
Hepatocele umbilicalis
hepatoceU ombilical.
6. Schulzii
Ad.
in vertice
tumorem
Hvidum
adhuc adhxrebant
tuliffe
in
umbilico
diftentum
duriufculum,
Reifelil
E. N. C. Dec.
dufoye^
D.
pomi magnitudine
I.
Poft
intra
mortem
tumorem rotundum
cui
,
vafa umbilicalia
reliqua
membrana
membrana , qua
&
umbilicus
culis effe
fuit
&
Ohf.
209
An
&
fecundus.
pag.
29
pag. 23
II
fabric. lib.
Hcrnic de la Rate
Splmocck,
Dec
laterls
quam
tradendse minus
veritati
citavimus fide dlgnlflSmorum hlftoriae ; chara6terem quo genus hocce donainus ii incudi reddant quibus vldlffe contlgerit. Cognofcltur fplenocele ,1^
loco ad
quem
extuberat hernia
annulum
abdomlnls
&
inguinis
vifa
protuberantla
eft
&
fterocele.
fatis
fit
retuUffe.
Mulier
annos nata
triglnra
tumore magnitudlne
rotundus
&
fere propenderet
2.
SpUnoceU
Ruyfchii loc.
ita
erat
ille
Hildanus.
inguinalis ;
cit.
hernia
Hernie inguinaU
lienis
inguinalis
de la ratc ;
feu fpUnohuhonoceh
^
fpUnoceU inguinal ; fpUnohu--
honoceU. C.
Vidi femel herniam
ritonaeum.
Mulier
In
ingens tumor
ubi lien in
cui
Isevo
habebatur pro placenta uterina poft" partum relifta, atque ibi accreta ; alii putabant frigldum apoftema
fed in cadavere
certo vidi iienem eo fecefliffe , atque hanc^produxlffe herniam
Ita Ruyfchius
inguine
qui
'
LV. Hysterocele;
hernia uteri
Med. Prad.
Part.
II
feft. II cap.
p.
893;
Tom. L
Dd
Hcr^
CLASSISLVlTlk.
210
Hcmie
de la matrice
rAcad. R. de Chir. T.
pag. 29 ; Sabatler
I.
Mem.
de
HyprouU.
III.
aut laxatos
quam
cognofces i*^ loco protuberantix in hoc genere obfervandse , ( ad annulos inguinales , fub umbiiico,
proxime ad inguina vifa fuit ha6lenus ; ) i*^ exploratione colli uteri ,
nis medietatis parietes elapfi e6l:opia herniofa
&
protuberantra dura
5*^
maximum
renitente ,
&
nam manus
alterius
digito
dum manu
5**
;
graviditatis verae
tio
magni
fus
editi
merti
cele
Hyjlcrocele inguinalis ; hernia uteri inguinalis, feu hyjlero-bubonocele SenDoringii , Sabatieri loc. citat. Hernie inguinale de la matrice ; hyjlero"
D.
inguinal^ hyjlero-bubonocele.
Mulier
in
poft oboritur
abdomen
intra
loci
ibi
tumor
recondi nequit
propendeat
&
paulo
motiones
&
ita
&
taftu
vifu
tandem percipian-
fibi
fibi
in
fola
xa
primo partu
peritonaeum
fummum incrementum
foetus
laxatur
ut ea facci inftar,
tur.
feritur
brevi tempore ob
qui
finiftro patitur
piam mediocris
in dies ita
&:
abdomen
extra
quantitatis
magnitudine &:
fibi
; tumor
tandem veficam bu
excidere animadvertit
longitudine increfcit
ut
bulam fpiritu diftentam aemuletur , & ad genua ufque propendeat ; accedunt non dubia foetus vivi in protuberantia inclufi figna , segra interim dolores magnos perpetiente , five cubare , five federe conetur. In bino hocce
hyfterocelis inguinalis cafu adhibita
queat
&
Tutius
ea impetrata
in
eft
fedio
hac
Casfarea
fpecie
foetus expulfio
cum
inftituitur
bonis infantis
repofitio
fi
ob-
com-
Ruyfchii loc.
citat.
mittitur.
2.
Hyjlerocele ventralis
Geminum
hyjlerocele ventral.
Graafii,
D.
exemplo Graafiano
latus finiftrum
parum
infra
eft
hsec
uteri
umbilicum tenebat
hernia:
;
in
in
Ruyfchia-
ECTOPI^. Hysterocele.
chlano vero
&
proxime ad inguina, non tamen in ipfo annulo , quod fpeciei prsccedentis proprlum eft. Vldit Graarenum doloribus , necnon de anxio
fius mullerem de fummls ventris ,
in hypochondrils fenfu querentem
quae fymptomata ita , dum capite demiflb decumbebat , augebantur , ut in ledlo federe femper cogeretur prac
nimla abdominis mole, quod ante viglnti qulnque annos tumere inceperat
citra caufam Ipfi notam. In latere finiftro paulo infra umbllicum magis elevabatur abdomen quam allbi , nec parem ublque renitentlam palpo obilciebat
aperto cadavere inventse funt in abdomine quatuor llquoris foetidiffimi plntae,
necnon tumor rotundus magnitudine portentofus fpatium rellquum Implens
quadraglnta libras pendens ; uterus fuit herniofus , cujus fubftantia antice unum,
lateraliter
duodecim pollices craffa , partim fcirrhofa , partlm
poftice
latus pariter finiftrum inferne
&
&
glandulofa
obfervabatur
mini,
mol^
viglnti
&
quinque annos
i^ aut 3
labente
gravldltatls
,
menfes lochiorum fluxu uberrimo, cui compreffo fupervenlebat abdomlnis procui Ingens tumor
tuberantia modo defcripta. Narrat Ruyfchius cafum mulierls
direfte ex cavo abdominis procedens circa inferiorem ipfius partem quam proxime inguini dudum hseferat ; brevi autem fuppuratus bene fanabatur accedente
haud ita diu graviditate , uterus foetu crefcente tumens in faccum dllatabat peritonxl locum clcatrice obduftum , qui uti folemne eft in perltonsei
atque abdominis abfceffibus , necnon In vulneribus In cavum abdominale
penetrantibus etlam rite curatls , prse acquifita debilltate prefium valldum
fufi:inere impos fuit.
In hu)ufcemodi perltonsel finum infinuabatur uterus eo
ufque , ut tandem cum foetu inclufo ad genua ufque penderet antrorfum.
Inftantibus deinde partus laboribus uterum cum foetu intra abdomen reponebat obftetrix ; ficque felix evadebat puerpera , edlto per vias naturales
bene nato fcetu.
Obf An ad hocce genus pertlnet ovariorum hernia quam memorat ^rnaud ^
In puellse cadavere ad inguinalem annulum extuberare V&yrct
vidit ex yerdicr ?
,
&
LVI. Cystocele
Hernia
Platnerl
Infi:.
quorumdam
cyflica
T.
Chir.
Hernia
III Difl".
Ign.
vejiccz
La
urinarice.
72; Gunzii
Libell.
de
per laxatos
didu6los
edopia herniofa
perinsel
quam
fiflit
inguinales
6i
hypogaftrii
CLASSISLVlTlk,
212
parva , fenfim crefcens , preflione , aut commodo corporls fitu regrediens ; mutata corporis pofitura , aut nifu edito revocanda ; mollis ,
initio
&
membranas
craffas
vacua
lotio
fluftuans
fit;
comprefla
fub
flaccidas,
lotium ; majori
aut fere evanefcens
adfit
fi
digitis
decrefcens
fi
vefica
fi
vel
ftillatitia.
&
varent
ac premerent.
communes ex herniis
communes, vel propriae
membranaceorum imprimis
intelligendae reducuntur ad
ea quse fibras laxant , quae tonum ipfarum frangunt fubita , vel lenta diftraftione , quse tandem contenta in abdomine deorfum magis urgent. ProCaufae cyftocebs funt
aliorum
vifcerum
vero funt
prise
cultate
ciditas
ris
bis
indu6la,
prsegreflis
,
atonia
quam
contradionis
omentum
3*^
,
defedlus;
fufiicientis
exporrigitur
lateraliter
ampliatio ab
2*^
dif!i-
eorumdem
veficse
flac-
figura fingula-
traftio a
uterus
retentione,
urinse
tempore contingens
graviditatis
prefTa
parietum veficae
i*^
vifceribus
aliis
4 pa-
per
fuflentaculo
Sal:^rnanno relata.
ftrangulationi
gangraenae
variae
calculo
irritationi
obftruftioni
adhserentiis
inflamma-
tandem compofi-
tioni.
contreftatur
ftrepitus
dum
necnon
vaginalis.
Horum
perceptus
te cafus a
Thoma Bartholino
folrti.
fi
Doceat
fuat calcuU
viam
fibi
in
inguine
patefecifTe
effluxum
ECTOPIiE. Cystocele.
215
effluxum in ulcus fiftulofum abeunte ; calculus ita quandoque obturat herut ex parte veiicx herniola in aliam exonerari non poflit
nise orificium ,
lotium ; hoc fi contingat ftrangulatam dicunt cyftocelem , obftru^lse nomine
melius falutandam. Incruftatione calculofa ita claufiim vidit Bertrandi her-
cadavere , non nifi poft eain diffracveficam felleam figura ac capacitate temulabatur pars veficse urinarise eftopa, humoris foetidi drachmis aliquot feta ,
inteftini herniis obfervando , aft hic
quam pro facco herniofo in omenti
partibus emotis vacuo , de facih habere potuifi^es. Prsefidio eft lithotomia
fpeciaUs , qua denudatis per celotomiam in cyftocele inguinali calculofa
partibus , citra vero. talem denudationem in vaginaii calculo etiam feta , fufficalculus extrahitur, cavendo ne pars
cienter inciditur veficae pars eftopa ,
tam
orificium
cyfticae
niae
in defunfti
ut
&
&
ventrem refundatur
incifa in
deligato
ut
vomitum
patitur,
enteroceli mixta
nunc
fingultus
fequitur
fi
vomitum
fingultus
fit,
prsecedit
aut
&
aham
rita
fiftulofi
veficse
e veficae
urinse
applicatis
inflammatio
venae
ope
evacuata
inflammatio induxerit
perforari debet hernia
&
impofitis
dum
qu
Denudatis
fi
,
,
hujus ope
dantis conftri^lio
&
ut extrahatur lotium
jam
fa^la, locus
hic
&
veficae
ut moris
&
eft
in
occurrencelotomia.
eft in
herniofa
fplenio
exitum
In
ob-'
nifi
minus aptarum
bubonocelis operatione
bracherio firnnatur.
fi
inckifa
feftionibus iteratis
aufertur aperturs
fafta
hypo-
quam
tubulo
inflammationi
unica fpes
deligatur vulnus
cicatrice
dilatatione
dein vense
refolventibus
cedere renuat,
diftis
partibus
in
&
imo
indoles
&
protuberantiam
exulet ftrangulatio
fi
emollientibus
auxiliis
lenis preftjonis in
Cu^
inflammatione.
praefente
fe6i:ione
cyftocele
&
epi-
ploceli,
aut
refradaria
una
&
rebus.
Quemadmodum
nonnunquam
celis
inflammatio
gelis
grangrcenode?e affedionibiis
abit
in
fatis
gangrsenam.
inielliguntur.
ita cyfto-
C Z
414
cafu nulla
Ab
V IT
I.
Mem.
de
V Acad. de
A,
corruptis
inteflini
herniis
Chir.
in
urinae
S S I S
remanet
via
alia
ita
ftimulari
irritari
poffunt hujus parietes, ut, quamvis abfit infiammatio , ea fere tamen accedant fymptomata , quae in cyftocele inflammata obfervari modo diximus
protuberantia , naufeas , vomitus , fingultus. In
fcilicet dolores acuti in
cum
exemplum
inteftinali
memorante
Verdier.
&
&
qua enterocelis
de adhccrentiarum
cyfticarum
&
theoria
efl:
therapeia
Arnaud ,
eruatur.
&
exin-
Adhserentiae
Vide
A.
Cyjlocele
1.
compojitas,
Cyfloceles
Cyfloceles JimpLices.
Auftorum
ut
D.
Cyjio-bubonocele.
&
&
completam , in folitariam
Variat haec fpecies in incompletam
geminatam. Prxcedit urinse retentio , vel dyfuria , vigente hacce hernia etiam
obfervanda : vefica per annulos inguinales elapfa , tumet inguen tantum in
cafu incompleto
inguen autem
&
fcrotum
in cafu
mul
completo
:
protuberantia
fi-
cum
principio deficere
lis
cave ne
neque
Curatio
modo
necnon remediis
dus
tum
eft
fequenti
diureticis
nifi fatis
nufquam ipfam
perficitur.
,
parva
cyfl:oceIe
segro
pinguibus
,
,
frequentiflimo obtemperet ;
oppofitum decumbat
quo in fitu
emittendo lotio herniam replente , fuppetias
fub
necnon
fitus
impoflibilis
2"^
ut
fi
quan-
difficul-
ipfi ferent
refupinus clunibus ele-
corporis pofitura
oleofis
monen-
&
ac compreflio
eumque
Interdiftis
ipfi
increverit
includere,
latus hernise
protuberantise elevatio
alia
adefl^e
poterit in
tatem experiatur in
vatis
ipfam
fuccedit
miftio in
ECTOPItE. Cystocele.
rali',
refto
aegro
pofitura
in
repofitio
liiofae
ft:rulo
dies
tocele
culo fubconcavo
fi
in
in-
pila
com-
cyftocele
fi
dein tandem in
convexum mutando
adhscreat
qua
attingente cyf-
fufficietur
cum nullum
fub
3*^
Annulum inguinalem
madefacienda.
locum
planum
vefica circumpofitis
celotomise
congruo
bracherio
inguinalis;
&
fufpenforii
tunc deponetur
annulus
eft
vel omenti
ac roborante
in
her-
in inteftini
prout
(Ijringenti
qux
215
a fordibus inteftino
reduftionis
ligacukim facciforme ,
faftum , paulo minori
in
tentanda
penitus impetrata
non accreta
ftt,
conftituto
legitlma
adiiibendo encheirefim
qua
convexa muniendus
ufurpatur
reftitutione
pleta
eam
leviores
tantum
locus
adh^erentias
latiuf-
quod
dubium
manus
perita
tollit ,
4*^
nifi
periculum
CyJloceU cruralis
2.
Cyflomtroczh
a vefica
La
fub ligamento
urinaria
hydropicis
Le-
ds.
veffie urinaire ;
Cyflo-
Poupartli In mulieribus
Cognofcitur
fignis geneanatomica
fimplicitate. Differt a prsecedenti notis iifdem, quientero-bubonocele a merocele inteftinali diftinguitur ; fcilicet majori
prsegnantibus
ricis,
puerperis
Hcrnia
cruraU
provoluta.
&
fede
bus
loco fibi proprio , quem in inguine fuperiori
a genitalibus diftantia ,
&: fere fuper anteriorem femoris partem obtinet. Adeft urethrae obliquitas cathetere immiftb detegenda ; ex praecedenti fpecie hujufce curatio eruitur.
CyfloceU perincealis ; Hernia perinetalis veflcA urinaria ; Hernia perinai
3
cyflica Auftorum , ut Mery , Curad patris apud Verdier obf. XIII, Hernie cy^
&
CyfloceU du pirinee.
In hac fpecie ad perinseum , nonnihil ad raphes latera
flique
du
perinee
juxta vaginse
&
inteftini
elabltur
apud gravi-
obrepens
apud Verdier
hypogajlrique.
D.
Dran ab homine annos nato 40 ob
Vocabatur Le
plures
alise piaecefl^erant
periculofiflime
urinse retentionem
:
quam
tumorem, quem
aderat prseterea tumor
prseter
decumbente
&
taffliii
C L
2t6
Y IT
S S I S
Extra<5lis
k.
tribu^ , evamajor fupra pubem (ita , &c ceffavit urinac effluxus. Lenova fucceflit urinae emifTia , qua
vi preffione m tumorem alterum fafta
levamine
eft.
Irrito
per
deletus
catheterem , qui in vefica deretumor hicce
brevi
funftus
allato
fato
eft
seger ; neque fafta efl: cadave,
fuit
,
liftus
Le
Dran
tumorem
minorem
copia.
Putat
faccum fuiffe urinae maaperiendi
ris
gna copia fetum a tunica veficae urinarise nervea inter diduftas tunicae carneac
fibras protrufa efformatum , qui in veficae partera majorem 3egre exonerabatur,
cedens.
taftul facile
librls
nuit protuberantia
ob conflriftura a
fibris
apud Verdier
bert
CyjioceU vaginalis
5.
CyJloceU vaginal.
obf.
Hernia vejictt urinarics, intra vaginam eveniens RqXVIII. Hcrnie de la vejji^ urinaire dans le vagin ;
;
D.
viam fibi apemembranas vaginse elevans in protuberantiam fignis cyftocelis genericis gaudentem , e vaginae parte oflibus pubis refpondente emergentem , ejus orificium occupantem ; hanc in muliere gravida 40 annos nata ,
Inter fibras tunicarum parietes vaginae efformantium didulas
vefica urinaria
rit
quam
frequens ac dolorificum
urinae
memorante
tus
tempore
obfervavit Robert
ciei
diagnofis
ex charaftere generico
par-
vaginali
Verdier.
hyflero-cyflocele
&:
prsepri-
vaginam cum recto alligantis efformatam obfervavit Bertrandi in muliere gravida uterum antrorsum inclinatum gerente. ( Vide Bertrandi Mem. Jur VHydrocele , Mem^
de PAcad. de Cbir. T. III, ). Valet in hac cyflocelis foecie ea curandi meArnaud bene cefthodus qu3e adverfus enterocelem vaginalem Garengeot ,
mis
in
cellularis
&
iit
fcilicet
nomen habens
dolii
operculo
num
gerens funiculum
quo
longitudinaliter in
extrahi poffit
nifi
medio perforatum
cum
&
bi-
fupra diximus.
B.
G.
Cyjlocele enterocelica
Cyjloceles compojitd.
Entero-cyjlocele
Hernia
enterico-cyjiica
Hernia cyf~
veffie
compliquee
hernia cyftica
inteflinalis
dem
cse
& inteflinalis
combinata
fit
itaque utraque
afFe6lus
illic
cyfli,
licet
iflius.
Mq
&
omentum
fimul,,
ECTOPIiE. Cystocele.
f\tr\u\
117
cnterlca.
rocele fecundaria
iinum
Epiplo-cyjloccle.
Quemadmodum
In fpecie
fic
in
fpecle
ifta
eidem
peritonsel
ente-
omentum in
provolutum.
Compa-
focietatem venlt
in
fita
in utraque.
enterico
SI in
Cyjlocele ab hyjicroptoji
8.
prolapfui
fit
cyftocele
eplplolca.
roptofc Verdier
Eadem
Au6lorum
Hyfero-cyjlocele,
D.
llyjlero-cyjloceh
inverfioni accedens
hsec cyftocele
ac hyfteroptofis compofita
de
qua fupra.
Cyjiocele lumbaris Clar. Doft. Brun Lugdunenfis, Reglas Sclentiar. SoMonfpel. Journ. de Med. Tom, XXI.
L.
MuIIer a longo tempore , praeter diverfa fymptomata , tumorem mollem
vix fluftuofum in reglone lumbari antica fub hepate gerebat , qulque om9.
ciet.
nlbus auxIIIIs
manu
reftlterat.
jne
dilatatse, hernla
tem
Brun
Cla,r.
traftatum evanefcere
novam
&
produftam
recuperavit.
EncephalOCELE
LVII.
cervelet
Difl'.
II.
XLVI;
Encephalocile
Eft cerebri
non penltus
verbo Encephali
per oflium
eftopia herniofa
cranii
quam co-
adfit
molli
gangrsena
in
congenita ,
indolenti
&
&
I,
tis
CLASSISLVlTlk.
-21
pofita
tls
graviflima
fit ,
ansefthefiam
foporem ,
tumeat , ahbi licet fita.
rulorum capite fcepius per i6lus , aut
citatam Le Dran obfervationem.
,
capillitii
traftionem producitur.
Vide
dum
utraque
in
reliquis
minus
oflibus perficltur
cranii
cedlt pars
&
offificatlo,
hujufce
modi
refiflens
&
jam
fas
diftas
In
caufa protuberantla
nus
fert in
rapeia.
I.
citat.
Haec fpecies
rantiam
a cerebro
ob defedlum
cerebello
genericls
fignis
fiflit
colleflionis
Infignitam
ferofse nullo
quam occupat
Comm.
Lltter. loc.
fenfim
ftlpatam fluftuatlonls
fenfu ;
varlare
&
fede
&
gnltudlne
mlnor
llcet
&
polllcem ferme
aderat
altus
JD.
Le Dran,
;,
&
lic
in
ahero latere
curatus
fuit
non
limllls
dilliclle
puerulus
tumor
adhlblta
am-
erat In
methodo
&
mixTse copia
fluduatlonis
fenfu
donata.
Variat
h$c
fpecies
generlcas prse
,1^
ie
ratione ioci
ferente
,
&2
ut in pa-
'
rie*
ECTOPIJi. Encephalocele.
Dran
dextro ex Le
rietall
occipitali ex hiftoria
obfervatione
Tacconil
ii^
cum ofTe
Rcifelii
War^
parietalium
in
occurfu
in
Dran^
Tacconii
in
&
imaterise
pueulentae ftillicidio
Scmenfes,
i^
ultima hacce
protuberantia fuit
obfervatione
aperta
impofitis
fpleniis
fine
ut
fala protuberantiam
duriora
quam
humecfuil.<;n-
Hac methodo non folum Trcwius encephalocekn fimplicem curavit , fed & Le Dran compofitam , evanefcente protuberantia , diflipato fero , & ita promota. ofTilicatione , ut pofl: menfem unum
maxime coarftareforamen , quod magnitudine parietalis fere metiebatur
tur , & tandem pofl decimum penitus clauderetur. Quae encephalccelibus
tant
comprimant.
leviter
parvis
haec
pauco fero
manca
efl:
fetis
verticalibus
aut
lateralibus
fi
enim uni
in
proficit
quacumque
methodus
capitis parte
tumentibus agatur.
tuberantias
In his
munimine
tota jacet
fere curationi
locus
&
&
arte
graviffimi
adhibere malint
lius
ab aeris
aut
alii.
injuriis
ve lympha educatur
circumflantiae
gica
fi
&
lymphae evacuatio
lenta prsefertim
qu3e
fi
ac
retrocedere nefcia ?
tuto incidi
TZ
'%xo
J S
S I S
/.
A.
&
&
prscedentl.
fpecie
i^
SI quls
fpecles
cogere
Ohferv.
bifidse
peregrlnum
In oflibus
membranx
rebri
cum
,
Is
Corvino
me non
vellt
fub
encephalocelis
habeblt relu^lantem
ft
genere
trans
fplnae
foramen
cranil praefens
encephalocele hydrocyftlca ?
Ohferv, la
tur
An condendum
eft
pneumonocells genus
legenda
LV
II
&
I.
Hysteroloxia
ohliquitas uteri
Inclinaifon
Tom.
de
Hoc
ftatuere
vlde-
VAcad. R, de
Chir,
OhUquitas
Mem,
des
fur
uteri
Roedererl Elem.
ohliquite de la matrice
Sabatler
Mem.
obftetrlc.
art,
accouch. ; Inclinatio ,
47, 48. Ruyfchli obferv.
les
reclinatio
XCVIII
,
;
de TAcad. de Chir.
III. &c,
Eft uterl
clauftrls
fseplus gravldl
contentl
fitus
In
Auftorum
venter propendulus
Latlno-
Tum ;
Debetur haec fpecles Infertloni placents , non In fundo uteri , fed a^i
partem Ipfius anterlorem faftse , ac debilitatl mufculorum abdomlnalium.
Cognofcitur abdomlne fupra os pubis propendente , atque magls In gravidse fedentis femoribus incumbente , hypochondriis minus tenfis ac repletis /
orificlo uterl folko altlori , diffiry^me
quandoque non nifi Inpartim ,
,
tegra manu In vaglnam Immlffa , explorando , os facrum dlrefte fere refplclente
digltum difficlle , &c folum fere flexum admittente ; urlna majori
in gradu ob veficam compreflTam fuppreffa , vel contineri impote 3 tenef-
&
mo
ECTOPIiE. Hysteroloxia.
ano molefto , traftionis fenfu in pelvi , fumma incedendi , aut etiam fitum
mutandi difficultate , partu difficili , lento , doloribus fpuriis , frequentioribus , vehementioribus ftipato , capltis foetus vertice ofli facro obverfo , occipite ad oftium depulfo , fi refte fitus fit foetus , liquoris amnii vefica oblonga , gracili , botuliformi , )ufl:o citius rumpenda ; cujus ruptionem affiduum
aquarum fl:iliicidium excipit. In hac fpecle , graviditatis tempore , abdomen
inftante partu
fufpenforio fuftentandum , lefto diutifiime affigenda mulier
ex graviffimis Auftoribus obftetricatio inftituenda fub decubuo corporis fitu,
:
pelvi elata
thorace
demiffi^
abdomine
interea
ope mantiiis
pluries
com-
&
Hyjleroloxia pojlerior
2.
uterus
retrorsiim
indinatus
iittri
recllnati9
part&m pojleriorem ohliquus Roederer; Matrice renverfee contre les vertebres Deventer ; incLinaiJon de la matrice en arriire, L.
Hanc fpeciem negat Sahatier ; admittunt cum non paucis Deventer, Levret , Roederer, Pendet , prscipue prasfente placentse infertione ad partem
uteri pofteriorem , ab offis facri tubere fymphyfi offium pubis nimis vicino
,
Auftorum
&
uterus in
lumborum
guftia.
concurrente
afcendente
altius
pelvis
fsepiiis
an-
minus prominente,
&
&
jori
tenfa
elata
a preffione
acriter
dolente
attingendo
direfle
refpiciente
Hyjleroloxia lateralis
teraliter inclinatus ;
uterus hn
obliquitas uteri
Deventer
latera
proprie
obliquus Roederer
dicia
Au(5lorum
uterus la^
Matrice
incli-
&
in finiftrum ;
hxc obliquitas in latus dextrum
variat etiani
nunc cum uteri intorfione combinatur , nunc non combinatur.
Huic fpeciei anfam prsebet faepiffimc placentae non in fundo , fed ad latera
uteri fafta infertio ; prsebere
etiam poteft ligamentorum in alterutro latere debilitas. Hujus fpeciei figna funt abdomen in medium apicem noii
prominens , fed fubcomplanatum , depreffione obliqua longitudinali , aft noii
Jnedia feftum cum tumore a depreffionis linea hinc inde gemino ;
pro-
Variat
quatenus
&
tuberantia dura
Mienfibus
a muliere
in
3ca
perfentita
femper augefcens
claudicatio
cruciatus
varices
&
fimiiia
Qiificium uteri
foiito
altius ,
e 3
attingendum
mar?
C L
%i%
L V
S S I S
A.
tantum explorandum , latus obliquitati oppofitum refplciens ; urinae difficultas plus minus magna ; partus difficilis , tardigradus , doloribus fpuriis crebrioribus , vehementioribus ftipatus ; caput foetus vaginx
utero tranfverfim aftum , pelvimque decuffans , vertice offibus pubis
ilii
margine
inferiori
necnon
liquoris
da
ifchii
fi
contingens
brachium
gracilis
aquarum
fubfequente affiduo
pelvis
in
ftillicidio
procidens
facile
botuliformis
funiculi
ulteriorem
oJDverfo appellente
,
,
rumpenexcidentia quandoque
jufto
citius
defcenfum
capitis
om-
oppofitam, experientia tefte. Circa ea quse ia hac hyfteroioxiae fpeperagenda funt , vide Devcnter , Levret , Roedcrer , aliofque.
quitati
cie
Hyfleroloxia
4.
citra
graviditatem ;
lateralis uteri
non
gravidi indinatio
LIX. ParorCHIDIUM
i,
des tejiicides
Eft
tefticuli
fcrotum
gnofces
eft
unius
culus hic
fitus in
fcroti
vel utriufque
ille ,
cujus poft
alienum aberrans
exploratione
quam ambo
fede
Mantiff. Obferv.
Plateri
tefticulo
quam
nativi
mutationem co-
hinc
vel
nullibi
confpicuus
nunc in annulis extuberat, nunc infra hseret ipiis proximus , vel nativum
jam naftus locum viam emenfam remeat ad annulos retraftus , aut intro-i
preffus.
I
Parorchidium a f&ro
Thom.
Parsei
cit.
TeJlicuUs dans
Bartholini
; defcente
tardivt
des teJiicuUs, L,
Va-
ECT
^.
P AR O R
C H I D I U m/^
1 2.3
abdominis
cavo
enim
delitefcunt
,
Variat trifariam hxc
teftiYfl
cuii nuUa fui prsebentes indicia ; vel in annulis monticulorum inftar extuberant ; vel ipfis proxime fubjacent magis adhuc prominentes. Hujus
fpeciei figna funt defedus tefticuli unius , vel utriufque in fcroto , in quod
nufquam antea penitus provolutus eft , necnon ipfius prsefentia in variis iocis modo memoratis. Notabis varietatem hujus fpeciei fecundam cum dolore
a tefticulorum defedu difterminari. Tefticuli quaneflfe faepe conjunfflam ,
doque, ubi ferael inventi funt , ibi reftitant ; utplurinuim tamen temporis fuc-
fpecies
&
ceftu
&
fcrotum defcendunt
in
pa-
triis
nativitatem
diutius poft
Si
&
&
&
&
tur dolor.
P arorchidlum
a retracilone; tejiiculorum retraciio ,- Suberini , apud SoleIV. conf. 18. Quelmaitzii ioc. cit. Retrauion dcs tejlicules, L.
Retradioni tefticuli unius , aut utriufque ex fcroto in inguina anfam prasbet caicuius renum ac vefic^, inceffus citatior in iis qui itineribus inftituen2.
nandrum
minus
dis
ac
feft.
humum
aft"uefa6li
diutiiis cohibita
rulo vidit
Qudmalt^us
tradione
lente
tefticulis
efformata
,
fcroti tanta conprotuberantia
in
inguinibus
dura , do,
tandem inceftus impotentia , quam emollienti-
&
rapeiam,
Parorchidium ab introprejUionc
3.
dri
Conf.
feft.
des tefticules.
IV. conf.
furfum attoliunt
cum
reftituatur
tam
manuum
ephippii
&
ut
omittam
facile
traftatione
premendo
valetudinis ut
quam
ttjiiculorum in
ingum
intriijio
Solenan-
L.
Pueri fubinde
reat
',
nunc hunc
inguini inferunt
nunc
utrumque
teftem
plurimum difpendio
peritonsei
hernia
dein excipit.
partem anteriorem
ita
aiiifit j
Virum equi
ut teftis alter
fuccuftiis durior
contra
tus ,
in inguen finiftrum intruderetur , unde nullo modo reduci potuit. Supervenit ibidem turaor, dolor; graviter per plures dies eques decubuit; tan=
224
dem augefcente
VITIA.
S S I S
pjiufquam inftitueretur fec^llo cdotoaperfo cainlse fimllls, qua mali fanatlonem medentum unus promittebat
davere inventus tefticulus fub peritonaeo inter abdominales mufculos ita inhserefcens, ut quafi ipfis connatus, neque adhibita etiam feftione Integra
valetudine inde auferendus vlderetur ; vide Sohnandrum loc. ch. Narrat Autor modo memoratus, cafum virl qui a febrlbus diverfis curatus in tefticuli
retraftionem incldit. Ut exclufum dimitteret tefliculum , hunc magno nifuSc
febre h vlta excellit
manuum
labore
funt.
friftionibus exercuit
unde
in
ii tefticulo
Illineret
parte graves
dolores excitati
cum
tuit
eft
ut ab
parorchidli fpeclem
&
Obfervatio. Hyfteroloxia
num
parorchidlo
&
&
allorum
defcrlptas
ft
quse ftnt
aberratlones
& generlco
in debita
fuflicienter
genera conjiciendas
donandas- charadere.
diflorfio
Heifter.
P ararth re ma eovumd.
Exartkrojis,
Inft.
Chlr.
T.
Luxatio ^
Boerhaave aphor. com-
ment. T.
Tom.
Gorter.
II.
Eft feparatio contlgul In oftium artlculis dlarthrofice , non vero immoblliquam cognofces i ^ Impotentia ad motum parti luxatae na-
ter comblnatls
competentem
motu
fibi
partiall
vel plenaria
metuentls trlbuenda
&
Gppofita
fepius obfervanda
fenfibiliter
nunc
mutatur longitudo
difliclll , dlfliclllima ,
in
exarthrematibus incompletis
; nunc vero facili.
9 repofitionc
impofliblli
ut i<^us
lapfus
faltus , ni-
fus,
ECTOPI^. EXARTHREMA.
ll^
relaxatio
debilitas
noviae lentefcentis
rum, eorumdem
elongatio nimia
indurat^
dialyfis
protuberantia a callo
intumefcentia
cavo
articulorufti
in
colleftio fy-
excrefcentia intusenatis;
capitum
intumefcentia acetabulo-
ollis
intumefcentia
articulare.
Exarthrema dlviditur in fimplex , compofitum &: complicatum , In incompletum 6c coifipletum; dici etiam potefl: obliquum , vel direftum , prout os
luxatum refpeftive ad fitum nativum obliquo modo fe habet , vel merus efl
juxta nativam articuli direiVionem ejus defcenfus. Aiia caufam agnofcuiit externam , internam alia ; hinc fpecierum divlfionem ducimus.
Exarthrematis curatio fita eft
in loco nativo retentione
dem
obtinetur extenfione
i^'
3^
in
contra-extenfione
fymptomatum
impulfione
z^
in ejuf-
Primum
di-Iipatione.
qucc
manu
mantili-
machinamentis peraguntur. Repofitam probe fuiiTe partem cognofces fono obfcuro fub repofitionis negotio percepto ; figurae , pofiturie ,
ac fanas ; doloris remiffioac longitudinis alienarum mutatione in legitimas
ne , integra motus membri refiiitutione. Repofitionem citiffinie inftituendam
differre cogunt partis intumefcentia , inliammatio , nifi has faciat os luxabus
laqueis
tum
convulfiones
ciatione
accurata
fraftura
articulo
modo
tomatibus occurritur
Exarthrema
vario
accidentium
ExanhrsmMa a
quiete
Alteri profpicltur
naturali.
Circa
bina
fcilicet indoli
faf-
punfta
hDec
Symp-
luxatio Jimplex
vicina.
luxat^e
partis
fitu
accommodato,
caufd cxtsrnd,
vl ex"
modo
accidit
&
f^-e
vix in gynglimis
his
ternse
fubito
lorem vividum
femper non
quo
tum verfus unam partem minus
in ""irifianti,
luxatio
nifi in
fit ,
difficilem
enarthrofibus
1,2, 4,
&
quam
diu
pofi;
verfus
aut arthro-
5, 6, 7, B;
eam faftam ,
alteram
&
do-
mo-
repofi-
tionem segre obtinendam. Signa fpecialiora pro parte varia , completa , luxata, obfervanda legantur apud Audores citatos. Curatur h^c fpecies repofitione
ot ^fciatione
mtumefcentise
tiorfes
plus miniis
,
dolori
narcotica
firma pro
febri
fi
madido
quiete
fitu partis
naturali
fupervenerint
obviam
itur
partis
Scc.
2.
CLASSI^Si. VlTlk.
22(5
ftansy dvlextermi
Duverney
loc. citat.
Luxation incompUtte
&
arthrodiis
tiam ad
motum
his
verfus partem
5,6, 7
quamcumque aequalem
Entorfc, B.
Fugaciffimum hocce exarthrema derepente fit , &: a violentia externa duoriginem : cadit in enarthrofes^ arthrodias, &: ginglymos ; cognofcitur dolore acuto , intumefcentia articuli calida , diffi.cultate ad motum ftatim exigua
quandoque , mox magna offis capite locum nativum retinente , atque ita
immutata membri figura , ac pofitura. Inchoari debet curatio per repercucit
;,
tientia
aut malo
non
tenuior
diseta
lientium
fatis
,
fcilicet
tantum applicanda
laxantium
clyfmata
anodynorum
quse
fi
topica varia
deprompta
familia
non
fufficiant
prsefidio
fi
ex emolurgeat do-
ex refolventiurn vero primo mitiorum , dein potentiorum genere eruta , fi modico gradu vigeant difta fymptomata : tonicis fpirituofis , folventibus , aquis 8>c lutis thermalibus claudenda curatio.
4. Exarthrema complicatum ; luxatio complicata a vi externd Auftorum fu"
pra citatorum ; Luxation compliquee par caufe externe. D.
lor &: inflammatio ;
parte luxata
&
luxationis
moma
convulfio, paralyfis
&c. Pendet
matum
gna
inflammatio
completum
apoflema
fubito
vel
alibi
regione
funt vulnus
fit
accidentia
fra6:ura
gangrsena
cum
ecchy-
ftrepitus ,
imcompletum
legenda
curatio
his adduntur
ex fpeciebus i\
eft
fi-
&
aere
allegatis
peti
volumus.
(B)
Exarthremata d
caiifd
internd.
ECTOPItE. Exarthrema,
m
nullam
refundendum prsecedunt
aliam caufam
convuliiones,
Dolorificum
fpafmi
cum
eft
crampi,
quibus caput
cum
incipit,
&
fit ,
faftum
rum ,
&
convulfioni
Interim
occurrere
modo
vario
eft
atque
re-
excruciat,
offis
obliquita-
repofitum In acetabu-
quod pro
difficillime
fummum, quo
necefiTariis
firmare,
lo
offis
cum
227
his
varietate caufa-
morbos
Vide
perficitur.
con.'-
yuljivos.
Ex
fpecle
intelligitur
Duverney
ut
&c. Luxadon
par
caufic
luxata
la paralyjie. L.
fimplicitate
cum nempe
foHtaria efl
&
lam
pariter
Varietas
alterius
offis
&
folitaria
Celebrata repofitione ,
ex morborum
congruis
Vide Duverney
Exanhrema
7.
Au<ftorum
mens. L.
adfunt
tia articuli ,
nem
quam
paralyticorum
addenda venit
a defmothaunoji ;
&c.
cum
fignis n.
accurtatio
oppugnanda.
eil
fubfequentis curatio.
gradarie
i, 2, 4, 5, 6,
membri
petendis
therapeia
fpeciei
mufculorum paralyfim
laxante citra
tio ;
&
Duverney
ut
Variat haec
ta
his
varietas
&
partis
7, memoratls dolor
exigit
ad
&c ligamen-
exulat
fit 5
emacia-
intumefcen-
fui
repofitio-
ut de,
nativam fedem etiam abfque fafciatione fer-.
vat quandiu quiefcit , motu edito fi^atim luxanda.
Curatur repofitione
fafciatione accurata , hydragogis ^ fudorificis , laconico , diureticis , topicis
fpirituofis , aromaticis
fi:imulantibus , aquis ac lutis thermalibus , vapore
,
,
quse
bite contineatur
alcoholis accenfi
te
diaphoretica
Hinc
fit
fafciatione
validiori indiget
reduifla pars
fuffitibus aromaticis
diuretica.
intelligitur
res excipiente
a causa externa
tonieis
exarthrema a ligamentorum
ftimulantibus
analepticis
veficatoriis
di?eta exficcan-
morbos diuturnio-
debilitate
fpirituofis
urxTrionibus mercuria-
Ff
libus
C L
iiS
libus pofl:
L V IT
S S I S
&
repofitionem
fafciationem
k.
curandum
debitara
intelligltur
&
Exanhrcma a defmophlogld
Duverney loc. cit. pag.
mefcentid
implent
&
caput
ofiis
cum
extrudunt
dolore
intenfo
&
&
&
intrudere
pnteris
periitiis
direftus
omnes
fit
fenfus qui
native
ipfi
exulat dolor
competunt movendus
&
6,
7:
in arthrodiis
&
ftre-
defcenfus,
abfentibus vero
5;
perfentiens infuperabilem
refiftentiam
i,
2, 4,
&
imponendorum
gulis
tur
attenuetur
Hinc
diores
deligationibus prseftanda ;
,
intelliges
ferius
&
fic
ut
perfpirationi
hoc exarthrema
excipit
fcilicet
ofiTis
in fuo
conquafiTe-
quod iftum
lentius oflis
capite
in
&
^diis eft, ut
nempe
pr?evertatur luxatio /
poftquam
contigit
lendai
ECTOPItE. Exarthrema.
Vide Aucior^s
lenda.
cltJtos
&
Pctitum praeprimis
la
de.
229
luxation de
la
cuijfe
Variat
&
^''unc chute
arthritide
ftrepitu
obfervatur
rheuinatirmo
in
tione impoffibili
put
luxata
parte
hsec rpecies
fatis
percepto,
repofi-
adducatur
facile
articulari
doloris abfentia
ofiis
dum
caten-
tatur
eminentia
articuli
mobilitate
&
Hinc
elucefcit diagnofis
ac curatio
qua
fi
exarthrematis
fit ,
callo in
cavitate
acetabuli
'
'
'^
,,-
&
tantum
caufa
memoratam intumefcentiam,
modo
virulenta efl
tem fimplex
nimirum
ut vita
nunc vero
&
rachitica
locis
in
dumtaxat
nunc acetabulum
exinde
utrumque
luxationem
efl:
uliginofis
paludofis ;
necnon
inducente
fcrophulofa., fyphilitica
caput
oflis
quae
modo
au-
minerarum plumbi
&
fodicatio.
&
hinc
tardigrade increfcens
"vix
chitidi
nit
fcrophulofa
fyphiliticee
reglmlne
fimili
competunt
hydragogls
unftiones
,
&
mercuriales
aere
ficco
calido
con-
venit
fofToribus litum
&
fanaverit.
vel
prava conformatione ex
utero
allata pofl
nativltatem induftum confulto omittimus , ex memoratis fpeciebus intelligendum, WA^ Col d& Vilars^ Andri Onhopedie..
'
Ff
'
LXL
C L
230
S S IS
ojffium
&
A.
recejJush2.tmomm'j PetitT.
pag.
Duverney T.
474.
II
chap.
ch.
II
5i 5,
abfentia
fi
matione
fra6lura
drocephalus
violentia
fiint
polypus narium
insequale cartilaginum
ofl^a
externa:
graviditas
ut
i<51:us ,
protuberantise
lapfus
&c
hy-
introrfum
ofTa
qusevis
fiunt
inflam-
agentes
unita extrorfurh
enatse
tus
alis
&c.
Principia diaftafeos
contigerit.
efl: ,
caufa externa
alise
fluit
Diaftafes ergo
fpecierum di-
vifio.
extcrnd.
1
Diafafis violenta ; luxatio , diaflafis fymphyfium cum vel fine medio
d caifd externd Audiorum , ut Pctit , Col de Vilars T. V. p. 22y,Duverney ; Diajiafe ou icartement des os par caufe externe, B.
Variat haec diaftafis fymphyfeos feparatae fpecie , quae nunc eft raphica ,
riunc harmonica , nunc fynofteochondrica , modo fynchondrofica , modo
fyndefmofica fubimmobilis, Violentia quxvis externa , ut iftus, lapfus, &c,
huicce pfteoparatopix anfam prsebet : hujus exempla fiftunt futurx cranii
ofla nafi quadrata per vlm externam feparata , coccyx , appendix xiphoidea
per iftuhi',. Japfum introrsum luxata, fibiila'inter.incedendum a tibia violenter recedens , &:c. Diagnofim habeto" ex fignis genericis ,
caufa allegata. Varietas hujufce fpeciei raphica in puerulis citra frafturam locum habere poteft ; in aclultis cum fraftura feniper complicatur ; hanc a diaftafi
fecunda ponflimurn difti^guunt dolor, ,
caufa procatar^lica ; neque in.
&
&
ter
varietatem harmpnicam
&
diaftafim
tertiarh
dit,
E C T O
Di
P'l iE.
T A
;i3i
s.
necnon varietatem inter fynofteochondricam ^ j6.r diaftafim quaftam. Vacomplicatur cum ,fra<51:ura cartilaginis , nunc
rietas fynodeochondrica nunc
in hoe ultimo cafu , fi peffumdevero citra frafturam hujufcemodi evenit
ligamentorum elater , copftans efl: in fymphy fi receffus;
tur cartilaginis
vero falva remaneat eorumdem eladicitas , recefTus eft inftantaneus ,
fi
vide Dlafpartium durarum fynchondrofi unitarum vera diftorfip dicendus
tafim fextam. Iri fibula locum habet varietas fyndefmoiica ilin hanc cadunt
qucccumque de fynchondrofica modo diximus, fi cartiUginis; hic loci defiCuratio fita efl: in partium femotarum approximacientis fradluram demas.
reflitutione
in
,
earumdem fafciatione , tandem in fymptomatum
tione , ac
quse omnia ex exarthrematis fpeciebus a caufa externa indu6lis
ablatione
Vide Auclorcs citatos.
fatis intelliguntur.
dit,
&
Diaftafes a
caufd internd,
2.
Duverney
ut
rico
jus
&
offmm
fignis
Si
fe,T7aratorum approximatio-
Diaflafis harmonica; diafhafis offium /f/^ Levret Obf, fur les polyEcartement des harmonies-.
L.
Hujufce fpeciei varietatem ^ polypo rwtium indu6lam refert Levret
in
'|.'
pes
pei'
generico
lypi praefentia.
a6i:a
'
d-^ignofis varietatis
cw^atori^
funt
polypum
at-
Levretianae eruitur ex
Indicationes
tollere,
&
(Vide
ex poLevret
/>.
offa
ifeparata
&
&
denti intelligitur.
fpeciei
Diaflafis
cartilaginis xiphoide^e
C L
lii
<^-:'
A S
Epiphyfes
cum
quamvis
reliquo
olie
fubjedis
in
unit3e
rs l V
A.
Dlaftajis eplphyJiumD\xwQxnQy T.
L.
Bidftajis epiphyjica ;
(int
ab
II c.
p. g;
Obfervatur in fcorbuto , &: in fyphilide invetera^a. Signa diagnoftiex charadlere generico , vacillatione. epiphyfeon frafturam menaffedluum memoratorum- prxfentia. Indicaritur remeJia fyphilitiente ,
fcorbuti , epiphyfeon feparatarum ad os reliquum appreiHo , 6t fafdis
funt.
ca eruuntur
&
&
debita.
ciatio
&
&
removente
unita ab invicem
bus
nempe
ff
cartilago ihtermedia
brarum corpora.
LXII.
LoXARTHRUs
Duverney T.
,
&
capitis
Ferverfio
11,
congrua
injefta
incremento
iii
diffendente
fafciatione.
cartilaginis
offlum
offium
gibbo-
insequall ufurpanda.
Tom.
II
Ex
ac mujculorum appenformn
Audor^m^j
hojitas fcapularis
mcmbres bots
cap.
II
cap.
Ifl.
Gib-
&
des mufcles ^
uEgri baricroches.
ailee,
''
'''-'rr
'
'
Eft offium
cum motu
ffanter mutatus
mum.
Caput
put
offis
tiva
(ibi
qua
oc:(^.^q
'
'
i>
aut obiiquirars
.refpe-^tiva pefiiiensrcitra
-alienum con-
exarthr-ema:'& fpaf-
nativum, dcetabulura feryat ,"lnec defirilt acetabuJum ,caexcipere; mutatar conftanter in peregrinam dlreftlo narefpondent offa mobiliter \^eornbinata , qign eORtraftiphi fpaf-
offis
dlcati
fibi
modic^e hoc veniat tribuendum; exulani itaque ab loxarthri genere exarthr.efpafnius ; una peccat offium poiitura.'rQ%e;<^iva,,,^y&CvCoincidentia nam'a
-,
'.,-..
\.,
tiva, qux in alienas m.utat'je permanent..
o.
&
-.
pofitureenativspimuf-
&
".
>
in utero^,
lidior
-Csbffetrix
inter brcchia
ala bc.ie
.G.ffa.
5,
infajitis
rudius traftans
maia. fafciatio.i
fiius
preffio va-
diuturnjor
6c
niuif.a,
i.Loxar"^
ECTOPIiE. LOXARTHRUS.
1
Loxarthrus perverjivus
Tum Duverney T.
II.
capitum
perverjio
ch.
offis
&
Perverjion dc la tite
z.
233
mufculorum appenfo'
des os
&
des
muf-
L.
cUs.
nonnunquam
ut brachlum verbi gratla , In varios fenfus validifmoveri jam prorfus nequeat ; quia fciHcet mutatur fitus offis
nativus , &: nativa mufculorum appenforum pofitura , revoluto in fui caviita conftitutis brachii mufculis , ut jam edendis ,
qultate offis capite ,
bus dicati funt , motibus , fiant impares ; nifi nativum in fitum celeriter repomufculi brachii , motui piseceps irrminet ruina. Omnem panantur os
1*^
prompta capitis in acetabulo revohui reflitutio , exadimplent
ginam
,
citatis nimirum motibus variis in fenfum prxprimls huic oppofitum , fub quo
contigit memorata perverfio i 2^ fafciatio debita , non minori diligentia hic
Contlnglt
motum
fime
&
&
modo
cubitus
crefcit
malum
tenfio occupat.
Curatio tota
pueris
in
in
ipaxilla
inferior
dum
patet
dia-
necnon cau-
&
ligamentorura
machinamentorum , ut ocrearum
qulbus ad fitum nativum refpedivum ofTa le-
fita
,
modo
efl:
in
ufu
nit
difcrepans
Alatam,
4.
Loxanhrus
intrarticularis
L.
Affinis
eft
fpeciel
ns deflexionem fub
ifta
ta
eft.
1k loxarthrus hujufcemodi
fe
fpecie in cavitate
parlter
articuli
reciplens
h?eret
difFert
in
C L
234
mi
dupilcatl
materles
Y IT
I S
A.
dupllci
aft
tophacea
in
illis
acetabulum alterum
ut funt glngly-
aut
in
iftis
cavitatem teneat ; vel fi In offibus unlacetabularibus fuperficlem acetabuli omnem tegat lamlna tophacea hlnc craffior , aut lateralem
tantum ipfius partem , exulante ubique ankyiofi. Variat itaque loxarthrus
parte afFe<5i:a ,
principlo proehlcce pro lordofi nomlne vendltandus ,
iinam acetabuli
&
tls
Ex
&C
&
gumeno.
partibus
affec-
prlmam
inducente de faciU colllgitur quld loxarthri fecundl therapeix, quae memoVarietates hujufce fpeciei exvarletati competit , venlat addendum.
ratae
&
exarthrematum exofliofici
tophacei curatlonem admittunt , additis fuo tempore , ^i priftina redeat fuperficlebus articulatis libella , machinamentis congruis pro pariibus elongatis adducendis , fufi:enarticulo coercendo , firmando.
tandis ,
Nota. Ad hunc ordinem referri etlam pofifunt lordofis
glbbofitas j
ofiofica Sc tophacea
&
&
qux genera
juffit
&
fuls
ProfeffiDr
claffibus prxfixlt
Tum ^enera
legitime
donaffe
innixa
nomlnaffe
conftrufta
varlas
fpecies
diflilnxifire ;
tandem
celeberrimus.
genulno
fub
Satls
charaftere
generlbus
indlcationes
fit
,
fingulls
curatorlas
morborum eftopoaltlologia
experlentl^e
miUtantes
generlcas
collegifl^e
,
fpecificas
&
O R D O
P
S
L
E P T
A
MU
S.
^.
folutiones contlnui ; lUse vero vel funt in partibus Garneis , t vulRurfus aliae fiunt a
nus , ulcus ; vel in offeis , ut fradlura , caries.
Caufis mechanicis , ut inftrumentl fclndentls , pungentls , contundentls Impc"
SUnt
h^
humanum
tu in
corpiis
impetu
ulcere,
unde
tenacitas
carie.
partitio.
LXIII.
P L A
iE.
u L K
LXIII. VuLNUS;
235
s.
i/
Mejfure.
cam
vlm Inftrumenti
ut
Flbrse
&
membranx
invicem
tis
cohserent
fecantls.
corporis
cutls
patet
ut
mento
citra
cutis
ea
VIs
xz.
tenacltate
&
&
Inodori
albi,
blandi exortus
nium regeneratio
Vulnera
cum
inflammationls
mitigatione
hinc
car-
6c cicatrix.
rls
penetrant
tes
cruenti
Illa
fi
funt principia
Hinc diagnofis, prognofis vulnerum varla eft , nec ea figillatim pertractare , multo minus curationem tradere , noftri Inftituti eft.
Sufficit potiffiraas varietates vulnerum fimpllclum Indicafle.
'
Vulnus JimpUx
IUud
tum
>^m
fione
(eft
non
non
Tlayi fmple,
qi
quod
inftrumento puro
vl
vlfcera
nec
Igniti
oflTa
inftrumentl ope,
debetur
fecanti
attinglt,
quod
fa^lum
fine
efti
quodque carnes
,.
amputatura
fine
tan-
contu-
vero
ciim
tus tenuls
fanguis
deligatlone molli
cataplafmatum
icripta chirurglca.
caveatur
emolllentium
eft',
difcutiatur
,
fed
.,
de
his
legantur
CLASSISLVITIA.
3.^6
Vulnus fdopetorum
2.
quod
A.
Efl:
fit
&
Vulnus viruUntum,
3.
C,
quod a morfu
Eft illud
bi producitur;
quodam
infligitur viru
canls rabidi
irati
ftve
hydropho-
ut fyphiliticis
fumme
ftve
dum
fcorbuticis
leprofis
quod
& hsec
vulnera in ulcera ut plurimum abeunt, quse vero hydropicis , il!a in ulcera gangr^nofa f^oius mutantur. Sola vulnera hydrophobiara indudura per
longum tempus
fimplicia
&
pura videntur.
LXIV. PuNCTURAi
Differt a vulnere
&
fine
Exicrua
&
quod
labiorum hiatu
eft
aut
in
folutio cutis.
iit
fundo
via fubfequuntur fymptomata.
exitu fanguinis in
difficili
Punctura Jimpkx.
Piquure
hserentis
&
aft
putrefcentis
B.
Praecipuum fymptoma dolor eft , qui In cute , nervo , tendine eft omnium maximus ; nervus quidem eft fola pars fentiens , fed cutis nervis
unde acriter dolet; tendines vaginse nervis pr-^di ae dolent
eft ditiflima ,
etiam , imo ftylo intra nervos adafto vidi enatos dolores atroofllimos aft:
,
in
annofis
fubjeftis
oflHum
anaefthefiam
adipifcuntur.
Nervis tendinibusve
amputatis doior cito evanefcit, aft punftis , femilaceris dolor dirus eft , &C
trifmum , imo tetanurn , excitat. In tendinibus id partim fit ob continuam diftraftionem fibrarum integrarum a fibris feftis fe fe retrahentibus ; tendines enim
dum
que
cruciari
tum
tendinis
efl:
fl
paucse
neceflfe
;
eft
antea vero
deliniendus;
oleum
in nifu conrinuo ad fe fe decurtannifum fuftineant , eas diftrahi adeounde remedio eft fedlio tranfverfa tum nervi
tenfl
totius
fibrse
adeoque
mufculi
terebinthinse in
plaf-
PLAG^. PUNCTURA.
plafmata emolllentia tumori cito oriundo applicantur
tio arcetur,
Vide Convuljionem a nervl punclura.
1.
Si
apex
linquatur,
ftyli
rimi excitantur
civis
aciculae
maxime
fpinse
Echarde
aculei
partibus nervofis
in
D.
ligni
237
phlebotomils Inflamma-
&c
in
ungue
ut fub
fundo pun^lur^e
re-
&
arte Chirurgica
dolor fedetur
corpori exitum
&
paret
ars,
incifione
abfceffus
opportune
inflituta^
naturae
fuccurrit.
^.
Punciura venenata
Piquure venlmeufe.
D.
dem
&
qui-
fola
eft
continuato
phani
venenum
eryfimi
foras
nafturtii
fe6ta qu3e
ejlcitur
finapis
erucx
intus
extus admotus
culex pulicarius
&
crabro
&
valet
&
ut vefpa
eft
apis
culex pipiens,
&
fcor-
pius.
ipfa
malibus.
Si
tufa applicandaj
g 3
theria-^
C L
i3
S S I S
alii
L V
fuadent
A.
fed
adhibere.
De pun(5lura hyftricis , raise gloriofse , trathini , &:c , vide Dh[fenatiomm
De pun6lura furi'< infernalis vide Malii
^iii^emnatis Gallice. animalibus.
'^l-^
D,
64 Syjlcma Naturce
dem,
Linnai.
LXV EXCORIATIO.
Ecorchure.
&
&
lutio quse
&
Efl:
que
B,
Excoriatio viva.
1,
fit
per
i(5tus
obli-
&
faturato,
primum dolorem
delinire.
2, Excoriatio phlycicenodes,
Eft ea quse
appofitis
riis
folventia
rum
in
in
vaforum
a veficato-
epidermidem a cute femovet. Ea exigit redecoftum florum fambuci ; in cafii veficatorii butygangrsena deco6i:um kinkinse , &c.
ut
LXVI. CONTUSio
&
demum
ea vero folam
anodyna
ceratum
fit
partibus ambuftis
D.
contritio
MeurtriJJiire,
ecchymoma
faepius
ruptio
inferens.
Fit
per
minima pun^la
a corporibus
obtufis
moUes cum impetu ferientibus , quse , Hcet cutim , ut pote tenuifllmam , folvere non valentes , carnium fubje^larum molliorum textum lacerant & deftruunt , unde effufio cruoris in textu cellulari , dolores obtufi
^
partes
inflaramationes fyftrophicse
I.
Contujio univerfalis. A,
Ea
entis
eft quse
Con-
PLAG^. CoNTUsio,
239
^, Contujio parualis. D.
Periculolior eft
fi
nulla fra^tara
tus fundentia.
qu3e epigaftrio
illata
tus
nuis
deia
ad
ria
contufa
xtiis
herbis.
iit ;
cham^emeli
cum aqua
vitas
vulneraria
fero
deveniendum
refoiventia fortiora
&c
feparatio violenta
&
mechanica
offis
la<flis
mellito
diseta te-
ut cataplafma ex parieta-
intus infufum
LXVII. FracturA;
Efl:
ex
vulnera-
FraBure,
in
liserentia.
enim
Si
Portentofa
verum
chlio
(i
vis
impetu feratur
utatur
in
Ea
eil
in
alterutro
contundente
extremum
oilis
vero extremo
fibi
fraftura proprie
maxime vero
prselongi
(i
ut tibise,
corpus hominis
cruris
cum
quo tanquam
five
FraBura fclndens
1,
ad frangenda oiTa
requiritur
oiTe ipfo,
yede
rima dehifcant
offa longttudinali
mutuo
D.
Fraciure trancbante.
&
non
contrita
{\t
trani^
(ive
obliqua
quse
periculoiior
iive fiat
&
2. Fraciura attercns
Eft ea
nuta
qua oiTa
ut accidit
in
Fraciure
avec fracas.
minima fragmenta
quaii
fibrse
eorum
mufculi
vi
fua
artuum
elailica
ii
retrafti
I-XVIil
CLASSISL
240
YlTlk.
LXVIII. Fissura;
Eft reparatlo
in
offis
offis
fiffi
depreffione
cum
commotione
&
diffitas,
offibus laminatls
in
cranlo
ut
alterutro
hiatu
fal-
cum
majori
de qui-
vel ab
rebri
Feiurc,
trcpani.
L X I X. RUPTURA
Rupture,
Efl:
dlftraftio
cum
rumpuntur tendines
Sic
rum
in
tabulum
caput
exarthrematis
in
Achillis
fraftura
efficientes
vehementl
in
fede firmantibus
Efl: folutio
morbi
contlnul in partlbus
vel partis
cognltu
interni
tum
mollibus
feparatione a refiduo
totali
Ilgamenta artlculo-
cartllagines
ace-
uterum
difficiles
Ilenem
hepar
excitantur.
Llnnael
111.
mamma
de
vehemens
vel
LXX. Amputatura,
tlculi
faltu
ligamenta vertebrarum;
efformantes
articulls
articulare
folutlo
tum
trunco
ofTels
cum
artus
ar-
vocatur exfiiirpatio fi
amputatio vero efl: operatio qua
;
carcinomate agatur ;
tefte ,
,
vulnera vel hae fradlurse quas Amputaturas vocamus.
Vana eft fpes agglutlnandi partes detruncatas , nifi de dentibus avulfis
qu2efl:Io fit , licet infitio partium plurlmarum in plantis, dlgitorum in avibus
fuccedat. Superefl: ut fangulfluxus fiftatur compreffione ,
boleto igniario
fiunt hsec
tenul
fitu
comniiodo
ligaturis
phlebotomils
potu antiphlogiftico
&
ut
cicatrix
concilietur.
LXXL
Efl:
rofo
Ulcus;
utcumque
DifFert a
cute profundior
cum pure
Icho-
vitlofo.
vulnere fuppurante,
olutione folldorum
UUcrc,
aut
fum
fit,
nullo
&
ne-
A G ^. U
P L
L c u
241
s.
&
&
quorum
EXULCERATIO
LXXII.
Eft ad
purans
quod
ulcus
unde
excoriatlo ad vulnus,
easdem ac excoriatio
difFerentias
patitur
Exularation,
&
easdem
fpecies
ac ulcus.
LXXIII.
Eft cavltas
anguftum
ulcerofa
cujus
SlNUS
Clapkr
fundus amplus
Sinus,
/sepe
multiples
definlt in
orificium.
non
raro ex pure
textum
juxta
cellulofum
difficlle
LXXIV. Fistula;
Eft
cavltas
ulcerofa
finuofa
a finu
&
ut
finus
parietes
cujus
arthrocace corruptum
in ulcus
Flfiuh.
mutanda
ut
eft ,
callofi funt ut
,
plurlmijm
parum difFert
;
vulnus mutanduin
pertingit
ulcus in
ut fanari queat,
LXXV. Rhagas;
Eft
folutio
contlnul
ficca
in
Gerfure.
partlum marginibus, ut
ulcere
In
defeftu puris
labris, paplllls,
&
ichoris.
Alise
rhagades funt congenitse, ut Rhagas lagoftoma, vulgo bec de lihvre: alse ulcergfse , ficcae , ut Rhagas venerea ; alise fimplices , ut R.hagas a frigore qi.se labiis
,
rufticorum manibus pedibusque hieme accidit ; nec non Rhagas ab acribus , ut accidit ancillis lixivium calidum incaute traftantibus. Dantur Sc
&
in
lepra Afturienfi
LXXVI. EsCHARAj
Eft crufta
Si
pars
&
Tom. L
dicitur
^
qi se
gri'ea
nigra a plumbagi-
me
C L
242
S S I S
VITIA.
I.
ne
evadit; ejus
igne
lipfiis
efl:
&
&
Ise
puftulis
herpetibus
leprse
ahifque
exanthematicis fuperve-
fimilibus
niunt.
LXXVII.
Caries; Cark.
ac erofio
fragilitas
Caries enim
nentur
albo
femipellucido
feda
determinatur.
dentibus fine
greditur
incipiens
foetore
os excavat
eft
oflis
qu32
prodit
,
teredinofa
necrofis
,
feparatione
perioflei
Caries in
progrediens
efl
&
exfoliatio
fubfequens
odore foetidiflimo
dolore permanet
6>J
,
fragihtate
Dividitur
mortux funt
mortuarum fquammarum
,
fe
dein nigricante
ulcerofa
rum
incipiens
afperitas
cujus varii
afperitate
ficcam
&
in
non
colore
&
excavatione
quse diutiflime
humidam
ulcus.
&
in
Caries
oflis
oflis
Laminarum
fada exfoliado
&
offea-
dicitur /
&
rationem abfolvit.
LXXVIII. ArTHROCACE.
Eft ulcus medullx oflium
&
dolore
faepius in
Ilplne Fcnteufi,
epiphyfibus
cum
carie
exoftofi
&
vocatur.
perioftei interni
erofione.
&
re fuit animus
&
y^
V V
CLAS-
243
3<xxxx;:<xx.V!:xxxx.>t;><^>c.x;;:<:KS<^xxx>::;><XK;;<x\KX;>::><xxx.v;x>KKX
SECUND^
CLASSIS
FE BRE
Character. Sy ndromes
tuum
debilitate
ORDO
frigoris
S.
fucceflivique caloris
CoNTiNUM, Pyrexia
I.
SYNOPSIS.
fsepe
femel
cum
ar-
quoad frequentiam.
crefclt
&
femcl dccrefch
in decurfu eegritudinis
I.
XliPHEMERA,^^'vre ipkimin ^
timanam
II, Synocha ,
m. Synochus
abfolvltur.
xia major.
IV.
Typhus
nulla
ORDO
crefcit
yi.
II.
&
maligne
aut exigua
V. Hectica
biiitas
fiivrc
deBilitas
fiivrc lente
&
ultra
pyrexia
maxlma.
decurfus ultra
menfem
parva.
Remittentes, Pyrexia
decrefcit
Amphimerina
frigus in
non omninb
amphimcrlnc
remiffio
in decurfu morbi
typus fcepe confufus.
pluries
recedit
quotidiaiix
typum
fervat p
paroxyfmis.
Hh
Vll.
VII.
fi^i^^
Vin.
Trit^EOPHYA
trheophie
remiffionis typus
tertianarius
frigus fer6
nullum.
TetaRTOPHYA
ORDO
III.
quartc continue
remiffio quartanae
&
tudinis deferit
IX.
^44
!>
QuOTlDlANA
fiivre
recurrit
quotidicnne
cum
,
typum
fervans.
in decurfu cegri-
intervallis
lucidis,
acceffus fimiles
quolibet
die acci-
dunt.
X. Tertiana
XI.
QuARTANA
fievre
,
tierce
fievre
quarte
acceflus iimiles
, acceffias
fimiles
duobus
interpofitis
diebus
redeunt.
XII.
Erratica
ribus
quam quatuor
4iebus
aut typi
omnino
ab invicem plu-
incerti.
CLAS-
245
'd"
&ics*j^
>
/r *flKs*
THEORIA.
II.
FEBRILES;,
FeBRES.
feu
dezze
febbre
Morbi
///.
critici
,
3.
go
k-
Italis Cal-
LinncBi.
pyrefticoi
Latine Febrientes
Anglis
C^r/Tz^/z/i
febricitantes
fieberbafftig
febrofi.
& febriculse
Etymologia febris
nomina tamen Grseca
a fcrveo
Hifpanica &:
incalefco
Italica
rivantur.
Febres funt
duse
fere
terti?e
omnium
qui
funt
morborum
partes.
Sy~
denham.
ad vires artuum adauflse , ut pluvirium voluntati fubditarum imminutionc. Vires autem pulfus adaugentur in ratione magnitudinis 6c frequentise duplicatx conjunftim. Vires vero artuum eo minores funt, quo tardius , rariufque , ac quo pauciores , vel minores fimul artus moveri pofTunt.
Datur itaque febris quoties i*^ viribus artuum iifdem permanentibus vires vitales cordis,
arteriarum , maxime quoad frequentiam , intenduntur; x^ Vifibus artuum imminutis , vires vitales easdem permanent , modo nec fopor
nec anaefthefia , feu infenfibilitas artuum adfit ; fopor enim
paralyfis impediunt ne vires artuum voluntati fubdit^rum exerceantur ; 3^ Viribus artuura
adauftis , vires pulfus augentur in majori ratione , ut accidit in phrenitide ; 4*^ Viribus artuum imminutis , vires vitales intenfiores evadunt ,
aut eaedem perftant ac in ftatu fano , vei demum in minori ratione de*
crefcunt.
4. Chara6ter
rimum vero
pulfus folito
frequentior
cum
&
&
H
* Signum febrls
fus alteratio
pathognomonicum
cum
eft pul-
motus
^47.
imbecillitate
Hifio^
3
;
BiancU
Hijl. hep.f^
CLJSSISIL
246
Gcneralis,
Hiftoria
Inltlo frigus
5.
&
itiento
vinum
pulfus exilis
proftratio
ficcitas,
6.
carebarla
fitis ,
anxietas
,
:
&cc. in augin
decima-
fuclor
&
pus occupat
non
riQC
&
plnus
&
maxime
& motus ;
lafji tudo
cor"
acceilibus. situs eo magis horlzontalis , fuartuum magls proftraise; hinc febrientes absloquela , geftu , motu totius, nift anxieras ur-
in intermittentium
Immobllis
quo
vires
a negotiis
luce vivlda
profternit
lefto
lubentiijs
tinent
geat
pal^or
fitis,
tione
tis ,
horror
ftatu calor
fonis
validis
attentione defatigantur
ftantes
vacillant
faftidio
:
fe^
i^ In funciionibus naturalibus
8.
fibus
imo
intenditur
Venus
nem
carnlum
accedit
&
(ilet
appetitiis, pulfiis
evanefcit in
tabacum
jufculorum
cum morbo
crefcit
vinum
nec non
6i refplratlonls
/i;;zei
in intermittentium accef-
falitorum
ut in malignls
tentetur
ex
ut ex pulfu
illa
9.
fervida
febrls
&
poflit dlgnofci.
faliva deficit
in intermittentibus lateritia
arefcunt fauces,
&
vel
inltio exilis
In excretionibus
3*^^
ficcantur
nift dellrio
aft in
fiftulae
ulcera ex-
declinatione pauca
magna, fudor
rubra
pulveratis
in fine copiofus,
&
fcabra
vense nullse
Tlpllatlo
cutls ine-unte
in frlgore febrili
febre
pallida ,
capilli
frigus
maxillarum , artuum, faltem cutis concufllone, ungulum livore , aplcls dlgitorum corrugatlone; labla , palpebrse pallent , lingua in putridis pallet , alba , vel flava ; in malignls Ilngua
dentes ac labia etiam nigro , ficco
muco obducuntur ,
tunc odor foetidus , putrls proprius exhalat. Oculi
in acutorum vlgore fplendent , in gravifiimis
pertinacibus febribus extlnguuntur; calore accedente gense rubent, labiaque: cutis turgidula, mollisevadit;
&
&
&
annuli ftrifllores videntur, vense turgent , plli flaccefcunt , calor feiifim crefcit &: intenditur ufque ad gradum ji"'"? imoaeftate ultra 36""^, li thermome-
trum
F E B R
T H E O R
turam
pulfibus vehementioribus
horripilationem
tes ftatuit
altera
aphor.
comes
quentise
deinde calorem
J6j
velocitas
velocitas intenfior
prse'er na-
GaUn.
finit.
ac ardentes compledTtitur
cum
med.
enim pulfus
,
eft
fit ;
247
unde
congruit apprime cum Boerhaaviand quae
crefcente
ita ut alterutra
A.
ac crebrjoribus redditis.
flne
crefcit
decrefcat
tantum
detrahit, fed
illis
priores reftringit.
cum Sennenq
li. Si
tationem
lis , fi
non
non extus
contendas febrem efTe caloris naturalis in igneum mudifficultas a febribus algidis defumpta , cum in il-
movebit
te
modum
ultra
fit,
Thcoria Fehrium.
Ab una eademque
13.
les
origine
nmm
promanant
fubditis
tum
vires
pofteriores
liberas
cordi
&
tum natura-
peftori potifli-
ambs
refpondent energi^ facultatum animse , ejufdem linaturse , quse in eumdem finem confpirant ,
bertati fcilicet
nec invicem
pugnant , quandiu perfedifTima fanitas eft , tum phyfica , tum moralis ambae
quantitati fluidi nervei , quod facultatum inftrumentum eft , ejufque velocitati
dupiicatEE proportione refpondent.
profpiciunt
&
organis
tum hbere
&
interdiu,
fatis
artubus
aft
Jion
nifl
quorum
interdiu ad labores
cum eorum
non autem
liis
flt
&
exercitia
accidit
licet
in
interpolata
vires erogantur
atque
'trante Borello
vero
ad vitam aftualem
a<5lio
funt
ut
nec opus
eft
vires
omnium
tui
& quieti
ea
fcilicet
impendentibus
squalis eft
duodecim continuato
labore.
15.
'^
SernoulU Hydrodyn. pag. ipp. D. Euhr judicat hominis vim eam efTe qua horitontalitesr
procedendo
poffit
6q
lib. geft|T^
re
velocitate fex
Mem,
pedum
Po-
quovis feeundo
CLASSISIL
248
15. Potentia vero abfoluta cordis, quod fingulis recundls unciam unara
femlffem fanguinis ea velocitate emittit ex finillro ventriculo , ut afcen-
&
dat
tubum verficalem
intra
fem
&
pedes ieptem
lemifper dimidium dlem cor
aptatutn ad
aortae
ipfi
ponderi
eft
aequalis
quadragefies
minori
{1
tantum ageret ; adeoque cum labor ejus duplo longior fit , ejus abfoluta
potentia eft ad mufculorum in operariis libere agentium potentiam abfolutam , feu laborem , ut i ad 20; calculum inivit , &c benignillime communicavit
BcrnouUi.
///.
16. Vis
timanda
habita
caufa
efl:
durationis
ratione
laboris
aflualibus aeflimantur
gnari
adeoque
percurfum
non
,
vim a potentia
ad vim mufcu-
vis xf-
a61ualis
eft
in flatu
,
intelligent.
Jam vero
17.
vls
quam
tione
earum
ftans
inter
carpo
prificii
eamdem
vires cordis,
exploratur
18.
ad
&
imprimit
cor fanguini
a corde difiantlam
vim
atque ex vi
cujufvis artericC
radialis
arterise
exfequlmur
non perfentimus
afcendendls
acclivibus
&
ut
difi:ribuitur
trajicientis
:
omnes
in
adeoque
in ra-
dat?e
ut radialis quae in
de vi cordis judicamus.
funftlones
corporis
&: conflanter
Isete
pondus
in
monet Sanclorius
ipfis
locis
ex
itaque
ad afcenfum fcalarum , virium liberarum integritatem , feu proprie loquendo valetudinem nofliram metimur ; atque quo majus efi: onus gefi:atum , majornue fimul geflandi hujus
motibus dicata major efh
facilitas , eo facultas liberis
19. Hinc patet cuique Medico pronum elfe judicare num in dato homivires liberas afifuetas novit , tum ufu , tura
re , cujus pulfum fanum
analogia , vis pulfus fit in majori ratione ad vires liberas , quam in fiatii
fano ; quod quidem per approximationem tantiim pofTumus exfequi ,
in
his uti geometrica praecifio non obtineri poteft , ita non efl: necefi^aria ad
praxlm.
20. Vis pulfus efl ut vls fangulnis In arterlam pulfantem proje^li , &
ea ut vls totlus fanguinis e corde ejedii ; vis vero fanguinls e corde ejefti
fenfu
proprise
levitatis
ex gradu
facilitatis
&
&
efl: ,
ut
orlficii
tu furfum converfo
to
nulia foret
orlficio
in
i;^
funt
affurgere
quadratum
,-
ut
ut
aut
earn
quod eodem
quam
recidlt
emtfii
efl: ,
ut
ut altltudo ad
ergo
quam
ex:
acqulrant
vis fAnguinis
potefi:
mo-
altitudines
obtinent velocitatem
aerem
muhiplicata;
velocitatis fangulnis
altitudlnes
ex da-
attlngere.
des reglos
velocitas
fanguinis
2 1.
ex
ea
in
ahitudine
delapfi
5c
horizontaliter
efiluentis efl
clr-
F E B R
go
quam
velocitas totalis
U M T H E O R
20 pedibus
circiter sequalls
fecundum
intra
A.
249
Hydrodynamica
ut docet
er-
fanguis
&
decrefcente decrefcat
hendo ab affriftuum
fanguinis eft conftans.
23. Velocitas fanguinis refiftentias fuperantis, aut intra vafa fluentis multo minor eft ejus velocitate , quam intra aerem poteft confervare ; prior
quoniam verifimillimum eft fanaciualis , altera virtualis nuncupatur ;
&
guinis
dum
velocitatem
24.
cordis
aorta
in
CoROLLARiUM
imminutionem
I.
eflfe
velocitas
adlu
a<5lualis
crefcet
fanguinis
in
minori ratio-
ne quam fubduplicata refiftentiae imminutae ; velocitates enim fluidorum moles in^equales promoventium funt ut radices illarum maflTarum inverse ; verum quoniam non poteft detrahi fanguis , quin moles per aortam fiuxura
ris
ex
feu
orificio cordis egreftura , minuatur ; ciimque velocitas flt cseteeo major quo moles fanguinis major e corde per orificia ejus
conftantia egreditur , velocitas aftualis crefcere debet in pauratione quam eft radix mafik fanguinis fuperftitis ad priorera
paribus
&
tendinofa
minori
16
maflam.
15.
COROLLARiUM
IL
Liquidiorl
calida
quam
fa<?la
mole fanguinis,
attenuantia
vel imminuta>
fangui-
aftualis
velocitas
vifci-
enim eft reflftentia moli movendae analoga , adeoque idem valet ratiocinium quod prius. Utrumque vero docet experientia.
26. COROLLARIUM III. Dilatatis orificiis minimarum arteriolarum , veditas
locitas
fanguinis adualis
Magnos
ciorum.
fuperanda
arteriolarum
crefcit
afFridus
&
in minori
patitur fanguis
habet
ut
ratione
arteriofus
quam
^,
orifi-
ultimarum
orificia
D. Hafumma horum
fubduplicata
dum
pag,
ac
fi
Notum autem
eft
ex
quod magis
duplum aqu3e
effluxus
non
ut
ad 7
locitas
27.
2
,
eff^undat
deficiat efliuxus
ejus
abftrahendo ab
ad
effluxus
affriftu
hinc fequitur
crefcant in
debeant
quod
difficllior eft
licet orificia
effe invicem ut
orificiola
majori ratione
Quoniam quo
fi
20
adeoque
708 ad
400
arteriolarum crefcant
feu ut
ad 2, adeoque
ut
ve-
major evadat.
tranfitus fanguinis
Tom.
I.
eo
preiTi
CLASSISIL
i^o
quam
ranguini oppofitas
tias
tis ,
ut
niam
&
vis
refiftentiis
x8.
eft
nalis
arteriofa
orificia
&: vix
tendinea
cordis funt
mutabilia
fanguis
illa
trajlciens debet gaudere duplo majori velocitate , adeoque ex principiis hydraulices vi quadruplo majore projici ; jam fi pulfus fit duplo frequentior
folito , quse ejeftio perficiebatur in uno fecundo , perfici debet in femife-
cundo
feu in
fanguinis quantitas
duplo velocius
ciatur frequentius
vis
probandum.
29. Quandiu fluidum libere per
lam preftionem parietibus vaforum
duplicata frequentise
quod
erat
orificia
tandiu nul-
Farignoni )
ex demonftratis
prefiloni fanguinis
tionalis
tis
autem
Prefifio
30.
refpeftivse
eft
major
duplo major
Pr.
fubfequentis
fu-
eft
&
fl
zi(^-
fanguinis
adeoque arteriarum
flt
velocitatis
&:c.
COROLLARIUM.
32.
fl
fanguinis eft
exceflus
Sl itaque
renitentia
ejus
fanguinis duplo
cuplo major
poflTent
eft.
CoROLLARlUM.
31.
frequentia
renitentia
arteri'ci^>
laterali.
lateralis
adeoque
feu quadrato
infert
neceflum
eft
flt
ut differentia velocitatum;
eadem.,
&
tamen
renitentia ar-
ut velocitas fanguinis
fubfequentis
adeoque ut
vis cordis
&
eadem
velocitas
abfoluta
funt
ut
reni-
tentise arteriarum.
riarum
modo eadem
fit
in fubfequentibus
34.
vulgo
intra
Freqmmia
pulius eft
folito inajor
cenfetur
minutum
diverfus eft
vafis libertas
adeoque
virium
cognofci poteft.
numerus pulfationum
nifi
expreflfe
litatis j
FEBRIUM THEORI A^
eft
tis, biliofis
citio agitatis
junum
matutinis
horis
je-
& tranquillum
minutum
intra
251
Iltatis,
conftans.
aetate numeri pulfuum medii hominum ejufnumeri funt inverse , ut radices biquadratae cuborum
Robinfon animal ceconotny , pp. 14.
longitudinis corporis
dem
altitudinis
illi
Ami
l'^l"hhl3hhhl
atatis.
I
Longitudines
eorporum
T^l^l^oj
in pollicibiis.
36.
68
74
nam puerorum
pulfus
91
non
^^-^^^'SiAixi^-,.
35
Inde fequitur
quam
fuperantur
iiy
18
15
H^
^^"^
^^"^
corporum;
inverfa longitudinis
^8
3:^
j
i^M
97
I
minori ratione
fubjeftis in
'
^4
79
fgsTg^ ^
COROLLARIUM.
diverfis
in
.e^^jyga.^^-
46 |4^
51
55
I
fimextheo-^65
:l.
pulfibus virorum
etenim 18
71
::
65
quan-
260:
cui
eft
compofita ex quadru-
in ratione
&
homologse animalis
cor contrahitur.
Vis enim
efl
Jurin.
ut
velocitas
efl:
ut fpatium
vis
efi:
in ratione direfta
quadruplicata diametri
quod
in
velocitatem
ejus
quo
Theor. V.
;
verum
majus
fcilicet in
corde majo-
diametri homologse
&
adeoque
temporis ad contraftionem
probandum.
ab omnibus admifib , fcilicet homines
animalia ejufdem generis , eorumque partes in quovis genere efie
corpora fimilla , quorum itaque omnes diametri homologse eamdem fervant
proportionem , modo recens natOs
deformes excipiamus.
39 Quantltas fanguinis quse per ultimas arteriolas in venas tranfire poteft , minor eft quantitate
quam a cordis contraflione deberet exfpedari,
,
nifi fanguinis antecedentis 6c parietum vaforum obftaret refiftentia.
impenfi inverfa
38.
Illa
conjunftim
propofitio
innititur
erat
principio
&
&
40. Ete-
C L
252
40. Etenim
arteriarum tubis
vis
tota
S S I S
partimque
promovendo fanguine
in
in
dilatandis
Jurln.
Theor. II 1.
fanguini pr-jeceden-
tempus
diaftoles
42. Veriim
tigit , tempus
diducendis
cis
Thor. IF.
Jurin.
fano
ftatu
multiplici
ut
cordis
diaftoles
ejus fyftoles
tempori aequale
elt
adeoque
dimidia
culum
in
vero pars
altera
cordis alterum
in fanguine
promovendo, ufque ad
ventri-
abfumitur.
43. Quantitas vero affcualis fanguinis per arteriolas fluentis , feu ejus
adualis , non eft nifi circiter vigefima pars transfluxus poflibilis
virtualis, feu qualis foret ablatis omnibus reftftentiis: Hitmajlat. pag. 218
transfluxus
&
27.
44. Sanguis Itaque a corde proje6lus eft intra majores arterias tam coactus , ac preflfus , quam ft tranfiret ex tubo vigefles latiori in anguftiorem
licet reapfe ex anguftiori in latiorem tranfeat.
45. Preft[io itaque lateralis arteriis illata a fanguine eft ad preflSonem to/z.
talem
feu
ut
tinere,
46.
Si
poft"unt
arterix fuf-
obftrudlione
vifciditate
conftri6lione
aut quovls
modo
trans-
fano
tu
preflio lateralis
transfluxus
&
sequalis
&
ad cordis contraftiones
das
p.
funt
inter
-^iz ).
Si
mam
fe
itaque
in ftatu fano
ut
fub
iifdem
velocitate
orificiis ,
&
vires neceflTariar
producen-
frequentia
fumma orificiorum
unum ad duo ,
ut
6c
in arteriolis obftruftis
atque
frequentiam,
eadem
fit
qucC prius
vis cordis
ad fumfit
cordis
quadruplo
majciir
evafit.
49. Obftruftis quoad dimidiam partem ultimis arteriolis , ut folitam magnitudrnem fervans pulfus frequentior evadit , vis cordis contra<^iva adaucta eft in ratione compofita ex duplicata inverfa orificiorum fuperftitum ,
direfta numeri pulfuum intra datum tempus
Hcemaji. pag. joj) n^ 6^9.
50. Obftrudis arteriolis , vis cordis neceftaria ad hoc , ut pulfus magnitudo major evadat , eft in ratione compofita ex orificiorum fuperftitum du-
&
plicata inverfa
p. 31S
^3,
JIt&mafl
F E B R
In praxl
tradita,
fufficlet
qux
T H E O R
A.
253
faciliora
videbuntur
confundit
celeritate
folito fanguinis
PMl.
aut ininor
fiat ,
(rariorem intelligit ,) necelTe efl ut
51.
vel augeatur refiftentia, aut potemia cordis minuatur , aut major fanguinis
Si
55.
bitur
vel
acceleratur pulfus,
57. Au^ta ianguinis e corde ejefti copia, vel pulfus tardior fiet, vel augebitur cordis potentia, vel refiflentia minuetur.
Tota
fyflole
&
major
triplo
&
vis
centies
vis
fubfequenti diaflole
orificio
cav3e
adeoque velocitas
in
illa
minor quam
59. Quoties in
proindeque fer^
in aorta.
efl
notabilem
in loco
velocitatem
retinet
quem
magnum
ad
60. Renovanda itaque vis contra^liva cordis (ingulis pulfibus ; fed quoin homine illud a machina
potentiis inanlmatis fieri nequaquam po
&
niam
teft , ut
cum
fas
tem
inftltuendas
eft
non
nifi
ob
Motivum
rciiftentias fatifcentem
I
au-
ob
motus
vel
CLASSISIL
2^4
motus mufculorum
vero
adaugendam
neceffario
laboribus immodicis
prlor neceffitas
datur
febri-
&
ut curiu,
vociferatione ,
bus , altera
in
gaudio.
ut
ira
vividis
,
,
pathematis
6i. Adauftis quidem refiftentiis circulanti fanguini oppofitis , velocitas
ejus necefifario minuitur , ni vires cordis increfcant ; etenim velocitas fan'
verum
inverfe;
ejicitur
sequalis quantitati in
tur
direfte
ejecflae
trajedlae
cum
itaque
dorum
dem vi
vifcofitatem,
cordis
non
ob
ifta
per
orificia
erit
extremis
illis
eadem
inaequalia
funt
ut
datum tempus
intra
vel
pertufa,
orificia
flui-
eft
eadem
quantitates effluentes
partem
fit
qux femper
orificiis ,
veriim
minui-
refifteniias
conftridionem,
vel
intra quod
permanente
eft.
nifi
velocitas in
"
virium prementium
velocitate
nis
in ftatu
eft
dix
&c tempori
corde e)e6ta
quantitas
venas
erit
dnnidiatam fuifangui-
nifi
ejiciet.
6j. Verum docet experientia quantitatem fecretionum , quantitatem motus mufcularis , adeoque omnium fere funftionum vigorem , refpondere
velocitati fanguinis intra limites fanitatis
cum
du-
&
teft
ipfa
natura duce
vere contendunt
me
externse, prefiiones
ligaturae
nifi
animalia
omnes
funftiones
frigida
applicata
humor
&
&: tunc
flierint;
folertia
remo-
veriim quoniam
faepifli-
mira
fanguis
vel
&
fenfum
tem
gravitatis
fsepe
&
tsedii ,
vertiginofam
frigus
quae
in
extremis
laftitudinem
omnia ex retardato
fanguinis
capitis
gravita-
circuitu facile
deducuntur.
66.
Symptomata vero
indirefte
rhcE3e,
rdiuntur
natur^c
opitulatrici
natura enim
hac eje6la
trlbuenda
alia
direft^
alia
&
quidem vomitus
diarimo accefl\is intermittentium non raro
farcina , vires harum materierum coc-
indirefte
tioni
FEBRIUMTHEORIA.
impendendas
fioni
de
collocat
utilius
rem
&
fomitem morbi
fsepe
ciet
dein-
hxmorrhagiam
255
prseripit
provolvitur.
fa
Diredle vero
tis
iteratis
obfl:ru6itiones referat,
conftriftionibus
arteriarium puliibus
obicem
fpafnio
eft
2*^
unde fanguis
eum
febrili, feu
i*^ rlgore
mufculorum
fibriilari
cordis contraftionibus
auftis
yifcidus
iners
atteritur
8c
adeoque
vehemen-
&
adigendo foivat ,
atteratque : 3*^ aufto fimul calore , qui eximius eft ad fluorem liquidis iilertibus conciliandum infra gradum ^^""^ Thermomerri Pveaumuriani , flmultius in
aue
4**
irruit
ut
intra venulas
feliciftlme
Potum
laxat
adigat
adeoque
per (itim
fluidis
eumque
pervia
facit.
fimul copiofum
fubacidum , cujus ope laxantur vafa , fluida diluuntur , fecretoria expediuntur , uno verbo urgentifiimDe implenmr indicationes.
d']. Verum quoniam ita connexa funt corporis humani machinamenta ,
ut certi motus utiles cum aliis minus ad finem utilibus conjungantur , cumque in his anguftiis maximi conatus fine maximis virium difpendiis, atquc
noxis exeri non poflint , cum finis fine mediis obtineri nequeat , prout haecce molimina plus vel minus neceftaria funt , natura his plus vel minus acriurgentiori femper occurrens , per media utcumque noxia ,
ter incumbit ,
noxam majorem pro viribus- impugnat.
frigidiufculum
&
Carotides v.
g.
juxta aortae
direftionem in
afcendentis
caput
tendunt ;
tandiu ejus preffio lateralis sequalis eft dire^fts ; nam fluida prefi!a quoquo
verfum premunt sequa^ter, fi lentifiime provolvantur , adeoque ramos laterales
ciis
&
proportionali.
Verum
ac quantitate ipforum
orlfi-
velocitas fluidi
{\
fit
&
vero
embolo
fortius impulfo
quidem evadere
quam ex
obliquo;
biliter
adaugeri
quam
quam
in
cseteras
in
obliquos
Cum
obfervavi jaflus
conftanter
verum ex tubo
reflo
ambos
in majori ratione
longiores
crefcere
jacbuna
pofle
quin fanguis
corporls
arterias
irruat
&
in
in
ratione
,
,
eorum ramos.
impoflibile
eft
earumque ramos quam aortam defcendemem, cum ad iftam fubeundam a via reda magis defledat,
adeoque plures repercufiiones
ijifiexiones patiatur , a quibus tantd ma-
quin fanguis
majori impetu
fubeat carotides
&
C L
1^6
retardatur
gis
quo ad atgulos
'
&
ir-ojt^.us
11.
frequeniius redeclitur
non mi-
rum
itaque
febribus
in
(\
&
pentes effe
tiam
magis pervias
fluidis
debet
fubire
Non
69.
unde calor
poteft
tenfio
ac renitentia
ofFerre refiften-
ipfis
velocitate
ill?s
minus
retufa
&
&
coltiliones
pervia
int^ndantur, quin arteriarum pulfus Sc
majores evadant
lifioni ,
minorem
feu
quin affriftus
projici
csteris'
a corde projeftus
verum
ac proinde
calor eft
propdrtionalis col-
verum
qua
auferat
repetita faepius
in
natura itaque
fimulque
majori
in
quo
ut docet expe-
&
falubre fangui-
hujus moleftise
infpiratione
unde
&
&
febribus
medelam inve-
exfpiratione
fine
&
frequentior evadit in ratione caloris adaufti. Antiqui Mediex gradu caloris seftimabant , ac conftat apud eruvehementiam
ci febris
abdomini fparfim admotis , de febris
ditos Hippocratem manubus pedori
prxfentia potiiis quam ex pulfu judicafte ; placuit deinde Neotericis febrem
ex pulfuum , intra datum tempus , numero , atque Boerkaave eam ex pulfus velocitate , proindeque tum frequentia , tiim jftagnitudine conjundim
fpiratio
major
&
Verumtamen quOt^iam definitiones nominum ipfrum recepto figniconvenire debent, cum omnes eos morbos febribus adfcribant , in
quibus pulfus naturah fimilis eft , aut rarior moUiorque cum fumma virium
liberarum proftratione , eofque morbos febrium malignarum nomine indigitent , evidens eft non ex frequentia pulfuum fola , nec ex ejus velocitate
majori , febris efTentiam effe repetendam , nifi velint cum Dociore Vifone ,
Medico Italo , typhos feu febres malignas ex numero febrium expungere.
emetiri.
ficatui
arteriolis
,
vi fufloria
rumce tuborum
Hamhrgero
ribus
lymphaticis
admodum
&
prseditis ,
fpecificse gravitati
ilix
magis
feligi
quarum
convenit
fpecifica gravitas
ho-
( obfervante Illuprijf.
de Secretionibus. ) Veriim urgente febri , fanguis majocordis viribus urgetur ; ergo intra ipfamet vafa arteriofa lymphatica
differt.
cum
fluida
&
inde pref-
fa majorl
&
febrili
F E B R
"
UM T H
O R
A.
157
febnK toagulata haerent flulda , vel xftu febrili ultra fecretoriofum vafcu'
lorum oftia abripiuntur.
Natura non poteft vires cordls Sc peftoris diutlus adaugere , quin virium
iUarum penus decrefcat ; ciim enlm , quandiu febrilis labor perfeverat , nulla vel modica fiat harum reparatio , quae paftui , (omnoque debetur , 6c
jnagna fimul omni momento fiat earum impenfa, cito potentla motrix fatifceret ,
fi fimul
ad artus &: partes voiuntati fubditas fluidi nervei folita
mitteretur copla
quod
malum
ut avertatur
fluidi
ner-
&
ab omnlbus aliis
partibus movendis, aduandis abflinet; hinc vlrium liberarum imminutio 6c
vei in vitalibus organis aftuandis impendit
refervat
fuccefl^va proftratio.
71.
Verum cum
molimen
attrita
tunc a labore
licet fluldi
diluta
defiftlt
negotiis confuetis
^t
natura
incumbat
nervei diftributio
,
;
&
raaterles
ad excretionem parata
atque
exantlavit
tura
ut vires
fuperftites
fult
morbifica
feu
confervet
co6ta
tum
ut
adeoque febris accedlt declinatio ; mutatur fclin organa vitalia major , 6c in libera mlnor
folita reftituatur
quod
reftauratis
deinde viribus
integris
reftituta valetudine
fiet.
Interea
calore tubulis
fecretoriis
refolutifque
&
&
orthoftadiam
rurfus
affedlat,
mufculis
utitur,
&
fuis
ilituitur.
74.
De
2. li-
&
tris
eaque
fufficiat
&
dis
ratione
Kk
illius
folius
eiFec^
C L
25S
effeftus habita ratione
fex
S S I S t L
librae
feu difpetf^
dium
7?. In
cum,
circuraftantijs
illis
velis cordis
fi
primis conditionibus
pofitis
motum
duplo velociorem
folito ^
vis ejus
&
&
fimplici,
10160
impendit
libras
calculus
non
quantitates
feu
vires
majores
ter
quam
&
in
flatu
abfolutas
fano,
qut
fed tantiim'
relativas exprimit.
&
&
&
77.
&
febris
liculum.
78-
339.)
CoROLLAR.
feeuritatem
duae reflexiooes
divce
fus
&
anxietates &c
intermittentia
cogitationes
jaftationes,
,
insequalitas
quae
fomnum
inconciani
,
fpafmi
auferunt
vel turbant
afi!r-
79-
^ff
FEBRIUMTHEORIA.
79, COROLLAR.
ea quae offeruntur
&
natus anxii
III.
In morbis
bonum
mente conftare
fecus vero
malum ex
&
bene
Hlppocrate
2^9
Te
habere ad
quia
illi
co-
&:
tamen
de
vires
abfumunt
So. Arteriarum
quse in fine fyftoles
feftio
frequcntid
un-
Pulfus,
debet
conjians
altera
quae eft exceflus dlaftoles fupra fecduos circulos concentricos , zona , inter
altera
6c ferocia.
vis
De
non impenduntur
fingamus
fi
tionem conftantem
duas lUorum peripherias contenta , exceflum illum exprimit , cui pulfus refpondet ; cum enim arteria utcumque plena fanguine nequaquam digitum explorantem feriat in fyftole , nec in fyncope , pulfus non ex conftanti fola
fed ex feftione variabili seftimatur ; illud autem arteriae augmentum debetur
quantitati dimidias fanguinis a corde fingulo pulfu ejus ejedlae ; cum enim
:
&
uniformis
fit
nis copia a
&
&
crefcant
cum
minor exinde fanguinis copia tubos majores diducendos habeat , inillud , quod pulfum metitur , eft minus in ratione fe6lionis conllantis adaudae ,
conftat enim ex Geoin ratione molis ejedse minoris
metria incrementa voluminum ab eadem ^mole addita efle eo minus fenfibilia , quo volumina prima funt maiora.
Hinc patet quare datis obftruftionibus , fl vires cordis non augeantur ,
vel augeantur in minori ratione quam obftruftionum quantitas , pulfus minor evadat , ut in praeludiis febrium , atque pulfus tanto minor eft , quo
arterise fe6lio conftans major eft.
moles dato tempore ejefla minor ,
crementum
&
&
embolo
eadem remaneat atque augeantur refiftentise, vel quod
minuatur orificium emifl^arium , nequaquam ex eo fiequen-
qu3e
fhachinse hydraulicse,
eodem
tior
recidit
evadet emboli
itus
&
reditus.
horologio
ofcillatorio
crefcente
Kk
Demon"
CLASSISIL
i6o
Demonjlratlo. Vis inanimata eadem eodem femper modo agit , atque tandiu premit fluidum ejiciendum , quandiu <uperefl: illud fluidum ; fed eo diutius fupereft illud fluidum , quo tardius evacuatur receptaculum huic conti-
nendo dicatum
per mlnus
velocitas
&
emboli
tus
durationis
Datis
orificiis ,
rientia
&
eo tardius evacuatur
erit
,
dimidio minus
adeoque
refiflentiis
pulfus
&
rariores erunt
fit
dimidlo minus
&
itus
illi
reditus erit
reditus.
quandoque evadunt
cordis frequentiores
Verum
obfl:ruftis
Sic
vinftis
vifceribus
arftiflSme
quandoque frequen-
antea applicentur
adeoque cum
&
vires
fi
tardiores
pulfus
&
modo
ordine quam antea , cordi applicentur.
Verifimillimum efl: naturam has obftruftiones
refifl:entias confuse perfentire ,
in multis circumftantiis ab illis moleftari (285), atque cvim
urgentiori occurrat , ea quo periculofioea fit fanitatis cuftos provida
verfo
&
&
&
&
&
res
infert.
&
&
lius
cedat
aut in
&
&
xima
fit
refiftentia
ut
cum
tentia motrix
ut in fine
gam
in
inediam
fummo
fed
frigus febrile
invadit
vel
cum
febrium
lethalium poft
terrore
eft
cum
femper proportionalis ,
virium fuarum parca
i*^
fit
periculi
natura
gravitati
quando peri-
puHus ( 33
opratus habetur.
Si facultas
xmpenfEe magrse
i^j.
in
Duplo major
fit
fummo
folito
ade.oque fub
exfoluta
periculo
fit
effeiStus
&. vires.
verfatur segrotans.
F E B R
T H E O R
A.
t6i
in ratione
fit
&
duplicata
magnitudinis
pulfus conjunflim.
86.
aflriftus
latenus
lympha per
fuas
arteriolas
in,
anguf-
tioribus arteriis
laterales
fan-
ri
poteft
cum
viribus
ab
illis
flarninanda.
&
mortem
fic
quantum
^ry^/z jRo-
Canibus fanguinem fucceftive detrahebat Loweras ad mortem ufque , atque multum imminuta fanguinis copia pulfum frequentiorem , molliorem , 6c
minorem fucceftive , ufque ad mortem canis , obfervabat. In equis quorum
pulfationes erant 38 intra minutum , antequam ad operationem moleftarentur , miflis fanguinis 34or libris fuccefiive frequentior pulfus evadebat , qua
proportione debilior erat equus , ufquequo looes in minuto pulfaret aranimal moreretur. Expcr. 1. hczmaji. Mulier menorrhagia labo*
teria ,
rans pulfum habebat maxime frequentem &: exiguum , ita ut vix percipi
pofTet, cum fumma debilitate, anxietate, fufpiriis , extremorumfrigore , ex quo
ftatu, quiete
nutricatu intra l^ilve tempus convaluit.
&
&
Pulfus parvus
&
fummo
frequens eft in
frigore hiemali
febrili
In febri-*
&
&
&
&
setatis
500
acceffit.
cardiaci
a comprefTo corde
& in experimento in
minimi & tremuli
,
obfervantur.
Ab
exefcitio
moderato
labore Immoderato
Ceryante
GaUno
&
&
balneis calidiorlbus
fed ^
,
parvus evadit , ( obhanc facultateni exfolvunt
frequens
&
3.
inedia^,
C L
1^2
inedia
I L
S S I S
mallgnltas in
atrocitas
&
8c
88. Detra6la magna fanguinis copia , arteriarum capacitas refp; 6lu fanguinis e corde ejefti maxima eft , adeoque tardius in vafis promoveretur
fanguis , nifi audo piilfuum numero urgeretur circulatio ; quapropter in
circumftantiis
his
frequentiam
ra
fatifcentem
ut
pulfus
intendit
&
circulationem
ut
vitam protrahat
quod ex magnitudine
deficit
natu-
eateniis
compenfetur.
Unam
89.
quadragefimam tantum partem morborum febrilium lethalem efapud Anglos obfervatio, (^Journ, des Savans /6^6^i ;)quod
fe docuit inftituta
'
fic
ta febris potiflimum
& fanguini
facilis
arteriise.
Materia
tum
febrilis
feu
morbifica
minima
,
tum fua acrimonia vafa fanguifera moleftat , & ad conftriftiones
follicitat. Quandoque id praeftant miafmata , tum fponte in fanguine enata
,
ob fuppreffas evacuationes afiTuetas , maxime ob perfpirationem fupprefl^am ,
purulenta liquamina, putredinofa fluida , tum extus exaere, cibis , potubus,
multiplex
infarcit
eft ;
fsep^
prav^s
chylus
qui
fua
vifcofitale
vafa
in
&
elon-
91. Materies morbifica fsepe in fanguine lateret innoxia, nifi acceftu vel
magis infpiflTata , aut crapulse magis incraflfata , aut animi pathemate, labore immodico in motum afta , aut phlebotomia , catharfi per cauaeris frigidi
telam
inftitutis
&
febriles
quam
in fanitate
experti funt
DD.
Langrish
&
Tabor.
Coagulum rubrum
fanguinis eft ad
--.,---
, refpeftu ejus
quse in fanitate juxta D, Langrisb
In Synochis
In Quotidianis
:
=
r
ras
-ut
-
ut
3992 ad looo.
3614 ad looo.
In
FEBRIUM THEORIA.
--------
In Tertianis
In Quartanis
firmitatis
16^
utji^^ad
looo.
ut 2424 ad 1000,
coaguli rubri erat in febribus ad ejus
-
-----
In Quotidianis
------
In Tertianis
In Quartanis
1603
ut
-^1^1275
utli^^^ad
610.
898
2342
ut
ut
In acutis inflammatoriis , ut 4 ad i , vel
98. Proportio principiorum per diftillationem extraftorum a fanguine in febribus acutis ad quantitatem extraftam ex fanguine fano erat
-
Olei
Terrae
utiS^ad
uti44ad
100.
100.
100 ad 102.
ut 105 ad 130.
Salis fixi
lymphge
diftillationem
per
Ratio
edudse
ad fanguinis maffam totalem eft
99.
febribus acutis
ut 100 ad 123.
100. In febribus acutis lymphse copia decrefcit a ftatu fano in ratione
Salis volatilis
-
--------ut
-
Lympha
Sal fixum
Sciiicet
Crefcit vero
oleura
aii^adiii.
ai^oadio^.
a 100 ad 144.
a 100 ad 139.
4 100 ad 102.
-------
Sal volatile
Terra
&
n^
In febre
ardenti primis
diebus
&
100
100
100
100
pridie fanitatis
ad
ad
ad
ad
109.
135.
205.
173.
102. CoROLLAR. I. In febribus fanguis eft vifcidior quam in ftatu fano ,
atque qu6 vifcidior efl: , feu quo proportio lymphae diluentis ad cruorem minor
febris acutior efl:.
efl:
( 93 Scc. ), eo
103.
volatilia
CoROLLAR.
,
necnon
decrefcunt.
II.
ut oIea,falia
ad declinationem
deinde vero
Lymphse vero
&
falis fixi
proportio
crefcente
morbo
decrefcit,
poft declinationem
&
tur,
& aptus
55
minima
,
lOl.)
ut F&hrium.
fi
C L
i64
S S I S
L
&
piufque natura
pag. I.
novum opus
nes
morbum
humano c^pori
exorditur
adverfentur
quam
naturse
&
occaflo'
conamen
&
&
&
valent.
corrigere
mum
&
mufculorum accumbentium
4*^ ut perfplratione
diarrhoea
fudore
nifu
dividat
ptyalifmo
de-
atterat ;
fuppuratlone
diu-
refi
&
ut
eam
delnceps natura
fere unica,
quam
ceps materiae
Sic
fequl
febrilis
naturse
eaque
prseparatlone, coftlone,
nifi
itaque
quod
fola
natufa
non
poffent Medici
&
facilius expellat
methodus
&
in generalibus
demum
remediis
,
prse-
erat
dein-
expulfione confiftebat
poft
conae vel Kinse qui materiem febrilem fluxilem , innoxiamque facit , vafisque robur &: tonum conclllat , unde fine fenfibili evacuatione , correla materia, febrilis
quorum
certaque medlcamina,
naturae molimina
,
adhibitis
quando
appofite
naturam
,
a conatlvero
adfunt
,
his
;
bus liberemus , verbo , ut naturse materiam morbificam vel corrlgere , vel expellere geftlentl manus auxlliatrices porrigamus.
111. Prima Indicatio eft , ut potentiam labore afliduo exhaurlendam pro
vlrili
paftu
quiete convenlentlbus refarclamus , ita ut quo morbus brevior
,
fecundemus
&
clbi
folldi digeftlonls
largiori
vero quo
&
fe-
F E B R
T H E O R I A.
prxparationem & proinde
2^5
laborem expoftulant , ut folvantur j atque cum virium impenfa in organis vitalibus roborandis fit neceflaria , nec proinde in alias partes temere derivanda , di6i:at
ratio , ut efculentis , coftis feu liquidis , utamur in febribus , eoque mafecundae
&
gis fucculentis
nior
eupeptis
ac copiofis
vero aqueis
tenuibus
blandis
vel repetitis
&
raris
parcis
,
,
praevidetur.
horizontaliter jaceat.
&
porem , odorem
vividiores fugiat.
&
&
mifsa febre
termittentes
exortum
febris
adhibeantur
quod ad
gymnafticae cultorum
in-
expe-r
rientia.
Sic
gia
praefcripta
&
quod
tio
in
omnibus
fere
videa-ntur neceffaria
Omnes
117.
&
pigritiae
fe cibo
&:
diaeta
pharmacia petita
gymnaftica
morborum
,
ad
deveniendum
ea
qvse.
fcilicet
defidiae
ex
chirur-f
plethorse
&
&
cacochylise medenttir.
opipare viventes , ac
homines , potiflimum laute ,
deditos , multo magis quam ad fanitatem neceffarium eft ,
fere
potuque
gener^Ia
auxilia
ingurgitare docet
obfervatio
&
primis
viis
plufque fanguinis
&
materise
viam
a Medicis
ineundam
indicat
tum
Unde
initio
morborum
cacofitia 6f ancrexia
&
natura faepe
cibum folidum
vetantibus
tjbus
CLJSSISIL
iL66
in
morbo
dlgeftiones languent
recrementa in primls
vlis
congeruntur
eft
&
adeo-
repur-
aeger
gandus.
119. Sed moles fanguinis fana major vires cordis incafTum abfumit
praegravat, maxime cum fanguis majori velocitate circumducendus eft ;
&
fit
enim moles cruoris 20 librarum , qu^ ducatur velocitate unius pedis intra
fecundum, vis impenfa eft ut viginti ; fed fi velocitate dupla movenda fit
vis hujus qiiadrupla requirltur. Jam vero minuatur una libra , vis eadem Ipfam promovebit paulo majori velocitate quam antea , in ratione fcllicet
fubduplicata ponderum ; verum quod maximi eft momenti , mufculi cordis
pauciori fanguine infar6li fuos motus expeditius exfequentur , &: ex illa velocitate fanguinls fpiffitudo faciliiis refolvetur , atque ob hunc finem multiplicem fanguls initio febrium acutarum mittendus eft , quantum ex vaforum
plenitudine adau6i:a excedere videtur.
110. Docet autem obfervatio , mifto fanguine , naturam fsepiijs vomltioaut diarrhoeam ciere, feu ad auxllia generalla ( 116 ) expeditiorem efte,
adeoque ea duce
aufpice fatlus eft in genere phlebotomiam catharii, quam
nem
&
catharfim phlebotomlse
prsemittere.
generalibus
confirmata fuerunt.
ReguU
Praciic,
111. Contrana contrarlis tolluntur, Contraria dicuntur quae in eodem enfrigldum , tenfum
fimul effe nequeunt , ut calidum
flaccidum ,
motus direftio in orientem fimul
occidentem feu in plagas oppofitas ,
qules &c motus 6>cc. Cum autem curare fit idem ac morbi caufas tollere ,
ciim contrarlus morbofo inducitur ftatus , prlmus curatur, adeoque contraria
&
&
te
&
Ut autem
morbicognofcenda ,
122. Suhlatd causd tollitur morhus.
Nullus enim eft efFeftus fine causa , fed omnis morbus eft mutatio evidens fafta in homine , adeoque eft
contrarlls curantur.
fica
phaeaomenum
exiftat
toHifur
&
eft redle
cum
morbus
feu
cujus caufa
effeftus
Itaque
nlhll
fit
prius caufa
fufEcIens
ratlo
eft
fine ratlone
fufficiente
pofitis
in
cur
ablata
eodem
aftu
ipfe
causa morbi
trariis.
M&thodus medendi
tudo toUatur
tio
eft ars
feu quse
Inveniendi
&
diftribuendi auxilia
fit
&
auferenda
qulbus
segri-
vocatur indicatio
quae
fruftra.
F E B R
fi-uftra ,
/d/^/w
& fymptomaticam
& morbi
,
U M T H
obfervante Pitcarnio
dividitur
O R
A.
propbylaclicam
in
2(^7
ciiratoriam
morbus
Wip-
Cum
fe
virium debilitas
fymptomata.
&: tollantur
&
123, Ablatis morbi principiis non necejfarib toUitur morbus , fed ablata caufa
principium etenim eft illud ex quo intelligitur alterius
;
neceftario tollitur
pofflbilitas.
tat
ftante
in
fenicl
morbus
Vanum
principia
eft itaque
quantum horum
expellere
&
ut
ut aiunt
remotas tollere
caufa toliatur.
Granum
ar-
vomitum hoc
natur^ conatus quo
caufa vomitus
ventriculus fufficienti vi
caufas
feu
ventriculum
vellicat
venenum
morbus tantum poffibilis iit , fed non exifquo morbus exiftit , fcilicet caufa , qua perergo fublatis principiis , fi perftet caufa , morbus non
datur aliud ex
perftat
tollitur.
nift
Cum
neceffario
eft
direlione
determinatus
apra
Sublato conatu
ille
ut per
contrahitur
tollitur
vomitus
cefophagum
verum quamdiu
eft venenum in ventriculo , hujufce conatus principium, ex fympathise legibus Naturse vires fuperftites urgentiori huic malo occurrent, adeoque conatum
vomitorium efficient ; ergo ut tuto toUatur vomitus , ejus principium eft removendurn prius , deinde fedandus per narcotica dolor ventriculi, virefque
morbi,
quam
habent Medici
quam maxime,
&
quam pro
caufa
conne,
xus. Verum hallucinanrur illi , quod principium cum causa confundant,
quod ex principio natu^fse conatus mechanica neceffitate fluere c(>ntendant,
Hujus erroris exempia prsebet febris theoria , cuius quidem principiisfm eft fsepius obftruftio a fanguine vifcido ; fed tantum abeft ut hsec obftrudio mechanice febrim inducat , quin e contra per fe pulfum tardiorem, rariorem,
minorem inducit, atque nifl natura vires cordis in raajori ratione intendat , quara
qua ab hifce obftruftionibus abfumuntur , pulfus naturaiem magnitudinem 6>
frequenriam attingere nequeat.
In hoc cafu prirna indicatio eft diftrlbutionem virium inxqualem mutare
in fanam ; verum natura morborum medicatrix hoc folum prxftare poteft
,
adeoque hoc tantum Medico agendum incumbit , ut occafionem , quae naturara ad hanc inaequalem fluidi nervei diftributionem determinavit , auferat. Auxilia vero vifciditati fanguinis contraria funt diluentia , folventia, atte
nuantia ^ &c
adeoque fecunda indicatio fert ut ea auxilia , quse occaflonem
morbi debellant , adhibeantur ; verum quoniam natura morbis medetur , quan4o occaflones fublatse funt , atque ad hoc ut fcopum fuum poffit attingere
&
&
ea
CLASSISII.
i6%
&
fymptomata urgentiora excitat quoties pars quaedam caufas ( noxiye) uradeoque ut urgentiori occurrat Medicus, juxta prudentias leges
fymptomatis urgsntioris caufam debet ftatim aggredi atque fic indicationes quie
tura
gentior eft
tegro
morbo
in-
I2S|.
quae partim
Sic
alterius.
ftare
funt
fibi
refrigerandus
aeger
fi
totidem
poftlint, additis
fit,
quod.
decem aqux
aquse calidas
cum
frigid'je
frigida
cyathi prse-
quod non agendum proponitur ; & fi dofis calidae exaeger calefit hoc toto exceftu ; cseteri oppo,
fiti
hoc non adfe mutuo deftmunt , adeoque inutiles vel damnofi funt
vertunt illi qui medicamenta fimpUcia contemnunt , &: ea inepte &c inoppordiluendo
tur nift
BoyU
dt
fimplicium m&dicaminum,
pr^Jiantid dijfcrtatio.
1^6. Natura
Natura etenim
eft
&
&
&
&
modum
&
languores
,
impetus nemo
pathemata animi fedulus obfervavit j ea fiquidem animae ipfius rationahs eflfe conatus ad bona cojifuse
pereepta admovenda , mala vero potifldmum moraha removenda , facile
quifque concipiet. Attamen hos pathematum impetus efTe rationi femper condi
melius
leges
nemo
fines
quam
intelligit
errores
qui
in
exceflTus
fem.etipfo
atque e contra docet philofophia eos efTe incontinendos , adeoque nunc excitandos , nunc frenandos,
Idem de naturs conatibus morbofis di6lum puta ; licet etenlm ratione
finis femper fint falubres , eventu tamen funt vel debito fortiores , ut cum
venientes
tra
jiuftos
natura
concelTerit
irritantibus
laxantibufve fenfus
ftimulatur
127.
Unde
modo
vel
obtunditur
limites
debito languidiores
inordinati
cum
ut
cum
narcoticis
metu
ir^
agitatur.
languidos excitet
intelle6lus ipfe
inordinatos dirigat
,
,
ut docet
Sydenham.
128. Natura non jlimulata monfirat mederitihus qud vid Jit incundum,
Galen. In morbis potiflimum acutis Medici fapientes , fi natur^ fcopum in
his
non
re^le
FEBRIUM THEORIA.
conatus inveftigare ac obfervare
ponere.
autem ut
Natura
oris
inteftinorum
veficas
Kenem
&c
i6f
turbantla Inter-
cb
plurimum
duclt
cutis
narium
&:c.
vel
Si
dirigantur
cerebrum hujus conatus dirigantur, oportet Medlcum natur<z motus animadvertere , & Jiquidem idoneus fuerit , fubminijlrare & adjuvare ; Jin autem con*
trarius ac noxius , prohiberc , transferre ac divertcre , Galen. aphor. zi. feci,
I.
verb
qUiS
integrc judicantur
Se^.
I .
&
judicata funt
aliter.
irritando
neque movere
fcd Jinere
neque novare
130. Prima Intentlo In morbls eft materiam morblficam co6i:am per vlas
ordinarias ,
loca proximiora amandare ; aft fi nulise fint , aut non fint
&
&
vise
nes.
.*
cap.
p,
&
&
&
lib,
2. de
diebus dicretor.
132. Natura
quod convenlens
facult,
anlmalium fervatrlx
efl:
fervat
&
morborum
quod alienum
efl:
finltrlx
feparat
ac decretrlx,
Galen. lib. d&
natur.
133. Naturse
cretio
&
tria
&
vacuatio
&
&
:
quse
fieri
non
polTe
videntiir.
praxi praeftantius.
35
&
^>
137.
Per-*
CLASSISIL
270
137, Perfe(!T:a
primo melior eft
&
cx\{\s
i?8.
Stahl.
tramite
:
quam
demiim
non
quas
cum
quae
re6to
coclione
procedit
fit
GaUn,
1.
jam
proccjjit
cafual.
movendum
quid
eft
fit
20. fe-ci.
Q.^^ rnagls
inttrturbari.
fi
quse
&
fecunJo
abfceiTum ;
alter evacuatur
integra
eft
mcthodus
certa naturdi
initio
ut
minus tohrat
co
monet Hippocrates,
move.
&
in fenibus v g.
&
phirimum
viris
in
&
&
exigit
Sc
ficcitas
naufeae
motum
fanguinis
velocitas
diluentia
fitis
cardialgise
analeptica
frequentia
fedantia
in
fic
indicant emetica
vel
cathartica
piiKTi?
debilitas
mufculorum
&c.
Quo
plura funt
fatisfaciendum indicationibus
&
&
&
&
&
cipia
143.
melius
Quo
eft.
pluribus fimul
Sic in pleuritid^
quoniam
jmiffione
fanguinis, fedatur
dolor
eo
mi-
nuitul
FEBRIUM THEORIA.
tiuitur calor
mittlfur ;
compefcitur
e contra vero
tuffis
fublevatur
refpirandl
difficultas
271
'
febrls
re-
tantummodo alterutrum ex
fan^^uinem mittere , quo plu-
his
ribus ab
&
guinis vlfcofitas
&
lentor attenuantla
Cum
145.
confert
dem
minime nocet.
aliunde nocet;
alterum
fed
fimul
uno emetlco
&c non
,
indicatlo-
tribas
fatis.
duo
nullatenus vero
minuit
fed
auget
lllud
tantum promovent
efl
vero
alterl
fymptomati
unum fymptoma
qui-
quorum unum
aliud
adeoque
vi illius re-
gulse
146. Si auxilia fibi mutuo repugnant , Inqulrenda funt alla, quss fe mutuo non deflruant. Obflrudum hepar Indicat incidentla , acrimor^a fanguinis indicat incrafTantla , hsec auxilia fibl m.utuo repugnant
ergo fe mutuo
deflruunt ; confiigiendum itaque ad diluentia , qiiDe acrimoniam fimul &C
vifcofitatem mlnuunt.
147. Cum duse diverfae Indlcatlones adimpleri fimul nequeunt , tunc ur:
efl occurrendum
eo urgentius efl fymptoma , quo nobiiior feu
magls ad vitam aftualem necefTaria efl: funftio l^fa ; fic fyncope magls ur-
gentiori
get
quam
anorexia
valeant inferre
&
fi
fyncope
cardiaca
fyncopem
quse
prseftat
&
anorexiam negligere. Si unum fymptoma dependeat ab altero , fymptomati primitivo fatius efl occurrere quani
derivativo. Sic fi quis Ideo vomltu laboret , quia cibo^aflidit , cacofitia
urgentius.
efl fymptoma primitivum
Si vitium , quod cinchonse cortex vel kina corrlglt , orlglnem pr^ebeat
in hoc
cafu
fyncopem curare
&
caiori
febrlli
ab hoc
ille
cortex
vitio utpote
matis, iiiud
efl:
licet exficcet
urgentiori.
urgentius,
quam
Si
fi
vitium
fit
llcet
fit
palato
difpllceat
indicatur
principium interpolatum.
toma
folet
mortem
afFerre
C L
1^2
S S I S
rem non
Optima
effe
tomata feorfim
aphorifmis
Sic
cum
principiis
mox
&c
debeant adfcribi
qiiaenam ex
illis
eft
)
Boahaave
fecutus eft
fuis
in
relative
pulfus
methodus ea
cognofcenda &
therapeiae
calor
quid
PU-
ut In phlegmone.
eorumque fymp,
medicanda exhibet , qualem ferme in
quos itaque nte cog iJtos fiipponimus.
quae vitia fimplicia
fitis
ea
cuinam
principiis
1.
naufea
caufae
diverfis
dolor
figiUatim
fint
tribui
capitis
laffitudo
fymptomata
prius iiitelligendum
ejurdem fymptomatis
libus
eft
concurrant
in
faftum videmus Dijfertation fur la caufe de La fieHis cognitis inquirenda eft horum lymptomatum
connexio , fucceffio , energia ; perfpiciendum eft quodnam urgeiitius feu
primitivum^ quodnam derivativum feu ab aliis dependens , atque auxilia urprimitivo contraria funt applicanda , quse eo meliora & magis
gentiori
febre
diftinguendum
ut
&
fpecifica
vitiis
fynocho putri infufum fennae materiem febrilem biliofam vifcidam expurgando prseftat , quia faburram fanguini infpiffando aptam detrahit , ftomachum ex hac faburra gravem , & naufeabundum liberat , fluidorum inteftinahum fecretlonem , adeoque uberiorem fanguinis depurationem promovet , hinc liberiorem facit in his vifceribus circuitum \ vermes fi adfint , enecat ; bilis excretionem adjuvat ; putrefadiones
Sc inde oriundos meteorifmos prsevertit , &c.
debellandis erunt aptiora. Sic in
illi
fuarum fumptu
naturse
parcimonise
pinfet
fubigat,
&
qua ut
expellat,
&
brevi terminandis
teries morbifica
fi
fubigitur
interefi:
vafa fanguifera
velocitatem
vel
crefcit
&
ut
cum magno
finis
intentus obtinetur
in apoplexia
intendere fimulque
viribus
vel pulfus
aut obftruuntur
&
fic
quam
ciim
circulatio-
adaufta
quam
eft
imo
refiftentia
vel
frequenti^ incrementum
major velocitas
ipfi
fanguini conciliatur
cum
minori
"
FEBRIUM
ininori vlrlum
difpendio
quod
T H E O R
accidit
WYis,
qui
A.
perterriti
27^
vel
exhaufti
funt.
Sic
&
veniunt,
151.
ideo pulfus
Si
dum nerveum
retinet
fit
&
non
fatis
diftribuit
terrore
percuflfa flui-
metum
auxilia moralia
dif-
tantum profunt.
cutientia
152. Si refiftentia circulationi oppofita hos conatus excitat , operae pretium eft , ut haec tollatur , atque in hunc finem diverfa funt auxilia prout
diverfa eft refiftentia : nam fi fanguis i^ cordi refiftat mole fua , feu
phlebotomia remedia funt. Si i^ vifcofitate ,
plethora, tunc abftinentia
ut aiunt , ficcitate peccet , nimiofque affriftus creet , diluentia
huvaforum inertiam fanmeftantia primas tenent. Si 3*^ propter moram
&
&
&
&
&
fcorbuto
putri
ut
in fphacelo
in
contralionem
antifeptica
vel
in
fynochis ; vemnata
purulentd
ut
provocet
ut
,
in phthifi
tunc
antiacria
cadaverosd,
moleftet 6c
ut in peftilentibus
&c
vafa vellicet
edulcorantia
vel cathartica
nata conveniunt.
5***
Si faburra
viis
fuppeditata
nunc folventia
cathartica,
&
1^3. Intereft
leretur
fecretio,
quoties
&
excretio
purulentae materiei
motivum
tia
fitudinem
tio
tur,
ria
fudor
nifi
eft
vel
obfcura
per
quadam
data
cola evacuatio
moleftia
quam
atque ea molef-
ut in
fpif-
atque in hoc cafu fubfequens perfpiravel puftularum , exanthematum eruptio febri mede-
vaforum anguftiam
diarrhc^a
novus
ex
puriilentia, fuppeditetur
moleftans.
ut
novum
di-
calorem febrilem promoveatur ; fic puerperis dilatanda funt vafa mammarum galaftophora , ut recens nato pabulum paretur ; glandulis impaftus humor eft folvendus , dentes extrorfum trudendi , vafa ad incrementum corporis funt explicanda , immutanda conftitutio , atque tunc febris naturae foli committenda.
155. Ex his autem fequitur illos errare , qui vel femper faburram pro
latetur colatorium
per
&
Tom.
I,
Mm
dicj
C L
274
dici
diftinguat
S S 1 S
quod
fagacltas elucet
,
xilia.
FcbriU.
Frigiis
Frigus
15:6.
impetu
in
Illa
autem proportionalis , i *^
duplicatae earum , qux
lant ,
intenfior eft , i "^ quo major eft refrigeratio ; 2" quo minus aftueta aut velocius calori fuccedens ; 3*^ quo fenfitiva facultas , feu fenfibilitas major.
citur
eft
&
2**
Quantitas partium
157.
avolat
quo corpora ambientia nobis frigidiora funt ; 2.'^ quo denfiora corpori
noftro applicata frigida ; 3 ^ qUo fsepius aufertur calida & halituofa , qu3e
nos ambit , atmofphsera ; verum ea non eft refrigerationis febrilis origo.
i*^
158. Tarditas particularum ignearum corpori inhserentium eo major evavirium fanguinem &: fluidum nerveum propellentium mii*^ quo radix
nor eft
Sic fi. fluidum nerveum &r fanguis quadruplo debilius promoveantur , duplo tardiias moventur particuls ignese ipfis confufas , unde frigus
quadruplo majus. 2^ Eadem tarditas crefcit in ratione fubdupUcata refifdit,
tentiae
fanguini
major
triplo
exfurgit
fluidoque
nerveo
moventur
atque ex his duobus
tardius
oppofitae
unde
particute
igneae
fi
&
fit
novies
frigus novies
eruendum
potiflimum
principiis
refiftentia
majus
eft
frigus
fpontaneum.
159. i^ Si morborum initio natura fluidum nerveum in artus parcius immittat , eo fine ut in motum organorum vitalium refervetur , decrefcit illius
in omnes artus
in cutim impetus , atque cum fluidum nerveum fit ipfaignea , quae motu fuo calorem conciliat partibus ,
met materies eleftrica
artus &; cutim refrigerari necefiiim eft , in ratione compofita ex duplicata
&
&
&
tarditatis,
ris fenfatio
fimpla quantitatis
febribus algidis
in
Si fanguis vel
obftru^iione
fum
&
eft
vifciditate
cum major
vafis
maxime
ubi
fanguis
cutaneis
&
qu2e eo gravior,
infolita.
nervei fupprefli
in intermittentium infultu
vel copia
aut
atque
fluidi
,
fit
fuit
minimis vafis
tarditas in
ut cutanea
tum
tum
quia
eum
,
vel
refrigerari necef-
adeoque
in
iilis
quae
afFridui
funt
tum
retardatus eft
perfentiri debet.
160.
corrugatio
Frigore
,
conftringi
digitorum
coarf^antur
F E B R I U M T H E O R I A.
m majori ratione decrefcit transfluxus fluidoTum
verum
proportionate conftrifta
licet
quia
275
per vaia
mi-
orificia
nimorum magis accedunt ad dimidium molecularum minimarum , quam orificia majorum , nec pofTunt paululum "decrefcere , quin diametrum minorem
unde obftiacquirant , quam eft ipfa globulorum tranaturorum diameter
patio ; cum itaque nervei tubuli omnium fint exiliflimi , atque textus rariflimi , transfluxum in illis praspediri , & calorem ex illis citius avolare con,
enim eo facilius h corpore quovis in vicina denfiora diffunquo major eft denfitatum difFerentia Hambcrgcr, dc frigorc morbifico ^
fequitur ; calor
ditur
XXX.
Medulla fpinalis eft origo nervorum pr^ecipuorum , qui ad corpoambitum diflreminantur ; qua proportione itaque in ipfis nervis retardatur fluidum nerveum , folidumque coarftatur , debent frigoriferse vibrationes
velut ab fpinali medulla
dorfo procedentes , perfentiri , tum maxim^
cum loci mutatione , vel auram frigidam aeger captat , vel atmofphaeram calidam ftragulis frigidis impertit , qua quidem fitus intra leftum mu161.
ris
&
tatione
fcci.
ita
conftringitur
16
aphor.
cutis
perfpiratio
ut
5 aph. 4 &c.
fcci.
maxime
cohibeatur
Ex hac nervorum
Sancior,
conftriiSlione ftu-
rinae fimilis.
ac in
fcilicet
funt
quentes
&
fumme
qui
debiles
aft
debiles
tremuli
in
artubus magis
Ea omnia phsenomena ex
cerebrum
fafta
fieri
exhaufti
in
motus
motus
inftituunt;
morulis interpolati
interaneis
ut corde
fre-
minus,
fubitaneo
&
mechanicam in vafis
quod nobis idea quadam terribili , aut ter-
rore
&
femiparalytici
calore in
164.
illis
inconcinni
commotis
accidit
fimplici
cujufdam
horrendi facinoris
&
horrefcimus.
165. Horror eft involuntaria , vix oculis confpicua , totius corporis fuccmlio, fenfu frigoris
conftri6lione maxillarum ftipata. Rigor vero dici-
&
tur
eadem
centia
fuccuflio paulo
major
cum artuum
rigef-
&
Mm
166, IUi
CL A S S
275
i66.
motus ab Intenfo
IUI
frigidiores
reapfe
tati
ut in
fint,
I L
I S
frlgorls
167. Hujus erethlfmi vis tanta eft , ut ftragulls onerofts , imo homlnlbus
per allquot horas cohiberi non poflit fubfultus , adeo,
que mufculos artuum ut
maxiUarum convelli nuUum dublum eft ; fed
segro fuperlmpofitis
&
el?icere
debet.
Scopus naturse
168.
inftltuendo
in
elafticitatis
motus
vibratorius
perficiat
feu
fcilicet
a cruditatibus ut plurimum
aufto
&
in
infpIfTata
mdre
adoriantur
;
iic
inens excitant
Quo
tales
febricula
vldetur
clrculatloni
efTe
recuperent
Infpiffatio
unde
,
fit
nullo
&
oppofita
quod
artuum
ut
hujus
flulda
calore ad-
motus febriles
nec tre-
frlgore
utplurlmum trltseophy^e , quae fine frlgore exira , vel gaudium , vel exercitium vehe-
funt
,
is
poteft exfequi,
ut repagula
acerbantur
rlgore
non
quam
frigus praecedit, eo major proportionate fequitur cavigeant , frigoris , adeoque infpIfTationis vehenatur^
lor , quia ,
febrills vehementla ,
conatus
debet
unde calor ; imo
refpondere
mentise
majorls
calorls
funt
eo
capacla
funt
corpora
,
denfiora
docent Phyquo
,
eo , data fufficienti
fici , adeoque partes quo magls frigore funt denfatae ,
169.
intenfius
vires
fi
vi
intenfiorem
tunc
ut
enlm
rum
minuenda
natur^e opltulemur,
infplfratio
Minultur fluldorum
eft
fi
auxlllis- externis
&
internis ; externa
corpora calida cuti , pedlbus , manibufque admota ; lintea hic
qula cuti arftius undique clrcumvolvuntur ; interna funt potus
prseftant ,
calidi, diluentes, affatim blbendl, nlfi obftaret naufea in tertlanls frequens,
171.
infpifiratlo
auxiiia funt
juvanda
&
non
folllcitanda.
171.
fplrltuofis
cardiacis
aromatlcls
qux
dicatur
eft.
Calor
F E B R
T H E O R
A.
277
Calor Febrllis,
&
&
dato fpatio
in
quantitate
cum
'denfitas corporis;
&
calor
ut norunt Phyfici.
&
maxima
Caloris
porum
&
denfitati
proprietas
eft
eorum
atque
reciproce,
duritiei
expancor-
eft
direfte propor-
calori
tionalis.
potulenta,
vel
efculenta,
falita
partibus
piperata,
&
&
tione denfitatis
ejufdem
gidus
dae
ita
gravitatis
ut fluida
fpecificae
tum
folidaque
aequaliter
moilia
caleant
tum
offea
ne cute excepta
fi
fi
aer
fint
fri-
&
Laxantur
aliquatenus rarefcunt parres omnes folifluidaeque una circiter ducentefima parre , proindeque augmentum voarceatur.
i*^
artubus
integris
40""^
caloris
rite
non
non fuperante
4^
fuboritur
fi
poteft
menfuratis.
fluxilior
Si
tadu
diftin^^^ui
poteft
Glutinofus quivis
"^^
evadit
nifi fucceflTu
tantiim adasquet
&
voluptas
tamen cognofci
humor a gradu
temporis uberius
fenfus
facilitas
anxietatis
&
motiis acce=
dunt.
177.
licet
CoroLLAriA phmomeni
hunc frigidum
ftatuant
primi.
Scholaftici
Si
tumor
alicubi
ille
fit
fcirrhus vifceris
in ratione
fijae
denfita-
&
tls
&
Mm
CLASSISII.
278
malia immlffis
gradum
hoc
&
calor
ille
affurgit.
circiter
fecundi,
i^ Omnes fibrse, tum longitutum circulares , elongantur , qux frigore & fervore decurtantur ;
adeoque omnes feftiones tranfverfae vaforum &c receptaculorum crefcunt
CoROLLAR. phcenomeni
178.
dinales
&
proportionaliter.
i^
data
eadem
motrice
Hoc
determinare
orificiorum
orificii
tum
vi
fumma
trunci
velocitas
fit
jam vero calore evadat 19, quod maximum eft incremenin trunco ante calorem adauftum efl ad velocitatem adauftam
19 ad 10: verum fi crefcant fibrse circulares una lo^ parte fuae longitudinis,
vix una centefima crefcunt feftiones feu orificia ; ergo
velocitates in truncis.
3*^ Omnes pori
liberiora
debent
ofcula
humores fuos paulo
vaforum
omnia
uberius excipere ; ergo perfpiratio cutanea major , cutis mollior, laxior, capilli
minus ftrifti , magis demifli
omnes artus paulo magis turgidi. 4 Globuli
rubri fanguinis , qui vafa fuse diametro congrua tantum fubire pofTunt , jam
magis patula
lymphae recipiendse prius apta fubibunt, unde rubedo faciei ,
cutis totius ; fed arterix fenfibiles pari ratione debent intumefcere
ex eo quod laxiores faftae minus refiftent fanguinis prefiiioni , hinc pulfus
in ore, decrefcent
paulo major. 5^ Secretiones quse fiunt in renibus
in calore febrili, quia liquida per vim adhsefionis vafculorum lateralium fecernenda , quando vis adhaefionis impetum circulationis valde remifiTum fuperat , ut patet ex Theoria Hambergeriana.
179. COROLLAR. phcenomeni tertii. Sanguis eo magis folvitur ,
fluxilis evadit , quo magis recedit a frigore congelante , &: a fervore coagulante , ut multiplici experimento compertum habeo
fanguis itaque calore febrili circa 33111 gradum conftituto maxime folvitur , adeoque ejus
caloris ope materiae tenaces , vifcidae , quse prius hserebant in vafis , eaque
obturabant , fluxilitatem fuam recuperant , unde a linteis , lateribufque calidis parti dolenti admotis dolores a frigore orti difcutiuntur.
ut
&
&
&
&
&
Serum
elafticum
calore
fanguinis
refolvitur
igne ;
eft
expanfibile
quo major
de
fluidum halituofum
cydopedie ; atque in
gravitatis
in
cum
calidus
&
cum
humidus
frigidulus
&
ficcus
ratione
seftate
;
par-
quo
eo majorem halitus
alkali
fixum plus humldi ex aere attrahit quo ficcius eft ; hinc liquet quanti momenti fit ad perfpiratlonem augendam ,
fudorem abftergendum ficcls
lintels uti,
ab humidis veftimentis cavere,
Sudoficclor eft
&
&
Sudore
fuginofi
nis ,
cui
in
declinatione
caloris
excrementitii
depurato
ah
ut
T H E O R
foetidi
adhaerent
A.
279
itaque
iixivium fangui-
ab hac
a fuppreffii perfpiratione
febris
morbus
ferum enim
maxime
cum
oborto
febrilis
folvitur
&
seger
falfedi-
ortum du-
cum fomno
ac
fa-
Auxilia in calore
,
fanguine
fic
nitate redit in
inducit
fsepe
partes falinse
fcilicet
ne moleftabatur natura
cit
F E B R
febrili
ipfa natura
moderato
indicantur
fcilicet
nec anxietates
flragulorum detraftio
&
potus
Gradus caloris qui fuftinetur cum euphoria , & fine exortu novi
fymptomatis , videtur utilis ad materiae morbificse refolutionem , colatoriocutis didudionem ; unde fit ut eo fedato fiat urinse crafrum renum
fudoris copiofior fecretio, dolorum imminutio , febris deferveffioris
frigidus.
&
&
centia.
Verum
, anxietates ,
aliaque fymfignum eft , vel nimiam effe fibrarum tenfionem , nivifcofitatem , aut demum naturse conatus
miamve fanguinis acrimoniam
moderandos
effe ; auxilia vero etiam natura
adeoque
validos
,
effe nimium
commonftrat , fcilicet phlebotomiam , ventilationem , 6c potum frigidulum.
fi
ptomata molefta
&
Cum
enim
res, uterum
fi
profufiores
moderatam
aliaque colatoria
fuerint
Sc
fi
opus
ars
fit ,
illseque
raro
accidit
ut
poft
vafis
hsemorrhagiae periculo
nonvacent,
Non
.*
maxime
phlebotomiam
priores
ft
,
phlebotomise e brachio
cephalalgia adfuerit.
fi
faburra in primis
vils
tur-
geat, seger vel vomituriat, vel alvum ubertim deponat, adeoque fi faburfuflicienter depletis vafis,
ra adfuerit , Medicus naturae opitulari debet ,
&
&
&
&
&
&
poffet exfufcitare ; in
Sydmham nihll prseftantlus exiftimaipfis variolis
bat ad reftinguendum calorem febriiem , quam fi aeger bls in die in lefto
federet, &c fic lumbos continuo decubitu urentes hac ventilatione paululum
refri^
CLASSISII.
x8o
quod
in febribus
&
acceffus
dum 94
87,
in
celeri
&
fuit
infragra-
thermometri Fahrenheitiani.
CLAS-
J^
\j
^ ^
'^'
^ ^
l8i
^ ^ ^ ^
"^
^^
^ ^
^'
CLASSIS SECUNDA.
FE B R E
S.
ORDO PRIMUS.
F
E B R E
ScholalHcis Cominentes
'
C O N T
N U
M^
&
Boerhave
Cojitinuce
Prafticis
Continentes StAhlio
Junc-
CH
A RACTER
cum frigore in
&
femper
Concurrunt
Clajjis.
infultu
fervore
quam
magnltudo
pulfiis
decurfu
in
madore
&
1.
2,
frequentia
in declinatlone
exfpedandum.
Characlef
acerbatione
Ordinls.
partiali ,
Hienfe revertens
Proinde
Impetus
&:
line
febrilis
acce/Tu
ad ufque finem
frigore
nOn
fsepius
quam
pluries
aegritudinis perfeverat.
licet
i^ quolibet menfe circlter revertantur,
,
unde ab erratlca difcrepant ; licet ^S increfcunt ab
mitio ufque ad ftatum more aliorum morborum, fed femel tantiim ; cum
exacerbamium uti intermittentium plurles ,
fine caufa evidenti revertatur
ut
contlnuae
ephemera menftrua
funt
,
&
&: acceiTibus
partialibus
lt divlfio
febrilis
'
&
Nn
impetus
fa6litia
paracmafticas;
,
omnibus
C L
282
nibus
enlm
cant
atque
febribus
commune
&
incremento
in
S S I S
eft
ftatu
Incipiunt a laflitudine
Hijloria.
&
11.
rymptomata decreP
declinatione
in
majora
fint.
gravitate
capitis
frigore
nulla exacerbatio
fudor
Symptomata
demum
in funciionibus animalibus.
appetitum.
nofae in capite
artuum
localis
a caufa evidenti
horrore
fed
decubitu affiduo
declinante
morbo mador
lenfum
nifi
Senfus
cephalalgia
lingu^e
Appctitus
pravus fapor in
difficilis ,
motum liberum ,
corpore , gravitatis vertigiore , anofmia fsepe. Motus
Tales vocant
in toto
laffitudinis
vacillans
dein
decubitus
fupinus
vel
horizontalis.
&
&
frigore exilis
quens
in
intermittens
intercadens
declinatione mollis
frequens
in calore
plenus
fre-
undofus.
In excretionibus. Saliva pauca , mucofa ; mucus linguae, gingivarum, labiorum cinereus, luteus , quandoque nigrefcensi urina in decurfu morbi calidior
quid^e
turbida
flavs
mador
fsepe
cutis
foetidse
ac fudor in deciinatione
dejeftiones alvi
li-
In qualitatibus. Infultus
utplurimum fine tremula artuum fuccuffione ; dein calor aifiduus
,
fere uniformis , nifi major in ftatu ; mollities cutis in declinatione.
Illi
Charafteres generum a Galenicis traditi , funt deceptivi.
fiquidem
efTentiales febrium differentias rep.etebant a fubjelo caloris morbofi cui fedem pr^ebebant fpiritus , unde ephemera ; partes folidae , unde heciica ; fluidse , unde humoralis febris exfurgebat.
Rurfus omnis humoralis oriebatur a
'^MXKt^mt fan^uinis y unde fynocha
fynochus; bilis^ unde tritseophya, caufus,
tertiana ; pituittz , unde caufus ; a pituita falfa , epialos ; ab acida , quotidiana ;
amphimerina ab infipida ; melancholid , unde quartana &: tetartoHucherus de fcbriphya ; bilis & pitiiitco, fimul unde heraitrif^eus , &c
hus.
Sed cum effentia febris foret calor, difFerenti^e ab effentia petitae , feu
effentiaies debebant repeti a gradu caloris, non a fub|efto
ergo errabant
Galenici. Praererea calorem in diftinfta parte refidere putabant , cum calore
&
&
&
lor
tamen
flrante
&
fint
ea
fenfibus
principia
percipit
charai^eres
iUi
caufam quaterius
fub fenfus
talera ?
tuitam
&
tuitara
FEBRES CONTINU^.
acceflus quotidlanos
Non
minus
eft
& fymptomaticas
iftas
nervorum diflra^lionem
funt deceptivi.
283
in
ejfcntla"
morbi effeftus ;
quoniam febris juxta
alterius
i*^
illa
veri
vitia
morbi
fint
illas ,
ipfos
,
vei
feu
cum
tum
eft
ulcus ,
tum
fieri
enim
febris
poteft
ut vel
com-
ideoque hypothetica,
fuppurationem praecedat f^epiflime
eft illa divifio fundamentis mutabilibus innixa.
Nec paucioribus erroribus obnoxia eft divifio febrium in humorales Sc
non humorales ; illas vocant , qu3e a fluidorum vitio ortum ducunt ; iftas ,
<ju3e a folo folidorum vitio oriuntur , ac foventur; verum i illa divifio
innititur principio hypothetico
in fenfus nequaquam incurrenti ; qu36 a
putredine
malignitate humorum produci putantur, a fpina tendinibus infixa fieri poffe oftendit Helmontius : homini faniffimo frangatur cranium ,
allico fopor , bilis vomitus , dein febris , meteorifmus , lingua fordida , aliaque figna febris putris aut maligna: accedunt : dentes fortius in infanti
progerminent , inde febris , fpafmi , vomitus , naufese , ruftus , diarrhoea ,
feces virides , flavs , putres , quae omnia erumpentibus dentibus , fefta gingiva ceiTant. Anne a fluidis, an a folidis ea pendent ? quandonam feor^m laboravere folida a fluidis ? Anne ex hypotheticis principiis pendere debet febrium divifio
hifforia? i^ Ex eo quod fit abfceffus, fiffula , ulcus,
maxim^ in parte dolente , ut extremo digito , anne febris exfurgens folidis
tantum debet tribui? num fanguis inflamraatus , pus acre, ichor ulceris nihil ad febrim concurrunt ? quo jure humoralem , quas fit a bile , non humoralem , qus a pure fovetur , non appellaveris ? cum Antiqui has omnes , excepta Ephemera
Helica , humorales 5c putridas nuncuparent, Si
quis ad haec dicat , fic voluiffe patres , idem eft ac fi diceret
ananet
&
febris
proinde erronea
&
&
&
&
Sic volo
Jic
jubeo
Jit
Sed fi alios ad confentiendum cogere velit , is tyrannis pejor eft , obfervante Galeno ; illi enim fa6la quidem , non vero animi fenfa cogere ,
auftoritate fua determinare fufcipiebant ; atque illis regulis regerendum ^ft y
&
gnati
ratione
debent
ducendum
effe.
n 1
Ve,
L A S S IS
'C
i4
Dc
circulatloni
Obices
feris
febribus
injicias
fundas
five
hinc
in
exfurgit
febris
alkalina
cum BagUvi
ftimulantes in
vafis
fangui-
aromatica
verbo
Wepfer.
acria
cicut.
quaevis
five aciculam
vivorum animalium
tendinibus
materles
Si acida
-x'^
fanguiduftus immittas
nibus
vel
^zy
aquat. pag.
Cominuarunu
Principiis
oppofitl
11.
Infigas
exfurgit continua.
febris
Verum caufam
monuimus
febris
effe6i;ricem
docet enim
accelerando in majori ratlone , quam materia febrills retardando. Slt dlinidia pars fanguiduftuum obfl:ru6la , cordlfque vis eadem remaneat , jam
dimidio minor fanguinls copia ex arteriis In venas , ex venis In cor , ex
corde
arterias
in
hydrauhcls
transfunditur
perftat
orlficils velocltas
D.
Pittot des
eadem etenlm
quae femper
Pompes
eft
Mem,
in extremis arterlolarura
vlrium motricium radlx ex
ut
VAcad. /yji.
dc
compofita
duplo minore ,
eft
princip. j.
)
orlficiorum
&
velocitate
transfluens
quod
probandum,
&
ciebantur
orlficlo
deficit
prseclse
penfat
auda
fluet
fus vel
major
vel
velocitas
quantum
in
adeoque tantumdem
ftatu
fano
frequentior
trans-
fcillcet
ftulos
columnarum fanguinls adeoque ciim conftat, vel concedltur oblicet pulfus nec
efife ukimos fanguidu^^us , ut in malignis febrlbus ,
major
nec frequentior
colllfione
bium
Si
fit
foHto
vires cordis
effe
fofito
majores haud^du-
eft.
vero
Ufdem
pofitis ,
pulfus
in
ftatu
fano
fllb
FEBRES C0'N*TINU^.
eadem
fub
frequentia fuperveniat
quoniam
^285
fanguinis
velocitas
ma-
pulsus
major exfurgit , adeoque vis cordi appUcata quadruplo major eft folito ; fed eam priiis quadruplam evicimus ; ergo
fexdecuplam , feu quadruplx quadruplam evafiffe confequens efl:.
Boerhaave febrem ex fanguinis velocitate
Qui concedunt itaque Bonukoe
menfurandam elTe illi fateantur necelTe eft.quod, datis obftru6tionibus, febris cum pulfu quoad magnitudinem
frequentiam fano pofTit confiflere ; atque auda tantum magnitudine , febris major exifcat.
Verum fi fub iis circumftantiis obflruftionum , non folum magnitudo , fe^
etiam pulfuum numerus duplo majores evadant , quoniam velocitas fanguinis fub eadem pulsus magnitudine , numero pulfuum intra datum tempus ,
feu frequentice eft proportionalis , atque eft femper ut radix virium , cum
velocitas ex hoc folo capite duplo major fit , vim ex hoc folo nomine quadruplam , adeoque junftim cum magnitudine fexageftes 6c quater folita majorem evaftfte neceftum eft. Illud autem ePc caufa febris quod fecum importat neceftTario febris fymptomata pathognomonica ; verum vis cordis adaufta
in majori ratione quam vires artuum voliintati fubditorum , fecum importat
gnitudini refpondet
velocitas duplo
&
'
&
pulfus crebros
de
fit
vel
magnos
detrahat
fiui.ium
invitis
obftru6lionibus
nerveum ab artubus
que fymptomata
eft dubium.
febrilia
COROLLARIUM
tantum adaufto
minutae
vel firmos
I.
fponte fluunt
eam
ergo
modo tamen
vires
atque exin-
efTe
cum
mufculorum
Hbertati fubditis
caufam
febris
nuUum
libere
movendorum
fint
im-
CoROLLAR. 2. Febris poteft confiftere cum pulfu quoad magnitudinem tanmodo vires mufculares in minori ratione lint adaudse , aut ab,
tum adaudo
CoROLL.
ut
3.
cum
pulfu
&
majorl
[Sc frequentiori
CoROLL.
confiftere poteft cum vl pulsus fanam non excedenquod ex magnitudine deficit, frequentia penfat , aut quod ex
frequenti^ deficit , magnitudo vindicat , modo tamen vires artuum fint abte
folute
4, Febris
ciam
ut
minores.
COROLL.
modo tamen
tseophya
5,
vires
lipyria
artuum
in majori
cum
vi pulfus infra
ratione decreverint
fanam
ut
conftituta,;
accidit
tri
in
aliifque malignis,
ut in ira
&
n 3
curfu
veloci
fe
briiB
C L
iS^
S S
1.
brlm adeffe nemo pronunclat ; 6c fi parlter vis pulfus decrercat qlioad ma-f
gnitudinem in eadem ratione qua decrefcunt vires artuum , ut in extremo
mortis agone , ibi non febrem , fed tantiam frequentiam a debilitate ortam
novimus.
CoROLL. 8. In omni febre debet adeffe notabilis virium abfumptio , feu
fimul caufse noxix intenconatus facultatis vitalis hujus facultatis viribus
&
proportionalis
fitati
atque
conatus
ille
febris
eflentiam 5c
veram ideam
abfolvit.
Febrilis conatus
funt
'
les
&
hujus
motum
&
retardant
corporis gravitate
confuetl faftidio
parvo, raro
laflitudine, pulfu
ut patet ex
insequali
capitis
&
cibi
&
exercitii
adoritur.
plenam apyrexiam
febris
&
,
praeterea in exaceraliis
veftigia
vero remittit
relegit
deinceps
recedit.
fuis
caufis proportionales
cipium
eft
horis
ante infultum
nemo bona
fide
adefl^e
maxime
negare poteft
cum
poft
ea
paroxyfmum
&
tamen
atqui
vafa ingurgitantur,
Verum
infarfta funt,
.efle
major vel
infard^a pau-
acceflum minus
continusc
6c poft acceflum intermittentis plures alios illaturae nulla omnino eft ; ergo
data caufa vel majori vel minori , nuUus tamen effe6lus daretur , quod eft
abfurdura.
&
lls
adeflfe
eft
eft.
illico
,
nulla
quantitas
quidem dlmidium producat , feu pronuntiandum eft effeftus fuis caufis non effe proportionales , feu quod eodem recldit , ex minimis caufis , imo nullis , effe<^us maximos inferrl poffe.
F E B R E
fe
adeoque
dum
dari
effeflus
N U ^.
partes
fine
287
caufa^ quod
abfur-
eft.
pancreate
Jin
C O N T
aut efFeftuum
hepate
mefenterio
&c
dari vel
mallam
febrilis
in
ventriculo
materise
vel
quam
fo-
mitcm vocant , atque ex hoc receptaculo , vel continuo vel per vices interpolatas , fermentum illud invifcans in fanguinem refundi , unde febris contiHiia vel interpolata.
Verum quo genio , quo mechanifmo nunc continuo , nunc per vices
tantum haec transfundatur materies nemo dixerit ; femel autem hoc infufo
fermento , cur ftatutis horis exhauriatur fomes fuo tempore redintegranfuccum
dus ? quare iteratis catharticis, emeticis , jufculis diluentibus , bilem
pancreaticum , primas vias funditus everrentibus , febres intermittentes pertinaciores evadant , docente Sydenham , licet fomes ille expurgatus fuerit ?
cur ab animi pathemate recurrant fopitsc febres ? cur a gravi nuncio , a nego,
fuperveniente
tio inopinato
fclopeti explofione
fomitem
lus
accelTus
pone aures
ruilici
vel
retardetur
acceffus
vel auferatur
removeant
cur a
difputo
fit
&
&
terici.
Cordis contra6tio
tantummodo
debetur vi
tum
cordis
{e.d
fluidi
cardiacos
fanguis
poteft.
contrafto corde
adeoque
effeftus eft
ille
influit
influxus,
immifti
,
adeo-
in tex-
non vero
caufa contraftionis.
Jam
vis
nervei
fiuidi
vel
praeeft.
nerveum promoveant
illx
arterias immifTi
&
qui
ut agat cor
Neque
5,
5,
eft.
5,
ait
^,
Verum
vires
&
'GTificia fint
vix
tert-ia
pars
orificii
aortse
viriwm cordis
fanguini
C L
288
I L
S S I S
&
itaque fanguinis
ferme
influxus
rum
irrigandse
eft
fanguinis influxus
tendit
&
^ya iHius
eft
ut moles
qui in cerebrum
verum
&
exfurgit ex velocitate
cerebeilum pervadentis
fint
illius
in
minor toto
adeoque
vis
ergo
vis
qui
nam
fanguinis
toti
fanguini imprefta-
quam
fluidum nerveum
vim
ad 57 , feu 57125 minor. Tota illa vis fluidi nervei cerebelli incontrahendum , quoniam cor nec ulla machina majorem virn
poteft habere , nec effe6i:um praeftare quam eft vis motoris ipfi applicata,
fluidum nerveum non poteft cordi impertire majorem vim quarn ^^am parrere
ut
fluat in cor
tem
ejus
qua cor
in
antecedenti
contraftione indiguit
ergo
fl
fl.uido
arterias
&
Idem
alia
fanguls ea velocitate
flult
ex cor-
quovis fecundo viginti pedes horizontaliter percurrere ( ^^maji. p. ^oo, n^. 40. ) per orificlum aortse 97 lineas amplum ; ut autem
fluidum nerveum ventriculum finiftrum cordis contrahat , necefTum eft ut
de
ut
faltem
poflfet
eamdem vim
principiis Hydraulicis
fe
ciis
mutuo
&:
habeat
&
sequilibrant in
quam
fanguinis
corde
emiffi
denfitatibus fluidorum
funt ut fafta
adeoque
fi
columna, ex
enim quge
vires
ex duplicata velocitate
fupponamus
eamdem
oriii-
fangulni
&
&
&
&
C O N T
F E B R E S
adeoque
fe
di
millionies
major
lies
verum
ex duplicata
unum
fint
[flui -
ab altero vindicatur
nervei
fluidi
mil-
&
licet
fit ,
velocitatis
&
&
Neotericos
fufficiant adverfus
inter
vis
velocitatis
minor
denfitates
fi
concipere
denfitatis
diverfae
fluidis
28^
iE.
fanguine
ipfo
millionefies
N U
motum
velociorem
ciim velocitates impreffse ab eadera vi
preflione
in ipfius
vis
&
hsec didla
fupponamus
, morbos mechanice ex-
fanguinis sequales
plicare fufcipiunt.
&
Febres
Hominum
obfervat,
on
quibufdam
Vephimere
Arabibus
febris
inflativa
Effimera
Gilberti
Italis
Anglici
courbature,
Genus
Characier.
of mortality.
the bills
Ephemera.
I.
cum
vel
morborum ex Sydenhamo,
partes
tertiae
,
eft febris
quod
continuae
citra
te ceflfare confuevit.
Symptomata
diluculum
in funciionibus animalibus
nulla
In funciionibus
frequens
tio
lituofus
fudor
efl:
qualitatibus
ab
infultu
vitalibus
pulfant
Cura
potiflimum
aft
expeditus
fine rigore
&
In
unde
Rubet to-
horrore invadit
turgefcentia
Ha-
vix mutata.
refpira-
excretionibus
urina
ante
jacet xger,
frequcns
In
arteriis,
morbo
declinante
aliquali frigore
Ordo fymptomatum,
Prseludiifm
utplurimum adfuere
protinus aeque
magnus
fit
nuUum
ut error in
miti
liber
fspius
dolet caput
illico
unde
febris
infla-
dida.
tiva
ticae
Pulfus plenus
rubeolse difl:inguitur.
tum corpus
Infultus fubitaneus
ingefl:is , applicatis ,
horrore
ac in vigore
fomnolentia
cum
&c.
fed fubitaneus
pulsus frequentia
, ita
ut
modicl , calore
ilatus
fine
quseque
labore
unius
alteriufve
ba
cefTuram
diei
motum
poflunt
fanguinis retardare
folvi ,
adeoque eam
morbificae
fine
magno
mora profiigat.
Sauvaes Nofolo^a Methodica, Tom, L
quam
va-
vel eliminari
quae leviter
confuse perfentit
apparatu aggreditur ,
,'
bellum
brevi &C
& fine
tur-<
fine
Dia-*
C L
290
omnem
Dlarlam
natura curat
raro
accerfitur
Medicus
illam
quam
curaffe
FEBRES
I L
S S I S
fola fere
utrum
futura fit fynocha , vel fynochus. Abftinentia a cibo, potus calidus aqueus,
cum quiete fufficlunt.
I, Ephiimra pUthoricci ; Ephzmera ex opilatiom , ex vino , ex fupprefsd
perfpirationc
ex
cibis calidis ,
Aucftorum. B.
Principia. Plethora
)or intra
quam
favent
per
quiie
gefi:a
fucculentior.
inflativa
&
In-
clbo
cibi
Ingefta funt
tamen
efculenta
conditi
ita
,
dellcatius parata
fercula
lauta
in
ut
gulam
irritent
&
facilius
fe
potu-
fanguuiem tranfeunt , &: cum grata ac fermenjucundlus Ingeruntur , unde frequentiores funt excefifus
in
coplofius aiTumuntur
quia
in
cupedix
pueris
eft
ifta
potu
i6. Diaria
tata ea copiofius
in
pag.
II.
qualitas ingeftorum
:
T,
ratlone
eil In
verfa excretorum
lenta
Avlcennse
nifi
plethorae
pariter
jorl ratione.
Verum
ta vel
feminls
alvi
ri
purls
egerenda
,
alia
funt
afioieta
vel inafiTueta
Ichoris
ex fontanellis
i^ in
retinetur
alvum
ejicltur
fic
In
perfplrationis
ulcerlbus
ratione
qux
via
urinss
ut
ut
materias
e2^Q(-
fudorls
podicls
efHuxus
fiftulls
quantitatis
ute-
phlebotomix
egeri folltae
III. ) , plethora a cohibita perfpiratlone cutanea totles eil: major quam quas
a conilipatione alvi potefl exfurgere ; 2^ in ratione facilitatis qua fmaterles
fuppreila
fangulni remlfcetur
tius increfcit
quam ab
fic
urlna fuppreita
quia
aliquot
dles
requiruntur ut
flult
rationls hujus
fic
fuppreilionis ;
in
fi
3"
blduum fuppreifum
fit
venas
per
hypogailricas
quam
fi
fl:a-
ratione du=
,
duplo
per diem
ftetif-
ulcus
efHuxus.
&
jus
C O N T
N U ^. E
R a;
191
Quoniatn
tamen
jus tribus libris, fi de perfpiratione retenta qusedio fit.
intra no6lem ,
a fortiori intra nychthemerum poteft major quantitas perfpiratione evacuari ( Sanclor, feci, 111. Aph. i , lo , Gcf &c.) , non mirum fi
I
&
Ephemera
Homo
jejunus
no6lis
intra
fponte fanetur.
oftodecim
fpatium uncias
perfpirat
circiter
Homo
20.
buerat
fanus
ponderabit
bi gratia,
quolilDet
cibis utatur ;
fi
quam
109
mane
ergo
verum
unciis ;
quam
revertitur ad
altera
fi
tota ea
quae fere
fuerat pridie
poft paftum
ram ofto
i
6c
homo
vel
novem
pinguis
fimili
ambulatio
mile
eft
atque
proportionalis
his
fudorem
perfpiratio
femi
ho-
quieviftent
quam
fi
aeftate
non minus ac
adeoque verifi-
quam
in fanitate
eftet.
&
eft
intra
aeftate
fi
Ephemera pondus
ab
amittunt
quam
quievifl^et.
celer
faftum
uncias
ad
ad urinam ut 4 vel
perfpiratio eft
i.
5
Ab
ad
&
febris
erat
magna
deglutitio difficills
&
fine
praeludio
cephalalgia gravativa
praeter
magna ,
infomnium
febris
ca-
poft duas
&
minime poteram.
in hac
Numerus pulfationum mihi fano eft 72^ in minuto primo ,
febre mane erat 941",
vefpere 98*^. Calor aeris 17" grad. , calor vero
pedum meoram erat 35^ gr, thermom. Reaumurii, & paulo ultra; e vulte depellere
&
cum
cor pulfabat
196^
vicibus
duo minuta ,
numerus
numeri
Ephcmera naufeativa Avicennse, tom,
II,
p,
3.
ita
ut
refpi-
Ephemera, ex crapula^
o 2
CZJSSISI I.TEBKES
1^1
la
ex fatletatc
ex cacochylia
cruduate
Sennerti
Ephemerc d^indi"
gejlion. B.
&
debilitate
imminutionem propter
fenfus
jeftheftam, feu
vltia
nervorum
cerebri
ftu-
dium
moerorem
&
cochylise, feu
cruditas
fucci
phlogofi tentetur
experitur
obducentis
gaftrici
adiapneuftia
non
nec
irritetur
nimis
ut
ex
ventriculum;
cibis
eorum
ut
ftomachl
fcnfibilitas
moUioribus
qui
eamdem
durities,
fi
doleat
refiftentiam
fanus ex durloribus.
ac
fermentationem , vel ad putrefaftionem prona ; fa*fermentefcunt vegetabilia cruda, acida, ut fruftus horsel , acetaria,
vina recentia ;
cremores ex farinofis , panis mal^ fermentatus , placentx
cile
hinc ptyalifmus
acidi
xxxdins
dus in epigaftrio
naufea
morfus ventriculi
&c.
colicae
flatulentiae
pon"
coftis
fuperat
iftibus
Succi acres
fanat.
biliofi,
putres,
injucundi
urinas
unde
,
diapnoem , fudorem,
diarrhoeam exterminat.
&
&
&
&
facit
^,
aphor. 8,
E^hemera a
(alore
thernus ^
CONTINUiE. Ephemera.
ammochajid , balneo
dico
pervigilio
&c
ab ira
a fudorificis
furon
cardiacis
exercitio
vioUnto
Liquoribus ardentibus.
293
immo-
labore
B.
Calor
ratione
in
eft
&
&
dimentis
cardiacis
fudorificis
acribus.
Tenjio folidorum refpondet viribus contraftivis cordis , fimulque refiftenti^ fanguini transfluxuro per vafa minima adau(^3e, tono fibrarum vel nativo
Vdocitas
bribus
ut radix virium
efl:
laboribus
pathematis
animi pathemata
qux
curfu
cor
&cc
mufculofque
equitatione
adau<flo.
contrahunt in fe-
vociferatione
&:c
im-
penfarum.
fervidius.
lare
ac
lympham
fiuidioris avolatio,
infpiftare
refidui
unde
effelus
illius
caloris funt
irritatio
da-
tur Ephemerae.
Ab
niunt
infolatione cephalalgiae
quoties
frigus
coryzse quotidie
infolationi fuccedens
atgltatam cohibet.
Ephemera laciea Riverii ; Ephemera puerperarum , nutricum a laBis rra lacie fuppre^o la fiivrc de lait , le poil , vulgo arcouffel.
B.
Tertia circiter a partu die accedit aliquale frigus , vel a minima fitus i
lefto mutatione , totum corpus pervadens, identidem revertens cum gravitate ; mamnse fimul dolent , tument , dein ferum la<^is effundunt ; effluxus
5.
Jluxu
laftls
ab
axilla hinc
&
videtur procedere
inde
mam-
interdum
vel acini papillarum rubent, tenduntur , nigritumores , vulgo canegres nuncupant noftrates
non raro moles mammse in tumores taftu, non vifu , dignofcendos , paululum a preflione dolentes , fubdivlfa videtur ; atque ea fymptomata intri
duas , trefve dies uberiori la<5lis proventu , ac fudore copiofo , valde hali'-
deratius
cant
acute
tuofo
faepe
nutrices
quod
dolent
olido ,
grana,
hos
:
primiparis
tantum
Mammarum tumor ,
j|ue
coagulum referente
laftis
frigore fufcepto,
infeftant
fit
funt
.5
dolor
la<5l:is
lac
terminantur
&
identidenik
has tendrieres
tenfio
&
cxtera-'
OOJ
"
tU5.
C L
294
S S
IS
FEBRES
//.
&
&
In parte
vulnerata
contufa,
valide diftrada
vel
fanguis hseret,
effun-
ad eum autem dircutiendum , refolvCndum, promovendum , maxime fi grave pathema , qaod concurrit, huinfpiflationi anfam dederit ,
jus moras
vires cordis ex fympatbije legibus
excitantur, totaque refolutio intra paucos dies obtinetur , maxime fi phlebotomia , ut fieri affolet , in ufum vocetur, cum potu calido , diluente ,
vel ejus hber fluxus praepeditur;
ditur,
&
&
parti vulneratae
auxiliis
contufse propriis.
Ephemera fudatoria ; hydropyreton quibufdam ; fudorifcrus morbus BaHydronofus Forefti ; Sudor Anglicus Sennerti ; Ephemera Anglica
pejlilens R. Fortis ; Ephemera maligna Junckeri pag, 468; the fwcalin^ Jick^
neff Kn^is \ vulgo la fuette vqX fouette, A.
Symptomata. Summa virium proflratio , animi deliquia , anxietas , car7.
tavis ;
dialgia
Pulfus frequens
capitis dolor.
maxima
pertinax
aliquot
celer
inaequaiis
palpitatio
fuperftes.
cordls
Sudor per-
cum morbo
petuus
copiofus
utilis
Primum
Hijloria,
coepit
&
&
Taranta Philonium ,
Hiftor. medic. Frelnd pag. 163.
Puellae , quse catamenia pati incipiunt , fi vivldse , fanguinese
fibra tensa,
ingruunt
donatse fint
elaflica
febre
quovis menfe
levi
quando
Sc
fcilicet
fimulqne
catamenia
&
undique prefTum ,
reagentem indlcantibus ; ea vero omnia Intra unam aut alteram diem menftruis erumpentibus evanefcunt.
Vidit Valefcus de Taranta , Monfpel. ProfefTor , quem
trigefimo quoque die febris per 30 annos continuos adogicis
cephalalglcis
aliifque
affeftibus
fanguinem
riebatur.
o. Ephe-'.
C O N T
N U
^.
die
revertentem patiebatur
Maximus
Valcrius
/.
cap,
Lycofthen. de prodigiis
&: Plinius
8.
A,
295
lihr.
qua natus
ipfa
(qxxqx obiit
ut referunt
cap.
nat.
hijior.
pag.
Si,
Ephcmera hcemathydrotica
10.
tandem
a qua
de morbisj incurabillb.
Seidel.
&
Epidemica
truculenta fuit.
11. Ephimcra dichomcne , Deidier obferv. Confult. 14. tom, 2. Fcbris
dichomenCy feu m&nfrua duplcx. B. P.
Ephemera eft , quae decimo quinto quovis die revertitur ; hanc obfervavit lllufr. D, Gibtrt , DoB. Mcd. Monfp. ; m cafu D, Dcidicr dyfpnoea,
motus convuhlvi , fitis , urinae rubrse , pruritus ingens , frequentia pulsus ,
hypochondfii dextri intumefcentia quavis decima quintA die per tres menEphemeram dichomenen 8c fyphiliticam vidit C/. An'
revertebantur.
fes
&
Ohf
dri
p. 188.
Quoniam Ephemera
Praxis Ephcmcr&.
termiaari confuevit
valis
indicium
fanguineis reiidere
magnis
quam
arteriis
ex
;
intra
materiem
circulatio
in ultimis vafculis
ex aeflimatione
Kcillii
qui
ra-
ordinum numerat ; quoniam vero dohydraulica circulationem eo tardiorem effe in vafis , qu6
cet anatome
magis ea a corde recedunt , cum numerus ordinem ramificationum exprimens ipfam a corde diflantiam fere exprimat , verofimile efl materiem mor-
mificationes
arteriarum quadraginta
&
bificam
qu^
in
decimi ordinis
ramis
effe
decies
corde diflantiorem
quani
adeoque decies tardius , fi csetera paria fint , a languine expurgari poffe , cum ad hoc ut expurgetur neceffum ilt ut in fluentum ven^ cavse Sc aortae revertatur , quod ex hypothefi. decies tardius exin aorta
efl
fequetur
quam
quse per
arteriolas re^lo
tramite
circulatur.
fyflemate
circiter die
terminantur
pronum
dum
chronici
fedent in lymphaticis
omnium
vei fanguife-
materiam fuam in
;
quadragefima arteriarum divifione obtinere ,
breviflimos in prima , ficque
numerum dierum quos durare confueverunt morbi , refpondere numero divifionem vel ramificationum ordinem exprimenti
qu^ hypothefis non magnam fidem meretur , ufquequo res medics in majori luce conf^itutse eam
confirmarint ; fi hoc ita foret, materia morbifica Ephemeram inducens refi-
ris
venofis
erit
concludere
tardiflimos
&
deret in majoribus vafis , feu in cruore cujus motum aliquantulum retardamoleculee ejus forent voluminis
, atque ejus
quo vafa fecundi , ac a
ret
fortiori
ordinis
tertii
jauat?e forent
talis eft
nequaquam
fubire pofTent,
conditionis fanguis
ufquequo fubafla^ Sc
feu
atte-
globi
C L
1^6
purpurel copiofiores
offerunt
refiftunt
ipfi
etenim
fequatur Medicus,
jufculo
ficque
a calore
fitas
is
interdicere
ut uberior
frigido
exigit
non
fi
&c
ma
atque ut
non fudante corpore ,
funt interponendi
emolliens
fatis
,
,
fanguinis vifco-
procedat perfpi-
veronicsc
adian-
perfpiratio juvetur
inteftinalis
perfpiratio
fiat
fitis
cordi
quantum
intendenda debet praecaveri; imo
prseftat.
F E B R E S
molem majorem movendam
quia
adeoque muniis vitae obftant , &c ex lege fympalympham, ferumve refolvi, ut fanitas reftituatur;
I L
S S I S
illi
clyf-
injiciendum.
eft
frigido
more
folito
ne fimul
veftitus
vires
conclavi quiefcat
in
motu
mufculari
inutili
detrahat
&
ut eas
muniis vitalibus
refervet.
Si dolof capitls, artuumve notabilis fit , pulfufque vigor debito maexpertus tantum judicat , maxim^ vero fi febrem in alteram ,
quod
,
tertiamve diem prorogandam fore conjeflamus , tum phlebotomia e bra-
3^
jor
chio inftituenda
minuantur
in
eft
&
ut febris impetus
adultis
abfente fudore.
4^
Pr^emififa
phlebotomia
admifta diseta
&
gymnaftlca congruis
febris
diem vel intra quatriduum utplurimum terminatur fudore, vel heemorfubfequenti die ad detergendas primas vias ,
rhagia quod rarius
aut
intra
eft
afifuetis
6^
&
Ephemera extenfa
fi
propinandum
fuerit
horis matutinis
catharticum
eupeptis
cibls
mollibus
Quo
5
facilius
febris
&
prolixior
Jufcula funt
fervidior
indulgenda.
magls fanguineus
flo-
calefaciens
pridie
mia
horis matutinis
horis pomeridianis
inftituta fuerit
more
folito
fignis
repurgandus
eft
aut
eft.
prsefcrlbendum
cum
allatis
indicata
quod
calor major
febrllis
;
demum
fellcius
fuerlt
febre
fuccedet
,
fi
phleboto-
terminata
seger
C O N T
Iri
Ephemerd
per feptimanam
hora
vls
mos
eft
infarciatur
offis
N U ^. E
E.
lachci
circiter
nutrienda
eft
A.
297
quarta qua-
nec
jufculis
ut
incendatur
arcendura , quod (qtSm^ horro3^ ut via la<5li mammarum ferofo prseparetur, atque utut paucum tum al) alumno , ut rufticis folemne eft , tum
a mulierculis , tum a catellis , tum ope fyphonis exfugatur bls in die;i ficque
fecretionis libertas augeatur ; 4*^ ut ex parte mammarum omnis alia tollatur
refiftentia , linteis tepidis tegendo , oleo amygdalarum liniendo , molii goffypio obvolvendo ; 5*** abfente febre alumnus eft a matre lactandus , quo
i9
ris
accedente febre
frigus
la^le
6^ nona
citius
febre
&
&
&
facilius
eft
expurgatur
feliciiis
incommodo immunis
a lochiorum
puerpera leniter
die
circiter
meconium
ferofo 6c diluente
laftans mater
cautiffime
eft
purganda
dein
offis
atque
evadit
&
carnibus
paulatim affuefacienda.
In Ephemerd fudatorid prxter cautelas aflignatas scgri cardlalgise cardiacis
funt debellandae , ut aqua florum aurantiorum , cinnamomi hordeati , vino
tum
promo-
atque fudor
fudorificis
yendus.
1 1. Synocha , Synochus imputris Galeni libr. 2. de differ. febr. ; Synocha Gordon. Lil. cap. 5 de febre fanguinea ; Gilberti Angllci fol. 28
Septimanaria F. Plateri ClaiL Dolores ; Synochus Jimplex River. cap. 2
Continens non putrida Lommii pag. 2 ; Fehris continens feu Synocha Stahl
Cafuale minus , caf. 87 ; Synocha febris , continens catexochen dida , Juncker.Tab. 57; -^gri Septimani vocantur. La Synoque,
5,
Genus
Galen.
febris continuse
eft
de
Symptomata eadem
tota accedat
tam
quas in
diem
laffitudo
tuncque
ut
in
dolor
capitis
mentiora funt
Tom. II.
ephemera , eo
difcrimine
quod
eodem
,
guineus
ad acmen
cephalalgia
carebaria
lio ;
seger
vel
fomno
,
,
faciei
ProfefTori
illico
quar-
mufcularlum proftratio
prseterea
Stahlio
ut
,
,
fen-
in
rubor
puifiis
ftt
non
viriurn
febris
vel quintam
clinationem
quse ad
p. 272.
differ. fehr.
ft
calor
fomnus
corporis
altior
plethoricus
accidit Profeftbrl
ofan-
Wede-
),*
yel fudore.
&
nonnunquam
&
C L
S S I S
FEBRES
//.
vel
igneis partictilis
moram
in
&
&
minuit.
fitatem
Synocha
&
diuturnior
ephemera quanti^im eft vehementior
malo phyfico feu periculo proportionales fint naturge conatus , quoties ordinati funt , ut in hoc morbo ; quo febris vehementior
eft &: pertinacior , eo majori molimine atque longiori opus eft ut materies,
morbifica mutetur , adeoque eo magis nocere oeconomias animali ea materies
iimul
periculofior eft
ciim enim
cenfenda
Quo
eft.
periculofior eft
deficiant
vires
Synocha q^
lo^*
quod non
ephemera
a fynocho
flavedo
putri
fordities
quod
meant
tempora
pulfent
calefacientia
eo
6c
li
D.
quartum diem ; 2*
3 quod fymptomata
duratione
i''
&
quod
ultra
facies
magis rubeant
commota
exagitatus
vomitus
puifus velox ,
5tc
putredinis
:
ut
quod bre-
venae
magis tu-
rigore adoriatur.
fine notabifi
plethora
eft
naufea
oculique
quodque
figna
oris foetor
m,
plethorica
vius terminetur
,
Fr.
plethora
tollatur
fomnolentia.
Differt
Jinguae
ut
Avicenn. T. 2 pag. 43
Sy^
Synocha fanguinea Sennerti de febr. 1. 2 c.
Hoffmanni Obf. 3^; Synocha Jlmpkx Fr
fudor conftans
eft
plenus
Iio,
pag.
Fcbris fanguinis
febr.
dic foluta
HofFmanrti de febr.
DifFert ab
exigit
Synocha pUthorica
I.
feu
copiofior fanguis
exercitia
is-
perfpirationis
phlebotomise
afifuetae
^n
lib.
Ea
corripit graciles
dantes
&
ac
biliofos
&
fitis
febr.
f.
cap.
2 obf.
5.
Med.
A.
fanguine copiofo
&
pathematis
cibis
res.
Hoffmanni de
Differt a
tritseophya
^jH
NT
N U
iE.
S Y N o c H A.
I
299
Synocha putrida Sennerti.
A,
Licet calor in fynocha putri , fi cum aliis putridis conferatur , fit mi
tior , tamen fi cum fynocha plethorica comparetur , calor efl: acrior. Deinde in putrida urina eft rubra , craffa ac turbida , fine fedimento , cruda , aut
5'.
principio
pulfus praeterea ut in
aliis
funt
quam
in
Pulfus ut in
quens
Tan-
putridis.
&c, majora
non folum
aliis
insequaiis
&
efl
magnus
fed
&
vehemens,
celer, fre-
inordinatus.
j,
,5
4.
y^
gicus, media
3,
medam
55
univerfi
^j
j^
^^
jj
^j
jj
5j
3,
3j
33
,
multoque sefiu ,
faftum ut multi ex theatro febricitantes
poftmodum
febre
quae
invafit.
3efl:ate
ex quo
momento
Hijlor.
)
exierint
ac
folvebatur
&
ex hac
,3
,3
manini, "
plebs nitidior
ac vegetior
apparuerit.
Ra"
feptimanarum anno 1580 omnes fere Europse gentes affligebat , vix vigefimus hujus morbi expers erat prsefertim in Saxonia. In invafione omnes vires languebant , prsecordia gravitatem fentiebant , cor
prefEonem ,
palpitabat ; puhiis parvi , celeres
insequales erant ; caput
erat gtave ,
ingravefcente morbo ita segroti languebant ut tremerent
conciderent ; quidam vigilabant , alii profundiorem fomnum babebant; ex
liia
fpatio fex
&
&
&
&
&
&
continuus tamen
cum
&
&
&
rubore oculorum
&
tumore
urina
P p
primum
tenuis
mox
300
mox
C L
craffa;
S S I S
quarto
Synocha Jcorbiuica
6.
finiebatur
febris
FEBRES
narlbus fluebat
fanguls e
quo &C
rumpebat,
fed raro
allls
Lind.
A-.
39Vidi in puero
de
vel
nonum
Scorbuto
diem. Henifclyns.
Sydenham pag.
1756.
&
pro<5^algIae a marifcis
rheumatifml, nephral-
fimilibufque.
&
Cura
exigit
mulcere aptum
te
giflica.
dolor capitis
oculi inflamm.^tl,
hngua
nitida
continuo.
nulla faburrse
rse
&
vomendo
indicia
poft
fanas nitratas
ejeclt
ex naribus
qui in
finubus
annulis
tur
dlflinfti
defcripti a
autem mulier
omnino iidem
D. de tleaumur
prldie hujus
liunt,
irrequieti,
&
extlnxerat
&
Hifi.
agilts
hi
-hs
biijerat
Inf-icl.^s
aquam
vermiculi
f^ini
albi
fplriis
tom.
rivull
rubris
tres
&c
illicoi
llneas
lati^
vervecum reperlun-
finubus frontis
qui in
morbl
latitabant ,
frontls
&
corniculis
exi-^
CONTINUiE. Synochus.
Synocha
16.
miliaris',
Ludwig Comment. T.
3.
Synochus
III.
febrib.
301
des Sc.
1752,
de
Suctte.
tinue.
genus
ftft
fuevit
cum
conti^use,
febris
pulfus robore
qiiae
fanum
in
rante.
&
ephemera
DifFert ab
a fynocha,
atque
2.^
i^ quod
cum
diutius
crefcat;
quod
rlgore faepius
3*^
ma-
quod fecun-
finita
feptimana terminetur. A typho vix Initio difHnguimr ;
odore proprio , debilitate artuum minori ; robore pulfus ,
fanum fuperante ;
quoad frequentiam , plenitudinemque , multo majori
calore fanum excedente, ciim in typho calor, urina , pulfus fano iimiles ,
ac pulfus fsepe debilior ; hngua fordida quidem , fed non nigrefcente , nifi
da
tertiave
tamen
difFert
&
Ab
paucis fpeciebus.
in
mentia ,
Rarior
efl
homotona
eft
heftica differt
motu
velociori
fymptomatum vehe-
debilitate
per debilior,
initio
augmento
in
&
ftatu
unde
fortior,
nunquam
divifiones
illae
fem-
Veterum
inanes videntur.
Symptomata
nolentia
dehrlum
vel leve
laris difficills
iitu
in funciionibus ammalibus,
in
virium proftratio
horlzontah
lumborum
capitls
minus tamen
ventriculi gravamen
fuplno
,
quam
imo
In
typho.
cardialgias
Adde
dolores
vertlglnofam
ti-
&
&
&
&
cles
ita
diftinxerit
ut
nift
ex
prseconcepta
putredinis
&
mahgnitatis oplnlone
lefe^e dlfticiUimum
fit
Pp
rjaim
C L
302
S S I S
tam fupponat
F E B
I,
atque exinde
RE
&
cet
heftica
&
omnes
unde
omnes
continebat
duabus exceptis
illam
juxta
fpiritibus,
ipfos
febris
ephemera
iftam
putrida
folidis
erat
quf)
fcil-i-
exclaf-
omnes intermittentes
Veterum clafle gequod febrem putridam vocant, feu fynochum, un-
qux
febrium
quia
exceptis,
tribuebant
candefcentibus
fis
tantiim
exacerbantes
continuas.
Neoterici ex
Nos
quod
feponirnus
vatio docet,
&
fpecies
caufis
nequaquam
diftinguendas
Febrium quidem. fpecies omnes juxta phaenomenorum fuorum varie tatem in genera redigere, ac charafteres cujufque idiopathicos enucleare
55
res
55
fuifecerit
eft
at
&
nec
adfcribi
atitur
tur
I,
bris
; quod fi ita
omnes effent
eflfet ,
ut volunt Neoterici
remittentes
vel exacerbantes.
continua annorum
nem,
hxc
fpecies
^ vomituritione initio
&
diarrhoea verfus
fi-
&
C O N T
bi plenior &c frequentlor
N U ^.
efl: ,
adeoque
S Y N o c
quam in
fortior
fi
fanis
303
s,
fimulque ca-
Symptomata quidem
vicacior
diutius
afRigebat.
Procefus Curatorlus. Si seger junior vel fenior aut ab aliis morbis convalefcens fuerit , phlebotomia aut parca , aut nulla prsemittenda eft. Si vegetus fanguineufque
inftituenda
&
pro viribus
habiex iufculis
quarta quavis hora fumendis , ita tamen ut interponi poffint cremores fluifebrem jufcula intendant , ut in bidiffimi , horum loco fumendi. Si seftum
liofis accidit , potus lit decoftum hordei vel quid (imile.
Prsemifiis phiebotomiis feiicius fuccedit eineticum ex epigaftri gravitate
naufea , eardialgiis indicatum , quod adultis fit ex drachmis fex vini emetualibus
fit
illa
initio
vel ter
viftus
aegri
fit
&
,,
&
cum
oxymelitis fcillitici
fyrupi de fcabiofa , ana , drachmis quajejuno ftomacho , atque uno vel a:ltero ptifanse cyatho diluafumat
;
tur , necnon pofl quamlibet vomitionem copiofus ptifanae pulli vel aquse tepidse cyathus hauriatur
vel tartari flibiati grana tria aut quatuor in aquse
tepidse cyatho uno aut altero intra horse quadrant^em propinentur. In noftris regionibus minor dofis emetici fufficit , nifi tamen tCgri fint crafli , robufli
tici ,
tuor
milites
emetici
bajuli
in
atque in hoc cafu uncia una &: femis, vel uncise duse viai
fucceflive hauriuntur
cyathis
unde plenaria
mixti
interpofito
dorum
addita
manna
celebratur
horse
quadrante,
fuccedit vomitio.
fen-nae in
decofto tamarin-
cum
fyrupo papaveris albi turbam excitatam compefcit ; diebus intermediis clyfmata iaxantia repetenda , afl verfus decimam diem obfervandum , quiefcendum. Imminuitur ut plurimum febris , urinse coftae apparent , fudores
falubres accedunt ,
decima quarta febris recedit ; curam vero catharfis
&
abfolvit.
2. Synochus [udatoria.
fchris continua epidemica ann, i665 ad ^66^
Londini ^ Sydenham pag- 63. A.
vomituritiones adhuc
Dolor capitis intenfior quam in prima fpecie ,
immanes ; in plerifque diarrhcea , quse in prima fpecie ope emetici poterat
prsecaveri , in ifla provocabatur , nec tamen ceffabat vomituritio ; ficcitas externarum partium ; aft. prsemifTa phlebotomia fudor faciie fuperveniens fymptomata fublevabat , quocumque morbi tempore , quod in prima (pecie non
ante decimam quartam diem accidiffet ; fanguis fgepe pleuriticorum
rheu-
&
&
C L
304
S S I S
FEBRES
11.
Synochus
3.
&
capitis dolor
fitis
interim
rariffime
calor corporis
non
petechiae
fatis
manifefto indicio
fe
prodebant
quandoque albida
iicca
fudorificis &c
calidis
phreniticum accedebat
&
&
&
taiis forte affe(fl:us nomen dedit ^cbri vapag. 33 ubi vide curationem.
Curatio. Facillima methodus hujus fpeciei fanandae eft ,
i ^ phlebotomias
repetere , ut in morbo inflammatorio , etiam fi adfit diarrhoea ; z^. enema
peftoris oppreffione
Sydenhami
riolofdi
hsec
afthenia
Huxham
fingulis
portulacse
ladlucse
&
&
lidloTi
&
in segrltudine contumaclori.
colatoria educatur
ih dyfenteria
morblfica
edulcoretur
paregoricis
mlni^is
pultes avenacese
quae dyfenterlam
acris
j
efl
Indulgendum
hordeaceae
non
ita
excitafi^et
per
Infringantur ac
ne retineatur materies
clbo ; pro po-
tu vero cerevifia tenuis tepefafta. Afl celebrata femel aut bis catharfi
pul-
lorum carnlbus segros Interdlcere nil jubet tertia purgario , interpofito die ,
morbum abfolvlt ut plurlmum ; fi deln vires forent languidse , ut apud hyftericas, laudanum 6c aurse liberioris uluis, febre depulfa, conveaiunt. Hac
:
me-!
N U
C O N T
.E.
I
S Y N o c H iT s.
305
morbus nuUo negotio vldus recedebat. Carus hls febribus fuperveniens , o5 medicamenta fudorifica inopportune praefcripta , lethalis.
^. Synochus pleuridca ; Fcbris pUurhica Sydenham ann, '673. A.
Haec fpecies a6lu dum fcribo Monfpelii pandemica eft. Incepit sequinoftio
verno ,
initio Maii etiamnum perfeverat ; incipit d frigore notabili cum
Itlethodo
&
horrore
ma
laffitudine
feCpius
dextra,
qui
preflione
fed mitis
fub
tuffi
mam-
humida,
pauca exfpuitione fanguinis , fudatiunculis ; lingua eft alba in fervidiori setatemperamento delirium accedit , fecus minime ; fymptomata pleuritica
febris remapoft aliquot phlebotomias intra olo circiter dies recedunt ,
net ; in qua quidem calor quandoque crefcit ; fed nuUi funt paroxyfmi veri a
frigore incipientes. Febris ad 14"!", faepius ad iixim diem extenditur.
Curado. iEger jufculis quarta quaque hora vefcetur. Potus erit vel decoftum cichorii , vel infufum capiliorum veneris. Phiebotomia una vel altera prima die inftituetur ; faepius adultis quatuor vel fex neceffarise funt ;
poft fecundam tertiamve , id eft , circa tertium morbi diem purgabitur seger
grano uno , alterove tartari fticum mannse unciis duabus vel tribus ,
biati , in cyatho infufionis florum violce vel in foliorum cichorii deco^lo
vel duo cyathi purgantes una hora interpofita propinabuntur cum grano
mannae unciis duabus in quolibet
tartari ftibiati ,
hoc remedio quanlumbrici rejiciuntur
etiam in adultis
doque vomitus excitatur
deorfum
materies copiofs, fluxiles excernuntur ; die fequenti phlebotomia , fi utilis
collocatur ; aft alternis diebus ufque ad duodecimum
lit
ultra diem calicet tuflis ac fputum fanguinolentum , atque cruor
thartica repetuntur ,
multo magis in ulticrufta alba teftus diftuadere videantur , in primis
mis catharticis drachma una aut altera folliculorum aut foliorum fennae
additur infundenda , cujus infulio mannae unciis aliquot addita fcopum opti;
&
te
&
&
&
&
&
&
&
me
atringit.
denique fudores
&
crl-
morbus termi-
fic
natur.
Quomodo
dlfferat
Synochus ardms Riverii prax. lib. 17. fe6i:. 2. cap. i. pag. 304 ; Sy-^
2. de crifibus.
Fiivrc
nochus biHofa Galeni 2. de differ. febrium cap. 2.
continue 1^^ ^Jp^^^ , van Swieten Maladies des armees. A.
6.
&
Fit juxta
Tnilia
GaUnum
ardentium.
a bile putrefcente
in
majoribus vafis
Si
pars
&
&
calidior
eft
,
de fa-
quae
fla-
indolem ^emuiatur , reliquas parres fuperet , &: putredinem concipiat , Synochus bilio^a exoritur , ait Rivcrius. Una febris ardens , pcr^
git ilU pag. '^oS , a. principio ad finem , nnicam acceflionem habet , qus
53
etiam Synochus ardens nominatur , qux fit cum bilis
Synochus biliofa
putrefcens
v2e bilis
&
Difcrepat
qua
fcilicet
maxime
ardente
periodica
Riverii
in
Tom.
Haec
^o6
H^c
C L
S S I S
I L
F E B R E S
adolefcentes biliofos
calore fervido
continuo ,
aegrum divexans.
affidaa ac pervigilio
Curatio
eadem
verfabitur
per
fervore fanguinis
in
primos
contemperando
dies
potum
per
gna aquse copia dihiti , ita ut vix aciditas linguaiti feriat. Cathartica non , nifi
fedata febre , conveniunt , eaque antiphlogiftica ex tamarindis , caffia , floribus violarum , cum manna , fale polychrefto &c.
Maxime vero neceffarium eft ut aeger auram liberiorem refpiret , imo ut
aliquandiu, fi vires finant , e lefto furgat , faltem fupra ledum
cubet veftibus indutus , capite paulum elatiori , ut fervor fanguinis temperetur, ejufque ad caput impetus retundatur, Ciyfmata refrigerantia quotidie
repetita , nec non julapia ex aquis la^lucse , portulacse , fyrupo nymphae^e ,
quavis die
nym-
Sanguis
initio
bus phlebotomiis
ta ; errant ergo
indifcriminatim
&
ilH
folis
repetitis
cum
catharticis
mefentericis
curari
confundunt
volunt.
&
omnes
Mefentericse
qu3e
a multo putridae faburrse apparatu in primis viis foventur , cathartica quidem multa exigunt , fed ad amphimerinas pertinent ; putridse vero didae
inflammatorise funt,- unde juxta
Vetejibus magis
cap.
figna
febris
putridse. funt
delirium
calor urens
,
fitis
Smmrtum
magna
&
de.
febr.
l.
intolerabilis
///.
van Swictcn des maladies des armees , phlebotomiam initio repetitam , largam , decoftum hordei pro potu, addita cuique libra^ oxymellis uncia; dein
quovis bihorio fumat asger decoftum tamarindorum cum pauco nitri
mel-
&
lis ;
ac
bis in
die
clyfma laxans.
fit
potus ordinarius.
Species
aliae
fynochi
qus
fingularem
attentionem merentux
funt
fer
quentes.
Illa
eft quae
dolores
pitis
CONTINUiE. Synochus.
&
307
tamen
,-
eft pleuriticus.
Hsec
febris
, ft
enim delirium
rubentes
&
fopor
pulfus languidus
In
typhum degenerat
inordinatus
lingua arida
accedunt
maculas
lividse.
&
&
&
&
&a
pag. 14. B.
Quidam
&
qusc
ex putrefcente
decimum non
more eadem implicitus
tum
o.
Caftis
religiofifque
genita
bile
diem
tranfgrediebatur
febre
Synochus fpermatica
moeror
implicabatur
natali fuo
die vi
Sinibaldi. B,
ob fpermatis retentionem
unde
pervigilium.
&
1.
Non
denham
1670
pag. 119.
a delirio obfcuro
pag. 6iy.
& febr.
contin. p.
1^8
&
141.
Largum
impo
fitum prodeft.
15. Synochus fcorbutica Senneft. de Scorbuto. A.
fecundo fcorbuti gr adu fint segd , curantur acidls
Si in
lenibus catharticis
albi
fi
in
tertia
pur14.
CLASSIS
3o8
FEBRES
11.
naufeae
quentes
nunc
in patella
dolores vagi
ferofae
diffblutus
agrypnia
foetidae, verminofae
nunc
magna
Dejeftiones
afthenia,
Terminus
vel utrifque.
intra
maculis rubris,
cutis
lyiin
aliis ,
Cura.
C06I0 ; quaedam dofes falis fedativi , ferum lafiis , vel aqua panis cum
tro pro potu ; cum diffolutio non imminebat , phlebotomise , veficatoria
biis admota ,
fal fedativum in
decodo bardan?e pro potu. Hieme
&
seflate perniciofior
morbos fsculo
hami ?
An eadem
elapfo ignotos,
tos
terminandus
qui a
viru
fcabiofo
Typhus
Hippocratis i"s
la fievre
Genus
ti-
'5c
fpecies
cum
feptem dies
fcabiei eruptione
intra
ni-
fuit.
in
exfurgit.
Ance,flhejia 4.
553
Typho-
Fiivre nerveuje ,
condnue maligne,
efl febris
confuevit
di
ut
laryngis ftrangulans.
ftridlura
IV.
fre-
Cruor
cum
xime
&
&
&
vulgo
in Gallia
ta &; gravia
cum
potillimum
initio
mitis
fuit.
cum
alii
clament
illud
Novi
certe
qu?e inaffue-
nomen
aptius
rum
convenire , quae a miafmatis contagiofis aut venenatis procedunt , vene nominum sequivocatio fiat , iflud genus Typhi nomine indigitare li-
ceat
illis
malignarum epitheton
illis
fpeciebus relinquatur.
eo quod exanthemata
in
Typho
vel a
regimine
C O N T
r-eglmlne calidiori
N U
inducantur
T Y
^.
H u
vel
ftatu
s.
309
fuperveniant
ea-
&
Hunc
morbum
battiture
a febrium clafTe
in
Libdlo diir
delk
ex eo quod frequentiam pulfus abfolutam in febris efTentia feu ar-
reponendam
Nomen
cenfuit.
iifo
Malignus dicitur morbus qui i"^ invadit cum fpontanea virium proflratione
i^^cujus fymptomata non refpondent fladiis morbi ; 3*^. nec refpondent fignis
externis , ut calori , urins , pulfui. Dantur febres malignse continuae , ut Typhi ; alige remittentes , eaeque frequentiores , ut amphimerina Sc tritseophya.
I. Typhus carcerum D. Pringle^* Fcbris carcerum ; Maladie des prifons ou
d^bopital;
Huxham
Initium.
centia fine
&
confufio in cerebro
a?gri
in fyncipite
unde
fi
fitis
tunc
difi:inguitur a
maxime
fi
adfit
tremor
manuum.
Augmentum.
Accedunt
&
plenus;
fi
laflitudo
fumma
fumma
virium
fequente delirio
naufea
&
inflituatur
cruor
dolor dorfi
animi dejeftio
,
fpilTus
dolor
pulfus frequentior
&
initio
&
pulfus velox
&
in progrelTu.
Urinse variae, nunc turbidse, nunc limpidae, pallidte, fed in fine , fi bene verfedimentofae evadunt. Si ^ger frigori
tat morbus , utplurimum crafise
&
contagiofus
nofocomiorum,
incipit a frigore
&
efi:
horrore
quem
fsepe
ambonon fub-
ficcitas ;
addifti
fic
isspius mollis
dies
negotiis
inepti
fed
le61o
obduda
non
xger
gra--
C L
3IO
gravefcunt
demum
S S I S
in diverfis
FEBRES
II.
morbi
ftadiis
florercunt.
lividse
vibices lividi
vifus debilitas
^enubus
per corpus
diffufi
diarrhoea
aphths
decubitus fupinus
nigrae
violenta
petechiae
cum
materiis
,'
cralfa
maxime
fi
vires perfeverent.
Puftulse parvae
miiiares
& urinDe
hypoftafis crafta
dum tumor
rubr^e
iit.
numerofae
expeftoratio
fimul
fublevans
imo
facilis
paroti-
aphthse aib^e.
Occafio hujus
in angufto
modo
febris
6c claufo
eft
loco
hauftus
hominibus
exhalant.
Curatio. Putredo corrigenda , aer renovandus , mundities fervanda ; phlebotomia raro prodeft , etiam in robuftis repetita nocet , vires dejicit , delirium accerfit.
Si adfint naufese , pondus epigaftrii , lingua mucofa , flavefcens , vomitio
pulvere ipecacuanhse cienda , fubfequente larg^ potu tepidae
ejufdem diei
vefpere bolus ex drachma theriacse , &: falis cornu cervi gran. x fumendus ,
fuperbibendo feri ladis hauftum Paratur hoc ferum coquendo laftis recentis
:
cum
&
libras
&
?r''
radicis contrayervse
phorae gran. iv
&
ritus
vini
reiificati
vini fragrantis
unc.
addendo
decem
fervatae
deinque aceti
bene claufo
fuperbibendo potus ordinarii uncias tres , con-
facchari puri
unc.
ficci
duas
in vafe vitreo
&
-(5!.ger ftatim atque revalefcet in aerem purum diHadenus ///. van Swhtcn des maladks des armees. In hac fpecie mofchus ad gr. xvj plures ex orci faucibus eripuit. Reid Tranf. Philof,
N-474.
Cadaverum plurimorum difi!e6^io a PringU inftituta docuit typhum carcerum a cephalitide , 5c cerebri vel cerebelli fuppuratione ferofa fsepius foveri
ta
fit ,
clyfirsata injicienda.
mittendus
eft.
,-
aft
C O N T
aft in cephalitide
N U
^.
Typhus nervojus
in
typho
VI
Chap,
II.
H[
311
s.
debilis.
PnngU
Objhrv,
. 4.
2.
ciei
nervous-fevcr
Huxhani
pitis
ca-
recrudefcit
debllior
calor
coronalem
minus
libera
&
obfcurus , vel
hos dolores typhi comites
vel
in occipite
cephalalgia vertiginofa
refpiratio
6x
delirlum
fequltur
permanet , pallidus, fomnolentus , fed inagitatio fomnwm tantum quserere aut fimulare permittunt.
quletudo
Pulfus femper frequens , debills , inaequalis , aTOS undofus , nunc intermittens
seger 5^ vel
hoc
frequentiftimos
dies in
ftatu
&
aurlbus
furaceo
mucus
albus
adfit
ft
deinceps aridus
ftne
fedimento
nifi
furfitis
nulla.
Status,
crefcunt
delirium accedit
cephalalgia
gravativa
anxietate
tinnitus
fi
furgat
fyncopem cadit
frontis , fed fugaci
dum palms manus & genae calent. Si urlnse llmpidse evadant , cito apparet
delirium cum tendinum fubfultu , delirium autem mite 6c mera idearum conseger
in
fufio.
Lingua
in
medio
ficca
margine flavo
tremula
fl
in ftatu
morbi humida:
cum multa faliva pravum fignum. Dyfphagia &c fingultus maii ominis funt. Nona decimave die
fudores generales coploft frigidi , viicofi In e^
tremis , cum dejef^ionibus alvi fluidls , unde vires exhauriuntur , aft a diarevadat
&
urlna
nent
&
undofiis
lachrym^
convulflones.
auditus
&
evadlt,
plures
ad
mortem
dles
2.0
rotldibus fuppurantlbus
exhaurlatur seger
terminatur
fopore
alto
accelerant tremores
omnibuS
immodice metuunt , quidam a fomno abfti=>
Duratlo morbi a 14
cognltio perit
Si fenfim
delirium
verfus finem
puftuils
ad os
cum pa-
boni omlnis.
Quoniam
cacochymicus
&
&
abftinendum a phlebotomla ,
ab oplatis ; clyfmata tertia quavls dle injiclenda ; a leni emetico ordienda
curatio ; jufcula pulli , ptifana de cornu cervi , panatelte , vlnum rubrum
Cuccus aurantiorum vires optim^ reficiunt , quae nullis fudorliicis mlnuend^ ,
cardlacis, alimentis fcllicet ienlbus
&
dlluentibus
fe.d
CLASSIS
311
fed julaplis
ficatoria
cardiacis
FEBRES
IL
tibiis ,
{uftinendae
fopor
fi
dtliriumve adfint
conveniunt.
A feptimo ad nonum eruptio miliaris fuperveniens juvanda cardiacis , dinec erupnonem impedit ;
luentibus , vino rubro , quod fudorem moderatur
,
comm.
4. p,
bene
fe
&
&
mum
terminatur
foetor oris
&
halitus huic
///.
morbo
proprius
eft.
Huxhim
magni
typho
brachio & pede
ut ex
initio
feu catharticas prsefcribunt ; funt qui cathartica ftngulis primis diebus repe, fed mea &c aliena experientia compertum habeo segros multo rarius , 8c
tunt
apozematis e
leniter purgatos
norum
&
prunis
pomis
Ia<5I:uca
co<5lis
cichorio
endivia ufos
cremoribus oryzae
initio
decofto pru-
limonata
fine
in
vino aquato ufos , interpofitis clyfmatis , optime revaluifle poft tertiam quartamve feptimanam.
Aftu video puellam , quse a 50 die ad 20""' fuo more vixit , cathartica ^
clyfmata recufavit , fed multum bibit ex aqua frigida , vino pauco mixta , hmonata , decofto prunorum ; pruna cofta , oryzam ingeflit , vix ulla jufcu^
la ; 1^0 die nigredo linguse
labiorum abiit , delirium &: fopor receflit, pulfus frequens
minus debilis evafit , fames accefiiit, virium fumma proftratio
&
&
fenfim abiit
&
rum
&
mariti segri
incidit in
typhum
uno eodemque
fervore citra aliquam intermiflionem eam veluti ftupidam detinuit , nec interim per totum morbi decurfum ulla crifis fe prodidit ufque ad diem.fexa-
gefimum
&
4.
mortem
opprefliones fugaces
iumbricum ore
fibi
;
rejecit
cor palpitabat
fuit
ita
fe
dole-
peftoris erant
excitata
insequalis evaflt ;
dein
frigus
&
calo3?
C O N T
vagus
calof
N U
T Y
iE.
funt vermlfuga
adhibita
cum
H u
cardiacis
die
s.
313
duodeclma
ol>
contumeliam ab ipfius proximo hscreditatis caufa acceptam , incidit in lethargum oculis femiapertis , facie cadaverofa , angulo interno oculorum lippo, lachrymofo , lingua fufca , ficca,
fic fato funfta eft 153. morbi die.
Typhus
Cajlrcnjis
Boerhaav.
confult,
pag. 109 de febre Caftrenfi Hun'
5.
garica.
A.
Aliud eft genus hujusmodi epidemicae febris longe pejus atque lethalius,
quod vix centefimo obfervatur Medico. In eo quidem febricula eft , vires
&
illico
profternens
faepe
vix
pedita
nuis
angufta
maxime
abfque
percipiendus
,
anxia
apparentibus
cum
pulfus
inaequaUs
celerrimus
fsepe
malis
fignis
debilis
evanefcens
quafi
calor
extremorum
frigore fsepe
longe mitior
refpiratione
obfervandus
urina non rubra
vix
im-
te-
ied
plerumque
fsepe minor
lai:ea
turbida
oris
ficcitas
linguae
&
&
&
Jjus
cum
cum
&
rob ribefiorum
Ubi
pia.
ceraforum nigrorum
fambuci
&
fponte fudat
fi
continuetur
fudor
ille
fomnus
Quid
impediverit,
ea febris
eft
typhi fpecies
nifi
licet
ita
certa
quin fyndroine
fit
Si-
muko
defignandis fpeciebus.
ficca
nigra
quam
in cifternis putrefa^lae
fse
Thirapeia
vix
fed
pulfus
cum
cum
afthenia,
accedentibus cardialgiis
urina
urina
Si
,
calor
principium
vel halitus
Typhi Hecquetiana.
febricitare videtur
tatis,
indigense
eft
fanis
fimiles
fubje^la
lacuum.
in
feb^-e
pulfu
in
lingua
dies aeger
mu-
Tom,
I.
per-^
C L
314
I L
S S IS
F E B R E
deveniendum
pede
8>c
eft.
inde
&
maligna.
&
ma
pulfant carotides.
rus
tione acceleratur
cundum diem
miffis
fomnolentia
die
vultus ruber
tas,
dum
moderata.
fuperveniunt naufea
Prima
fitis
nigrse
ocuh rubri
cruor
alvus
flipata
72 horas
fme evacuatione
lor evanefcebat
nec dura..
debili-
nonSecunda
nigrse, con-
raro deiirium,
feces
dimittens.
,
cum hypoftafl
cum hypoftafi brunnea tertia
ad fummum pulfus rarus evadebat, caurinas copiofae,
pallidae
turbidse
critica
tamen
fi
nefcebat
cum magna
caeteri
pulfuque re-
animi proflratio
nuUum ferum
diluentibus fudor
;
tenfa
pertinax
die fanguinolentae.
ephidrofi
intolerantia
kicis
jaftatio
pervigilium
Hypochondria nec
floridus,
patella
in
alba
quse, a
afpera
inquietudo continua
"die
humida
lingua
minima
Refpiratio
& oculorum
aflhenia
diaphoreticis
cum
flavedine
blandis &
periculum eva-
febre
,
alteram raorbi
periodum ingrediebantur.
i^
Periodus.
fanus
lor
pulfu
in frigore
Vomitus
cruor
aliis
aliis
debilitato
apice
tardior
&
&
vel
frigus
&
peftus
dum
crefcebant
cum fumma
,
,
jadatio crerc-bant.
Ca-
calebat
frigidam
aquam
aer
refpiratio
fine
multa
fiti
lentaj
appe-
quidquam retinebant
fomnus nullus
cum vomitu
vix
ita ut
picea rejiciebantur
atra bilis
,
;
evanef-
dehrium
facies
humida
angulis rubra
naufea
quam
mollior
vifcofa
aeris
lingua nitida
tebant.
Pulfus
&
cebat fsepius,
debilitate
vix
leiflo
prae inquietudi-
ne contineri poterant ; interrogati tamen quomodo valerent , optime, refpondebant. Vix e pulvinari removebatur caput, quin pulfus evanefceret
cum
frigore
bus
tanta erat
fudore vifcofo
eorum
labiis
debilitas.
C O N T I N U iE. T Y
& depreffus. Ophthalmia crefcebat
pulfus parvus
H u
s.
315
Aungo ,
&
&
&
&
Quidam
faceret.
Hxc
conflipati,
segri
&
cum
nigras liquidas
alii
periodus feptem
Tunc
pulfu
fpes
viribus
falutis
erat
redeuntibus
fi
fed fecus
&
&
tus
agitatus
auribus fimul
fudor
faciei
dyfphagia
delirium continuum
colli
pedoris
fingultus
per duodecim
fluens
fubfultus
cruor e naribus
tendinum
horas ante
ore ,
dein cataphora
mortem aphonus
seger 8c
afphydus ; in acutioribus convulfio tragoedise finem imponebat , poft mortem crefcebant maculse, &: putredo cito perficiebatur.
Cum aer fumme calebat , illse tres periodi intra biduum , vel triduum
contagio calore aeris crefcebant , frigore repercurrebantur. Epidemia
fymtomata , ac periculum. jEgrimittebant in Carolina meridionali , ita
tudo pejor , fi aer claufus non renovatus , fi robur nativum majus , apud
&
&
peregrinos
tia
die
periculum majus.
diebus
ominis.
In ficundd periodo.
quarta accedebat
fi
dius terminabatur
;
,
Si
flavefcebant
fub finem
tertisc
ut decima tertia
diei
morbus vel
vel decima
quarta
feliciter
:
&
mors
vel tar-
quo flavedo
in-
circum veficatoria
rubedo oculorum ,
crefeens ominofa. Vomitio nigra utplurimum lethalis ; Hvlditas macularum^
labiorum , unguium , necnon faciei rubor, aut pallor mortem inftantem
defignabant. Dejeftio frequens , maxima , nigra fine levamine , mortifera ;
omnis haemorrhagia, excepta nafali 6c catameniali, ominofa; ab ifchuria mors
Tyin promptu.
Rr z
tenfior,
8>c
CZJSSIS
^i6
infantibus
advenas , Indos
una tantum vice afficit
frigidis
regionibus
,
FEBRES
//.
Typhus
ciuntur.
ephemera
in
ut
durat
xima
debilitas
cvanefcit
calore
fine
cum
vehementia biduum
pulsfls
evacuatione
fine
critica
aut triduum
definit
&:
tantum
ma-
fupereft
Oftobris dimidium.
8. Typhus exhaujlarum
qui
corporis
levi
Indes Qra
^gri
Indos frequens efl: morbus eorum qui venere exhaufti funt ; febris
plenus, nunc veio
illico
continua, in qna. pulfus nunc eft fortis
fere inconfpicuus. Urins valde rubrse, fed pellucid^e ; cutis iicca,
debilis,
calida ; fitis magna , pervigilium , naufea. Therapeia ex analepticis , cibis eueupeptis petenda , ut ovis , panatellis , jure carnium; potus fit vichymis
.
Apud
&
fcilicet
&
&
&
num
curandam
eil
ne
cum
aptius.
fit
Typhus a manlpucrd.
Manipuera eft fuccus jatrophae manihot , feu mandihocse Pifonis , cujux radix ficcata eft panis Americanorum ; fucco illo intus fumpto , corpus inflatur
maxime ; ventriculus dolet cum rudu , naufea , tenefmo ; hinc mox ocuh obfufcantur ; vertigines , perpetuique dolores capitis accedunt ; tandemque exipfa mors fuccedit
tremorum frigus , animi deUquium ,
Antidotus funt flos nhambi , an baccharidis } & grana Bix3e Hrucu , vulgo Roucou. Incipiendum ab emeticis , &r dein piper reticulatum , mox fuc
o.
&
cus liraonum
V. HectiCA
Genus
eft
continuse
febris
virium
&: iine
notabili
la Fievrc
quae
chronicorum
atque
Fievre lente,
morborum more
exigua pulsus
fenfim
ad
extendi confuevit cum pulfu poft paftum
proftratione
imo menfes
plures feptimanas y
He&ique
5. cap, ly,
l.
frequentia
frequentiori.
Confundi
folet
cum Atnphimerina
vefpere potiflimum
fine caufa
evidenti exacerbatur
fingulis diebus
qv.se
fed differt
ab ea
^.
ut
bes
&
fit
vitiata
&a
,
phthifis febricula
phthifi
ut in tabe
&
amphimerina
omnium
hedica ulcere
in
Adde quod
ta-
ftipentur.
ejus fequa^cium
Sydmharnip,
^;z4,
Lenta Febris
Jum-:
C O N T
^unchr,
tab.
N U ^.
E c T
T. 1. p. lyS. qui
I c A.
317
eam ab amphimerina
diftlnguunt.
Hefticam duplicem
primam
ftatuit
Galenus
definita
( de different.
alteram
qux
febrium
lib. 1.
p. 26S.)
nobis amphimerina.
.^
quam
nitor, p.
2.
6%^.
Heclica vefpmlna
propof. 15.
Conftat
iterata
omnes homines,
ita
ut
fi
caetera
fanos^
49 ; velocltas
quam mane
&
cum autem
eft
mortcm,
Ex
ter
his fequitur
dormiendum
nunquam pulfum
&
yt eiaboretur
quafi
6c in
effe
rarlorem
opus
pulfus eft
,
quod
pulfet
maoe ^o
I
5,
vicibus
in.
C L
3i8
S S I S
FEBRES
I.
mlnuto , Illa confonabit cum pendulo fimpllci 440 lineas longo : vefpere
longitudo penduli vefperautem ea pulfatura eft 68 vlcibus in minuto,
tlnis horis cum illa confoni erit ad longitudinem matutini ut 46 ad 64 , feu
in
&
linearum.
329
Heciica Chlorodca
3.
virginea Sennert. de
febris
aft
continua
non exacerbans
fcalarum afcenfu
difficultate refpirandi in
pallore faclei
capltis
dolore
phleg-
Vide Chlorojim. Ea vero optime curatur fyrupo martiali , aut limatura ferri , quse lympham craffam , inertem qua
vafa onerantur, cum catamenia deficlunt, attenuant; unde hoc opere hberata
matia
pica
natura, a febricula
illa
quiefcit.
Kaim^
Fovtis ;
Mercurlalis
Tom.
3.
fol.
22. Lenta
febris Aftruc
aut nodis
.
cefiTerint ,
ladlcinils
fimilibufque
exficcat
differt
modo
cum
do-
fpecifica fyphllidls
ac-
in offibus
adhibean-
exhaurlt.
In Sepulchret.
Non
5.
infeftans
dolorlbus nofturnis
Ipfis
Curatur balnels
tur
quas ab
Rufl^el
fi
fuppuratio nulla
ufus aquae
marinae conduclt.
6. Heclica
calculis
Sepulchret.
Bonetl
lib.
IV.
Tom.
J.
21.
obf.
cum
eft;
ris
121.
pag.
tenefmo
calculi
dyfuria
urlnls
fu-
veficae
lingu^e
fcabritie
Ignotum.
Slmlle quld accldit fexagenarlo , qui fine dyfurla mingebat , fed apepfia
vlrlum languore,
febre lenta abfumptus eft; calculum Ignotum 14 unclas
&
ponderantem gerebat
Cafus heftlcae a
in
vefica.
calculis renallbus
Bontt. Sepulchr.
7. Heciica
Ea
eft
tamen
hydrothorax vel
Ab
Ab
4. feft.
in
deficiunt
afcitls
4. f.
diverfis
fecus
1.
obf. 2.1,
C.
partlbus
enlm
in
morbus
qua
eflfet
afcites.
Ibid.
obf.
14,4,13,6.
12,6.
&
vel veficse
lib.
i
cavo pulmonibus
iilsefis ,
Coiter
te$
N U
C O N T
tE.
I
e c t I c a.
319
pulmonibus copioik, vel pericarciium ralfo liq[uore turgldura cum
cordis anevryfmate , pulmonefque indurati vifi funt.
Nojialgica, Synochus Nojlalgica , de Meyzerey Tom. 2. n.
2). , Hcciica
226. C.
'in
te$
dium
eft
nifi
fenfim
reverfio ad parentes,
taciturni
ScHOLIUM.
tibia
omnia
Hedica
inutilia,
maculam brunneam
faftidientes
nervofa
faepe
noxia funt.
vel hvefcentem
in
jacent.
He(flica
WiUifii.
peftilens
Senne.n.
Hedica a
patalgiam
alia
hepatirrhoeam
,
ad fplenalgiam , hefpedant , cum in illis fint
pancreatis, uteri
leucorrhoeam
&c
notabilia.
pulfus
notabili;
augentur;
ftatu fano.
HofFman. T. 2 p. 1S7. C.
Febres verminofae puerulis abIa<E):atis familiares funt diverfi generi-s ,
que multum anomalae , f^pius tamen amphimerinse vel hefticse ; talis
9. Heciica verminofa
ese-
eft
amphimerina
tufficulofa
&
limofo mingitur
quae
in
afiis
quem acidum
he6licis
non
obfervantur.
Praeterea
fcetor
fingularis
dicunt
&
abigunt
dioribus juxta
Hoffmannum
cum
amaris
imo
in
hoc
eafu
C L
320
convenire videtur
adultis
cum
tanacetum &c.
Heciica cachcciamm
10.
inter
lenta
FEBRES
I L
S S I S
fpirltu
ut aiunt
C.
&
fiuxibus
nec
&
lis ,
adhgeret.
cui
obf,
a Uuconhxa.
&
&
13.
He&ica nervea
febris
lenta
nervea Cl.
C.
176,
fed chronica
typhus,
ut
efl:
acuta,
Non
vese inveteratae fenfim accedens ; ea abit,
bem
diu obfcura
nifi
curetur
melanchollse ner-
in phthifim
aut ta-
nerveam.
ORDO SECUNDUS.
Febres Remittentes^
Syneches & Pyreta Epanadida Hippocrati; Paroxyfmales Avicennae^ Contmuc:e periodia^ Senneniy Continentes yiortomVy
orportionatce Tozzi ; Remittentes Huxham,
retoL pag. 1 2 ;
Pringle &c; Exacerbantes Pathol. Meth. ; Seajoning AngHs.
L ^
ILtunt
,
In
quocumque
ftadio
non dlmit-
adeoque plu-
&
tifcus
tali,
quod acceffio in intermittentibus , adeoque difcrepat ab augmento accldenquod in conntinuis vel continentibus obfervatur ob animi pathemata, cibum
aflump-:
FEBRES REMITTENTES.
motum
affumptum,
3M
qua egimus
cle
in heftica.
Intervalla inter paroxyfmos vocantur RemiJJiones , quia febrls non omnino recedit , ut patet vel ex pulfus frequentia fanam fuperante , aut ex
virium proftratione adhuc notabili , qualis in intermittentium apyrexia , feu
intermlffione
vel accefl^u
Continuae
non
&
do segritudinis ftadio ;
augmento , ftatu , &
aft
fingulis intermittentium
in
remittentes
in
declinatione fuos
paroxyfmos patiuntur
fcilicet
ut
initio
fui
funt
acceflus.
ftadiis
ainbafque conjunxerit,
is
pium vero nullum alivid eft quam natura , quae cpnfufe percipit periculum ab intermiflis fuis conatibus oriundum , adeoque identidem conatus fuos
renovat , quae tamen viribus fuis profpiciens eos conatus alternatim remittit ;
hinc enim periciilum eft ne materies morbifica, diutius immorans 6c
ftagnans , putredI:!eTn majorem , aut fphacelofam acrimoniam adipifcatur ,'
adeoque eam iteratis cordis conatibus corrigere , vel expellere nititur, aut
nimis torpidum fanguinis motum exfufcitat ,
ut debita ei velocitas conaliunde vero pro confuetudine in a^libus etiam liberis recepta , in
tenore conatus fuos non fuftinet , fed gradatim auget ufque ad acmen ; dein fucceflive illos imminuit , ut in omni opere confuevimus. Sic
cantores , cum ad tonum fenflm altiorem devenere, fi diu cantare pergant , in tonum fucceffive magis depreflum delabuntur ,
identidem chori
cilietur
codem
&
tonum lapfum,
magifter,
initio
vegetius ac
ufquequo
Qui
inertise
vocem
altius
tollere cogitur
ftc
foflbres
vegetiiis
fuse
feu
laborant
;|
fingunt
intervalla
majorem
ratiocinari
quem nemo
explicuit ,
adeoque motum cordis , ni accedat conatus naturse , ita minui , nedum intendi ; ergo ad naturse conatus in hac
ipfa hypothefi femper confugiendum eft.
Obfervant omnes Praftici , quod intermittentium acceflus quidam tamdiu durant
repetunt, quamdiu cathartica , aliaque evacuantia repetuntur,^
ideo cum femel ad kinkinam deventum eft
ab omni evacuatione efle
abftinendum docent , tefte Sydenham ; atqui ubicumque fit fomes ilie ma"
teriem morbificam fuppeditans , is evacuantium ope debet fucceffive im-;
minui,
diseta fevera concurrente eumdem permanere impoffibile eft 5
fanguinem tantummodo
infpifiari
&
&
&
cum efFeftus fuis caufis fint proportionales , & reditus acceflAJum crefcum fomes decrefcit , huic fomiti non tribuendus eft acceflTuum reditus.
Sauyages Nofolo^ia Mcthodica, Tom, k
S s
ergo
^at
CLASSIS
^12
FEBRES
I L
non
illud
SI
eft
ne
quse frigus
cam commovet
excitat
cutis contra<flio-
&
ad elaboratiovero febrilis
febrili
nem
phyfice , atque pulfus vaforum mechanice hanc falubrem fluldorum alterationem , coftionemve molitur, ut fufe in theoria febrium expofuimus.
In adluah Medicinse ftatu parvi refert ad praxim non foliim fpecies, fed
etiam diverfa genera febrium ab invicem accurate diftinguere , quippe five
exacerbantes , (ive continuas , five intermittentes acutas , ut quotidianam
tertianamque duplicem eodem ferme modo curant
phlebotomia , cathartiintermittenca In omnibus primas tenent, Sc tantum in exacerbantibus
tibus quae his remediis refiftunt , nec purulento principio debentur , klnkiminimis valis exprimit
ex
exa^^itat
fufcipiendam difponit;
ulteriorem in calore
calor
&
nam opponunt
interea
ut
diftinguere debent
Aftronoml
videtur
Ita
quarum
medica
plantas
Botanici
ftellas ,
&
paratior.
&
Meihemerlna
AmphiMERINA ; Amphemcrlna Grsecls; Cathemerina
recentlum Graecorum juxta Galen. In Epld. 564 n. 1 1 ; Quotidiana con'
tinua Latlnls , Sennerto ; Phlegmatica Avicenn^e; Latica Barbaris;
VI.
Sy
Mortonl ;
continue
maligne
Ab
piuride
&
Brendelii
Hemitritceiis
Fievre quotidienn^
hsmitritee.
funt
circa
DlfFert
tatur.
Differt a
emera dles
a quotidiand
fynocho
&
obfervatur.
hcBicti
tes
a quotidiana
modum
quod non
ac febrlcltans remaneat
habet
cujus acutiem
horrore
&
Intermlttat
,
in
aiunt
ut
intermlffiones habeat
eft
faeplus
efl^entlalis
tabis
vel
maxime
accidens
feu
vero chrofi
hic agimus ;
quls
phthlfeos
Ifta
nica
fenfibiles
quod obfcuras
protelformis enim
aut
ex eo quod
tioc
IV
Fen. i
quo'
REMITTENTES. Amphimerina.
,
Med.
323
Febris lynifhutica.
confufo
didac
fae fint
didlae.
&
&
potu
fua
theiformi
fine
diluente
periculo
calido
percurrit
catarrhalem
monente
///.
Brendelio,
A.
intermittenti fimilis
&
flrati
&
illa
&
pater ter
eum morbum
morbum
obfervaffe
viderat,
frequens
ut ferunt
apud
Italos.
D. Baux
nofocomio generali.
de fummo frigore in invafione febrili conquerebatur ; ille evafit ; de fecundi eventu memoria nil fuppetit. Tertius in paroxyfmo conquafTabatur tam vehementer , ut ne potum cardiacum haurire
poffet j poft fex circiter minuta quiefcens pulfum habebat debiliorem ,
;
bis in
perciperetur ab addanribus
&
calorem minorem
quam
in
epifemafia
feu
dum
frigus fentiebat
&
cardi-
&
&
ex
""
324
,
ex foliis
tequam ad kinkina deveniamus; bezoartica
ipfo paroxyfmo indicantur.
FEBRES
Z J S S IS TL
cichorii
finxiffet
interpolata
cum
theriaca
morbum
in
cathartlcis
illis
&
aii-
cardiacis i
quo externa
,""
calent
aeger hor-
cum
ultima urinsc gutta mingitur , cum nefas horper ofla tremor currit ftne prscvio frigore, atraofphserico , ut vulnus nobis fenfum uftionis imprimit fine calore thermojnetrico ; ab fpafmo cutaneo frigus illud eft deducendum , non a frigore pituitse vitrese , ut putabant Veteres.
frigoris
percipiendam
rendum audimus,
frigidus
In virgine juveni aftu video epialam multo leniorem, in qua aegra quoe le(^o furgit, paroxyfmos per decem vel duodecim horas patitur,
initio cum fummo tremore , frigoreque , quod ab adftantibujs non percipie-
tldie
tremor nuUus
nea
fubnigra evafit
menfem
ultra
eflfe
fuitj
lingua
diebus paroxyfmum
minime frequens eft; verum
dqbilitas
^_
apyretam.
pag.
192.
Virgo
fexas:enaria.
poft naufeas
fumpto cathartico
tior ;
febrib
Torti-
A. P.
paroxyfmum experiebatur
febris
brun-^
catharticis per
invitis
fingulis
intervallis pulfus
tion
&
&
cardialgias
fed
alternis
iterato etiam
cum
rarus
adhibita catharft
diebus
kinkina
paroxyfmus
,
febris
ut in ftatu fano
quotidie:
erat
for*-
ap"
pedes frige-
fyncop.ilis
;
&
&
quo
in
pulflis
amplius fudore
r arior
eft in
Amphimerina cardiaca
5,
palis
hii-morofa
paroxyfmo
quam
in fanitate
paroxyfmi non-
terminantur,
Avicenv?e
lib.
fen.
cap.
53. A,
183
febris
fynco^
P.
REMITTENTES. Amphimerina.
31^
cacochymicos , differtque ab amphiinenna repletionali feu fyncopali humorofa Avicennse , quz non ita acuta
ut
cft ; minuta fcilicet a bile 3eruginosa , humoralis vero a pituita vitrea ,
HLggreditur juvenes biUofqs
aiunt
ficcos
producitur.
&
lene,
Quantocius vomitorium ell prsefcribendum , cardiacis maritatum
S&rapio folam aquam calidam vel fyrupum acetofum fuadet ; verum noftris
temporibus tartarum vel vinum ftibiatum magna aqu3e copia dilutum
cujn
aqua naphse, theriacali vel fimili jun^um prseftare videntur in remiffione ;
in. paroxyfmo
vero fortiora cardiaca indicantur. Jufcula fiiit fucco limonum
aromatizata. Kinkina laudatur a Torti,
6. Amphim&rina humorofa Avicennas lib. 4. fen. i cap. 53 ; Paul. iEgifebris fyncopaiis replcdonalis Forefti obf. 61
obf,
aet. lib. 2 cap. 37;
YiAq febrcm fyncopaUm ejufque curam apud Toni^ pag.
2.9. pag. 89. T. I.
&
&
I$2. A. P.
DifFert a fyncopali proprie dida five minuta i^ ex eo quod multo mi2^ quod plurimi paroxyfmi quotidianae typura fequantur ,
nus acuta fit
k contra in fyncopali minuta plures paroxyfmi tertiaRSS typum fequuntur
cardialgica quam fyncopalis
ex Aviccnna 3 ^ magis eft naufeativa
j^
cacochyiia copiofa crafta eam fovet ; fyncopalem vero paululum materise
:
&
venenatse.
acris Sc
Paulus curari vult fine phlebotomia 6c fine catharfi; phlebocontra indicatur a pallore aut lividitate faciei, a pulfu dequidem
tomia
ipfo paroxyfmo , quge raritas in paroxyfmo mihi videtur fiin
raro
bili
gnum fyncopalibus & epialis proprium ; catharfim vero illi aegri non toleanimo linquuntur , ait Paulus
Aviccnna ; lieet enim vehementer
lant
ea indigeant , robur ita eft exhauftum , ut eam ferre nequeant. Hinc Pau-*
lus repetitas fridiones totius corporis , per dies integros continuatas , poSiflimura prsefcribit & mulfam pro potu ; ad fummum clyfmata ,
pro cibo
Hos
segros
&
&
&
&
panem
in jufculo
Ohfrvatio 29^ lib, j Forcfi ejus fpeciei hiftoriam optime tradit , ac curationem per fridiones affiduas more Galmi 6>c Pauli\ vis kinkinge tunc
erat ignota.
7.
V.
cap.
5.
Fcbris horrida
Obf 56 ;
193, ubi fex hujus hiftoriae exftant. A. P.
Vulgo dicitur ea in qua horror continuus eft feu frigus intenfum , tum:
ad fenfum a^gri , tum ad palpum Medici , cum treraore fpafmodico , qus^^
aimul eft exacerbans amphimerina.
DifFert ab hemitritseo quod quotidie rigores longi paroxyfmum comiten^
tur ; alternis vero diebas in hemitritaeo. Vide Scnncn. de fibrib. lib. z, cap
%i. S< Rivcr. cent, 4, obfcrv. 6G,
Sexagenaria febre nialig-a laborabat hemitritseo affini. Paroxyfmi quoti-^
Cent. IV.
eraht
cum
reffigeratiorie
C L
S S I S
decim perfeverante
&
maximo virium
griracea lienterica.
Huic
326
in fine
profuit
F E B R E S
1.
languore
quem
fovebat diarrhoea
&
&
nse duplicis
tur.
&
fundunrur,
nifi
ingeratur kinkina
afphyftos
videtur
obfervante Tor^i
uri-
initio
tertia-
paroxyfmi con-
e medio sger
tolli-'
8.
Semiteniana Latjnis
Hzmitrit<zus lcgltimus
genere
railirare
debent".
fpecies
amphimerinse
in
qua
fingurts
xyfmus , aft alternis diebus paroxyfmus a fummo frigore incipit quafi tertiana cum quotidiana continua fimul concurreret. Differt legitimus hemitritsens
a notho ex eo quod fit acutus ,
intra feptem dies utplarimum terminetur , nothus vero fit chronicus ; nam Stahlius vidit nothum ad menfes extenfum (^de ftbribus obferv. 43 pag. 121 ), atque folis viribus naturas fana-
&
tum.
Accidit praecipu^
Ex
remittat
ft
fymptomata
fione
autumno
gulofis
&
catillonibus.
frequentia fola
pulfus
non
febris
judicari debet
vires proftraiae
Hemitrit0
, pag.
/J^.
Legatur obfervatio hujus Hemitritaeispud Ballonium confil. ii^. lih. i.de.
febre femiteniand ubi erat fopor , dehrium &c dolor obfcurus lateris cum fummo ardore ; akera in confil. 29. lib.i.
9, Amphimmna pfeudohemitrite&us ; HemitritGUS nothus Galeni ; Lipyria
Avicennse , non Graecorum j Hemitrit<ms minor Schenckii ; Tertiana con^
tinua duplex
itxVaoL p. 62; Faux himitritee ^ River. Cent. L Obf. 54;
A. P.
DifFert a priori
^lfl9
^^^^
adeoque
intenfitate
minorij vide
Diagnofim etiam hujus fpeciei vide apud Riverium ohferv. communic. 23'
differt fiquidem a tertiana notha duplici, quod lipothymias ,
159
vigilias , aliaque fymptomata accerfat , virefque in reniiftione non refurgant.
Huc fpe^lat etiam rara fpecies hemiiritcci Riverii obf 23. cent. 3
Menfe
Februario , ait , Gerardus febre continua pituitofa cum paroxyfmis tertia-
pag.
fis iaborabat.
Illi
&: febre
in-
R E M T T E N T E,S. A m p h m
i
leni
i-n a.
ludore terminabantur
cum
tertianani
327
ita ut
h^c
tertiana quadruplici.
qu'^
feu
intra
duos dies
ter
recurrebat.
&
hris Catarrhalis
epidemica utplurimum, caftrenfis , seOaie millpotiffimum plethoricis, familiaris , quae orditur ab horripilatione 6c cephalalgia , quibus accedit litis
seftus maximus , ardor circa fcrobiculuhi
cordis , hnguae (iccitas & tumor , frequenter angina , quarto, feptimove die
delirium cum ocuhs fulgidis , venis capitis tumidis , Sc vefpere paroxyfmus ;
his adde pulfum fortiorem , quam in caeteris malignis , narium hjemorrhagias
fupervenientes, agrypniam continuam cum anorexia, quibus comites fe addunt pro diverfitate temperamenti ik principiorum vomitus;, dyfenteria, pe.
tibus,
&
techise
Ad
parotides
paralyfes
hemiplegise.
ni fimul debetur
inflammatio
rendse fordes primarum viarum putres &: non raro verminof^* In hunc fi.uberes phlebotomiae prsemittendae funt, ut infar6lus inflammatoriusprae;-
nem
caveatur
potus diluentes
eccoprotici
clyfmata emoliientia
&
refrigerantes
eo ufque prgefcriben,
da quo dolor flomachi evanuerit , ardorque contemperatus fit , ita ut ad ca-ihartica properandum fit ; cvim itaque puhlis mollis evafit , epigafirium a
preflione non dolet , cathartica prsefcribenda funt , non irritantia , v. g.in
deco6lo tamarindorum , prunorum , duo pugilh folliculorumf fennas curn flovitulinae
ribus malvse
manna;
dein
eccoprotica
&
tur
his
fpecies raro
fsepius
cuillbet
addenda'
etl
ut ut catarrhalis voce"'
convalefcentes
&
funeftam bsemorrhagiam
alba,l
D* Marteau
obfer-
,^
1 2,
Amt
eZASSli
3iS
ti
/Z
F E B R E
{^ans Junckeri
Tab. yi
; Gallis grippe
&c
folette
Huxham de
injluenia
fe
Eaeem
adjungant cemites.
yiim vel
^ebant, hberabantur
Condomi
fpontanea vel
artificiaUs
&
Strauffii
cutis in
ainphimerina
fint
cum
Differt
&
ptyalifmo
nitrum profuere.
hsec fpecies a
accidentales
petechiis
diarrhoea vel
cynanchse malignse
purpura , quod maculae
Affiais erat
regioni
caiidiori
tribuendae,
Vide
Pvrpuram,
minimum
epiphora
,.
funduntur ; illse iiquidem qvise alternis tantum diebus exacerbantur cum exiguo
aut nullo frigore prseter inifium morbi funt tritccophyse ; quse vero iingulis
diebus exacerbantur paroxyfmis fubiimilibus funt amphimerinae,
paroxyiinis
alternis frigore majori ftipatis funt hemitritsei, Legi meretur quod fcripfit de
hemitritseis
tritseophyis BagUvi , lib. L pag. 6c).
&
&
&
Curatur
vermifvjgis
catharticis
per alternas
dies
repetitis.
Vide Tujfim
clangofam,
&
vigilise
perpetuae
fanguis
&
extraftus quaii
turbids
feces
liquidse
bilio-
REMITTENTE
&
Amphimekina.
S.
duas catharfes
varlaque remedla
329
,
die
duo , cum emulfione in qua uncia falis prunellae , aflfumpra funt , & intra horam morbus ceffavlt.
15. Amphimenna peripneumonica ; Morbus epidemicus Telonx in GalloProvincia ann. 1757- Journ. de Med. A.
febre amphiVere invadit hic morbus ; exordlum a tufli importuna
morbi duodecima
laudani grana
&
&
necnon
frequens
in multis
fubmoilis
inter omoplatas.
dorfi
morbus
feliciter
fudor copiofus,
lingua
pertlnax
fubalbida,
cum
Finis,
humida
lethalis
paftacea
dolor capltis
&C.
fed
&
in
&
r^mittuntur.
.
Epidemla
illa,
ab
alternatis per
menfem
fero
&
mane
non attigit.
16. Amphimerina fpajmodica. Vide Vandermonde Journal Aout 1757. A. P*
Fervor 6c dellrium in paroxyfmo , in remiflione penis rigefcentia fine mole
adaufta ( quod in dyfuria calculofa etiam accidlt ) abdomen planum , rigldum , ocull obtutus fixus , loquela monofyllabica , urinse difficultas , os
fuavls vicibus acceflit
i:Ifque
{iccum
mulieres
llngua convellebatur
nuUus calor
fpafmi
univerfales
tendinum
fubfultus.
H'jec febrls ufu
klnkln?e fublata
efl: ;
fuccefferat quartanse.
Qui navigant
gratia
Solor
in Infulas
corripluntur febri
quadam
6c
Tymor
putrida
in Indils peculiaris J
csedendarum
quse
fantali
arborum
exacerbarione ridiculas
admodum
aftlones segri
&
Cum modb
frigoribus^ calido
Tempore non
Cura.. Lern catharfi
certo
Sr
modb
flringlmur
czjlti
clyfifre
prsemiffis
I.
CLASSIS
330
FEBRES
II.
tum
&
cornu
emendatur;
Rhinocerotis
rafura
-''y
deveniendum
;'
refrigerantibus
calor
fyrupis
18; Aniphmerina phrenitica Bdntii de- medic. Indor. cap. 14; epiala eft
Mercat. de tertiana. A.
Adeft febris quotidie exacerbans , fed fine typo certo ; delirio phrenitlco
G6ntm'u6 ; pervigilio , vomitu ^ruginofo , exteriorum partium algore , interiorum ardbre -& fiti inte.nla ftipata.
Cura. Purgatio ex tamarindis
pulpa caffiae , prsemiiTo clyfmate emolliensegri totum corpus unguento tete^^ji-deinde phlebOtOmi'<S' larg-De inftituantur
:
'
&
gitur
fomnus
narcoficis conciliatur.
T^znoxum
Sunt
illse
rum
Fah
&
bas
marecageux
Pringls
&
pa^/i^o.
3 14. A. P.
qu32 in regionibus npn folum humidis , fed etiam ob tempeilaut ihenfe Julio, Augufto , oriiintur ex halitibus putridis a planta-
tein calidt^
ou putride des
-yTiiivrc-biruufe
I.
pifciumve corruptione.
Haec febris fspius initio eft remittens, aft verfus^ finem abit in tertianam
intermittentem, cum fcilicet hieme accedente putredo decrefcit ; invadit raro cum frigore , f^piilis cum cephalalgia, calore tirenti , fiti excedente , olteocopo , lumbagine , magna laffitudiiie '& anxietate , frequenti cardralgia ,
gaftrodynia , fepe cuni vomitione bilis viridis , flavSe , odoris ins;rati. Pulfus
vulgo exiguus , fed a phlebotomia crefcens ; aliquando cephalalgia ita fubitanea
vehemens , ut cCgri tanquam ma^iaci per''agros excurrerent ; fed
remittente .febre cum fudore dolor periodice cefiabat
aliis delirium in paroxyfmo , unde milites ex curru in flumen fe priecipites agebant , ut natando nofocomium attingereht. Plures bilefti ano &: cato, necrion alii lumbricos refecere. Sudores magni , foetebant segri ,
vibicibus ac petechiis
cadavera katebant. Pulfus etiam 'in agone fegularis fuit ; fi fudor nono die
&
&
accedebatt
febris
nas apparebat
tertiana
'
fiiccedebat
fi
0/n/o". Differt parum a curatione amphimerinse biliofje, fcilicet i^ phlebotomise patcior^s flat, licet febris ad continuam ut fynochum magis vergt' ,/'i-arius ad intermitfentes ; ea fiquidem magis eft putris quarn phlogiftlca , &. nifi delirium aut aliud phsenomenum inflammationem topicam fuadeat , miniis eft repetenda vense feftio , quam in biliofa ; fecus malignitas
iTioibi crefcit. i*^ Vomitoria
cathartica magis coiiveniunt , vomiroria ii^pe tollunt morbum,fed tartarum ftibialum prseftat , quia non adftringit. 3*^
'
&
intermiltio: 6C
ne recidiva
fiat
quovis:' die
ftatim atque
una
datur
kihsb- dfa-chnVa
ali{li^
REMITTENTES.
menda
,
per autumniim
eft
tur
tus
flarulenta
rantibus
cerevifia tenuis
a.
331
fcilicet
himte rin
illis
,
Am
fecus
multo
&:
recens
eft
antifepticum
ut herbae
praeftantius eft
fruc-
robo-
uti
mo-
ut liquores fpirituofi
derate fumpti.
Amphimerlna vanolofa ; Febris recidiva Mortoni de variolis Feputrida varioLis conjliuntibus fiiperveniens Sydenhami pag. 59 V Securida.
febris variolarum confluentmm Mead Epift. de purgantibus ; Fievre fecon20.
brls
A. P.
daire,
undecima
In variolis confluentibus
die
puftulae
exficc^ntur
faciei
&
incruf-
ut
ni(i
efFugeric
agrypnia
diem
imo ex
fuafu Meadii
maturius
&
fi
&
ferat
cafus
decimum
circa
,
lene
tertium-
catharticum
prsefcribere
lint
in
De
facie.
his
videantur hiftorise
decem
Meadio enarraae.
Tom.
J, pag.
457. A.P.
Cognofcitur ex fuppreffis doloribus arthriticis , quorum loco accedunt paroxyfmi febriles finguHs diebus , cum vehementi frigore , dein calore ,
urinis turbidis
22.
lieufc
latentiis
Amphimerina
des camps
redlius /'z^rrii/^
biliofa
Pringle
fedimento.
fine
Febris biliofa
Maladie
cognominanda
An
6q5
milites
&
175^9; ^'^^^^
Tifibt ann.
Tom.
I,
Chap.
3, pag.
^^"
37;
A. P.
epidemia in dies intenditur
trifseophya biliofa
quamdiu
D.
armees
caftra habent.
fiti
ardenti
in fine
cedebant.
,.
nifi
evacuationes
fuiflent
Accedente hieme
likeumatifmus
&
fanguis vifeofiis.
inftitutx
febris
continua
&
aurigo
ac-
ces
&
C L
332
$ S I S
R E
F E B
/.
S^
equltes
&
&
&
&
pars
Phlebotomla in paroxyfmo
ufurpandum ; fi naufea
faepius
febris
mitlor
clyfmate
fi
&
klnklna
magna fiquidem
degenerabat.
&
&
fit ,
pr^emiffiD
acida
feliclter
Inftituatur
fione
mlffio longior
febrls
cum
ftiblati
alvus conftlpata
fit ,
ut
fcrupulo
folemne
ipecacuanhse
eft
in
fed
hac febre.
Salls abjinthii
O^.
inflilla fpiritus
c cqrtice aurantiorum
& femijfem ;
drach.
yitrioli q.
1.
ad faturitatem
in
hoc cafu
fplrltus
duas trefve
ammonlaco ad
faturltatem
dofes:.
augmento
'^
aceto affufo
ex fale
vel,
cornu cervi ad fcrupulos duos afFundatur tribus aceti cochlearibus prsh.
dofi. Ad fervorem febrls temperandum nitri grana decem quater in die fumantur. Si in intermittentem mutetur febris, kinkina , purgatis primls vlis^
eft ufurpandum.. Si cephalalgla fit , aut delirium ,
phlebotomia Indic^tur ;
aft fi pulfus non vlgeat , feptem circlter hlrudlnes temporlbus admoveantur,
fit
Ille
volatili
fpiritus
ial
6c falia neutra
citandus
nlfi
ufurpentur.
pulfus debilis
qnoque
die
A.
P..
paroxyfmum
notablle
frigore
ftipatutti
aliis
&
l^fidui
fponte abierunt
REMITTENTES.
Am
m'e r in
horrore
a.
333
infignitum
notabili
quintana intermittens
,
hanc in matre fua obfervavit ,
quafi
,gerit
meritiflimus
&
fugavitque
periculofo notatum.
Trit^OPHYA Tritaiophycs
Comm. in eund. hbr. & lib. %
VII.
Galeni
de
diff.
intcrmcdiis
vcrb
febrium
I Epid. Galeni'
febrium; Tritaios fyncchis
cominua tcrtio quoquc dic cxaccrbans ,
de
Fekris
difFerentiis
perniciofa Torti.
Gorrsei Definit.
Tcrtiana.
Ticrcc maligne.
Ticrcc continuc ,
Differt a
&
ab
&
&
&
infuetum
illa
tianae
morem
dialgia
principio
in
utcumq.ue imitatur
enormi voinitu
extremorum
ceflione
rigore
in
in
ni
declinatione
proftratione
prompte fuccurratur
Riverius
fumma virium
refrigeratione
toUit.
difficilis,
quod
car-
contra6i:ione pulfus
fecunda aut
febris
tertia
ac-
&
morat
ie
frigore redeuntibus^cum
dpre
effqntjalibus
fiti
unam
clamofa
ardore corporis,
aut alterara ad
fummum
feptimanam
Ti
excurrit.
Diffexii
C L
554
augmento
I L
S S I S
bllioia
Dlffert a tritseophya
F E B R E S
dem
cum
diarrhoea billola
in
in
&
ftri6b
lor capitis
diarrhoca
non
anxietas
quandoque graviora
nifi
in
in
mata.
tenuioribus,
vituli
mata ex emulfione
fotus refrigerantes ex
fur
febris
&
na ,
cardia!g!'<
fi
tum pondus
naufeae exigant
in epigaftrio
nullufque
dolor acutus
fit
leniflimum vomitorium
fed tan-
granum unum
ut
vel
primo
tartari
ftibiati
A.?.
1757.
Morbus epidemicus
vorabant
nia putrida
incepit Februario
poft
mortici--
xrumnls
aiilfque
io
Febris acuta
lipyria
diarrhoea ferofa
aerophobicum
fputa vifcofa
adufta
biliofa
tabat
vox
eruptio mHIarls
piofse
rium
maxlme
e
Ipfe Profeflfor
mens fme
tis,
rigore
anxietates
febris
allquibus
&
lingua
prurlglnofa
,
ftupor
naufea
enurefis
fequentla pafl^us
eft.
extremis fpafmo
i^
mox
rigldis ,
&:
unlverfalis
fummo &
,
vlfcerum mox
vehemens
diarrhoea
arida
lipyria
ardorem intolerabilem
jpedes frigidiflliml
praecordiorum,
in
Hahn
&
dolor capltls
delirium
fudoribus fymptomaticis
nulla
in
adorfa
frigore
cum
quibufdam rabiofum
importuna, vomitus &: diarrhcea biliofa
agrypnia
ferro
afthenla generalls
&
cita
algldo
exci-
fuperveHit
dejeftlones co-
Involuntarla
mors
quafi
leve deli-
eplleprica.
die acceffus
febrilis
vehe-
dolor
ita
crefceba* in dies
REMITTENTES. Trit^ophya.
ut contaftus aeris Intolerabilis foret
lis ,
noftes inquietse
fus
rheumatifmi
cum
anlini languor
fudore ccn^lnuo
univerfalis in
4^ omnla
omnino &: convulfionibus
peffima.
Die
corpore.
pejus
habuere
&:
33^
debllltas**increclibi-
ocuii dolentes,
Die
,
&
graves,
3^ dolores
pedes congelatl
(en.'
nox
manus rubrx
iedabantur
,
agitatie j imago mortis terrefacicns , vomitio identidem; hac die fpongias aqua frigida madidcc toti corpori applicantur , frigidaDie 8^ pulfus convulfivus, dolores ad clamorem contique propinaiur.
nuum ufque. Die 9^ delirium , grumofus fanguis vomltu rejeflus. 1 1^ Sudor,
pulfus pacatus
dita
flridor
kinkinai
dentium.
&
intercifa
rifus
loquela irnpe-
fardonicus
14'^
furditas;
Frigus
glaciale
ia
corpore , fudor trigidus , lotiones frequentes fiunt , omnia fedari inci18^ Delirium vividum , afi fyncope ex lefto derelifto, fames, deia
piunt.
fudores copiofl , fomnus profundus; flrepltus averfatio , omnia nova appaextraordinaria.
36^ Cholera. 48^ Defquamatio cutis: unguiuia
rebant
toto
&
lapfus.
trepida
exanthemata
rubeols
eryfipelati
efferae fimilla
frigica
;
critica
lills
fuere
ca declinationm.
Tria mlllla
efl
hominum
morbi co^nitio
4.
Tritd,ophya typhodcs ;
Species
vu3,_quo
efl
tritaeophyo^
fere
hsc epidemia ;
eo dirlor efl.
Diaphcntica Torti. 187. A. P.
quo
UratiflaviiE abftulit
obfcurior
ejus indoles
cujus
prscipuum fymptoma
cum
fudor coUiquatl-
eft
paroxyfmis
tertio
qucque
revertentibus.
die
Hanc fpeciem
nerahs
viro
&
&
bant.
Alter erat Rallet, qui virilibus vei^ibus Indutus erat, tamen foemina, ut pcfl
anxietate ,
llla fumma debilitate ,
fimul boulimja
detexlmus.
laborabat ; fingulis diebus paroxyfmus accedebat a levi frTgore, deln per
&
ebitum
fimili
modo
etiam ab
etiam
concefTo.
Rivcrius obf. 28. cotnmun, memorat febrem elodem qu^, fudore per nodies continuato nuUIs remediis cedente , aeger abreptus efl: ; nec f^ra-
vem
C L
33^
I L
S S I S
FEBRES
fudoribus multis
&
vem.
&
&
&
&
fcintillantibus
lingua alba
paraphrofyne
fsepius
&
tardius
duro
diem
tenfo
,
,
turgido
cum
alba^
axilJas
&
periculofiflimse
accedit
,
maculis pur-
margaritis minutis
paroxyfmo
febris
&t phly6i3snse
cum
referant.
has eruptiones
praeter
lum
j^"
ita
Multo
fimiles
pulfu
circa
pureis
arida
phrenitica
qu^eque coh
iflae
lingua albiflima
inflammatoria
non
phrenitica
ficca
pleuritica
&
reprimendus
eft
abftinendum a
vino
cardiacis
iteratis
fudorificis
gra-
fudor
prinia die
tanquam
a.
perniciofis ve-nenis.
In
aft
in utraque
tigatum
fcilicet
tartari
vegetabilis drachmis
ufque quo
iij
ftibiati
gr.
vomitio accedat
iv
in
aqi;se
calidae
llb.
ij
cum
falis
diflblvantur
mane
REMITTENTES. Trit.eophya.
&
mane
fragarise
bibatur
clyfmata emollientia
fero
gKaminis
vel
canini
apozema ex
bus a catharfi
tartari
cum
ma
paroxyfmis ptifanae
in
lenitivi
uncia
quaevis
borraginis
addetur
fttbiati
libra
fcolopendrii
cichorii,
foliis
337
ex deco6to radicum*
vel ferum la61is affatim
pti(ana
glycyrrhizae ofFeratur
8>c
gran.
liberis
injiciantur
&
vegetabilis drach-
falis
recipiet
die-
cui
alternis diebus
dein
fcrupulum
nitri
vel
In humorali varietate
lumbrici adfuerint
fi
chamsedryos ,
fopor accedat , ad veficatoria
{1
quse in miliari fudatoria nocent ;
fsepius acuentur apozemata vel
ut folia
S'i
abfinthii
tanaceti
centaurii minoris
tartaro ftibiato
fummo
ut pote
duriufculse
fi
fint
;
,
vermifugo,
cathartica.
ill^e,
emoiiiendaj cataplafmate
qus
bulbo
ex
funt,
crlticae
(uh
co6li
lilii
clneribus
renda;
althsea
&
&: aequali
&
&
pulpa liliorum
unguento de
Jufcula in
no
fuffitus
fub fere-
feneftrse
mundities fervetur.
Terminatur
fi
6.
Tmaophya
mens.
Febres
>>
lib.
inexplicabili
continuse
Huxham de
angore quodam
quam
inquietudo
vigilias
&
ariditas
excipiebant
vigilise
effluviis
vel
lib.
97. A.
pag.
dies
P.-
peri-
fingulis diebus
raro
membrorum
lingus
infeliciter afcite,
i.
remittebant
alternis diebus
immodica
lib.
intra
periculofiffimx
plures eseque
aere
i.
paludum
ajfodes ;
Febris epidemica
delabentibus
cutis
piseludebat
jaftationes
deliria
iis
horren-
tandemque
periculi
vertigines
foporofi
affeftus
quae ad
&
&
&
caute ufurpata
In febre, cujus
tur.
vigilio
Epifi.
XLIX.
fuerunt
fymptoma prxcipuum
ventriculi fundum
Valfalva invenit
acceleraba-
atro colore
infe^lum
cum
per-
Morgagni
14.
7.
Ijv;
utilia
pag.
e L
33S
^ve parapoplexiu C.
Febris epidunica
Teniana
febrib.
lethargica
pag.
17
Lancifil
Tcnuii
maligne avec afjou-
Vievre
urbeveeana
Torti
p.
207
A. P.
pijfcrnent,
Ea
78;
pag.
FEBRES
I L
S S I S
Pifonis
fpecics
efl
vel
exacerbans
vefpere, quce
fyinptornate
paroxyfmo
tertio
durus
&
mobiles
puifus
motibus anxiis
jaftati
&
trequens
aliis
fopor
paroxyfmum
pofl:
internuttens
foporis
tantum
latere dextro
fere
rarus
ahis
tardiffimus
eft
flupidi
manent
hemiplegici
mu!tis
in
xgri im-
initio
dehrantes
affidue mifiurien-
&
&
&
&
roxyfmum. Laudanum
in
2.G.
&
centur.
2.
obfervavit hunc
laudano fanavit
mor-
optimumj
8.
Colleg.
caf.
A. P.
Saturnl die
cum
fiti ,
dolent
a partu
cephalalgia
indurantur
evanefcunt
fuperflite
nono
&: anxietate
apparente
mammse immenfum
turgent , tument
fymptomata per levem fudorem
tumore , impotentia & debilitate. Die
aurora
mammarum
&
seftus
nec non die martis , &: jovis ipfa meridie rigor
reliquaque fymptomata redeunt cum eodem fervore ; mammis , quse lac in
intervallo fuderant, iterum intumefaftis , &: toties paroxyfmus horas dwodecim perfeverabat. Cum adelTet in intervallis virium proflratio notabilis ,
verolimile eft hanc febrem non fuiffe intermittentem , fed remittentem ^
adeoque tritaeophyam. Curatio fuse
diflinde tradita videatur loco cifolis
pom.eridie
&
tato.
9.
cap.
Trit^ophya
89;
leipyria
Febris leipyria
Galeni, Gorrsel
Forefli Lib.
dum
Defin. ; Lypyrias
Obf
"^6
lib.
5'.
A. P.
Summus
Aetli
fevre lipyrienne
in
tur
REMITTENTES. Trit^ophya,
tur, exceptls
axillls
res pleuriticos
nes
deficiunt
quandoqu.e
&c praecordiis
&: ventris,
pulfus eft
Lipyria Aviunndt
lih.
Forejli.
fere
De
cycrero excretiones
&
deficiens,
intra
'jeger
om-
triduum
In
leipyria
vldetur heml-
Grxcorum,
illa
Ingens
memora-
pulfus celer
(itis ,
inae-
loci
cietur
in hepate retenta
eryfipelas ventriculi.
nunquam labrum
acerri-ma
inferlus
eam no
lcrius cenfent
fummam
propter
eft
&:
&
&
fallldio
bilis
omnino
&
in cafu
ck)iO-
perimitur.
qualis
ut
exilis
339
quse calent;
folvi nifl
Incufatur
Hippocrates
fed
<k.
Hol-
vix poflibile
excirare.
BagUvi fuadet
a clyfmatis -emollientl-
rie
&
cardwi
bus quotidie
6sC
Iniiciendis
&
pofl:
cathggjtica lenia
deve**
BJendum.
hemltrltaeos inflammatorlos Spigelii^
Vidi ego faepius
cephalalglcos^
nec non tritsecphyas dyfentericas, pleuriticas , verminofas 6<c ; veriim tan-
&
ta
Auftorum
efl:
&
obfcuritas
&:
confufio
ut ad fpecles
cognitas
eas
aman-
morbi
qul
alicubi
hiflorlam
fidarn
&
reperire da-
liderata repono.
10.
Tritaophya deceptiva
Eft intermlttens
?eftate
ait
adorlens
Sydenham
pag.
24
&:
epift.
tertiana
fub
non
Torti p. 2. 00 ad 259
pag. 191. A. P.
quae ante autumnum , feu
fuhcontinua malignans
ftatim
genuinum
typum
ludit
&: decipit.
induunt
fed
Illse ,
continuas
febres ita per omnla Imitantur , ut nifi caftigatiflSmo utrafque examlne tru tinaveris , ab invicem difcriminari non poflSnt ; ac retufo conftitutionls imv 2
^ petu ^,
CLASSIS
340
.
FEBRES
11.
j,
efl: ,
m.odo continuus lefti cacardiacorum ufus huic anfam non dederint , in quo cafu inutilis eft
lor 6f
kinkinsc ufus. Vinum autem cum kinkina datum minime nocet. Toni hac
alibi.
de re obfervationes legi merentur pag. 243,
Cognofcitur haec fpecies i^ ex eo quod in frigore paroxyfmi seger. reapfe caleat ad tadum Medici ; 2 quod paroxyfmus fecundae diei efi: mitior paroxyfmo primse; 3*^
quod vel fubito vel gradatim intermiffio obfcuretur , feu apyrexia dubia
evadat inter paroxyfmos , quo tempore fuperefc calor mordax , fitis, lino^use
rubra vel crocea ; 5 angina aphthofa ; 6*^ graliccitas ; 4 urina parca
ve quodcumque fymptoma fuperveniens , excepto levi dehrio.
II. Tntczophya typhodes Mangeti ; fievre nerveufe remittente \ fever of fpirits Quincy eiTay. 2.
of fevets , p. 370. A. P.
Haec fpecies diifert a typho per exacerbationes , ab ahis trit^ophyls ex
&
&
eo quod fit chronica cum puhli vix frequenti , imo quandoque tardo ;
prima invafione pailidus , debilis , fomnolentus efl: , puHus parvus
brevis , calor nativo minor , exigua aut nuila fitis. Remittunt, imo initio
2eger a
intermittunt hasc
re videtur aeger
fymptomata per aliquot horas atque vigere aut revivifceverum denuo cum rigore aliquo aut fpafmo cutaneo iii;
&
obmutefcit
vel
femivivus' vldetur
non convalefcens
fed
que efflorefcunt
{tCQs funt
toma
infultibus
quod melius
vel floridse,
nigrse
afficitur
foetid'je,
exhumatus videtur.
rhcsa
accedit
tuffis
&:
his malis
Verfus finem
,
vel livid^
quod
urinse fimiles.
auditus obtufiffinius
efl:
crifi
&
pejus
-vi6lus
nilis
diar-
Senfus obfcuraninterea
funt
fed raro
vim
;
,
mentis
reiiilat
quando-
laiutare eft
qui fine
papuljs
fenfi.umi
parcior,
epidemica
vita
laboriofior
con.ftitutio
humida
iiiers
prsegreffi
debihtas fe-
feu inele6l:rica.
eadem ac typhi nervofi Huxhamii ; fcilicet phlebotomia , & cathartica omnlno fugienda funt , cum virium refiaurationi potlffimum invigllandum ^ii
hoc pr^ellat vinum
cardiaca volatilla , ambara grifea ; &: poCuratio
fl:upor
difcutiatur
humiditas fuperflua
el'i-'
mine-
REMITTENTES. Trit^ophya.
341
&
acnta.
, una pcracuta , altera
(a) Peracuta ante feptimum diem definit ;
diebus , poft anorexiam , dyfpnoeam , fufpiriofam
funt
varietates
ab
paucis
incipit
,
ab aPihenia
adventu
cephalalgia,
lallitudine
crefcit
die
non
citius
fjpervenlens
utilis
crifis
omnium op-
tima.
morbus
venam
fibl
luat
to
ft
plurimum
Prsevertitur
nerem
tundi
ut
&
fatagat
potus fpirituofos
fi
purgetur
infolationem fugiat,
balneis
frigidis
Cu-
utatur.
una aut altera phlebotomia , nec obftare debet fudor aut voabftineat tamen ii diarrhoea biUofa acceiTerit j caveat ab emeticis ,
ratur febris
mkus
catharticis
Umonata,
cremoribus
fudoriferis
utatur
emollientibus
fomentis
narcoticis
clyfmatis
&
leni
aqua puUi
nitrata
plenus
vigeat nec
carus accedat
falubris
fi
quarfa
crifis
quam
quinta vel
seger
&
tutius
tenfus,
fexta
fpafmodicus evadif;
ft
vero pulfus
j
die moritur
die
hse-
quse nun-
Curatur phlebotomia e
opportune
brachio repetita
potu acidulato
diluente
&:
catharticis
prsefcriptis
phlebotoraia intra
&
&
Vv
fagitj
342
fagit
duo ampla
vefieatoria
applrcentur
ruris
fed mature
fecus
ad
caf-
dcTeniendum.
diaca
Vin.
Genus
TetartOPHYA
febris remittemis
eft
Rariffimum
eft
tanse conjunfflis
febris
&
ut
feu
&
plurimum
lethalis eft.
1.
Ea
quaru continuL
Tom.
Oper. med.
Joel.
C. P.
3.
nuUius vifceris fpeciatim afFodi figna praeber. Huic calor obtardus initio paroxyfmi, dein plenior , vetufus, fed acer , pulfus parvus
locior quam in quartana , exfpuitio frequens , temperamentum melancholiefl quse
&
cum
citra
&
frigus
fudorem
seftiva
niii
(it.
antifcorbuiicis,
praemiflis generalibus.
2
Tetartophya fplenalgica
vide
efl:
Plantii
Fernelius.
Differt
3,
['
Pendet ab
^r
4. Tetartophya carotica
Foreji, Lib.
obf.
Werlhof. obf. de
39, Bianchi
hifl.
hepat.
febrib.
pag.
A. P.
17.
&
fchol.
Illa
p.
fpecies
eft
fymptomata
Schenckius
6.
A. P.
140.
&
quartatise
faevLfllma
inducit
contlnuse
,
rarius
quse
evenit
lib.
3 cap. 14,
libr.
&
tur
ferviit.
admodum
rarus
coma grave
nlfi
ut
quando
quandoque
dellriis
plufculas
interturbare-
ORD0
FEBRES INTERMITTENTES.
343
ORDO TERTIUS.
F
E B R E
InTERMITTENTES^
qgues,
Gall.
jccc^j
^i?
Anglis
fievre j
T/ie
)Yrexla
viget
Latinis fibrlcitano
id
in
eft
&
fo
ne
a remijjione ex totali
difFert
&
cum
in
remiilio
:
ut typus quotidianus,
fe
tertia
cum
quartanus
quotidie
quavis
die , &c , confequun,
,
,
Typus in quartana eil maxime regularis feu
acceiTus vei paroxyfmi.
tertianus
tur
determinabilis
facile
minus
in
tertianis
afl
non
ita
in
remittentibus
Ex typo
tamen
ita
data
referatur ad
fpecies
illa
proximius
imitatur.
Febres
pluries
intermittentes
cum
Ssepius remittentes
funt
funt
ilix
paroxyfmorum
pulfus
ut in hemitritseis
tritaeophyis
iimilis
epialis
eil:
aliis*
que ; verum non ex fola pulfiis frequentia debet isi1:imari febris , cum in
typho , utcumque graviifimo morbo , puifus fit vel fano iimilis, vel rarior,
utcumque magna febris iit.
Pyrexia feu acceiTus duplici f^epiffime temporc abfolvitur, fcilicet tempore frigoris feu horroris , &c tempore ^fus feu caloris , atque ut plurimum
fudore terminatur ; interml^o eil tempus quod inter fudorem ultimi acceffus y
horrorem proxime fequentis intercedit.
&
Nullas admittimus intermittentes malignas, quia qtx intermittentes videntur &: malign^e funt , nullum lucidum intervallum habent irl quo vis
pulfus refpeflu ad vires
no
iimilis
iit
quoad
artuum
iit
ut in
fanitate,
feu
ia
quo
fi
pulfus fa
CLASSISIL
344
termlttentlum
amphimerlnas,
ad
facie ludentes
tritxophyas
vel
tetarto-
phyas amandamus.
fumma nocendi faculfas a principiis phyficis ,dependens; fumitur etiam pro materie maligna,
noxias mutadeleteria , venenata , feu qux fub exigua mole magnas
tiones inducere valet m ceconomia animali per vires fuas phyficas fcepius
Malignitas in morbis
vero mechanicis
ininime
efl:
&
obfcuriflimas.
quse vu!g6
me
ma
fit
8c
inveniat
mephitidum
rum
pus
humanum
tiones
Forte
ex
'mus in epidemicis
&
&c
impedita
proinde
&
foporoiis
apprime locum
venenato,
effluviis
aut in eo genitis
principiis
cafl:renfibus
peftilentiahbus morbis
potiffimum in
am-
tritaeophyis.
miafmata
illa
licet
rejecerunt
ea ingeniofiffi-
eft
segrotantium contagiis
immiliis
indacantur
phimerinis
verum
in
malignitatem
febribus
vaforum obftruftione
cerebri
fluidi
in
miafmatis
corticaUum
ex
omnem
Sylva
6c
Cbirac
Illuft.
6c
mephiticis hahtibus
&
anthracis
de virium lapfus fubitaneus ; forte etiam illa miafmata vi arfenicali nererethifmos funeflos excitant. Quis aconiti , canthaveas fibras irritant ,
ridum , ovorum lucii vim deleteriam ex principiis mechanicis explicavit?
quis "opii vim narcoticam ?
&
In febribus
tatis
vehementiam conflituun*,
vis
fcilicet
tat
duo
natursc
anomalia
cardialgiis
turba
,
,
quse
&
fyncope
Ex eo quod
quo major
prsecipiti
deliriis
ac
humano
generi
alexiteriis
fopore
bezoardicis
quam
fcihcet
&c.
minime concludendum
convulfionibus,
malignitatem admittamus
cautelis ejiciendam,
plus nocuit
&
fummis
efi:
efi!e
femper
efi:
ma-
&:
fine
ut advertit Sjdenha/n,
pulveris inventio
ex
fed
corrigendam , vel eliminandam , prout alterutrum permiferint circumflantix , &: fuaferit rerum magiftra experientia.
In plurimis morbis eft materies morbifica, adeoque noxia ; non ideo omnes maligni dicendi funt , fed ii tantum in quibus fymptomata venenatse
triumphatae , aut turbatse naturas tribuenda praedominium temateriei ,
nent , ut in typho , pluribufque remittentibus. Intermittentes , ait Hippocraus , periculo carent; id efi: , fi comparentur cum remittentibus
multis continuis ,
multum abeft quin adeo periculofae fint ; cum enim natura
ab omni moUmine cefl^et in intervallis , nec oppreffa flt , fed omnino libera ,
wt patet ex anim^
corporis fundionibus reflitutis, nuUum interea grave
vel
&
&
&
dam-
FEBRES INTERMITTENTES.
damnum
345
confequens
feu
eft: ,
&
&
mirum
fi ,
in
vafis fanguiferis
morulis interpo-
fitis
Omnes
theoretici
artificum
omnium
aratores
rii ,
hoc
fibi
muneris imponunt
morborum
verfos periodicos
infultus
afl:
remiges
cum
ut
prius inquirant
cur futores
cur
omnes
lapicidse
fuos
pacatae
fabri ferra-
manuum
pedum
periodos expHcuerint
five infcii
verfa
naturales
five confcii
cum
intelHgent
fieri
potentia
motrix a facukate
percipiente di-
fit.
eft: paUiatlva
quse naturse conatus tolHt , fuf,
aHa vero radicalis , quae materiem morbificam , qua iUi determinantur conatus febriles , aufert , vel corrigit ; ifl:a tutior efl: , altera vero fola raro
Interea tamen {\ urgeat neceflitas
eft adhibenda , nifi radicaHs prseceflTerit.
palHativa cura adhibenda efl: prior , quod prseftant narcotica kinkinae mixta.
pendit
&
tis
ut
morrhagia
niam
apud
Verum
febriHs fubfequens
seftus
fi
refolvit
videmus
ut in fingultu
fanguinem a frigore
&
hse-
,
,
infpifl^atum
quo,
6c
morbo medetur.
Cum
vero funt materies morbificse peregrinse in corpore , iUse vel prietiam fecundas , tertiafque infeftant , atfolum notabiHter , vel
que in hoc cafu , ars medica naturse fuppetias ferre debet. Itaque fi primas
vias pravi fucci inficiant, quod ex naufea , Hnguse forditie, anheHtus fceto-
mas
re
&
vias
prsecordiorum pondere
anorexia
&
prgegreiTis
cognofci poteft
primx
potu diluente , 6c abftinentia funt evacuandse , quod praemifsa phlebotomia apud juvenes
plethoricos feUciu. fuccedit
potiflimum
plurimae funt intermittentes ,
tertianse , quse hac fola methodo feHciter toUuntur biHofss prseterea refrigerantibus , acidis , acrimoniam
vise emeticis
catharticis
clyfmatis
&
alkalefcentem
ardentes
corrigentibus
aeftate
prsefertim
CLASSISIL
^4(^
qui acida
&
con-
tendunt.
in vafis fanguiferis
vero
Si
quocumque modo
licet
&
corrigendis apta.
facile
venarumque
&
vifcidiore
&
reticulis nidulatur
quale
vit^e
Simile
ita
,
ubi
non
pofl
nifi
ali-
periculum.
quidem vitium
in
vel gravioribus
Ex his autem ferme patet cur ab fpafmodica membranarum & cutis potiffimum flriftura febrilis conatus ordiatur cum enim in illis ultimis membranarum & vifcerum vafculis , vis trufiva exigua fit , nec poflit multum intendi
;
&
&
&
gia fubigi
mo
&
liquefieri poffit
virium impendio
non
fluido fcilicet
quandoque turbatus,
frigore febrili,
in
dum
&
&
ne
frigus oriri
biliaris
quoad fenfum
rem
segri
f^pe
frigus
fervafTe videantur
quod
in
epialae
calculi
paroxyfmis
intenfum
nativum
licet
calo-
vidi.
Verofimile autem
vafis ultimis
nui.
Hinc fequitur
naturae viribus
&
principium
conatibus
proegumenum
febrilibus
modo
non
febribus
potefl
illis
fuppeditari
eradicari
quod
atque in hoc
Pr;m6 etenim prsemiflis generalibus tonum hifce vafis reddere conatur per
martialia, amara , flomachica , adftrin^enti vi praedita
quod prsen^mt kinkina , cafcarilla , nuces gallarum , gentiana, centaurium miaus , aqnee thermales ^ ferrugiaeae , &c. Secundo vero viriuin quoddain fluidis illis flagnanti,
fit
fimplex
combinatum ex
guadam tenderuia ad putredinem eaque remota, unde fortc fit quod optiut vifciditas
crafli.Ies,
quod bene
multi cogita.it;
five
fit
ma
FEBRES INTERMITTENTES.
ina antireptlca
chamsemelum
ut
kinkina
fint febrifuga
ut ut
347
cum
febrifugis
&
&
&
&
&
&
femi-drachmam
Recipe
fumat
bis
:
,
bls
falis polychrejii
taurii minoris
fum
febres fugant.
fcrupul.
vclfume
confcrvtZ
i.
'.
vel cen^
IX.
QuOTlDTANA
ufitata.
No-
men
multo
tuntur.
Differt a tertlana dupHcl in
eo quod
tertianse
qua
parlter quotis
accefiiis alternis
non vero
diebus
fit
acceffio febris
mutuo
ex
ref-
pondent.
Quoridiana rara eft ;
multo frequentior eft duplex tertlana.
Quotldiana fublntrans , feu cujus acceflus ad viginti quatuor horas ferme
amphimerlna cenextenduntur , lam pro intermlttenti haberi non poteft ,
fenda eft; quse vero duplicata eft , ita ut fingulis dlebus duo accelTus dentur,
fere ad remittentes pertinet , cum non fenfibills Inter acceflus detur apyrequas quartanis , tertlaxia ; a fortlori triplex , quam Primerofius recenfet ,
nifve compllcari contendlr. Galenicl a pltulta hoc genus pendere arbltrati hujus hiftoriam ex fua hypothefi conclnnabant.
&
&
&
I. Quotidiana fimplex
de febrib P.
Sennerti
cap. l8.
&
XX
DifFerfe
CLASSIS
348
FEBRES
IL
eo quod
, & ex
non vefpere , ut in catharrali , accefTus aggrediantur , quodque coplures Initio verls anni 1750 obfervavit
tuflis immunis fit. Veras
ryzee
Brendelius.
quafdam
Vidi
adeoque non audiendi funt, qul
&
ego
;
in pueris
DifFert ab
mane
&
&
2.
Audorum.
trans
Efl
dum
ditur
cipi
qus
allquandiu asgrum
monuit Sydenham^
lailitudine , necnon
&
&
Medicum de-
fkpius obfervatur.
linguse forditie
(0.(0.
lila
prodit
non raro folito calidior a Medico deprehenmaximi momenti efl ab illa non de;
eam per eadem medicamina impugnare , quibus fynochus &c amphi-
intermiflio
fed
&
frigere afferit
ssger fe
;
ut
&
is
typus obfcuratur
merinse impugnantur,
&
&
cathar-
ticis iteratis
Vidi ipfe pluries hanc fpeciem in hyflericis mulieribus, quse quotidie horis
vefpertinis , non nodurnis , levi refrigeratione cum ofcedine
pandiculatione
aggrediebatur , fubfequente leni calore , nulloque , aut vix notabili fudore.
&
urinx copiofDe
4. Qiiotidiana epileptica
EfTais
hmpidse.
d'Edinbourg
Tom.
VI.
49. pag.
art.
138. P.
Ea
efl quas
quolibet accefTu
paroxyfmum
epilepfix accerfit.
Joannes Rhe-
quo ferpentem accedentem fibi videre vifus erat , incidit fmgulis diebus in paroxyfmum epilepfise eadem hora accedentem , qua febris antea eum invadere fonish a fex menfibus intermittenti laborans
&
re alternatim
mirum
in
modum
dilatatls
&
conflriftis,
exorbitantes
oculi
urlnsc
fupprefTae.
Curationem
&
citato.
fingulis dlebus
paroxyfmum hujus
,'
llum externum mufculum eadem hora patiebatur , cum magno seflu febrlli
in fudorem terminando , quo perafto bene fe habebat ad omnes funftlones
expedlta.
Curatio.
vitrloli
cum
&
Sumpto emetico
antlfpafmodlcis
catharticis
demum admoto
convaluit.
6.
Quotidiana cephalalgica
M. Donati
lib. 5.
P.
DliFert
INTERMITTENTES. Quotidiana.
&
modo
eoclem tamen
dt Fcbrc himicraniam fLinuLinu ^ cap. C).
Ea
curanda.
Vide
349
ca-
Mqnonum
Auclorem citatum.
Qjiotidiana foporofa,
8.
y[.oc\i2i
confil.
48.
fol.
an Morton. Pyretot
71.
gravi veterno
bis
colluvie ferofd.
integritas
lib.
Incipit
,
feu apyrexia
3 conf.
i
afl:
manus
batur trem.or
chium calore
&
digitorum
urenti flagrabat
praeludebant vomitio
&
dolores ad hypochondrium
&
,
braexcepto quod
& mammam
ejufdem
lateris.
febris fanata eft folitis remediis. Vide AB. Acad. Nat. Cur. ann. 1673.
205.
11. Quotidiana flranguriofa Hug. Gouraigne D. M. M. P.
Is obfervavit febrem in qua quilibet acceiTus quotidianus afferebat urinas
fuppreflionem cum inani fere meiendi conatu ; elapfo acceffu , urina libere
Hsec
obf.
profluebat
X. TertianA
tierce ;
Grascis
Tritdios ;
Biliofa
Galenicis
Intirmittcns ; Fiivrs
^.gri Tertianarii.
Eft iilud genus intermittentis febris, cujus acceffus fimiles alternls diebus
mutuo refpondent, vel eft feries acceffuum , quorum qui fimiles funt,
iibi
illi
tertia
quaque die
circiter repetunt.
quod tertianse acceffus non finquoad horam , modumque invafionis ftbi refpona quartana triplici , quod in quartana acceffus diei Lunse fimiiis ftt
fic deinceps
diei Jovis
diei Dominicse ,
; prseterea tertiana multo
deant
acceffui
&
Ea
dicitur
53. P.
nonam
&
Xx
mams
mam
eft
C L
J5o
FEBRES
IL
S S I S
&
hemitritseus a
trifmo , ftrepituque
unde frequens refpiratio
que delirium
potus
frigidi
fitis
vig'lia
ceph^lalgia
&
&
quando-
dunt
&
fudorem
tio acceftus
accerfir
Curatio. /Eger per aliquot dies folis jufculis &c aqua panata vefcatur
botomia,
seger
nifi
fenex
fit
imo pro
commu-
vel convalefcens
phle-
infans
inftituatur
cum vero
febris
per
&
diana gajirica ,
dem. ann. 1575
forditie
&
,
foetore
&
Rama\7^no
obfervatse
oris
cognofces
&
ilte
repetitis
quotl-
Epi-
2.
fignis
aliifque
funt
lib.
linguse
catharricis
non phlebotomiis. Venofdi funt juxta illum quse generis vephlogofim fequuntur , quod ex fignis plethorae commotae diftinguitur ;
curari debent
nofi
phlebotomia
illas
fanat.
2. Tertiana fpuria Sennert. lib. 2. cap 17; Nenteri , Tab. 153 cap. 26/
Teniana fubcontinua Juncker. Tab. 75. Tertiana extcnfa quibufdam ; P.
vere iilegitima , quam segre retinemus; ea
Vitiofa fpeciei denominatio,
autem fic vocatur , qus brevi , levique frigore adoriens , calore dein intenfo
&
6c longiflimo ftipatur,
guse
capitis
etiam
typum
&
menfe
acceflfus
men
accefifus
extenditur
rexia
dolore
fit
omnino
brevis
adfit
ita
ut
ita
ut i^i"^
nullis
facile
imo 20^ horas perfeveret cum ficcitate lin, & non levantibus fudoribus ; in hac
vel paucis
mutent.
Duratio morbi
remittens
imperfefta
ultra
feptem
accefifus
vel quinque
quod praefagimus
fi
apy-
Hzec fpecies tribuenda eft, vel faburrse primarum viarum copiofiori, quse
calidiori reideo catharticis eft expugnani^a ; vel afllduo calori leftuli ,
gimini , ut fudorificis
in priori cafu poft fuflicientem catharticorum ufum
ad kinkinam deveniendum eft
in pofteriori kinkina nullius ufus eft. Vide
&
trit(Zophyam deceptivam.
3. Tertiana petechialis
Marcelli
"W^edelii ?
.
Vide-
INTERMITTENTES. Tertiana.
3^
4.
in
Epidem.
lib.
A. P.
Quin etiam mihi contigit videre pleuritidem
i. fe6t.
Pleurhii
3. pag. 30.
intermittens.
pathognomonica
nia
habentem
figna
veriffimam quidem
intermittentem tamen
&c
ut
ita
om-
homo
alternis diebus pleuritide , alternis nullo morbo teneri videretur. Hodie regnat Monfpelii Maio menle 1760 tertiana , quae poft tertium accefTum pleudyfpnoea accedentibus , ac febris ex interritidem imitatur , dolore lateris
&
iteratis
cum
&
phlebotomiis
5.
Mortonus Pyretol.
fuppreiTa excitabat.
cap.
C)
hijlor.
Rheumatifmalem tertianam
22.
acuta
eft
magna
refpirandi ftipantur
nec continua
ut in
&
afth-
peripneumonia
,*
&
diureticis junfta.
cura exigit febrifuga bechicis
7. Tertiana emetica. Vid, Willif obferv. de febre Tertiana, cap. 4.
ton. Syneches vomitum jimulans , &c. P.
cum
dein
biliofo
ingruente paroxyfmo
infigni cardialgia
decumbebat.
viter
citat
vel biliofum
calore
Haec fpecies
ut in
temperamento
plurimum bilis
&
fiti
praeditus
flavse
Mor-
evomebat
&: viridis
intenfiffimis
in
hoc cafu
Willijii
vel pituitofum
ut in
aliis
quos
vidi.
Willijius prasfcripfit
vi6tum ex hordeatis
cum
fucco aurantii
cum
ille
phlebotomias duas
fcrupulo diafcordii
mane
in acceffu
fal abfinthii
a vomitoriis laederetur ad
cathartica
ex infufo fenn^e , rhei, fantali citrini cum fale abftnthii confugit , nec non epithema febrifugum carpis admovit,- ubi vero vomitus pituitofus , vifcofus ter-
tia
recurrit
poft adhibita
omnigena medicamina, ad
&
excitarunt
cathartica
obfervante WilUJio
&
ca
a!vi conftiparione
notatam^
Tertiana choleri,
Morton pyret^
C L
35i
FEBRES
IL
S S I S
S3' Succus limonum faccharatus aqua dilutus , feu limonata vuigari^s, co6^a, bis fumpta in acceffd laudatur a Guill. Pifone m his tertiams i
fudores movet.
ea enim vomitum compefcit , accefifum minuit ,
Nat. Cur. ann. 2. ejufdem ter8. Tertiana hyjhrica Wedelii Ephemer.
cap. 4. png.
&
tiana hypocondriaca. P.
Ea
eft
frigus
quoque
quae tertio
ofcitationes
paroxyfmum
die
cardialgiam, naufeam
&
Danica
c).
pag.
febrib.
194,
Balthazar. Timsei
Au6lorum. P.
Cognofcitur i*^ ex anomalia ; periodi ejus mire variant, nunc anticipando , nunc retardando ; i^ Contumaciffima efl: ,
niii fuerit fublatus fomes
fcorbuticus , vel fepties recidivat ; 3 ^ Dolores lancinantes , aut in frigore
caf.
I 5
hb. 8
Tertiana
Bartholini ; Erratica
&
aut in calore
4^ Arenulae
rubrae
5*^
fed
friabiles
copiofum
parieti-
quafi fur-
pugnat.
eft a Riverio , ohf. 2. pag. y^. Diverfae fpevidetur ac prior. Vide obferv. Carol. Pifonis de fcbrib. pag. 46^8. Difficil-
limum
eft
tertiana duplici
Ea
5. pag. 53. P.eft qu3e a levi aliqua offenfa in fex prsefidiorum fanitatis ufu oritur
a cibo
potu
aere
non nancifcuntur
&
&:c.
illis
Illae
febres ftatum
accelTus iibimutuo
quoad horam
fecundus quarto
ut
modum,
alternis
6cc,fimilis
fit.
&
a quartana triplici , ex eo
durationem, exitum , fympdiebus refpondeant , ita ut primus
quod
quemdam
'
'
INTERMITTENTES. Tertiana.
353
refl:itutas
aut obfcura
flt
fentiat
tertianae Primerojii
tertiana
quod
, fi
non
in remittentibus
accidit
fi
tamen brevis
dentur
>
non
a remittentibus
differunt
excepta
triplici
Bnnddii.
Tertiana duplcx Sennerti, River. Cent. III Obf.
13.
Obf
apyrexia
lo. ii.
Cent.
IV.
77. A. P.
qux omnium familiariflima efl , quscque a multis pro quotidiana haverum paroxyfmis alternis aequalibus cognofcitur. DifFert a complicaquod nuUum grave vel conftans fymptoma fecum afferat ,
tis fequentibus
prxter horrorem cum naufea , tremore , cephalalgia, flti, quem fequitur caEa
efl:
betur
lor
Amat. Lufitan.
cent. I. pag. 6. A. P.
Illa
die fecunda
&
ut prima
tertia
nullum ver6
quarta &:c.
,'
D.
Dcidicr
mercuriall utebatur
litu
&
tertio
fanabatur febris.
litu
Monr&
hanc ag-
gratia
grediebatur.
Tcrtiana verminofa
18.
Ea
patur
di
fpecies
,
19.
ejufd.
Ea
vl-
intermittentes,
'.
fubcontinua malignans
tertiana
ex perniciofarum numero
rum
non
fti-
obCcuratione
&
fcilicet
,
habet
atque ab
accefl[iones diftinI:as
initio
aliis
dlftinguitur
in
,
multo
remiflliori
fed potius
cum
gradu
ea
fenfu caloris
cum pauco
;
fed
eft
cum
cholera,
&
fic
progre-
diend
J SS
C l
354
I S
IL
EB KE
diendo motum fervaf graviorem per dles pares ; quod fi ex duplicl In fimplicem ftatim mutetur, non defmit effe fufpefta , cum acceiTionem validam
prsecedit altera debilis. PrKnofcitur etiam illa tertlanae in continuam mutatio ,
intermlffionis die mordax ad taftum calor percipiatur cum allquali pulfus
fi
perturbatione , fiti , lingux ficcitate , quae omnia incendium univerfale jamurina quoque pauca fimul &c rubra vel crocea
jam difponi prsemonftrant
periculum continuitatis portendit. Slgnum etiam eft gutturis quaedam Inflammatio ulcerofa vel aphthofa initio morbi cum dyfphagia apparens , nec non
quodvis pernlciofum fymptoma priorlbus acceffibus fuperveniens , excepto
tamen delirio , quod acceftum in calore comitatur , quodque facile evanef;
cit
fecus
Jam
fi
remittens
&
ea declinante perfeveret.
cognofcitur ex defectu apyquamvis ab origine intermittens fuerlt non caret perlculo , nam
trahit fecum quoddam fxvum fymptoma , ut caeterae malignse ab initio remlttentes vel contlnuse , potifiSmum vero parotides , dellrlum perpetuum ,
convulfiones , anorexias , hydrophobias , feu cujufvis potus averfationes , &:
rexlse
fafta
febrls
perniciofa facile
5c
fimilla.
Ea vero
eam
fpecies
plures
fubdiviferit.
tam frequens
eft ut
Mercatus
Videri
tcrtiana
mi
oppofitum
in
tertlo acceiTu
refolutione
diftorfione
artuum
purgata in
fex, vel
fu Intra
D.
latus
cum
feptem horas
unlus,
horum duo'
lateris
balbutie
ftuporem
prl-
orls
eft
iri
///.
Chaptal.
quartam
\n qua cholerae acceftus cum paroxyfmls advefextam ; tertianam dyfcntcricam etiam memorat lib. 3,
cap. I, de qua vide dyfenteriam ly^i"; illac fiquidem febres fsepius ita laipfo
morbo eftentiali fseplus
tent ut fymptoma quo ftipatur acceftus pro
etiam tcrtianam
nit
cholcricam
vide choleram
habendum
fit.
Juill.
1765.
p.
75,
A. P.
In acceftu erumpebant phlyftsense urtlcarum punfturis fimlles , prurlglnofse ; pr^miflis phlebotomiis , emetico 6>C cathartico , kinkina morbum fuftulit.
D. Comitls
Ticinenfis inclytiftimi.
A.
Conftat ex ilHus diftertatione ad nos data anno 1765 vlgere In CremoMantuano traftu endemlcam tertianam , nunc fimplicem , nunc du-
nenfi Sc
plicem
caeteris
regiombus
&
Authoribus
vix cognltam
quse,
licet
iniuo
ver^
INTERMITTENTES. Tertiana.
v^^
dlt
tertiam
quattamve acceflionem
&
perniciofiflimsc
fimul
355
remlttens
lipyrlse
eva-
formam
in-
obviam eundum eft ope kinkinae cum vlno datae , etiam cum 11pyrlae fumptomata fe produnt , nifi mature funeftam illam mutationem praeverterit Medlcus ; quantum vero differat hsec tertiana lipyrla a tritseophya
duit
cui
lipyrla
dum
algent
exteriora
In
trltaeophya
In
afl
febris
finem
In tertiana
&
QuARTANA
XI.
quartc
Genus
efi:
revertuntur
I.
Ea
Tctartdios
Grsecis
ou
cum enim
invafionls
ac in tertiana
deje<^ione alvi
efi: ,
fi
prius aeger
nifi
eam
diu
dlem
exper-
Sydcnhamo.
fides
qiiarta
circlter
efl:
qu^ contumax
fed diuturnlus
die
Hora
filvr.
Sydenhami
legitima
fuerit,
ceflfus
Audorum
quartana
iEgrl Quartanarii,
febris intermittentis
Quartana
efi:
fibris
quartaine.
attingit
cum
gravitate capltls
&
termi-'
fenfibili.
omni quartanario
&
expertus seger
fi
obftat
nihll
purgandum
bendum
lia
fit
eft
emeticum admifcendum
,
,
atque
adeft in invafione
aliquot
recentis
elixirii
:
fi
,
acceflus
3eger fenex
proprletatis
&
morbus pertinax
febris
his
chamsemeK
fuppriraendi funt
vel pituitofus
eft
non
pauca
nifi
&:
;
,
fuperatls
cum fummum
quarta
frigus
addantur guttse
kinkinae
ammoniaci
falis
fit
cafcarlllse
vel
theriacae
aperientium ufus.
fuerlt, capite doleat seger,
yena pedis
y 2
initlo
tunden-
da
>
'"^-
ope kinkinse
vel grana
fuppreflis acceflibus
dimittendus kinkinse
Si
maxlme
eft
&
fanguini concilietur
ut fluiditas
etiam addantur,
tribus
da
faburra
vifcofa
fi
SI S
L^AS
55^
FEBRES
ventriculo
in
fit
aquse
epotandse
fex
&
fic
&
me
vitet.
2.
Quartana
Ea
eft
tumno
incipiat
omnium
feratx fint
fuppreffa maturius
fsepe
de febrib. C. P.
aliorumve vifcerum abdominis obHruftione
contumaciffima , facile recidiva , maxime ii au-..
fplenctica Sennert.
phlegmafiam inducit
& ad
inde
moeror
macies accedunt.
Ea
itaque
cautela
adhibenda
probe expurgentur
ut
eft
rae
ferri
drachmis duabus
aut
ipfis
culis
finitis
iterum
cafcarillae
purgatio
repetatur
limatu-
additis
fcrupulo
quod
prseftat.
,
tantum ad drachmam unam quarrepetatur , nec omnino per femimenfem dimittatur ex quo fuppreflfa fuerit quartana , imo deinde opiatse marSemel vero inceptus kinkinse
tiales cum rheo 6c cafcarilla diu ufurpentur.
ufus, nec per cathartica nec per diluentia multa interturbetur , inde enim fenon nifi elapfo menfe ad catharfira deveniendum
bris recurrere confuevit ,
eft, quod de tertianis etiam diftum fit,
3. Quartana duplex Sennerti. P.
Ea eft in qua datur acceffias prima , fecunda , quarta
qulnta die , nullus
tertia , acceflus vero primus tertio , fecundus quarto refpondet.
4. Qitartana duplicata Boneti Polyath. de febrib. P.
^ft ea^tjuse quarto quoque die duos acceffius importat , nullos vero recunda &|tertia: fi vero altera ex his feriebus anticipet , vel retardet , tunc
in prima periodo tertia die recurret acceftus folitarius , alter quarta ,
fienS
^combinationes mere curiofae a Primerojio enarrat2& , quas Auftores vocant
quartanam tertianse aut quartanam quotidianse complicatam ;
quoniam
fenna
agarico adhibeatur
vel kinkina
acceffiim
&
&
&
&
defeftu attentionis
fpedie^s
erraticis
non
prsfagiri poffunt
accenfent plures
certiorenv fequitur
quam
Auffcores
ipfa quartana.
illi
typi
has
typum
eodem modo
Curantur vero
illse
fpecies
quo.tertiause.
Quartana
fb,/ecundus quinto
Eodem modo
curatur,
INTERMITTENTES. QVart^ana.
357
amphlmerina duprici non eft diftinguenda , ciim intervalia nulla dentur lucida
laffitudo fiimma inter utrumque accefTum ftiperftes evincat non veram efte
apyrexiam. Quartanx vero duplices & triplices hypochondriaft ftipari confueverunt. Vide Schenckium , qui ex tribus quartanis duas facile fuPiulit ; tertia
ad ver fubfequens permanfit.
6. Qiiartana fyphilltica Alex. Monro , EiT. d^Edinbourg , tom. VI. artlc.
&
Epid.
9. Ballon.
47. obf.
2. p.
1.
131. P.
die
repetitl
ad ptyaHfmum ufque
doloribus no<5lurnis
&
Iftam
antidotis.
fanavlt
///.
,
,
ope mercurii
Monro
nifi
duicis
merquoti-
quinque.
7.
qui diebus
fenem
obfervavl
a febre
&
&
&
non omnes
pofituram Inditam retinebant , quod folum in brachiis obfervabam ; imo fufpenfum brachlum fenftm
tandem delabebatur. Emetici ope a duobus prlmls acceflibus evafit aft terfplratlone tardis
obfcuris
fed
artus
no6tu accedente
Montaltus &c.
tio
obiit.
8.
9.
dlre^^or*
Scholztii Conftl.
&
380
nephralgix quarta
&
379. P.
recurrentlum.
petentia
cis
care
fudore coUiquativo
fufFocatione hyfterica
cordialibus
quo
fafto
,
,
fputatione
&c. Fruftra
jaftatlone, inquietudlne
tentatis
inap-
antihyftericis , narcoti-
neceftum fuit repetitis levibus purgantibus quartanam revoope klnklnae tota aegritudo fublata eft , quod non ftne reci-*
&
tono enarratae.
12.
cum
evacuationibus
&
Yy
e L
358
FEBRES
IL
S S I S
Qjia.rtana
13.
pag.
50,
de
imo ab
Ipus vires
febribus
intermit-
P. L.
tent.
non
Ssepe
cum
Infantum Sydenhami.
fine ftupore
fum
intuitu?
ait
Sydmham
infantes
tenellos
de eo
aliquando ex ea moriantur
ducantur.
ti
,
,
&
&
&
&
bus
16.
^?epe lethalis.
Quartana
P.
triplicata.
ita
totidem quarta
adducit
, totidem feptima
accedrbus invicem difii-
refpondeat.
D. Feou D. M. M. hanc
efl:
fump-
Recipe
&
tamarifci
bolum mane
alterum vifpere,
&
06I0
hora
fumat
& fyrupi
falis
vel
unam
mannse un,
Epfonienfis drachmas fex ,
fumat v. g.
falis
ciam in infufo drachmae unius kinse , 8c unius fennx mundarje. Si opus fit
ob calorem iterabitur f)hlebotomia in ufu kinx 5 fi noftes infomnes fint ,
inflituetur
pilularum
de cynoglofTo grana iv
kinx 12 vel 15 dies ,
^eger in ufu
cum
&
fopita
Pergat
kinam per
dies
INTERMITTENTES. Q u a r t a n a.
359
phlebotomia iteretur ufus kivefpertino. Pro pueris mnx addita tlieriac^e femidrachma bolo matutina
funde kinx femiunciam per diem in vini albi libra i , adde fyrupi de tunica unc. i , aquae cinnamoni hordeati drachmas tres, fumat cochlear unum
quindecim.
dies
Si revertatur acceiTus
iterata
&
aut
duo omni
i;7.
blhorio.
Quanana
mctajlatica.
P.
Adolefcens a duobus annis in infula Mlnorlca , dein Monfpelii , erat quartanse obnoxius , qux accedente ophthalmia evanefcebat , hac evar^.efcente redibat , quod toties iteratum eft ut de metaftafi nil fupereffet dubii.
XII.
Erratica
Ficvrc Erratiqtie,
Genus
quam
eft
febris
quartana,
dam ,
tamquam
eas
erraticse
fextanas
fpecies habeo.
aliafque
Eam
longam
Auftores
Erratica ociana
3.
Controv.
lefii
Hanc
lib.
5.
dicit
Sextanam memorant
Hippocrates.
obfervaverit
invenio.
Salii c.
12.
Oclomana
F.
Val-
P.
&
horror horam
4.
Erratica
unam
Nonana
lib. 3.
P,
&
&
vmum
loco citato.
'Thera"
CLASSIS
3^0
FEBRES
11.
tum remittentes
fugum vocat.
quae in
corrfiftit ,
quem
fdri-
Reclp& olsi feu fpiritiis concentrati fulphuris , vitrioli , 6* falis^ ana partts
(zquaks ; fpiritus vini reciificati triplum horum omnium , digcrc pcr menfem
ad
ficcitatem
dijlilla
hujus Jpiritus
duabus
libris
adde radicum
angeliciz
ferpentarid virginiandi ,
Hujus tindurae
tatem conciliandam requiritur
edulcoretur,
bibendum
horas ) ad
rem
quantum
illique iitienti
exhibeatur
deiiderat
afifumptis
his
fex
( circiter
utplurimum
seger
aegri
librse intra
in
24
fudo-
urin^e excretionis indicia dat, &c febris plane ceiTat vel re,
vero intra diem non penitus fublata fit , per aheram diem eodem
remedio , fed minori doii , utendum efl: , qua methodo millenos fe fanaffe
profitetur Au^tor.
Si quinque morbi dies effluxerint , bezoarticum minera!^ fexta quavis hora huic julepo ad grana viginti addendum eft , quo fecretiones omnes promoventur : fi vero pulfus plenus fit , hujus loco tartari vitriolati fcrupulus quater in die efl: fubftituendus , ut seftus magis temperetur. Si Medicus
nono tantum die morbi fit accerfitus , aut fi initio naufea adfuerit , ab emetico antimoniah ordiendum eft ; cum vero julepus febrifugus inflammationi
generali tantum medeatur, huic varia remedia addenda funt pro diverfis
incidit
Si
mittit.
fymptomatis.
Si diarrhosa
fudor
h^cmorrhagia vexent
segrum
flores
rofarum
radix
&
tri
detur.
Si
jedio
cruda
Itngua nigra
fufpiria
Ad
in
ficca
orania emollientia
angue
fugit
&
&
tremores
fitis ,
fibras
cardiacis
faburram
ipfis acutis
pulfus celer
fubfultus
debilis
tunc febris
laxantia
tendinum
tremulus
eft
ftupor
inaequalis
putrida
nec non
aut maligna.
falia
anlmi de-
urina palUda
neutra, cane
Cluttonus
pejus
&
infiftit.
all
titulus
eujufvis
generis
traciatus praciicus de
fine
phlebotomia
curd Febfium
catharticis
morbos inflammatorios
,
,
docet
emeticis
in
fe fanaflTe febres
&
ut pleuritidem
fine kinkina.
i
fine catharticis
INTERMITTENTES.
ipfas
ticis
rynochos putridas
fine
Er r
tum
kinkina ipfas
a t
^6i
a.
termittentes.
Omnes
putat
&
&
&
&
flammatorli, exanthematici.
tse
Febres a dilTolutione ortee funt typhi , fynochi , he(S:ica. Febres vero mix-
quartana , quotidiana , pleuritis putrida.
,
ad annum 1731 fe cum magno fucceflu
Is vero Auftor ab anno 171 1
gnum
in fanguinis
omnia
tarditatis
profcripfit
circuiationis
&
is
cum
Sylvius
coagulatione
fchola Bontekoei
reperiit,
omnium
flabilivit
difToIventiaque
fi-
efle
omnibus febribus quovis tempore indicantur remedia. Caliin ipfis ardentibus &: inflammatoriis , remtd'aque furegimen
dum itaque
dorifica cardiaca ad venenum quoddam coaguians expellendum picecriben-
fbla quse in
-da
cenfuit.
Talem theoriam
(ianique
Medici,
&
Helmontius
,
Hoffmannus
Scrua
,,
Carte-
ji.axinie
dam-
narunt.
Sydenham
&
vulgaris.
&
&
&
per emetica
cathartica eliminet ; deinde vero evacuationem criticam expe^let , conatus naturse, fi moderati fint,"
non temere turbet ; fi veio debiliores fint
languidi , quod juvenibus ra-^
rise
morblficae partem e
primis
viis
&
rum
efl
gendis
&
cardiaca
que anteponlt.
&
refocillet
attin-*
CIJSSIS
3^2
TEBRES
11.
vianum adhlbemus , acida cum Sylvlo non horrefcimus, nec cum Lobblo
pro omnibus morbis curandis adhibemus.
&
Pro intermittentibus
falla
& juniperi
minoris
rii
ana
&
&
&
&
&
Quo
phlebotomiae
efl,
aftionem nioderantur.
Cum ad kinam deventum
Vel uncia
&
tripliclve quartana,
eo fervor major
femiffe
falis
eft
fi
catharfi
Epfonienfis
&
opus
fit ,
utendum
eft
uncla una
pinta decofti kinae pro quinque vel fex dofibus. Vefpere hujus catharfis
seger
fumet vel diacodii unciam unam , vel opil granum unum allas vero expedit
pintse decofti kinse addere fyrupi de karabe femiunclam.
Opiata febrifuga fit ex uncla pulverls klnse, uncla fyrupi de papavere rhoeade
dofis drachmae unius vel duafufiicienti quantitate confervse rofarum
rum tertia vel quarta quavis hora,. Cafcarilla etiam optime pr^ftat a gr. vi ad
X pro quavis dofi.
:
&
Quamdiu
diebus
vel typi
&
ab
irrltantlbus
cathartfcis, emeticifve
Uta-
liquidi
in infufo
centaurii minorls
D. Ber^
ryai
INTERMITTENTES. Erratica.
ryat
laudata
convenit tantiim
ubi
fymptoma
chondriacum quo<Jdam
adeft
fecus
dolor
hyftericus
ftuporem
inducit
3(^3
hypomonente D,
vel
Storck.
&
to
cofus
pleuritis febrlcofa
tunt vel
remittunt
more
typhomania
febris
latentis
&
ut carus febrr-
febrlcofa
dunt ; cedente febre recedunt cum urlnls lateritlls ; hos prlmus cognovit
Ludovicus Mcrcatus , fus^ explicavlt Tord , necnon ///. S * "^ *. dc abfcondita fchrium natura ; Illos vero tolllt klnklna , magna dofi ante tertium
accefifum ingefia ; hoc autem Incommodi enatum a tanta dofi , quod fcilicet
urinae crafiae
dlfficulter
facile
ejlciantur
quodque aurlgo
debellantur
cum
vita segri
Csetera febrlfuga a Neoterlcls laudata funt prlmo pulvls ex nltrl gr. vill.
camphorse gr. ill , qul ante accefl^um quarta quavis hora fumendus, Immlnuenda dofis cum febrls foplta eft, Huxham veronlcam teucrll folio In tertlanls etlam kinkinse loco adhibet ; fyrupi dlacodil feml-uncla , aquse florum
papaverls rhosados unclx duse , fpirltus fulphuris feml-dragma : Mifce , fumat
hora ante acceflTum. Storckius,
Zz
CLAS-t
3^4
^;^;^|4.^;.,o^^^rCf.rO|;-.,>;|^rC|-:r^f-
PHLEGMASI.E.
Syndromes
pyrexiae
aut remittentis
'ORDO
I.
ExANTHEMATICiE.
phlycicenofa
I.
11.
III.
ESTIS
IP^fli
eruptio
bubonum , anthracum
milium
IV.
typhi
vel
RuBEOLA ,
V. MiLlARls
majorum
aut
ii-
in artubus.
eruptio papularum
Rougeole ,
Miliaire
pyrexia typhodes.
,
puftularum phlegmonodearum.
eruptio
praeludium catarrhofum."
,
phly^laenarum milii femine non ma-
jorum.
VI.
PuRPURA
vel remittente
VII.
Erysipelas
nocha
VIII.
iryfpelateufe
eruptio
cum
erythematis
fy-
Fievre fcarlatine
eruptio
maculofa
rubra
pru-
papulofa.
IX. EssERA
typho,
febre.
ScARLATiNA
riens
Fiivre
cum
febre.
Porcelaine
cedens per
vices
X, ApHTHA, Aphthe
eruptio apyreta
&
,
fuberyfipelatofa
fubito ac-
recedens.
eruptio puftulofa,
phlydsenodes
&
ulcerofa
ORDO
ORDO
MembranacetE. Pyrexia
II.
ParaphreneSIS ,
Paraphrenefie
audax
ciellrium'
fymptomata
artuum,
vis
Sc
phrenitidis
peri-
pneumoniae.
XIII.
Pleuritis,
&
refpiratio
pulfus [frequens
tuffis.
XIV. Gastritis,
febris
lyphodes vel
remittens maligna.
XV. Enteritis
Infiammation cTentraUles
&
&
XVIII, Cystitis
vis
&c
inguinibus
dolor
vefijie ,
cum
febre.
tumor
tenfio
hypo-
"
dyfuria
-^
vel ifchuria.
Parenchymatos^. In
III.
y
Infiammation de
cum
gaftrii
ORDO
matrice
vificeribus farctis
non
ca-
non Jaccifiormibus,
XIX. CephALITIS
&
XX. CynanCHE
lante
&
Efquinancie
&
febris acuta
cum
delirlo
dolor gutturis
cardialgia,
cum dyfpnoea
flrangu-
pyrexia acuta.
cerveau
carphologia.
dyfphagia
XXI. Carditis
tio,
Infiammation du
fomnolento
pulfus
in^squalis
frequens
palpita-
cordis anxietas.
gravis ^
XXV, Nephritis
ureteres
riave
in
Niphritique
cum
,
febre remittente.
dolor acutus
veficam direftus
cum
febre
in
regione
acuta
renum
dyfuria
Juxta
ifchu-
&c.
CLAS-
C L
jg^
S S I S
J 1
1.
Tff
CLASSIS TERTIyE THEORIA.
MORBI INFLAMMATORII
SEU
PHLEGMASIM GALENL
I.
jL
inflammatoires
lib.
/.
Gallis
fievres inflammatoires.
Morbi acuti fetriles , Bocrhaavc aphorifm, yyo , qui febre ftipati acut;!
tamen fingularem inflammatlonem inducunt huic illive organo , unde toti
morbo Imponitur nomen , ut phrenitis , peripneumonia , &c ; minime vero inter febres recenfebantur ab Antiquis, ut teftatur Galenus Commcnta^
rio in
aphorifm.
66
lib.
4.
n6
cap. y, ut
Inflammationes X. Hcijlcri comptndium Mcdicinfi pag.
phrenitis , pleuritis , &c : nec non inflammationes G. Ludn>ig Injlitut. Mcdic,
Clinic<& cap. 2.
qui his addit Hepatitidem , Nephritidem , Gaftritidem , &c.
,
Febres acutse inflammatorise Frid. Hoffmanni tom. 2, fcci. 1 , qui hos
morbos vocat
ticas
febres ftomachicas
nephriticas,
&
his
febres phreneticas
intermifcet
heflicas.
pneumonicas , hepa-
Tab. ^6.
Dolores
moniam
Felic. Plateri,
hepatitidem
gaftridem
&c
&
.phrenitidem
ardere
in-
flammari
&
ut
PHLEGMASIARUM THEORIA.
ut
Erafiftratsci
cum
ademata
6* dolorlfica
dura
^6-7
voce compofita hos afFedus appellitaret
docet Galenus Comment, in i & z. Fro-
Hippocrates
ut
gnojiic.
2.
verum
morborum
molefl:o ar-
doris
da
efl:
deducitur
etymi ratio ,
denominarent
Charafter
3.
ulla
acuta
cum
tis ,
in
definitionibus
&
febrls
vix
dolore
crufta
cujufdam par-
calore molefto
coriacea.
Febris acuta dicitur quae intra duas circiter feptimanas fua percurrit fta-
cum
dla
mortis periculo.
Dolor inflammatse
partis
vel
eft
Calor
larum ,
ille,
eft
oris
ut
in
externa phlegmone
peripneumonia , hepatitide.
major; cum autem in adultis
ut in
follto
interni
fit
28^
circiter
inflammatorios
qui raorbos
citer afcendit
pulfatilis
in
gradum.
Corium fangulnis ( vulgo coene ) eft crufta cruorem tegens fubalba , quandoque luteo fero tinda , cruore fpecifice levlor , fed firma , tenax , ex qua
coHcretiones polypofse in cordis ventriculls poft obltum efformatse cenfentur,
4. Prseter hxc fymptomata quse in omnl fer^ inflammatorlo morbo obfervantur
funt
dantur
obfervari,
alla
quse
ubi
//wo/-
fcilicet
phlegmonodeus
eryflpelatofus
pof-
puftulofus,
anthrax , bubo , &c. Rubedo rofea , atra , llvlda , in parte tumente , qui
color accedente fuppuratlone ablt In album. Tenjio partls Inflammatse cum
renixu elaftico , quse crefcit cum morbo &c dein
fenfibllitate magna ,
mutatur in mollitiem , fi tumor fuppuretur j in fphacelofam jlacciditatem , {\
gangraenafcat ; in crufiam , ft pus exficcetur , ut in varlola ; in fquamas , ii
&
epidermis decidat,
5.
quam
derivatlva
urinse color
6.
ut
Intenfus
ex
prlmitivis
illis
febre
fudor
rubeola
plurlma
laflitudo,
&c.
alla
fitls ,
ex dolore agrypnia
vel
fubfequuntur
linguse ficcltas
,
anxletas
fitis ,
natur refolutlone
anxietas
tan-
anorexia,
querelse
ex
fuppuratione
poris
venarum & cutis levis intumefcentia , glabriadde cmnia fymptomata febrium Claff, 2.^ a n'^ ad n,
In exltu morbi nova oriuntur fymptomata , prout phlegmone termi-
calo! e Iterum
ties;.
ut in eryfipelate
Ex fymptomatis
atque
ille
C L
368
ASS
I S
1 1
1.
&
puros
imfuros, feu
jim.plius &c com7. Illi morbl divlduntur
plkatos. Purl inflammatorii {implicefque dicuntur qui prseter vitia a febre
calore oriunda , nulla alia in crafi fanguinis admittunt , atque in illis crufta
&
fanguinis
fumma
putrida
cacochylia
aut
maligna
peftilens,
difloluta
gangraenofa
humorum fymptomata
corruptio
aliifque epidemicis
Inflammationis
&
funt
funt
ordinis
gratia
agemus
de
illis
mechanica
,
ut
impurse
fucceflive initium
ita ut
cynanche gan-
principia
^.
memorata
fuperius
eft.
&
pfychologica
phyfica
adeoque
ducendo a mechanicis inmagis
phyfica
flammationis principiis.
9. Febris caufa ( ex /z^ 5)0
^nervos eordis in majori ratione ,
clajf,
x^.
eft
diftributio
virium
ad
ergo in morbis
inflammatoriis puris cum fit febris , vires cordi contrahendo impenf^e majores funt quam ex proportione ad vires mufculares artuum folent impendi.
10. Febris acuta inflammatoria velocitatem fanguinis quandoque duplo
majorem fecum inducit ; velocitas enim fanguinis , ex fo'a frequentia dupla
duplo major eft (^clajf, z^ n^ 8^)t cum itaque doceat obfervatio pulfum
efle in febre acuta duplo frequentiorem folito , quod pluries ipfe obfervavi,
:
&
in valido curfu notavit B. Robinfon , minime dubium eft , quin in febre inflammatoria quandoque velocitas fanguinis duplo major evadat.
n. Velocitas fanguinis fub eadem pulfus frequentia , eft magnitudini puletenim cinn orificium arteriofum cordis
fus proportionalis quam proxime
:
femper idem , non poteft conftanter duplo major evadere arteriarum pulfatioj nifi a duplo majori fanguinis in eas immiffi quantitate ; verum ut duplo major intra idem tempus immittatur fanguinis quantitas e ventriculo
cordis in aortam , neceflum eft fub eodem pulfationum numero , ut fluidum tranfeat duplo velocius per idem orificium cordis ; nam quantitas effluxus peridem orificium eft-ut ejus velocitas ( docente hydraulica ) , ergo
neceffum eft ut in hoc cafu velocitas fanguinis e corde emiflEi duplo ma}or evadat , feu fit pulfus magnitudini proportionalis.
12. Firmitas cruoris in febribus inflammatoriis eft quadruplo major quam
fit
in
ftatu fano
( Clafl'. i. n.
97),
fed
ut fluidum vifcofum
foiito
refiftens
feu
firmius
ce
refiftentise
dum
proportionalis
cujus guttulse
( ex
Phyficis )
fuse feparationi,
PHLEGMASIARUM THEORIA.
ut confueta
rnatorils
proportionalis
3^9
velocitati
aclhibenda.
efl:
requifitse
Verum
velocitas
citatis
requifita
vis
conjunlim
movendus
15. Ex
fit
febrili
habita
fit
Cum
efl:
ergo
fi
fequitur
funt.
vifcofitas
ratione
in
fluidi
eique
impertienda
fanguis quadruplo
vifcidior
obflruftionum
diverfa
duplo velocius
magnam
fit
quam
quae his
impendi
etiamfi nulla
folito
antea.
qui
ratio
picebent, in
fit
vires cordis
diftis
labore
16.
diverfa
fl
morbis frequentiflime
haftenus
occafionem
venas trajicitur fit zoa pars orificii aortae ( Hcemaji. exp. 9 ) , obftru6ta dimidia parte horum vaforum , fanguis ab eadem vi propulfus non nifi dimidiam folitae velocitatis partem fervabit in truncis arteriofis ( ut norunt
aquileges ),
ut confuetam velocitatem acquirat , neceflum eft ut per oriflcia illa ultima libera duplo velocius moveatur ; ergo ( 1 3 ) ut quadruplo
majori vi u.geatur. Si itaque obflruantur quoad dimidiam partem vafa fantamen neceflTum fit , ut fanguls
guifera a fanguine quadruplo vifcofiori ,
dupio veloc us circuletur quam in ftatu fano , debent vires impendi 64
&
&
vicibus
majores.
movendo impendl
ad
totali-
vlres corporis
BtrnouUi
magna
conftanter impendi
deficiat
vis
fiammatoriis
Hbera artuum,
jaceant
segri
debiliores evadant
ita
ut
{\
folitis
liberis
aftionibus abftineant
eamdem
II.
73 ad 78
&
In dies
).
copiam in diverfas altitudines projiciendam funt ut illse altitudines. Altitudo ultimorum vaforum capitis, dum
ftamus , eft triplo circitiiT alti@r fupra cor quam cum jacemus , adeoque
eadem vis majorem fanguinis copiam impellit in caput , cum jacent segri,
quam cum ftabant fani , feu quod eodem recidit , fanguis in jacentibus majori impetu caput Impetit quam in ftantibus; unde vaforum capitis diftenfio , oppletio , difpofitio ad fomnum , ad capitis gravitatem , dolorem
, qu3C
18.
Vires requifitae ad
fluidi
orania
C L
370
A S
S IS
11
r.
fa infarciuntur
que
poiita
difpofitione
inaequali
partium
plures in
&
lentia,
demum
E% nova
delirio
cerebrl
cephalalgia
facile
,
,
eft
intelleftu
calore frontis
cur
fomno-
afficlantur.
&
theoria
&
&
&
Notum autem
ra.
gaudere
&
habenis nerveis ab
quarum Interventu
arterlarum
fibrse
capacitas
Illse
Illufir.
contrahl
arterlarum mufculari
aut
aliquantulum minui
in
adeoque harum
,
unde faclle explicari
evadat , tamen fanguis mavaleant
laxarl
vel augeri
poteft
|ori
motu quandoque
&
partibus.
23.
theorlx
Tam
diverfse
in
Medicorum
Lycseis
circumferuntur inflammationis
utram in partem fe vertant Phlllatri plures ambigant , nullamque ampledantur ii qui minus auftoritati fervlunt , fuamque judicandi facultatem allquo habent in numero ; nec mirum
ciim enim inde veteres
vero antiftites perceMediclnse patres fangulnls raptum
fmic
fluxionem,
lebres fanguinis ftafim
congeftionem Incufent , vlx finlt debita antiquis
reverentia ut contrariam prorsus opinlonem feftemur , nec novitatls amor
ut antiquatas
exoletas fententias admittamus ; anne his opinionibus anteponenda eft qu3e Inflammationem a putrefaftione deducit } verum pari ]ure fermentationi eam trlbuendam reclamant Chymlci ; quantum itaque motus a quiete, raptus ab haerentla , Humorlftse a Chemicis,
illi
a Mecha,
ut
&
&
&
&
nicis
dlfcrepant
tantum
inter
fe diflientlunt
infiammationis jstiologix,
[Afl
PHLEGMASIARUM THEORIA.
371
fibi
&
difpofitione deducere.
&
ut
&
fere morbos explicandos ipfis pernecefTariae ; prima fcilicet, /72^-72branas &la(licas femel inflexas eb velocius ad prijlinum flatum refitui^ qub
injleciens eadem perfeveret ;
magis infex^t fuerunt ; etiam fi vis premens
altera vero eft fluidGrum ex emiffariis diverfce amplitudinis fluentium veloci-
tates ahfolutas , qu^zcumque jit motrix potentia , efe orificiis reciprocas , feu
minores , qub majora^
eb majores efje , quh angufiora evadunt emiffaria ;
ad omnes
&
&
Atque
cata in
fuppoiita
fic
opem
minimorum vaforum
fympathia
atterit
anguftia
diftendit
aut obftruftione
rubefacit
advo-
coercitus
ducit.
&
a receptis opinionibus
25. Cum fuo hac in re genio indulgere ,
noftrorum antiftitum exemplo , recedere licitum fit , viginti enim ab hinc
annis tantum fermentationem a lolio dejecit ille mechanifmus , neminem
segre laturum puto fi akeram in medium proferam opinionem.
Semper ego auditor tantum nunquamne reponam. Mechanifmum merum
crepant Neoterici ; mechanicas itaque leges a Parifina , Londinenfique Scientiarum Academiis probatas , experimentis Nevtonianis , Bernoullianis conflrmatas fequi hceat : in his percelebres hujus Academise patres iter nobis
praemonftrant : unum compello llLufiriff, Chiracium , qui non foliam Ma-
&
miam ad fummum
26.
veritatis
&
fimplicitatis
effe
faftigium evexit.
&
Geo-
&
re
&
trufiffima
feorfim facillima
&
norunt
ita
ut
qu conjundim
erant abf-r
fimpliciflima videantur.
Aaa
27.
Hoc
^7f
X:
S S I S
I I
&
puant
funt
prorsus abjiciunt
veritatis aflfequendse
impetu vagas
juvenili imaginationis
&
&
28. Tales funt qui veritatem limis tantum oculis perfpedam non audent
attento ftudio rimari , nec erronea principia,
,
Qut& juvcms dldiurc , fenes perdenda fateri :
&
profequi
adeooue unicum
ipfis eft
deftituta foret
aliis
Hos
omnes inanes
11
audias
ut inutile
omnes
in theoria
me-
nec inter fe
confentiunt ipii acerrimi veritatis indagatores Mathematici ; porro unum
eft neceflarium ,
veritatis inquifitioni
valedicendum
praxi incumbenaequaliter
ccecutiunt
&
dum
eft.
Verum
qui praxim medicam fufficienti theoria non imbutus aggrede corio humano ludere non erubefcit ; qui vero obfervationes ,
experimenta , cadaverum infpeftiones , animalium vivifeftiones theorise fucC
29.
ditur
is
adjungit
&
is
medicaminum
vires
&:
morborum
nativam ingenii fagacitatem Geometrica doftrina exacuat , quam ft imaginationem tantum ducem fequatur. Plures funt qui alio de nomine Geomeabftraflas propotrarum fcripta faftidiunt, quod fcilicet veritates nudas
eloquentise ornamentis deconant, cum multo magis arrideant fucatse ,
ratx etiam fabulae: fateor paucos efte qui adinftar lllufr. Afirucii rigorem
ii
&
&
Geometricum
quibusvis etiam
ftolidis
Omnia enim
fiolidi
&
noa
placere fatagunt.
30. Hoc unum addo, eos , qui mathematicas dilfciplinas defpiciunt &:
ignorant , nec certum in phyftcis comparare , nec praeftantiffima optimorum
.Medicorum
auxilio
ut Bellini, Pitcarnii
rif Schreibcri
nullus
Sylva.
deftitui
Morgani
velit
Keillii
8>rc,
qui femel
Jurini
vel
Michelotti
Hamberge-
quo certe
,
primoribus labris veritatem de-
fcripta
intelligere
pofte
guftaverit.
^,
3,
5,
&
Geometriae
Arithmetices cognitioni ftudium adhibeto , mi fili , neque folum vifam tuam gloriofam
ad multa in rebus humanis utilem
verum etiam menrem acutiorem &c longe fplendidiorem , ad fru<fl:um eorum omnium , quse in arte medica ufui funt , confequendum jeddet "
3,
Bippocrates Theffalo
&
filio
fuo.
PHLEGMASIARUM THEORIA.
InjLammatlonis
citur
Thcoiia.
3 1.
ciatur
molefto
&
dolorlfico affi-
adfint
373
32. Si in
eadem
parte
concurrant calor
rubor
tenfio
dolor
fitque
tumor fphseroideus , ac dolor pulfatilis ; haec fymptormatum fyndrome phlcgmonc ( a phUgmaincin , incendi ) vocatur. Huc phly6lsena , epiny6lis ,
furunculus , &c.
tumor abfint , aft rubedo fit
33. Si vero calor , rubor , tenfio , dolor
&
&
diluta
rofea
a preflione
&
acer,
ahus ,
minatur
huc herpes
ambuftio
intertrigo
34.
eft
fi
&c.
&
fit
in
theca cranii
&
nuUum
febre comi,
,
( excepto calore
te , &, modo delirium non adfit aut fopoi , dolore ) poteft fenfu percipi,
Quorfum ergo hsec fyndrome definiretur per tumorem , cum a potiori 6c
conftantiori fymptomate peti debeat definitio.
35. Inflammatio quae nec intenfitate , nec extenfione, nec numero notavitia tantum numeratur , ut furunculus , varus
bilis eft , inter aff^eftus
,
termimhus , phlydsena. Aft fi eorura fymptomatum fyndrome fit intenfitate , extenfione , numero aut aliorum efFefluum comitatu notabilis , hsec mor'
bus injlammatorius vocatur.
oflfium medullis
clauftris pe6toris
&
36.
dio
Qui
internas
afficit
membranacese
fint
,
mediaftino
oriuntur in
internse
fi
meningibus Phrenitis
di(^a
in
&
fic
partes affedse
pleura
fi veCynanche ^
oriuntur
pericar-
deinceps
dantur Pejiis
Variola
&
&
&
&
dum
3^.
eft.
Lemma.
Si
five
angufti
five ampli
fimilis intra
a a 5
datum
tem-
CLASSISIIL
374
tempus
copia
llquldi
fluat
velocitates hujus
fluldi
&
&
&
di(5lum
efl:o
f^ide Figur,
i.
Eamdem
&
circulationem admittit.
CoROLLARiUM.
41.
lympham
intelligimus
Velocltas
fanguinls
quo nomlne
&
cruorem
&
venofi fe<5lionibus eo
&:
arteriofi
minor
Jor
ti
&
quEe ex orificio
ratio.
44.
velocitate
cum
deberet exfpeftari
M. Carre
paribus
nuUa
fi
parietibus
attritus
quam
haberetur
pag. zy^.
efl:
portionalis
&
&
CoROLL. Diminutio
nutlonis in ramis
tertii
ordinis
quam
crefcit
eorum
capacitas.
in
transfluxus
trunco
eft
in ramis fecundi
ut docet
prolongatur
&
Anatomia
,
in
,
in majori
ramis fecuncrefcit
ratione
numequam
qui
inteftina
&
&
ratioquam in truncis ( 46 ) ,
,
decrefcit transfluxus quantitas ( 44); ergo necefifum efl: ut transfluxus In truncis retundatur a refifl;entia in ramls oborta , magis quam a
ne
attritus
is
muho
adeoque
fi
velocius efflueret
quam de fado
tantum aper-
fluit in
ipfis
non
vulneratis.
49. Neceffum
eft
pariter
Ft^.
Fuj.
?J
T>
fS>% .^^
*a5**t'^j'
PHLEGMASIARUM THEORIA.
pore fanguinis copiam efBuere
quam qux ex
omnibus
ramis ejus
375
fimul
licet
ante
ExPERlMENTUM.
50.
Sint
&
&
fus
vigecuplo" major
ExPERlM.
51.
tinuo plenus ope
fanguinis quantitas.
ampliffimi
inferiori aptetur
Infundibuli
videbls
breve
Intra
tempus
Ita
&
&
ramis
fe6lis
primi vel
ejus
fecundi ordinis
quantltatem
habebis
eodem
&
minorem
fexdecies
&: vigefies,
fi
fi
ultimi
rami e
Hmbo
&:mlnlmi,
fecentur /
reptant ,
fuerlnt aperti
51. Similibus experlmentis evlncitur nullam etiam efife arteriam In anima, fi pulmonariam excipias , de qua non fufiBcIentia capta funt experimen-
llbus
ta
quam
fanguis
v. g. renales
nat In experimentis
Velocitas
53.
quadam
perparum mufculares
parum
carotides tra-
inftitutis.
cujufcumque
fluldi potefl:
Idem enim
quoad velocitatem
, five ea debeaemboll prementis viribus, vel lapfui ex altitudine debita , unde omnes
hydraulicl velocitatem aefilmant ex altitudine ad quam motu furfum verfo aqua
eadem pofi^et afiurgere , 5c ea altitudo eadem prorsias efi: ac ahitudo genitrix
fluidi
altitudine.
efl:
tur
:
Mem. de l^Acad. paffim.
54. Conftat autem velocitates ejufdem fluidl diverfis altitudinibus delapfi ,
aut diverfis viribus propulfi , eflfe ut radices harum altitudinum vel vlrlum,
velocitatis
Mem.
&
&
tur
nifi
vlribus
a majoribus viribus
vi pellente
mlnuto
fluidorum
Itaque
velocltates
Id
illi
au61:is
etiam oblcibus
efl:
omnes debentuf
, non adauda
qui
,
eo tantum Immedlca
In theoria
crafldor.
56. CoROLLARlUM I. Obfl:ru<^a alvei fangulferl parte quacumque In extremis arterlls cujufvis ordinis , eadem prorfus remanebit in fuperftite orifick) , quae prlus erat , velocltas , nifi mutetur cordis vis ; a corde autem to-
tam
CLASSISIIL
57^
tam
faltem In
flafeu
permanente
demonflra-
tura trunci.
COROLL.
58.
600
cse,
llbus fafta
titas
III.
Obftru<^is., v. g.
ex iioo ramufculis
arterlse mefenterl-
&
evinclt ratlo
priiis in
hls
efl: folito transfluxus quanremanet velocltas ; aft tofanguls per haec tantum emiffaria
emlifarils
adeoque
hic
augmentum
velocitatls
vel
ejus ra-
mis omnibus , ratlo trunci aortae ad ejus emlffarla adaugetur , five major eft
una decima fexta parte ratio fedlonis aortae ad fec^lonem ramorum ejus ; ergo ( ex lemm. 39. ) velocitas fanguinls in aorta refpe6lu velocitatis in ramls
liberis eft deciaia fexta parte mlnor.
60. NuUa eft arteria cujus ultiml raml omnes fimul fumpti propter attritus , poflint tranfmittere plufquam vigefimam partem fanguinis quem tranftrunci feorfim aperti fuerint. ( Exrami
mlttere poffet truncus , fi
&
&
perim.
5<^'
61. COROLL. Orlficla vel emijfaria effeciiva seftimantur majora vel mlnomodo vis fluidum
ra pro quantitate fluldi ea tranantls intra datum tempus
premens eadem fit. Nulla etiam alia ratione varlare poteft effluxus quantltas ;
,
cum
eademque
vis
premens adhibetur
quantitas
fluens
eft ut emiffarium,
61. COROLL. Ergo res eodem reclderet quoad quantitatem fangulnis vafa
tranantem , five rami fimul fumpti ampliores fint truncis, fed attritui obnoxli,
five rami ultimi paterent in venas orificio feu emiffario , quod truncorum
amplltudine vigefies minus foret
&
attritus
expers.
63.
dem
Embolus
contentum
eft
ulterius
peilit ,
&
promovet
cum
fufticienti
vi
ipfe
ejufvafis
promo-
vetur.
A,B,C,
five
cmbolus
ille fit
durus
five
columna ipfiufmet
fluidi
emboli vices
gerat*
gerat.
prius in
fluldi
pofita
377
eadern
fuerint.
4^
refpeftu trunci
fui
ciores
Quod idem
B C, &c flc
obtinet
in
rarais
fecundi
Quod eadem
5^
deinceps.
ordinis
C D,
prorfus ex emif-
E E omnibus
fariis
pulfa
&
aflumpfimus , &: illas majores ut in diaftole , vel minores ut in fyflole fupponere potuiflemus. Unde vanum efl: perfugium eorum qui diametros vaforum
utpote varias computo fe fubducere clamant.
65. His pofitis evidens eft quod fanguinis columna in quolibet vafe contenE) tranfta, (velutinCD ) fit embolus refpecftu fluidi in ramos ejus
quatenus
locum
ipfi fajnittendi , quod eatenus procedit ,
fubit
truncum
,
(D
&
cit
turatus
vel
fit
nuUus
ii
tunc impoflfibile
ramulorum alteruter
hunc embolum progredi ,
itaque
eft
fit
nifi
obto-
&
in hoc
E ) trajiciatur ,
eo contentus per refiduum tubum (
cafu velocitas fluidi trajefti erit ad velocitatem emboli fequentis , ut bafis emboli ad bafim columnse fluldi , feu orificii emififarii j ut autm vas fenfibiliter
tus liquor in
dilatetur
vas
fecum
trahat
parietibus adhsereat
ut
temporis obex
tunc
efl:
&
ceretur vas
&
guinis
^que
refiftit ac moles viginti libris asqualis. Si itaque vis fanvas fubeuntis major nonfit hoc pondere , datur obex huic
dat4.im
vi infuperabilis
res
eodem
recidit,
arteria
fi
fit
Hgata
vel
quoquo modo
Confl:rida.
67.
Cum
&
refiflat
dis
eum
vi
omnis obex
in
fuse tantiim
impetat vi viva
quiete
inertise,
conftitutus
fi
utut exigua
columella
,
fit ,
veluti
moles movenda ^
fanguinis quovis
eam
pulfu corvelocita-
tem concipere , qu3s fit quotus quantitatis motus in coIumeUa conteBti per
maffarum fummam divifae ; fit v. g. velocitas columellae fanguinis unius pollicis intra fecundum , lameUa ejus
prima aequalis uni grano, moles vero
movenda sequalis quoad refiftentiam decem libris , velocitas poft impulfum
a corde faftum erit in obice cequalis
93751 parfi poUicis intra fecundum ex legibus motus. Et quoniam vis cordis intermittit in vaforum fyftole , tunc temSauyages Nofologia Methodica Tom. L
Bbb
pori?
CL
37
fit
remotum
& reditu
&
S S IS
&
11 L
priftino
ranguinis contenti
&
obicem
loco reftituet.
qui eo
majorem calorem
excitat
cae-
quo
teris paribus
manni Phoron.
69. Velocitas contraftionum cordis eft in ratione compofita ex fubduplicata.
virium illud moventium ,
fimpla amplitudinis emiftariorum fanguinem ex
&
arteriis in
venas tranfmittentium.
&
qu3e
&
& expellit
fanguinem , eft in ratione duplicata velocitatis fanadeoque velocitas fanguinis e corde ejedi eft in ratione fubduplicata,
virium cordis. Verum crefcit aut decrefcit haec velocitas , qua proportione folidi cordis parietes locum
a fanguine occupatum fubeunt ; &c quo velocius
fubeunt , feu contrahuntur , eo velocius fanguis loco cedit , &: in arterias
contrahitur
guinis
; ergo velocitas etiam contraftionum cordis , cum fit in eadem ratione , qua velocitas fanguinis e corde ejefti , eft etiam in ratione fubduplicata
virium cor contrahentium.
2*. Velocitas columnarum fanguinls pro dlverfis arterlarum orlficlis , feu
projicitur
emiflariis
diverfa eft
nam
velocitas
embolorum
emiflariis
eft
quam
bafes
reciproca
embolorum,
Si
70.
aquam
Sit fyrinx
,
cum embolo
fuo
qui ope
elateris
tendendo ad
in ratione
attritus
ratione
amplitudlnis
&
jam vero
quorum
videbis
orificia
vel
proprli
intra
ponderls
datum tempus
quod eadem
fluido
vis adhibita
non
nlfi
intra
exhaurire valeat.
71. His pofitis , quanto minora fuerlnt minorum vaforum emlflaria fimul
fumpta , tanto mlnor erit in truncis fanguinis velocitas ; verum velocitas contraftionum cordis,
praeexiftentis
&
minor ,
erat probandum.
7Z. COROLL. SI eadem fit vls contrad^Iva cordis, Sc diverfa fit emlffariorum fumma in alvei fanguiferi parte angnftiori qnserenda , erit velocitas
cordis folito minor , vel folito major
prout mlnor vel major erit haec emif,
fariorum fumma ; adeoque obftru6la dimldia ramorum aortae parte , dimidio
contradio , vel dimidio minor intra idem tempus erit ejecaortam fanguinis quantitas, Quod qui negaiit illi in hydraulicis coscuamant,
73 ^"'
in
tJr^
PHLEGMASIARUM THEORIA.
579
Errant itaque llli qui contendunt vires cordis 6c arteriarum datis obftruttionibus , non vigere folum , quin etiam ex refiftentia in arteriolis fanguineis ,
73.
lymphaticis
obftruftis
plurimumque
tenfis ftiborta
intendi.
74. CoROLL. II, Si laxantibus, diluentibufque fluxilior, feu minus vifcofus evadat fanguis , nec tamen ab his decrefcat vis cordis contraftiva , tunc
minor erit attritus ubique j fed res eodem recidet ac ft orificia efFeftiva omnium vaforum ac prxfertim minimorum paulo magis accederent ad truncorum
amplitudinem , adeoque idem eft ac fi nativae folverentur obftrudiones ; unde
crefcet fanguinis in truncis
&
75. COROLL. III. Si imminutis qutvis de caufa arteriarum emiflariis , velofanguinis in truncis eadem remaneat , quse ante
citas contraftionum cordis
obftruftiones, neceftum eft ut vires cordis adaudae fuerint , &c vires cordis adaugeri tunc debent in ratione duplicata inverfa emiflariorum obftru6la dimidia
orificiorum parte , dimidio minor erit ex arteriis in venas transfluxus quantitas ,
ac proinde velocitas emboli cujufvis (64.^.5.); jam vero nifi duplo major
evadat velocitas in emiflariis, non poterit eadem fanguinis quantitas venas tranare, qu^e prius eodem tranabat tempore , nec poteft duplo major efle in emiffariis velocitas, nifi vis quadrupla pellat embolum. (Vide demonftrationem in
Mem.de V Acad. 1735. Mem.fur les Pompes.'). Et fi velocitas inemiftario duplo
&
duplo major eodem tempore tranabit fluidi quantitas ; fed velocitas iri
ut quantitas ex emiiTariis fluens , adeoque fi duplo major evadat
quantitas fluens ex emiftariis , (feu squalis evadat quantitati per omnia fimul
vafa libera fluenti, ) duplo major evadet fanguinis in truncis velocitas , quod
iine vi quadrupla fieri non poteft ; interea tamen eadem erit , quae in ftatu fa-po pulfuum velocitas.
fixum hoc maneat, quod pofitis ob76. CoROLL. Ratum itaque
major
fit,
cmbolis
eft
&
llru6tionibus
non imminui
&
eadem
cordis
&
fanguinis denfirate ac
confiftentia
pulfuum velocitatem
&c
pulfuum velocitas
impoflibile eft
impofi!ibile eft
tunc temporis
fi
vires cordis
eadem
non adauc-
farii fuperftitis.
prout ma-
decima fexta
pars fanguinis a corde ejefti in quavis fyftole tranet arteriam mefentericam
fuperiorem , cum , ejus obftrufto trunco una decima fexta parte , minuatur
jor vel
fanguinis in corde
tas
tantumdem
in carotidibus
fubclaviis
quantitas.
Sic
fi
aortaque defcendenti
eadem
veloci-
nare debet ultimos ramos, five rubros, five lymphaticos &ii ferofos fimul fumptos, ut docet Anatomia; ergo obturatis omnibus fimul arterise ramis , idem
accidit ac obturato trunco.
quam
fi
unicus ramus
tertii
ordinis obftrueretur,
Bbb
qui in hy-^
i^Q^
tL A S S
3^o
pothefi
potiflimum conflatse
truncl
totius
potefl: obftruftio
fieri
&
mam
pulfui
alveum arteriofum
fanguinis per
11 L
I S
adeoque
fint
fi
glandulae ex lymphaticis
qu3e tamen non
,
molis notabilis
transfluxuri
Cum
notabilis datur alvei fanguiferi obftruftio , non raro numerus puldatum tempus adaugetur , docente tantiim experientia.
80. Ubi datur pulfiium intra datum tempus raajor folito numerus , ibi datur frequentia pulsus , quae eadem eft in corde ac arteriis , quaeque fiipponit
repetitas cordis contraftiones
raro autem accidit in febribus acutifllmis , ut
numerus pulfuum duplo major evadat quam in ftatu fano,
yc).
fuum
intra
81. Si
tam
minutum
immutabilia
fint
&
eft in ratione
&
^rterias ejicitur
verum
&
duratio-
minutum temporis fiant duplo plures fimiles contradliones cordis , ut fi pulfet cor 140 vicibus , quod prius 70 pulfabat , evidens eft toties , feu duplo majorem fore fanguinis aortam fubeuntis velocitatem. Quod erat probandum.
82. COROLL. Velocitates fanguinls In aorta erunt quadruplo, noncuplo mane
feu velocitate
fi
intra
lextuplo majores
quantum
crefcit
minor
decrefcit ejus
fi
alterutra
confuetis aequales
lito
fi
,
,
fi
crefcat
frequentia
pulfuum altitudo
latione altitudinis
non
in arteriis fo-
COROLL.
que
&
in ratione
&
Hydrodyn, feci. 9,
85. CoROLL. Labor potentiae moventls
tione operationis
duplicata
frequentlae
eft
in ratione
pulfuum
&
&
&
&
fenferant,
^J. Vita
PHLEGMASIARUM THEORIA.
87. Vita in animalibus fupponit vim motricem fuperftitem
portione refpondet vigor fun6lionum.
88. In animalibus potentiam motricem
lem
tum aflualem
3S1
6i huic pro-
tum
habitua-
ex laboribus
, qu ae
quotldianis paululum intenfis fupervenit , &c demonflrat mors fenilis , quie
viies omnes motrices exhauftas evincit; jam fi tantumdem virium accederet corpori , quantum labore tiim cordis , tum mufculorum quotidie abfumitur, potentia motrix eadem femper foret
perennis; cum autem
virium gradu &: duratione finita fit , quo majus erit dato tempore ejus difpendium , eo major debilitas.
89. Quo major eft labor tum vitalis , tum voluntarius , eo majus efl: virium difpendium; labore enim plus abfumitur quam reparatur, potiffimum
vaforum motu ; quia virium
vero a labore vitali , feu ab adaudo cordis
vitalium impenfa folito major , cum noftu interdiuque fiat , nec corporis
quiete ac fomno reparentur ja6lur3e , ea multo major efl: quam impenfa vifomno , intermiffis.
riurp quae fit a laboribus voluntariis , cibo , potu ^ quiete
90. Eatenus vivit animal , quatenus ejus potentia motrix fat efl: vegeta
,ad diverfas , quse circulationi opponuntur, reHflentias fuperandas , feu ut in
cerris
effe
terminis
&
&
&
,.
medio
verum cum
ftantes flnt
illae
a fluidorum fpiffitudine
refiftentiae
&
&
&
vitalis
,
eo
citius decrefcit
funf^io-
potentia motrix
&
ad illum accedit gradum , qui refiftentlis circulationi oppofitis fuperandis impar eft , quo fafto mors eft ; hinc caufam mortis validis
diuturnis febribus
fupervenientis , necnon lethi fenilis quifque poteft intelligere.
91. QuG labor eft major , eo magis vires deterit ; quo labor eft diuturnior , eo magis vires exfolvit ; adeoque febris , quse ( ut alibi demonftratum
&
maximus, quem
fu3e
ac diu-
diuturnitas
cum
Geometris deterntinandus.
93. Hinc intelligitur quare quo minori motu donantur erucae in nymphas
converfse , locis fcilicet frigidis detentse , eo diutiijs vitam fuam protrahunt
quae papilionum larvam indutse , quo vividiori motu exagitantur , feu vitam
magis aftuofam vivunt, eo citiiis fato funguntur. Nymphse enim ad plures
annos, aft papiliones vix ad aliquot dies, vitam protrahunt. Vide >, de
Ktaumur
de infeciis
D.
Ritter dc longavitate,
94. Sequitur etiam eo majorem efl^e , vel minorem vitam , qu6 majores
vel minores exeruntur vires motrices , ut in febribus infiammatoriis , aft tantb majus fieri virium detrimentum , unde cseteris paribus majus periculum,
&
confervationi
95. Adeoque fi potentia motrix cordis fit intelligens ,
corporis intenta, ea debet tunc tantum vires cordis majores exerere , cum
Bbb
hujus
ere
C L
3^1
hujus conatus ope
vel debellare
potefl:
&c
quam minimse
vitales
S S
1 1 L
materiam inorbificam
effe
vires
fluidorum
minlmam
&
efi:
maxima
in ftatu vero
&
morbofo maximam
minima.
&
^ue
fanis exerit
tem expendit
Quo
9S.
quo
&
eft
diutlus procedit
fortior eft
prior
efl:
febris
rum
maxima.
verum
ufquequo in agone
cum
fi
multo
fortior
&
feu
pulfu fano-
plenlor fcllicet
vel durior
&
dere
eft in
100.
poteft notabili-
, ad quam
putrefaftlone nil eft pejus , nil confervatloni mapronus eft , intendatur ,
ergo obftrudione alvei fangulferi data ,
gis contrarium , ut docet fphacelus
imminet fummum vitse periculum , quod vlpens, ferpentibus , teftudinibus ,
nymphis erucarum non accidit , qula pingui quodam muco condluntur ,
a
putredine diutius fervantur eorum humores , ut docet experientia.
10 1. Patet inde obftriii poflTe magna vaforum lymphaticorum ,
adipoforum glomeramina, fine notabili periculo , quia i^ quam minima exinde
alvei fanguiferi pars obftruitur , ( ex 59 ) 2^ quia dlutiffime fine putredlne
fervantqr ea fluida , ut patet ex adlpe cuiinario , qui fine condimento ad
aonos fervatur ,
ex tumoribus fclrrhofis , fteatomatofis , quos vix putref-*
cere etiam exftirpatos obfervavi : Confulatur Bocrhaave, , Chim* tom, 2, 6*
quln
&
&
&
&
^tahL
differt,
&<;
Dt
i;Ol.
lor
vel
Ea
agrypnla
iBi
Symptomatis Injlammationis,
anxietas
fi
ut febris
, ut dodyfpncea ,*
, ulceris ;
vej
PHLEGMASIARUM THEORIA.
demum
vel
in qualitatibus vitlatis
ex
pauciffima
ut calor
rubedo
tumor,
383
tenfio
&c
expendemus.
his
Dt
Calore.
&
&
ris
plurimis
licet hse
Florentina
&
&
&
alkalina fixa
acrla
aci-
lapides cauf-
107. Altera caufa caloris fpontanei , f^u intus oriundi, efl particularum
ignearum motus adauftus , qui debetur virlbus mechanlcis , feu ipfius fangumis
folidorum attrltui , majorem hls velocltatem concilianti , adeoque
&
mutuo
cit
enim
aliis
caufis extrlcatse
&
mutuo
expedltius ruant
ut inter
ille
li-
Cref-
&
refrigefcit
deftillati
&
mixtura agitata
wfque fnguit.
fuit
&
Omnia
tamen ad glaciem
falia alkalina
voJa-
tilla
ex animallbus mixta
motu
lutionis
frigus
olea plantarum effentialia idem cum fpiritu vini faciunt. Ecce phsenomena in qui-
teflinus
fi
efl
motus
m.^
C L
384
S S I S
(107
in corporibus diver(a
ronomid ;
&
non fub
rxQC
humorum
monia
velocitate attritis
dupllca-
earum denfitatibus , fi par fit ignis copla, crefadeoque in corpore ubi major celeritas , denfitas
ibi maximus calor ; ubi denfitas
humorum acri-
diverfis
denfitatum ratione
cit in
1 1 L
acrimonia
&
forte calor.
ibi sequalis
&
&
&
rum
folidorum
viatorum
dit ;
&
furore
iio.
quam
&
qui calor
pedibus
qua proportione
fluidorum
duplicata velocitatis
lore rarefcunt,
tum
equitantium
in natibus
ut
inferunt
ut ira
gaudio
denfitas
calor intenfior
manibus operariorum
agitatione
ibi
fluida
crefcit
cohaefio
quod
velocitas
calor
homine
in
accidit
fluxiora
evadunt
crefcet
;
eadem
nam
partium
decrefcat
rainori
in
folida
quam
ratione
fluidaque ca-
quod experimento
didici.
EXPERIM.
vel arteria
Orificio receptaculi
&
&
&
fit ,
fanguinis fluxilitatem
fimul adau6la
transfluxum juvat
dilatatione
&
vaforum
admodum.
germinant tum ova animalium,
carum
intra
fph^erse
feptimanam,
calore ad
aft
ferius,
fi
atmo-
ciuinque circiter,
fufficientem
fiuxilitatem
adipifcatur;
furunculi
una
aut
PHLEGMASIARUM THEORIA.
altera
Jlut
&
diffime
maturantur
dle
vlx Intra
bubones
peftlferi
fcrophulofi
puerltlse llmltes
quam
cltiiis
,
dlffolvens
niii
hydrargyrum , apponatur.
115. Ex dlftls hadenus llquet caloris gradum ex
^g^
ryphiHtlci
tar-
aptum
ut
fyphllltlcis
cere
ut labor
ut aptius dlcam
coliliio
crefcit ut
attrltu
a.S:io
velocltatls refpedllvse
oriundum
cref-
vero corporum
aut
quadratum, ut
fu-
fius
dicemus
vafa
erlt Intenfior ; nam velocitas refpeftlva , cum corpora In fe mutuo feruntur , eft ut fumma velocltatum utrlufque corporis.
116. Si lympha ex homlnis fani cruore fecedens calori aquse ebullientis
vel minimo tempore fit expofita , ea clto coagulatur Sc albefclt ut albu-
eo calor
men
&
multum
abfit
calor
ut
pleuritici
ad
eum gradum
deveniat
unquam
qui albumini ovl cogendo necefifarius eft ; nunquam enim calor in pleurltici cruore ad 40""^ pertinglt , ciim ad ovimi coagulandum requiratur gradus
7"s vel faltem 56"^.
117.
Lympham
quod quo
diutlus
,
,
Sc
inveni
eo
mlnori
gradu caloris , fed 50""^ fuperante , deinceps flatim coagulatur; forte experimenta llcet adhuc rudla apponere rnutlle non erit.
^. Die
tertia Martii 1740 lympha hodie extrafll fanguinis ex viro feptuagenario , febre
dolore lateris afFe^flo , coagulata efl: affufa aqua calida pari copia ad gradum 65""^ Therm. Reaumur.
c.
Aqua calens ad gradum 58""^ afFufa pari quantltati lymphse ad
gradum ^i mixtura incalult ad gradum 25""^ fine coagulo. Nota quod debebat mlxtura incalefcere ad gradum 29"!" juxta regulas communlcationis
motus hic congruas ; verum pars caloris tum in auras affundendo , tum
&
in
vafis parietes
denfiores abilt,
Jam
lientis
&
&
formatus
27
efl.
aquse ad grai
Aqu^
38(^
AqueS partes
bant ad grad.
cerunt
Lympham
h.
1 1
1.
ferl
fpumam albam
eje-
albefcere
coepit
rubellam
in
erat
inferne
tubus
S S IS
fanguinls a quatuor
& una
& igni expofit^e ad grad. 40"!
io"i",
non
fed
C L
triginta
hermetice
&
&
dum
conftanter petebat.
Miror
118.
coaguletur
Sufpicor
in
certe
quge
in
quod
In
corpore
experimentis
pleuritici
nunquam
infra
miafma , vel quid fimile , cujus ratione , potius quam caloris graSic fpiritu vini frigidi coagulatur illico ; fic in
du , lympha coaguletur.
rheumatifmo , licet calor confueto vix major fit , muho altius eft fanguinis
coagulum quam in peripneumonia fortiffima , mollius tamen fic a vipeut teftes oculati
rse caudifonse morfu fanguinis lympha mire coagulatur ,
fal
volatilis oleofus
fcripferunt ; fal volatilis parum fanguinem coagulat ;
in grumos vertit ex BGerhaave ; cruor coagulatur etiam, tefte Phcarnio ^
a fucco cicutse , atropx , fale fixo roris marini , pulegii , meliloti , &c.
119. Cum fanguis ad certum putredinis gradum vergit, ut in morbls
utcumque calori intenfo exmalignis , in tritseophya , non raro fanguis ,
pofitus per feptimanas , non coagulatur , imo qui morte accedente coaguiingulare
latus
eft
putrefaftione
cruft?ie
culatio
ullum in
pleuritici
liquefcit;
pars
difToIuta.
vafis
grumum
fimilem
coriacese
cito
eft
fuit
quse
&
rheumatifmo , plurimi , quorum fanguis in vafis fuperftes eft ad coagulationem denfifSmam difpQfitus,
e quibus hunc pravum cruorem qui vellet
exhaurire ^egrum jugularet.
120. Calore expanduntur omnia corpora in ratione fuae denfitatis reciin direfta gradus caloris fufcepti. Maximus gradus caloris qul ab
proca ,
ab ipfo fanguine retineri queat , eft gradus 87^ ; interea tamen
aqua
vix ejus volumen una quadragefima parte crefcit; adeoque ab alia caufa,
vel fimul , vel feorfim agente tumor inflammatorius , volumen partis multo
magis adaugens, repetendus eft.
121. Calore mutatur crafis lymphae , Inftma textura , crafl^ities molecularum
ejus, unde color ex pellucido in album, vel fubflavum abire poreft ,
feri
&
&
&
&
exhalatione
confiftentia
poteft
Intendi,
unde non mirum fi inflammationi non raro puris proventus fuccedat, cuquidem genefim preilioni fanguinls
vaforum rautuce, horumque de-
jus
&
tri-
A,
tamen pluribus
tribuunt, laudibu*
alii
187
digniflimi,
caloris crefcit
in majori ratione
quam
Dc
caloris intenfitas.
Kuhzdinet
123. Colores diverfos corporum fenfibilium dlverfis &C determinatis modcnfttati refpondere docet Ncwton Opt. l. 2,
lecularum fuarum craflitiei ,
127. Si fluidorum ejufdem cum aqua circiter denfitatis , ut fanguinis,
ffloleculse primse compofitionis , habeant crafllitiem sequalem ofto millionefimis poUicis partibus, illae conftituent corpus rubro-violaceum , qualis fanpulmonaris arteri^e; fi vero l^'"' hujus pollicis millioguis venx cavae
nefimis partibus pares fint, feu circiter ^7505 ^"^ rubrum fpkndidius , feia
&
&
fcarlatinum
aortac
&
colorem prscbent
eft
talis
color globulorum
qui
globuli
primi ordinis in
EJfais (TEdinburg.
fed
D. Mar*
T. 2.
&
morbo inflammatorio
fignata
accidit
fit
,
126.
rubedo
crafl[ities
vel
ut
alios colores is
maxime cum
fpiflior ,
co6^ione
preflu
vaforum
ulteriori
cxficcatione
&
vi
cordis
fi
poteft induere.
Corporum albidorum
vafis
rubro
intertextorum
plenis,
liquore
&
&
&
c c
2i
eortis^
C L
388
eorum mlnor
eft
S S I S
abfoluta refiftentla
I I
veriim
fecunda caufa
fi
,
feu ratione
ut lit in varlclbus , obfcurlus rubeblt
Sc atoniae dllatentur vafa ,
fanguls, imo nlgrefcet, ut in ecchymofi &: aplce phlegmones, vel eryfipedecrefcet calor , fenfus , tenfio. Ergo cum
latls ad fphacelam vergentis ,
;
laxitatis
in
modo
res fe
majorem adafto
fenfus acutlor
habeat
neceflum
unde rubor
eft
fplendl-
6cc.
&
milllonefimls
color
luteus
&
&
&
&
&
De
131. Pulfatio
Hanc
poffit.
quse
palpo
in
non
eft
tam velox
arterils
venis
percipitur.
Pulfatione.
dllatatlo
vafis
&
ut
explorantis
corde fequltur
Debetur autem
dilatatlo
&c
manu
percipi
vans vl
fluldi in
illud
debetur confliridio.
,
versus
alteram
z^
B feratur, vel
132. Si columna fluldl A
{fig.
primam ex adverfo tendlt , vel qulefcit , vel in eumdem fenifta versus
ad B ) movetur. In priori cafu , vclocitas rcfpcciiva eft fumfum ( ex
immiffi
ut vi contra^ivse arteriae
cordis
ma
in
fecundo ea
eft
ut
velocitas foilus
Phyf 327.
PHLEGMASIARUM THEORIA*
femel ad sequilibrium devenere vis
&
vis
jores
tenacitatis vafis
illud
eft
nam utcumque
velut aeneum
&
589
vas
fit
relativ(^
refpedu virium
ferreum
tenacitas
&
&
cidit
orificium
fi
parietes vafis (
in
eff"eftivum
A B
emiftarii
sequale
fit
orificio
immiflTarii
nulla
contentum,
inflexo
tubum
&
contra
illo
fluento in
abripietur,
zS8.
ad immift"arium ( A) ut i ad ao
conftat ex
femper , ut eft radix akitudinis (H)
genitricis ,
yis emboli propellentis , quara conftantem ponimus ; eadem
eft pariter velocitas
qua fluidum ex immififario (A) efftuere conatur ,
,
de fadio transfluit , fi emifl^arium coarftatum non fit ; verum coardato
emiftario , velocitas fluidi in tradu canalis ( A B ) eft ad velocitatem in
emiftario aftualem , aut ad velocitatem fluidi per immifiTarium appeUere nitentis in fedionum ratione reciproca , feu ut i ad 20
140. Si jam qu3eratur prefiTio lateribus illata , ea rsperietur sequalis qua139.
Sit
emiftarium
liydraulicis velocitatem
(B)
in emifi[ario fore
&
&
&
dix vis
prementis
velocitas in
tradu
velocitas
canalis
vigefima
ipfa
eft
hujus
pars
in
vis
emiffario
eft
ra-
premens ( H );
quadratum efl:
cujus
differentia
^grum
canalis.
Ita
ut
fi
tota vis
fluidi
&
&
fit
sequalis
400
c c I
partibus
prefti
quam
C L
390
quam
fano
ftatu
in
1 1 L
S S I S
arterlarum
ipfi
experiuntur,
parietes
cft
sequalis
399
hujus partibus.
CoROLL.
141.
periuntur
ipfam apertam
velocitatis fluidi in
trici
preflio
quam
illam immiffi
vi fluidi in
sequalis toti
eft
fluxuri
vel
altitudini
quaquaverfum
asqualis
ad quam in
Et ea preflio
efl:.
&
&
in his animallum arterils, ex haram columnarum pondere per vainternam fuperficiem multiplicato habemus preflionem abfolutam vafis il-
adeoque
fis
latam,
143. CoROLL. Si In hoc experimento fecetur arteria cruralis, quse llberum exitum fangulni transfluenti offerat ( 16) , & fit fafta ratlo emiflarlorum ad immiflarium, feu orificium aortae, ut i ad 10: altitudo fangui-
mlnor evadet
100
99 ad
ut
mlflarium
8 ad 9
fit
&
ut
talls
&
fi
ad
binls
feu
arteriis
fedlis
erit
ad altitudlnem ( H
ad hnad totalem ( H ) ut
erlt
erit prefiSo.
144. COROLL. Aft h contra fi emiflaria refpe<^u immiflarii minora evadant , ut V. g. fi dlmidla arteriolarum pars obftrufta vel ligata fupponatur , aut omnes fimul ad fui dlmidlam partem coardtatae , tunc emlflarla
ernnt , ut i ad 40 ( ex art. 51): fi ad tertiam vel ad quartam partem
fint anguftata , tunc erunt ut i ad 60 , ut 1 ad 80 , &c :
atque in his
cafibus
quam
preflio vafis illata erlc, yljs 5^55 ^Jo3 parte minor preflione totali,
data vls cordis in trunco penltus obftrudlo poteft exerere. In ftatu
vefo fano
145.
vafis
illata
Cum
eft
autem
^
,
preflio
lata
tam
trls
in
a
,
erit
naturallter
ejus
totali cordis.
arteriarum ordlnlbus
fanguine ipfis illata , quae
dlverfis
trunco
mlnor preflione
parte
velocltas in
in
fit
preflio
COROLL.
menfuris.
146.
CoROLL.
Invenlt
///.
ramorum
illatae contlnuo
a corde ad extremas arterlolas intenfitate decrefcunt, quod ipfarum pulfus decrementum fatis indicat.
147. Pulfatio arteriarum eft efl^edhis colllfionis fanguinis , (ut patet eji
terlarum
Thcor. pulfus
qui cum velocius fubfequatur , quam alter antecedlt , col, )
lifionem patitur ,
ea collifio eft in ratione vis emad latera diflluit ,
boli prementis,
duplicat^ velocitatis refpecf^ivae,
&
&
&
148. Ve-
PHLEGMASIARUM THEORIA.
14S. Verum
ea comperta
&
quoniam
venarum
immifTaria
funt
emiffaria
391
arteriarum
vigeiies
quam
erunt anguftiora
&
& m
&
Nam
149.
que
fi
hoc cafu
in
preflio in
fudionem mufatur
in auriculis
non mirum
licet
ita-
aliqualis
fit
refiftentia.
&
theoria
&
His pofitis
parte.
obturetur penitus
abfoluta
aliis
linese unius
Arithmetici
140);
diametro
ergo vifcera
arteriola
adeoque
preflio
totalis
vafa naturaliter
in
fanguinis
lateralis
qua crefcet,
fitas
art.
ad preflionem
eft
illi
cordis
patula
ut
proportionalis
ergo quan-
crefcent tantum
^^ fui parte.
COROLL.
Verum in quantum
152.
phlegmones j multo
matorio tumore , quam ^55 pars
aut
fimilis
eft
major
pulfatio
arteriolarum in inflam-
&
De
TenJLone,
&
&
153-
Sit
affixa qu3e
chorda
fiexilis
fleftatur
AD
&
quadrata.
5
54,Prof
C L A S S I S 1 1 L
DE,
&
59i
AD
vocentur e
E, fagittse vero Ad^
154. Produfliones d e ,
fF: F F.
vocentur f , F: hoc venit demonftrandum e :E
Ex punfto C , velut ex centro 8c intervallo dimidiae fibr^e C A , duextra circulum ducantur ad
catur femi - circulus A e E. Si ex pundlo
ipfum tangens
A
fecans
A eft media proportionalis
C , tangens
inter fecantem integram
C
ejus partem
E extra circulum , ut oftendunt Geometrse ; adeoque C
A
E. Et fi radius
&
D
&
D
D
D AD
D Ad,
:
CA
vel
C E
R,
vocetur
atque
d?eDE,de, fmtE,ehincfiet
adeoque F F
R+E X E &
ut
xiones
poflfunt
ff
Quod
tentes
cum
erat
155.
,
AC
radio
R-f-e x e
EXPERIMENT.
feu pondera
BC
Si chordse
P,
vel p
fi
&
vel
infle-
parvse
infinite
temporis F F
tunc
chor-
e:f-^f:e;
4.
fagittse
velut
ac invertendo
re6l3e
fagittse
fed
&
produdiones e
E
,
collatae pro nihilo haberi ,
D
& extenfiones
Fr=F:. E;&cR
minimae fupponantur
R4-E
'.
ff
4.
fmt F, f;
FF
,
:
ff.
Ad,
ponderum.
156.
a
refta
COROLL. Adeoque
linea
recedat
&
fpatio
unius
Elem. n. ii,
157.
tQs
; s^Gravefande , 407.
158. CoROLL. In vafis corporis fibrarum circularium longitudines debentur preffionibus fluidorum tranantium ; nam vi fanguinis explicantur
ovi vafa , 6c illae longitudines conftituunt vafis circumferentias , quae funt
inter fe ut radices fe^lionum , feu amplitudinum , adeoque vires inflec-
159.
CoROLL.
lilDellam
tis
at data
bus
efflorefcentes
eadem partium
160.
docente experientia.
phlegmonodei tumores diverfse
Si fint
CoROLL.
Si
evidens
altera,
fupra cu-
elafticitate ,
quadruplo major.
eadem
SI pars ut
&
vis fanguinls
quam
altitudinis
eft
periofteum
tendinea c^lyptra
ese fintinse^
tumorem^
aponevrolis
, ftt tri-
plQ
PHLEGMASIARUM THEORIA.
i>1o
magis tenfa
quam
altera
&
39J
,
illa urgetur vi duodecies circiter majori.
sequalis longitudinis diverfa appendi pondera,
161. Pilis fimilis craffitiei ,
Sc I ^ inveni ( juxta 153) eorum produ<fliones efle ponderibus appenfis proportionales ; -i'^ maximam quam intra paucos dies patiebantur elongationem,
ant rupturam , effe vigeiimam quintam priftinae longitudinis partem ; 3^,
cat a vi fanguinis
&
162.
pora ,
COROLL. Cum
& quandiu
culum;
fi
fubito diftrahatur
ea folvetur
tutius eft
COROLL.
163.
produci vidimus
longiiis diftrahi pofle \_s^Gravefande 408 1 citra rupturse periculum , breviores vero minus ; ergo tutius eft calorem in tumore inflammatorio naturali paulo majorem efte , tum ut minuatur teniio , tum ut va-
rientia longiores
{a.
minufque
fit
De
rupturse periculura,
Dolore.
164. Dolor eft idea molefta, rar^ ex imaginatione , frequentius ex fenoriunda , periculo ruptionis fibrarum nervearum proportione refpondens.
165. Quo diuturniori tempore producuntux fibrse , e6(i6i ) magis elongantur , imo nutritionis ope roborantur in animali vivente ; ergo eo minus eft
rupturae periculum , minorque dolor , qnam fi breviori temporis fpatio tantum4em producantur.
166. Quo magis accedit produ6lio, pari tempore, ad maximam , quae rupturDe quam proxima fit , diftra(5lionem , eo majus eft periculum , quod fequitur in hoc cafu vires producentes ,
inflexionum quadrata ( i 54) ; unde dolormajor,
vice verfa.
167. Quo fibrae funt magis tenfae , eo magis accedunt ad maximam illam
quse rupturse proxima ell , produftionem ; adeoque a pari inflexione majus eft
periculum , dolorque raajor ,
vice verfa.
168. Quo craflior eft denfiorque fibra, eo majores vires adhibendse funt
fatione
&
&
&
ad eam
fimpla
&
sequaliter
-denfitatis
producendam
in ratione
eft
rupturae
vice verfa.
169. Quo magis eft meticulofus, delicatulus , molliter educatus, pufillanimis homo , eo magis fibi tiraet a quocumque periculo , eoque magis atiendlt ; aft fenfatio
imaginatio eo vividiores funt , quo vividior eft attentio ,
^
&
SauvagesNofoloiaMethodica,Tom,h
&
Ddd
ris,
CZJSSISI/L
394
ris,
&
craffitiel
fibrarum
denfitatis
&
effe in ratione
&
quaquam
ne-
vibratio.
CoROLL.
172.
ligata
vibra-
&
; fit
(D e)
Sit arteriola
ramus
alter patulus
6c alterna
conftri(3:io ?
175. Refpondeo i* vim fiuidi orificium liberum (e) tranantis fore ad vim
ad|~H, feu ut 6396 3^^384. ex Hy^
ejus ante obturationem , ut
drodynam. feci. 6. pag. ^6. adeoque velocitatem fore, ut 79. 97. ad 79. 64.
Si vis cordis eadem remaneat , iliae velocitates funt ut 1004. ad 1000, feu ut
251 ad 250.
2.^. Quoniam demonftravit experientia ,
s^Gravefande de legibiis elajli-'
citatis y . 4oy , ejufdem fibrse produ6tiones diverfas effe inter fe , ut vires
producentes ; fibrarum circularium vafis longitudo poft obftruftionem erit ad
longitudinem priftinam , ut vis premens fanguinis poft obftru6lionem ad vim
priftinam ejus , feu ut 6396 ^^6384, quod eodem recidit ac 1005 ^^ looa
feu 101 ad 200. Verum amplitudines vaforum funt inter fe ut peripherise
quadratse ex Elememis Geometr. ergo amplitudo vafis Qx obtaratione erit ad
H^H,
&
174.
dem
Si fanguis
femel dilatatas
eft eas
vi
^oC,
premente
cum
quam in
Aft
cordis
eadem
jugi velocitate
numquam
elateria
fanguis
non
ad
arterias appelleret
reftituuntur
s''
evidens
ea-
nam remanente
iri ;
Gravefande Leg.
elajiicit.
ejus diaftole
tum quia
major quam
&
&
[DE]
allato
non
duplo tardiorem
creverint
Tatione preffionis
rtftitutionem
quidpiam
eft
fi
vires cordts
addendum
dilatatur orificium
nam
fi
liberum
quanta
PHLEGMASIARUM THEORIA.
omnem
IJuanta in
reftitutionis
in ratione difFerentiae
arteria obftrufta
395
crefcet tarditas
orificii
6c
preffionem vaforum,
176.
5^
Verum
dinem priftinam ut loi ad loo , & preflio eft ut loi ad 200, feu 555 parte major , adeoque tantumdem tardior erit vafis cseci reftitutio ex hoc folo capite. Ergo tempus reftitutionis arteriae [DE] obftrudlse erit ad tempus reftir
iutionis ante obftrudionem , datis iifdem cordis viribus , ut 401 ad 200.
D&
177.
duas potentias
Tumore,
mutuo
ftbi
niembranas
tis
nititur
dilatare
adjutam
aeris preflione
,
,
contranitentes
vlm
fcilicet
&
&
&
&
sequilibrio mutabit.
Brachium
in ant-
illud illico
intumuit
rarefcant.
1
fi ,
prid-
non mutatis , partium continentium vis contraftiva tum mufcularis , tum elaftica , tum tonica minuatur , aut etiam fi aeris ambientis , fafciarumque preffiones decrefcant ; mutatis ambabus viribus antagoniftis , fit tu^
ribus
mor
vires
fi
tinentium
&
contentorum
fi
vires
crefcant
continentium
in
maiori
decrefcant
ratione
in
quam
majori
vires
ratione
con-
quam
contentorum.
181. His pofitis ad tumorem inflammatorium producendum abfolut^ necefTum eft, ut vires contentorum crefcant in majori ratione quam vires
vires
continentium.
Nam
cum
a caufis internis
&
C L
59^
S S I S
11 L
&
&
&
&
potefl:
verum inde non fit tumor fenfibills Inflammatorius ; requiergo ut vis cordis folito major evadat ad tumorera fenftbilem inflammatorium efFormandum.
186. Tumor inflammatorius glaber efl 5c uniformis , non vero , ut cancer , exafperatus , adeoque vafa licet inaequalia partem inflammatam confli-
te crefcere
ritur
tuentia proportionaliter
minlma non
insequalis
diftenfa
forent
efl^et.
&
vese
.*
vafa perfpiratoria
pIH
&c
illse
&
ad cutim perpendlcularibus
&
funt
diflradse in ratione
fublimitatis fuse.
188.
currant
cem
quod
Si itaque calor
attrltus
ut certum puto
juxta
&
fieri
fuppuratio
fi
&
ex
csefera
Illo
ad api-
funt paria
tenacioris
ta
ipfls
quam
Si
partes internse
partibus eontentis
fieri
ergo
licet
m.agis fint
tamen potefl ut
diflrada tegumen-
tardius difrumpantur
inde
fit
apicem
ejus
moram
caloris
guls
difficilius
flulda
trahant
&
circulatione
citlus
putrefa6lIone
&
doloris
fedem
acrlorls
circulantur ;
&
defeftu
qui in
aft
fufficientls
folvltur
&
non repurgatus
eft
qulefcens
fit
fanguis
aut
nam
fan-
ibi
pu-
verum
tonum, fenfum
, calorem nativura amittunt , fit fphamucrone phlegmones primum debet enafcl ; five extus vaildius
five frigore
vis pulfatills
fluldlor
temporis
ea putrefcere neceffum
ideo fecretione
nigrefcit
matls
eam
397
alblcat Intus
partes interiores
fluida
ubi
laxantur, remollefcunt
eelus
quam
in
trefclt
jam
tumoris pure
effe.
fa
cum mucro
latente ;
futuram
integra
fit
admoto
fsepe
coagulata^
fit.
Ds. Febn^
fi
arterias
fiftentia fanguini
&
eje^i
ut obftrudio
eft
earum
refiftentiis
aft
,
quse
fi
re-
dimidio minorem , dato tempore , facit fanguinis a corde ejediioadeoque pulfus cordis dimidio minor eft.
191. Verum quod de corde , ut prseclpuo embolo diftum eft , de arteTiis intelllgitur ; iilarum enim pulfatlo fanguini a corde immifTo debetur ,
in ftatu permanente eft ut earum conftridlo ; atqui quantltas qua arterla
conftringitur eft prseclse sequalls quantitati fanguinis eo ipfo te-mpore in venas expreft^ae , adeoque poiitis eOTiirariis dimldio minoribus iUa conftri<ftio
dimidlo mlnor eft.
191. Quandiu velocilas in emifTariis arteriarum minimarum eadem eft,
vei
fit ,
nem
&
&
eadem
nam
amplitudinl proportionalis
tandiu
vis cordls
velocltales fluidorum in
quarum
terise
to tempore
clia
ergo
eadem
cum
velocitates fub
tates tfansfluentes
eadem
iifdem
orlficlis
fcilicet
confuetae diml-
&
vis in
emboloi
fluentis
Ddd
m,^
C L
398
non ex
tis ,
frequentia fola
majoribus
folito
A
,
S S I S
1 1
fed ex frequentia
&
T.
altitudlne
fimut
pulfuum
derivanda.
eft
potuit
nifi
&
&
&
,'
&
&
&
&
intenduntur notabiliter
<lis
&c
fi
febris aliquandiu
perfeveret
eft notabilis
copiam
emiirariorum
eamdem
datis obftru6lionibus
itaque
fi
emififaria
in
evadunt
ratione
in
labor cordis
&
potentia
promovendam
dupllcata
reclproca
emifTariorum in
vls noncuplo major requi-
pars
&
ritur.
&
Adeoque
fueto ma]us
fit ,
ut
produftum ex frequentia per magnitudinem pulfus conetiam major quim noncupla virium cordis Im-
requiritur
fano
in cafu obftru<5lionis
jores prioribus
id eft
eadem
pf)fita
trigefi_es
fexies
majores
&
fi ,
ut accidit
matunc
fimul pulfus altitudo duplo rnajor evafent , adhuc quadrupla prioris erit vis
cordis feu 64 viciJbus major ; nullus autem eft labor voluntarius qui ad hunc
t
gradum
PHLEGMASIARUM THEORIA.
399
gradum accedens poffit dlu no<5l'jque continuarl citra periculum & Iaffitudi->
nem ; non mirum itaque fi in febribus la/fitudo & periculum accedant.
201. Hinc intelligitur quorfum a maxima 6c acutiffima febre cito segrl
moriantur
cum
quam
eft
in
brevi
fpatio
ut
majori
in
refarciantur ;
refarciri
&
&
poffint fuppetias
afFerre
quantas in
labore
voluntario
qui
plurles
refec*
Ex
102.
diftfs
explicantur bene
qui
ciim conatus cordis fmt maximi refpedu ad vires potentise moabfolute minimi funt , ut in agone morfuperftites , in fe tamen
fieri poflit ut
tricis
&
docet pulfus exilitas. Qui fieri poffit ut cum frequentia pulfus eft mapleuritide
xima , periculum mortis fit maximum , ut in peripneumonia
tis ?
&
defperata
tantumdem
fi
exilis
fit
203. Quorfum in pr^eludio morborum inflammatoriorum , pulfus per aliquot dies languidus ftt , parvus , interea tamen vires mufculares langueant
funftiones animl torpeant , animus ipfe aegre (b habeat ? Cur metus , anxietas , cur capitls gravitas , corporis vacillatlo , agrypnia , vertlginofae perturbationes , vel fomnolentia , faftidium omnium rerum , inappetentlae , turbulenta infomnia , morbos illos prsenunclent }
204. Aft quorfum
evolvatur
quorfum adeo
vifi
fint
licet
rigores
fubltus eft
Veterlbus
haud dubium
,
horrores
morborum
ut in
apoplexia
fit
infultus
,
quin
intercur,
ut
epllepfia ?
Quorfum vires vltales fenfim ad ufque morbi vigorem intendunlur , &-aliquam cum periculo vel materlse morblficse vlribus proportlonem fervant ?
Qusenam
eft
iiftentiis
quje
maximam
ejus
novo
&
&
duplam
illlus qux fit in ftatu fano , cum collifio oftuplo major fit.
207. Data eadera particularum ignearum copla , qu6 major eft calor ,
0 maioT eft collifio ; verum }a<ftura virium colllfioni refpondet ( s^Grave-
fande
lactura
J
;
JJ^*); ergo quo niajcr eft calor a coll^fione, eo major eft virium
adeoque ab inflammatorio moibo ^ cum vires aduales ftimm^ exe-
C L
4O0
11L
S S I S
potentia
&
&
&
vix poffint
niii intra
208. Refoluta
&
mollior
minor
209. Judicato
terie
evadit rarior
p\ilfus
docet experientia.
morbo
feliciter
febris ceffat ,
fubafta
id
efl:
feu corre6la
revertitur
minuitur
pulfus frequentia
ma-
ejus plenitudo
ad
jam mollis
febre quacum-
integra.
efi:
re
intelligens
fi fit
lum jam
&
inutilibus
periculum
infl:at
ablatis
locius
ut in meris machinis
rarius
fuos
alia
motus exfequatur
;
eafque
fi
a^
D&
Quo
2,11.
intenfior eft
tumor grandior
citur
caloris gradus
rubedo
rutilantior
Verum
proportionales.
in
quam
cum
ergo
in parte
213. In
:
fubor
illud
rubedo
&
eifed:us funt
fanguinis
&
pulfatio , tenfio
fuis
caufis
vaforum collifioni
dolor , tumor , fe-
&
fl:atu
praefentia cruoris in
,
vafa
cutanea impulfi
tenfse funt
&
Quid mirum
fi
fenfu pol-'
vaforum coUifione
pulfatio a vi fanguinis
fortiorque di-
verfa.
illa
arterias projefti
adaugeantur
proportione refpondent
cui
&c nam
vice
tenfio major,"
intenfior
ianguinis nifu
lent
eo major
humano corpore
112.
calor
&
caufa Inflammatlonls,
caufis adauftis hi
fenfus a va-
omnes
effetus
Aufto
fcilicet
impetu fanguinis
in
jor.
PHLEGMASIARtyM THEORIA.
)or
tanto major
efl:
,
;
2*^
Verum
fi
401
obex in arteriis potiflimum pofitus. 3 Quo minor efl: alveus fanguifer , eo velocior efl: fanguis ; verum in arteriis minor efl: alveus
fanguinis quam in venis congeneribus , docet Anatomia ,
fanguis fuarum
virium , quas a corde accepit , minorem in arteriis quam in venis partem
amifit , ergo obflrudis inde venis , inde vero arteriis , mult6 major debet
quo
firmior
efl:
&
efi!e
excefiTus velocitatis
fanguinis arteriofi
quam
quam
minus in minoribus.
,
215. Aufto fanguinis in determihata vafa impetu globuli purpurei , cxteris ponderofiores , ( Martin EJfais cTEdimb. T. 2.^ impetum acceptum febus
amittunt
impetunt
lymphaticis
fortius in
&
&
pellit
fanguinis intenditur
C L
402
S S I S
1 1 L
Ergo
fymp-
tomata.
&
ea fubit majori
217. Augetur fanguinis impetus in determinata vafa ,
quam alia ejufdem direftionis &: diametri, In ftatu fano fanguis vafa aequaliter a corde! diftantia sequali angulo ad truncum pofita ,
sequali orificio
vi
&
eadem prorsus
&
&
velocitate
a corde
g, totius fanguinis
&
guinis carotidem
fic
vis cordis
alias
,
&
ut
ita
ejefti pars
eft in data^
,
v.
decima.
fubeat.
in arterias projiciatur
mefentericam fubeuntis
eadem
ft
utra-
que duplo majorem fanguinis copiam accipiet , fed femper carotis decimam ,
6t mefenterica decimam fextam partem fanguinis a corde ejefti recipiet ,_
unde non adaugebitur impetus fanguinis in illa determinata vafa in majori
ratione
219.
quam in alia.
Verum fi carotis
v. g.
jam nonam
partem accipiat
fanguinis
cum
mefenterica pro folito raore decimam fextam aut decimam feptimam tanfanguinis diftributionem
tum accipit , tunc temporis dicimus impetum ,
fieri in majori ratione determinata ad carotides , quam ad alia vafa : hoc au-
&
tem
&
teft afflcere
fanguis
nifi
faciei
ac proinde
caro-
tidum ramos maxillares diftos irruat ; fi enim a laxatis horum vaforum ofculis minueretur refiftentia , non adaufto fanguinis impetu , nulla daretur
folito major collifib , nec major calor , nec ita fubito fieret rubedo
adeoque ab adaufto in vafa genarum fanguinis impetu pendet hoc phaenome:
num.
221.
Jam vero
fanguinis impetus
poris partes
rubedo
folito
ruberent
major
cum autem
omnia ind^fcriminatim
in
crevifTet
in aliis partibus
sequali pafTu
fi
nuUa
non vero
caufis refpondeant
efFe<5lus fuis
aliae
,
nec ulla
impetum concedendum
eft
'
Ubi
calbr
&
dblor
>
^uc fanguis
hoc expe-
rimento
crefcit
fecile
cula rubra
aliis
quam
in
aliis.
222.
J^9td.
vafa
cor-
probatur
gu^
funt In
Ru-
Obferventur vaffeiis
vivse auriait
46%
111. Ruborem a verecundla orlundum pro exemplo , ut omnibus notiflimo , fumpfimus ; verum plura fimilia fuppetunt , h quibus fimilem conclufionem elicere pronum eft. Ex idea cibl jucundi , aut etiam objefti defideratiffimi , faliva ubertim in os confluit ; fed fecretionum quantitates funt
orificiorum amplitudines ,
ut fluidorum excernendorum celeritates flmul
cum eadem remanet in fanguine humoris fecernendl ad fanguinem ratio ;
ergo alterutrum crefcit , vel fanguinis ad falivales glandulas appellentis
vel fluldi nervei earum parietes contrafturi , velocitas , vel etiam laxantar
eorum emlfiTaria : fed orlficiorum ampliatio valet tantum excretlonem adaugere , ubi adefl: majus orificio illo receptaculum , ut in organls fecretoriis
veficulofis , cellulofis , non vero in organis vafculofis , quales funt fallvales
rellquum efl: itaque ut fluidorum impetus in determinatas partes
glanduise
&
adauflus
fit
cum
&
objiciat
minorem
nam non
cum,
&
us
imminultur
fuperefl:
itaque
ut majori
vi
fluida
in
determinata
movafa
ferantur.
225. In morbis quam plurimis obfervarunt etlam Antiqul motus anarrhopos , feu fluidorum in fuperiora tendentias &: impetus , nec non in aliis
motus catarrhopos , feu ad inferiora determinatos , non ex fimplici
defluxlone
lapfu , fed ex facultate majori partis amandantis. Sic in apoplexlx fanguinex infultu non raro tanto impetu verfus caput defertur fanguis , ut cum pallet ,
friget totum corpus , facies fubtumeat , intenfe rubeat , oculi extrorfum promlneant , caput quafi fafciis ard^ conftriftum doleat acerrime , fpafmodlcx faclei dlftorfiones accedant , dein ver6 apoplexiae
&
&
&
fymptomata fuperveniant.
226. Sangulnem
fluldum nerveum
&
>
voluntatls
juflfu
in
certos deter-
tum
eft.
&
la
admoto
&
ea numerafio-
CLASSISIII.
404
pinato obierat
cumbebat
duum
tantum
brachio
diflblvere
potuerit
percepit
frigus
Ut enim
altero
revelli
glaciem
iUis
cui
ut linteis calidiffimis
ut voluntas pro
ut aiebat
nerveum
immitti
lubitu tendit
ita in aliis
&
&
yivd
verfus fiijem.
fuadet ratlo.
231. Varlolam , rubeolam , febrem a dentitlone orlundam fupponere valldiores impetus fanguinls ad vafa ulterms explicanda , ad cutim dilatandam , ad gingivas lacerandas fuadet eventus ; laxata cute , dentibus extrufis ,
&
in
aliis
febribus dilatatls
inguinum glandulis
ad incrementum prseparato
hos impetus fedari videmus : verum in his omnibus cafibus prsevlas obftruftiones fupponere , fanguinem fcilicet glutinofum , infpiflatum ,
eruditates a primis viis in fanguinem transfufas ,
fimilia , fyftematum uniformitati potiiis , quam accuratse veritati , confulere eft. A pure reforpto ,
asthritica materla , ichore acri , fcorbutica muria , fcabiofis miafmatis
pef,
tilemi vapore , vafa moleftari , irritari , lacerari pofiTe facile crediderim ; vecorpore
&
rum
PHLEGMASIARUM THEORIA.
rum
&
neceflario obftrui
obturari
&
ut inde febris
405
phlogofis exoriatur
credant Syftematlci.
cum
131. Quippe
quomodocumque
vafis
intendit
fuas
quae vires
potentia,
trix
moleftatis
irritatis,
ad obftruftiones
eadem mo-
referandas
eas
&
ad corrigendas
pari jure
&
nem
morbificse
puivifculo
in
raateriae
tuum obturationem
ita
cordis &:
vaforum contra6liones
non fem-
validiores
&
&
premunt
&
&
horis ac
diebus
non raro ,
falvufque videatur ? Quo
febris
ceflfet,
3eger
ut
ita
adftantibus
tefle
nem
Quare
in
phlegmone
motus fanguinis,
quiefcit
acres
tis
pruriginofi
ichores emiffi
que
&
in fi-
tot conatus ?
236.
tio
tendinis
quem
labri
nimis
diffita
in
Quare
febrilis
,
puris
contadum
in
fedatur
emiflarium
cute
fejunfta
vulneribus hiantibus
conatus
eft
&
in
,
ery-
atque
non
fa=-
ufquequo fan-
&
vafcuia utrius-
inflammatio
forma ejeflus
inflamma-
&
E ee
237. E.S
CL
40(5
S S I S
11 L
&
&
eft,
inflammatio nulla; in fphacelo fanguls haeret,
nec ulius calor , vel dolor exfurgit j iteratis phlebotomlls
fanguLS in ultimis vafis h^erens , tenax , Impaflus nequaquam educitur , cum
ftrudlo intenfiflima
ut In cadavere
refiftat ipfis
fangulnls
quldplam
fanguinis
cordis vi
haerentis
vafa arietantis
nec
&
vaforum
men imminuta
&
quiefcentis
fubfequentis virlbus
motrlce potentla
,
non continetur
ea fortius diducentis
velocius
adauftis
fedatur.
idea
interea ta-
Adde quod
fanguinls
attereatis &:
In
idea
fortius in
magls
agitati
m^chanlcls
in
fic
eo major fit , quo navis velocius movetur , nemo phyfices principils vel leviter imbutus motum navis velorum tenfioni tanquam caufse efliproximce tribuerlt, licet occafionalls cauf^ vlces gerat ; nec pacienti,
in decliviorem moletrirlter licet occafione aggeris flumen retinentis ,
nam dlrlgentls , rotse hujufce machinx moveantur ab aquarum irruentium
vi
impetu , nemo nlfi in mechanicis ignarus pro moletrln^e motore
feu caufa movente , aggerem habuerlt , qui tantum occafionem aquarum dicircumftantils pendere pofiTet.
reftloni pr^bet , quae ab allis caufis ,
238. Sequitur ex dlftls , (^ClaJf. II ^ 14C) ad /ii ) diverfos efle naturse
morbis inflammatorlls excltandis , nec
icopos in augendls cordis viribus
femper incufandas efife cum Nuperis vaforum obftrudiones pro morblfico prlntenfio
&
&
&
&
&
cipio
faplens
Syicnham
fseplus
incufabat
fangulnls
crafim
vitlofam
feu
impuritatem tiim ianguinis , tum humorum, a qua corpus humanum expurgare feu depurare natura contendlt.
239. Diverfa mala quibus obnoxium eft genus humanum , partim ab
35
25
omne
35
iftis
morbifico
contagio
afliant
cum
nudo
humorum
permlftae ,
corpus
fermentationum genequi in corpore ultra juftum
fangulni
partim a
varils
,
j5
j5
in folidum
35
35
35
queat liberare
,
'
'^
natura de ejufmodi
methodo
ac
fymptomatum
con-
PHLE^MASrARUM
ly
concatenatione
35
nam
fibi
profpexit
compagem
aliter
folveret
A.
materiam peccantem
qulbus
THEO R
407
atque
fuis finibus
alie-
pofTet
&
nequicquam profecifiLe
morbos excitaverunt ,
determinandis
in
&
fere
ficcitate
frigiditate
caliditate
gravitate
levitate
&:c
pen-^
dere.
Nec
quid certe deducere pofiTumus circa hanc mateex mutationibus excrementitiorum humorum , qui critico.
molimine , aut artis opera , foras e corpore demum eliminantur , forma puris, fquamse, ichoris, bilis, urince, fecis , diverfimode mutatorum , ita ut
2,43.
riem peccantem
in
pofl:eriori
communem
his
terminatae adhsrere, ut
fum,
In
a.44.
morbifici
ratio
te
&
his
efl:
fit
vel plethoram,
non
quam
hypothefi Aq-
vel faburram
minus
infida
ad cognofcendam indolem
&
fymptomatum coexiftentium
fpeciei
bus terminandus
qus
vel
fpif**
incufant.
angufliis
attenta
efl:
penfitatis
nihil
illis
principii
quinam fint tum felices, tum funefl:i modi, quimorbus , prsefagimus , qua cognitione in curando ipfo
raro
efl:
utilius.
cas
ut
ipfi
putant
feraobftrufta
&
ut
vicina
lymphatica diftendat
cent
quod
contradicit
obturatis
ut
dolorificum
&c
elevet
experienti^
emiflariis
antliae
&
velocitas
non
au(fta
emboli imminuatur
in=
ra-
CIASSISIIL
4oS
te
preflio
quam qus ad
major
parte
oftingentefima
fangulne
lateralls
fubfequente
preffione
vafis
ob{lru(f^Is
indufta
confueta,
adeoque
longe
fit
vix
mlnor
&
rla ,
Vldi
tumldas.
latenus
faepliis
ranae mefenterio
in
tumore
ac pene
pacate retrocedere
filo
arte-
obfi:ru61:a
contlnuo
&
fme
vafis obftru6li
ut
&
auftis
idlopathica
itaque
ea
eft
eft
idibus cruor
repetitis
ibi
genita
aut
vlm
ibl
Irritantem
acqulfivit
mora
glomer vermium In inteftino hserens excitat moleftiam , ratlone cujus canalis ambiens utrinque conftrlngitur ,
arfte noxlum corpus ample^lltur , erroneo fsepe conamlne ,
prefilione refolublle foret,
quia natura omne noxlum , tanquam calore
fua
fic
laplllus
vafis uriniferis
impaftus
fic
&
fic
eft
&
vafis
conftringlt
fellciter
fuccedit
in
conterit
,
,
aut
non
quod
fuppuratione
foras
raro
dum
amandatur
illud
,
fi
refolublle
irrefolubile
fuerit.
249. Metaftatica eft congeftio , fi per viam circulatlonls , aut fecretioex mafiTa fanguinea generaliter infefta , aut ex parte fingulari materies
morbifica advehatur in colatorium , vel errore loci in vifcus , aut partem externam imperviam , iblque foveatur , conftringatur , majorlque fangulnis accedentis nifu impellatur in finem fellcls refolutionis , vel dlrae, aft tunc neceffarls, fuppurationls ; fic plurles vldemus oflium frufta feparata , peregrlna
^orpora in vulnere relifta, mediante abfcefiTu foras feliclter amandari; fic
videmus in pefte materlem morbificam in glandulas ingulnales , vel axillares
deduci ,
per fuppurationem sgrum ab inevltabilis allas mortis periculo
nis
&
vindicari.
Therapeia,
calor,
fanguineos , robuftos , exercltatos , plethoricos adopilmtur, fumrefriauxilium eft repetita phlebotomla, 6c dlsta llquida, dlluens
gerans, ita ut sger a jufculls carnium, faltem primls dlebus , abftineat
liofos
&
mum
dilutiflimo
cremore
higrdei
yi^itans.j,i
6c,
potu a,queo
emoUienti,,
copiofo,
tepi-
PHLEGMASIARUM THEORIA.
tepido
mento
cataplafmate laxante
quantum
emolliente
fierl
poteft
40^
halitu
fo-
febris intra
fovenda
&
251,
vires
ma
aut
vitur
quidem tantus
Initio
ut
qua
seger,
felix
fi
fit
fortior
in
tantaque
plethora,
evadit
&
expurgatse
viae
pri-
febris evol-
foret.
laxantibus primae
eft
fi
tunc
at-
obfervanlenibus ca-
fint
&
non nifi
omni ope tentanda , &:
conatus interturbemus,
naturae
infarflus
2^2, Ciim
tente obfervanda funt
tharticls
refurgit
pereundum
fupprefi!a a^gro
aegritudo
dum
quandoque
eft
pulfufque obfcurus
phlebotomia pulfus
altera
fufFocentur
vitales
fi
qu^ fit via matecodioni natura infiftit, prseparanda ea eft ad ejus
excretionem ; qussnam vero via iit , hoc vel fida morbi cognlti docet hifattenta prsevidet Medici obfervatoris fagacitas ; in quibufdam
toria , vel
morbis narium haemorrhagia , in aliis parotis, in iftis anacatharfis, in multis fudor , in quibufdam diarrhoea , in non paucls urinae proventus, mate-;.
rlse morblficae exitum pr^bet.
253. Ergo Medicus eventum ignorans fedulo inveftiget naturas conatus
rendum
Interea refolutio
cujus
raorbificse,
riei
&
eft
quam
fpe6lator fit,
inopportunus perturbator.
Longe
254.
diverfa
eft
therapeia,
rium
ftillae ,
guis in
lutus
guae
ephidrofes
patella
&
cardialgias
extraftus
fcetor corporis
,
,
inconftantia
Inaequalis;
fcurus
corio
fi
impura
in
naufese
Inflammationem co-
vertigines
albo deftitutus
excretionum
febris
6c
fortis
color
anxietates
fan-
&C.
&
&
necnon
verfa eft
initio
bi
languentem
per cardiaca
yiae,
interea
celebranda
per
veficatoria
fudorifica
tamen
eft
excitare;
refoclllare
ut emetica
&
deinde
prsefcri-
.SauvagesNofolagiaMeihod'ica,Tom,L
.:Fff
CLAS-
ntj^
C L A
S S
410
"4^
T E RT
A.
PHLEGMASIM,
U
MORBI INFLAMMATORII.
INflaMMAtIONES
Method.
lih. y.,
Dividitur haec
maculis, papulis
cum
eryfipelatofis
trifariam.
claffis
puftulis
cutanels
pyrexia infigniuntur.
2^ Inphkgmajias memhranaceas
cum
calore
dolore
fiti ,
virium proftratione
aliifque
vifceris
cum
cujufdam
partis
in-
cuique ge-
fignis
Cum
phlegmafise exanthematicse
maxime
potiffimiim
ordo
exigit ut
_,
eft frequentia
morbis
aliis
pulsus
quam
cum
laffitudine
afthenia feu
febribus complicatur.
seftimantur ex velocitate
pyrexia magna
tenfitate
unde
& parva
dicitur
&
debilltate
ut in pleuritide
necnon
,
cum
quce
qui
caloris
in-
phrenitide veris
Phleg'',
definiente Caflello in
Lexico Medico
eft
411
kphlego
uro
&
&
ftare
feu ex pyrexia
&
vel remittens
nulla vero
intermittens.
breves funt
claflis
&
O R D O
MU
S.
EGMASIM EXANTHEMATICJEj
PhI.
FUvres Eruptlves.
s UN
lllsc
quse
cutem eruptiOnibus
inficiunt.
&
&
vires funt
maxime
segri
interea
dum
Pejlikntiales vocantur illse qu^ malignse vel typhodes , fimulque epidemice graflantes plures e medio tollunt , quam convalefcentes relinquunt
illse vero diverfae qualitates pendent non raro a vitiosa medendi methodo
^
fic fyphilis, antequam cognita foret ejus antidotus, peftilentialis erat
qwse
,
eft.
Fff
Mall-;
C L
411
S S I S
I I
I.
a gravl , quod gravis fymptomata ex vehemenanatomiae, pfychologis, ac mechanic^e principiis intelligi portia pulsus,
funt , ut pleuritis pura , phrenitis , &;c ; maHgni vero fymptomata ex qua-
Malignus morbus
difFeift
&
occultis
-litatibus
verbo ex
principiis phyficis
&
meree inflammatorise dicuntur , ut pleuritis pura. cum fanguine bene conflituto , 6c fine apparatu putredlnis in primis viis
quae vero a corruptela
:
&
humorum prava
, venenata,
miafmatibus, contaglo, occultis demum aeris , aut humorum qualitatibus pendent, impura ,
^io diverfo gradu pericuU, malignce ^ pejiilcndalcsve \q-
ut aiunt
cantur.
^o pyrexix
aeftirnatur
gravitas judlcatur
in
&
illis
ex numero
frequentla
tenfione
magnitU'
major impenfa fiuidl nervelln orunde parclor pro liberis motibus , Inde afthenla
movendls
ganis vitallbus
natura vero
fanltatis
cere 6c
fomno
terventu
ne
Infarclatur
&
,
inde
vh?e cuftos
fttls;
non
tanto periculo
poteft In
quief-
&
indulgere
perciplt
vibus negotils
&
fui
corporls
fiet
fi
ncn
poflit percipere,
delirium
Infcils
ut
In
vel fopor
forano
&
ut,
In
in-
cardialglse
nes
in vafis
&
nus
refpiratio fimilis
fingultus
fimilis
,
&
fyncope,
morbls materles morbiflca , ita noxia eft , ita vlrlbus naturse fuffocandis apta, ut fymptomata multo plura hujus quam natur?e energiie trlbuenda.
amt ; in benlgnls vero morbls minus materlas morblficss quam naturse vlribus
?efpondent fymptomata.
libus
Ex
his
faclle ;
cum enlm
tantg minus
fit
periculum ;
PHLEGMASI^ EXANTHEMATIC^.
qu6
vegetiorcs
miniis a materia
413
morbifica
funt
impediti
evidens
e/l
&
&
Verum
non pofTunt
attingi
&
re-
humorum
nimia liberetur natura, ope phlebotomise mature fed parca manu inftitutx, deinde vero ope emetici , quod primas vias a fomite putri liberet , necnon per repetitas catharfes colatorium
inteftinale detergendo , ut excretio bilis , fuccorum inteftinalium 6c refiduse
quiritur ulterius
ut a farcina
, dum materies morbifica fanguini commixta per medicamina diluentia , veneno dato oppofita, corrigitur,
per fudorifica ad cutem amandatur , fimulque ope cardiacorum , cephalicorum , vires vitales fuftinentur , aut ad firenue agendum follicitantur.
Quoniam in quamplurimis exanthematicis humores ad putredinem vergunt,
ut patet ex foetore oris , excrementorum
cita cadaverum gangrsena , feptica tum medicamina tum alimenta fugienda funt,
antifeptica anteponenda ; notum autem efl: vegetabilia alimenta , exceptis acribus , efi^e minus
putredinofa, quam carnes animalium , adeoque segros cremoribus avense,
oryzse , deco6:o albo Sydenhami eflfe nutriendos ; nifi tamen a jufculis exfpeftetur major corroboratio , ut cum pulfus languidus eft ; in quo etiam
cacochyliae fuccedat
&
&
&
cafu ptifana
de cornu
frequens
cervi
cum
radicis aromaticse
ut angelic^ frufliulo
chamsemelum , radix
camphora, quorum proinde ufus in cxanthematicis
kfnkina
eft.
nofocomiis
urbibus obfeffis
locis
effluvlis
paludofis
putri-
tempeftate
&
&
,
humida abundant , fummi momenti eft ad prophylaxim
ad
therapeiam , ut aer purus fit , aura liberiore renovatus , vel accenfis aramatis , pyrio pulvere correfbus , vel ventilatore exagitatus j ut cibi ex carnibus animalium morhidorum , anthrace peremptorum , fugiantur ; ut aquse
ccenofse vitentur ; ut acidis , hraonum fucco , aceto condiantur alimenta ad
arcendam putredinem ; ut perfpiratio libera fervetur , indufiis puris , ficcis ^
aere minim^ humido ; perfpiratio etenim retenta eft velnti fenxientum pu,-'
fervida
&
Ireditiofum
^uod
f ffl
I,
Pe#
CLASSIS
414
Loimos ;
Grsecis
HofFmannl cap.
Pestis;
I.
PHLEGMASI^
III.
12; PefliUmla
Schreiberl
la Pejie,
Efl:
bubo
carbunculorge
Nomen
Peftis
fi
lethiferum fignificat
ut dyfenteriae
&
vaverum ge-
ita
&
&
tium.
i-i
cum jam
definitum
8f epidemlci
peftilentiales
medio
qui plures e
quod
vero tot
tollunt
Peftls
fint
quam
eft
morbi
fanos dimittunt.
vocantur
Pefte affefti
tumldse
durae
dolentes
pejliferi
&
repugnabo.
Pejlis vulgaris
I.
iunjis claflJs
2%
3*
Pejlis Londinenjis
& 4^
D. D. Chicoyneau, Deidier
&
D.
&
&
quenti , tenfo
lingua alba eft
rubri
errantes
,
,
fcintillantes
faciei
externo medlocri
color vividus
In aliis
fiti
inextlnguibill
balbutiens
Hvidus
oculi
cardialgi?e
&
tse,
lenia
vel phrenltica
nigrse
cruentse
infalubres
inortis
fine dolore
quandoque
urinse
fudores raro
virium
contiauus
omnimoda
demum
foetidi
morbi
ac tenfione abdominis
noxii
proftratio
ipfo
fanis fimlles
fsepius
quandoque hsemorrhagicC
initio
deliria vel
turbidx
albx
,
quse
&: metus
'
ne
EXANTHEMATIC^.
nes ingulnaks
vel
quandoque reorfim
albse
lividse
Duratio morbi,
circiter
nigr^e
crurales
vel- maxillares
praecefferit
&
bubo
extenditur ad
illac
415
s.
parotides
aliis
difperfe.
refolutione rariffime
mors
vel axillares,
nifi
fsepius
fuppura-
Epidemia apud nos (a) vix quovis fseculo recurrit , apud Anglos quovis
quadragefimo anno, apud Conftantinopolitanos mu!to frequentius.
Epidemia apud Alefienfes , Aquifextienfes &c. vifa eft ter vel quater
anno intermittere, ita ut dein poft duos quadragefimales feceflus , cum omnino nullus fupereffet seger ab uno alterove menfe , fubito , eademque ferc
die tum Aleiise , tum Aquis Sextiis
Mariojoli plures Pefte corriperentur ,
rursus poft paucos menfes utrobique Peftis evanefceret^ ex qua pluries repetita Alefienfium Medicorum obfervatione inferendum videtur principium Peftis in aeris fingulari conftitutione , non minus quam
ejufdem regionis hominum difpofitione , inquirendum efTe. Aleftae certe e trecentis peftiferis vix
unus aut alter fuit fupra Plebeiorum ordinem elatus , unde pravam viftus
rationem ad Peftem difpofuifTe verofimile eft. Cum in intermiffione Peftis
Illujlr. Doctor Gibm praefcripfifTet , ad avertendum Peftis recurfum , ut omnes peftiferorum tum conviftores , tum in eadem domo degentes , emetico
purgarentur , obfervatum eft omnes convi^lores vermiculorum alborum grano hordei ftmilium immenfam copiam evomuiffe , nullam vero aut rariflim^
cohabitatores. D. Frivat Do6lor Medlcus eximius cum antea ab urbe abeffet , Aiefiam adiit ineunte Pefte , atque urbem ingreffus dolorem in glandula
&
Inguinali
perfentire coepit
perfeveravit
dolore inguinis
qui
in
Peftis
prodromo
qui
non femel
,
ita
ut reditus acceflluum ex
prsedixerit
Ille
,
vero merito
toties
commu-
illicitam
aut
eerbationis rei.
&
&
intra
annum quo
non
quam
c?e-
teris
omnes
la,
(<z) Peftem In Occitanla vidit ValUrioanno J533 Ranchinus anno 1630 noi^
:
anno 1710 eam obrervavifflus ; allas recenfst Mi^tray annis 1 34S , 1362 , Sc 1580
4i6
CLASSIS
omnes
morbos acutos
alios
Ea
D. Chlcoyneau
obfervata
efl:
quo prima
PHLEGMASI^
IIL
Maffiliae
fpecies ; in
illa
&
& omnes
morbos acutos
&c Verny.
in aliis
nulla
virium proftratio , pulfus tantum adefl: frequentia eaque minima, cum eruptione bubonis vel anthracis : cura vero exigit , ut bubo cataplafmatis fuppu-
Ea
rantibus maturetur.
cum
ex
Pejlis interna
3.
D.
&
regimine
ipeciali
quam
&
felici
/a clajfe
D. Chicoyneau
&
Verny
plures
fine
vel Retrocedens
Gibert.
Ea
primae , feu vulgaris , in qua nulli bubones aut anconatus naturae eo vergere videantur , quod ex caapparet, cum in partibus internis harumce eruptionum
thraces
erumpunt,
daverum
licet
extifpicio
petechiae
aliseque
pulfus exilis
moilis,
cum
nem
inequalis
ftupore
depreilus
vertigine
exprimente
rigores anomali
titubatione
voce tarda
obtutu fixo
querula
debili
llngua alba
capitis gravitas
facie
defperatio-
In fine ficca
nigra
vultu pallido
,*
&
&
cum
aliis
Peilis fpeciebus
bus interiora
cadaverum
anthraces
gangraenas
qui-
Haec fpecies initio epidemise faevit , nec ulbubo vel anthrax eruperit , ut nuUus a variola in-
fcatent.
proftratio
calor
IUuftrifr.
ab ebrietate diftinguere
,
fitis
molefta
D.
Gibert
difficile eft.
pulfus frequens
D. M. Monfp.
oculi fcintillant
errant
fa-
fpumofa 6c coccinea; adfunt dolor capitis , inguinum , axillarum , faucium , pone aures , nec non cardlalgiae , naufeae. Secunda die accedunt vomitus biliofi , virides, qulbus rejiciuntur vermes afcaridibus fimiles , dejeftiones ejufdem modi
qulbus fuccedit eruptio bubonis , parotidis
,
vel anthracls , eo majorum quo major prsecefiiit evacuatio.
Fa6la eruptione aegri furgunt , incedunt , morbum contemnunt , diastam
refpuunt , calor
fitis fedantur
pulfus tamen adhuc frequens Sc durus ,
,
lingua balbutiens , oculi
facies pallent , fames vero notabilis efh Sexta ,
feptima , vel odava die tumores evanefcunt , vel retrocedunt , fuppuratio
fiftitur , pulfus retardatur , evanefcit , mors adeft , vel quod frequentius , accies rubet, lingua
&
&
eedunt orthopnoea
carus
phrenitis
&
prsemiflis convulfionibus
initio falutaris,
mors.
vei
dejer
EXANTHEMATICvE.
dejecere
cum
illi
quartam dlem
fato cedebant
Pestis;
417
vlribus proftratis
facie
alii
&
quem non
eft terror
prgejudlclum
tis
quam
efficit
laffitudo
ut
virium proftratlo
fe
habere di-
ebant.
4.
Pejlis fporadica
aliis
febris
parotis pefiUns.
Eft ea fpecies Peftis quse
ges edit
ac vulgaris
fed
non epidemice
graftatur
ftra-
bubonem aliarum
&
rotidls.
'Peflis carhunculofa ; Anthrax pefliUns Auftorum , Foreft. L. VI, Obf,
Charbon pefliUntieL
Pefis Indica, Cara:(^o Gemelli Carreri
\}x. bubo fine fatellltio morbi maligni peftem non conftituit, cum in
(j-*
philide etiam detur,
Peftis benlgna fit epidemica , atque eodem quo Peftis
5.
-ai.
&
"vitJgaris
tempore vigeat
Ita
tollem
cum
proftratione
occupant
quales
&
fporadicus
pulfu parvo
ut
ille
in
deblli
anthraces
morbus merito
Gallla
intermittentl
facie
maxime collum
tetra
auris vel
fumma virium
maxillae vlclniam
in Peftls
Narbonenfi
&
&
4iS
Societatl
Regi^ Scientlarum
ratio
&
&
&
&
&
tum jumentis
profuit.
Hippiatris
cxiir.
Peftls
hsec
bobus
horrent
xietas
capitis inclinatlo
excrefcit
&
equls
&
efl:
familiaris
inflammatoria
non
fed
fporadica
cordis palpitatio
raro fyncope
in aiitica
;
,
vero
pili
in
mceror
dorfc^
,
an-
pe(5loris parte
dicitur.
Morbus hic periculi plenus eft j fi tumor anticardia evanefcat vel retrocedat 3
mors eft in procinftu.
Cura anticardiae exiglt phlebotomiam e collo ad libram unam vel unam
&
&
Siam^a ;
morbus allatus
Pejiis
le
Siam
fuit
mal de Siam,
^
ex Siamo Martinicam anno 1686
njlame ; in diverfis epidemiae ftadiis diverfa erat ejus facies , nunc fynocha.
Siamcea erat , nwnc Jlomacace Siamaa , nunc peflis Siamxea , bubonibus fciijcet inguinum
vel axillarum erumpentibus c.um pandemia ; morbus initium
3
duci^
EXANTHEMATICiE. Pestis;^
419
&
&
ris cutis , urethra , alvo , &c : interdum vermes diverfi coloris , diverfaeque
magnitudinis ano aut cato catervatim prodibant. Quibufdam bubones ad inguina j vel axiilas erumpebant pleni cruore nigro , foetido , vel vermibus
Morbus intra fex vel feptem dies terminabatur / omnia cadavera inhoram aequ^ livida
In acuputrida erant ac fi quatriduana forent.
*
tiflima aegri pofi: cephalalgiam levem humi procumbebant mortui.
Epidemia Anglis, Hifpanis non pepercit anno 1705. Pater Labat ^ qui haec
narrat , bis hoc morbo afFe6lus fuit
aher hoc morbo segrotans clamabat
farfti.
&
tra
fibi
rumpi genua
riora afcendit
&
pulfat.
Doftor Dover Medicus Anglus qul fcripfit anno 1731 the ancien Phy&c, milites fuos incluferat in Templo in quo peftiferi recenter
fepulti fuerant ; horum 180 Pefte correpti funt cum petechiis & bubonibus;
iile autem juftit ut omnes fucceflive phlebotomiam paterentur , nec vincire-
jician Legacy
100
iibet
circiter
uncias amiferit
intinxit
in
in
ita
fpiritum
ut qui-
vitrioli
ad
fuiftet
&
oleum
Hxc
in
Peruvio afta
uncias.
D. Chicoyneau
9. PeJ^is remittens
obfervat. ultima.
aut benigns
patiebatur a frigore
mittentis
in illa
quse febte
non continua
fed
paroxyfmum febris
mane vero fudore oborto re-
&
bubo
horrore incipientis
erat ini-
&
morbi
praeter terrorem , nullum aliud fymptoma aderat.
fuppurato buHaec prsemiffa catharfi kinkinam quater in die fumpfit ,
bone , fanata eft.
Curatio Peftis vulgaris , qu3e Alefiae fuit minus infelix quam aliis in locis
eo vergebat , ut tollerentur impedimenta eruptionis quam natura molitur
ad glandulas potififimum inguinales, quippe Peftis nihil aliud eft quam natio
&
,'
turae
conatus
tummodo
quo miafma quoddam fanguini infufum , in iUis glandulis tanfecernendum , excernere contendit ; nam bubone feliciter
feliciter
erumpente
crefcente
eo fuppreflb
repreflb,
non
fatis
extuberante
Ggg
teri^
^20
teria
mallgna
non
exhauftse
eft
vomitionem biliofam
fienfes
qui prophylaxis
verminofam , copiofam bene tulerunt segri A4efumpto emetico talia vomuere , omnes fere
qui vero fumpto emetico non vomuere , deinceps
gratia
nihil
vires fatifcant
committatur
fucceffit Alefiae.
tse
6>Cc
ft
fi
&
Juvant diluentia
cavendum
evacLiatus fuerit
bse
conviiEtores fuerant
horam
femiffem , cum ptifana purgante
fi
drachma diafcordii. Fafta eruptione bubo naturae
, fumatur
ut in variola ; bubonis uftio , dilaniatio , apertio femper male
poft
reiteretur
seger
non dormiat
dum
refrigerantia
aeger rubet
&
fervet
potus thex
adhibendum narcoticum
emuliiones coc-
a calefacientibus.
parum
Si
qua-
pat
eruptio retardetur
du fcorbut
Quibufdam
mores duri
fcorbuticis
ad manus
rubri
&
pedes
dein inguina
enafcuntur tu-
& axillse
bubonibus
fti-
cile
in
&
&
& quo
mone ;
robuftiores
&
fere
omnes
& magis
pingues erant
eo minus
3egros
,
pul-
fpei fupererat
fudorifica
fignis
in Pefte
rant
cum
cardiaca
inde fsepe
Solum
tivse
inter
nec non
&
nas accelerabant.
NuUus evadebat
nifi
fortiora
eva-
homines Pefte benigna aifefti funt , quorum bubo-nes fenfim excrefcebant fine febre , laffitudine , aut alio fymptomate ; illi bubones vel in fcirrhum abibant , aut , quod mclius , in fuppuratum , aut , quod
rariffimum, refolveb^tur feliciffime : illi segri quafi fanati urbem perambufilise
labant
fimum
theriaca
diafcordium , lilium
&c.
fulphuris
aut
nitri
potif^
ardorem temperabant
acidulaLse, fyrupus de Umonibus,
fitim urentena
Btt-
EXANTHEMATIC^.
Bubones
profundi
initio
exigui &2
fumme
dolorifici
421
i s.
mutatione co-
fine
ac incrementum adepti
,
erumpebant bubones, illico eos
foras attrahere curabant per cataplafmata emollientia , anodyna ex lafte ,
mica panis , ovorum luteis , vel herbis emolllentibus , dein ciepis , fapone ,
]oris in cute
Quocumque morbi
indolentes erant.
attollebant
ftadio
oleo, &c.
Verum quoniam
fum
protuberaffet
segri
illico
cum
fui
figna dabant
bubo
extror-
&
dul'c)e
&
&
nio
in
urbe
&
finem Augufti , i6
jEthiopiam ubi per 40 dies.pluit, unde aqua Nili crefcit quidem a menfe
Maio , fed incremento parum fenfibili , qiiod menfurare incipiunt tantum
menfe Junio. ^gyptii, qui Mahumedanae prsedeftinationi credunt , nullas cautelas Pefti opponunt , &c ea mifere regio devailatur , cum anno i 580 in urbe
hominura millia Pefte interempti fint. Quamdiu furit PenuUus morbus fporadicus apparet , quos taritum obfervare datur a Julio
ad Septembrem, eo enim tempore fponte ceflat Peftis: Pefiis illa vix unquam principium fuum habet in iEgypto , fed vel aliunde ejus feminium advehitur ; quse ex Grsecia &: Syria , mitior efl: ; quse vero ex Barbaria procedit , diriflima eft &c longifiTima , ita ut odo , novemve menfes perfeveret
Caire quinquaginta
ilis
epidemia.
.0
Obfervanda
circa Peftis
domen
fsepe
vero f^mora
parebat puftula
vulgari.
,
tibias
Anthraces
brachia
albefcens, flavefcens
carbunculofx, curam.
illi
raro faciem
peftus afficiebant.
vel fubrubra
in
medlo
coilum
Statim
ab-
ap-
palilda;,iyil,
bfcure rubra, qui locus dein evadebat fenfim nigricans , crufiaceus maxl/ne
ambitu , aliunde diverfis coloribus diftindus, ita ut refpedu coloris pise-
in
dominantis
alii
eryfipelatofi
alii
anthraces phlegmonodei ,
Infelici cum fuccefifu adhibita funt cauteria vel a^ualia vel potentialia :
inde enim inflammationes gangraenofae ,
labiorum induratio fequebantur.
Melius fuccedebant incifiones ad vivum ufque , denfse , imo ablatio partis
&
centrum
allquot
anthracum comita-v
ijatur,
Scarificatis
fuperimponebatur
, uti
bubonibus
pluMaceum
,<^gg 3
digeftivo
onu-
422
,"
ftum ex terebinthina
&
quam
in
anthrace fimplici
in
axillarum
&
his
quem
efcharoticis inurere
ignis facer
folemne
Sydenhami p^^. 66
verum non proftant
eft,
ut
ita
ejU5 ac-
curati^ hiftoriae.
II.
Variola Ha-Iy Abbatis , Jouberti &t Antiquorum ; Euphlogla vel Chafpe Rhazis ; Vdrioltz in plurali Recentiorum ; Boclen Germanis ; Smallpox
Vaiolo Italorum ; Petite verole ; Occitanis Ficotte.
Anglis ; Vaiola
&
JEger
morbo
puftulas
plures
licet
afficitur
fcabiofas
mlliares
variolofas
gerat
unico
non plu-
indigitandus eft.
rall
Hic morbus novus cenfetur ex Afia In Europam , cum bella Croifades dtdidi
vigebant , ex Europa In Americam dedu(^us , quo tempore Fernand
Cortes Peruvlum fibi fubjeclt.
Varlola eft genus phlegmafise exanthematicx , faepius epldemlcse , cujus eruptlo in puftulis phlegmonodeis ad fuppuratlonem tendentlbus , plfi magnltudlnem demum sequantlbus, confiftlt.
DifFert Varlola a Pefte, quod in Pefte erumpant bubones vel anthraces,
in Varlola puftulse fenfim
in cute foveolae
elapfis
quod pemphlgus
bullas
ferat.
vigefimam homlnum partem exciplamus , qui nunquam fpontaneam Varlolam patiuntur , nec infitlone poftunt reclpere , caeterl omnes In vlts decQrfu femel Varlolam experiuntur , aft frequentiffim^ infantes.
Varlolae aliae funt difcreta , quarum fciHcet puftulx ab invlcem remotse
dlftlnftae funt; harum aliae benlgnae, allse mallgnse, Sunt vero allae conflucnSI
&
us
quarum
puftulae
trefve confluunt,
geftce
qu3e
coalefcunt,
faltem in facie
aut
corymbofse dicuntur
confluentes vero
in
aut In
unam
corymbos
funt
pejores
duse
funt agdifcretis
benlgnis.
I.
Variola lymphatica ;
VarioU
velatic^ ;
VarioU
difcret^ ;
VarioU
hali-^
go
Verrette
&
Verolette
^aterpocken Kng\\i
RavagUo
\tzX\%
E^
EXANTHEMATICtE. Variola.
Ea
tiimofve aggreditiir
exeritque
in
febre
facie
potiffimum
fine cegritudine
,
423
bimos
infantes
exiguas
puftulas
fta-
lympha peliucida aut fubalbida plenas , lentis magnitudine , quabiduum exficcantur , diim alicC fobolefcunt ,
omnes intra
quatuor circiter dies exficcatse delabuntur , ut plurimum nullis reli^lis in cute
foveolis , ut nullum fere incomraodum attulere.
Hujus varietas eft altera quse recens natos fere una ab ortu hebdomade aftim rubras
rum
&
ficit,
&
intra
aliae
umbilicum
&
in
cruftam mutatse
excidunt
qu3c
Occita-
Curatio
fi
foli
tempefl:as frigida
difcnta bcnigna
Variola
z.
Riedlini Lin.
rccB
Obf.
vi6lus ex jufculis
fit ,
Med.
ftadia in ea
Prdiludium
i*^
Fariolce
fufficit
decubitus in lefto
potus calidus.
Sydenhami
rcgularcs
Quatuor
&
Jimpk
i^e,
Kariolcz au-
fortc
Helvetius
A,
funt
praeludium
eruptio
i*^ laffitudo
fuppuratio
fpontanea;
exficcatio.
frequentia pul-
i*'
&
fuppuratio.
nonum
circiter extenditur
in confluenti-
nono , & ad decimum quartum extendiqux primae erupere puftulse pedum , manuumve ; quse ultimse erupere , funt omnium maximte.
Benignis hoc commune eft , quod erumpentibus puftulis fymptomata prse-
tur
pyrexia minuatur
ludli
evanefcant
alter
morbus accedat.
puftul^ gradatim
crefcant
&c
nullus
&
&
ne etiam
&
confpicua
offas fuas
tione perafta.
quam
vidi
ta
tulas
fi
tritdiophya
fupprimit
fuperveniret
quam
vel reprimit
obfervante Helvctio
fi
puf-
confluentibus
4M
Datur
varietas in
qua feptima
re.olutione
periculo
terminantur fine
&
fit ,
quandoque
quod maxime
diftin-
ftadiis
ac-
&
difcretam benignam pertinet fer^ femper variola injititiay vulgo inoqu3e etiam eruptitia dicitur apud Tranf. Vhil.tom. 8. pag. Sot. qu3c
Ad
culata,
fcilicet
inferitur brachio
fa^lx
cui fupejrimponitur
ope
emplaftri
vel
veficatorii
tibise
linteum
te
quae benign<i
eonftitutus
carnibus
bono
&
&
&
difcreta
refrigeranti
vino abftinuerit
&c
gentis
&
unum
folet
fi
purgatus
&
in
Anglia
Nemaufi
eligantur
fubjefta,
&c ,
ut fecit
&
eruptio
Vario-
quinquennium
per quindecim dies a
infans
ultra
autem obfervationibus
inftitutis
nuper Genevse
imo
calor
modo
aut
efl^e ,
aut quin-
trecentis
Ramby
vix millefimum
e medio tolH , cum ex calculo D. Jurini a variola fpontanea circiter feptimus quifque ecger e medio tollatur , colleftis in unam fummam pluribus
prudentise convenientius efle ,
epideraiis ; unde evidens eft nihil caritati
quam infantes circiter fexennes viftu emolliente 5c refrigerante pracparatos
&
hujus
infitionis
culationis Londinenfi
Nofocomio inor
obiit.
&
&
&
&
aere
puftulae
ufum
funt
rccidant
advocanda
tunc ptifana
,
;
verum
de cornu cervi
2iLaere
noa
EXANTHEMATICtE. VARroLA.
non
41^
&
libero,
fatis
&
&
&
&
ulcerum
fi
furunculorum
repurgetur.
remittens
febris
Si
cruftis
quaedam
febris
fuperfint
abfoluta exficcatione
reliquiae
det indicia
fui
imo
vice
altera
ad
kinkinam recurrendum.
Si in difcretis diarrhcea accedat
verfatur
tunc ad theriacam
abforbemibus
3.
eft
f^ariola
pedt^ verole
albi
cum
anomala Sydenhami;
difcrette
feu regularl
arida
in
fafta
eruptione
fervens eft
cruore turgidi
pyrexia
allaque
fymptomata
Scilicet
aeger in periculo
verole.
epipli3enomena ceflant
vidi
eruptlones deprlmuntur
difcrtta
In benigna
tis
confugiendum.
la difcrctte compliqiiU
petite
ardens
carotides pulfant
doient caput
&
proftratio virium
tendines rigefcunt
lumbi
faepe
citra
magna
cu-
delirium ac fopo-.
&
&
tas cutis
eadem
non raro
eryfipelas
miliare
puftularum
deliria
fpafmi accedunt
puftulse
&
interftitia
obfidet ,
accidentia crefcunt,
nec
Hujus
riolofum eiiminatur
Diftinguitur
tio
fiat.
nem
in
&
&
xercet.
I.
Hhh
5.
^a*
CIASSIS
42<?
j.
PHLEGMASIiE
IIL
Mead of the
6.
&
verrucofis
menfem delabuntur
vix ante
cunt
ac malignas , atque difcret^.
7. Variola difcreta jiliquofa
,
Mead of
&
maligna veficulari
Mead
maligna
eft.
prominentibus
Siux Conringil,
verrucofae affinis
, a quibus
differt filiquis vacuis.
mollibus efformatis ab ichore pellucido fub cute difFufo.
8. Variola difcreta miliaris 3^ fpecies Helvetii Obf. fur la petite verole ,
Efl:
pag.
104
difcrette
vejiculaire
& pourprU,
Cognofcitur
Cum
3*^
puftularum
majori
diftantia
2"^
numero.
minori
Symptomata
chiis
ex
i^
du3e vel
bfidetur
tres
vel petechiis
potiflimum
obfident
peftus
4^ Quandoque
interea
eryfipelate
pellucido plenae
fero
funt in bra-
puftvrlae
aut rubeolofo
&.
exafperant.
dendus
tribus
fi
Diaeta
de
Si
ptifana
clyfmata
emeticum
e pede prasfertim
cum
cutis,
ptifana
benignis
ut in
vel catharticum
&
hsemorrhagia
paroxyfmi
ficcitas
inftitutis
ut
duabus vel
adultis agatur.
exacerbationis
quativi
phlebotomiis
eft pluribus
dyfuria
ofcitatione
prseyertantur
in
fine
fudores colli-
ex kinkina
ut
&
procedant
ufque
borragine
ad
quartam
&
dienii
haurienda.
Si
mia e pede
cum
fit ,
advocatur Medieus
celebranda, emeticum
bis
&
adhibenda
&
perfpiratio
nihilominus phleboto-
catharticum
fit ,
vigilise
debent
tres;
eruptiob
minuun-
anxietates
, eieri
&
intra
^lio fimili.
Si alvus
nimium
fluat
abforbentia adhibentur
&
potus calidus
prsefcribitur.
&
De
verruGofa
&
filiquola confulatur
Dodpr
Af^^4,
pr?erer-
EXANTHEMATICiE. Variola,
427
conjluenus,
yariol(Z
|)iirgantibus
&
quod
tlbus
magls
grse
iflae fint
exitiales
ut videbimus.
Invafio ejufdem
in difcretls
mituritiones
tls
fcilicet
,
,
diarrhoea
Tum
generls
non tamen
ita
fit
tertia die
fymptomata quam
, vo-
prompte
nonnunquam eruptionem
Eruptio
anxietates
quod
aut citius
praecedlt
difcretis
in
&
quo
&
ad diem
unum
aut alte-
vix accidit.
cltius
eo magls confluunt
pe*
^orefque funt pufl:ulae : interdum tamen ratione doloris atrocis , ut nephralg!3E , lumbaginis, pleurodynes cum vomitu , retardatur ad qulntam diem J
ut in difcretis
&
&
&
fufca evadit
dolet
ac
ut In difcretls
fed tar-
ut poft
&
intumefcentia
segro protinus
moriendum
Variolcs,
Obf 149
confluentes malin<z.
Barbara C. Pifonis
eft.
Veflcula Dlv<
veficulae adfunt
fuperantes
in
miliari
ut plures
eft
adeoque mlliares.
Symptomata prceludii funt febrls vivida
,
funt ejus
ma-
cryftallinse,
veficulse
cum
plures fimiles
non
lalgia
nondum
qula puftulae
cepha-
fitis
citiiis
crefcentes
Hhh
6c Hiajofei
428
quam
res
femper
In
aliis
circulus
culse pallidus
demiim
fpeciebus
febris
ut circulus ambiens
maligna
efl
faepius tritgeophya
d'HeU
Hujus charafter funt puftulae in apice depreflae, invicem cohserentes , in faunicam fuperficiem aequalem conftituentes , intervallis miliaribus , 6c purpuratis utplurimum.
Prseludium idem ac Variolse complicatss , fed pyrexia major ,
exacer"
bationes longiores , fortiores , praecipue carotidum pulfatio , oculi rubentes ,
tendinum rigiditas.
Eruptio totalis prompta , figura puftularum insequalis , apice depreflfo ,
cie
&
turget
_,
&
tense fava
fcintillantes
&
nea
Hujus charafter ex
noire oufcorbmique
puftulis nigns
Sic
Sydenham
Variolse ann.
1674^;,
37.
,
fundo
eruitur,
Praeludium ut aliarum malignaTum. Eruptio fecunda die incipiens , puft:ulae parum elatae , nigricantes ; fedse fundunt cruorem atrum , lividum ; mi6lus.
fed denfiflimarum ,
eomajus p^riculum
&
quo plures
;
quantacumque fit eorum
in
Eadem
prognofls
corymbi in
cxtero corpore mul
denfiores
titudo.
(^Hraiio difcretfirum
fjinguis ante
erup*
EX ANTHEMATICiE. Variola.
429
tionem femel aut pluries e brachio , vel e pede , 1 adultis liberalius ; pof^fi
terapus eruptlonis non urgeat , fequatur
ea vomitorium exhibeatur ,
catharfis quam proxime. His primis diebus diluatur fanguis uberi potu , vel
ptifanse hordei , vel decodli cornu cervi in fcobem reda6^i ad unciam femiiiem pro aquae libris duabus , aut fcorzonerse radicum, &c. Si vero seger calidi fit tdmperamentl , fpiritus vkrioli ad gratam aciditatera addatur ufque ad
plenam eruptionem puilularum.
&
Cum
nem
variolae
omnes
eruperint
quod
eft
circiter
cidat
fiat
obambulet paululum. Si faliya adeo /it vifgargarifitia ex aqu4 hordei cum melle rofato. Si
Si ifchuria ac-
&
pedum ,
iingulis diebus
renovandum.
terifque
&
&
&
praemiflis balneis,
riolas
verum ne
etiam aliquot frigidis , non exfpeftatas feliciter erupifife vahsec in cacochymicis corporibus tententur balaea , nec duni!
Methodus Mortonl
nare
nititur, prxmiflis
certus fuadeo,
confiftit in ufu
diaphoreticorum
tamen phlebotomia,
quibus
& veficatoriis
venenum
elimi-
necnon
interpofitis
zoartlca addit,
demum
&
in mallgnis
Hhh
tum.
430
tum ad variolam
-dia; cicatrices
ridiculus.
Quid
fint
Puftulas Variolse larvis mufcae carnariae foetas vidit P. Borcllus Cent, II. Obf,
ni^ fed diftin6lius ClariJJ\ liai^oux D. M, Ncmaufenjis,
PEMPHieus
JII,
Hydroa Car.
Pifonis
Phlegmafia'
pellucidis
funt
maxim^
fed grano
etiam
lae
exanthematlca
cutem
DifFert
'
acuta
eft^ fsepius
Veficulaire.
funt
miliari
milii
pure
fed
iinam majorem
ter magnitudine
purpura alba
feu
non majores
turgidae
colleftis effiftae
Pemphigo
,
qua
in
in
pufl:ulis
qua veficufuppuratis in
bullac
minores
raro
quidetn
veficulae
cryftallina
ex plurimis
feu
in
quandoque majores
a variola
bullls
fparfis infignita.
fero
flavo
dilute
turgldse.
149^
eum
crediderlm
effe faclle
Arabefve inveniatur
hiftoria
cum
non
tamen rarum
ita
effe ^
m^W Chriftophori
Pemphigus
Seligeri
Eft
nucis vel
ftipatus
in
flavefcente fero
avellanE magnitudine
quo
altera
turgidae
quibus ruptis
per
cutem obo-
&
effufo
fero fuc-
cedunt ampl^ maculx atro - rubrse , cruftis epidermidis nigricantibus circum^atse : morbus intra duas feptimanas terminatur : primum illum obfervavi
anno 1725 in Nofocomio Monfpelienfi apud militem , cui in febris acutse
femoribus exoriebantur veficae
continuse initio , numerofae in abdomine
hemifphaericae , pellucidae , in ambitu rubras , quibus correptus fato ceflit.
Hujus morbi nomen fe ignorare fatebatur lll. D. Deidicr ^ atque Qumveficuiaris morbi nomlne indigitari pofle. Deinde pluries eumdem morbum in men-
&
dicis
&
fhygum apyretum
variolae benignae
rexia prodire.
aut faltem
Curam
lymphaticx
quafdam
/.
pycafu
^pag.yi.
1. Pemphigus Cajlrenfis D. Thlery Medic. experimental. pag. 134.
Regnabat, ait ille celebris Medicus , anno 1736 Pragae morbus vald^
contagiofus
adverfus
quem
artis
Medicae
praefidia
nulla
proderant
fero-
cia
cum
EXANTHEMATIC^.
Cum
genus fermemi
fe
PemphigusI.
cantharides
omnes
quod has
aeris
fuppeditant
falvos fecit
dum
interea
veficulas
escitaret
vix
atque
aegris
praEfcripfit
fuis
Medicis commiiTus
aliis
431
furpicatufque
6>C
mortem
evadebat.
3.
160.
epidemice grafTa-
vol. 2 pag.
morbus epidemicus , a nemine huc ufque neque obfervatus neexeunte hieme praecedente exortus fuit , qui per totamr
,
Peculiaris
que
defcriptus
vehementia duravit
geftatem 3cquali
omnes
ut
ita
qui eo corripiebantur
,,
bierint.
ne quldem
fyphilis
cum
Invadit
lethalis evadat.
tenftvo
faucibus
cum
&
doris
ut in inguine
cuntur
inter
&
femora
pudenda
exter-
naufel,
vel le-
cis
horrore
fubfequitur.
clrca
&
ut in febrlbus intermittentibus
tantum
vls
annum
intra
dolore levl
in digitis
lanceola
corporis partibus
alils
,
in
incifts
labils
,
&c
ichorofa
enaf-
materles
exftillat.
Die fecundo
tertlo
albida
^ger anxietatem
fentit
in
thorace
earum
tumor
&
quo
evanefcere
cito aperiatur
fi
vel
increfcere
vita fervatur
at
ii
|)raEgreffa fuppuratlone.
Quoties venenofa
ternas corporis
morbum
illa
partes
oefophageis
^rnis prodeuntes
traxiffe
familiarls
seger
exortus.
Idem
ab omni
in glandulis inguinalibus
digiti
colligitur
illis
quodam
periculo
axillaribus
Sic:
liberatur.
,
parotidibus
^,
ex-
manuum
ia
veficula quadam circumdantur ,
Incol^ creex qua tandem expellitur.
nebuils hanc reglonem antea infeftantlbus originent.
cibu&
eft potus fpiritus frumenti , ceraforum , &c :
fxpe
qu venenum totum
dunt hoc venenum
febrlli
protruditur,
folvit abfceflus
maxillaribus
materies
&
Praemiffa.
432
rium
finclpiti
renovandis
i)ihorio
oxymelitis
fcillitici
&
helleborati
ex
lacfte
fudorificum
omnj
paratls
fumebat
ex
fpi-
ana , drach. I
iii
camphoratse fcrupul. i : hinc fudor copiofus fero lactis vel infufo falvix ad fex horas promovendus. Sequenti die tumores exterpuftulae oris evanefcere folent ; altera die pulvis refolvens ex fale
m,
nitro propinatur cum hauftu largo infufi falvise , nofte fe
ammoniaco
quenti theriacse dofis cum aqua fcordii hauritur , unde fudores profufi , 6c
ritus
dulcis
nitri
&
&
Sedlicenii purgatur.
Indorum obferv. ultima. Bulcum dyfemerid Morton. pyretolog. appendic. pag. 163.
Hanc fpeciem comitatur apud Indos febris maligna cum dyfenteria obfervavit etiam in amphimerina epidemica ab anno 1658 ad 169 1 veficulas
lofa f&bris
&
&
&
tres
menfes duravere.
ad pauciores fpecies reduci debeant hujus generls morbi
Num
gandum
IV.
aliis
inda-
relkiquimus,
RuBEOLA
primitus
fic
nommata a
de Variolse
cae lib.
cap.
terpret.
Morbilli
Hafafin
&
Latino-Barbaris
in
Blaccia
plurali didi
Arabum ex Golio;
tradu<f^oribus
Rubeoiae medela
quafi
ALurefchin
Maahak
la Rougeole.
Cognofcltur ex papulis pulicum morfus semulantlbus, afperis, in fquamuabeuntibus , quam eruptionem prascefiit tuflis ficca , fternutatio, lachrymatio
febris catarrhalis.
i. Rubeola vulgaris Viens ; Morbilli Regulares Sydenhami ann. 1670; j9las furfuraceas
&
hris
&
Rougeole ordinaire.
Morbus
intra ofto
fupra
diesdefinit, verum
aliis
flernlt.
&
Praludium
eft
inappetentia
catarrhale
frigent alternatim;
lingua
alba, humida,
tufficula
ficca,
capitis 6c
ocuIoTum
grave:;
EXANTHEMATICiE.
u b e o l
a.
433
gi^jlvedo
fomnolentia perpetua
non
trem
&
fed latiores
fed tufficula
&
tiolentla
&
puftulis
exficcatis
Oftavo
die in
vlfu, difcernendse
Die
inappetentia perfeverant.
dum
in
reliquo
evanefcunt
facie
&
&
fexto frons
facies
afperafcunt
reliquo
in
corpore.
Nono
die
tenuem atram abeunt , fed febris , dyfquandoque" augentur , non ita tamen ac in malignt
pnoea
&
tufficula
rubeola.
Si quarto die fuperveniat phrenltis , malum , In quo cafu pulfus eft exlhirudines temporibus feliciter admoventur.
Si verminofos Ruguus ,
beola aggrediatur, ftatim lumbrici furfum
deorfum egrediuntur omnes ^
vel fahem a catharticis
emeticis , deinde nullum lumbricum videre eft.
Circa finem rubeolse, fi crefcat febris
ardens evadat cum fiti intenfa,
malum. Cathartica , phlebotomise , ptifanx eraulfionatge vix profunt. Poft:
vomitiones viridefcentes fuperveniunt diarrhoea aut dyfenteria, quse finitS
Rubeola perfeverant ; hse catharticis abforbentibus refiftunt , phlebotomise
vero cedunt. Rubeola per fe raro fum
momenti eft , verum morbi eam
&
&
&
&
'
Dantur Rubeolae
addicunt
lefto
tum
fe
produnt
vi fanantur
&
,
benignifiimae
fere
fine
quseque
uti
quae
vlx tres
vel
quatuor
dies
infantes
foli
naturae
commiftx
bre-;
maxime
&
nigna
tlo
&
&
&
Tom.
I,
fwi--
434
In
&
&
&
in benignis
fit
dyfpncea
farca
Differt
acris
dyfenterica
hedicam
febris
aut torminofa
alias
accerfunt
Rubeola i^ ab
uniformis
rubedo,
veluti
rum
ana-^
variola
inclpiente
cum
in
pec-
fcarlatina
in
quafi
&
3^ ab
tuflis
&
quandoque
fuccedit phlegmatia
ophthalmia.
fseplus
fed
&
dlfcrepant
figurae
i? k
fe-
,
varise ; unde etiam
enim nafcentes maculas exi-
incertse
variolae
guas fed rotundas referunt; in purpura fcorbutica maeulse funt lividse, non
fcarlatlna, atque incipit
ut in Rubeola
&
diem
circa tertiam
larum a
butica
kd. acutles
fymptomatum
morbillis fuperveniunt
dlarrhceae
refiftunt
recedit
diftermlnat.
fatis
Quse
ies
rutllante
benignis.
in
anafarcse
ophthalmise
phthifes
&c
anginse
tuf-
vulgari methodc^
&
Curatio
maxime
infantibus
in pituitofis
frigidulis
inde enim
quam
eft
livefcunt
&
dein
m.
nl-
grefcunt exanthemata.
jEger
nem
faltem per biduum , poft primam eruptio-fyrupo varlolarum &: capillorum venerls fuvel quatuor quarta quaque hora, intermedlls jufculis; ex
fe contineat
eclegmate
fsepius
que
le6to
in
cum
lambat
dum
amygdalarum
oleo
dum
cum
decofti peftoralls
tuffis
urget
fyrupls
fingulis
bechicis
&
faccharo
parato
convaluerlt.
Papulis evanefcentibus
indicantur phlebotomise
duodecimam
febrls,
cum
fi
pulfus
plenus
eft
In
Rubeola ac
fit
&
seger
in
plethoricus
variola
,
ita
ut in-
phlebotomIa=
tum infiftendum
magis indicantur
&
cum
non
nifi
duodecmo
die
purgandum
fit.
Cathartica.
EXANTHEMATICiE. Rubeola.
435
Rubeola variolodes ; Febris Undcularis Boneti Poliath. ; VarioU hermaphroditicdi Fehrii; Kougeole boutonnee.
Eft ea fpecies Parifiis famiiiaris , in qua poft prseludia morbillorum , fciiicet tuflim ficcam , coryzam , epiphoram , &c , fuperveniunt papulae acuminaf3e, multo majores quam in Rubeola vulgari , quseque veftigia fui relinquunt ; an vero ad variolam refe/enda fit , dubito, quippe notum eft varioiam
etiam mali moris non raro incipere a catarrhali afFedu feu tufli , lachrymatione , oculorum fplendore , uti Rubeola vulgaris de his vide Vander'
monde lySS JuilL pag. 8u Buxiere obfervavit Rubeolam variolodem
cujus eruptio vel prsecedebat vel immediate confequebatur variolam benignam in iifdem fubje6lis j fed in hoc diftinfta eft variolodes a lymphatica, quod apud eos qui paucas variolse puftulas habuerant , puftulse Ruy.
beolDe
variolodis
farinam facefcebant
in
cum
intra
diem
Haec
eft
in
circiter
Eflais
Tom. 4
d'Edinbourg,
pag. 617.
Methodus D. Gontard Journ, d& Medec. iyS8 p. Jj^Rubeola debet adhiberi; in Rubeol^
^on eadem methodus in variola
fcilicet , maxim^ apud adultos ,
poft unam alteramve phlebotomiam , five
ruperint five non papulse , vomitus eft excitandus ,
dein alternis dieinterpofitis
feus purgandum ,
bechicis,
ac vefpere anodynis pro diverlis circumftantiis.
S^piflime poft emeticum papulse ubertim erumpunt ,
omniaque fymfere femper tertia poft eruptionem die , papulae , febris ,
ptomata evanefcunt ; inter emeticum
catharfes fequentes phlebotomia
Curatio Rubeola.
&
&
&
&
tomiam
emetica
fi
pulfus mollis
Audor
obfervationibus
maxime cum
&
parvus
difluaderet phlebo-
fufficiebant
quod numerofis
confirmat.
fecutus
fum^
culicaris
Pe-
V. MlLIARis.
tri
Febris
veficularis
Genus
nutse
runt
,
,
eft
rubrae
morbi inflammatorii
&
milii granis
aequales
puftulse
per cutem
plenas evadunt
grano
in
fparfae
milii
quo mi*
,
occur-
non majo-
res,
i i
2.
ve-
'4^6
veficulas abeunt
&
majorem ruborem
quam
faciunt
Miliaris.
Pr^eterea fu-
&
&
&
inflammata, ubi
bafi
ras
fere
abfolvitur
evanefcunt
pulfus
cutis plenior
5c
eruptio,
&
tunc
tumefafta perfentitur
moUis
sequalis ,
exanthemata
replentur,
intra
Septima die
fquamatim de-
urinsc colorantur.
exficcantur
cuticula
cidit.
Cadavera
Extifpicia.
&
quse
miiiairi
pereunt
cito
intolerabiliter
fc^tent
Bianchi phlogofem in utero puerperse tantum invenit. Allionus vero venas cerebri cruore turgidas. Cadavera calorem diu fervant,
fanguinem e naribus fundunt.
Cura. In prima periodo phlebotomia minime pertimefcenda eft; febris,
delirium in altera periodo phlebotomise non cedunt ; imo convulfiones ab
intumefcunt.
&
ea
morfque
nem movent;
eruptionem
Emetica promptiorem
accelerantur,
utiliter
retardant
imo prohibent
ut caffia
repetita ,
cum
Dia-
n.ocumenD, in
febrem &c calorem adaugent perniciofe. Antiphlogiftica acida, ut limonaprima periodo, venenum corrigunt , in altera nocent. Diluentia, acefcentia, emoilientia profunt. Fotus tepidi emollientes ad pedes , artus,
in fecanda periodo valde utiles funt. Veficantia pulfura elevant, eruptionem
foHicitant j afi in fecunda periodo perniciofa , nec in prima multum profunr.
Convulfiones quse puftularum eruptioneni fequuntur , nec opiatis , nec antifpafmodicis cedunt ; difruptio veficularum inutilis eft.
Nimius calor ledi , cubicuU , regiminis maxime miliariam excitat in regionibus frigidis. Praftiqus Taurinenfis eximius linteis aqua tepida madidis corpus fovere confuevit ad papularuin eruptionein promovendam.
altera
ta, faccharata in
ii. MilitSi'^
EXANTHEMATICE.
maHgna
Miliaris
2.
n^ 76
Allioni
Miliaris.
437
acutior.
&
eruptione
&
&
multae
niis
tenues
&
terrificis
flammatur
fiunt
cutis
fudores minuuntur
pulfus durus
inquieti
segri
ja^lant
fe
egerit
biiiofa fcetida
fitibundi
aliquis
;
;
&: celer
&
in-
omnia graviora
,
fudores eva-
redeat fudor
fi
fit,
calet
tendines fubfiliunt
cum fam-
vigiles
die
eruptionis
tertio
noftes
facies plenior
dein delirant
pufl:ulis mitefcit
joraque fiunt
arefcit
interna
diftenfiva
puftulse fubfident
piofiffima
verfum
lingua albida,
cephalalgia
febris ardet,
nefcunt
iterum
aquese
hsec
fsevities
erumpentibus
erumpunt exanthemata
&
themata
circa tertium
excitant,
mitiores
&
&
&
&
&
delirium
vo
&
cum
ces etiam
affeverant
fe
ciunt
fcilicet segrl
dellrant aut
segros vix
caligant
&
fine
ad
le6lo furgere
in
tentant
&
loqui
magna
efl
rara
&:
fufpiriofa
&
caufa lachrymis
motum omnem
&
&
Allioni
tor-
videre pertinaciter
3. Miliaris recidivans
Loqua-
refte
fe
concedunt
effe
refpiratio.
munt,
convuliiones
n 82
aliis
Quo
numerofiores puflu-
efl.
diuturnior.
varietas
cutis
fed
denfitatem
quse
in
aut
procedit,
Si
itaque
nutiflimis
pulfus
puflulse
pufluiis
velocitas
non
in
tanta
elevatse
cute
non
cum mi-
&
confpiciatur
efl
fmt,
,
&
quea#
43S
parcse
calor infignis
&
&
cidunt
afliduis
obliviofi
accedente
Haec varletas
lent^
&
ftertore
Intereunt.
aegri revalefcant
(li
prlmum
tempore quo
puerperium ,
ftupidi
&
letharglci
faepe
moriae debilitatem
accefiit
reverti folet
id
anno fubfequente
faepe
accidit
dlfpofitionem ad fudorem
rellnquit
fummam
mulieribus
proclivitatem ad
timorem
furunculos
hyfl:eriam
eodem
quodlibet
pofl:
me-
accedit
rheumatifmus ; fanguis extraftus in fecundo ftadio poft fudores eft coccineus &c fine fero ; ante fudores gelatinam concretam ,
paucum ferura
&
habet.
Duratio hujus
varletatis
eft
circiter
&
-tur.
na
miliares
quos
feu
venenum
,
ut
millare
fynochus
excitat
&
amphimeri-
tertiana
veneno mUIari
excitatos.
latente
humorum
Robufti
vifciditati
,
fanguinei
3 cutis denfitati
,
ftrigofi
4^
herpetici
irritabilitati.
|)odagrici
blbones vini
me-
xlme
in fanguineis
cum
tenfione
malum.
&
Pulfus contraftus
frequentia crefcente
&
&
ar-
EXANTHEMATIC>E.
arguit
fed
fi
leves
fint
cum
ftupores
Miliari^.
urinis aqueis
&
accedunt
fexto die
&
fingultire
minentiores puflulse
modo
miniis
funeflas
,
,
fed
cum
pruriunt
eas
&
depro-
quae
ftrepitu
modo
quse
citius
eo morbus diuturnior
fi multx fuerint
malse quae erumpentes non pungunt
recedere peffimum ; tum ^gros vomere , malc videre
glutire
439
pulfuque
apparent puftulae ,
;
magis recidivus. Minutse puftulx mali ominis funt,
quo
&
tis.
fudoribus
efferuntur
Convulfiones , quse morbum inchoant , aut eruptionem prsequae puftularum fubfidentiam fequuntur , exitiales. Stillae
,
ianguinis e naribus quovis tempore funeftx. Sanguis extraftus fi continuo
coccineus eft fine fero , malum. Si morbo fohito cutis defquamatio nulla ,
aut pauca, perfiftentibus fymptomatis convulfificis, recidiva exfpe(5i:anda.
a. Miliaris Boia , Miliaire de Cujfet en Bourbonnois
par M. de Breil
ta
malum
cedunt
Med.
eft.
benignse
Journ. de
Med.
Juin 1756.
acutam
aftheniam
febrem
anteivere phlebotomia
riabilis,
naufeas
emetica
die feptima
23 dies celebrari potuerint ; deiirio tamen crefcente , accefifere parotihsemorrhagia narium larga , longus agon , mors. Nulli setati , exceptis fenibus , nulii fexui parcit.
Methodus Hamiltoni non feliciter ceflfit. Me-^
thodus typhi vulgaris paucifiiimos liberavit. Temperamenta debilia , delicar'
tula , facilius evadebant.
Journ. de Med. 17 56. Juin.
i>. Miliaris critica Guilbert.
Ab arfenici pravis efieftibus ^grum hberavit tandem miliaris defquamans;
totum corpus ^ri.
Ab arfenici drachmis duabus ore aflTumptis a viro vinolento, ferme phthlfico , fupervenere vomitio, pulfus frequens , debilis , convulfivus , irregula-ris, refpiratio laboriofa , fufpiriofa; obtutus ferox, oculi prominentes, lachrymofi , lachrymis genas corrodentibus j facies convulfa , vox tremula , lingua arida , labia maculis nigris adufta , ardor vifcerum , fitis inexhaufta ,
nieteorifmus ingens , deje6lio anum adurens , involuntaria , fudor foetidus ,.
ifchuria , paraphrofyne ; ea per fex dies permanfere , aflfumptis affatim oleo,
laAe , jufculis adipofis , mucilaginofis. Sexta die eruptio miliaris copiofa uni=v
verfalis priora fymptomata fedavit
per quindecim dies identidem renovata
,
C^ruptio, fudoribus excitatis , ulceribus ad talos fiuentibus , desnum fquamss
tra
iiQ%
fari-
440
farinofce
debilior
fit
&
xger
&
tremore univerfali
excepto quod'
o-phthalmia laboret.
denfioribus fovetur
gulis
cum
digitorumque tumore
febris
puftulis ftipata
eft,
mediocris
initio
incalefcit
languet,
febris
periculo
verfatur
periculo
acuta continua
quod
verum
obfcure delirat
evadit
praevertere
dantur
vigent; febris
fed poft
fomnus inquietus
fupprimuntur
lochia
oportuit ope
&:
,,
feverae
diaetae
diaphoreticorum
quae matu-
cephalalgia
febre
in
& manuum,
fimilis
miliaris
&
febris
remifliones
segra
intereaque
lochia ferofa
d.- Miliaris
&
&c.
crefcunt, decrefcit
puftulae
cutem panaritio
effufio fub
fit
dolore
cum
calore urenti
aegra
,
ali-
eruptio
lenium
Eft ea fpecies
qux
anginofje
initio
videtur
affinis
febris ingreflu.
ad
fed
carum
&
phrenitidem fponte aut levi data occafione vergit , &: initio pulfus fano fifrigore tentatur. Paroxyfmi parum relilis eft,
iEger per vices calore
artus dolore vegulares quotidie verfus noftem ingruunt ; initio caput
faucium , quae fymptomata eo minora
xantur , cum tufti , dolore colli
funt , quo magis tempus recedit ab hieme. Sanguis pleuriticorum fanguinem
&
&
&
Lingua
semulatur.
men
fervet
a fortiori
nitidem
dem
eft alba
&
undequaque ,
, non critici
fi
aeger
jugem
carum
in Ie6lo
humida tadecubitum
regimine petechise
&
puftulse morbillofse
fed
qu3e
in
fquamas non
&
nunc
mortem
H^c
tomiis
tardior
demum
inordinatus
febris eft
evadit
fimplex fangumis~^flammatio
fubfultufque
membrorum
^x^
prsenuntiat.
quce
julapiis refrigerantibus
&
abftinentia a le6lo
dyfpnoea, cephalalgia
tuflis intendantur, epipafticum nuchx applicetur, cathartica mediocria alternis diebus ufurpentur ad tertiam circiter vicem ex infufo fennse , rhei
decofto tamarindorum , addita manna ,
fyrupo rofarum folutivo ; die
purgationis fomniferum vefpere , non vero aliis diebus prxfcribatur , ad vi-
Phlebotomia repetatur,
eft.
fi
&
tandum foporem
caroticurB
quem
agitatio fanguinis
fecus
excitare pofl^et.
Aphthse
EXANTHEMATIC^.
Aphtha:, ringultufque
fi
Miliaris.
441
fuperveniant
&
capite elato
dos, modo ^ger e ledo furgat ; vel fi debilis fit , veftitus
ipfi incumbat
quod per morbi decurfum obfervandum eft.
,
Diebus k purgatione liberis , seger fumat vel eleftuarium e confervls lujul3e , ^cynorrhodonis , berberidis , grolTularise
cremore tartari cum fyrupo limonum ter in die ; vel toties fumat julapium ex aquis portulacse , lactucse , paralyfeos , fyrupo de limonibus
violarum ; vel utatur limonata
pro potu ; fi fudores nodlurni accedant , caveat aeger ne plus vel minus
tegatur ftragulis , quam cum fanus erat ; viftus fit ex cremoribus avenae ,
poft fecundam purgationem jufcula ex puUo ,
hordei , decofto albo ,
vitulove permittantur. Febre fubafta , modo in intermittentem non abierit ,
vinum ad vires reftaurandas permittatur.
e. MUiaris fudatoria ; la Suetu miliaire ; Fievre putridc maligm , appellee la Suette ^ qui a regn^ a Guife durant Tete de 1759, par M. Vandermonde , Journal Avril ijGo. Fievrc Helode y ou Suette de Meyzerey Tom.
2 n. 250.
Pr<zludium. Gaftrodynia gravativa , lafi^tudo , cephalalgia gravativa vel
tenfiva , peftoris opprefliio , dyfpnoea fufpiriofa , fervor corporis accedit ^
fudor acer , copiofus , faepc accedunt naufeae , oculi fcintillant , facies accenfa , lingua alba humida , polydipfia , pulfus frequens , undofus , fubre-
&
&
&
nitens.
Augmentum. Poft dimidiam diem pruritus ferinus ^ puftulse fphasrlc^e mimajores ; anxietas & agltatio ; deln
, denfiflSmae, femlne finapls non
foetor orls & perfpirationls putrldus ; alvus ftrI61a faeplus , quandoque diarllares
&
&
alias
tiat.
5**
dolor
acutus cardia;
i"?
fudor contlnuus
4^ cum
laflStudine
&
uber; i^ eruptio
,
5^ pul-*
univerfali
&
&
&
441
morbus ab ephemera
idem fit.
Curatio
fudorificis
genere
fudatoria
vino
utantur
fi
biduum
ultra
infelix
segri
triduumve
fudoris
diverfus
nomine
licet
differatur
aut
fuftinendi
cardiacrs
fi
Galllco
provocandi gratia.
mature antifeptica
&
ri-
plenam indicabat
fudor foetidiffimus
tenuis
&
&
a fudore copiofo ,
diarrhoea uberi , urina fiammea , foetens
pauca
cum pulfu undofo , parvo , conciaraatum eft. Urina citrea cum copiofo fedimento , pulfu molli , forti , elato, refpiratione liberiori ; fudores pauciores ,
ininusolidi, fitis minor , puftulas pallidas, cuticula fquamofa vel farinofa, ca~
lor lenis
Curatio.
flibiati
miifis
tur
magna
repetenda
ter
,
Si his prse-
fymptomata perftent, decoftum tamarindorum tartari ftibiati grano acuafymptomatis fedatis , limonata vel acetum in aqua adhibeantur ; feda-
&
purgetur ex tamarindis
ta febre
fale
Epfonienfi
cum
in
tartarum
limonata
borragine
bugloflb
ex hordeo torrefafto , gruto. Cum vires non permittedein incraflTantia mucilaginofa conveniebant.
jbant phlebotomiam , acida
Ad fudores compefcendos vapore aceti leftulus perfundebatur j ad diarrhceam decodum album , limonum fyrupus, eccopmtica. In delirio vena
pedis fecabatur , pulveres temperantes , clyfmata ; in fumma putredine kinin afcite fecundario jufcula ex
kina , contrayerva , camphora cum acidis
piftaciis
ptifana
&
fragari^
jadicibus
Cavendum
f.
agrimonise
foliis
a fudorificis
&
Invafio
varia
Medic Germanorum
pag.
151,
eft.
borraginiis.
a veficatoriis.
1*^
redibat
frigus
cum
cum
plures horas
]>er
calore
frigori
fucceflfit
trefve dies
dyfpnoea feu anguftia peftopulfu non ftrl^o , mox pleno , aftbenia notabili , pnlydipfia, agrypnia,
ris,
uaufea , aHis vomitione, urina per totum morbum fana, poftremis diebuS
febris
seftu
cephalalgia,
fudor.
B. Miliaris in
ptomata
C.
in
Miliari-s
na rubra
ineffabiii;
aliis
fym-
paucis arthritica.
apud
plures pleuritidis
horrore prsevio
intra
aeftu
fubfequente
feptimanam aliquot
pe6loris
tuflj
feroci
anguftia
uri-
afthenia
extinxit,
iPro-
EXANTHEMATHICiE.
ti^
A. Cephalal^ia imnianis
443
paraphrofyne
facies -rubens
turgida,
lingua
ficca
ta
Miiiaris.
ProgrefTus morbi.
ba per triduum fuccedebant fine defquamatione evanefcentia; in multis miharia ii^, 15^ vel 16^ die apparuerunt.
C. Apud omnes fere narium hsemorrhagia , diarrhoea per tres, im3>
oflo dies continuata , qua ceffante miliaria exanthemata fuccedebant cum
remiffione tremoris
&
paraphrofynes.
viris , juvenes prse adultis
fum
contagiofum
aeris
fubita
mutatio
vi6lus crudus
exitus,
tigabat;
ftillatitia
effrsenis
vero
iterata
lethalis.
&
na ; quibus nuUa tuflis fuit, urina erat fanae fimilis. Urma co6ta cum fedimento five criticae fimiUs , primis diebus morbi , peflimus erat nuncius.
DUrrhcsa minime metuenda , etiamfi pertinax , modo non fuffocata foret ,
feu remediis reprefta. Crujla gelatinofa fanguinem extraftum obducens falutem
certo portendebat, fanguis dilute ruber ; tenuis , minus bonus. Cophofis optimun^
in hoc morbo fignum. Eryfpelas cum genarum , orbitse oculorum , circa aures
tumore , crifis optima cum ichore largo inde fluente. Pauci defunfti fuat,
Praxis. Phlebotomia initio citra feptimam diem , etiam fluentibus menftruis , abfentibus adhuc exanthematis , mire profuit.
In Miliari intermittentem fmulante prsefcripfi emeticum tx ipecacuanha
cum fero laftis acidulato , dein fanguis mittebatur , rurfus ad ipecacuanha
naufea fuadentibus; tartarevertebar , fi opus foret , ut oris amarore
Tum emeticum non ben^ fucceflit.
In Miliari pleuritidem fmulante cum tufll , fputo colorato , ptaemifl^a
phlebotomia, mixturam abforbentem 6c fudorificam prsefcripfi fingulis trihoriis ad cochlearia tria haurkndam , continuandam ufque ad crifim. Mixtura ex aqutz florum tiliA & famhud , ana , unciis tribus ; pulvcrum marchionis , lapidum cancrorum^ matris perlarum ana , fcrupulo uno ; ftibii diaphoretici , nitri tabulati , ana , fcrupulo femiffe , extracli croci , gr. quatuor
facchari perlati drachmis duabus ^ mifce.
In progreflu morbi, ciim febris eft continua, fudores funt diluentibus,
minim^ vero ?eftuofis ciendi aut fuftinendi, wt infufo foliorum cardui bene-
&
Kkk
diaii
CLASSISIIL PHLEGMASI.E
444
vel emulfiones diapnoicx , ac mixturae lemperantes funt praefcrlbeHdae toto raorbi decurfu.
Datur V. g. ter in die pulvls ex cornu cervi philofophice prdiparad , coraUli
difti
rubrif
ana^
antimonii
viij.
gr.
ana ,
feminum
old
iii,
Jiibii diaphoretici y
dijlillati
Rhodii ,
ligj.l
nitri
gutt.
puri
i,
cinnabaris
extracli caflo-
mifce.
Potus ordinarius
pauxillo
matris pcrlarum
gr,
fit
foeniculi
fubftituantur panatellse
non
&c
jufcula fint
gelatinse
&
ex
,
carne vitulina
nifi
eruptis
&
urgeat diarrhoea
cum
delirio,
hic
polydipfia,
pulvis
dyf-
Diarrhota miliaris
pnoeam gravativam
fi
fifl:atur
&
montana
&
veris,
cryfl:allus
coralli
rubri
tant.
&
bant fubfequente
cutis
&
&
&
&
g.
Miliaris
Nauti-ca ;
febris
nautica
Huxham.
Morbns carcerum
LindL,
EXANTHE
Efl
etiam
Miliarls
plomatis combinatis
eit ,
nigrefcit
fa
fordida
cariorse
hinc
vus, frequens
:
infra
differt
fpina ventofa
fitis
iE;
A R
copiofior in
tumid^e
vix
continua
445
s.
fenfim livef-
tibiis,
fanio-
caries pertinaces
cruentatae,
fsepe
cutis ficca
urens
maxil-
pulfus par-
oculi faepe
eruptio
gingivae molles
dentium lapfus
inquietus i-nterdum
cidat
adeft
febris
ut miliaris eryiipelacea
ferpentes
parte
Iss
MAT
purpurata ut prior
delirat
fixi
lingua
fi vero
tardlus ,
genu , ibi ulcera cancrofa, furame- dolentia
ab illa febris nautica Huxham. d& aire , &
lethalia
epid,
pag.
de
ura agitur.
Differt miliaris carcerum 8si nautica ab amphimerina Hungarica per eruptionen miliarem eryfipelaceam ; fort^ fpecies nullse funt in his adhuc fixac
quia venenum miliare cum purpureo 8c fcorbutico combinari multis modis.
poteft
aut
wig. inftit.
pers
nondum
n^ \^o\
fatis
MiUaris purpurata
h.
fcbris
carc&rum
jail-dijlcmpers Anglis
Huxham
cum
delirio
foetidiffimo
&
lingua nigra
faepe
ro aliquid
ineft
Iker fparfa
livefcentes
cum
dam-
faucibus fquallidis,
vi-
halitu
mox ab initio morbi , idque vel in ro-vappida, faepe fubnigra &: olida , rafedimenti, interdum vero cominet furfurofa qusedam, inaequa-
pulfus vaciilat
plurimum
buftis,
arida valde,
ingenti virium
tendinum fubfultu,
in ftatu febris
&
erumpunt
petechiae atrae
&
floridae in
morbi acme
falu-
guis
lividae
eft
rutilus
fubnigras
valde
lethales
floridus
fecunda
vice,
crefcens.
Miliaris Britannica y Journ. de Med. Juifl. 1759 pag. 57. Febris in-i.
putrida D. Moucct. Maladie contagieufe quifiammatoria y catarrhalis
Rennes, furtout a Plenee depuisiy^^,.
regne en Bretagne entre Breft
par M. Moucet.
k, Miliaris puerperarum ; purpura puerperarum Ludwigii Inff. Clinic^;
n 144 ; Eruption laiteufe. a la peau Puzos ; Miliaire des femmes erii
&
&
&ouche.
Miliaris
liaris
fummo
&
alba
puerperis fuperveniens
fi
tertio
quartove
,,
ut
poft
K-kk
3;
iudQSr
446
fudor coplofus
ne,
petechiae
fi
eam
cum
praecedit;
metritis
fi
miliari {imul
cum
erumpant;
fenfu
vero
fi
refrigerii
abdoml-
in
materiee
&
&
iimplici,
fum
or-
ducit.
Bonti Journ. de Med. Janv. ijSy , haec miliaris a lalis evaacore dependet , hlnc odor aceti putris ex his ccgrls exhalat;
gatione
phlydasns ftatim iimpldas fuccellive fetum la6leum turbidum admittunt
Ex
Clarijf.
&
ma-
&
1.
Scorbutica
purpura fcorbutica
Mlllarls
Chr.
Gottl. Ludwigii,
Inftit.
Clinlc^
n*^
2-30
>
ipfi dl6la.
fcorbutica
in
corporibus
fae-
aeftivo
&
&
&
cum defedu
exercltli
&
&
conftlpatlone
alvi
&
huic
exercltlo
afFertur.
anfam prsebent;
diluente
puro ,
demulcentes ex
fufBcienti in aere
Ptlfanae
&
morbo
Urina
Ludwig.
&
&
VI.
PURPURA ,
chia
le
Porphyra Grxcorum
Peticulce &;c
aliorum
Petechialis febris
Petechialis
yera
Frid.
Germanorum
Hoffmannl cap.
Petc1 1 ;
Pourpre.
&
Dltfert
EXANTHEMATICiE. Purpura.
447
Dlffert
&
//^/zo/jr//c defcriptam
excipias
aidde
4 m fcar;
,
rubedo quafi uniformis in trunco velut a vino rubro afFufo , in
Purpura funt maculEe lividse ab invicem diflit^ , intervallis cuti omnino
apprime diflinitis , nullufque pruritus , qui ferinus efl in
concoloribus
beolofse funt
incertse figurse
latin^ efl
&
icarlatina.
cum
Cognofcitur ex
Ficvre pourpree
febre
quse
fubfequente calore &: clrca quartam diem pei' truncum potifKmiim efBorefcunt maculae non lividae , nec atro-purpurese, fed rofei coloris
paucae ^
ubi apparent per totum corpus poil figna codionis , indar erifeos morbum
&
folvunt.
Verum
fi reprimantur ,
ut In cafu Forejli , diros alios morbos excltant ,
gaflrodyniam diriflimam cum anguf^ia prxcordiorum
dyfpnoea. Ad
revocandam illam eruptionem optime convenit pulvis bezoarticus ad drachm,
&
lit
cum
nitri
fcrupulo
&
camphorx
granis quatuor
qui
omni
trihorio efx
ijamendus.
Purpura maligna
2.
Cent.
Fortis
obf.
I.
;
Febris
21
Unicum
Germanis
lenticularis
datur
ait
cap.
1 1
Rlverii
R.
72 5
Febris peticularis
Juncker
Febris petechialis
Tabardillo Hifpanis
fymptoma
lib.
Med.
Pr.
TaL
/,
febrs
&
proprium
peculisre, quod in reliquis febribus non contingit /
maculze nimirum purpurese in toto corpore , ac prsecipue in lumbis , peftore
dorfo appar^ntes , morfibus pulicum plerumque fimiles , quse pcticults
feu petechitn ab Italis vujgo nomir^antur.
Riverius obf. 18. centur. 1 , yidit quadragenarium purpura maligna laboran^em cum fiti intenfa , pisecordiorum aeflu ,
inquietudinibus ; prsecefTe"
peftilenti
&
&
rat
cholera
lividse;
tertio
ptaeter julepos
pisglcripfit
is
cardiacos
pulverem ex
falis
cum
fale
prunellse
maculse-
exhibendos,
camphorse drachma
uncia femiHe
femifTe ^
448
femiffe
buit
seger
&
tertia
hora
quavis
eadem
his
&
&
cornu cervi
ptifana de
cum
delirium
&
inun6lionibus
convulfionibus acceflit
parte
in
afl
anteriori peftoris
humore
qus
prodiere
infinitse
papulae
per-
pellucidae
ferofo
refertse
&
ptifanae
&
in
mifcebat
fpiritiis vitrioli
decem
guttas
femifle bezoarticum
minerale ad fcrupulum
ScHOLiUM. A
difcrepant
petechiis
drachmam unam
prun^llae
falis
cum
adhibebat etiam
prunellse
falis
drachma
grana fex,
vibices feu
maculse amplae violace^ aut lividss , quse in pefl:e fporadica , nec non epidemica per cutem difperguntur
vihic&s dicuntur , fi virgatse quafi a flagellis
:
Vide
infliftas.
6^4
ohf.
Rlverii
3.
Purpura Symptomatica ,
lib. I. pag. 105-T08.
les Pettchies
accidentelles
Pourpre accidentel,
Huxham
Ea
in
illa
quse
eft
jungitur,
non
&
morborum
aliis
conftans eft
iliis
nec
in
petechiaies
&
omnes febres remittentes , potiflimum typhi , hemitritsci &: tritseophyse , omnes phlegmafis exanthematicx
ut peftis , variola
rubeola maligna , miliaris , qux etiam- reciproce puftulas aut papulas fuas
fymptomatice admifcent purpurae, & fibi mutuo ; fic in ohfervat. 2.1 centur,
1 Riverii , puftulae variolofae & miliares papulse purpuram malignam fympminantur,
tales funt
tomatice adornarunt;
lofse,
vibices
fporadicse
cum
Maflilienfi
in pefte
fic
petechise
nomine
peftis
carbuncu-
puftulse
comites addebant.
bubonibus
petechiis hiftoriam vide apud Riverium
aliaque exanthemata
fe
2 obferv.
centur.
fporadicx
videtur
Peftls
64;
defi-
cipio morbifico
admitto
idque
In hoc
morbo phiebotomia
enjetica
vero
&
eathartica
tenuiflimum
raro
adhiberi
feliciter
haiituofum
poteft
adhibentur
acre
fepticum.
ob
pulsus
debilitatem
dein
lcnia
diaphoretica
anti--
EXANTHEM ATIC^.
antifeptlca
prdefertim
ut
camphora
P u r
chamxmelum
u r
ferpentaria
a,
,
449
&c
ufur-
pantur.
Purpura verminofa.
Hift.
ut
rejiciebant
tharingia epidemice
Vil.
graiTabatur.
ErtsipELAS.
fum Moroni
Dire6l.
Rofa Sennerti
;
Febris
Morbus
circa
Tullum
Lo-
in
Geojfroi.
&
eryfipelatofa
Fr.
Sydenhami pag.
eryfipclateufe
174
655,
&
levls
coloris rubro-rofei
cum
affeftus
Cognofcitur
fenfu
ex pyrexia acuta
&
tumore
diffufo
ardoris.
&
culas
defquamatione terminatur.
I. Eryfipelas Rofa Sennerti de febrib. lib. t cap. 15 ; Febris eryfipelatofa
Sydenhami Seci. VI Cap. 5 ; Febris eryfipelacea Fr. Hoffi-nanni T. II cap.
13 ; das RothlauQ' Germanis \ Eryfipele.
Phlegmafia eft cum febre continua fynocha ; cum alicujus partls , potif{imum faciei, erythemati junfta; juxta Sennertum definitur febris continua
a fanguinis parte tenuiore corrupta &c inflammata, qua ut natura fe libelet , eam in aliquam partem externam expellit forma tumorls aut maculse
rubrae , lat^e , quse a parte in partem ferpit.
Praeludit ab horrore , rigore
fequenti clrclter die Invadit , potiflimum
fub finem xfiatis , dum aeger fub dio verfatur ; fummus fubitufque rubor
ac dolor exoritur in quadam parte , apud Germanos in inguinibus , alis ,
femoribufve cum pr^vio glandularum vel axillarium vel inguinalium dolore , ita ut ^seger fe pefte correptum judicet ; apud Anglos vero
Gallos
iaepius faciem occupat hic tumor calore acri , rubore rofeo, cum fumma
&
&
-cutis
tenfione
cum
intenditur
&
elevatione exigua
calore
fiti ,
lata
anxietate
ne
oris
elevantur
foetore.
4p
parvo
cam
corripiebatur
adhibui
horrore
illico
phlebotomia e brachio
fequenti die
fuit
potionem cardia-
inftituta
poftridie
ex duobus cyathis ptifan^e regise cum pauxillo tartari ftibiati ; fenihil felicius in hoc morbo fuccedit quam
praecedunt naufex,
enim
pius
vomitorium ; eodem vefpere iterum vena feifta fuit , tunc feu tertla die
catharfis
&
tumor
eryfipelatofus
applicui
nihil
&
&
&
lapfa eft.
Eryjipdas typhodes
2..
initio
typhodes
deinde
biliofa
alternis
diebus pa-
qua cum
in
delirio
eryfipelatofus
faciei
Domina de
horrore
dicit
&
frigore
cephalalgia corripitur
tritaeophya duplex
qu3e
dies
crefcens
tantum
cum
fe
ad-
frigore
fummo
exacerbans, delirium afferebat; fertio die tumor eryfipelaceus faciem affecit , aft recedens ob mutatum leftum , dein in humemox brachium dextrum ac manum invafit ;
ris , collo , peftore apparuit ,
dein calore
vena novies
fefla fuit
cum
&
decima feptima ,
; die
,
ob iram fufceptam paroxyfmus vehemens cum horrore aquse, lucis averfatione ,
lachrymatione exigua fine ratione ; vena pedis tufa fuit ; fequenti die vini emetici
puri uncia una fumpta , eryfipelas quod recefiferat , iterum faciem infeftavit ; delirium immiputum eft; interea in manu , brachioque quovis mane tumores molles , albi , (q(q oftendebant fine prasvio rubore aut dolore ; his apertis pus effluebat , vulnus cito fanabatur ; nova apovacuis
purgata
ptlfana regia
tartaro
fiibiato
&
&
&
fuit
emeticis
&
catharticis
febris
illa
tritseophya intra
14"^ diem
re-
eeffit.
Sunt qui linteolum sequis vini &: aquse tepidse partibus madidum , alii
vero deco6lo florum fambuci in aqua tindum , &: quavis hora renovatum
erythemati imponuiit , aft nihii imponere fatius eft,
\
3, Ery^,
EXANTHEMATICtE; Erysipelas.
5. Eryjipclds a vencno.
Anno 1752, menfis Augufti
duoque
nati
eo
tus nihil ex
fomno
I^epar^,
nono
Vias didi
Linnai manducarunt
futor oppidl
catuli
,
,
451
ejus uxor
na-
tertius
puella
attigit ,
correpti
;
vicini admoniti accedunt , & hos aegros eryfipelate univerfaK
calorem tamen , fed cum acri pruritu correptos, ac velut ebrios contemplantur ; foemina prima exfurgens cutemque exagitans , cuticulam to-
rio detenti
citra
tius
corporis a cute
fine
violentis pandiculationibus;
no
avulfa eft
fecedere fenfit
viro
ail
intra
non
omni-
menfem
interea
intra
fex
Agatham ego
&
dies
accerfitus
ad
&
pedem
longis
lori coriacei
inftar
complanatis
ex
adolefcentes
&
thse
Morbus
eft ifque
vero
faciei
cffufo
lapfu
conflagrat
in
valde periculofus,
cum magna
pars corporis
prsefertlm
oleo
&
acuta
febris
pervigilium
quandoque
cita
celus partium
&
iEgri ardentes,
que mediis
ducebant ;
morbus epidemicus ,
Prs Templorum foribus
devaftabat
Antonii nuncupatus.
ignis
,
in-
plateis
aegri
Lil 2
daii
'CLASSIS
45i
PHLEGMASI^
III.
dari
&
n^
Eryfipelas fymptomaticum
z.
Frid.
HofFmann.
de
febre
eryfipelacea
4.
In anafarca
afcite
imo
aurigine
&
frad:uris
&
tunc seger
praefertim
fymp-
cranii
5c
in ancipiti verfatur.
nova
cidit &c
Cura
abietis
hibentur
8.
crepat
unde multum
feri
effluit ,
demum
cutis exficcatur
de-
fuccrefcit.
petitur
corticis
,
& cinis
bafellae
vulneribus afpergitur.
26. cap. 11. Langii Epift. pag, iio, Zgnade febre eryfipel. n^. 6. RuHelli de tahe glandulari , pag.,
lib.
Hoffmanni ,
kugWs the Shingles , pag. 23.
Hic corporis truncum infeftat , modo thoracem , modo fcapulas , modo*
coftas occupans ; frequenter etiam inferius oritur & medium corpus
latera
tanquam cingulum cingit atque totum ampleftitur , in quo cafu, tefte PUnio , enecat
SubnaCcuntur veficulae quasdam flave*centes nonnunquam , fed
fsepius livefcentes , quge ad inftar herpetis , cnjus fpeciem maxim^ referunt ,,
Gorrodere folent. Hmc Hi^rpes Scrihonio Largp didtur ; febricula tantum ftipatur, &i fi reprimantur veftculae magna fymp^^omata enafcuntur. Vide Hiftoriam a Hujfello traditam , in qua gravis dyfpneea fucceflit.
Duo in cura funt obfervanda, i^ ut maturationem alcufculorum adjuvemus; i^ ut a purgando nos contlneamus , donec fe per cutim evacuaventer fubdurit eruptio ; tum autem vel ftle Glauberi , vel aqna marina
cap. ij. defebr6:
cendus eft. Vide curam fufius apud Frid. Hoffmannum , S.
Frid.
115..
&
/..
ryjipelaced.
jiEgritudo
10.
Eryfipelas a vefpis,
Vidinxilitem calvum
qui
fuit
involutus
& laceflitus
, ut
caput^
EXANTHEMATIC^. Scarlatina.
&
453
collum
caput ,
rubore
VIIl.
manus
&
SCARLATINA, MorbiUi
cap.
&
Phlegmafia
eft
&
conflucns.
Hsec
febris
utplurimum fub
seftatis
fine
tuflii ,
fed praeterea in rubeola dantur in trunco corymbi macularum intervallis cuinvicem difcreti ; in fcarlatina maculse /unt uniformiter diflTeminat^e
tis albis
mata
fe
produnt
rore
&
frigore
&
Die quartu
facies
intumefcit
^egritudo
efl:
in<:ipit
exanthe-
cum hor-
mediocris.
&
phlebotomia , catbarticis
magis etiam a fudocardiacis abftinendum ; carnium efus interdicatur , foras non pro"
rificis ,
deat fcariatinus , nec fe lec^o fugiter addicat ; defiquamatione perafta , utalur leni cathartico. Si coma , eciampfiave initio fupervenerint , ut infantibus accidit , epipafticum amplum nuchae applicetur , &: paregoricum quar
vis no6le ufurpetur j pro potu fit hydrogala , feu lac cum aquae triplo
coftum.
Cura
fimplicifl[inia
eft.
&
1.
Scarlatina
VI. cap.
urticata ;
altera
Sydenhami Seft,
&
&
&
quandoque cum
pallido rofei
urticarum punfturis
fimiles
re-
&
ferme eryfipelaceis
afperitate ferexanthemat^ interdum evanef^
,
vefperam denuo prodeunt , cum febre
circa
pruritu molefto &; ardenti intra tres aut quatuor dies cefiTat affeftus , minn*
jiflimis fquamulis :ex <^ute fecedenribus.
NxAQ.Tenianarn unicatamt
/^ii^ curam irv Ul.dc MeyT^rey Malad, des..J[rmccs Tom, z pag..z6i.
ferunt
protuberantiis.
mitifli.ma
efl: ;
,.
454
CLASSIS
3.
Scarlatina poniginofa.
PHLEGMASI^
III,
Ibid.
pag.
P.
4ty6. cap. 6.
Hxc
rarior
determlnato
fe
eft
antecedentl
figit
quandoque non
vix
nift
aquls ferrugineis
fecus ac varloh
fcilicet
cum
rhagia
narlum
morbus
tufti
pyrexla, dellrio
accedlt
Curatur phlebotomla
naufea, vomltlone
non
haemor-
in
trunco rubedo qualis cancri codl;
rubedo quandoque reiiftlt.
dein
aft
potu coplofo
leviftimis
cardlacls
&
catharticis
&
&
&
remifta pyrexia
cum
pius Infans e
fuerlt
,
ut
&
verum
fae-
cynanche maligna
IX.
ESSERA,
Porcelaine,
ex eo quod raulto
latlores
funt
nec
ulla-
&
poft
&
fruftuiatim deiapfuta.-
EXANTHEMATIC^.
AphtHa,
455
de aphthis
Definitur
Aphth:s
les
Galeno
febris quse
intenfionem puftulas in
per caloris
ore
excitat.
occupantium
dolentes
cula
lingua concolores
in
ferpunt
&
nocent
valde
tos mailicationi
apice pertufse
acriter dolent
:
quae ulcufcula
inde deglutitioni
fuftioni
abrafa cuti-
&c
apud adul-
nifi
Aphtha complicata iit cum variola , tritaeophya , &c. Color eft varius, vulgo albus in medio , ruber in ambitu ; vidi in lingua ipft linguse concolores.
flavse, nigrae , lividae. Infante*
In maligna Aphtha papulse funt brunneae
_,
fsepius
quam
Duplex
miiii
continere videtur
accidit in
fyphilitica
fed apice
tumor eft , feu elevatio epitheforaminulum geritj hsec vero veficuia nii
alba
quia
eft
inftar grani
lidis
fed
eft
non
cohseret
partibus
fubjeftis
ut
fordidus.
illa
ro in genere funt antiilkahna fpecifica , ut acida , fpiritus fcilicet falis , fulalumen , vitriolum cypreum , &:c } vel edulcorantia , ut oleum ra,
parum, butyrum, radix althcexj demum fanguinem depurantia generalia,
phuris
,
&c.
Aphtha laUucimen Mangeti Bibliothec. Med. Pr. Mauriceau lib. 3. cap.
^. Aphth^ infamiles , efflorefcentia oris alha fine febre.
Vocatur illa fpecies laciucimen , tum quia ladentibus familiaris eft , 5c a
lafte corrupto oriri creditur, tum quia fub forma papularum aibarum fundum oris obfidet h^c efflorefcentia.
Hanc fufpicantur nutrices, ex eo quod lac fugere recufent , vel nequeant
catbartica
I.
calorem
culas albas
internas
Apud
dunt
&
let
&
pervigiles
oris infantis
etiam fentiunt
femilincte diametro
nu-
invicem cohaerentes
quse palatum
genas
albidam
cum
acri dolore
puncto hic
&
&
difficillima mafl^icafione.
illic
pertufa videntur
nutricis
\eledvil-
CLASSIS
4^6
PHLEGMASI^
IIL
corata prloris fanguine per dlaetam convenientem , catharfim , jufcula refrlgerantia , ptifanam ex oryza , balnea , &c , necnon collutione oris infantis
frequenti ex deco(3:i hordei
ana
unc.
pulvis
i.
mifce,
ut corallorum
cum mannae
unc.
unciis tribus
gr.
in cochleari
x.
i.
mellis rofati
imo purgetur
collutorium.;
fiat
&
infans
prsebeatur
laftis
fyrupi de moris,
dein abforbens
j
j
purgari
poteft
cum fyrupo
de
cl-
chorio compofito.
papularum
Si eroiio
crefcat
maxime
collyrio Lanfranci
os abluatur
&
funt papulae
vel multae
remediifque
diluto
ope
refiftat
penicilli
Apud
ftulo contingere
paucse
fi
fumma cum
cautela
tangantur ulcufcula
dein
paucx
adultos vel
fufficit
urere
falis
unde
epidemia anni 1759 obfervavi , phlebotomia utilis eft , dcin catharfis , oris coUutio ex aceto , deco6lo hordei
cum melle ; viftus humedlans &: refrigerans ; oleum raparum cum faccharo , mei cum tantillo alumlnis ori admovetur ; Germani aqua in qufa ferrum
candens extinftum eft cum faccharo 6c croco ope linteoli rigidioris pufluhs
aohthofas abftergunt.
2. Aphtha f&brilis ; Aphth(Z in adultis Sennert. lib. 2 pag. i cap. 18.
Efl pueris necnon adultis familiaris cum febre , oris Inflammatione , ulcufculis ejus albls ad oefophagum quandoque extenfis ; ea fpecies vero eft phlegptyalifmus uber
(i
copiofse
ut
in
&
mors*
Filius
fauces
tione
nis
cum
cibum
macilentus
ac fere confumptus
porraceam
rejiciebat
quod
mirifice
alias
valde profuit
rem ferofum
infinitis
&
conducit
fed dolores
&
non
alvi fluxus
tandem
magn^ inflamma-
erat copiofus
fpiritus vitrioli
;
narcoticis
; seger
magna
per
infom-
quo
guttulis
veficatorium fcapulis
clamores perfeverabant
acrem emittebat
&:
bilein
aliquot
admotum
os humo-
dofi fedatus
efl:
hinc adhibita catharfi convaluit. Rivzr. obf. 43 cent. 2,6- obf j5 cent. 3.
catharfi cura ineunda efl.
In adultis a phlebotomia
3. Aphtha maligna; Aphthai cacoethes Grxcis : Pauli JEginet^ libr. 1 cap,
&
10.
de3e
cum
tritseophya
&
&
'
.
Aphthas.
EXANTHEM ATICtE.
Aphtha.
457
obduftae
qux
velum palatinum
(kpius
ptyalifmo importuno
&:
&
uvulam
columnas
par-
cum
diutius durent
fi
muco
ejufque
oris
&
,,
jntHmefcentia
dicuntur
segri
angina
aperiendi difficultate
, oris
capifi:rati
prESgrefiTo
culis atro-purpureis
tem
refperfis
narlum
pertinaci
pyrexia
circularibus
& gingivarum
quam
qua
hsemorrha-
vel ovalibus
Hne^ diametro
quae
ptyalifmo
tangantur oleo
fi
cum
puro
vitrioli
ma-
enata, rodentia
Nihil melius
fequenti flriilura
pofl:
&
La bouche fcorbutiques.
5.
gia
Gallice brides,
in fcor-
phiydsenis ru-
conftituunt.
aqua Rabei
&
fiml-
libus.
ORDOSECUNDUS.
Phlegmasim membranosm^
Morbl inflammatorii vifcerum membranaceorum
pleurce
flomachi
INvADUNT
dein calor,
cum
,
inteflinorum
horrore
lafllitudo
propria fuccedunt
frigore
veflccz
fi
afthenia, pyrexia
crefcunt
in
a
,
ut
meningum
&c,
principio
&
interno
fymptomata
procedant
vifceri afFefto
&
Mmm
CLASSIS
45
adaugentur
ra
tenfa
dores
dolor vividior
diarrhoeae
pulfus frequentior
pcrirrhoese
major
calor
PHLEGMASIiE
III.
potiffimum
fi
fi
quod coim
Hoc corium
dicitur.
vulgus habet.
Quefnay
///.
corium
rior
Si
dicitur
hinc
pro putredinis
fpecifice gravius
efi:
licet
cruore
denfo
Sydenhamo
pleuriticus
habebant
indiciis
Specialis fuppurationis
fpecifice levio-
aut effeftus
aiunt
fymptoma
fignse
febris
cujufvis
remittentis
typhi
vei
ma-
vel exanthematicse
nullum
&
cruor fluxilior
eft.
Licet
///.
membranis
autem funt
fpurias
XI.
biliofas
pituitofas
Phrenitis
Eft
&C.
Phrenitiajis
Tranfport au
Jie ;
farda
ubi vifcera
Caflelll
genus phlegmafise
acuta pyrexla
tinua
cum
fcbre' acutd.
Diftinguitur
vehemens
vigillas
&
R,
&
&
Arabum
Sirfen
Phrini-
cum
cephalitls
in
perpetuo Infignitum , a
vuigo mentis a/ienatio con"
delirio
definitur
Fortis.
,
dolores
paraphrenefis
paraphrenefi
Lexicon
cerveau.
cephalitide
fit
defignent
a cephalitide per
delirium foporofum.
vefaniis differunt
Phrenitis
&
MEMBRANOSiE.
Animam
infomnio
illo
Phrenitis,
morbofo detentam
459
vitalibus (imul
negotiis
invigi-
mirum non eft , cum quotidie^-accidat ut infcii & aliis ideis attenti ampreces folitas lingua &
, manducemus ,
imo quod magis mirum
labiis deblateremus , quafi mirum loquelx opus foret automaticura.
I, Phremtis vcra Boerhaave aph. 771
ejfentialis R. J. Fortis ; Phrenl^
lare
bulemus
tis
Illa
fpecies cseteris
eft
delirium
cum
fimul
accedat.
febris
rarior in
cum
febre adoritur,
In
itaque
iila
Willis
61.
cum
defipientia
&
ferox
efl:
affe6lis
cum
6c
affiduum
a cerebro
delirium
feu
ut ait
&
faciei
fynocha.
febre
capitis
cum oculorum
rubore , fomnis turbulentis , levi defipientia ; vigilise , ira, protervia , ob!ivio , apud adolefcentes calidos , biliofos , liquoribus ardentibus, infolatione
abufos
per
xftatem
iter facientes
inquietudo
frequenti
,
,
folent accedere.
veloci
fomni turbulenti
depravatis
ideis
oculi
truces
unde pathemata
loquela temeraria
protuberantes
fe-
ftilli-
rafio capitis
demum
narcotica
Phrenitides fymptomaeica.
profunt.
Quantum
indole
&
appareat delirium.
z.
&
1673, 74,
Fhrenitls
136. Hippo-
crat.
pleuritica
&
vo
licet
imo
&
dolore
fine
totius
lateris
ftupore item
&
v oc^twx fynochus
morbus a dolore capitis ,
dolore articulorum , artuumque tenfi-
fuerit. Incipit
&
lingua fubalba
difpofitio
&
illi
nam
Mmm
per intervalla
CLASSIS
4^0
PHLEGMASI.E
III.
&
&
&
Hic morbus nova fibris diftus Sydenham , eft fpecies miiiaris morbi ,
monente Mead , quse prse caeteris caput petit
nec fine ingenti tuni molimine , tum segri periculo , inde valet deturbari. Prsecavetur maxime haec
phrenitis ac petechiae , regimine temperante & a ledo abftinentia
quantum
,
vires permittunt
faltem
prsefcriptos in
aggredi tutum
do cerebrum
efl.
femi-erefto
nec fubito deleri poteft, nec repetita ultra hmiphlebotomia , vel purgatione ejus curationem
hoc nil aeque confert ac segri caput radi ; hac metho-
neiis
tes
fitu
,
miliari vel
Ad
refrigeratur
admodumj
ut feniim phrenitis
ita
evanefcat
non
feciis
4.
annor.
rocit
In hoc cafu
liberaliiis
bibit, urina
raittitur fanguis
fupprimitur.
clyi^eres ac
medicamenta
refrige-
rantia ufurpantur
phrenitis
in
diuturnitatem. aiiquam
&
&
&
'
96
&
A
398.
nimia
fanguinis
ebullitione
tam
in
difcretis
quam
in
confluentibus
atque in hoc cafu a regimine calido feepe malum oritur j quocirca clyfmatis , imo phlebotomia ,
nragulorum imminutione huic fymptomati occurrendum eft j verum pruvariolis
"^
denter
M M
P h r e n i t i s.
E
B R AN
S tE.
461
cum phlebotomla agendum eft nec fere ufurpari poteft pofl: erupquia facies noix
tionem nifi cum phrenitis in difcretis variolis ideo accidit
denter
turgefcit
&
magna comparentibus
ut inducias
ad
ferre
facientibus
id
&
-,
quo
&
cafu
Mononus venam
bezoartica
Phrenitidem
Bauhinus
applicarij
in febre
ad
fecari
confuevit
Gallis
Vercoquin.
le
in obf.
in furorem agi a verme intra cerebrum genihunc morbum Fercoquin vel Verfequin nominant , tefte etiam Fu'
to
Sc
n.
dicitque
Plyenitis
Didionario.
retieri
rante.
%.
plica
Familiaris
rum
febr. phrenetica n.
4.
Stabel
de
hift, 2.
eft
refedionera
pente plica
plicato-
ceffat.
Pbrenitis
9.
apud Polonos
iilius
, tum ob
aphrodijiaca
Dan. Wincleri
in
Pr.
quo
&
>".
M mm
&
ningiin)
4^2
Ctf/e/z/z^rtf
forte
typho laborabant
illl
phre-
eft
famiharis
illis
itinera per
&
&
fronte
batur
jugulo eduftus
fanguis
fuit
furor imminutus
&
poft
laffitudine
fangui-
hberius efHue-
uncise
nis
bat
deferbuit
pulfus diftindior
&
cum furama
ac debilitate convaluit.
Conveniunt in hoc cafu juxta D. Shaw i*^ phlebotomiae ; i poft dehoras emeticum ; 3 ^ epipafticum nuchse ; 4 iterum phlebotomia ,
no6lu vero paregoricum ; fedato morbo catharfis alternis diebus ad duas ,
trefve vices iteranda. Epidemicam calenturam qua rabiofi raoriebantur nar"
rat Me^eray Hifl. de France.
II. Phrenitis Indica Bontii de Medicina Indorum.
cem
Febris eft
putris
aft
ipfi
tribuitur
quam
tri-'
tritseophya
Non omnes
Aurium dqlor
difficilis
timo
eft
dolores
fed atroces
ait
ille
Prognojlicis
in
&
die
gia inflammatoria
morbo
cum
mortis imminet
interimuntur
natu
th tardlus
&
14. Phrenitis a
Qui per
&
vitis
inaxime
cum
dinis
Tarantifmo Baglivi
geftans
is
invehatur in
V
'
'
cum
fufpirils
difT;
hift.
VI.
terrorem incutientibus
frondes
aru-Ti-
certe
fipiea-
MEMBR ANOS^.
&
jipientise
rantuia
demord
pendeat
1 5
fint
putat
ut
III.
contremifcant
vifis
Kioneant
ab
illis
fibi
vincula
aqu*n
injici
aerem
funt ita
deprecentur
in
obfervatis
confliat
quofdam vehementi
licet
convellantur
latis
pt
j t
46^
i s.
Phrenitis hydrophobica.
fint,
edit.
que
P hr
Tales autem funt multi tarantati , Hve a Taut vulgo fertur , five ab alio principio vefania ea
Serao Acadcm Nzapolhan^ a Secretis.
furoris figna
fpecula h'orreant
illis-
mea
dijfmatione re-
rahie
di.
fero-
laboraflTe
delirio
tri-
art.-
A.
249.
Superata amphimerina Hungarica aliifque acutis febribus ,.,non raro fupervenit phrenitis iis quos longa diaeta tenuiflima , plurefque eVacuationes de-
da
pulfiis mollls
efl:
5i
debilis
pravus
Cum
vires
fic
&
ratio
fenfim refiiituentur
ut
ParAPHRENESIS
XII.
Boerhaave
n. 231.
ftringentis
nia latentem
vel
Paraphrofyne
eft.
eft
monet Sydenham.
Haec fpeSi plebem audiamus in ipfa
&
ex dolore obfcuro
oppreffione
pleuritidem
vel
aeger cibandusi!
Menjatii
907.
a phrenitide
DifFert
dia
aph.
&
fale
offis
lateris ,
gravl pe61orIs
peripneuhoniam
DifTertat.
De
Paraphrenitis
Meyferey Tom.
it
fputo
fanguinis
delirlo
quas
conjunlam
omdefi-
gnant.
Varia
fult
fum genus
haftenus nominis
eflfe
voluiit
acceptio
a phrenitide^
fi
apud Neotericos
fit
dellrium
ut
funt qui
aiunt
diver-
fymptoma*
quod
ttia
aec mlnus
iile
efi:
efientiale
eflTentiale
&
tiiis
CLASSrS-llI. PHLEGMASI^
464
morborum
genera
tius eft
fymptomatis
diverfis
modo
repetere,
ea con-
'
ftantia (int.
F araphrenejls
I.
de Haen iom.
Ea
":
efl quss^
cap. 7.
diaphragiTiatis inflammatione
frequentior
gatur
quam vulgo
eft
ve.r alterius
Verum
morbi
cenfetur
fitulo
licet
cfeditur.
oriri
traQ:et-ur.^,
praefens-rsepe ignoretur
.
negli-
cadaverum
fef^lo
ponit , ut
diaphragmatis yulnera commonftrant; requiritur infarc-
&
cerebri
ttirri
tum meningum
vel
ut aiunt
','
diaphr^grtiatis
preftu abdomitiis
in alvo
vel
continud
tuili ,
repleti-one
urina reddendis ;
dolore
ob membranas nervofas
intolerabili
ftomachi
refpiratione hinc
fublimi,
Curatio itidem
2.
quicfcente
fufFocativa
&
Paraphrenejis pleuritica,
Febris maligna
cum
obfcuro dolore
lateris
&
delirio.
epidemici
h?ec
legb,
Altera
Med. de M. Vander-
fpecies
febris
putrid?e
ine
<da
quse
Adoriebatur
maxi-
segri
dorfo conftantcr incumbentes, facie livida vel flava, fubtumicutis ficca , non ardens ; lingiia brunnea forde onufta , facile exficca-
proft.rati
;
ficuti
tfi ,
,,
fis,"& potibus
Vel pauca
diu
nitrofis
expeiloratio
nifi
lumbrici
mortui ejiciebantur,
donicus
fingultus
hono
die
ftertor
poft eryfipelas
in
refiftebat
intefea 'nullus
fanitatem qusedam
Subfultus tendinum
fupervenientes
hoc mofbo
meteorLfinus
nulla
convulfiones
rifus
far-
abftulerunt.
&
apozematis
&
&
ni
dein infufum
aquofum kinkin^
ferpentarix virginian^e
rutse
fcordii,
nec
MEMBR AN OSiE.
non
nec
lin<5lus
Paraphrenesis.
&
kermes mineralis
addebatur
cui
4^5
oxymelitis
fcillitici
pauxillum.
rat a
punftorio
lateris
qui
vidi
&
convulfionibus
cum
tertia
pulfu molli
frequenti
die hujus
Morbus incepe-
exagitati.
&
&
&
&
nemo
nulla tuflis
parentes
aft
dixifie.t
admoneo
ut
segri
rebus
ipfo vefpere
ojiia puljat,
diei
tertiae
Sacer-
IIlos
lingua nitida
confulant
in Prorrhetlcis,
illico
delirium phreniticum
tam
fe |)rsedicabant
vehemens
mane,
corripuit
ut
quatuor bajulis in lefto contineri poffent , 6c intra paucas horas convulft moriebantur.
Anno 17 5B eamdem in aliis fubje^is obfervavi paraphrenitidem a priori
diverfam , quod febris non erat remittens , fed fynochus ; exordium , ut
moris eft , a frigore , calore , dolore lateris punftorio. Pr^emiftis phlebotomiis ubertim purgabantur, cum manna , tartaro ftibiato ; iterabatur dein
phlebotomiaj tertia die delirium accedebat ; seger h lefto furgebat, doloris , tuflis , dyfpnoeae expers ,
quippe delirio accedente refpiratio rara evadit ; pulfus fano magis flmilis ; cruor extradus paululum coriaceus.
Delirium phlebotomia fexta poft iteratam catharfim fuit fedatum ,
tunc dolor , dyfpnoea , imo fputum rubiginofum revertebantur , quse redeunte delirio evanefcebant ; fudor fexto die exiguus , puJfus intermittens , convulfivus , insequalis , carphoiogia , fubfultus tendinum , mors.
^'ix
&
Quomodo
deo. Nuper
mia
tam uber
horum
3.
Ea
hic
in.
morbus a
pleuritide maligna
ut
cum
delirio difcrepet
non
vi-
hac paraphrenitide
animo linqueretur
segri
erant ruftici
P araphrenejis
Hepatica.
qu3e ab inflammato
eft
citur, adeft
enim
in
Vide
Blafii obferv.
hepate
Med. 2
potifiimum
ita
in
pag. 6.
convexa parte
pleuritidi fimilis
naf-
ut hepatitis
fsc-
pe
fsepius
&
fpecies
cujus curatio
eadem ac
diaphragmaticse.
Sauvagcs NofologiaMethedica.Tom.l,
Nn
11
XIII
CLASSIS
466
PLEURITIS ;
XIII.
PHLEGMASI^
Aureliani
lib.
cap.
3 ;
Tdum
Pkurejis
Gordonii
Lil.
pkuritis
latus
Dicitur
Italorum.
dolorem
peftoris
acutse
dyfpncese
autem
riant
hsec
ditur
fpecies
lateris
Initio
ftadils.
,
&
diverfis
in
frigus
defiderium
pulfu
quatuor
in pe6lore &:
fymptomata
fynocha , dolore
duro , 6c tuffi vel
fymptornatum , pyrexis
fseplus
difficili ,
horror
laffitudo
infpiratio brevis
moleftae.
tuffiis
morbi fpeciebus
&
dein
Va-
divercalor
dolore impe-
quia
frequens.
fingula
impotentia
tuffiendi
continpa
frequenti
cujufque fpeclai
fis
pyrexia acuta
feu
refpiratione
conatu ftipata
tuffiendi
quia plures
inferunt,
phlegmafia
Eft
acuto
pleura
In
vigore pulfus
lor intenfior.
fpuitio
facilis
minus impedita. Inter dormiendum nullus per intervalla dolor, tuffis nuUa,
remanente pyrexia
dyfpnoea quoad frequentiam.
Differt a peripneuraonia per pulfum tenfum , durum , abfentiam gravitatis in peftore medio , fputum rarius cruentum. A pleurodyne per pyrexiam acutam , inflammatoriam , fanguine coriaceo , qu3e deficiunt in pleurodyne ; nec non quod fsepius in pleuritide dolor a preffione , contreftatione , non mutatur , nec levatur ,
nec intenditur , quod in pleurodyne
&
fsepius
evenit.
Caufa
eft
conatus naturse
pleur?e
Infarftura
inflammatoriura ope tuffis , febris , refpirationis frequentis difcutere appetentis. Sola pleurse infiammatio non ponit pleuritidem
vidit lll. Morgagni Epifl,
XVI. j/. &c , pleurae inflammatse vefligia in cadaveribus hominum qui nul:
lum dolorem
in Boneti Sepukhreto.
morbificum
Principium
ne
efl
tata
efl
irffiammatorius
qwibus
gangrsenofa
infar(flus
tolli
non
fequatur
unde metus
&
potefl.
do
pleurae infarftus
quapropter natura , aliunde dolore irrieffrasnes non raro conatus exerit , qui penes eam funt ,
fimul fine
flafis
in
vafis
2^ vafa dilatando
quod
prasfVat vis
fuperflui
MEMBRANOSiE. Pleuriti
expedorationem
<tpperflui
&
&
Principia procatarciica
lis
in bajulis ,
rimam potiflimum
per
4^7
s.
qua-
prava
peftoris
feneftrae
il
lap fo
potus
frigidus
ira
vociferatio
&
&
&
omnes
per ficca , id eft fine fputo cruento vel rubiglnofo , afFefti funt ,
evaferunt crifi per urinae vias aut fudores fadla ; ex illis 70 fere 66 latere dextro doluere ; ex illis vero in quibus pleuritis in perlpneumoniam
fputum in decurfu morbi acceflit , dimidia pars obiit ; horum
mutata fuit
illi
&
vero
tot a dextris
Si toties
quot a
finiftris
doluere.
farflus poft
mortem
pulmones funt
paucas funt illorum cadaverum aperturcC , quia pauci ex hac
illibati ; aft
fpecie moriuntur; cum vero in peripneumoniam abiit pleuritis , hoc accidit ex connexione pulmonis cum pleura coftali , qu3e ex Diemerbroeckio in
eft dari
hominum parte familiaris eft j -falfum eft itaque omnes fere pleuritides
pulmone refidere , ut Servius & poft eum non pauci cogitaverunt.
I. P/a/mz5 ver<t Boerhaave aplior. 878; Sarr^uinea Hippocratis j Pura B^y
glivi , Sydenhami pag. 165
Flammofa Triller. pag. 149. Z-^ Punta Italis.
Pleuritis vera , quje , juxta Zcvianum , mufculos intercoftales tantitm eorumque pleuram afiicit , raro fputis repurgatur , raro
pauca fpura cruenta
adducit
ficca eft tutior humida
diurefi critica fsepius terminatur. Si segri
tertia
in
&
pereant
&
&
Nn
pleuram
mufculos intercoftales
n X
'46S
quod bene
cadaverum
multis
aperturls conftitit
aut maligna.
pura
a. Pleuritis
mere inflammatoria
eft
durus
eft
ca
tenfus
laboriofa
corium
Illa
&
bus
craftum
eft
cachefticis raro
robuftis
famlllarls
&
fed molle
& vere
hieme
fpecies
dicunt fe tuffire
initium
aegri
non
lateris
denfo
frequentior eft
infantibus
mlnime
accidit
aut
&
&
quo
tertise diei
feni-
rufticis
fi
& potus
ante
diluen-
In
fpecle noxla
Illa
funt cathartica
&
emetica
levia
adultis
ter fecunda die , mittendus eft fanguis ex brachio quoinfufo capIUorum veneris , florum papaex
deco6lo
cichorii
;
Veris rhoeados , adde fuccum borraglnis ft fputa vifcida dlfficulter expeftofentur , fperma ceti in oleo amygdalarum folutum , vefpere fyrupum anodynum parca dofi. Videfis curam ex Sydmham pag. 163: adde camphorae
nitri grana pauca j veficatoria lateri admota profunt etiam ab initio morbi.
PringU.
yls
bis vel
&
ptlfana
&
Pura frequens
b.
eft hieme.
vera mallgna ea
PleUrltis
eft
quse
tamen promptlffimam Infert mortem ; ea quldem peftilente mlnus lethalls eft , nec epidemica femper eft , aft valde huic , ut
verminofx affinis ; prlma die dolor laterls finiftri vehemens ,
eryfipelatofse
videtur
fedata
6c
&
pulfus durus
bls vel
frequens
ter fecatur
affumitur
;.
hlnc ?eger
ambulat
fanum
eft tertia
'
die
Pleuritts
&
fe
cum
fubfequenti
dlcit
perfidiffima
delirio aperto
prorurent
inteftlna foras
'delirlum fub
vena,
phrenltlco
fre-
tollltur.
a fymptoniatls pleurltldis
&
Pleiiropmpneumonia.
decurfu sgrltudinls perip-
&
die
MEMBRANOStE.
Pleuritis.
4(^9
dle dolor lateris vel dorfi gravativus evadit , quarta aeger inoritur. Sudor
primis diebus , diarrhoea verfus quartam fuperveniens mortem accelerant
fputa ferofo-fanguinea
magnus
hoc morbo
in
refpiratio fibilans
erant rubrse
urinoE
inanis
initio
tuflis
ad fcrobiculum cordis
calor pe^toris
lin-
&
vulgaria
manna
cathartica ex
jufcula optima
al-
quippe frumenti inopravus viftus- huic epidemias anfam dederant ; dein potus ex olei
pia
amygdalarum unc. IV , camphorse gr. vi , nitri gr. xv , cochleatim fumendus quarta quaque hora ; pro potu infufum chamsemeli , limonata cofta , deco6ium kinkinse emulfioni mixtum , nec negligenda veficatoria ipfi lateri doternis diebus
&
admovenda , quod profpere fucceffit in fimili morbo , obfervante ClaIllujir. liob. Whytt.
Franc. Raymond MaJJilienJi Medico
3. Plmritis dorfalis Hippocratis de aff^^lib, Verna cap. 8. Ballonii de
lenti
&
rijf.
pleurit. dorfali.
Dorfum
ca
ham
no.n
quinta die
Sedes inflammationls
Species eft
pundlm
efl:
in
seger fufplrat
ad
quam
capite ad
fummum
tuf-
mors.
vix una
varietates recenfet
antica inflexo
feptima
ita
pau-
exfpuit
refpirant erefti
aegrius
pyrexia acuta
)us tres
protenfus
eft
fis
tertia aut
Hu-
dorfalis.
fit
y6
^77'
.
Mediajlini Frelnd
4. Pleuritis
ca4>.
9;
2. pag.
Salius curat.
Polor
tas
nihil
medio
in
fitis
fere
medicinse.
225
A<^.
n^
fi
difli'-
ultas
non adeo
verfus enfiformem
frequens
in fterno
fupp^rata
perclpitur
de Avenzoare ; Verna
Acad. Bononienf. tom.
intenfus
declinans
r efplratio
fpiratione fe"titur,
Cum
fterni
cartilaginem
inflammatur
fpirandi
hiftor.
partic. pag.
i8.
gravatlvus
tica
morbor.
eft
celer
acutus
Adeft acuta
ingens in
fed veluti
mediaftini
thorace
febris
fervor
pars an,
,
nunquam
tufiSs
quam
&
&
;
in
illa
abeft
puKus
durus
eft
anxledoloris
in
in-
multo mlnor
peripneumonia.
pleuritis
Cfftiimbus
&
ut
terebretur fte^^num.
Legatur Rondektius
Hildanus
centur.
Hoc morbo
1.
libr.
de morbis per
4J.
fymptomata
&
difingiiendis
cap.
10
Avenzoar ,
ex arteria podicis fe<5ta fibi
hoc brevi periit Trombellus Medicus Eononienfis;
repulfum fuerat dudiim herpes, dolor erat in antico pedore , inde ad collum & aurem finiftram extenfus , bis vena fe^ra , fomenta adhibita. TroraNnn I
bellua
in itinere laboravit
CLASSIS
470
bellus nlgra
vomuit
pulmo
^.
pcricardu
illa
Quidam
xietate
Le Cat
cordls tremore
ma
fum
nigrum
cum
Cruor
obiit.
craifum
lividum
creberrima
cum
prehenfus
thoracis incendio
fyncope
tuffi
, anfyncope ,
ingenti
fiti
ficca.
trlduum obiit
&
millarlbus puftulis
ab ea
difFert
Sal-
intra
prsecedenti combinata
pag.
cordis tremore.
levl
pulfu duro
ingruente
digitos
13R; Verna
MercuredeNovembre 1753.
in setate
refplratlone
tres
Zaciiti
fsepe
palpitatione
romno
mediaftinum
eft orta
cruore diilenfus.
finifter
Plmnds
frequenti
PHLEGMASI.E
II L
febrlcula tunc
gldum.
Plcurhis traumatica.
6.
Pleuritis
vulnere
eft
contufione
vehementer
inflexa
duana
potu diluente
utplurimum
auxilllfque
peftorls
cruento
fputo
tantiim
repetitis phlebotoraiis
pu-
abftinentia tr^
traftanda.
hiU Tulpil
Ilb.
cap.
PUuro-perip^
I.
epidemictz
doi^ve
fi
atrox , refpIratlQ
, tunc dolor
tunc peripneumopleuritls eft cum
chirurgicls
mumonii&
cum
mer^ Inflammatorla
fternlve fraflura
faep^
a lapfu
ut
ft
fymptomatls
graviflimls
ducit
cofta
fuerit
fufFocatlva fuppreffa
ra
ortum
Grandvilliers ob-
fervante.
Initlum
&
horror
frigus
mane , pyrexia
acuta
litis ,
calor cutis
anxle-
gravans
cephalalgla
vel brunnea
prseceps
&
fluldlffima.
naufea,
Pulfus
quarta
die mollls,
cum nubecula
brunnese
medlo
in
quandoque
anguftus
molll
do-llvida,
humlda
lingua
data
^egrl
agltatlo,
fugax
ter
7um
melius
fe
mors
aliis
inde ftertor
&
&
fi
facles
&
fibilans
urlnae forent
mens conftabat;
5^ dle
vel ad
turbidse,
delirium
vagum
refpi-
tuflis fe-
fpumofa
palll-
aderat,
fi
tertla
obtutus vagus;
rlfmus,
Die
Ilcet
undofum depo-
fed dlfficllior
rubro-vlolaceum
latere doloris
frequens
urlnse fcepids
meteo-
magna
pulfus mollis
fummum
aliis
crepuit.
In
MEMBRANOS^.
In cadaveribus lobus
pulmonum
fana
dolens
corlo albo
Pleuritis.
durus
plena
lis,
concretum
&
cruoris
471
atro cruo-
bronchia
gangrsenofus
oppofitus
lobus
flavi;
mol-
cordis auriculis
in
dies
fotus
initio
terebinthina
mifla cucurbicula
lateri
dolor ambulatorius
die pix
tertia
fl
fucceflit.
diem fecabatur
ob meteorifmum.
quartam
veficatoria tibiis
&
olibanum
prx,
veficatorium applicabatur
ob
jugularis
deli-
Supprefla fputa-
admovi modo ante dies crifeos. Si efcharse palliconclamatum erat. Ad prsecavendum fphacelum ufus
fum nitri 240"^ granls cum camphorae granis quatuor ; fiant fex dofes
fumat fexta quaque hora unam ; aliis cham^emeli infiifum prsefcripfi j eventus
hujus morbl utplurimum lethalis fuit.
Huic affinis pleuritis viguit Monfpelll anno 1753. Phlebotomlae vero a
novem ad qulndecim adhibitse funt ; febris erat remittens fine ordine. Vomitorium fecunda vel tertia die prsefcriptum , dein iterum ad phkbotomias
deventum
75;
eft
ac catharfes
alternis dlebus
iteratse.
8.
Blanchi pag.
Jlomachalis
231.
Schenckii hb.
De
Cent.
River.
264,
pag.
Meyferey Tom. 2
dolor
2.
eft
lateris
Obf.
Gabun.
328.
pun^lorius
&
&
&
D. Rouftan.
PleurCtis
impura
fymptomatica
145.
fecundaria
P leuropneumonia Neotericor.
Auftorum.
De Meyferey
Tom.
2 pag. 314.
Eft ea fpecies Monfpelli frequentifilima
tis
febris
tufiis
putridse
accedit
vel biliofae
cum
oris
quse Initium
cui deinceps
forditie
naufea.
ducit
ut fecunda die
Ea
eft
fymptoma-
dolor
lateris
frequentiflima in regio-
nibus tneridionalibus
tum
nutritos
minofa,
Junio
CLASSIS
472
Junlo
febris
non remitrens
tinua,
&
&
PHLEGMASI.E
III.
conjunda
cui
eft pleuritis
vel fynochus
eft
;
adeoque con-
vel tritaeophya
qux
pleuritis
Biancho
aiiis.
fic
Sic BrcndeHus obfervavit pleuritides quotidle exacerbantes
EJfais
d^Edinbourg t. 6 pag. ^z refertur hiftoria pleuritidis biliofae epidemlcDe, in
qua dolor lateris fecundo die febri fe adjungebat , vense fe6lio repetita
nocebat , levia emetica mire proderant ; aderat initio bilis , vomitio ; dolor erat defcendens ad ultimas coftas ; ftomachi segritudo ; pulfus nec frequens , nec plenus erat j fanguis emifl"us fufcus , flavus vel viridis, flae codicitur
biliofa
rio
pura pateliam
in
tegit.
fpecies vel
catameniis
fis
ti
quod
ilio
Illa
ftne naufea
&
in
hoc
ut a plethora
cum
pyrexia
fuppref-
magna
arden-
funt
levibus
intermixtis
vere putris
eft
cum
catharticis
naufea
linguae
&
topere
cruore
praemiflb
Trilkrus
clyfmate
in
&
fenase
eft
admifcendum
catharticis
&
alternis diebus
iterandum ufque ad
morbi finem.
Si delirium accedat
verminoia,
ritis
&
varietates funt
Pleuritidis putridse
pleuritis biliofa
pleuritis
maligna
pleu-
pleuritis peftilens.
&
&
&
&
in
patella
tegitur
magis gelatinofum
exigit
11.
kilitfa
Hippocrsit.
lib.
3,
de morbis
ad
pleuritid. p.
37;
Pkuritis
Pkuritis
cum
fcbre
arden'
M E M B R A N O S iE.
wdcntl Mocha
gangi Cent.
24
confil.
le u r i
cum mano
475
i s.
&
(&fiu
Jiti
Wolf-
fol.
7.
Inter perniciofiflimas pleuritides
i
efl:
pleuritis ficca
,
cum pauco dolo-
segrum derepente jugulat ; figna funt ex Hippocrate rubores fugaces
genarum , tuffis inanis , paucus dolor , jaftationes , ariditas magna linguse ,
ardor vifcerum , doloris excurfio in varia loca ; fi dolor lateris obfcurus fit
tiffima
re
qux
a fero
fit
pulmones urente
acri
lacerante
&
seger
decumbat
in latus
&
fortiter tuffiat
in latere per-.
cipietur,
duo
naufea
frequenti
inextinguibili
fiti
non
hiulca
6^
vel vomitu
diarrhoea
^ hngua
5
febre
ab hepatica
vera
cum
ventris ad epigaftrium
&
bile
&
bihofo
^'
oris
vifcido
amarore
affi-
^ doloribus
fuffusa
tritseophya
cum
calore
acerrimo
cum
vigiliis
&
quandoque delirio ; 7 pulfus poft catharfim remollefcit. DifFert ab hepadca, quod dolor fit fub mamma finiftra , quod nullus tumor , dolor , durities nulla, aut tenfio ad hypochondrium dextrum ; fputa funt intense flavefcentia, licet fanguine mixta , imo amara , urinae croce^,
Pleuritidem biliofam diverfam facit Cl. Bianchi ab eryfipelatosa /7^^. i^ij^
camque typhodem
eflTentialem
nuncupat.
234 tom.
i.
vel
ritiem
&
tuffim faepe
quoad acutiem
biliofse
cruentam
; difFert
febris
dyfpnoeam
pulsus
du-'
partem
&
jaftatio affidua
fitis ,
ardor
ariditas.
&
ait
Hippocrates.
Pleuritis periodica
474
Eft fpecies
revertitur
invadit
diebus
&
Centies obfervavi
ait
veneno
Mononus
febris
ortam
&
vere fpafmodi-
periodis redeunt
flatis
febribus
effluere
folet
larvam deponit
arte coafta
Anonymus mulierem
punftorio
teris
&
veneno
febris
&
in-
urina red-
hanc
fe-
curare confuevit.
feliciter
Vidit
intenfiffimis
fymptomata
fuiffe; ifta
tritaeophyde.
pleuritidem acutiffimam
tertianae aut
tebre acuta
men adduftam
laborantem
fanguinis fputo
exacerbationibus
variis
cum
dolore
fummum
in
la-
difcri-
pleuritide acerrima
Color
urinse
diebus
vel alternis
fingulis
remiffione
lateritius in
cum
invafio
fimiliter
fubitaneus
frigore
evafit.
&
periodus
recurfus
fudor primos
paroxyf-
mos
terminans funt figna fere infallibilia veneni febricofi latentis in his morquos
febricofos cum Wcrlhofio nomino , nec enim cognomine pleuritidis
,
febrilis quifquam ejus indolem fingularem fufpicaretur.
Eadem efl: cura , idem decurfus rheumatifmi , febricof^e colicae , vomitiis
bis
hyflerise
tur
fyncopes
cardialgise
phriciafis
medio
W^rlhof ^di^\m.
brevi xgros e
Toni
15.
Ille
&
tollunt, ut
epidemia,
pleuriticorum
qui feptima,
fummi momenti
milites
nifi
feu a
febrifugo
veneno feimpugnen-
Anony'mum
cap, 17.
quadam
degentes durante
caflris
eft
obfcrv.
in
multoties pedoris
obfervavit
&:c febricofse
produdae, quse
bris
ut
die
in
cadfevere
unde
;
methodus , a
perierant
propria
obtineatur.
bruario anno
rii
anno 1747
1751
:
///.
D. Haguenot
&
D.
Fiies
Aquas-mortuas
&
fe
Melgocontule-
runt hortatu Tribuni Provincix ; feptem vel 06I0 pleuritici quovis die fubito
moriebantur ; mifiTus fum etiam Melgorium , ad debellandam eamdem epidemiam ; xgri laborabant febre , dyfpnoea, dolore lateris, tuffi; segrique
turmatim inopinato moriebantur. In cadaveribus Forolivienfiura pulmones
erant perfufi punftis nigris
fidiffimo plenis
firailis
lividifve:,
liquor in
milii
primis
cum
granum sequantibus,
cum
viis
multis
liquore foe-
lumbricis.
Apud
nullum ideo cadaver introfpicege valui , fed ex relatu fuperftitum conjeftavi a gangrsenodea inflammatione in abdomine 5^ peftore multos ablatos fuiflTe. Hieme anni 1764
Melgorienfes epidemia defifiebat
acceffi
MEMBRANOStE.
in
oppido
S.
Jean Dioecefis
ad ignem fedentes
pleuritis,
auxilia
cum
dolore
in
Pleuritis.
plurimos
Alefienfis
intra
triduum
pyrexia vehementi,
lateris
475
hsec
abftulit
refpiratione orthop-
fruftra-
adhserens
thoraci
cadaver
ipfa
lividus
die
mortis;
1 partie.
mittente
partum
ante
gravidis
vel
vagis
calore mediocri
propria
ftipata
fixis
fine
nullo
cum
fputo
febre re*
delirio.
inftituta
cufarunt
Nobili mulierl
vividiffimo
chia fluxere ,
abdomen molle
fuit
apozemata ex
ab
aft
imo
in
segra
lo-
de
phiebotomiam
retardatam nimis
repertus eft,
Vifse funt qu3e quinque phlebotomiis intra paucos dies repetitis liberatse funt,
hiji.
Ea
eft
phlebotomiis
ratur
ca
quam
; fecus abit in
Cura
qui
&
phthifim
Pleuritidis pur<&
lanceolam
in
ipfum
eadem
evolutione
ineat a larga
latus
8.
admoto
plicae
quo evolvatur
pli-
fanabilem.
prompta phlebotomia
dolens adigunt
Cu^
iterata ; funt
& bis
emulfio anodyna
femine papaveris albi
drach. duab. facchari , unc. i. cum aquas hordei tb. i. Eclegma ex fpermate
ceti, drach. i.oleo amygdalarum dulcium , unc. i. aqu3e cinnamomi hordeat?e , femiuncia. Interea linimentum fedans ex balfamo tranquillo unc. femifif.
ftillata
ex feminibus
vel
in
&
frigidis
cucumeris
ana
femiuncia
in die
unge partes dolentes. Si dolor urgeat , panis calidi medulla aqua vitae
;
camphorata imbibatur , additifque guttis laudani xil applicetur. Vel porri
radices tufse cum duobus capiribus papaveris bulliant in aqua ,
dein lafti
intinftse lateri dolenti applicentur. Vel demum felis viva exenterata dolenti
ta
parti
applicetur.
Curam
abfolvunt
i phlebotomiae
iteratre
Al^
tharticis
& fudorificis
dalarum
caffia
De Haen
Eft fplenitis
ex manna
qux
formam
pleuritidis
rante.
amyg-
oleo
Aph. Boer-
in
quam
Eft ea
eam
ipfo etiam de
refert
fplenis.
diflert.
1735
AUioni de
[miliari
Roncal-
Med. Germanor.
nis
fint
. 958. A.
have
]i
fedato
putris.
Pleurltis fpUnica^
19.
morbo
fed caihartica
&c
p.
diftinguit.
ba rubra
pafilim
admovenda
lateri
Turquet de Mayerne
tor Monfpelimjis
adhibentur
XIV. Gastritis
autem
ipfa
tum
Med. pag. 23
Mead
tefte
qu3e
Monit,
&
Prcecept.
al-
Dolor
Eft phlegmafia
tione
&
ventriculi
ardore
tenfione
fiti ,
eft ventriculi
vomituritotius vei
inflammatio.
partialis
Caufa
pyrexise
mitionis
eft
,
vaforum adau6li
naufese
Principia
fingultus
proegumena
nena, medicamina
refolvere fatagentis.
funt
plethora
obftru61io
iftus in epigaftrium
acria ingefta
infanguine genita,
vaforum
ventriculi, Prin-
&
ve-
legitima ; Fehris
fomachica
velox
&
calor intenfus
ut aiebant Galenici
,
,
a fanguine copiofo
qux
Eft ea
ris
eft
a gravi
contufione
tenfione
varietas
utplurimum
fi
&
prio-
contufionis
&
Huc
non a
vel deceptiva
ea
fcillcet
quse
matis
M E M B R A N O S iE.
Gastritis.
4jj
dependet ; quse ob loci viciniam eadem fere fed mitiora excitat fymptomata quse gaftritis legitima , ob calorem , tumorem , preffionem ipfi ftocircummacho nocentes. In gaftritide mufculari tumor eft magis apparens
imatis
&
fcriptus
fenfibilitas
major a ta6lu
In legitima tumor
cutis.
tenfio
dolor
profundiores funt.
pylorus potiflimum
Si
lit
inflammatus
rejiciuntur
&
de fua
ut
dolor
eft in
fiiia
refert
Lindanus
regione pylori.
Si
cardialgise
Gajlritis
3.
maligndi fpecies
Febris
i.
&
veneno alTumpto.
efficacia necnon genere veneni plus vel minus intenfa funt
Pro dofi
difficillima eft fsepius hujus fpeciei diagnofis , quia malefici
fymptomata
artes fuas adhibent , ne origo m.orbi detegatur ; illi fublimatum corrofivum
involvunt , quandoque opio admifcent.
arfenicum , emetica ftibiata larvant
oefophago nocent ; ab his afi^umptis dolor ventriSsepius ea venena ipfi ori
o*ih , cardialgiae , naufes , cholera , fimiliaque fymptomata fupervenlunt ; febris vero ex pulfu dignofci non poteft , cum pulfus doloris vehementia , aut
fyncope frequenti deprimatur , debilitetur.
cardialgiis
fimili
&
:
&
&
&
4.
Si
inflammatio
tim pyrexia
gentque,
eft lipyria ,
fitis
refrigeratio
tum non
incendium
tolerans
frequens
in
qua
fymptomata graviflima
Summa
in praecordiis
rejedio
fapldis
de inflamm. ventriculi.
,
interiora uruntur,
inextinguibilis.
eft
paululum
geftis
eft eryfipelatofa
eft
anxietas
omnlum aftumptorum
acribufve, deliria
funt
&
fpecia-
exteriora rigent
jaftatio
fri-
extremorum
fcrobiculi
&
contradus.
^.
Gajiritis cxanthematicaYxi^..
cognofcitur.
fpecies obfervant
figna animadverterent
morborum promoveri
& jiotarent
ut
pofi^et.
Non
pun^lifve
lividis
llcet
perfufus
cum
ichore
O 03
CLASSIS
4^
proprio deftltuta
tharticis
&
fit ,
ilei ^
Sydenhami
acuta
efl:
atque
vomitu
,
necnon a gaftrodynia
maxime cavendum
naufea
ei I ca-
in
cardialgia continuo
indi-
ut ab ileo
biliofi
non
qula
propter cardialgias
quandoque gaftriridem
vomitufque fpeciebus
,
PHLEGMASIiE
III,
ignota ferme
&
ita
obvia
,.
quandoque vldetur.
Alias tamen gaftritis in longum tempus abit ,
chronica fere evadit , ut
patet ex Sepulchreto Bonetl ; ventriculi enim ulcera , phlyftaense , maculse f(^inaequalis
&
briculam accerfunt
morbum
conftituunt
cum
fimplici
Gajiritis Jiernocojialis.
Sub finem menfis Junli 1760 Monfpelii viguit h?ec fpecies, cujus
bris amphimerina noftu exacerbans,
cum fummo capitis dolore ;
&
figna^feepigaftrii
infra
circa
quidem tolerans
aft
&
vebatur.
Mufculus fternocoftaHs Inflammatus in hoc morbo mlhl vldetur , epigaftrlum a medlaftlno etiam dolente dlftraftum , inde etlam dolor juxta fplnam
dorfi ; non eft tamen pleurltls medlaftlni , fed medlaftinum ex confenfu mufculi trlangularls fterni
diftrahltur.
7. Gaflritis herniofa.
Pendet a gaftrocele ,
citur ex fignls generis
tione
quam
laxentur
nlls
&
Garengeot
Mem.
&
ex
tumore
levl
operatione
de TAcad. R. de Chlr. T.
manus
Imo
fi
clrcumfcripto
opus
fit ,
diaeta tenuiffima
truncl
Inflexlo
I.
;
p.
703.
cognof-
curatur repofi-
Ita
ut mufculi refti
fed^ione cutis
narcotlcls
dein fple-
phlebotomiis
XV. Enteritis
Chordapfus Galeni 6 de
loc. afFe^.
cap. i
Inflammat'10
inteflinorum Sennerti Lib. 3 Part. 1 Sel. i c. 2 ; Fehris inteflinorum inflammatoria Frld. HofFmanni Tom. II. pag. 17I ; Febris iliaca inflammatoria
cujus prxclpua
fymptomata
funt tenfio
fumme
dolo*
rifica
M E M B R A N O S ^.
E nt
&
rj t
vel
479
i s.
refpondent
inteftina
cum
rymptomata
(imilia
adjunguntur.
Ex
tenfione
pyrexia acuta
phlegmonodea
ab
diftinguitur
,
dyfenteria
fed in quibus
colica
fumme
dolorifica
quarum
cum
fpecies etiam
mmantur.
1. Enteritls iliaca ; Febris iliaca Frid. HofFmanni.
craffum
Veteres duo tantum inteftina admittebant , tenue feu ileum ,
feu colum ; hinc enteritis iliaca efl: ea quse potiffimum inteftina tenuia afficognofcitur ex fitu circa umbilicum , dolore atrociori , diftenftone epicit
vomitione afliduis ac vehementigaftrii &: umbilici , dyfpnoea , naufea ,
contineri
potus
queat
dein
vomitus ftercorofus fequatur
nec
,
bus , ita ut
&
&
De .hac
%ecie ab
ifiu orta
obferv.
Benedicli
De
morum
Frigus extre-
obferv^ I4.
funt
Principia
qusecumque
ileum excitant.
Enteritis colica
2.
Chordapfus Galeni.
cum
ubi
inteftini parte
mum
3
&
colum
febre acuta
ccecum
rariiis
jacent.
vomitio
fed partes
Lumborum
abdominis laterales
adeft gravitas
dclor
chordapfus
tenfio,
cum ab
in glo-
convioKitus.
Enteritis fiatuhnta
Meteorifmus vulgo.
mune ,
fed illud
fymptoma
citat flatus
ma
eft
cum tumore
putrefcens in febribus
& phle^mafiis
febribus putridis
&
taftum non
fubelaftjco
malignis valde
familiare.
com-
acutis ex-
Hoc fympto-
Vide Ballonii
ohf. Hb. 2,
&
refto
multum
arguftatis
cseteris difienfis
inflanrmatis.
ex aqua pulli, in qua femina friglda majera , imo caput papaveris albi inccquantur , clyfmata ex oleo
decodis malvee, violarum , feminum lini , fomenta leviflima ex fimili deccdo abdcmini ope
lintei duplicati apponantur , oleum recentlflSmum ex amygdalis dwlcibus ingeratur i cremores hordei , oryzse pro cibo fumaniur ; narcoticis dolores
compefcantur ;
quod palmarium eft , phlebotomise , quantocius fieri poteft, e brachio, dein e pede repetantur, ii vires finant
dilutum
fi demiim
Curatio. Potus
fit
&
&
caflise
48o
&
facUe
cafliae
id
omento animalis
nitrata
ut
vervecis
calido
liquore
linteis
fi
re videatur
fphacelus inteftinorum
&
mors
faturni madidis
ex la6le
clyfmata
oleo
bene
pulfus
licet
in procinftu funt.
PrlngU
lll.
ortum
catharticis
ex
ptifana
fe
habe-
In Enterl-
fit alils.
Enteritis
4.
methodlc.
part.
mefentcrica
7.
lib.
Phlegmom
mefenterii
Profper.
cap.
Alplni
lib.
Medic'
3. cap.
4.
3.
DifHcIllime diftlngultur ab
enterltlde
quacum etlam
compllcatur
fsepe
&
tumor ad umbllicalem regionem circiter adeft profundus , alvi excrementa aegre aut minime ejiciuntur ; a clyfmatis poft primas feces nihll excernltur ; febrls eft quandoque mltis , nunc hemitritsea , nunc vehemens ; urlna rubra eft ; orls amaritudo , inappetentia , fitis , vlgllla accedunt ; alvus
delnde excernit fanlem rubram , imo fi fides quibufdam , ut Alpino , matedolor
fles chylofas.
non
Si
terii
5.
tabes
afcites
Enteritis
Ea
eft
quam
purulentus
accedlt
fuppuratio mefen-
enterocelica.
De
producit
hernia
Meyferey
2. n.
lib.
368. A.
ventralis
Inteftinalis ^
inguinalls
aut afia
de tEpiploon,
&
minls cavo
percepto.
I,
&
&
&
trida
unde
&
feparati
omenti
cum
foetore
ingentl
&
magna
per aliquot
Simi-5
MEMBRANOSiE.
Similem omenti inflammatl
&
EpiPLditis.
quo magna
corrupti ex
foeticli
&
4S1
aqucfi pu-
quantitas effluxit, fimiUterque lethalis hiftoriam refert Storchius Acl. Natur. Ciiriof. voL V- obferv. /46. Hiftoria cum apertura cadaveris videatur in
fls
XVII. Metritis
ritis
methodic.
Pathologiae
tumor
efi:
regionls uteri
cum
ar*
&
(|!ore
cum
&
&
vertatur remedlls.
Seepius prsecedunt lochlorum fuppreflio
i(5lus, comiDreffio
rudls contreftatlo
vim repofitus.
Hic morbus plurimas puerperas e medlo
in difficiUpartu,
grumorum
retentio, pror
lapfus per
cedat metritls
locum.
poft
efl:
partum
fy nochis affinis
,
quam
cito
toUIt.
;
fi
reftituenda
efl:
pars
in
prifl:inum
a. Metritis
Ea
i\
materise eryfipelatofse.
PPP
cum
130
tatio*
CLASSIS
482
anxietate
tatlone ,
rum refrigeratione
delirio
potiffimum utero
lingua nigra
ficca
fimulque cxtremo-
&
PHLEGMASI^
III.
fopore
dolebat
acrlter
vulva
vagina
&
&
horrendi
Ex
hac
que
illi
hiftoria fequitur
latere
jufculis refrigerantibus
nodu
julapiis narcoticis,
afque in his
fanati funt
explo-
uteri
ratlonem.
3. Metritis laciea ; Depos laiteux ayecfieyre aigue Puzos Trdiite des accouchem. pag. 367 , 2. Mem.
Eft morbus acutus febrilis , meteorlfmo , uteri tenfione , dolore , lochloTumfiuxu, fitl , cephalalgia, delirlo ftipata cum torminibus uterinis.
Haec febrls ephemera laftea promptius vel ferius accedit
ephemera la(5lea
,
ftlpatur ephidrofi
tea
mammarum tenfione ,
&
manu preftus dolet , licet uberlochlorum adfit , fimulque abdomen tenfum eft,
Hic morbus perlculofifiiimus eft , brevi plures puerperas aufert ,
medendi
methodus aegre ab adftantibus admlttltur ; h^c metrltis quandoque partum
nium
uterus
leviter
tas
&
Methodus medendi
fim
& dlurefim
exigit
cum
cathar-
inftant adefte tantum ephemeram lafteam , hyfteralgiam puerperii ; delirlum a cerebri vacuitate , aut debilitate pendere , lochia
rede fluere , nec efte turbandam naturam morbus eft phlogofis uterl ,
uti
peripneumonia non folvltur per fputum cruentum , ita nec metritls per lochia
lochiorum quantltas vulgarls ad quinque vel fex unclas in die afcendit ; in metritide vero &c enteritlde lafteis multo plures unclse fanguinis mittendse funt
ut mors avertatur , 6l la6tis m abdomen extravafatio , aut apoftema la^iieum
Fruftra mullerculse
&
prsevertatur.
fit
dejiciat
olel
lium
meteorifmus
fufl^clt
fit ,
lochla
nulla cephalalgia
evacuatlones
illas
&
fudores
,
lac
maxime
fuftlnere coplofo
fi
mammarum
alvus fluat
rrte fluant,
,
potu ptifanx
&
biliofa
lenientls ,
&
amygdalarum , clyfmatls ;
lochla juvare infufo theae , crocl
verum fi gravia fint fymptomata , mulier vegeta , plethorlca
;
fimi-
timc
&
mature Inftitutae phlebotomise , c brachio , dein e pede , neceiTarlse funt ad la^tis ftafim ,
ejus in abdomine effufionem piseveitenoam , unde mors certa adveniret qua de re confulendus Pu:^os , ad quem reterenda prima morborum ladeorum hlftQria generi humano perutilis,
repetltse
&
,
De
MEMBRANOSJE. Metritis.
De
nls
fynocham lacleam
XVIIL CystiTIS
Cyjiiphlogia.
cum
&
vel fluxilis
prsecipua
vel grumofa ad
hic
cujus
483
hyjleratgiam
lib.
3. pag. 8.
S. i. cap.
phlegmafia
Efl
&c
4,
Vejfie,
ovalis-
in
tenfione
aefmus.
1.
Cyfiitis
fpontanea*
qus
ea
Efl:
caufis
concurrente
gicrimonia
dens hujus
internis
pendet
ut a plethora
cognofcitur ex eo
commota
unnae
in externis fuffi-
ratio.
convulfiones,
; accedunt
remedia cyflitidis fpontanese , camphora intus fumpta , quse veneni hujus acrimoniam infringit , emulfiones , femicupia , fomenta , conducunt,
priapifmus
Praeter
Cyflitis
3.
Ea
re
efl
Traumatica,
compreflione
3iliarum
equitatione
inflammationum
imo calcuh
ut
veficse
i<flu ,
contufione
commotione
O RD O
T E R T
vulne-
quse
more
efl.
S.
Phlegmasim Parenchymatosm,
fedem habent in vifceribus far<ftis noil
illi morbi inflammatorii qui
facciformibus , quse Graecis parenchymata dicebantur , tefle Galeno , Lihr,
2. de fimpUci medic, Parenchyma enim efl caro vifcerum farftorum , ut hepa-
SUnt
tis, renum , fplenis, pulmonis ; csetera vero vifcera funt mere membranacea,
nt flomachus, inteftina, vefica , &c.
pp i
Cogfiof-
CLASSIS
Cognorcuntur
cum
fit
acutus
hepatitide
ut in
///.
PHLEGMASIiE
hse
, nifi
tamen
pleuritide
figura
extirha
&c
ufu vifceris
8i
fed
fed
dolor
gravativus
eft
phlegmafiarum fignis , ut pyrexia acuta , calore , aliisque ; adde quod parenchymatofse phlegmafise magis ad phlegmonem accedant
ad fuppuratum vergant ; membranofae magis eryfipelati funt affines ,
ra-
obtufus
caeteris
&
&
Fatendum tamen
rius fuppurantuf.
tinftos
mediUlse fpinalis
pancreatis
XIX. Cephalttis
non
efie dif-
fatis
quorumdam vifcerum
ut
thymi
&c.
Sphacelifmus
cerebri
Hippocratls
ex Bartholino
Ett-
,'
mentis
ftupor
6c
motus manuum
das adhiberi
&
fopor
qualis
,
vel
Crocidifmus eft
aut mufcas venan-
carphologia.
feu
folet.
segri
&
&
muia aqua.
dem fanguis
morbus , qui fingulls fere annls vEgypti populos ,
campfinis ventis fplrantibus , In prima seftate divexat , allquando non minorem ftragem faciens quam fi magna peftilentia efifet ; hoc enlm affedu
quem dem el muia JEgyptii appellant , innumeri repente eodem tempore
moriuntur ; nofque ipfum in magna civitate Cayri epidemice grafiantem anno
innumeri enim tunc temporis per univer1583 menfe Maio obfervavimus
fam clvitatem quafi repentina morte moriebantur. In iis prsecedlt capitis dolor
cum vigUIa per aliquot dles , ante non admcdum gravis , &: poftea in altero
oculorum angulo interno , exilis quldem tumor riibens , efflorefcens, apparet^'
dic.
method.
Phrenitidi
lib.
7. cap. 6. a
fimilis
efl:
rum
aut trium
fit
futurum
horarum ad plus
intro recurrit
fpatio fcilicet
atque evanefcit
duo-
quo fere
con.-
PARENCHYM ATOStE.
Cephalitis.
4S5
more
extinguuntur.
Venti campfini
fsepius
accerfit
Curatio
funt
confiftit
clyfmate
vaporariura
guinis
evacuationem
ea
in
dolor
fimul
segri
fudant
&
capitis
adotitur
Eunuchis fcarificantur
ingrefli
crura
&
calidi lavantur
admoventur
bal-
prsemiffis
his
aliqui
poft fan-
in balneo aftumunt decoftum liquiritix & raodici fequo vomere plurimum coguntur ; quo fa(5lo per ho/*,
prsefidia ftatim adhibita plures a morte prxfervant
minis foeniculorum
ram fudant
cum
laxatorio
neum
phlebotomiis
repetitis
in
humidae
cucurbituise
inde morbus.
calidiffimi
Alpiniis.
Legi meretur cephalitls , quam expertus eft D. le Blanc ab intenfo fornacum calore , quaeque otorhoea purulenta termlnata fult , poft tres menfes;
relatio ab ipfo aegro tradlta eft Journ, dc Mcd. Sept, iy<Sz ; aderat cephalalgia atrox , mox convuifiones , carphologia , conatus ad laceranda , rumpenda
obvia
intumefcentia capitis
agrypnia.
1.
29
Memini me
is
in
interfuifTe
occiput
aperturse cadsiveris
ceciderat
&
&
&
&
33.
Cephaliti^s
Morbus
fpontanea
foljlitialis
&c.
Plauti
Trinumm.
Cerebri
abfccffus
& fphacelus
RI-
coUo
&
capitis
qui
per occiput
communicatur , cui fuccedit fenfuum omnium abolltio , ficut in apoplexia contingit , a qua tamen difcrepat in eo quod varils
motibus &: inordinatls fefe aegri exagitant, ut vix in uno loco continerl valeant; manibus interdum partes fuperiores Invadunt , eafque divellere ac laniare
conantur ; at procedente morbo corpus languefcit,
ad motum impotens efficitur, Febris acutifliima &: intenliiiima hunc perpetuo comitatur affeftum
abt
5
unlverfae fplnse
&
&
PPP
in?,
/U
mflammatione procedit
cerebrl
iidgenti
denique
vix
segri
quidquam
de-
glutiunt.
Magna
eft.
&
, nares ,
aures rejeda liberari hos segros obfervatum eft memorante Schenckio. Vide Dodondd objervat. medic. cap. /. 6*
2. Boneti Sepulchret, pag, 1^6', obf. 18 , 6c alibi horum morborum hiftorias
relatas.
ferm,
Morbus
&
re
cap. ij.
corporis ficcitate
rebri ejufque
AetiiTetra-
Alexandri.
feu fovea
rubedine
proftrato appetitu,
meningum inflammatione
comatofa adeoque
phrenitis
Cauma
eft
oculorum depreflione
,
Ardor
Cephalitis Siriafis ;
4.
bil.
cephalitis.
faciei
febre ardenti
ejufque
&
pallo-
accuratius de-
fcrlbant.
5.
Cephalitis
Littriana,
&
morburtt
Sc. ; fed ea
bum
refert
cui circa
llrlum
Riverius centur,
undecimum
fubfultus
alias
tendinum
,
obferv.
63
7J >
vero feptimum morbi
leipopfychia
malignae nomine
febrls
diem
fupervenere de-
exufta.
His prseter remedia generalla profuere qulnque veficatorla , brachlls , fuvel cervlci applicata , deinde julapium ex aquis cardui benedid;i , unc.
iij. aqua theriacali, drach.
camphorsc,
bezoartico minerali, fcrupul. ij.
iij.
pr. VI
quod julapium mane fero per blduum repetebatur , atque cuilibet
tis ,
&
jufculo
bezoartici
mineralls fcrupulus
unus addebatur
prxmifia vero
fiiit
06 pag.
&
torquens.
7'Ccj.
PARENCHYMATOSA.
7.
Cephalids verminofa
Febris pefiilens
Cephalitis.
6 pag. 156.
Ea fuit epidemica apud Gallos anno 1545
abftulit , unde nomen,
refti obf.
487
Fo-
lib.
>
&
medio
fortiores juvenes h
Febris erat amphimerina, vefpere quovis exacerbans , avit continua erat viquse segrum ad phrenitidem deducebat , aut continuus fopor qui
,
gilia
&
quam phlebotomia
oftodecim uncise
etiam
in viris
libra
fcarificatis
libra
in mulieribus extrahebatur
Morbus
adhibebantur.
una
hic
tum apozemata
refrigerantia
cum
dein
potus vermifiigi
undecimo termi-
rarius
cucurbitulis
fcapulis
natur.
S.
tia
Cephalitis cerebelli.
1?. Privat
rem caroticum
tis
Morbus
in milite obfervavit.
&
irretortis,
cum
&
fimili ut
fequen-
faciens
atque continua carphologia, demum poft quinque dies ab initio foporis obiit.
Sefto cranio nihil aliud inventum eft prseter abfceftum avellanse magnitudine
in cerebello
XX.
hsec
anno 1757.
CynanchE;
na inflammatoria
guillon
in equis les
Avives
Anp,-
Etran
Soleyfel.
Phlegmafia acuta , cujus praecipuum fymptoma eft fenfus obicis in faucibus prsefocantis , aut dyfpnoeam atque dyfphagiam producentis , cum pyrexia acut^
faucium rubore
calore
dolore
tumore &c.
uvulam
cynanche inflammari
velumque palatinum.
tonfillas
do-
aliquando iimul
>
ut phrenitis a
mania
, nephritis a aephralgia^
angina vero hujus expers ftt.
I. Cynanche tonJillaris\ Synanche Gixcoium: AngincsJ. JpeciesBoQvhsLZ'^
ve n^. 805 ; Efquinancie ordinaire,
Ea eft fpecies in qua utraque vel alterutra toniilla tumet , rubet dolefe
cum viclnise infardu , uvulse elongatione , tumore , veli palatini etiam "in*
flammatione , quse omnia, deprefta ope cochlearis lingua, facile in confpe-
quod cynanche
flt
cum
febre
.',
j,
ctum veniunt,
che fanguinea
cenjunaa,
Hujus autem
pura vel
vel
varietates funt cynanche catarrhalis , cynan*cynanche fynochalis , five ciim febre putri
^
Refj^-
488
incommoda
Refpiratio eft
angufta
pluries
nifi
cynanchem
vice
efle
fuerit
deunt
exfcreatio
frequens
bam Euftachianam
&
eft
protenfus
tonfilia
mucofa
crepitatio
paffiis
{\x.
quam fequennbus
graviorem
fuppurata alterutra
vel
refedta
dlfficilis ,
hunc morbum
seger
per fauces
obrervant prima
maxime
fi
prima vice
cibi
vifcida
nam
in
fur-
etiam accedit.
ditas
cum
ritur
coryza
frigore fufcepto
fternutatione
tu/Ii
dein
corpore
calente
ut vulgo aiunt
&
ado-
defcendit
flu-
temperamento
prsegreffis
&
&
fynochalis.
deinde do,
lent fauces, faliva vix deglutiri poteft , febris accedit magna cum tuffij dyfpnoea , dyfphagia; ling.ua eft alba , fordida , adeft inappetentia , faepe nauita., a tuffi &c anacarharfi crefcens , pravus in ore fapor, cardialgia , ventriculi gravitas , fcbris exacerbatio , capitis gravitas ; in hac fpecie non foliim phlebotomise repetitse conveniunt , pauciores tamen quam in fanguinea
fed uberiores quam in catarrhali ; verum poft duas vel tres phlebotomias
nihil eft utilius quam vomitionem tartaro ftibiato excitare , etenim inde tam
Synochalis
uber
ab horrore
fit
febris foras
ejicitur
Interea in
veniunt
cse rhois
expreffio
unde cum
videatur
fublevari
vel
altera
causa externa
(ine
phlebotomia
Jumach
&
ut
il-"
faltem fo-
fubfequente
ca-
convalefcit.
nitrum
cum
ut deco(5l:um hordei
frigore
guttur iiberari
vomitorii a6lione
lico a
mes
incipit
fal
in
catharrali
.,
&
'
I
>
p.
92.
Coqueluche dicebatur
quse
olim ex Meieray,
Illa
res
Julio
tuffis
faucium
afperitas
fer-
vens-
PARENCHYMATOSiE. Cynanche.
inflammatio
489
, cx
qua pervigilium , renum &C lumborum dolor affiduus , coryza perpetua.
Curabarur phlebolomii , bechicis , fuperveniente fudore foetido ; cseteri ob
inedia confauces cibis impervias , non fatis cif6 adhibitis auxiliis , febre
fumpfi ad interitum pergebant j catharfis vero lenis ex manna Sc caflia in-
V^enfqvie
febris
capitls
ferina
tuflis
&
dicabatur,
^. Cynanche maligna Panaroli Pentecoft. 5.
Angina epidemica maligna ea eft , quae cum tritseophya aut hemitritaeo mar
lignis conjungitur , cum paroxyfmis prcelongis
ea Hartmanno &: Lindano
teftibus valde periculofa
faeplus lethalis ell ; forte eadem ac Cynanchc contagiofa Slraufii ; Jingina pejlilcns in capite fomitem habens Boneti Polyalth. J
Laqucus gutturis ; Ulcus Syriacum Aret^i/ Garro~
Ton/ilU pejlilcntcs Aetii
tillo
Hifpanis ; Pczdancone Grsecis quibufdam ; Angina ficca Hippocratis /.
:
&
,*
Prognofl^
Ex
laryngem
afficiente.
Ea
infantibus funeftifHma
unde psedancone
&
feu infan'
tum
&
&
tibus diverfa
a.
ncux D. Boucler.
magna
Debilitas
deje^^iones ferofae
gutturis
velum
temporum
pulfatio
ftillse
rubrum
palati
amphimerina acuta
fanguinis ex naribus
,
pulfus
a catharticis
catamenia intermixta
debilis
dolor
Saturni
morbas
fi
fesies in die
cum
ex lino carptd'
confolidatio. Sifli-
penicillo
fpiritus
&
&
falis
XX
gutt.
fit
pro gargarif-
mate infufum ftorum fambucj quo etiam pro potu utattir. ///. van Swicten,
b. Cynanche gangrdnofa D. Marreau Jou"n. de Med. Mars 1756. Maux
de gorge nialins & gangrineux Huxham. Journal de Med. Oftob. 1757. Contagiofa peflilenfque Cynanchc , differt. D. de Rabours de ulcere tonfillarum
,
&
preflio
vus
celer
paucse
gidula
,
,
& horror
agitatus
turbidse
vivida
infantibus naufea
,
urinse pallidse
ocuh graves
raro pallida
capitis gravitas
magnaque
&
tenefmus
crudse
fubrubri
deprefTa.
aflhenia
&
adultis
tamen
fublachryn-iofi.
dolor
magna
pulfus in
Node omnia
I,
opomnibMS par-
fsepe
coloratse
Facies plena
crefcebant
Q^^
dolor^
pe(^oris
tur-
fymptomata ,
490
ta
febrls pejor
cum
dellrlo
tumor
xillarum
cramxfinus
uvulam
licet
fubitus
faepe
quandoque
ftrangulatorius
faburra craffa
Lingua alba
amygdalafve depafcentia.
in
&
ulcera fci-
humida
in apice
primum injucundus
Anhelitus
radice.
color fubito
oris
febris intenfior
pervigilio
dyfphagia
Cutis callda
ne.
anxietate
cum
ficca
afpera
cum
ephidrofi
vel ftupido
urinae
Refpiratlo
dolores
&
ut initio
muho
genas
manus
excorlatse
potifllimum In infantibus
yeneno tormina
unde
in
gra-
naufea
diflicillor
muflitatlo-
&
cum
quln-
abo-
fternutamenta.
fubito morlebantur
hoc
Sup-
deglutito
&
ano
natibus intaftis. Trachea arteria cariohedica conficiebantur , f^pe perlpneumonla
inde oborta e medlo tollebantur. Clrca tertiam diem circiter eruptio cutaeryfipelatofa in pedore , brachils , qus fucco framnea , vel cramsefina
befiae , feu vino tln(!:l:a vldebantur , quandoque puftulae in facle , faltem prus^
tunicis
dyfenterice
rejeftls
tufli
3Egri
&
&
brunnea
praenunciabant fudorem
Si
fus
craflTas , furfiarofas
vel anaca-
&
tharfim copiofam
parvus
urinse
faclei
vividus
pallidse
,
vel
cutis
limpidsc
tunc fingultus
urens
fi
ficca
refpiratio difficilis
cum
mortul
ocull
fudore frigido
vlfcofo
&
csdematofa , lucens
un^luofa ,
accedunt. Unica phlebotomla quandoque utills,
cruor in prima , crufta tenaci plumbea obdu-
ftrangulatio
facies
&
debat.
De
phlebotomiam
inltio
adhibui
quod rarum
,*
cathartica
fsepius
in
lenifl[ima
declinatione
adhlbebam ,
purgabam ;
fi
forent
initio
indicata
tamen ubi
naufea
PARENCHYMATOSiE.
naufea erat
oxymel
fcilliticum
Angina.
491
&
&
&
&
&
res revertuntur
fpirandi
mucus
anguftia in faucibus
non
exficcatus exfcrcari
quam
&
re-
nares injicere
ut
cum
omnia emolliantur
m.elle ro-
&
libereite
tur segri,
Angina
&
maxime ante papulanim eruptlonem acvalde importurra , coryza , oculis lachrymofis , refpirandi
deglutiendi difiicultate , ob infarftum faucium a materle
ptifanse edulcopapularum exituriente. Prscfiant autem maxime eclegmata
cidit
cum voce
rauca
ficca
tuffi
&
rantes
&
De
&
&
tur
tum
oritur
ibi
parva
ianguinis per
turaor
in
vox acuta
frequens,
pulmones
Interna fua
calor
,
clangofa
erefta
difBcilis
dolor
,
membrana mufculosa
acuta
febrls
fibilans
infpiratio
pulfus mire
&
calida
Inflainme:
tseterum
acute dolens ,
hinc clrculatio
Qqq
fum11135^
CLASSIS
49i
mae
mors
clta
figna
Cum
thale.
vero
terna fuerit
PHLEGMASIiE
III.
glottidi
iis
&
qux
funeftlflimae
malum
epiglottidi
inflammatio
maxime
fi
in-
auftus
&
&
&
num
8.
core
in
jdvives equis.
Qui angina ftrangulatus vifus eft ^ loco laryngis nihil prseter naturam in~
ventum eft , fed jecur ipfum putrefaftum , adeo ut quafi gleba diflblveretur , nimirum quod abundantia , ex ea putredine , exeuntium halituum
ichorum laryngem fic conftringeret ; sger fpatio triginta horarum extin-
&
lus eft.
eft
illis
familiaris
glanddae
cum. 3efl:uantes in
colli
obfervante Glljfonio^ in
illis
&
plerumque
intra
reperitur prae
folutum.
Cynanche a deghultis
9.
Ea
eft
a fcabie
fpecies quae
cum articulorum
,
cum copiofo pure ,
febrili
finit
diutius
immunis
dolore fugaci , aggreditur , facile in abfceiTum de&: vices arthritidis explet , unde aeger ab arthritide-
; demiam
vehemens ,
vivit
fupervenit arthritis.
,
tumor
;
phlegmonodes j deglutiendi ^ fpirandique difficultas tanta, ut biduo quando^
que impoflibile fit quidquam deglutire ; faliva affatim emanat , alvus adftri6^ai
Febris antecedit
eft
fere
ardens
Ciira.
^arifsnatiirn
veficatoriorum
ut in
purgationis
gar-
af-
fe(Sa
PARENCHYMATOSiE.
fela revellantur
rum
pomacei
tur ufus
rem
articularem
oxycroceo
gmus
&
poteft
vero
&
ftimulans,
in
dolenti
Burgundiaca
vel
493
quo ab
morbo
definente
a!ia-
fuade-
ea enim dolo-
apponitur emplaftrum ex
cerata
tela
vel phoeni-
tumor excitatus
tumor pedis vel genu apparet
ille
eft
prsemiiTa catharfi
articulo prius
pice
Cynanche.
enitendum
quem finem
accerfunt
cephalico
acer
vini
difcrepat
lib.
Accidit
&
fopor
copiofa, vifcida
ulcufcula in ore
linguam , a lateribus ad genas , fenfatlo quafi dentium extus protruforum , gingivarum tumor , rubor , dentium ipforum vacillatio , lapfus , maxlme fi ope tartari connexi fuere ; hsec vel plurima ex hifce mala a larglori
aut citra fufficientem balneorum nu.merum , repetita &c frequentiori hydrar-
lis,
febris
infra
gyrofi fuperveniunt.
Cura vero
gatur In
&
&
&
berberidis
turis inflammatione
ftulis
in
gutture genitis
,
;
male
hanc
curaiee
orirl
alias
fuccedit
cum
gut-
confiievit
Ws
convalefcentibus.
Curatur gargarlfmatis ex lade, ex deccdo hordel, litu colli ex oleo liiiorum , amygdalarum , fomento ex lana fuccida. Vide plura in Bibliothem
medico-praclica Manged de angind pag. 77.
14, Cynanche parotid(sa y yul^Q oreillom
ourles Tiffot
Avis au Peuplg
CLASSIS
494
ApVreta
eft,
PHLEGMASI.E
IIL
tumore parotidum
glandularum maxlllarium
ea fpecies dixta tenui
deglutien<^
potuque refd-
DifFert a
exacerbante
pyrexia irregulariter
ceratione
dorifica,
cxigua
deglutiendi
difficuhate
cardiaca
De
Injtammatio cordis
&c
Dolores punftorii
a^dua fymptomata.
I.
Carditis
pulfus
palpitatione
frequenti.
fu-
XXI. CardiTIS
coeur chap. VI
tur
exul-
accedente
cum
quandoque
pulfu
duro
fpontama ; vide
tres obfervat.
D. Meckel
&
&
viden-
D. Senac
cap.
In Carditide Epidemica Clar, Trecourt Journ., dc Med, Dec. lySS memorat figna fequentia ; i^fymptomata peripneumonise , fed violentiora; 2^dyfpnoeam
fequentem infpiraextremam , cum longo intervaUo inter exfpirationem
tionem ; 3 fitim clamofam ; 4*^ horrorem potus , ita ut ab aquse adfpecconveUerentur xgri; 5^ dobrem in regione cordis quo
tu fremerent
peftus tanquam clavo confolTum videretur ; his adde nauleam continuam ,
palpitationem , pulfum depreffum , ocujos lachrymofos , triftes ,
hnguam
aridam , nigram , fanguinem pleuriticum , corio flavo denfo obduftum ; minus
&
&
purgabantur
pulvis temperans
cum pauxiUo
camphorse, ptifana
viginti
tamen
obiere.
&
&
&
Apertura cadaveris.
crufta pin-
gui
PARENCHYMATOS.E.
tegente tunicam ejus erofajn
vel purulenta
gui
turgidis
fis
ciniftum
Plurimas
textus
obfervationes
Locus vulneris
de
obfcurlfllimis
fudores
frigidi
&
copcs
quoad corpus
D. Senac
BUjfures
inftrumenti dire6^io
eam
indicant
auriculas
baHm
loco
videfis
fcilicet
dolor
cmir
dii
vulneris
,
anxietas
cum
febris
&
fsepius
&
api-
citato,
Sed
chap. VT.
altitudo
die fuperveniens
tertia
va-
Carditis traumatica
2,
495
pericardium rubruni
pallidus, moUis.
carnofus cordis,
cordis
Carditis.
fignis
ahera
allun-
vel
inaequalis
Vide Sy/i"
orthopnoeas traumaticas.
Eventus utplurlmum
ga mors accedit.
lethalis
intra
aliquot dies
cum
hsemorrhagia
lar-
&
&
ra
&
vel nulla
XXII. PeripneUMONIA
&
pini
cycl.
P^cripneumonie,
E{1 phlegmafia
aeuta
dyfpnoea
gravi
pe6loratione cruenta
>
cum
Principium morbificum
ope
tiatura
nititur
febris
irrltata
tuffis
efi:
,
flipata
,
pyrexia
fcilicet
molefia
tuffi
&
ex-
pulfu moUI.
infar6lus
dyfpnoese refolvere
tum
circulationi
tum
refpirationi
oppofiti,
in
&
tendi
folita.
tum commota
tinu
CLASSIS
49<^
fynocha
tinua
fea
calor
undofus
eft
rubedo
intenfus ,
',
lingua anhelitus
redupHcata
fcihcet
natione alba
magna
faciei
quandoque inasquaUs, ea
PHLEGMASIiE
///.
non remitteiR
nulla nau-
plenus
moilis ,
foetoris expers
pulfus velox
vel rubigmofa
in
dech-
vifclda.
quandoque decies
repetitis
&
llofos
fatius
decoquere
vel
tertio
nlo dlaphoretico
2.
in infufo
faepe
eft
nlfl
calidus
ad unclas quatuor
fangulne hircl
Pmpmumonid
capillorum veneris
quarto
cum
quo cafu
In
flt ,
theriaca
antlrao-
flmllibufve propinetur.
matique,
Eft ea qusc fovetur
acacochylia
putri
febre
putrida
prlmarum vlarum
in
feu
citur ex oris foetore , linguse fordltie , febris exacerbatione , naufea , pondere ventrlculi, cardialgia, fyncope invaflonem morbi quandoque notante , vomitlone biliofa ; ortum duclt a frigore ,
horrore , quem fequitur
deinceps prima, vel fecunda dle tuflis , dolor pedorls fsepe fimul in latere pungitivus, In fterno gravatlvus, ceu pleuro-peripneumonia , aut pleuripneumonia Schroederl.
In ea fpecie mlnor fanguinis quantltas extrahenda venit,
in prlma
&
ut
&
&
acrl
&
iiccltate
fputo 6c urina
cltrinis
pulfu celerl
ca-
ficco,
ptifanas demulcentes
cum
liquiritia
&
feminibus
xein^
frigl-
catharfes
lenes in
remiflione
PARENCHYMATOStE
Peripneumonia.
497
prima fpecie; folvitur autem hic morbus fudoribus qui fuo tempore juvandi : vidi in hac fpecie phlebotomiam ododecies celebratam & feliciter.
4. Penpneiimonia maligna ; Pcripmumonia peJiiUns Schenckii obf. lib. 6
pag.
tres
dies
fi
credamus Gallo
&
Schenckio
ea intra
trucidabat:
Infecit
Fracaftor. de Syphilide,
&
putride.
Charader.
magna
rimum vix
Ria
Opprefiio peloris
,
dolor pungitivus , aut gravativus , aflheparvus , debiiis , depreffus , fecpe concentratus , utplufrequens (finefebre, ut ait Auftor), dyfpnoea , refpirano In-
pulfus
tercifa
fubflava
tuffis
paflTu
snonis,
vel pure
mine
lobus infarftus
alteruter hujus
,
vifcera
obducunt
h^erentia plevrse
&
lito
&
&
&
mata mitefcunt^
febris
minuitur
intra
expeftoratio
minime
cedit
&
&
in
hoc morb
althsea
prout
cum aqua
fca-
Rrr
adeoque
prout
CLASSIS
^98
prout
fuerint
Indicatae
clyfmata
prsefcribuntur cathartica
intervallis
PHLEGMASI^
III,
in
bechicye
cardiaca &:
minoratlva
diaphoretica
6>C
fi
de-
nia
tujfi
Sydenham
epidemica fuccedens
Seft.
Cap.
i ,
5.
&: 2
Peripneu-
cum
&
&: incalefcentia
frigore
raucedine
tur segrotantl
rejicit
fenes
tuffis
apud
efl:;
repetente
frigklos
alternis
vertiginofus
aeger
unde ab afthmate
habitlores
eft
ut longe
ita
differt
minor
fit
fed
quam
leni
In
rm cum
uno
paucse phlebotomise
fpecie
fanguinls
fic
&
ficubus
glycyrrhiza
&
poftridie
iterat
oleofifque utitur
&
phlebotomiam
interjefto
fic
Boerhaave confilium
die-
decocVapore exhalan-
ptifana
vefcitur.
convaluIfiTe
efi:
vidit ///.
HaU,
fecutus.
&
nia
lethalis
efl:.
Curam Sydenhamlanam
7. Peripneitmonia
6 feci. 6 vldefis.
Mufgrave cap. 1 1
cap.
arthritica
hIfi:or.
Sydenham
pro*
"*'
pag. 710.
Efi: ea quae a materise arthrltlcse metafi:afi in pulmones debetur
artubus a dolore
tumore.
ceff.
tls
Integri
Hbera-
&
,
ut perlpneumoniam abfolutam feu puram , vefedlone fcilicet repetita , dlseta , remediis refrlgerantlbus , IncrafTantlbus
purgandus eft infuper aeger Inter vence feftiones potionibus lenlentibus ; fudoris autem provocatio obeft.
Veriim Mufgravius contendit a Sydenham In hoc recedendum effe , Sc
per fudorifica etiam materiem anhrlticam efife ad artus mittendam.
8. P eripneumonia Phthijicorum Morton. Phthifiol. cap. 4 pag. 41,
nse
potu
diflicilis
nimiis
evadit
exercitils ,
refpiratio,
confirmatis fupervenieris a
quoties fcillcet a
fimilibufve
expefloratio
de
percepto frigore
caufis
fupprimitur
ifta
,
febris
tuffis
li-
ex-
tamen
urget.
PARENCHYMATOSiE.
non
urget ,
raro
cum
dolore
&
lateris
puris
pERiPNEVMONrA. 499
in fputis; fitis
jadatio
vigiliae
cum
intenfus 5c
continuus calor; unde xger Ieto affigitur , &: quandoque 6 medio tollitur,
Febris ifta peripneumonica traftanda eft ut cxterae peripneumonise , ha-
jufculis
&
&
Tum
phthificum
morte
arte a
aeger
lenis
qui
potuit
eripi
catharfis
fedata
adhibenda
febre arirequam
demum
disetse
lasSeae
nulla
reftituatur
erit.
a variola Morton de
Pcripmumonia
Sydenham
psg,
a rubeola feu
122;
7 p. 64,
Pcripncumonia
a
morbillos
Se6l.
mlliari
Sydenham
IV
cap.
AUioni
pofl
5 ;
de morbo miliarium pag. 107, 5^.
Ea eft fpecies quse a viru morbi cujufdsm exanthematici vel reprefti ,
vel non libere ad cutim irruentis dependet.
cxanthematica
Pcripncumonia
9.
Variol.
In
cap.
miliari
line caufa,
cum
fufpiriis ;
interruptus
tris
Pcripncumonia
fudores
acidi
urina decolor
tinnitus
dolens in
pungitive
aflidui
aurium
cum
digitis
triftitla
,
mo-
fomnus fpec-
contra6to
pulfu
tunc
ac-
&
fymptomata
cedunt
&
metus
inquietudines
cum
dehrio
intermittente
brevi pereunt
eadem
fere
die
tes
hsec
&
fanguis
&
attenuandus
venenum
&
requiruntur
mitiorlbus aci-
Ih
eft
peripneuraonia
quse
quam
ipfa
va-!
CLASSIS^ilL PHLEGMASI.E
'500
varlola
fterno-coftalis
3,
gaftritis
repertus
i.
An
Monfpel.
con-
In"^
quse
fub
gaftritidis
pulmo inflammatus
perfona ludit
vel
purulentus
eft.
Dolor acutus
fcriptus
&
ceflibus
&
parietes
poUicem
tuberculis
dolore fpinse
12.
fuppuratis farcli
craflli
in
natantes
fero
morbum
ante hunc
aeger
veficae
urinariye
&
dorfalis.
P eripmumonia
D. Doazam D. M. Monfpel.
rachialgica
eodem
principio dependet
quo
colica
metallica
quce-
que
fine
&
Charitatis
metallica.
lib.
Caftelli
Se6l.
i ;
3
I
Obf.
Inflarnmation
39 ; Inflammatio he~
du foye ; la Piice ^gri
Lex.
Gahno phlegmone
hepatis ;
veri^im
tP^.fio
dolorlfica
gravitatis
&
dyfp-
fsepius fingul-
reftius definiuntur
morbi
a fymptomatis
&
"
lur
PARENCHYMATOSiE.
tur
fecus minor
faepius
febris
niinus
pulfufque
pulfus
durus
dein nigrefcens
6rc
intcqualis
piilchretum
perlegenti
cum
inflammatione orta
concurfu
quam
unde
ex
tufii
diagnoiis
reciproce
fatius
eft
alvi
adftriftio
patebit Boneti
ut
,
,
Se-
phaenomena ab hepatis
a phsenomenorum
pleuritidis
morborum
genera
a fede determinare.
flammea
ut tuffis fic-
fingua rubra
iis
&
intenfa
iitis
urina rubra
generis fpecierum
169
501
cum
dyfpnoea
faftidium
cibi
auriginofus color
obfcuriilima hujus
r.
4*^
ficca.
ca
Hepatitis.
tenfus
Hepatitis a
biU Jonftoni
Amati
id.
Lufttani
univ.
centur.
curat.
28
pag,
Indor.
linguse
infomnem
&
tranfigebat
circa jecinoris
,
caHdil
nullu^
tamen
bibeb
erat
ibi
tumor aut
inflatio aliqua.
Amatus
voluminis augmento
&
merito
cum
partem vero hepatis, qu3e ventriculo contigua eft , magis affici crediderim ex defeftu tufdyfpnoeae feu affedionum peftoris &: prsfertim ob afFei:ionem venfis ,
triculi , ut docet experientia ; ergo inflammata erat potiffimum pars hepatis
concava.
Curatio Amati. Phlebotomla pro altera vice inftituta eft , emulfionem ex
aqua cichorii extraftam fyrupo de cichorio &: nymph^ss edulcoratam addidit , confervam de acetofitate citri identidem guftandam permiflt , nec
non ptifanam ex aquis cichorii , endivis , acetof^ , portulacse cum fyrupo
de acetofitate citri & violarum , fuccoque granatorum acidorum propinavit
fovit regionem hepatis linteo intindo in fucco laI:uC2e , endivise
pauco
aceti rofati ; tempora , nares , frontem inungi juflit ex unguento populeo ;
pro cibo fuit emulfio , cui deinde addidit jus pulli cum femine citri , acetofx
berberidis , nec non deco6lum hordei tamarindatum ; fupervenit
fuerit
ejus inflammatio
fine
fenfibili
&
&
autem quinto
2.
Cent.
die
fudor
criticus
&
IV Cur.
a;gra convaluit.
irruptum
Pauli
^ginetse
May 1757
vide Amati
377.
p.
dignofcitur
&
tum Lujitanum
Ubt 2
Medt prmcip,
hijior,
iqi
&
R
in
r r
loco
citato ; prseter-
f^
I
\
5oi
aderat
exfpiratione
facili ,
difficilis , uci
&
infpiratio
nec non
tuffi
Diftinguitur
dyfpnceam
&
colica
morbique
vigore morbi
cutis
flavefcit
Hepatius mufcularis
3.
acutam
tuflmi
Sc
acutiem.
totius
non
non
flavae.
in
raro.
Bo-
Ettmuller.
net,
Mufculorum abdominis inflammationl debefur hsec fpecies , & inde comqaandoque etiam ab eadem causa concufTo hepati j certum porr6
,
fflft
pluries erraffe Medicos qui hunc morbum hepatls inflammationi tribuerunt , ut patet ex Valleriola libr, 4 ebferv, 6 , BanhoUni centur. 2. epijio^
preiTo
4i.
la
Dignofcitur
quandoque
contaftu
cutis
hepatis
ultra
tumoris
pulfatione
limites
&
fupra
ejus circumfcriptione
abfentia tuffis
extenfi
coftas
Similem morbum a gravi hujus partis contufione ortum pro hepatitide habitum cum cadaveris apertura vidt apud
Boneti Sepulchret, Tom, z pag. jn obf 25): abfceffus erat pugni magnidyfpnoese
vomitionis
fingultus.
tudine.
303Efl fpecies
cyflis
feliea ,
referebat
ut rupturam pateretur
quod
citra
in
qua
contufa fuerat
ita
&
phlogofim fieri non potuit ; bilis effufa fuit ; xger intra quatriduum obiit ;
ex fimplici vulnere cyfl:idis hujus exllirgit tympanitis obfervante AUx. Stwart
in Philofoph. Tranfacl. Sed ex gravi projeftione corporis contra fcamnum,
puer , de quo hic agitur , debuit inflammationem fimul cum ruptura cyflidis
experiri.
5.
Hepatitis
obfcura Jonftoni
medic. Spuria
Idea univ.
Bartholin.
obf.
73Eft
ea
qu3e
vomica fovetur
fed
ita
a
,
tuberculis
vel a
calculis
tum
vel lenta
feu
ve aut tumor
hedica; vel
deficiant
demum tantummodo
fit
vel
fi
febris
cyflidis fellete
ut
pyrexia
adfit
ab hepatis
phlogofis hepatis
tum
ab ulcere
hepatis exciratur
quam
vel
vel nulla
fit
dolor exiguus
inflatione
,
duritie
fit
vel fugax
,
,
renitentia-
pendeant
intemperiei calidse
vel
nomine
&
de arduum
efl.
PARENCHYMATOSiE.
dlftindus
^uifita
pus protrahatur
nam cum
&
tur,
fuppuratio inftituitur
fitis
abfumitur
&
lingua ficca
cum
cum
503
longum tem-
in
acuta;
febre initlo
nodu
exacerba-
interea
urget
C\t ,
videtur
intenfior
febris
dolor conflans
lior,
Splenitis.
calore acri
afpera eft
;
tum
macie
aeger
fanatlonlsj
fi
Morand Mem.
XXIV".
Sennert.
tentia
dolore
fymptomata
cujus pr^clpua
libr.
part.
etiarri
cap.
^,
finijlri
funt
Vlde
eft.
tumor
in
hypochondrlo
molem & figuram referens aut locum occupans , cum renitadum non tolerante , calore , & pyrexia utplurimum re-
lienis
mittente.
quod tumor
magis
dolore ftipetur , quod homlnem medium quafi cingat , dolore obfcuriore notetur ; pyrexia prseterea eft quarto cjuoque dle utplurlmum exacerbans , pedes
genua rubent , nares
aures quandoque pallefcunt ; adde refpirandi dlfficultatem ,
abfentiam fymptomatum nephritlcorum , ut dyfuriae,
Diftinguitur a nephritlde
renis
ftnlftri
in
fplenltide
extrorfum
&
pulfatili
&
&
&c.
,
phhgmonodea,
Cognofcltur ex tumore lienis
retradlonis
dolore
fiti ,
teftis
Splenitis
I.
calore
pulfatione
eodem modo
Curatur
rum
&
refert,
vafife
hic
rarus eft
ita
difficili.
ac hepatitis
praeter Forejlum
affeftus ut
tur.
XXV.
Nephritis
cap. .
tion
Renum
inflammatio Sennertl
des Reins
Nephretique,
Alpini.
^gri
libr.
pore
&
pyrexi^ ftipata
part.
fe^.
Nephritici.
urinae ardore
mlc-
cruris ftu-
Scc.
cura fine
notabili
dolore
in
qHod
lumbaglne
cum
atroci
quod
ia
nephritide
fil
504
iit
dolor ureterum
tata
non vero
fequens
lumbagine
iter
in
dyfuria
In
urina
nephralgia nulla
difcrepat.
nephritide
&
&
&
qux a febre ortum ducit , non vero in qua febris dolori fapercalculum commotum ; in vera fcilicet non adfunt cruris ftupor,
ob
,
teftifque retraftio , qus adfunt in calculosa; de caetero febris nunc vehemens
ardens, nunc mediocris cum pulfu parum duro ; renum aut reEft ea
venit
&
na
dorfali
diftendens
infra tertiam
accedit
fitis ,
anxietas
aut pungitivus
8c tres
perviligium
_,
naufea
utrum
nec experimentum in
bilis
refpond^:
qui
tranfverfos
&
a fpi-
digitos
vomitio
rejiciantur
reji-
materies
&
principio aut
fomite habeat
morbus ab horrore
catharfim
vigiliis
aeftivo
2.
inceperit
e centra vero
fi
liquoribus ardentibus
tempore phlebotomiae
ut
,
fi
lingua
fit
fordida
&
balnea funt
fapor
itineratione
fine fignis
fumma
citium
pravus
in
vix balnea in
ab equitatione
ortum duxit ,
calore
faburrae
in
ore
poft
fummo
biliofo
pra^fidia.
colluvie ferosa.
i dolore acutiori a
pertinacius revertente
calculo per
,
exer-
in intervallis gra-
vativo
ris
&
&
tafta-^
PARENCHYMATOS^.
taftafis
ad
reties
error in
caHdorum.
Guratur in paroxyrmo
prsefertim
Juod paucioribus
modo
opus
*.
eodem
phlebororniis^
Nephhitis.
gymnaflicave admifTus
cljseta ,
ac
fit ; ^aft
505
ufus diuretlcorum
'^-
vera
nephrltis
eo dlfcrlmlne
antea necelTaria
tita
familiare
gicis eft
retica
Imo
quam
iit
eft
seger
flierif
ied calculi
Uthontriptica levia
prsefcribi
poflunt
fub
tunc
leniflima dlu-
-,
&
pfoadicd.
Si
Nephritls
ad anteriora
renem dextrum
refertur
afficlat
&
&
In
'
-;':'
.
Tom^l^
r, '"
"
Sss
'
..
CLAS*
C L
jo6
S S I S
T r.
QUARTM
S P A S M
CLASSIS
SFNOPSIS,
I.
Charagter.
ORDO
I,
&
immohilhas:
OTrabismus ,
I.
v3
II.
Strabifms
oculi
gentlam Inferens.
Trismus,
Tic
Sarrette
^,
maxlllse
inferiorls
fpafmus tonkus
vel
clonicus.
m. Obstipitas ,
&
billtatem
ORDO
SpaSMI
II.
TONICI
VII.
Tetanu^s
Catochus
Tetanos
,
totius
corporis,,
fere
VIII.
GENERALES. Rigiditas
Catalepjie
dyfpncea.
ORDO
coacia
^^. Nystagmus, la
- ------U
:,
,.
Souris
y
"
S
X. CarpHOLOGIA
YN O
Soubrefaut
P S
507
I S.
fpafmus clonlcus
manuum
carplve \n
acutis.
XI.
XII.
Pandiculatio
TirailUmmt
,
pervices, femi - voluntarius.
tremula, vio-
XIII.
mufculi
animx
libertate
cum
circumftantiarum perceptione.
XIV. Tremor , Trcmhkmmt , artus alterna per itus & reditus frequentes motitatio cum movendi voluntate concurrens.
XV. Palpitatio, Valpitatwn^ pulfatio in regione cordis pulfui arteriarum numero, minim^ vero
XVL
Claudicatio
centrum
Boitement^
gravitatis
trunci
intenfitate
eft
inter
fenfibiliter
refpondens.
gradiendum
dextrorfum
crurls
motus, qu
vel
(iniftrorfum
transfertur.
ORDO
XVII, RiGOR
( reftius phricafmus),
fri-
gorifera.
XXI, SCELOTYRBE
unius lareris
nem
cum
Danfc de
vel
tonicufve
paroxyfrHis
fugacibus le-
Guy
totius corporis
eft
inter
XXII, Beriberia,
Sss i
CLAS4
C L
5o8
S S I S
I V.
xxxxx;m:xxxx::<xxxx\X"Xxxxxx>;::x:xv><xxvxx:;<:>!:::<x>^
MORBJ CONVULSIVI,
SEU
I.
Tom.
pag. 43
5.
Motus
excedentes
&
rum
vis vix
Veteres
dil^inguebant.
&
&
&
Spafmum appellabant.
Ut itaque cognofcatur convulfivus morbus , cognofcendum eil
pegritudine prsecipuum fymptoma , feu magis obvium , de quo
*
'
'1
prius
vel
in
segej-
vel
SPASMORUM THEORIA.
509
adftantes potiffimum
vel
prseterea
contra6lio
jure recenferi
rent recenferi
mum
quod
ut
num
eft
cutis
ventrieuli
omnes
valeret,
fere
difiinguendum
dignofcere
fi
dum
segri
febriles
motus mufculares
illi
non
fit
mente
aegri infantes ,
capti
inflammatorii
de-
violenti.
fint inviti 8c
facile
ita
eft
nec enim poffunt illi quid velint aut nolint eloqui ; fupereft ita,
que ut eorum gellus attente e.taminemus , 6c ex circumftantiis judicemus
an motus illi fint voluntarii , necne.
Si itaque geftus , motus &: pofitura ea ferie fe mutuo fubfequantur in
lenter
segro
ftantiis
ut
ii
feu
ita
ordinata
iint
&
concinna
ut
in
seger
effe convulfiviim,
Chirurgi manibus
fefe a
ma-
funditur,
diftingui
videtur mufcas
aere
in
refert
eeger v.
fi
volitantes
motus ddirus
ob
g.
retinse vitium
manibus venetur
eafque
videre
aut
fibi
flocos
flragulis legat
eil: ,
convulfionibus annumerantur
Praeterea vioknti funt conatus
virium impenfas
majores
trix potentia
lentiores
men
ita
fint
ut
unde
quo
convulfivi
exigit,
quam
violentus
motus
dicitur
ut licet in
fit
fe
fint
debiles
illi
conatus
qui
efl
mo-
eo vio-
violenti ta-
fantuli
fi
tenelfi
certe
debiles
<>
&
eofque invitos
tibus
eum
afi:
non
vincire aut
ciim
fcilicet {q.{q
nititur,
ab adflaa-
Demum
npn
iovitus
quicumque
mufculorum
OHflantiam,
s s 3
7U@^
CLASSISIV.
51
Thcorla.
ConvulJLonis.
&
Violenta
coa^la mufcull contradio Gx7e,ds fpafmus
3.
vuljio dlcltur i hlnc morbi rpafmodlci , feu convulfivi funt illi
mufculi
co/2-
prse-
eft.
ex
Latlnls
quorum
Phyfiologlcls
mufculorum immlfii
fit
cujus
per vim
nervei In
fluidi
interventu
fcilicet
fibrae
fi-
cor-
illae
&
rugantur
4.
lis
alternis
&
artlculls
inflatls,
&
compreflTae hlnc
inde
fibrae
quorum
carnese corrugantur
&
')
cumque oplnione
mlnatur
vel libertas
eft
unde aftlones
liberce.
quse
dicuntur
,
vel
unde
allquod
in
maJi perceptlo.
6. Cupiditas
&
averfatio
ceptorum
vero
eft incllnatio
recllnatio ejus
adeoque
fenfitiva,
cuiares
8.
Motivum
ratlone
eft
fufiSciente,
ratio
ergo
fufficlens
nulia
aI:ionum
contra6:io
homlnis
mufcuiarls
veriim
fit
fine
nlhii
fine
fit
aiterutro
ex
hifce motivis.
9.
tivi eas
fine apperceptlone
mo-
determlnantls.
SPASMORUM THEORIA.
tiorem audltum aptare
&c
abfque eo quod
511
earum aftionum
utllitatem
cognofcamus
11. Aftiones
cum
gutturig
&c
fiunt
fine
quia
&
&
fieri.
mali
aftiones
funt naturales
14. Nemo , ut puto, dubltat , quin anlma fit principium aftionis muP-Culorum oculos ad vifionem diftin6lam , crura
truncum ad progreffionem
moventium : vix enim hodie infantes credunt dari automata , feu machinaSs
quse ex- fe Ipfis moveantur; ergp aftiones, qux nobis eciam invitis 8>C|in-^
fciis fiunt, ad animam tanquam auftorem referendae funt.
15. Adde , quod adiones confuetudlnales imputantur , quia licet naturaliter fiant ,
non iibere , interea penes libertatem noftram fuit olim pravas illas confuetudines avertere ,
etiam nunc lllas fenfim amittere ; fedl
abfurdum foret Imputare homini a61^ionem mere mechanicam , ut aiunt
feu qu3e ab animi non pendet ; ergo aftiones naturales ab anima; etiant
&
&
,.
'^ependerft
&
16. Natura
non
funt
mere mechanicce;
ea animae
eft
facultas
mufculos
omni aftione
in
naturali
17. A6iiones
qu^
exfequifur;
a(9:Iones
eft
illa
feu cu]us
a cuplditate
ergo principlum
motiv^um
eft
aut ab-
movens
confufa,
vel;
inde exfpeftandi.
&
quse
nine debili
fitiente
Hientum judicante.
&
Aftiones
coaUce,
funt
illse
quas ratio
fola
fuadet
8-
brachlum
averfatio
?^Oiiflis
fenfitiva
^ejus quid
dLduadet
ut
porrigere
eventurum timetur
ut
aivum cum
nlfibus egerere in
te-=
'%>
CIASSIS
512
rtefmo
xietate,
dura quid
quam
r^r Aftiones
iliae
quarum
glottidem
tuffire
alise
in
ordinarix funt
refiftentise
fine
IV.
illapfum eft
fitum
mutare
in
ana
&
&
non
vix
nifi
reparabili
eo violentiores , 1*^ quo funt abfolute maimpensa seftimatur ; i quo facultas motrix eft
minor ; nam reparatio virium impenfarum eft eo dif^cilior , quo jaftura
major ,
facultas eam pafTa minor eft.
21. Convulfio eft aftio mufcularis, quas virium impenfam ejus vehementise
diuturnitati proportionalem exigit. Eft enim mutatio in corpore humano vivente , cujus principium eft in eo ipfo homine qui mutatur ; ergo
eft hominis a6lio.
Omnls aftio eft efFe6lus vlrlum quarumdam , quse agendo abfumuntur
in vincendis refiftentiis ; nulla enim eft adio in corpore iine refiftentils ;
jn contraftione mufculari ipfius mufculi inertia, rlgidicas fibrarum , pondus
10. Aftiones itaque
jores
quod ex
funt
virium
&
&
hujus contraftioni refiftunt. Atque cum veheraentia aftionis reex mole movenda , jafturse virium refpondent vehementiee motus
jnufcularis , nec non ejus diuturnitati , qiaod abunde docet quotidiana ex-?
artuum
petatur
perientia.
fomno
tidie
&
&
non
quse
paftu refarcitur,
exercitium
dicitur
quod vero
plus
dit
delafTat
motrix
las
mprbus
fit
labor
folito
violentus
eft.
minor
merito
aut
itaque dicitur
convulfio
impenadeo-
fi
facul-
convulfio
violenta
eft
raufculorum
aftio.
&
vamine exfequitur
excitamus.
nt ofcitatio
pandiculatio
fternutatio
24. Convulfio eft conatus naturse ad corporis humani ftatum in raellovel gratiorem mutandum. Illa propofitio , quse ab omnibus Hippocra&: Galeni aiTecIis ita admittitur , ut a nemine ex Antiquis ante Willijium
rem
tis
non admittatur, apud plerofque Neotericos raechanicx fedte clientes paradoxa videtur , adeoque explicanda eft.
25. Labor , qui tendit ad quemdam finem , feu fcopum vocatur conatus;
quod vero convulfio fit labor , feu adlo vlolenta naturse priiis definitae
(16),
&
SPASMORUM THEORIA.
agat
quicl
il
movet
fufficiente
motivo
aut
nihil
enim
dum de homine
fuetudine dufti
agitur
515
ratione
illum fine
fufficiente
eft
id
fine
norunt omnes. Motus enim quos conut niftare , dexteram prae finiftra amico
exfequimur
infcii
ratione
line
fieri
nunquam
illuc transferre
centrum gravitatis corporis ambulando huc
illud , propter motiva olim percepta ,
excidit , ) facimemoria
( quorum
mus ; cum itaque convulfiones fint a<ftiones , eas a motivo quodam delerminari , feu finis cujufdam gratia fieri confequens eft.
27. Illud eft finis , quo adepto levatur homo , Sc aliquali voluptate perfunditur , atque a labore quiefcit ; verum eft aliquid , licet f^epiiis ignotum,
quod cum adepti fimus , nos voluptate faltem obfcura afficit , in ofcita-
porrigere
,*
fternutatione
in
&
nares
pofticas direlo
2,9.
tabacum
major quam
fextuplo
nem
6c
illa
perada
mur.
folito
exhalet
everrere.
fit,
&
&
hsec
machl-
&
ofcitandum
Phyfiologia fangui-
docet
totius
pandiculandum
inter
fi
quemdam
agiliores
perfpiratio
Sc expeditiorem evadere
fluxiliorem
titillans,
percipimus torporem
pandiculationem
A^ite
n9e,
quid
vel
eft
finis
harumce
con-.
vulfionum.
30.
&
hos
motus
po
inftitutos
torios adfcribunt
Verum
olfaftoriis
mechanifmus
ille
&
olfacftorios
vocem
per hanc
intelligendo
a tabaco nervis
impreffi
31.
nervos exfpira-
communicationem motus
falfus eft,
&
non pofTunt majorem motum communicare aliis tierquam quem acceperunt ; verum motus , quem acceperunt a grano
l^ Nervi
vls,
olfaftorii
&
uno
&
&
infpiratio
ta
&
ro
quibus
quam
ex mille
rifus,
fequitur velox
aiiis
fingultus,
finis
fufpirium
propofita
piditatem explet
magnaque
non
ofcltatio
attingeretur
ergo iterum
&
Ille
falfa theorla.
folus fequltur
ille
non ve,
&c,
cu-
tuffis ,
vox
cantus
3^ Nervi
loquelse
olfadtorll
in
narlbus
com.mualcant tantum cum nervls quintl parls , qui non agunt in flernutando In cerebro vero oriuntur a locis diflitis ab ortu exfpiratoriorum ; afl
Ikeat in illis tenebris conje6lare quod contingant nervos peftorls ; tabacum
tam agit tempore infpirationis , quam exfpirationls , seque motus debet imSauva^es Nofologia Methodkat Tom. I,
t
pri
:
C L
514
IV.
S S I S
fibilibus
finguli determinato modo agant, non millenis aliis aeque pofergo ex omni parte falfa eft ea theoria. Praererea inde mere mecha-
cur
;
nica fternutatio fequeretur , non vero ea quam pro lubitu excitamus , aut
/imulamus , quam derifio fufpendit.
3 2. Convulfiones morbofae in hoc a levibus differunt , quod excitentur
non ab occaiione externa
levi, ut eft tabaci pulvis , fed a gravi
molefto quodam principio interno , ut a fanguine , vei muco acri cauftico ,
V. g. membranam pituitariam vellicante , adeoque cum illi conatus felicem
&
&
fortiantur
fublevent
corporis
eventum
&
meliorem
in
fternutationes
paradoxum
videtur
illas
mutandum
cum
pejorem.
33. Fatemur equidem e convulfionibus morboiis , quse femper ftgnum
funeftum , aut pravum , quandoque , non vero femper , eventum
funt
pejorem fubfequi
quam quod ab
illud ita
verum
eft
convulfionem
naturas
efle
ut ratione
&
me-
experientia du-
meliorem mutandum.
34. Neque enim diximus in convulfionibus morbofis conatus illos fuam finem femper fortiri , nec eos , utcumque in bonam finem a natura inftituantur
eventii femper effe falubres. Homo qui {^{q^ fcalpendo cruentat ,
inde ulcus grave contrahit, in bonam finem feu in levamen pruritus a6lionem fuam dirigit , eventu tamen fibi nocet; qui ut hoftem ftrifto gladio
infequentem effugiat ^ foveam fahu tranfcendit , & fe involuntario occidit
non minus bonse finis gratia foveam faltu fuperavit. Cum itaque homo
quotidie erret ,
incidat in Scyllam dum cupit vitare Charybdim , etiam
&
&
quid mirum fi ab fcopo aberret in aftionlbus natuad vitandum raalum internum cujus non nifi confufa eft perceptio,
agendo per organa latentia , vifui abfcondita ?
35. Convulfiones tamen non folum omnes fiunt bonse finis gratia , verum etiam non femper funt ominofse. Sic convulfio qu2e videtur in prseiudio variolarum , obfervante Sydenham , fignificat eruptionem falubrem
fequenti aurora exfpeftandam. Tuffis ubi quid noxii in pulmonum cavum
delapfum eft , ut clavi , acicul^e , fola illud expe6lorat ,
graves morbos
in aftionibus
hberis,
ralibus
&
Sternutatio in
prsevertit.
ro accidit
puerperis
in foporofis
( bonis avibus )
non
ra-
ut a)las
febrillbus acutis
tandum
boni
cere-
SPASMORUM THEORIA.
cerebro immlnet
infortunlum
&
515
in
funt
37. Idem eft fentiendum de convulfionibus in hoc cafu quod de jeftlgationibus segrotantis in fine morbi , in quo per prsecordia vix clrculari po-
&
fanguis
finiftras,
lethalis
rurfus e finiftris
&
mm
&
nulium.
&
fiones
tribuunt.
Depravati
m,otfis
alia
j5
violenter
55
folius
naturse
moveri
funt
fit
opera
coa6i:a
&
&
tibus. )
fana
aftio
rentur.
fed
coafta
&
difficilis
40. Convulfio
eft
quod
in
fano
edit
aciiones
fanas^
morbofas.
aflio hominis
licet
morbofa
&
Involuntarla
verum anima
eft fl-
vitse
&
principium
.
fecus
aftiones hominis.
41
Elaftica retradio
mufculi
feli ,
Ttt
non
eft
CLJSSISir.
5i6
eft a(^Io
hominis; viget enim in cadavere , nullam vim hominis exigit, nulfi mufculi
in motu libero , vel naturali contraherentur
;
&
lum conatum
tantum
&
elaftice
homo
laxarentur
ilii
defatigaretur
dum
contraftione
in
quiefcit
&
cum
contra tenduntur ;
labore , quorum
fublevaretur
&
quse labori
etiam
quae
proportionalis
perientiam.
42. Errabant Cartefiani , qui putabant voluntatem eflfe potentiam ^otricem , quae tantum aftiones iiberas , ut cupiditas naturales , determinat
imo
avqrfatio
tum
rationaiis
tiim
fenfitiva
voluntas
&
aftio
tinet
fit
,
cupiditas
ut
quam ex eo quod
ei fit
confentanea
&
quam
ergo ex eo quod
non minus ad animam per-
pathematis obfervare
in
eft
facultatis
&
45,
Si
cvm
irritantur nervi
non moleftetur
;^
ex hac moleflia non inclinaret ad caufae noxi% remotionem , ac deinum fi ex. hac inclinalione animse non ageret facultas motrix ad hanc removendam caufam noxiam , inutilis foret harum trium facukatum concurfus
in homine , minus eluceret divina in miferiis humanis Providentia , gratis
eo
fine uilo ievamine deftrueretur maciiina , difcruciaretur homo ;
averfans nuiio conatu fe pof-^
miferior effet , quo molefiiam perfentiens ,
fet ab ea
iiberare
ex theoria noftra , quee Antiquorum eft , elucet nexus^
finis harumce facultatum, quas nobis conceftit divina benignitas.
44. Ex eo quod homo adiones edat liberas , quandoque redlse rationi
contrarias , non ideo negatur illum effe animal ratiouale ; errare enim hurmanum eft j nec fequitur ilias aftiones , non animse , fed machinae efle imputandas ; ita licet liomo adiones naturales edat reflae rationi contrarias ,
nemo jure dixerit naturam , earum aftionum au61orem , non efTe animse
humanae facultatem , aut aftiones eas folit corpori tanquam potentise mo-trici imputandas efTe
cum corpus in his mufculorum a6i:ionibus mere paffive fe habeat , &c nemo unquam viderit cadaver, in quo nihil deficit praeter animse imperium , fedem fuam mutare , ambuiare , vera mufculari con-^
tradione gaudere.
fi
&
&
&
&
45.
Illujlr^
Ex eo quod anima
Heijierus
ejus
&
ignoret
facultatem
pium.
4^, Simili ratiocinio
negandum
foret
ia
1q-
SPASMORUM THEORIA.
&
517
deglutltione
&
&
&
ma
&
tamen ipfi deblaterant ; nolunt quofdam mufculos anglnofi motamen deglutlendo movent ; ergo ex eo quod anine doleant ,
edere nolit , minlme fequitur quod
quofdam motus edere fe ignoret ,
terent
vere
&
&
47. Objiclt
do anlma agat
Archiater
Illujir.
in
D.
fluldum nerveum
de Gorter
movendum
non magls
,
Intelligi
quomo-
quam quomodo
leviffima
&
&
3*
Omnis
&
&
.corporls noftri
mutatlones.
&
&
&
&
&
&
blficam alterare , vel agitatione eam excutere nitltur , diverfi Illi conatus requiruntur. Hippocrates tonicos morbos Tetani nomlne , clonicos vero Spaf-
mi
feu
.50.
&
funt
C L
5i8
funt
quae referuntur ad
proegumenum , aut
lllse
S S IS
I V,
eamdem fedem , ad quam
refertur
earuni prln-
ciplum
&
gulum
&
principium ad uterum
itaque divifionis
illius
dicatur ;
eadem convuliio
diverfas theorias
fia
cerebri
vitio
morbus,
verum ciim
net,-
tur a fua
alteri
caufa
ut ciim a
fuppreffis catameniis
parte
nunquam
ju-
eft
cenfeatur
idiopathicus detinitur
aliis
&
ibi perma,
omnis morbus produci-
non
agat ubi
oriri
idiopathica
qui primario in
iile
fundamentum
&
eft
five protopathicus
fit ,
five
deutero-
ftve fugax
five
&
unquam
nec
exiftat
febris
morbi
alterius
52. Scholaftici
ibrios
vero
alios
eft
caufa
illius
eft febris
fingunt ad convulfiones
effe
millenis vivifeftionibus
in corpore eft
non
effeftus.
tantum motorios
falfum evincatur
fibra
&
fenfus expertes
admittendum non
eft
efi^e
fen-
quod cum
nulla enim
fentiat.
pientia
&
&
38. )
54.
fit
vomitu, pandiculatione a
&
caufis morbificis
liberantur.
(34,
Omnis
ab impetu
convulfio
quidpiam
impertiri
fit
eft in
,
fed omnls
motus mufcularis
fluidi
live naturaliter
&
praeter
illud
movemur.
55. Qui impetum
&
fluidi
ut
vivimus
aiunt
&
loco
mechanicis
,'
iUi
SPASMORUM THEORIA.
mechanices legibus contradicunt
i!li
feftus
produci
alTerendo a
&
exploiivas
Qui vero
519
parvis
viribus
naturae
&
contradicant
ergo potior
eorum
eft
opinio.
56. Caufa itaque convulfionis eft conatus naturx , mediante impetu fluidi nervei ad mufculos immifli , quo materiem morbificam corrigere , vel
a nervis removere
moleftum
aut
&c
fttum
intolerabilem
con-
mutare
tendit.
vero
57. Prlncipia
tica.
Proigumma
turas
rum,
funt
dilacerationes
ut
membran^
eft fenfibilitas
cerebri
ut
erofiones
tendinis
ut ventriculi
curiflime fentientium
faria
convulfionum funt vel proegumena , vel procatarcquaecumque nervos irritant , vel dolorifice , ut punc-
diftenfiones partium
inteftinorum
cerebelli
irritabilium
integritas
funt itaque
fenfu
acuto praedita-
quarum obfcura
vel demum organorum obfad vitam maxime eft necef-
vel partium
quorum
fed
principia vel
illa
mechanica
ut
os fradum quo meninx vellicatur , lumbricus inteftina terebrans ; vel phygenitum , 6cc , quae omfica , ut venenum ore fufceptum , miafma intus
nia , etiamfi acuta &: pungentia non fint , loco tamen fuo , & necefilitate partis afFedse graviffime nocent , ut patet exemplo guttulse aquse in glottide tuftim excitantls.
los
&
ad obius
Illa
fanguiferis
cerebrumque potiftimum
nervis docet
eo difcrimine quod
vivife<5^io
afficiantur;
probat
In
convulfivis
in
///.
arterias
autem vix
fenfibiles
effe
prse
Hallerus.
&
ex propofitionibus Borelli
58. Demonftrari poteft in Phyfiologicis ,
/23. lib. I. &c Gy-Lib. 2., pondus quod mufculus contraflus attollit efte
iexdecies faltem majus proprii mufculi pondere ,
ex hydrodynamicis (^Mem,
de C /Icadem, de Berlin lySz par M. Eukr ^ maxime y.
quod vis requifita
&
machinam movente
major pondere quod machinse interventu attollitur ; ergo vis fluidi mufculos moventis eft faltem
112 vicibus major vi ponderis a mufculo elevati ; moles a ventriculo cordis finiftro mota eft columna fanguinis , cujus ne centefima
quidem pars
tendit in eos carotldis ramos ,
ex quorum finibus nervi cardiaci oriri
in
fluido
cenfentur
ergo
fit
ex hydraulicis
fepties
faltem
vis fanguinis a
ner-
&
59.
Es
c L
520
rs
s s
r.
rebri
five cordis
nifi
illa
nerveum
&
&
in determinatos
&
Demiim cum
fit
quam
in
alias
ad animam hos
quaf-
mo-
&
&
dirigentem ( 30
39.) in hac ipfa hypothefi confugere,
per plura quod fieri potefl per pauciora ; ergo vanum efl illud
tus excitantem
fruflra
necefTe
fit
perfugium,
62. Sympathic(Z dicuntur convulfiones , quarum fymptoma efl in una parte , ut diaphragmate ,
principium illas excitans refertur ad aliam , ut nares
in flernutatione ; fecus vocantur idiopathictz : qui vero has convulfiones me-
&
chanice
&
&
tum debent
fpiratorios
confpirare ( Pathol. methodic. 1-5 ) , fola mufculos flatim indein exfpiratorios ea fine potefl: contrahere , ut fola flernutatio
cum
fint
mutandum
obtineri
fint
11
fympafhici
chiniftae
per
&
i^*)
^^^
tantiam
apud eos
eft moleftatls
nervorum
verfea
fenfQs
vacua
fruftra
omnes
quod ma-
liberi
e;xplicare
zq"
aiaatur.
64.
Notum
prlnclplis
in nedulla
cei^ebri fiibfe-
qui
SPASMORUM THEORIA.
511
<}ui imaginatlonem, Teu perceptionem illi fimilem, qux irritatis organls externis ,
quibus profpiclunt iilcC iibrae medullares , fubfequi folet ; patet ex amputalis ,
ex infomniis , Scc ; verum ex perceptione molefta imaginaria iidem
conatus ad ftatum corporis mutandum fubfequi debent , ac ex fenfitiva fequerentur ; ergo ex vitiofo ftatu cerebri convulfiones aeque fubfequuntur in
diverfis partibus , ac ex ipfis irritatis partibus fubfequuntur ; unde difficile
eft fympathicas convulfiones ab idiopathicis diftinguere ; fed falfum eft omium convulfionum principium in cerebro latere, ut putant plurimi.
65. Pnncipia convulfionum procatarciica funt diverfa animae pathemata ;
Cum
etenim pathemata
fint
vehementes 6c
quorumdam
irrationales
obje^lo-
rum
cupiditates
matis
eft
aut averfationes
femper exagitata
serumnls exacerbentur.
rati
&
pathematis
&: a
Non mirum
prasditi ,
Proleg,
viri
ft
quam
ut
curis
adulti mafcula
pueri debili
turbulento
&
foHicitudinibus
^6, Nullum eft animi pathema , quod convulfiones vel pluribus commu'nes , vel fibi proprias non excltet , fi morbos a vifcerum violentls conati3dus oriundos convulfionibus annumeremus. Terror horrorem , frlgus , cordis
palpitatlonem, epilepfiam excitat; ayerfado cihi naufeam, vomitionem, gutturis
ftrifturam ; tjtdium , ofcitationem , pandiculationem j ira trifmum , tripudium
ipafmodlcum , eclampfiam,
67. Quoniam vero nihil eft tam efficax ad fupprimendum quoddam anlmi pathema , quam alterlus pathematis excitatio , nihil etiam eft aptius ad
conatus convulfivos priori pathemati annexos fupprimendos. Sic apud vulgus notum eft quod fuperftitiofa fiducia in amuletis
variis verbis , ficut
gravis qusedam contumelia fingultum fupprimat , tufilim fufpendat , accef-
&
fum
febrilem retardet
ab horum
fternutationem arceat
fymptomatum
princlpiis
quamdiu
morbofis
&
levius afficitur
quam a
anima
novis pathematum
obje^lis.
^'^. Sunt millena animi pathemata
quibus affici multos pudet , tum qula
,
eos in loco tali conftitutos , vel maturam aetatem adeptos dedecent ; tum
qula hifcc pathematis cedere omnibus turpe videatur ^ atqui licet illorum
&
&
CLASSISir.
522
hypochondrlafis
&
ac manla
melancholia
opprobrlum
Me-
dicorum.
Verum
69.
fanandis eft,
&
longe major
alla
difficultas
in
&
morbis dignofcendis
contra ipfam imagi-
his
&
&
mutuo
&
noquicumque , dum pathematis vexabantur , paulo attentius eam facukatatum fuarum pugnam examinaverunt ; fi tamen tantum a philofophia fui
flbi licuit. Cum itaque in hifce cafibus
qui apud juvenes frequentiflimi funt
,
homo flbimetipfi senigma fit imperfcrutabile , nec feipfum cognofcat , quanto
difficilius erit Medico motiva aftionum naturalium aherius divinare , feu diverfa segrotationum illius motiva introfpicere.
70. Huc pertinent fymptomata morborum quamplurlma tum a fanis ,
tum ab asgris , quod vix olim credidiflem , fimulata &c fi6la. Vidi non femel puellas quse, ut matri vel patri ipfas nimium diligenti durum negotlum faceflerent , non folum morbos graves fimulabant , fed
amarifiima
Temedia, phlebotomias , emetica per bene multos dies experiri non recufaris
fluftibus in tempefl:ate fe
runt
&
feant
vidi monlales
ma-
hsematemefim
Gebennenfes
ticse
fimiles
duerint.
ab
religionis
gratia
Hecqucto
///.
comoedias
defcriptas
onm
egerint
quin mil-
odii, amoris
focrum
hyftericas.
71. Si quis vero parum expertus exiftimet quofdam 'morbos non ita fiquin facile fraus a Medico detegatur ; fi judicet fyncopticum
,
V. g. ftatum , palpitatlonem , fingultum non dari fimulatum, quia motus cordis , ventricullque hberi non funt , ille vim imaginationis non perfpeftam
habet ,
ignorat eos qui perbelle perfonam in theatro ludunt tragicam
non minus commoveri , quam fl ver^ iis pathematis laborarent , quibus.
reprasfentandis incumbunt ; qui ofcitationem
pandiculationem finaulant ,_
muiari pofle
&
&
ipfi
non
&
Qui
S^pe quod
pandiculantur
ut
fuit.
OviD
&
qul fingit morbos , in eos etiam incurrlt ; ut ex terrore fincero, ita ex.
pathemate bene fimulato eor palpitat.
7^. Principla moralia pathematum, adeoque convulfionum funt irrhabilitas , feu fenfibilitas
confuetudo , ea ipfa funt
debilitas
, pufillanimitas ,
Ita
fimill
&
CQSr,
SPASMORUM THEORIA.
convulfionum
proegumena
princlpla
guantur a materialibus
fcilicet
quoe ideo
523
moralia voco
a materiebus morbificis
tum
Ut
diftin-
tum
irritantibus ,
obftruentibus.
73. Senjibilitas ab educatione molll , efFoeminata dependet , fovetur a vl, umbratili , folitaria , augetur ab aerumnis , a foUicitudinibus ; qui
femel operationem chirurgicam experti funt, ad fcalpri afpeftum tremunt, &c
ta ftudiofa
convelluntur.
74. PuJilUnimitas
eam
fi
feu tlmiditas
fenfibilitatem exqulfitiorem
negligantur initio
fumma
&
indeeore pandiculantur
&
aut alios
motus
involuntarios edunt
initio
;
ideo
evadunt naturales , feu fiunt indepenlibertate, quia confuetudo efl facultas agendi propter
denter a ratione
motiva olim percepta , quorum fumus obliti ; olim ob levem oculi flimulum aliquod levamen perfentit homo a repetita niftatione , 6>i niiflando afafTuetse
&
fuetus eft
line confilio
&
deliberatione fiunt
fic
ut
tabaco afTueti
omnes
aftiones affuetsc
licet
ab eo abftinere
ut invitas
&
irrationales
vel-
exfequitur.
anaifl:hefia,
epilepfia
feu fenfuum
eclampfia
omnium
hyflericis in-
fultibus
&
76. Verum h^ec hypothefis non felicior efl cseterls; qulppe ciim fluldum
nerveum per Hberos nervos influat ad convellendas partes, quidni ad fenflferos motus non refluit ? quidni fenfus in quibufdam partibus faltem convulfis viget ? Si ea fit caufa , quorfum tot dantur cafus in qulbus efl insequalis compreffio ? mlrum enim fi unquam ea sequalis fit in vulneribus
frafturls , in quibus f^epe nuUa eft epllepfia ? Demum repugnat hydrodynaniicse haec opinio (5B).
77. In
ecftafi
catalepfi
fenfuum om-
V v 2
tefte
CLASSIS
5:24
&
IV,
tum fuum
liquium
ex quo
aegra
fubito
in
,*
morbo conr
yaluit.
y8. Ciim animae attentio limitata fit, non poteft ea ab ftatu cerebri interno valde affici, quin minus ad organa fenfuum attendat; verum in infarftu cerebri duplici de motivo tota animse attentio intus detinetur;
pri-
quidem
quia ab infarftu
illo graviflimum imminere fentit fuo domiciex eo infardu non raro mors apopledica , abfceflus
fanguinis. effufiones , lethaliaque alia mala in cerebro fubfequantur ; fecundo , quia ab origine nervorum comprefla dolores atrocifllmi ( docente vivifeftione ) ideaeque tonitruum , fulgurum , fimiliumque graviflimarum fenfationum terrificarum exoriantur , quibus ita mens percellitur , ut ne minimum quidem ad clamores , pun^Vurafque exteriorum partium queat attendere. Quis in medio domus fuse , diim incendio conflagrat , vel fumma
fragore fra<^a in caput illabitur, quse in vicis aut plateis clamant vi?ini
poteft capere , aut aufcultare ?
79. Verum five terror ille fit panicus , ut cum fpedra dormientium
a tinnitu ftrepitus terrifici aures percellunt ; five
oculis obverfantur,
legitimi, non minus fympathicae convulfiones exoriri debent , five inconperturbati conatus, quales in terrefaftis , iracundis, furiofis, decinni
fperabundis obfervantur ; nec necefle eft ad hunc ftatum. inducendum , ut
jTio
lio
periculum
cum
&
&
fit
in
partium
vrofis
rebris,
aniraa
laceratione
commoveatur
,
venenorum
ventriculi
&
&
cura
non minus a
epilepfia
inteftinorum torminibus
erofionibus fubfequatur,
a punftura
apone,
lumbricorum te--
tendinis
,
5^5
I.
CLASSIS QUARTA.
P A
I\
SEU
MORBI CONVULSIVI,
REcTTUS
caput
oculi
&
lingua
Cacodmjit&^
deftinatorum.
loco
latationis
tus,
conftriftionis agitatur,
ut pulmonis,
ventriculi
ut arteriae
inteftinorum
&
bus diverfse peftoris conftriftiones ac diduftiones alternatse obfervantur ; motus vero lingux ad pfellifmum attinent.
Omnis fpafmus proprie diftus eil motus mufcularis ; fed omnis motus
mufcularis tribuendus eil vi fluidi per nervum in mufculos affluentis, ejufque impetui proportionalis eft motus illius inteniitas ; ergo caufa motus.
convulfivi eft impetus fluidi nervei in mufculum ejus inertiam vincens ; monon exploConi , non mofeilitati
tus vero fluidi nervei non circufationi ,
tribuendus eft , ciam ad quemcumque mufculum movendum requiratur vis
in fluido nerveo notabilis , demonftrante Borello ; quseque poflit ipfi flui-
^o velocitatem foni velocitate multo majorem impertire , ut evicimus Differtadon fur la caufc de la fievre a la fuiu de VHamajladque : ergo a vi:
circulationis fluidi nervei velocitas fuflSciens minime deduci poteft ; exploiio
vero Willifiana
Omnis
^ej^atg.j
fluidi
Yel
eft
mere
fiftitia,
&
fufEciens,
verum
vel
lir
convulfiones
CLASSTS
^i6
non
funt
vero
motus
nobis
liberi
SPASMI PARTIALES
IV,
cum
nobis
qui liberi
inftituti,
&
infciis
non
funt
invitis
peragantur
naturales
motus
vocantur: ergo
a.
liberet
a motivis quae
ricis , morofis ,
fatuis
funt impervia
ebriis
a pathemate
vel
intelleiStui
ut terrore
ut ipfae
metu
ira
imo
determi-
nant.
&
&
mos
clonicos ampleftuntur
men
accenfemus in quibus
in
fsepius
&
conftantius
cum
tonlcis
Saepius ta-
motitationes
vigent
&
reci-
proce.
O RD O
SP
A S
P R
IM U
PARTIALES
S.
NI
T O
C I
',
ILli
Unde
Ettmulleri,
fymptoma
efl:
invita
,
violenta
dlfferunt
&
con*
immo-
plures fimul
&
Ea
rigiditatem , vel
immobllitas diflert a paralytica per fenfibilitatem
quam
dolor arthritiea
faltem fenfibilitatem mufculi immobilis : dlfFert ab
immobilltas
dolore
in
eft
voluntaria
cus , vel rheumaticus excltat , qula
inflammaejus
propter
parte
allqua
dolent
Qul
involuntaria in fpafmo.
tionem
tendant
vel infar6lum
,
;
aft
velimus.
DlfFerunt
fpafmi
Immobilitatis
tonici
&
a clonicls per
alterna in clonicis
conftantem
partis
immobllltatem
tam ex
p^rte
TO NIC
Strabismus.
I.
tem
refiftentia
refpeftlve
vel
527
movendi
abfolut^
illa
au-
cum
ut
tendlnes
culi
StrabismUS
I.
Strablfmc
jEgri Strahoms,
quo
fit
ut
cum
altero ad
vilum non
convergant
axes optici.
&
&
&
ex vifu nec de diftantia, nec de magnitudine objeftorum judicare poterimus. Ideo objeftum fimplex percipimus , licet duobus ocuadfpeftum , quia convergentibus oculis imago ob]e6li incidit in polis
aflfuevimus in his circumftantiis experilum opticum utriufque oculi ,
ri ab objeflo unico illam fenfationem excitari ; verum divergentibus ocuimagines ejufdem obje(5^i incidunt in loca oculis praeter confuetudinem ,
cum ea duplex fenfatio inaffueta iit ,.
lorum non fibi correfpondentia ,
eam appercipimus , non invicem ambas ad unum , fed ad duplex objeftum
referimus; unde vifus duplicatus apud eos qui recenti ftrabifmo laborant
qui tamen error aftiietudine , mediante ta6lu , corrigitur.
I. Strabifmus a lufcitate Boerhaave de morb. ocul. n* 175. Porterfield*.
L.
Eflfais d'Edinb. tom. 3.
Lufcus eft qui alterutro oculo non direde, fed oblique,
limis oculls
objefta adfpicere cogitur , ut diftind:^ videat ; fi itaque unus oculus tantum;
oblique videre poteft , alter oculus non convergit cum eo ,
ftrabifmus
f^rabonibus
&
&
&
&
" adeft.
fit ,
i ^ ex eo quod medius retinse locur non
unde re6te confpefta obje6la obfcur^ videntur , oblique vero
pofita diftin6le
hinc afluefcimus oblique afpicere ob vitium retinse , quod
curatur ut amaurofis paralytica ; 2 vel ob mutatam cornese convexiiatem:
Bene
fentiat
lucisradii refrafti
illud vitium
fit
cryftallinum
3*^.
retinse
&
&
He
eft
in
quo
Vui a
la
Montmorency. L.
alterum
oculum unam
iverfus
CLASSIS
528
IV. SPASMI
PARTTALES
amittitur facultas
ambos axes
opticos
&
pm
'lubitu
chamseleontes
ut
fucceflive
aft
altero
objefta
movent huc
diftinftius
&
vel
illuc
clarius
&
ambobus
cerni
dirigere
obfervant
oculis ,
{ic eorum axes opticos fimul ad idem objedum
addifcunt, quse diredio dein naturalis evadit , ut a voluntate vix
mutarl queat.
Illa
conoidels
adultos attentione
ver6 curatur
fa<5ta
perfpicillis
concavls
apud
vel
Mem. de TAcad, des Sc. 1743 ; i^ fpedes Pord'Edinbourg tom. 3 pag. 298. L,
Ille ft qui pendet ab alterius oculi debilitate , feu quod ciim insequalls
ilt diftantia ad quam vifus amborum oculorum pertingit , fortiorem oculum
ad obje6^um dirigere affuefcimus ,
debiliorem omittlmus, qula ad objefta
4:ernenda inutilis eft , quotles ea ad diftantiam alteri neceflariam removen3. Strahifmus BufFonii
terfield Eflfais
&
tur ;
dem
<:ills
videat ultra
femlpedem
&
pilepfix infultu
&c
dependet.
&
ftrabifmus divergens
fmifter ultra
pe-
bjefta unico dextro refpicimus , unde ftrabifmus , qui curatu diffieft. Nomen habet a D. de Buffon Acad* Reg^ Parif Socio , ejus fpe-
Audore, Mem.
ciei
non
oculus dexter
fic ft
,
furfum
alter
vel a paralyfi,
hijlorias
&
curas,
is
afpe(^u ingratiflimus.
4. Strahifmus fpafmodicus. L.
Ille eft qui producitur ab alterutro mufculo unlus vel amborum oculorum
convulfo , ob infultum eclampfi^e vel fimplicis convulfionis quondam pr<egreftse , qua fa<flum eft ut mufculus ille mobilltatem fuam amiferit ; tune
oculus rigidulus eft ,
digito refiftit , atque conAanter eft finiftrorfum
&
dextrorfum
Vide remedia
5.
deorfum
contraclur^.
Strahifmus a paralyfi. L.
Si alteruter
laxatus
&
ex mufculis
refolutus
fuerlt
reftls
,
&
6. Strahifmus catarrhalis, B.
Eft
iile
catarrhosa
T O N
m
\\fi
S T
I.
ita
il
A B
M u
s.
ne
ut dolor impediat
529
ille
mufculus
moveatur.
libere
anodyna
cavendum ne
fed
timenda
rofis
mufculo dependet
alterutro
fomenta refolventia
inde enim
&
eft.
mortem
amau-
fupervenit
in eclampfia
&
&c ,
paulo ante
vulgo dicitur hos tenellos fuam patriam refpicere ; quare
non aher convulfus maneat , ita ut folum oculi album
,
febrlbus
mufculus elevator ,
appareat , ratio me latet.
8. Strabifmus lagophthalmos ; Vuc. dc llevre, L.
conftans palpebrae fuperioris ad fuperiora , ita ut oculus
Efl:
retraftio
ca parte nudus , etiam inter dormiendum , appareat , ut leporibus folemne
dicunt.
Hoc
non
cipia
9. Strabifmus
Myopes
funt
Myopum ; VUl
Frangoife. L.
illi
remota vero confufe cerut duorum tantum polliillud objedum prope ocu-
nunt
cum
ita ut
cum
quid
diftin6i:e
videre volunt
lum alterutrum ponant , & tunc ut fibi lucem non eripiant , oblique e regione feneftras objeSum uno oculo refpiciunt , alter verQ oculus utpote inutilis non convergit.
Sunt etiam ftrabones qui propter myopiam , quando alios homines alloquuntur , cum non pofiti fint ad eam proximitatem , qua alloquentium fa-
&
Lufitanis
5
di<flt ,
latitud.
vulgo Ncgres-blancs
meridion. in
Afia
ambo
&
&
Loangoenfes
aibi nafcuntur
capiili fulvi
fese
^u
optime
fed intra
oculi ftrabones
a Mochiffis feu
idolis
&
fuis
biduum nigrefcunt
ny<SaIopes
,
interdiu nil
omnes morbos
vident
&
Si
fit
in
pupillae
Tom. L
regione
no-
immitti putant.
tunc
seger
Xxx
non
clare
cogitur vi-
dere
CLASSIS
530
laterallter ex fpatio
dere
pofito.
gulum externum
IV, SPASMI
PARTIALES
&
leucoma
nares
Vide curam caliginis.
inter
pendet a
cryftalllni
&
luxatlone
an-
feu
quod cryftallinum fit oblique ad pupillam locatum , cum enlm in hoc cafu quae coram afpicimus , dimittant radios qui a cryftalllno oblique refrafti
incidunt , non in medlum , fed in latera retlnse , ^ger ut clariiis vldeat ,
cogitur afplcere oblique objeftum , ita ut conus lucls refraftse ad medlum
retinae incidat
Trismus,
II.
Eft
eft
Tic.
clo-
&
&
obfervatur
&
qus
in
quod
in
fyncope
cum
fola
partlbus
contrahit
hsec
eft
&
illa
&
caro , apoplexia
cadaveribus recentibus
convelluntur elevatores ut a frigore matuti-
in
aliis
no
eft clonicus
contraftl
non ideo
licse.
Tom.
pag. 65.
Galllce la Sarrete. A.
HIc morbus
Gallo-Provincia
tus
Helvetia
mus
dudum
&
ita
Minorica
die ortus
&c
tertla
ut in Occitania
,
Medicls hadenus fere igno-
&
ad duodecimam
unquam accerfant.
Symptomata ; fletus
eft frequentlfli-
ut ne
Me(^-
CGS
minor
infolito
obfcurlor
contentorum
dlftenfa
ne
facilis
pulfus
aft ladlatlo
fere
licet
declarat
fere
nullus
impoflibilis
deglutitlo
apertura
orls
remanent
fine rupturec
tamen
alvus conftlpata
in ore
flatibus
morbum
fe dlftantes
&
doque
T O N
doque
fenfim
coUum
I.
totufque truncus
T R I s M u s.
& artus etlam tetano
^^i
obrlgefcunt
graviorem.
valet
eft
hic
&
^.
Omni
&
&
dem
ori inftillantur,
Recipe pulveris
mifce
Gutteta
de
cmnabaris antimonii
ana
gr.
gr.
ii
iv
amhr<&
gr.
facchari rofatl
,
jingulis
fex
gr.
horis
Externe partes convulfas oleo rofaceo, vel Illlorum alborum inunftas calafte vaccino tepido bis per diem Injiclenda,
, clyfmata ex
vel fuppofitoria ex butyro recenti. Calore debito foveantur hsec tenera corpufcula ; ab fplrltuofis , qu3e Lcntilius valde laudat , cavendum efi^e docet
Hoferus qui fua methodo quartam vel tertiam partem infantum fervavit,
Hic morbus quandoque adultos etiam aggreditur , cujus vide hiftoriam
&
curam in Aclis
2.
Med.
Helveticis
Tom.
i.
rage, p. 34. A.
Hic accidit a vulnere mufculorum maxillae , aponevrofis crotaphitae , punlura nervorum hic denfififimorum , aut ab acribus vitriollcis, fimilibufve ,
vulneri harum partium appllcatls , nec non a brachlo aut pede amputato,
cum
nervi a ligatura funt conftrlfti , aut cum aliunde nervi funt punfti.
;
i ^ fi acre aut peregrinum quid vulneribus Inhaereat , Illud
In his cafibus
&
&
adhiberentur
ft
&
canda; ^^
{\
inEammatio accefiTerit
Xxx
2,
dasj
CLASSIS
532
nus
fe
fi
IV.
SPASMI PARTIALES
potu refrigerante
ab fclopeto inflidlum (it , dilatandum
diaeta tenui
fcalpello fcindendse
nitrofo
&
ut ftrangulationes folvantur
8<*
fi
mufculorum
potu diluente
Interea
cum
jufcula rimis
ma
maxillae
maxillse
cataplafmatis
ifta
impedlat quomlnus
inflammatio repetitis phlebotomlis
emollientibus
&
seger
,
injicienda in inteftinum.
Salomon
&
traftura fcorbutica.
v?<<*^
Trifmus vcrminofiis. Stridor dcntium a vcrmibus. A.
Frequens eft ille affe<5lus , in quo inter dormiendum aut vigilandum ftrident dentibus , convulfione fcilicet pterygoideorum , quos forte ciet vapor
acido-dulcis e ventriculo exhalans , vel irritatio ventriculi cujus tunicae me-
5.
cum faucibus funt continuae,* quandoque trifmus ille fynochum verminofum comitatur &C vermifugis curatur^in variQlis etiam obfer-
diante oefophago
vavi
illurn
trifmum.
&
fonum
7.
tic
hoc
Gallice
aff^eftu
le Tic*
referunt.
&
tremorem comitatuff
fymptoma febrium intermittentium ,
Trifmus hypochondriacus ^ Cacoethes Juvenalis. L.
Novi hominem melancholicum qui , etiam dormiens , a pueritia ftnde&
dentibus, ita ut dentes fint admodum detriti , nuUo alio fequente a multis.
Eft
8.
annis
incommodo.
Huc
referri poieft
ventium involuntarie
9.
Trifmm
dlftorfio
&
arthriticus ;
Eft difficultas
maxima
mufculorum genas
oculos Sc
&
maxillam
mo*
dicitur.
vald^ dolorifica os aperiendi ob rigiditatem muf*per menfes quandoque excrucians , cum uber,
rimo ptyalifmo
cfttjcari
T O N
cotica fingulls
I.
Mane
M u
s.
recrudefcebat
533^
prlus fopitus
10.
Tnfmus
dmtium
in morhis acutis. A.
puero
familiare non fit , fanaticum at,
quis vero delirans id faciat , omnino funellum. Hip-
fcbrilis ; Jlridor
que mortiferum
fi
fi
cui a
pocrates in Coacis,
Trimus
11.
>
Bndiffure y
capijlratus,
pag. 149.
iEgri dlcuntur vulgo capiftrati
Hazon
Journ. de
Med..
Mars 1761
Bridis,
propter agglu,
tinationem interloris partis genarum cum ginglvis.
Illa agglutinatio frequenter accidit iUis qui ptyalifmum mercurialem ubeEft impoflibilitas diducendae maxillse inferiorls a ruperlore
rem
pafli funt
fine cautela ; ulcufcula fi quidem genarum exficcata adhserefunde maxilla diduci non poteft ; hinc fit ut vix aut non nifi
cunt gingivis ,
liquida guttatim deglutiri poflint alimenta.
Curatio exigit operationem Chirurgicam , id eft , excifionem partium adhserentium , earum fejunftionem , quse initio per turundas interpofitas in dies
craffiores , deinde per laminas ex plumbo vel ex fubere faftas , abfolvitur ,.
qua proportione cicatrix efFormatur. Vide VObfervation Jlnguliire de N, An.r'
dre Chirurgien a Verfail/es- pag,.
3%;.
&
&
avelli
Mentum
inclplebant paroxyfmi
accentus gradarios,
cum
in:erruptos
&
a doloribus
querulis
refpirationem na/alem
definebant
prsecipitem.,
&
&
extenfione
parietale
deftruftus
fult
&
Tfifmus arthriticus ? L.
valde dolorifica os aperiendi aut movendi cum?
convulfi-pervigllio ,
mufculorum vicinorum continua
&
hberi ptyalifmo
,^
&
&
m. a|itatiQne
2Cx X..
j^
Atrocejiki
CLASSIS
5M
IV. SPASMI
PARTIALES
morbum
femel obfervavi , ante decem annos. Eo laboravit per plures raenfes Mad. de Gafc i mane modo os aperire quomodocumque caveret , pacata erat ; verum fi ad verbum proferendum , quidpiam
edendum , aut etiam ridendum , maxilla moveretur, illico doloribus circa
Atrocem
illum
&
quod
fufpicabar
Irrigatio
&
fo!o lau-
malum
dein
recruduit
dano
fedari potuit
Demum
&
tibus a cauterio
Mulier
inufi:is ,
idum
in maxilla fuperiori
ficcata ocius
fifi:ula
fupervenere convulfiones
pateretur
tegrabat
imo
tifpafmodicis
catoriis
ipfi
xgra
repetitis
libere
dolorificse
manducare
&
pluries
tuffire ,
verum
hora
in
exfpuere
nares
fpafmodicas agitationes
fa-
&
faciel
antifcorbuticis
leviffimus
canthum nafalem
,
,
fublevari.
circa oculi
p^fiTa
fine
balnels
levamine
ladiciniis
cdcbris
,
,
diutlfiiime
Chiriirgus
fcalpello
ufurpatis., vefi-
Marcfchal
ut
&
nervum
os ma-
xillare
iio6I:e
aegra
cim dies quibus hae operationcs inflitutse fvint , eam fublevavlt , quse denique omnlno fanata fuit; nervum vero illum cum Chirurgus inltio denudatum
ftylo attingebat , paroxyfmura trifmi pro lubitu excitabat j cicatrice obduda
segra fana vixlt.
Trifmus catarrhalis, L.
Vidi Aquis-mortuls Maio 1759
1 5.
rori vefpertino
fubtumere
immobilitate
largis
inaffuetus fe expofuiffet
rigefcere
advenam
qui
cum
,
cum ejus partis ad pofleriora retraftione , &c
quse
per 5 vel 6 dies perfeveravit , invitis tribus
,
fomentis anodynis emoUientibus , quibus fenfim impu-
fenfit
ac claufura
phlebotomiis
T O N
rubent
aut Hvefcunt
I.
dentes ftrldent,
s.
535
6i obf-
curum
ut
moniacos
judicat.
&
&
videtur ratio
diaphragmatls
8.
fieri
quam
convellantur
alil
Vide difputatiomm
de.
rifu
quod
fardonico
In Isefione
Heidelber-
Sardiajis
Qui
Diofcoridi vocatnr
perluntur
qul
&
In Sardinia
dlffert
cardialglam
vomitum
alia-
que fymptomata hujus ranuncull corrofionl tribuenda ; segrl ridendo morluntur , unde Apium rifus cognomlnatur hlc ranunculus.
prompta vomitorla , aqua mulfa
Indicantur lenla
lac afFatim hau-
&
&
fla
iida
cum
friftione 6c unftlone.
,
balnea oleofa caVideatur hlfloria fparmi cynicl a Freindio re,
unftiones calidas
&
&
&
lll.
CLASSIS
53<^
JEgri objlipi
Caput objlipum
Graece Loxoi.
Caput eredum
&
fomno
&c ,
antice
pondus
ftent laxatis
1742. Tonicolis\
diiTertat.
fimul agentes
latefales
illaefo
tentluffl ;
&
Mauchartll
Efl:
xla
SPASMI PARTIALES
ObstipitAs;
in.
/1
IV,
caput Identidem
accldlt
reftltuit
fcilicet fplenius ,
;
hinc
fit
complexus
ut dormientes
tamen
nutant
fimills
capite ; natura
mutatio in fyncope
apople-
fed conftans.
capitis
&
folo
fa-
reciproce finiftro
&
&
Te^ns
&
obliquus fuperlor
&
&
&
&
nutat
1
Objlipitas renuens ; L.
Eft
illa
&
laterallum
&
lutionem
mufculi
rum aliorum
fterno - maftoidei
lateralium
laterls
_;
lateris
oppofiti
in
nutat.
2. Objlipitas annuens ; L.
Eft ea in qua caput ad anteriora vel refte vel tjblique nutat ,
profium remanet , ob laxitatem mufculorum pofticorum. Convenlunt fotus
aromatici , enibrocatlones ex aquis Balerucanls , panni fumo fpirituofo
&
imbuti.
3.
Objilpitas catarrhalis.
moventia, ob
iis ,
frigus ,
&
levlter
calente
anginofi affeftus.
unam phlebotomiam
aerem calidum, pannos
Exigit initio
diocrem
ficcos
laneos
cum
cineribus
disetam
mc-
calidis col-
lo
T O N
1o circumvolutos
I
aut fumo
I.
B s
facchari imbutos
T A
s.
linimenta anodyna*,
&
537
re-
folventia.
4.
Obfllpitas gibbofa ; L,
Ea
eft quse fit vitio oflium , fcilicet ob exoftofim aut diftorfionem , inflexionemve vertebrarum coUi , tunc fleftitur caput furfum , deorfum , ad
Malum autem illud iralatus alterutrum , &c in eo fitu conftanter remanet.
mailicablle vulgo efl:.
5.
Objlipitas
lattraVis
Genevenfis fexagenarius
obflipitatem lateralem
in
tebatur
fine
inclinatione
mufculo trahebatur
ret
vitium roboris
alterutrius
fortiijs
au61:i
mufculi id
fatis
ipfi
vellet
nollet
Boer-'
Compilat.
vir
caput
dextri jlriciura
[inoi-
dextrorfum ver^
fterno - maftoideo
&
vel imminuti
4. cap.
lib.
afFufio
nudum
vix
&
fuaferat
&
mane
feptimanas cum
caput
Boerhnavc
fequentia
&
antagoniftse
eodem tempore
fienft
fiimo penetratis
cum
antagonifta obtinendo.
fortiter
ut ejus robur
alternos
terdiu
&
laterales
caput
quos reprimere vel fufpendere vix poterat inmanu fuftinendo , fed qui noftu fomno
morbus per plures menfes perfeverabat , cum prse-
capitis,
in latus
nrgente compefcebantur
inclinatum
;
IV*
CONTRACTURA;
Contraciurc
ankylofe^
ob partium
&
rigiditatem
cum
in an-
Yyy
Ms-
CLASSIS 7K
53^
Melarichollcos hsec
fxpiiis
SPASMI PARTIALJES
afficit
cum exlremorum
riglditate
ftupore
"^
Contraclura dolorifica
2.
Notum
Occitanis Garnbarot.
ex veteri podagra aut rheumatifmo mlre contrahl &c contorqueri extremos articulos , atque immobiles evadere cum fenfu vel doloris
acuti
efl:
vel ftuporls
&
debllitate partls
apud Helvios
tiones
&
&
iongus
Bagnau
juxta
ut
laftis ufus.
3.
Apud
malo omnes
hoc
artlcuH
quod fenflm
affeftu laborant,
funt,
&
flavls
mvdz
fe
rit
vlolaceis illorum
demum
ac
nigredlne
&
durltle, quibus
Below in Mifcellan.
contra6lura fcorbutlca genuum affeftos
60
segros fanaffe
tiblas
mu-
Curiof. affe-
fequenti
re-
inedlo folo.
Recipc fedi acris
xvi
ib
ad
ne uncias
manipulos
vlij ;
ili
ex
foliis fiat
claufo in
bulliant vafe
dimidii confumptionem ;
hujus
fumat
decocti
veteris
ger
cerevifits
quovis
ma^
Vide Lind
fcorbuto.
4h,
L.
In
frequens efl
feu
manuum
rlgefcunt
non
ab
inveterat^
paralyfi
poflint
ita
fine
quam
digiti ,
prseceffit
carpUs
mufbuTorum
metu fradurse , unde
flexorum
&
rheumatifm us , quseque
fovit
contraftura
cubitufque
carnes
&
dlfcrepat
tendlnes
haec
laborant
ut
dlduci
hemlpleglae
fpecles
allis.
fublevatur repetlta eleftrifatlone per 1 5 dies , {m, addltis delnceps aliquot fulmlnatlonibus,
quadrantem
Vlde differtat. de Hemiplegid per clectricitatem curanda, Monfpelii, In hac fpenon raro retnanet fenfus , amifTo motu ,
flexilltatei
Contraclura rachialgica ; Tetanus metalUcus D. Lorry : feu a coKca
5
D. Tronchin. L.
Piftonum ; vide Opus Cltefil , D. Aflruc , D. DuboJs
&
cle
&
&
A(|uae fulphurex
6.
Contraciitra
Peflima mala
tidiana obfervata
fatls
Van
frequentes
lac indicantur,
Bohemka
ab ufu
docent,
fleri
&
dum
Schenckii
Vilni
aufleri
forte Inde
obf.
van
ex uvis non
fiunt
Swleten
fatis
aphor.
matuns
105 1-
preffi
quo-
Syvieten*
Pre-
T O N
cum aqua
potentur
ut
I.
alkalicis
oleum
O N T R A C T
fixis
junfta
XI
fed alkalina ad
A.
tartari
^39
grana
xii,
pauca
in
aqux
unciis quatuor.
alkalinum huic
falem
aquae
fotu
laconico applicandae
ita
,
6c
potu
prsemifTo.
7.
Hanc
Tom. i-pag.^^yy. L.
lafte
8.
ContraBura catarrhalis
9.
Eft
offium
huju^ varietates
funt
eft.
L. Vide Catarrhum,
Ballonii.
multiplices.
a nimio
&
Alia pendet
Intlmiori contra(?l:u
dofeftu fynovise
&
preffis
in
plnguedlne fusS.
Alla pendet ab offibus callo invicem ferrumlnatls poft frafturas artlcull ipfius
&
qulete
aft faeplus
accidlt
&
artlculi
arthrltldls
&
&
curationera^
rachltldis.
Contraciura fyphilitica
:
Ankylofc virolique^ L.
a vlru venereo pendet ; virus autem illud vel glandulas fynoviales infarclt
fynovlse excretlonem impedlt, vel fimul exoftofes, ar
inducit;
throcaces
&C curatur hasc fpecies Iltu mercuriali , aut remedip Swieteniano , maxlme fi detur tantum infardus , non vero perfeda exoftofis
vlde Locherum.
Contraciura fpafmodica. L*
.
1
Ea fpecles a vehementi influxu fluldi nervel in partem producitur,
eft veluti crampus , fed conftans
affiduus y. qui aifeftus concomitatur
convulfioncm raphanlam Suecls famlliarem , ac necroiim tum uftilaglneam ^
tum epldemicam ; In utroque cafu ftlpatur ftupore vel etlam fenfatione uftlonls dum paps exterlus friget , Ilvefcit j
fi calida
Ilntea appllcentur , doloc
atrocius vexat quam antea. Fidejis Convuljionem & Necrojim,
I o.
Ea
eft qu3e
&
&
&
&
Y"yyi
-m
CLASSIS
54Q
CrampUS
V.
SPASMI PARTIALES'
IV,
Gran,'
Italis,
chio ; Ogcitanis
cum
recedens
fubito
&c
rigiditas
1.
Crampus
Eft
idiopathlcus
mufculos
qui
ille
D.
furae
crurum
aliofve fubito
afficit
dum
natatur
dum
In frigida, aut
frigori
&
&
&
fpafmo
cum metu
afficiatur
fuifocationis
fi
peftus
guttur
VI. PriAPISMUS
Priapifmus
grata
&
Differt
eft
morbus brevis
cujus
fatyriafi
quod
in
fed atrox
praecipuum fymptoma
ereftio.
priapifmo
deficiat
veneris appetitus
feu,
libido.
1. Priapifmus dyfuricus*
Dyfuria calculofa ftipatur faepe penis tentigine
Ineft fingulare
tantum
&
rigefcat
-vergat
fed
penis
ut in
fed dolorifica
atque hoc
ereftione libidinosa,
{^^
deorfum
tumefcere videtur.
2. Priapifmus gonorrhoicus.
Eft
ille
quique injuctindus
dolorificus, faepiufque
pofita
arcum
3.
fima
penis
a.
frigore.
virilis
atque
unde contorquetur
lib, 3.
convulfi.
eft
Priapifmus
eft
in
tam con-
vuhum
lotio fpar-.
ftetifi!et
,
T O N
Sanatus
P R
I.
A P
M u
s.
541
&
rinlmento
lomento ex decofto rutsc , falvlae , ccymi ,
terebinthinac , lumbricorum, cum aqua vitse, &c generofo vino;
eft
ex oleo aniri ,
fenfim in priftinum ftatum virile membrum redadum eft.
4. Priapifmus a cantharidibus
A cantharidum pulvere intus fumpto , etiam exigua dofi , fupervenit dyfuria , hxmaturia , nec noH Priapifmus dolorificus cum convulfione varia-
&
rum partium
periculo
vitas
fe
&
&
a contraftione fpaf,
uiodica radicis penis retentum coagulari. Fide Morgagni Epijlol. XIX. 20.
ORDO SECUNDUS.
SP
L
I pus
funt
MI
A S
qui
artus
G E
&
truncum
morbus acutus
Mufcuiorum
t^one
fluidi
,
trunci
totius
&
I.
cor-
Tetanosi
fenfuum
vel ex
cum re*
integritate.
rigiditas videtur
totius corporis
nervei in partes
totali
tetano tenfum
fanguinis
aft
Hdmomius
pecoribus
aft
NI
Homo
(dum.
fimul afficiunt
TETANrs;
laboriosa,
fpiratione faepius
l^nti
VII.
Efi:
NE R A L E
adafto
vidififet
intra.
pronuntiat
morte
macella
contrarium inj
vacua vivunt;
coUi vertebras cultro , illico tetano generali correpta perranis capite truncatis &: ftylo intra canalem vertebralem
qui hsec
ea enim
primum
fi
jugulata
&
adivifi^et
cruore
fere
eunt ; idem in
adafto obfervavit Waltherus ; defiderantur ulteriores vefpillonum aut pollinlorum hac de re obfervationes j cadavera eorum qui febribus malignis,.
^yfenteriis
cafl^enfibus
cruoris coagulationem
X.
obeunt
recens
flaccida
remanent
mortuis familiarem.
A,
seftate
ob impeditagii
CLASSIS
j4i
SPASMI GENERALES
IV,
&
In ea fpecle totum
,
ita rlgidum
pedes attollantur jacenti , occipite tantum infiftat non fecus ac ftatua ; facies rubet intense , oculi protuberant , refpiratio eft valida 6>c frequens , pulfus febrilis , plenus , calor intenfus ; fudor dein accedit , au
ut
fi
&
perfeverante
Vidi
&
&
ille
phlebotomias paffus
decodo
&
ibi
paffus effet
multum
calido
cichorli
humidum
frigus
in pleuritide
fudavlt
dolores 6c
fic
intra
&
&
&
&
tuofas
cucurbitulas
felicem
quse
maturo adhibeantur
fi
fortiuntur effe<5lum.
3, Tetanus opijlhotonicus ;
hujus varietas
In
incurvum tendltur
poftice
fymptomatis
tetani
A.
hyfterica.
illa
deleteriis
cum
difficili
difcrimen eft in
ut clcutse
remanet
refplratione
principils
&
corpus in arcuffi
<legIutitIone
ifta
enim
alilfque
fpecies venenis
unde curatur
ut cynogelos fardonicus.
A
rane
Capitaneus
Profeflbris
,
Draconum
in obfidione
Serenifl'.
Parmse
D.
Sc'
Delphlni
exnifi
fumma
cura redlltudlnem corporis fervaret; n enim fitus conftantia defatigatus paululum antrorfum fe fle^ieret , illico invitus emprofthotonum patie*
batur
glandem plumbeam extraxlt pcritus Chirurgus D. Bcrtaud,
poft
&
Tetanus
Journ, dt
Carolinsc defcribitur
Medcc, dc
FaHdermende No%
4. Tct^i*
T O N
Tetanus holoionicus
4.
P. Feuillee
cxfilivit
exponere audent
exceptis oculis
A.
acceffit
vero fudoribus
ibi
cautelis negledis
quibus
quo
toto corpore
fuerunt
os claufum
fuit
avulfionem dentis
in-
ipfi
&
non
fe
aeri
die
altera
ex lec^
diffluens
expofuit
fe
qui fcintillabant
cum
iimmobiles
54>
Pafme du
periftromatis
horse quadrantem
poft
nifi
E T A N u s.
Pafmc , quafi Spafmus
multum cavent
colDe
Cufco Limam
&
I.
Pernvianis
Cacicus ex
to
&c oaili
proefcripfit
ipfi
Medi-
atroces
urgebant
vitalibus ac naturalibus
cum fum-
dolores interea
fed
cum
inedia
demium
mo
ac familiare
quod
fanis partibus
dum
rapit,
nec efculenti
nihil
admodum
afFedli truculente
quod
fsepe
fit ,
ac
morbus
ruber ac
loquuntur
fubito invadit
Cura.
feu
viridis
murmur inconditum
fubterranea
cella
adfl:antes
fpafmo cynico
verfus retrahitur
ilrident
ita
homines
intuentur
convulfione
prsefertim
,
,
color ex oculis
vocis
ut
rigidi ut
&
vere
ftatuae
interveniente
humarse edunt
imperitis
mortem
Hoc malo
tanquam
dentibus
ii
qui
dsemoniaci appareant
permanent.
adhibendae.
rofarum
ma ,
ut
fine
ferofus
&
biliofus
humor a
nervis educatur.
5*^
Si deglutitio
fieri
tum
ex gummi-gutta , antimonii hepate , quam citiflime , nam periculum in mora. 6^ Tunc fudorificis materies morbifica ac
diuretitis ejiciatur , ut lapide bezoard , theriaca , mitridatio 5 fal prunellae
multum valet. 7^ Si deglutitio impoflibilis , tunc acerrimis clyfl:eribus alvus
evacuanda. 8 Dein seger a capite ad calcem inungatur oleis aromaticis,
balnea fubeat fada ex decofto herbs lagondi , feu ligufl:ri Indici ad
dolbres fedandos optimi ,
fi defint ,
ad narcotica audader recurrendum,
ut laudanum Quercetani , philonium , extradum croci. 9^ Jufcula ex gallinis ,
hsedis , vitulis y fi poflHt , hauriat. Angli hunc morbum opio
balpoflit,
cieatur vomitus,
&
&
&
neis
curant,
Fernelii
Pathol.
lib.
pag.
Fernel. A.
CLASSIS
^44
pumque
cum vero
tium
vi
ita
exporrigi poflfet
arde
paflus erat
militaris
cicatrice
in
alterutrum latus
protiaus
contrahebatur
abfciflionem
convuljionis fpccies
brachil ex
obduda convulfiones
\di\x
bus conterebat.
cogeretur
tormentl
experiebatur
quae
D, Aimar
Sufpicatus eft
mo
imo
iterata
excitato aeger ab
amputatio
illis
demum
identidem
lcs
vcrs
bellicf
vulrterati
ita
ut
adhibito
cum
irrita
fuiflfent
mercuriali
litu
&
csetera
ptyaUf-
^.
X. D.
Riverr obf.
fus
ut nulla adftan-
Rara
mente
illaesa
id
dum
Tctanus fyphilhlcus
j,
Aimar. A.
D.^Bollon
SPASMI GENERALES
IV,
irruebat
fcapulas
inter
D.
edit.
1753.
/-
167.
cum
rabant.
In hoc
laudat Pro-
feffor clarlffimus
Q.
Rara
fpecies
in
qua
tQizr^o
&
&
abfcefiTus in cerebro.
A.
Tetanus febricofus ^ Storck Ann. Med. II pag. 163.
Puer novennis quotidie eadem hora convellebatur , &: inde tetano univerfali rigebat
tranqulllipoft olo mlnuta fequebatur fudor profufus
,
tas.
Extraftum kinklnse ad drachmas fex tempore intercalari diftributum
convulfiones
tetanum abegit.
Tetanus traumaticus.
1 1
tendinis Achillei punciura , vulnere.
D. Serane illum obfervavit in viro MonfpeiTulano , cujus ille tendo vu!nere fclopetario laefus fuerat ; ab operatione farcocelcs ortum vidit Clar,
Lieutaud ; a vulncrc fclopetario thoracis , vlde Tctanum jui".
riff^
ichori vel
Curatio exigit vulneris dilatatlonem ut medicaminibus ingreftus,
puri accefturo egreffus paretur; deiu nervo vel tendinl punlo oleum terebenthinae calidum eft afFundendum , cavendo ab unguentls oleifque rancidis ;
fuadet etiam Pareus , fi dolor non remlferlt , ut fervidum hoq
leum infundatur; fi demum tetanus hls reftiterlt , nervus aut tendo punc10.
&
&
&
tu$
T O N
37
Rex
^'^PIi'c
3^
ubi
pairus
I.
celebris hiftoria
N u
E T A
Vide Pareum
tranrverfim recandus.
tus efl
FIII
Libr.
pundiiryc nervi
s.
&
cap.
9 ,
Carolus
quam
Lib.
545
IX,
IX Gal-
efl:.
&
cum
fumpfit
me
fucceflu
seftate a
a frigidis opti-
&
Puella
det,
ut
coram
fi
delirans faepius
catalepiis
proferat
dum
-etiam
quam
hoc verbam
catalepfi deprehenfa
oculis illabatur
ea
miris
iliico
agitatlone incidat
marmorea,
rigefcat,
eft
,
divexat
gallice
omni
perruquc
primum
holofonico conftanter
furfuni converfis,
odiofum
caefaries
exagitata
um
tetanum pofterganeum
dein tetano
oculis
ipfi
aut
pulvifculum tabad
fi
ga:u-
fenfibilitate
latine
fenfu orbata
convulfionibus
in
tanta
verbum quoddam
aut
ululans
lanquam
veloci caftatua
ut in ftrabifmo orante
dixi
eflTe
&
&
&
&
in catalepji hyjlerica,
VI 11. CatOCHUSj
Galem,
fit
catochus
&
magna
quod
& refpirandi
difficultas
vel i^ chro-
vel
z^
in cato-
obfervetur
quse
in tetano.
Galeni
holntonicus
Catochus
1.
Comment.
In Prorrhetic.
Hippocratls.
&
gnum ,
&
rigidus
Sc extenfus
aphonus erat
1.
hic
morbus periodice
Soleifel.
Storck.
Ann. med.
1758 pag.
Tom.
recurrit
Elaphia
ex
M.
obfcure audiebat
Fehr.
Grsecorum
Mal
dc
ccrf
9.
I.^
z z
Mof-;
CLASSIS
54^
Morbus
cum
equis
eft
cordis palpitatione
Juvenis
evidenti
poft
mafletere
mufculis
&
oculi vividi
mens
crura extenfa,
&
&
&
temporali
rigidis
refpiratio
liberx
maxillae
tumidis
inflexilis fuit
lapidis
bra-
duinvicem appreftbe
lingua
j^
abdomen
rigidiflima,
attaftu
dolores
rum
in quo cutis
,
oculorum circumgyratione,
lancinantes omnium artuum
cervis familiaris
doloribus ceffantibus
SPASMI GENERALES
TV.
&
inftar
tamen
volubilis
pulfus fanus.
Balnea ratione loci adhibere non licuit , ftercus equinum maxillis calide
per aperturam a dentibus inciforiis efFraftis jufcula
mixtura
fequens cochleatim aflumebantur.
Recipc fpiritus falis ammoniaci , drachmam unam ; aceti rutacei , quantum.
fatis ad faturationem ; aquts. ruta , uncias tres , fyrupi dc kermes , unciam
&
admotum:
unam,
Bis
in
die
gefima parte
lire
mo
ammoniaci
&
;
inun(^a
quarto
fuit
die
cum
oleo verbafci
vi-
maxillam movit
deglu,
alternis diebus ad-
coepit
jnotae
pedes
trigefi-
ambulavit.
Catochus cutaneus
rheumatifmalis mirandus
Anatom. pag.
^nn. 1755. L.
Adolefcentula Neapolitana anno 1752
totius
corporis
fibi
indurari fenfit
ita
ut
rium ficcum, vel corticem ligneum firmitate 'csmularetur , anno setatis decimo (eptimo nondum erat meaftruata, cseterum fana.
Sanata eft longo ufu feri laftis, deln laftis ipfius , necnon balneis tepidis ,
yapore aquse calidx , hydrargyro crudo ad grana pauca cum bolo
caffiae
diu ufurpato
demum
fonticulo
tibiae
inufto.
C.
Marteau de Grandvilliers viditbanc fpeciem in muliere quinquafenaria, rheumatifmo forte fcorbutico , dein anafarca feu phlegmatia priusiaborantQ; fupervenit cutis , tendinum , mufculorum totius corporis rigi4itas coriaces^
qfualis in mumiis jEgyptiacis obfervatur ;
rnotus genuum
,
Sa
fit.
Clariff.
Carpi.,
T O N
carpi
cllgltorum
C L
impoflibiles
cubiti
A T o c H u
aut valde
s.
547
obfcuri erant
cutis
ita
dura
ut
Memini me
vidifle
Nofocomlo anno
Alefienfl
in
cum
maculis exiguis
inflexibilitate
fcorbuticam
flavis
lividis
&
&
cutis
tiblse ,
apte referebant.
fatls
Kachialgiam fcorbuticam.
Colleft. Acad. tom. 3
,
percufla
fonitum edebat
pertufam
rimls
,.
61
obferv.
Catochus fuillus
5.
172.5
&
tofti
Ephemerld.
flmillimam
castera
, flavam,
loco citato vi-
leantur.
&
,*
&
SP
E R T
MI
C I
C L O
dicuntiir Hippocrati
Spafmi
clonicce
Jiones
neo
A S
O R D O T
Ettmulieri
NI
;
,
Motus
PAR T
S.
A L E S
convuljivi Riverii
Gorteri.
ConvuU
Klo'
Clonici dicuntur a
commoveo.
mum
aft
Heurnius
in clonicls
eam
excytere
&
ellminare
ttnk morbifica
fsepius
nltltur
expultrlci
xin^Q Riverius
naturae facultati a
ma-
krltatae tribuunt.
z z
DifE-
548
Dlfficlle
rum,
,
,
rabido*
quo
illi
motus determinantur,
Nystagmus,
IX.
vel
Efl:
oculi
fpafmodicus
Nyflagmus
1.
-3
vel palpebrarum
Di6^1on. de
Med.
imo
vel oculorum
la Seuris
infl:abilitas.
epilepdcus.
P.
P^g- 455.
Vidi in duabus mullerlbus
r
morbum epllepfise
fatls affinem ,
In quo per
paroxyfmos fubitanea accldebat omnium fenfuum ferlatlo , cum refpiratlone obfcura, & placldlffima , pulfu pacatlffimo, oculls claufis & omnlum
artuum
rlorl
quiete
tam
flexlbilitate
fed
attente
cilia
ut vibratlones
numerare
fupe-
foret im
ad
fe
horge
Intra
motum
&
&
&
nam
&
Dijfert
3.
&
contlnuo repetitam
D, Mauchardi
Nyjiagmus
fur les
pupille
dliatationem
&
conftriftlonem.
alter-:^
Vide
de ulceribus cornece,
catarrhalis
Tic douloureux
de rceil
Andre obfervatlons
mouvemens
Confiftlt- in
quorum paroxyfmi
tres
&
admovebant
cuffiones,
bris exigua
&
,
ibi
pulfionera
validam
palpitationem experlentes ;
cephalsea gravis , coryza ,
lanclnatlonem
pulfus inltlo
rheuma
dlflra^^ionem, fuc-
erat
contraftus,
fe-
&
vens 3
C L O N
vens
diaphoretlca
fufFumigla
Carphologia.
t.
&c
549
vd
quinque
dies prseftabant.
X. Carphologia
lere
Croddifmus a
a carphos palea
&
kre
paleas colligere
croclsy floccus
logco colligo
manuum
mufcas venari
quo
&;c
Soubrcfaut,
segrl
videntur
confuetudine cachedicorum fibi e labiis lamelquam Monfpelienfes bechic nuncupant; carphologia enim eft vel vere fpafmodica , qualis fubfultus tendinum, vel ab
hallucinatione oculorum dependet , fcilicet a fuffufione myode ; (^Vide fuf
Longe
difFert
las cruftaceas
flngulari
curiofe avellendi,
fufionem^,
&
manuum, ut
cum fomno
tate
etiam
tisi
continuum
dum
&
&
dicitur.
2 Carphologia fpafmodica ;
/^
Soubrefaut des-
ttndonst
motus palpitans aut tremulus , vel digitorum, vel limpliciter tendicarpum potiflimum obfervabilis , qui in febribus malignis, phrenum,
Eft
juxta
nitide
fimilibufve
Quam
funefti
lit
mm
identidem palpitat, vel motu involuntario agitatur, iine uHo alio fymptomate , ac fine ullo incommodo j in nyftagmo palpebrse vel mufculi oculo
Wi.
fyflipjtomai kvidenfe,^
quod
confiftit
item
In
Scordimma Hippocrat.
CLASSIS
550
omnium
vel
SPASMI PARTIALES
IV.
membrorum
fucceffiv^
utplurimum cum
ofcitatione.
&
Eft
nulliufque eft
momenti, imo
ut ofcitatio
ali-
Pandiculatio febricofa ;
1.
fymptoma
Eft
hos ab
P.
invafionis febrium
fymptoraa
Eft
^us
retardationi
fpiflitudini
fpafmodica
Eft
fonora
quod vulgo
tanquam
principio
ApomyttosiSj Ebroucmcnt
XII.
ratione
P.
familiare
hyftericis
&
capitis
&
produdos dignofcimus.
intermittenti latente
Pandiculatio hyflerica ;
5.
intermlttentium
&
eo
fine
ut
feu
Furetiere.
tremula fuccuflio
quafi
agitatione
trunci
torpori fanguinis
tr^buitur.
lateralis
cum
mucus narium
exfpi-
excutia-
Symptoma
non
apud
illiid
obfervatum ,
jumenta familiare
&
fktis
fternutationi affine
CONVULSIO
Spafmos Gr^ecis
Motus
convulfivus Riverii
clonica
; Convulfi9
ConvulJion>
morbus fpafmodicus ctonicus acutus , vel brevis in artubus , fuperftiparoxyfmis anim^ funlionum exercitio.
Differt itaque hoc genus ab epilepfia & eclampfia per fenfiium exercitium fuperftes ; ab hyfteria , ex eo quod convulfio non fit morbus habitualis vel diuturnus ;
a pandiculatione , apomyttofi , quod voluntas ad
convulfionem minime concurrat, nifi fit fimulata.
Partes quse convelluntur funt artus , unde a trifmo clonico , priapifmo
palpitatione , fingultu , &c , difcrepat
attamen convulfioni artuum , non
raro diverforum organorum , ut labiorum , oculorum , agitationes jungunEft
te in
iur
I.
ut in eclampfia puerili.
Eft ea quae a
morbo
debiliora
Veteres
ut agni
&
fic
mortem
;
potiflimum acufo
A.
,
aut evacuatorio
exhauftis
&
vix ullum
eft
ut fues
quam
qu2C
convulfiones
fieri
per ncrvorum
ex-
C L O N
exficcationem
midum
exhalat
chanici
felicius
I.
putant
fe
&
o.
551
cum huPfeudo - me-
retrahitur
refutationem meretur
divinare
o N V u L
ut charta
&
&
ratione
debilitate
fumma
ex eo convulfionem deducunt
convulfionis theoriam
mechanicam
ex hac inadedux^ffe
fe
putant,
Hujus theorise principia ruinofa funt omnino , cum in phyfiologicis provim fluidi nervei ad mufculum v. g. cordis movendum requifitam
efle millies majorem quam eft vis, quam hoc fiuidum a circulatione , feu a corde mutuatur. Vide Dijfertadon fur la caufc de la fievrer j ointe a V Hmiaflatique,
lUuftris Medicus urbis Cette confuevit ad rheumatifmum chronicum fanandum viginti libras fanguinis bidui fpatio ex segri vena mittere Vide
Obfervations intirtffantes fur la Goutte , a Faris sy/^y pag, 334: Cum
hsec therapeia adhibetur, non raro accidit , maxime fi verminofa putredo
in primis viis, aut aeger phlebotomiam timeat , ut cardlalgiae, fyncopes,
demiim fortes convulftones ipii fuperveniant , cum vomitione, fudoje
frigido, faciei mutatione , quse omnia mortem prse foribus adefte fignificant
interea seger aqua frigida adfperfus, vel cardiaco potu reftauratus, eadem^
betur
&
die
Cum
extrahebat
cali carotidi
fucceflive
verum
vis fanguinis
fui
parte
fudor frigidus
horam
cum vero
mortem proximam
intentabat
procraftinabat natura
excitatis
, quarum interventu vis , feu ahitudo fanguinis in tubo vermajor evadebat , quippe convulfionum ope magna pars cruoris qui intextu carnium hserebat , ad vitam aftualem inutilis , expreflus in cor afflue
ipfius motum fubftinebat , cum demum oftodecim fanguinis efflufeat ,
xiflfent hbrse , quarum viginti fex in corpore fupererant ,
illico fanguis in~
tubi verticalis fundum prseceps ruebat, oc animal mortem fubito obibat.
Hinc patet convulfiones in extremo mortis periculo vitalem curfum fanad aliquot minuta vitam prorogare , fecus iltco>
guinis paululum fuftinere ,
lapfuram. Sequitur ex experimentis Medici Cettenfis maximam partem terribilium fymptomatum , quae a profusa bsemorrhagia fequuntur , ab animse
terrore , magis quam a fanguinis ja6tur^ , procedere , cum ilH ipfi qui a prima vel fecunda phlebotomia convellebantur , refumpto animo , viberiores ea*
convulfionibus
ticah
&
&
dem
&
2,.
Ea
tox
i,
&
convelluntur., quia
nervi
exonquibus^
featent
CLASSIS
5^2
funt
fcatent pun6ll
niii
IV,
finnul
SPASMI PARTIALES
depreffus cerebri
anfam praebeat.
Quibus in phlebotomia e brachio
punla
efl:
cortex his
convulfionibuj
aponevrofis
pundus
vel
tendo bicipitis , dolor in vuinere non ftatim fentitur , fed duodecim horis
pofi: phlebotomiam , ifque non in loco pundlo , fcd altius verfus ubi dolor
ex brachii extenfione recrudefcit ; pars Isefa tumorem avellanse
fe figit,
magnitudine contrahit ^ x orificio ichor quidam jugiter deftillat , quod eft
prsecipuum punfturx tendinis fignum. Vide Vard Chinirg, lib, ^ cap, j^ ,
Boned Mcrcur. compilat. pag. ijo 6* /47, Sydmham de pUuriude. , qui
hoc cataplafma prsefcribit.
Coque radicum lilii albi uncias quatuor in laciis libris duabus ; mifcc fa.<-
&
nnt& Lini
manh
A
illico
&
aveniz
& ferb
ana uncias
tres
cataplafmc^
renovandum,
vldlt
&
&
PareUs
intumefcit
lintea
&
Ea
eft
quae
inflammatorise
accidit in
quae
enim
febrls
efl:
tum
continuse
tum
convulfio ab inanitione.
Si febris fit verminofa , maligna , convulfio folet accldere , quoties phlebotomia celebratur , hcet ea phlebotomia in vigor^ febris fiat ,
a pulsus
vigore Indicetur ; convulfiones enim quse a phlebotomia in febribus accidunt , defignant materiem verminofam , vel malignam in primis viis , ut
monet Barbeyracius ,
xpertus fum. Convulfio iUa febrilis d^pendet ab
infarftu vaforum cerebri , fangainifque ftafi
infpiflatione , <quibus obviam
ire natura contendit ; nec magis mirum efl: tunc teraporis convelll manus
aut pedes , quam ad eas partes jam dudum amputatas referri dolorem
moleftiae
enim quae funt in nervorum principio , ad partes quibus hi nervi
&
&
&
profpiciunt
cohvulfio
referri folent :
febrilis
pejor
efl:
apyreta
fi
pofl:
craf-
fam urinam fequatur urina aquofa , Ilfnpida , In acutis malum efl: fignificatur enim convulfioni delirium aut foporem accefiurum eflfe ; fi viribus jam
:
ea mortis
efl:
prsenuncia.
botomiam h pede
collo
nfiedio
C L O N
o N V u L s I G.
553
horam capitl rafo ; fedata febre guttae
minerales anodynse Hoffmanni decem vel quindecim identidem ofFerantur.
medro
a capids
4. Convuljio
23. A. P.
Ea
I.
per
applicantur
calide
fe<5l:i
Boneti
iclu
eft
diverfarum
contufionl
vulneri
obferv.
commotionive
ex quibus feriiis , ociiis fjperveniunt diverfaetiam e latere isflui oppofito fitarum , ut brachii , cruris , di-
capitis
rum partium
\t\x\
convulficne
de
Sepulchret.
partium
gitorum convulfiones.
Invenerunt in cadaveribus faniem , pus , ferum efFufum , plexum choroideum cruore turgidum , meningem piam inflammatam , pus in cerebri fubftantia inter meninges , ipfas rneninges tumidas , &c ; prout citiiis vel feriiis
poft acceptum vulnus ^ger perierat.
Si asger ab i6tu concidat , vertigine , vomitione biliosa , aphonia laboret ,
etiamfi nuUa fraftura fit , metuenda eil convuKio , eclampfia , paraphrofyne , apoplexia , &:c , unde operatio trepani indicatur.
viftu liquido ordienda curatio ; auxilia chirurA largis phlebotomiis
Dionis repetenda.
gica ex Heijicro ,
&
&
Convuljio
5,
Infantibus hic
morbus
paflim
&c. A. P.
familiaris
efl
locis pofl
circa
in
reperitur.
anfam prsebentibus
6c pallore , necnon cacofitia
vellebatur vel gena , vel oculus , & poft paucos dies e medlo tollebantur
idem obfervavit VilUjius, Convulfione etiam primo aut fecundo ab ortu
artubus , forte propter
menfe infantuli corripiuntur in facie , prsecordiis
mollltiem &C ferofitatem in ceretro , in quo cafu pulverem de Gutteta bis in
effufioni
&
cle
gutt.
&
ad
caflorei efifentiam
gutt. xij
effentiani llicclnl
ad
ij.
6.
Duas
fcribit calculis
in
rene
&
in
uretere
obitum
pofi:
repertis
quas ad-
cornitante
ne-
phralgia.
in
CUtiatur.
vis
in
alia , nec
contantum
ut totum corpus
expultrix naturalis
diffita
parte
ea furglt
in
Schneider. de catarrhis.
Motus convulfivos
pluries
Francklinus repe-
eleftrifationibus
jneftrls ele<flrIfatio
etlam
fanav.It.
Tom.
I.
Aaaa
7.
Con-
CLASSIS
554
7.
Crankhcir
GQxmzms
SPASMI PARTIALES
IV,
raphania
Convulfio
Vide DifTert.
Gen. Morb.
Linnsei
III.
111.
Linnsei de
Raphania
Amoen. Acad.
T. VI.
Raphanla
hic
dicitur
tres.
Artuum
Iniiium.
xietates
&
mufculorum
petfloris conftrictio
vuliionum
&
vaga,
horripilatio
capitis
febris
xftus
aphonia
dolor
&
dyfpnoea fuffocatoria
,
,
&
frigus
Augmmtum.
imo tendinum
lirium
laffitudo
prsecordiorum.
ftupor
an-
pedum
,
de-
convuKiones
&
quibuldam tabes
8.
in aliis
ftupor capitis
vuljion caiijec
par
Seigle ergote
le
artuum
Ephem.
rigiditas.
Convuljio Solonienjis
Hift,
110
; Conde TAcad,
des Sc. P. A.
cum
Incipit a formicatione
in artubus
dorfo
capite
pedum
deinde
manuumque
dolores atroces
nefcentibus
eq^Iampfia
AB. Acad.
de
Curiof.
Convulfio Indica
9.
frigidis
fe
exponat
is
corripitur
mox
in
Infula
Bourbon
vulnere fanato
crampo
partis
fi
affe^ftae
vel
Mafcarina.
vel aquac
fpafmus inde
'cger aeri
qui
totum
fint
ferro candenti
vulnus ape-
&
nere
driafis
ibi
frequentifliiTise
zo
&
funt.
Arac
An
efus teftudinis
quo abutuntur
quem
incolse
an vinum mellis
vinum
regionis calidiffimx
ad
bi-
&
quod
CLONICI. CoNVULSi
quod ranffime
accidlt
&
bus laftis ,
longo brodio
&
clyfteri-
Patholog. methodica^,
Gen. Morb. A.
Linnaei
continua noftu
&
&
555
inje^flis
convaluit.
dliTolutis, poftridie
o;
violenta
& interdiu
& coafta
omnlum
cum fundionum animae
fafta agitatione
,
integritate.
obfervavi Alefiae in puella pubere nondum menftruaquseque per o6to dies continuo capite , ocu,
ta
hs
lingua
coUo
trunco
brachiis
digitis
&
nabatur geftu ,
potum avide
&
6c
loquela
fed
cruribus
ob convulfiones
difficulter
afiTumebat
fenfus
omnes
&
fit.
Dicitur hieranofus
feu
idiotis
morbus
&
facer
obfer-
admirationem movit.
Differt a priori
ita
quod
fit
particularis
vertens
cum funftionum
Mulier
fed habitualis
animae integritate.
nem , quse nunc hanc , nunc illam partem exagitabat quseque adhucdum
a novem menfibus quotidie data hora recurrit fcilicet hora fexta vefpertina
,
&
&
corporis funftionibus
&
&
monacham
quse
plures annos
per
convulfivas
cubare cogeretur fedendo ; diu noluque capite , collo ac fcapulis commotis antrorfum , retrorfumque inceffanter , edendo, ac bibendo , concutiebatur , ita ut nec ipfa nec adftantes eam
continere valerent quominus id pateretur ; quod fi magna vi aliquando id
commotiones
perpeflfa eft
ita
ut lefto
prohibere tentafiTent , ea in animi deliquium incidebat , maximeque affligebatur : ea nunc alternis diebus , nunc quarta quaque die , id patitur , quan-
jeftate
immunis
eft
CLASSIS
55^
SPASMI PARTIALES
IV.
doque
capeffir
omnibus
vitis
natum
per annos ad
prsefidiis
hiftor. mirabil.
mortem ufque
perfeveravit.
Vide.
Do"
cap. ^.
2.
lib.
quod chronicse fine febre, fine dolore perfolummodo a convulfione univerfali segri maximopere defatigantur.
Ordo fa6litius exigeret ut convulfio univerfalis ad alium ordinem dimitteretur , fed cum non dentur lirnites lixi inter convulliones univerfales &
quippe in eadem asgritudine fscpe partiales abeunt in univerfales
partiales
DifFerunt hss fpecies a Suecana
/lent
&
viciffim
atque
genus
novum
conftituendum foret ,
efto de tremore
peccare
fatius eft
idem diftum
&: univer-
partiali
qui proinde
13.
tumefcentia
fceda llbidine
fenfuum
licet
obfcuratione
abftinens
intra
fed ferius
annum maxime
fimili
modo
debilitatus
at
fibi
matofus
macilentus
foetens
&
obiit.
&
Tunt
darum
res habet,
longe aliter
Schafonski d& puerpcrarum
15.
fe
Convuljio
Tom. 6
convulfionibus
hcmitotonos,
cefTant.
Edampfiam
Vide.
:
Pleurototonos
De
&
eclampfia
Gravi-
Difjertationem
A.
Argentor. /763.
Boenekenii
Colled.
Francon.
pag- 21.
&
&
tangatur
dolet acerrime
&
&
fi
finiflra levi-
ter
C L O N
ter
prematur
seger ante
annum multum
tia
&
edulcorantia
&
redeunt
R E
o R.
afficitur
in Lufitania
Fi^es
///.
57
dolore atroci
ipfa
TremOR
hic
glandi-
qui diluen-
TrembUmcnt.
involuntario
Tromos
Grsecis
Eil
ip(i prsefcripfit.
XIV.
eunt
habet
fe
caloris &:
C L
fpatia
libero
frigoris.
a convulfione difFert , nec enim demotus eil tremori effentialis , cum detur tremor vehemens , quem
coaftum aut convulfivum dicunt , nec in omni tremore pars libere elevata alternis vicibus proprio pondere deprimitur , cum tremor etiam vigeat
in artu fuftentato , adeoque independenter a gravitate. Differt autem a rrgore febrili , catarrhali , quod non flipetur fenfu fummi frigoris ab interbilitas
no
in
principio
rigore
I.
toriis
oriundi
accidit
nec
&
conflridione
cutis
corrugatione
adhucdum
i^ Species
in
obfcuro
fubita
ut
latet.
ut a
convalefcentibus
alternatim
Illa
qui
eft
equitando
laborando
&
a facultate
attollitur
fpecies diftinguitur
ex
fomno
quod
eo
paftu
artu
fuftentato
analepticis
ceftet
&
tremor
moderato
hccc
exercitio.
rum.
1.
Illa
Tremor feniUs
lorumque duritiem
hsec organa
3.
fpecies praeter
fed
Sennerti de
debilitatem
quibus
infanabilis
Tremor temulentus
fit
tremore. L.
habet etiam conjuns^am tendinum mufcuut fluido
nerveo forte
fint
minus pervia
eft.
Plateri.
L.
P,
&
fpecies
longo
4. Tremor a
Qui potu
Cojffea, Baglivi
cafFe utuntur
pag
immodico
76. a
,
/zccitate
maxime
fi
ficci
&c.
,
a a a 3
P.
ftudiofi
melancholici
CLASSIS
55S
lici
&
piperatis
falfis,
SPASMI PARTIALES
IV.
manuum tremorem
in
illl
longo ufu
incidunt
laftis
qui
a cafFe
abftinentia
allirque
fanatur.
&
ninx
maxlme
licam
febricula
Laudantur
In
tur
pulfus
Phyf.
illa
quandoque
videtur
infenftbilitas
accedit conftipatio
delirium
colica rodens
rabies
extremo-
mors.
Sylvii
de
Ita ut
intermittens
fudorifica ex radlce acori, arftii lapbuxi , chinse radicis ; thermse fulphureae. Vide Wilfon
d^Edinbourg. Requlritur inltio cura rachialgicse.
in
Tremor coaclus
6.
ftuporem artuum
cum decofto
la6i:e
Effais
cephalalgia vertiginofa
rum tremor
pse;
fi
aftheniam
nuUa
le
Boe
Prax.
etlam fuftentatae
libr.
,
i.
cap.
41.
praecedit
fcilicet
convulfionem
tibus
&
&
dis.
verme in cerehro
lih.
vertigines
quidem
in
inter figna
finubus frontalibus
prsecipua
Bonetus ,
BartboUnus. Vide Cephalalgiam verminofum.
8. Tremor ah Hydrocephalo Guld. Patlni ; Boneti Sepulchret. de tremore obf 7.
9. ah humiditate D. Lazerme , curat. 3. C.
Hydrocephali voce intelllgo fluidi ferofi , fanlofi , vel fimilis copiam in
Ipfa cerebri cavitare.
Guido Patinus In cadavere cuiufdam Campani qul inolito tremore fuerat correptus
cum febre , hoc extindo invenit in cere,
bro
nio
foli
teftantur
&
CLONICI. Tremor.
meduUam
^59
fpinalem
dilapfa
&
&
efi:
tremori ab hydrocephalo.
Curatur ut paralyfis ; huic fuperveniens , boni ominis efi: ; cathartica , 'jufcula diuretica calida ex cancris , afellis , radicibus antifcorbuticis ; aqu^e thermales , jufcula fudorifica , opiatge cephalicae ex rheo , cafcarilla , karabe 5
fumus aromaticus ex thymo , karabe , &;c. conducunt.
1 1.
Trcmor a fahurrd. B.
Quadragenarius , aeftate prseterita , tremore unlverfali fpafmodico correp-,
Affinis
tus fubito
fine
febre
cum
linguse
forditie
me
adivit
pra^fcripta
phle-
botomia , melius fe habuit ; fequenti die afifumptis ipecacuanhse granis quincato purgatus eft ; tertia die iterata
decim
mannse unciis tribus , ano
fanatus eft.
phlebotomia , quarta iterata catharfis ,
13. Tremor a pkthord y Hippocrat. 2. Epid. S, 4. de Stymargi ancil-
&
&
&
B.
la.
Ex
faciei
rubore
arteriarum plenitudine
viftu
menfium
lautiori
8c
otiosa
lochiorum
vita
hsemor-
cognofcitur
&
sequalibus
temporum
it
ordine
mufculi unius
movetur
lacertus
fubito
intervallis,
aut deprimitur
fubfilit
non mufculus
in
;
,
An
fed
bis
commuhi, an
&
matis.
CLASSIS
^6o
cum motu
matis, nec
&
eft
SPASMI PARTIALES
IV,
refplrationis
in
qui regularis
17. Trernor traumaticus , M. Holn Journ. de
Eft ille qui a contufione capitis accidit , cum
Videtur pendere
verfali.
vel
abdomlnls
rhytmicus.
Med.
fymptomatum
hsec feries
Aoufl:
1752.
aponeuroticae
&
mali
agrypnla
A.
Eft
morbus
Tremor typhodes
19.
mets
&c
eft
diuturnus
quem
///.
Haen
dc
eledrifatione
abegit.
feliciter
van
S-^ieten des
&
manuum
ille
illam fpeciem a
delirium
&
Pringle
III.
&
fynochis
fumma
aflhenla
tom. 2. cap. 6.
Pringle
XV. PalpitATIO
quam ex
cum
pulfu
debili
Cor ideo
pulfat
verfus
vel
tunc
tantur, auriculis
arterlse
feu
intermittenti.
fsepius
coftas arletat
turgefcentibus
&
dum
qula
ab hac prefflone
ventrlcull coarcrefilientlbus,
bafis
quam
pathemate
plus
&c
fangulnis
fortlus
refilit
vel 2*^
folito
premltur
Caufa
1*^
eft
cordis
eft
ratlone
eft
fortior
;
fed nulla
in
in
inde palpltatlo
eft
qula pari
arterise pulfus
cordls pulfatlo.
fuperandl
terrore
repellit.
fyncope debilior
unde prlncipia
ner-
fluldi
hyfterica
a corde contra6lo
quse proinde
proprio elatere
pulfatlo
ab influxu
palpltatlone
ut in
pulfatlonem
pochondriacis
congeritur in auricula
arterlarum
fortius contrahitur
eiiclendi
qula ob
fortiufque illud
In febre pulfatlo
fortlorem
i^ quia
vel
2^ obices
in
illlus
vires
corde
quos
palpitationis
,
ut
auriculis
fenfit
duo
in hyftericis
,
arteriis
per
funt
,
hy-
majori-
bus^
CLONICI. Palpitatio.
cum exiguis cordis conatibus. Inde enim
miniis tamen quam ubi conatus cordis eft fortior.
1. Palpitatio ab anevryfmate cordis D. Senac, Malad. du
pericardio
l)iis ,
de anevryfmat.
Lancifii
crefcit,
coeur pag.
414.
C.
P.
Frequentius dilatatur
561
collifio
ventriculus
dextra
auriculaque
quam
finiftri lateris
receptacula.
Has
dilatationes
afthma
phthiiim
&
fus vividus
tit
&
plenus
cum
manu
auricula
fcilicet
liberique
levis
efi:
percipitur
&
cum
tibus
morbi
fui
pulfu
debili
nulla datur
parte
adhucdum
&
certa
Bomtum
confl:ans
,
3.
diagnofis
f^ieujfenium
aortam maxima
&c.
de Corde pag.
2.
297. P. C.
obfervationes
Nat.
calculoruni in
unam
non
Hippocratis
Mal
de
referunt
Epbemer,
Meo quidem
tationi fimilem.
pulfu inaequali
&
intermittenti
motum
ad leviflamum corporis
Ille
judicio
cui
p.
&
Cardiogmos Galeni
EroPedem.ontani L. I de Secr.
296. P. C.
Luna
ta
efiTe
motum quemdam
cordis palpi-
efl:
ille
recurrente
&
dyfpnoea.
dilatatione notabili
latus
pericardio
in
&
tres
Curiof
4. Palpitatio
tiani
corde
non
qua
percipiatur
fit
fed
ut vera palpitatio
feu
Tom,
I,
B b bb
pedus
CLASSIS
5^2
PARTIALES
IV. SPASMI
five inter
quafi
ipfum ,
,
a cordis palpitatione fubfiliret.
Ex illa mole nimia cordis impeditur refpiratio , ita tamen ut seger horizontaliter decumbere queat, nifi hydrothorax comitem fe adjungat , quod
in fine morbi accidit ; premitur etiam oefophagus , unde dyfphagia , imo.
cardialnaufea ; premitur etiam forte ventriculus , unde naufea , vomitio ,
pe<ftus
&
gia
tis
pauca
urina
rubra
&
diflScuitate refpirandi
dormiendum
re cogebat inter
is
qu3e peftus
morbus videtur
&
caput erige-
&
defcriptus
obfervatus
toris
Polypus
quim
motu
in
corporis crefcens
ventriculo
vel
auricula
moles.
majorem dyfpnoeam
inducit
qui in dextro.
num
phlebotomise repetantur
cis
ut melancholia
Dato polypo
inter
potus
fi
in
diluens
vena tundatur
terrores
non
negligatur
fi
in chroni-
diflToIventia
magnos
pofl:
fi
violenti
finiftro
polypi
fal tartari
&
corporis
phlebotomia conveniunt;
aqua calcis ten-
demum
tanda videntur,
6. Palpitatio
polypofa
fim materiae
pituitofse
communia
ut
hsemoptyfim
afl:hma fine
; prseter
tufli
aut anacathar-
fymptomata antecedenti
anxietates
fpeciei
fuffocationem a cor-
poris animive
ribus
reperiuntur
fanguinis
phthificos
lypofae
crura
&
lympha
,
,
in
duxiflfe
&
concreta
multos aperui
coagulata
, hydrothorace ,
aflihmate mortuos , quorum cor concretiones poramofse obfidebant; pluries extraxi funiculos polypofos ex aorta adbrachia extenfos.
lib.
i.
prop.
5.
P,
C*
&
C L O N
AbfceflTus inventus
obilt.
cardii
inter
fuit
P A
I.
llquore
unam, alteramque
T A T
melicerldis turgidus
I
,
a.
^6}
ad bafim peri-
ejus tunicam.
8.
Nobilis vir
&
&
&
effluxerat
Puella
in
pericardlum
hsec
quentes fyncopes
dyfpnoeam
ingentem palpitationem
pulsus insequalitates
vertigines
fre-
&
indicantia,
magnis anevryfmatibus
progreffu
polypofae , lamellatae
de VAc. R. des Sc.
tiones
ut vidit
idem Lancijius
D. Marcot
Hift,
&
iicls
cum
diametro dilatatam
( vide
H^matemefirri. ) ;
dixeram.
9.
tom.
Palpitatio
1.
qualitate atque intermittentia , necnon aflhmate sc vertigine vexabatur , maxim^ ex vehementi corporls motu vel animi pathemate.
Cadaver ofl:endit valvulas aorfse ofTeas , vel cartilagineas , ihde angufla*'
tam aortam , unde aurlcula dextra , vena cava
ventriculus dexter , minime vero fmifler, ad pugni magnitudlnem erant dilatata, quippe cavitates
dextrse longe moUiores 6c tenuiores liniflris
non mirum itaque fi a renixu
&
,-
fanguinis dilatentur.
erat
CLASSIS
5^4
SPASMI PARTIALES
IV,
erat ; cadaver
&
vomitione
violenta
praecordiorum anxietas
perfeveravit
poris
muHere
in
fubito
cordis palpitatlo
palpitatio
fuppreffis
frigus
pulfatio in epigaftrio
catameniis
extremorum
,
&
fupervenlt
tem-
fucceffu
corporis motu animi deliquium 5 acceflit tumor fub ftomacho ; tempore catameniorum crefcebant fymptomata. Poft mortem pancreas fuit faccus tredecim grumofi fanguinis hbris fardus.
11. Falpitatio arthritica D. Lazerme , ProfeC Monfpell. P. C. a fcahie.
repulfa Fr. Hoffmann. III. 76.
D. Rouzier feptuagenarius
pafTus
arthrltide
&
poft curas
fanus evafit.
illico
Palpitatio chlorotica,
12.
arthriticus
graves vertigine
P.
L,
fuppreffis catamenlis
Quse chloroft laborant
qui denfum thrombum copiofo fero Innatantem
,
a fibrarum laxitate
eft
relinquit
j
ftipatur
magna deKIitas
femorum gravi-
,
fpontanea laffitudine , dyfpnoea ad levem curfum , ad fcalarum afcenfum, fsepe pica j curantur longo ufii martialium.
13. Palpitatio hyflerica Sydenhaml. P. L.
Cognofcitur ex fignis hyfterise , fpafmis Internls , magna pufillanlmltate
pathematum triftium concurfu ,
ex eo quod ex levi occafione , ut ter-
tate
,'
&
rore
gaudlo
Magna
&
anlmse ,
corporls deblHtas hulc anfam prsebentt^
Curatur quiete corporis &: animl , liquorum fplrituoforum odore ,
cardlacorum potu j fecus ad fcetida , antihyfterica deveniendum eft.
14. Palpitatio melancholica Rhodil llbr. 2. obf. 40. P. L.
Junlor medicus fufcl colorlsj
melancholicus ani^ml pathematls diu ve*
fenfibilltas
&
xatus
&
&
clbls
acldis
acribus
vehementl
abufus
cordis patpitarionem
cum
fonltu
arteriae
convaluit
Ex
illa
carpi
Lancifius
arterise
aortse
pulfatlone
ea Inducltur
fenribiiitate
&
ali-
quo
CLONICI. Claudicatio.
quo
vitio in textu
cxuT
dii
4. cap,
Llbr.
9.
CLaudi ;
iEgfi
Eft
inclmat
luc
In
fano
quo
malad,
pag. jS,
I.
Grsccis
cloclit
ChoLoma Caftelli
ou boite.
ac
mutatur
vel difficulter
qui feint,
gravltatis
qui
ftatu
Boiteux
modus
gradiendi
vltiofus
ac CoLeia
Colotcs
Gallice
5^5
D. Scnac
Fide
3.
XVI. Claudicatio
ob vidum acrem.
arteriae
illius
il-
trahitur.
&
&
cum
centro gravitatis
&
axls
truncl iibi
Ea
mone
eft
eryfipelate
arthritide
vulnere
contufione
phleg-
quovis
aliove
affeflu
aut
dendis
ro
aut contrahendis
auxilla
In
his
hifce
cafibus
Indicentur
cuique obvium
eft.
CLaudicatio rackitica. L.
2.
Apud
infantes
claudicatio anatina
lumborum
buitur
debilitati
procedit
quse
vulgo
tri-
eo
ex
ium
&
&
tras
anates
ut
invlcem
diftantiam
diente
modo tamen
par
gradlendum
inter
ea
vero
folent
claudlcatio
infantes
illi
majorem pedum a
propter
fponte
corrigitur
setate
fe
progre-
maturiiis
quam
eft.
Ea
CLaudicatio a fraclurd
tus inde
pofita
cum
fequentem
accidit
L.
frafturse
cum
qulppe fi in eo fitu v. g.
debet efte incurvum , totus
;
claudicatio
/latu
eft
fano
quippe
inter
horizontaliter
recentls
fraffcura
non
fuit
fed ob
brevitatem ar-
ullatenus
femur repofitum
fuerit
quam
aut
ut
fit
rede
re-
redum
unde
gradiendum centrum gravitatls corporis , quod in
transfertur , jam oblique nunc defcendet , nunc
Bbbb 3
afcenartus
erit
iongior
antea
CLASSIS
f6S
afcendet
fi
SPASMI UNIVERSALES
IV,
frafturae
callus
coalit^e
accrefcens
mufculum
diftrahat
Inter
gradiendum mufculum illum laxum retinebit homo , ne nova contradione uldoleat , unde claudicatio. Si vero fraftura reftitui neterius diftrahatur ,
queat , ut cum caput femoris fradlum eft , tuncfemur, in viciniam tota mufligamentorum vi retradum , decurtabit artum , unde claudicatio
culorum
&
&
initio dolentiflima
extremum
ob occallefcentiam
loci in
quem
fe recipit.
luxatiom. L.
luxationem paflfa fit in artu inferiori , five femur ,;
iive tibia , five tarfus , five introrfum , (ive extrorfum , tunc abdudores ,
vel adduftores elafticitate non sequilibrata artum infledunt , adeoque decurtibise eft maxima ,
tant ; quippe longitudo cruris
cum refta proten4. CLaudlcatio
Qu3ecumque
frafti
oflis
a.
pars
&
duntur
una
offa in
angulum
veniat
idem
inflexio
linea
fiet
coa6la
antrorfum
fi
j
unde
os
cum
altero
includit
vel retrorfum
claudicatio
dinem.
5.
Claudicatio a contraBurd. L.
Artus decurtantur , ciam tendines contraduram patiuntur , ut in Rachialgia, hemiplegia fcorbutica , arthritica , aliifque
quippe flexores mufculi fortius contrahuntur quam extenfores , unde artus flexus remanet , unde claudi,-
fine dolore.
catio
6. Claudicatio mutilorum. L.
&
digitorum
digitis
metatarfi
fus uniformis
poflit
&
vel
crus
vel
fervari
tarfi
tibia
quippe
claudicant ;
licet
cum
motus proprius
inflexione
leniri
&
artu
nullus
non
ligneo
poteft
gradatim
in
in tarfo
ejus
me-
fuccefliva
fieri
progref-
&
unde rudis
fit
7.
Claudicatio a debilitatc. L,
imo
in
"K^
>4^
4.
>4f
4.
ORDO
C L O N
r.
G o
R.
5(^7
ORDO QUARTUS.
S P AS MI
UNlVERSALESy
LO N I C l
CUm
cerebrum
fit
partialibus
de
de
fit
ft
fi
ut
dum
in crure
eft
claudicatio
&C
fsepius
fpafmodjcis
ordinis
palpitatio
epilepfia
eclampfia
&c
ut in
ipfi
fpafmis
in
cor-
morbis
in
qu^
tremorism
verofimile eft
origo
inhaerere principium
&
faepius
univerfalibus
inta^tge
remanent
in partialibus.
&
XVII. RlGOR
cis
fon
Kcfrcidiffcmcnt,
more
tremore
qui
quandoque
cutis
febrile
frigus
cum
aut
in rigore
fenfu frigoris
catarrhale
vero
cutis
unde
differt
comitatur
corrugatur
&
a tre-
nam
in^
exagitari
.videtur.
I.
Rigor fchrilis Jonftoni idea medic. Frlgus febriU Boerhaave Aphor. 621.
Friffon dc la Fievre. P.
Duplicis
eft
indolis,
nam
nullum
vel
fymptoma
fpafmo--
dicum;
ad palpum
fenfibi-
quod
cum^
hoe accidit:
in remittentibus malignis , ut amphimerina , epiala / imo quandoque dum fri^get
horret aegrotans , cutis ipfius paulo calidior eft ad fenfum Medici quam
le
ut accidit in
calore nativo in
tertiana vulgari
eadem
parte
explorat
foli fenfibile
,
&
&
in ftatu fano
diftinguendum
eft
folum aegrum.
Rigefcentia vaforum
minimorum fenfum
frigoris in segro
excitat.
Vidi in
amphimerina
&
mit?'
CLASSIS
5(^8
mhuntium
fi
&
fcbnm algidam
Toru. Dlvl-
morbofum.
iiiiior catarrhalis.
Qui amphimerina
li
SPASMI UNIVERSALES
ir.
gznio.
corripiuntur
in
catarrhali
fimplici
rheumate
coryza
angina catarrha-
cum
rigore pa-
huncque motura tremulum fpafmodicum per vim cohibent , fi anhelitum comprimant , &c locum in leftulo non mutent , fecus frigore
tiuntur,
&
&
ferpere
agitatio
videatur.
calor hujus
intenfitati
malignis
in
ftantiis.
vavit
illuflr,
Haen gradum
d&
fummo
tantum a 99 ad 97
therm. Fahrenheiti.
4.
Rigor d pathematc. B.
Nonne
terrori
dum
Rigor d frigore.
corpore
Cineres
&c
accidit.
calefa6i:i
mora
in
nive
aqua
frigida,
panni
&
recens ex aqu^
quibus involuta eft
frigidiffimi
calidifiimi
puella
C L O N
& pro
I.
ill.
R.
marmoris
6.
G o
mortua hablta
ad vitam revocaverunt. Vide Afphyxiam.
puella e puteo extrafta
5(^9
inflar frigida ,
D. Chaptal D. M. Monfp.
eam
P.
Mulier fexagenaria per duos annos alternis utplurimum diebus corripiebatur univerfo rigore , in quo frigus potiffimum eminebat , quo per viginti quatuor horas algebat cum pulfu parvo &: raro ; hoc elapfo tempore per
erat
ufquequo
6c vegeta
alter
acceffus
eam
frigore
congelaret.
Tentata funt IncaiTum diverfa a perltiffimis Medicis remedia , quibus tanidentidem per aliquot dies obtinebantur inducl^e ,
typi
mutationes : verum poft duos annos fumpto quotidie infufo foliorum ribefii
nigf , vulgo cajfis didi , fenfim convaluit.
7. Rigor febricofus ; Algida febris Torti de febribus ; P. A.
&
tummodo quaedam
i
perlodicus
cum pdsus
veneno
depreffione
febris intermittentis
vel re-
,
,
tamqud
aliis
&
dem
cura.
Confulatur
Anonymus
XVIII. EcLAMPSlA
Mouvemens
membranarum
fionem
Convulfion des
convuljifs
enfans ; Infultus
Eclampfis Gorisei dennit,
cerebri
agltatio
morfum
eft
vel dolorem
Hippocrates
libr,
vel
j, coacar
epilepticus ,
vulgo
incipientem convulaphor.,
j3, Gorr^i
defimt*
Edampfia
vulg^ epilepfia
puerills
aut
dlfFert
ab
omnino continua
epliepfia vulgari
,
quod
fit
ut patebit ex fpecierum
Linnaei ? P. A.
&
CLASSIS
570
extenfus
qui
lores
SPASMI UNIVERSALES
IV,
refta
fubito invadebat
&
&
&
pedes
manus intumefcebant
tagiofus habebatur
abibat
fanabilem
aliis
&
ab
fanati
his
Eadem fymptomata
pefle infedis
lib.
j. cap. 18.
tefle
Cardano
Paro
Salio Diverfo
de pejle
libr. c.
tum ex
pravis cibis
3.
fupervenire folent
commun.
fructibus corruptis
fungis
adeoque
libr.
vic-
&c.
&
&
ab
aetate
mam
5^
femiffem prsefcribebat
vomitione
&
deinde
vero
prsefcribuntur
olei
fequenti
fedantur
fuccini
die
Riverius ;
gerebat
fe
prsemifTo
excitata convulfiones
ftituitur ;
que
&
fit
fi
,
opus
&;
fi
fpiritus
julepus
efTet
falis vitrioli
revertantur
vitrioli
drach-
enemate purgante
,
ex aqux
catharfis
ia-
ana uncia una ; confedlionis alkermes , drachma una ; falis cardui benedi6li , fcrupulo uno, cum aqua theriacali , vel aqua naphie ^ vermifuga vero minime negligenda funt. Fide River, obferv, 28 & 3c). cen^
fcordii
tur.
4.
Vix
nlfi
&
vei
C L O N
romno
vel
fepulta
falutis fupereft
in
E c L A
p s I A.
I
I.
571
fpumans ore jacet. In hoc fecundo cafu nulla fer^ fpes
priore vero unica fpes eft in embryulcia , feu prompta
exclufione
dico -
&
&
&
&
anginse
gnis
convulfivas
poft phlebotomias
infufo
hiet
clyfma
foliorum matricariae
iniiciendum eft
artemifiae
&
Non tamen
cum
fi
lenitivo,
uteri os
&
diaphoenico
tunc
,
\n
eft.
tica
Frid.
&
&
Cc
c c 2
a.
E^^
CLASSIS
572
Edampfia
a.
SPASMI UNIVERSALES
IV,
rachialgica
Bonte
Cl.
41. P. A.
gravior
dani
cum
rlnt
ratlone
camphora
aut
caftoreo
funt
rachlalglci
(i
rachialglse
fi
&
a dolorlbus
varletas eclampfise
Efl
hyftericas
frequens
&
robufti
facillus
non
prsemifla
Med.
Journ. de
apud
eft
1764 pag.
rachlalgicos
vegeti
tamen
fuerint
Jan.
fi
marltanda ; fi vero pertlnacia eclampftse inducat ad fufpicandum vitlum feu infarftum In cerebro , a phlebotomla e pede crdlenda eft curatio.
b. Eclamjia ah otalgia , Journ. de Med. Fevr. 1764 pag. 150.
Larvae quatuor conlcse , in aure purulenta genltse , dolorem atrocem Sc
deln convulfionem excltabant ; fruftra oleum inje6lum fuerat : M. Bertrand
segra convaluit.
has larvas extraxlt
c.
Eclampfia a dcntitione ; Qonvuljion caufU par La formation dcs
dents. P. A.
&
mlnorem
Inciforil
ferre
cenfentur
orltur
fed
cantur.
Quo
mlniis
acceftus eclampfise
valet
papillam
intervaHis
in
frequentrores
infans
recufet
eo pejus
aut
eo pejus
;
ft
quo
fopore
intervallis
in
fmt acceflus
frequentes
tentetur
fere
&
femper
lethale.
Cura.
clyfmata iteranda
xa
tur
fero laftls
imo
purgabltur, ut
infains
aqua
inde purgetur
,v
puIII
oryzse
hordel
5.
puerlli
obf. 9.
Ec
nutrlces ira
alumnls
fuls
haud
hl fsepliis
ita
multo poft,
ubera prsebuerint
ftatlm
epllepfia corripl
obfervantur:
Hofftnann,
Hodl^
infans fexennls
totlus corporis
tus erat
prsefcripfi
tartari ftibiati
vomult
dlne
cum
fublto
prodromo,
pallidulus
macer
afphyc-
&
potlonem cardiacam
granum ;
mucos,
vlrldes
fummo mane
anaefthefia fine
&
&
laflitu-
Qul-
CLONICL EcLAMPsiA.^
57j
Quibus urina fupprlmitur per aliquot dies , febris ardens , fubfultus tenvarii motus convulfivi fuperveniunt , urina fandinum , delirium , fopor,
guini remixta ; quippe fi injiciatur atramentum per ureteres , illud facile in
venam emulgentem tranfit , ut expertus fum , adeoque fimili via urina fanguinem inficit.
In hoc cafu fi phlebotomise repetiiae , clyfmata , irrigationes emolllentes ,
potus nitrofi nihil pr^eftiterint , tumeatque hypogaftrium , acus tricufpis cannula inclufa immitti debet per perinaeum in veficam , fi eatether immitti non
&
potuerit,
&
In
tis ,
5.
illa
pU-
8.
fanguinis profluvio
fcci.
Ea
tum
convulfio
&
defipientla
malum
Hippocr, aphor^
7.
culo obvlam
eundum
vertat nefclse
fe
mutare cupientls
eft cardiacls,
aromaticls,
&
&
praefentem
fta-
&
&
cclampfiae
morborum quibus
debetur.
Anno 1750 menfe Augufto puer feptennis manducavlt in horto regioMonfpelienfi aliquot baccas Belladonse ,
melanocerafi ,
( atropa Llnnael ,
vel folanl furlofi ) paucis poft horls evafit ruber , fcarlatino rubore , fine
calore
24
rubedo
horas
miflus eft
fuit
,
unlverfalis
divexatus
erat
cum
febre notabill
&
delirio Iseto.
Mane
fanguis
&
y^fpere multum dejecit per inferiora, deinceps fopore ab hora fexta- vfpcr=
tlnl
c c 3
CLASSIS
574
a morbi
SPASMI UNIVERSAIES
IV.
tina ufque
&: fanatus
fuit ,
efl:
intra
40 horas
initio.
&
&
&
&
omnino
&
poflit seger ,
quafi in eclampfia mente captus
autem ex imperfe6la hac hiftoria verum rifum fardonicum ab hoc veneno excitatum fuiflTe cum confliridione fpafmodica oefor
nihil
videatur
deglutire
intelHgo
phagi 6c maxillse.
&
deglutito
ufurri
advocatse
fent
imminuto paroxyfmo
potult
aperiri
&
venenum ano
oleofa
copia diluto
clyfmata
potiones in
;
,
mucilaginofa pinguia adhiberi debuifquid fentirent prius segri eloqui potuere , fu-
ladicinia
,
magna aqux
emetico
rejeftum
cato
eft
&
theriaca aceto
dentes quibufdam eifrafti funt ,
,
Jacobus
infufum tabaci has vomitiones falubres concitaverunt.
Mseder fexennis de cardialgia ^erebatur, vix verbum effatus , humi proftratus , urinam ad viri altitudinem eminxit ,
mox terribili afpedu cum
omnium fenfuum abolitione convulfus fuit , os ardiflSme claufit , ut nulla
foluta,
arte
ahis
aperiri
valuerit
guis ex auribus
pus pugni
virilis
circa
magnitudine patris
quandoque videbatur
jadabat
dentlbus fliridebat
promanabat
,
nihil
oculos
cartilaginem
manum
validifllime
ejicere
feriebat,
valuit
vomiturus*
artus
mire
&
torquebat , faepius caput retrorfum abripiebatur , totumque dorfum incurvabatur in arcum ; cefTantibus convulfionibus per momentum matris
opem
tari potuit
exfpiravit,
imploravit
mox
&
expalluit
facies
&
manu
nullatenus excipeflori
admot^
C L O N
pauco
C L
c L A
p s
cadaveris ufque ad
ex ore
A.
horam
57^
fepultuise
fpuma
obambulavit
flidi
convaluit omnino.
In puero bienni
fuerunt.
fingultus
corporis intumefcentia
circa oculos.
livor
EclampJLa a coriand
Memoir, de TAcad. R.
14.
Vir quidam
fiti
commotus baccas
coriariae
&
tunica villofa
fanguinem fluidiffimum
D.
Baccce a
Lefevrc
caetera
ftomachi
bene
fe
&c
undecim
coriarise
bac-
habentia.
at
folia
juniora
&
convalefcunt
fi
vertiginofae
foliis
videtur inefi^e,
quam
baccis.
Oves
edant abortiunt.
15. Eclampfia
des Convulfions.
Recens
nati
NiophytorumVzn^Qxmon^Q
Dlft.
P. A.
ideo
in
mis debilitati fuerint , quod non fufHcienter nutriti funt; hanc debilitatetn
ex pulfu exiguo , molli , ex ofcitatione repetita , ex vagltus defeftu cognofcltur. In
rii
proprietatis
Infantes
vini cochlear
cum
natu majores
abladati v. g.
CLASSIS
57^
UNIVERSALES
IV, SPASMI
&c funt obnoxii,
quae fingulae
fpecies
fingularem
dio
omnium rerum
languido
nutant
Capite
&
fixus
morem
contra
averfationibus
parvo
etiam crepundiorum
nubilus
evadit
dein
vel
mente obfcurata
vellitur ,
&
quenti debili
gena per
alterutra
languent
ratlonem
&.
morofi funt
os diftorquetur
fubito
qusedam pars
oculufve uterque
,^
manufve
agitatur, conpaucos dies cum pulfu freSe<fto cadavere ferum in ventriculis ce-
faciei
ftupida
insequali obeunt.
&
intra
rebri
WiLlifio,
,,
admovet,
tos continuo
gatur
cum
verrrwfugis
febrlcitat, facies
cum
digi-
ternis
naribus
cum
vermifugis
&
al-
vermes
videretur interdum velut a vermibus ftrangulari , dejicit vicorpore convellitur , tunc hirudines temporibus admoventur
hinc pejus habet , poft duodecim ab initio morbi dies moritur. Medicus ,
qui, me abfente , hirudines prsefcripftt, febrem malignam incufabat.
nullum in abdomine vitium , cerebrum vero molle
Se<S:o cadavere ,
Verofimile eft a materie verpiiltaceum , ejufque ventriculi fero diftenti.
exeunt
ridia
toto
licet
vermes unquam
fed nulli
In
aliis
cerebrl
lis
fubje<5lis
cera mollia
rheum
&
morbo peremptis
pulvls de
,
gutteta
pallidas ;
,
,
ut
parum
cruoris in vafis
attoniti
cubr convuifi
tltur,
llcet
Cura
cardiaco
fufpirlofi
ex
quse vires
*diu
&
fubfrigidi funt
requenterque In
hlftor.
&; juxta
In
14
&
qulbus
15.
palli-
Mortonum
ali-
qui ftatus per paroxyfmos more febrls Intermittentis reverpulfu febris dijudlcari non poflit.
inciplt a veficatorils
,
ad hunc morbum
non infringant , amara fi aetas
anhelofi
vif-
prophylaxim ufurpatur.
17. Eclampfia fcbricofa ; vide Morton pyretol. cap. 9
Jonrn. de Med. T. XXI p. 124 , T. 8 Art. 6.
P. A.
Sunt infantum , juniorum utplurlmum , caroticl afFeftus
duli
eflTe
rara cathartlca
vellet admittere
prsecavendum
illa
fimili
haefiflfe ,
vifi funt.
llnftu pedlorall,
Grca
CLONICI. ECLAMPSIA.
Circa curam hujufce
Archiatri
parabilis
Epilepfia
chcr
&
fero
mam
mane
incitati
phlebotomia
longum tempus
per
vel
exemplo
6>j:
&
&
dedit
577
OpiFeri, incom-
excogitavere egregii
plura
Claffis
quidem in
Lo-
Clariff.
&
&
&
fedativam
forte
De ufu olei animalis Dippelii in Epilepfia parum proficuo fcripfit /. G, Baumtr in Actis Acad. Moguntindiy Tom. I pag. i^y.
fubfultu tendinum , mofchus magna
In Eclampfia febrili cum delirio
fomnum conciliando moclofi cum aqua vitae fumptus profuit , fudorem
fchum vero nondum expertis ad grana xij aut XX prsefcribere tutum non
&
&
efl:
me
irritant
&
calefaciunt maxi-
vero
dofi
mirum quantuoi
exhilarentur
&
fopiantur
fubleventur Hyflericae.
eclampfia variolofa
In
viij
feliciter adhibuit
in hyfteClariff. Kcidj
extra6lum hyofciami albi incipiendo a femi-grano
vidi etiam Hyftericam unica eledlrifatione fanatam.
cum
In
&
mofchum
fucceflli
fcelotyrbe
adhibui
,
&
;
chorea
Viti
S.
lUuJlrijf. dc
me
quidquam
adhibita vix
Philiater
incidit
in
praefcripfit
volatilis
alcali
venienti fumendas
Aqua
lethali
Clarijf.
Martcau dc
fabarum
cardialgia
guttas vj
S.
omni quadrante
XL
grana
Ignatii
Illujlrijf.
B.
dc
fumpferat
Jufficu
ipfi
quibus convaluit,
Lauro
deftillata
cclampfiam
cum
convulfionem
effecit.
caufa
experiundi
&
Haen
Oci,
XIX. EpiLEPSiA, ab
lyGo
p.
nifi
fi
intus fumatur^
^20.
&
non ab epi
Morhus Divinus Platoni , Herculeus
Ariftoteli , Comitialis Plinii , Sacer r& major Celfi , Sonticus Auli GelCaducus , Viridellus Paracelfi ; Analepjia Riverii ; Mater pmrorum
lii ;
Sauvages Nofologia Methodica^ Tom, I.
Schnei*
d dd
epi
CLASSIS
578
Schneiderl
Mal
dk
Genus
eft
fubita
MaL
terre ,
dc la
celTus
EpiUpfu
Gallis
Vapcurs EpiUptlqucs
Mal
caduc
haut-mal.
morbi fpafmodici clonici &: chronici intermittentis , cujus acinterceptione fenfuum, variorum mufculorum agitatione 6>C
dyfpnoea notantur.
Diflinguitur ab Eclampfid ex eo quod morbus fit chronicus ; a Tetano
clonicus cum fenfuum feriatione ; a Catocho
quod fit etiam chronicus
partes
refpiratio
in paroxyfmo fit frequens , Interturagitentur
quod
,
bata 5 fsepe flertorofa ; ab ApopUxili epiUpticd ex eo quod periodice recurrat ; ab Hyficrid per animse extra paroxyfmum habitualem fecuritatem ,
&
&
dominis
meticuloiitas
in
paroxyfmo
ftrangulatio
globus ab-
aliaeque differentise.
&
chronicus
,
perlodicus , cum fenfuum
antea(^orum oblivione.
Sunt qui fpumam oris , qui poUicis fortem contraftionem fymptomatis
pathognomonicis annumerant , verum iiii unlcam fpeciem epilepfias darl prsefumunt , licet omnes aulores idiopathicam a fymtomatlca diftinguant , &C
utramque a principils omnino diverfis oriri quandoque confentiant. Naturas perterrltse
vehemens ad expellendam
turbatse conatus fubitaneus
vel corrlgendam materlem morbificam , utplurlmum cerebro Infidentem ,
morbus clonicus
in paroxyfmo
Eft
feriatione
univerfalis
&
&
&
&
Irritantem
num
themata
cis
acris
&
&
vifcida,
fomnia potiffium
teneris
brum
narlum pungentia
lympha
g.
paroxyfmorum
glandulse In cerebro
cerebrl
&c
femen acre,
terrifica
Infarftus
meningibus intumefaftis
Infixa
Alias
caufa
vafo-
plethora
calculi
re-
fubjeftis
in
videtur
irritatl
quam
ut canis
epilepticus
ab
oeftro
vel tabano
ut patet ex clamore
mu-
oculorum truculentia , dentium ftrldore , orls fpuma , pugnorum conflrlftione , vehementi totius corporis contraftione, Ita ut mifer epilepticus
videatur atrociffimam in' cerebro Isefionem experiri,
defperabunde exagitu
&
gltarl.
Hoc
ftylo acuto
&
devenlat ftylus
ries
convulfuim difto
citii^is
moritur,
ut plu-
fumus expertl.
&
In aures
nares intrufa corpora eo majorem &c acutiorem excitant doiorem , quo altlus
altius intruduntur hsec corpora etlam molliffima , ut
plumula, feu quo magis ad orlglnem nervorum acceditur; nec dubium eft
quin
&
C L O N
quin fenfus in labyrintho
quam
fit
I.
multo
exquifitior
L E P s I A.
quam m tympano
in auricula &:c,
&
quod removere
dolor atrox a principio inconfpicuo ,
nos liberare nequeamus, nos urgeat in partibus ad vitam quam
Si
ceffariis
homo
quantumvis ftoicus
rum
579
&: hic
pcenam meritam
( nifi
quo
fortitu-
virili
exigua erat
aut
maxim^ ne-
praevertiffe
viderunt
alios
ve&
& deraum maniaalii
irritatio ,
cus evafit.
Slultam
hominem
in
lirat
qui
rit
ille ,
hominem
in
Novi adolefcentulam
experitur
fimili
novum
&
fomniare
&
ipfi
6c inauditum
Nonne de-
femper compotem
dormiendum
fit
delirare,
refpondit
afife-
paroxyfmum
phantafmata
fe
inter
terrifica
paulo ante hujus morbi invafionem ; dein vero quid fadum fit non remia lefto exiiire
nifcitur j adfiiantes vero eam tanquam terrore percitam
conantem retinent , ne fe praecipitem dejiciat ; ab eorum vero manibus as^rocruribiis convulta fe expedire , ocuiis torvis &: minacibus , brachiis
per duas vel tpes" horas nititur.
fis ,
Cum vero acceffio appropinquat , ait ^^^/"^5, fplendores purpurei aut
nigri ob oculos verfantur, ut in coelo iris prsetenta videatur ; aures fo55
nant , fa^dum odorem fentiunt , iracundi funt , bilis prseter rationem ac3j cenditur ; his porro fragor quidam redditur perinde ac fi lapide verberentur
aut ligno ; cumque ab humo furrexerunt , commemorant quaedam tanquam
inclamant , futuramque
j, fi ex infidiis vapulafTent ; hinc in infuhu adjutores
5, calamitatem profpiciunt ; obfecrant quoque , ut membra unde morbus ori-
&
&
3,
refledlant
membra, tanquam
5,
39
inde
dirigant
morbum
&
35
tafmatis imaginatio
35
difi:orquetur
55
illis
&
Dddd
CLASSIS
58o
cum
SPASMI UNIVERSALES
IV.
afficiuntur
catalepfi
audiunt
nihil
monente Gakno
reminifcuntur
punduras artuum
& experredi
& epileptici.
ita
Symptomaticam epilepfiam
vident
Au<^ores
auribus
eam
patulis
vix perfentiunt
eorum
vocant
quse peregeie
non referuntur , ut a dolore , anxietate , frigore alterutrius pedis vel manus, quas partes ipfimet trahunt,
diftrahi jubent, adftantefque eas etiam ftrifte ligant, unde paroxyfmi faspe praever-
fymptomatis
quse ad caput
&
tuntur.
Verum
Imaginarii
cum anima
alTueta fit referre objefta taftus ad cutem , licet extrealterum in cerebro latens afficiatur, fenfatio femper ad. cutem refertur , ut in fuffufione, affeifla retina, obje6lum feu mufca refertur ad aerem.
Sympathicam epilepfiam etiam vocant Auflores, cujus principium in aliam
quia
mum
quam ad cerebrum
partem refertur,
&
v.
tur
petit
infarcit
epilepjia crapulofa
&
Hippocrates &i
ducitur.
&
&
Motus mufcularis
cogitur.
rationalem
non
feftum
fenfitivum
aut
jubeat
motum
cum
iUum a
Inveterata Sc habltualis
Sennertus
voluntas
itaque
cupiditatc
nunquam
appetitum aut
citra
fit
appetitus
feu
rationalis
eft.
debilitata
epilepfia Ideo
&
meninges
cerebri
infarftus
ta
ait
funt;
verat
infanabilis.
rofim
oblivionem
quce
hasreditaria
Definit
,
morbificse
quse ultra 25
amaurofim
in
paralyfim
Infanabllis eft
vafa materije
ftultitiam
ob
qula
difcutiendae
aetatis
repetitos
deftina-
annum
fatuitatem
perfe-
feu
mo-
ac lethalem apoplexiam.
Brcndelius
&
, vel imperfe6ta.
Pitcarnius videre epileptlcos qul fenferant atroces capltis
Votum
adhucdum
Averrois
eft
&
paroxyfmum.
&
Cratonis
ut noflTent
votum Medicorum.
epllepfise
caufam
&
remedium
C L O N
Qux
Epi LEPSiA.
1.
581
tes
in univerfo
Qui notam
corripitur
ille
Schneider.
amplius
paroxyfmos
affueti
habuerit
interficit
vel
paralyticos reddit
neque
morbo jam
praefentiunt.
carbonum fumo
inquinatus
Sc calefaciunt
tentant
indigeftse
ufus
csepae
allii ,
ac narcofim inducunt
ut
nimius
quae caput
carnes nigrse
leporinse
porri
hanc excitant.
eft.
Quse a cephatea , vertlgine , capiplenio ob auftrum 6c defeftum eleif^rlcitatis in aere ortum ducit , curatur fponte regionis &: loci mutatione , ut docet Hippocrates. Quse a fanguine fpififo , craflTo , vifcido , quartana fuperveniente folvltur.
ftris ,
num
dein
aft
fublevatus
celebrem Medicum
dimifit.
non
fanatus
Medicorum
2.
p. 2 cap.
Ea
tur,
paflfus eft
;
annum
per
adhi-
eum
perfefte
fa-
qualibet feptima-
pedum cedema
evanuit
&
S.
fruftra
eft quae
&
Ballon. confil.
1.
11. P.
a fero acri
falfo
fuperfluo
chlorotlca
obftru(^a aggredi-
Ab
Ex
lienis,
oritur ;
pancreatis
tonicls
&
quam
eft
dyfpepfi^
piflfaiioni
fovet
naufels
Tilingii.
jufculifque aperlentibus
cephalicis.
3. Epilepjia Jlomachica ;
Ea
&
A ventriculo
excltat
vomitione
crapula
praegrefllis
haeret
Dddd
3,
&C congeritur
i^
CLASSIS
582
SPASMI UNIVERSALES
IV,
indicantur cathartica
;
, emetica ; dein vero qu26
ftomaciium roborant , ut aqutC Bellilucanae per triduum hauflae ; prsemifsa
phlebotomia , pilulae ex rheo , kinkina , enula campana , fyrupo abfinthii
aloe.
fenfationes
non omnino
fuppreftk.
vires
&
quaedam vociferant
pedus feriunt. Foeminse huic magis obnoxiae funt temperamenti plufquam folet fanguinei ,
habitu viraginum gaudent. Sydenham.
Prseter remedia quse a catameniorum emanfione , aut dolorifica excretione indicantur , juvant in paroxyfmo quse fanguinis fluiditatem
fluido nerveo robur reftituunt , ut fpirituofa , volatilia , fimulque antihyfterica. Spirituofa funt fuccini praeparata varia , liquor mineralis anodynus Hoffmanni ad
guttas duodecim aut viginti, sether Frobenii; inter antihyfterica eminent tinftura
pulvis caftorei , oleum animale Dippelii , aqua Lucise , fpiritus cornu
mofchus ad grana tria.
cervi , Scc
camphora
Puella , 20 annos nata , a terrore in Epilepfiam lapfa , a quinque annis
inarticulata
&
&
&
&
menftruata
duos
fumpfit per
paUida
cicutse
osdematofa , vix
inde catamenia
a prima dofi fubftitit ,
menfes extradum
redierunt
&
Hi; Brueys
du Fanatifme. P.
Fanaticos Gebennenfes initio hujus faeculi comitabantur qusedam canidiae
fatidicse , quarum prophetiis
cohortum omnes aftiones dirigebantur ; illse
vero , quafi numine afflatae , treraebant , humi procumbebant , atque anhelitu cohibito , abdomine inflato , fpumantes
mirum in modum exagitafae ,
5.
ftoire
&
demum
ad
fe
reverfae
vaticinabantur.
ut nemo in Nofocomio
auram ex manu ad huprsefcripfi ufum verberum
merum ,
dolum
fufpicaretur
inde ad dorfum
fanata eft.
interrogata
&
num
fentiret
femur , ea annuit
quo audito
Boerhaav. confult. 2. P. C.
Adolefcens ftudiofus , phlegmaticus corpore , ingenio mobilis , a frlgore
pedum patiebatur fpafmos , dolorefque in pede , tendlne Achillis , fenfim afcendentes ad crura , femora , periodic^ per duos annos , bis vel ter in anno , paroxyfmo ad duas vel tres horas perfeverante ; deinde fimiliter a pede 5 dorfo orti fpafmi ,
dolores altius ad latus dextrum 6c caput afcend^runt, unde paroxyfmi epilepticij fenfibus omnibus abolitis , toto corpore
6. Epilepfia pedifymptomatica
&
exagi-
O N
C L
exagitato
fuccedente ftertore
in dextro crure
liiis
habebat
fpuma
friflionibus cedens
quam
pejus
ante
in dorfo
seger
&c
2cftate
L E p
oris
mutatione inexplicabili
ejus livefcente
I.
finito
hieme
A.
583
paroxyrmo
flante
horas plures
cruris dextri
Trigus
borea medieiTj ex
aut
perfentiebat
metatarfi
ligaturae
colore
paroxyfmum
retardant.
&
&
luxatione refi;ituenda; interdiu moderata deambulatio. 3 Bis in menfe , triplenilunia , purgetur haufiu qui recipiat cinnabaris
duo ante novilunia
&
gr.
refinse guajacigr.
diaphoretici gr. xv
rhei
&
in fyrupi
&
fi
vehementi
Qui a vifu
incidere ; unde
pla.
&
refte
matres
mos
Frid.
Hoffmann
vehementer
inftitutus
fuppreffa epilepfiam
epileptici
fi
perterriti
eft
ut in
Intem.perantia in ftudiis
ec-
nl
funt a
&
A
vidit
8.
titillatione
Epilepfise
facrifque interefl: ^
paroxyfmos excitatos
///.
Efi ea
qwse ad capwt
non
referuntar
rZ^^i^/i"
5^4
//^:
SPASMI UNIVERSALES
manus dolore
anxietate , frigore
aura afcen'
a pedis
,
affeftam
ipfimet
diftrahunt
fricant , inde etiam
partem
, ligant ,
deiite ; unde
paroxyfmi leviores prsevertuntur.
Ea vero fymptomata originem habent In cerebro feu initlo nervorum hulc
parti profpicientium , uti dolores imaginarii, quos experiuntur in pede illi
ab
acgrls
vel
ut
dudum
cruris vel tibiae amputationem pafli funt ; ut affefta in fuffufiomufca ad aerem refertur , non vero percipitur macula vel infardus retinse , cujus tamen interventu oritur haec hallucinatio.
An epilefia fympathica (it mera differentia pluribus fpeciebus communis }
an vero fpecies , non inquiram ; fufficit quod hoc auxilio externo fcilicet ligatura friftioneve , difcutiatur quandoque hujus aeceffus , id autem accidit
qui
ne
retina
irritatione divertitur naturae fenfatio ac proinde conaad artum irritatum , unde prxvertitur acceffus ; nam infarftus
cerebri non neceffario aut mechanic^ determinat conatum epilepticura ,
natura femper urgentiori occurrit. Sic licet quis ad fternutandum fe accingat,
ii illico gra\sis nuncius , vel contumelia accedat
praevertitur fternutamentum.
,
guia a
tus a cerebro
&
Epileptico
qui ante
in
cubito dextro
;
hoc
,
quamdiu fluxit filebat morbus , qui veficatorio ficcato revertebatur ; vefica^torium apertum fervavit per menfem , intern^ datum eft kinkina cum camphora ,
aeger convaluit. Locher de EpiUpJia pag. 42. Ubi fpafmi a dolore oriebantur , opio dolores componebantur , &c his fopitis Epilepfia iiluit :
idem ibidem, Epilepfiam tempore fomni flertorofi recurrentem opio ipfo fanavit ///. dc Haen,
i^. Epilepjiafebricofa deBornainvilleJourn.de Med. Janvier.1758. pag.^^.P.A.
Vide Quotidiance fpeciem quanam. Eft ea fpecies qu3e a veneno febris intermittentis latente producitur. Ferrarii apud Torti Lib. 4 c. 4 Hijl. j ; Boneti Sepulchr. de febrib. Lautter Hijl. Med. Viennce lyGi,
Miles intermittenti febre laborans fumpto valido emetico in epilepfiam
incidit , qua intervallis incertis , fed quotidie pluries repetitis , initio ad plures dies , dein ad horas plures extenfis afBciebatur fine uUo pyrexise indicio ; in paroxyfmo convulfionibus horrendis agitabantur omnes corporis partes , in declinatione peftus follis inff ar violenter agitati movebatur , mente
ftupente , in intervaliis gravamen in ftomacho
anxietas circa cor. Adhi-
fentiebat
prsefcripfit
///.
Lochcrus veficatorium
applicandum
cubito
&
&
bita fuere
incaffum antifpafmodica
narcotica
lafticinia
balnea
demum
&
Miles
quem
fuftigatum
hypochondrio dextro ;
ro dentium conjunftus
efferis
atrociflime
dolebat
&
duranteque ejulatibus
fricat , ac fi perforare vellet , deinde paroxyfvomitionibus
cardialgia atroci recurrunt; tertio morbi an-
rem hypochondrii
mi cum
digitis ita
&
no
C L O N
C L
&
L E p
A.
^gf
perpetuo de ulcere
tumore interno latente loquitur , cultrumque identidem expofcit , quo tumorem diflTecet , &C fi non opem , faltem doiorum finem fibi conciliet. Sub paroxyfmo pedibus , manibufque parietis cal^6'"egt*0tus
ces
lapidefque
erat obftrufta
proxime decumberet
forte
ii
deradebat
alvus pertinaciter
nuUa.
febris
pylorum
erat in ventricuio
foramen
oris
callofis
lloreni magnitudine.
; Epilepjia cacheBica Frid. HofFmanni ; fymptO"
a retropulsd fcabie , a fifulis rcjiccatis , ab achoribus & tineis reprefjis ^
Fr. HofFmanni III. 12. P.
DifFert ab eclampfia exantiiematica , quod epilepfia fuccedit exantliematicis afFeftibus chronicis , ieprofis ; eclampfia vero acutis.
11, Epilepfia Jyphilitica Bonet. Sepulcliret. Guarinonii confult. 13. ^ lue
fnatica
dedit CLariff^
&
eft.
&
,
lib.
13. Epilepfia traumatica Borelii de epilepf. difT. Haller. Difput. Tom. r'
pag. 72. 74. P- C.
Puella decennis &: adolefcens 17 annos natus epilepfiam patiebantur iQinm
&
capite paffi ,
foveam habentes a cranio deprefTo. Sanati funt omnino
admotis dropacibus parti affe6l3e , quorum ope cranium extrorsum dudum
6t elevatum fuit.
Puella vero ^ antequam epileptica fieret y per multos dies fingulari parain
|)hrofyne
laboravit
putabat
totumque domicilium
Hac
nis
fpeftrum
cardialgia
obfervatione patet
fidendum
efTe
fcilicet
flellis
quam
prse oculis
fibi
fibi
obverfari
videbatur
prse-*
visus obfcuratio.
abfurda
optimum arcanum
horrendum
illuminatum videre
efl
effe
opinio
in
omni
epilepfia arca*
fpe-*
cies dependet.
Efl
fecundaria
ali^ fpecies
&
rachialgiam
cuicumque
vero fuperveniat
redeunte recedebat
XX. Hysteria
Stahlianis ;
melancholicam
feu quse
ea dolores
terminat
aufert
filente arthritlde
non
quant
fecus
recurrebat
ea
bis obfervavi.
Tom.
I,
Eeee
-^^
CLASSIS
58^
IJlerifmo
de mcre
Eft fyndrome
&
pathematis
&
caufis
cum fumma
tatio
dyfphagia
pandiculatio
Morbi
animse
causa evidenti
fine
fenfibilitate
Mal
pufillanimitate
debilitantibus ingravefcens.
Symptomata convulfiva
flrangulans
Pa[jion hyjimque
mutabilium
fubito
SPASMI UNIVERSALES
IV,
deliriura
globus
funt
carus
pulfus
abdominalis
extremorum
frigus
deprefifus
fletus
fl:riftus
&
cachinni
urinse
ofci-
copiof^
&
hyfterici funt
animte tanta
Senfibilitas
vel pulfatur,
eft
convellat hyftericas
illas
perciperet
fi
inopinato accidat
hyftericam anxiam
dum
mceftam
clauditur
leviflimum ma,
infomnem
detinet.
&
ejulatus
fua
mox
rifus
remediorum
inani fucceflii
tudinem fimulent
Principia hujus
vita fedentaria
vpluptuosa
serumnse
catharfes
repetitse
fuppreflSo
Morbus
gulae
&
inedia
&
effceminata
conftitutio
dum
invidia
frigus
partus
prsegrefli
fsepius pr^ceffit
,
morbi
menoftafia
feu
globus abdominalis
lumborum
,
&
occipitis
ut ex flatulentia
hypochondriafis defignatur
aflinis
effeftus
inflatione
raro
educatio
in
hsemorrhagise
catameniorum
feu mceror.
valde
cum hypochondriafi
riam determinant
in viris
ira
inevitabilem
hic
ftri(^ura
tra6lio
otiosa
debilitavere moerores
difcruciant
mortem tanquam
eft
aft
fexus foemineus
,
umbilici re-
hyfterici funt.
viri
rum
obtentio
lis
poft serumnas
virgini
libidinofx
matrimonium
fortuna profpera
fi
ex
his
cupiditas
expleatur
fidenihil
C L O N
lere tentat,
eoque magis
I.
T E R
s
ubi
A,
^87
randum.
Principlum proxlmum hyfteriae eft fumma philautla , Teu amor efFrsenis
voluptatum , unde minimorum incommodorum intolerantia, exaggeratio , propofiti inftabilitas , fumma fenfibilitas , irritabilitas i ex parte cor-
&
vit3e
poris
nervei
fyftematis
unquam
vis nulla
mum
teneritudo
obfervata eft
nervei inftabilitas
fluidi
Cheinaum
juxta
fpirituum
feu
laxitas
ataxia
quae
ner-
morbo
ipfo
qualitas
in
Sydenha-
juxta
obfcurior.
Pauca funt genera morborum quos hic proteiformls afFeftus non mentlatur,
hinc tot morbi hyfterici dlfti; quod commune eft fyphilidi , febrl putridx,
fcorbuto , &c : ita ut fi morborum genera a principiis &: caufis peterentur
immenfa
morborum.
malum
Mulier 46 annos
guftise
nata
in
menftruis inordinata
leucorrhoea
colica ^
cardialgia
&
adhibentur carminativa
tandem adhibito
caftorina
balfamica
temperantla
per
ejicitur
anum
fed
,
fruftra
quo fado
Tanitas redit.
Duo
fefert
alia
ill.
exempla
hyfterise
a vermibus lumbricis
&
afcaridibus excitatae
Delius.
imo cum
ne
tas
plethorae
dyfpnoea^*
,
,
&
tantum
in
&
fignis
in
ut
faciei
hoc cafu a
quibufdam
rubore , pulfus plenitudine , vertigiphlebotomiis vidi hyftericas fanareprobat Sydenham in hyfteria , quse
largis
hyfterise fpeciebus
profunt.
Cum
laflltudo
&
&
Tcontinente
quae jufcula
per
aflumendac
preemifiTa
&
fubfequente
catharfi.
Si
laxa,
frigida,
e e e 2
pilulae
emmea
588
emmenagogae opiatae martiales funt adhibendae , aquae thermales etiam autumno vel vere per triduum bibendae , fi falinx fint , aut fsepius repetend',^ , ii
,
fulphureae.
Jufculis
&
rhei
vanda
limaturse ferri in
folia ciehorei
nodulo
borraginis
rubiae
^na
dentis leonis
drachma una
llores cheiri
cum cinnamomi
calendulse
fruftulo.
Bolum
decem
pulverls fennse
rhel
fa-
lis
&
Launnt
balneum
tur
ut
de Cautsrets
ex
illis
menfem
Bagnauls
S,
&c
fic alter-
aut ultra.
Sydenham ; a morbis
acu-
tis , rcpctitifque
bovis
&c
ova forbiha,
mlflis
offse
ex carnibus
longe cathartlcis
aro-
galii-
phleboto-
mia, imo clyfmatis, ufque quo aegra poffit lac Integrum caprinum vere , afinlrmm autumno, aut vaccinum quavls tempeftate aftumere fervatis fervandis } dlaeta vero laftea non folum ablgit hyfterlam , fed etiam fi a longls
vires reficit ; fi tamen ventrlculus
menorrhaglis immlneat , afcltem fugat
buic ferendo impar foret , praemitteretur decoftum ex rhapontico vel myrobalanls cum fyrupo de clchorlo compofito
manna , atque paulo ante lac ,
bolus abforbens ex terra catechu , oculis cancrorum , creta ^ corallils , &: conferva rofarum ingereretur.
4. Hyjieria a kucorrhoed Raulin. cap. 14. tom. i. P. L.
SI leucorrhoea hyfterise fomes pendeat ab humorum acrimonia &c vlfcofitate , quam ficcitatem vocant, praemlii'* unica phlebotomia , cathartica mitia
funt ufurpanda , maxime ex aquis ralnerahbus acidulis di<5lls , ut dc Vals ,
Alais , Lodeve &c
dein jufcula pulli refrigerantia cum nodulo feminum
&
&
frlgidorum
rias
&
foliis
pugillo
pimpineHse
fumarix
agrimonlse
vel
nafturtll
radlcibus pentaphylll
aquaticl
funt
fraga-
uiurpanda
in-
&
feere
qualis in
i\
vero
ftt
pruritus vaginss
foetor
fiuorisj
C L O N
^uoris
&
I.
T E R I A.
novem dies aeftate
8f
fuinend'jc,
Verum
fi
&c
&
jufculis aperientibus
radicibus aperientibus,
flomachicos
tonicos
cum
ab
obfl:ru(5lionibus
limatura
ferri
frigidis,
&
va-
adftringentibuj ad
tonicis
rheo
cancris flu-
, nummulariac ,
,
infufo , deveniendum eft ad baaurantiis , zinzibere , nuce mofcha-
hederulae
foliis
camphoratae
ex theriaca ,
ex leviffimo
ptifana
los
prsemiffis catharti^is
pimpinellse
terra
rantii
cinnamomo
infufis
medicatum
ad
ahquot
cochlearia
ter
in
die
ufurpetur.
&
Conveniunt
martialia , ut vinum tenue , album , intra quod ferrum ,
medicamentofus
vel lapis
aqux ferru, vulgo globus chalybis , infufus fuerit ;
ginese Vallenfes , Alefienfes , modo non ea dofi fumantur
repetantur
ut hyftericse vires imminutas ulterius infringant , demum ad lac etiam confuglendum eft.
&
^, Hyjleria
limis
emphraclica
pancrcatis
Raulini xap.
ut hipads
P. L.
5.
cacheftlcum , phlegmatiam , pulfus deCuratur per aperlentia martlalia , tonicis amaris , ftomachicis juncla
fi
vero aegra fit temperamenti fimul calidi
ficcl, feu fi
humorum acrimonia , ficcitafque adfit , ea funt jufculls , fero laftis temperanda, additls millepedibus , croco , aqua ferruglnea ; huc pertinent aquse
mlnerales fpiritu redore turgldae , caute tamen ufurpandae martlales viDiffert a plethorlca per pallorem
Bllltatem
frigus.
&
triGlIcse.
&
&
&
paroxyfmum
aliquoties folvebat
calentque
tales
plures
funt
hyftericae
quas
matri-
unde
falacitas
major
major
ad
hyfteriam
procli-
vitas.
&
hyfteria
ftomachum male
fe
habeie vulgatiffimum
eft
e e e 3
590
&
Dignolcitur ex fyndrome fymptomatum hyftericorum , typo tertianse requae accedente ahernis diebus apyrexia evanefcunt ; fymptoma,
curfantium
fa ea funt frigus
flatulentia
naufea
paroxyfmum
pallore
In
reo
ofcitatio
cardialgia
craflx
lateritise
mortis timor
&c.
,
paroxyfmo nihil
_,
volaticus faciei
aeftus
fuccedente frigore
6>c
leucorrhoea
hyfteriae
extra^lo capitum
fufFocatio
terrorem
eft
dolores compefcunt
camphora
eflicaclus
mofcho
cafto-
fpafmos , pervigihum ,
j
datur potio quovis bihorio ad cochlear fadla
papaveris
rhoeados
haec
&
XXI. SCELOTYRBE
Galeni
Scclotyrbe
55
fpecies
tio
&
latus
eft
Danfe de
vel plura,
tria
refolutionis
St
Guy.
&
perturba-
non
poteft
quandoque reftum
in
finiftrum
minant.
pueros
puellafve
claudicatione
dit
fe
fe
trahit
allcui
fatuorum
decimo
vel
more
inftabilitate
manum
alterutrius
ejufdem
cruris
lateris
vel
quod
seger
peftori
vel
poft
alii
parti
&
fed in
contranltatur
antequam
poculum ad os
poflit
admovere
mille
gefticu*
fortuna
forte
cit
&
propius
labris
avide haurit
dedita
veret.
Nullus
ferrl
cie
I
queat
eft
quam chorea
tofa Preyfinger ; la
Danfe de
St.
Sydenham ;
Scelotyrbe pituit
Guy.
Cul
C L O N
S C E L O T Y
I.
&
cephalicis
cafcarilla
59I
B E.
theiformibus ex flori-
Gutteta
pulvere de
aegros
infufis
necnon
&
quatuordecim obfervavit
fa-
D.
tos
dc
Hacn
morbo
hoc
plures
laborantes
repetita
eleftrifatione
fana-
vidit,
&
exhaufti.
Principium hujus morbi videtur in origine nervorum , &C mentem aliquatenus non fecus ac corpus debilitare ; quas enim vidi puellas iioc morbg
afFedas ^um aliquali artuum rigiditate , debiles fimul &c velut attonitas , aut
mente
imbecilles vidi.
Ad idem
referenda
quam non
tyrbem feftinantem
Eft peculiaris
aptius
feu fefliniam.
Scdotyrbc fcjTmans
2.
videtur
L.
qua segrl folito more dum gradi voapud D. Carqiiet, & obfervavit Ley-
fcelotyrbes fpecies in
quod videre
eft
&
tur
ficco
feu ab acrimonia
non
thermis
ex Ia6tuca
culis
fanguinis
fublevantirr
endivia
ei
&
no6lu
dolores
prasfcripfi
collo
calore
phlebotomiam
arietis
recrudefcunt
&
lene catharticum
prsemiffis juf,
inde vero
lafticinia.
Efl affinitas
culorum
ri ;
cum
cum
fcelotyrbe
&
refiflentiam
pr3ecipiti feu
illam
fuperare
nituntur
Chorea
muf-
in fibris
folito
majo-
velut inviti
feflinant
Viti pueros
puellafve
ac
Im-
puberes aggreditur ; leflinia vero fenes , 6c duos tantum haiflenus obfervare mihi contigit. Quam multos autem videmus morbos , pauciffimofque obfervamus. De theoria
praxi nihil habeo quod dicam ; etenim fola expe-
&
rientia
fucceffu
Quid
fcelotyrbe
commune
&
ex hac pro
felici
vel infauflo
efl:.
habeat
cum
nifi
hoc no-
habebat fingulare , non foiilim quod inter proverum etiam quod nec a dextris , nec A
,
iiniflris iter pofTet defleftere , nifi cum in lepagulum impegiffet, tum vero eidem loco inh^rens corpus fenfim convertebat,
iterum properafls
Piftor quinquagenarius id
grediendum
feflinare
cogeretur
&
Scdotyrbe. injlabilis
Journ, de
&
Mars 1758. L.
Monf-
CLASSIS
^9i
puer
Monfpelii
affuetus
ipirituofis
fim
brachium
invitus
num
arthritide
major quam
alterius
ita
vino
recds
caffe
&t
fanatus
liquoribiis
incidit
{tn-,
&
caput, vel aliam panem coatinuo extra fomnugans; unius tarrien lateris motitatio non fult
mens
dein
fed levis
tanquam
motitaret
aggreffus eft
pedem
natus
rheumatirmali
corporis
totius
inftabilitatem
in
SPASMI UNIVERSALES
IV.
duodecim anoos
,-
&
loquela debilitabantur
fanabatur hic
pedem
dolor
repetitis
Catharticis.
D.Rnamps
Med. ijS8 tribuit morbum faburrse. D. Sumeyhunc tribuit lentori &. vappidirati fanguinisj morbum tamen in puella decenni tres tantum phlebotomiae abftulerunt.
In Scelotyrbe chorea laudatur tanquam fpecificum quinta eftentia mineLe Monnier Hifi de CA-.
ralis D. Comitis de la Garaye ad guttas xxx :
cad, R. des Sc. iy66 pag. j^.
re
Journ,
de Med.
Journ.
de
lySi
Scdotyrbe intermittens
4.
L. P.
5.
ger
Claft".
XXn.
verminofa
Beriberia ;
Genus
Leydenfis Profeftbris.
obfervat.
hunc morbum
trato
Morb. P.
Tulpii
I ;
Gaubii Celebr.
in
lib.
fuifte
cap.
lib.
2.
cap.'
cognltum" afleritur
Beriheri,
morbl fpafmodici , ideo heriherii feu ovis dl(^i , quia segri g^;
elevando crura tanquam oves progrediuntur,
I. Beriheria Indica Bontii libr. 2 de Medic. Indorum. C.
quandoque totiiiis
Cognofcitur ex motu tremulo nianuum , pedum ,
corporis ,
fimulque ftupore quodam dolorifico harumce partium , cum
taftus obfcuratione ,
aut hebetudine
dolor vero eft fimilis formlcationi
quam apud Europaeos frigus in digitis excitat. His adde vocis exilitatem
raucitatem , ut vix prope affidentes segrum lequentem intelligant ; accedit non rar6 pedoris mufculorum crampus
qui anhelitum , ac vocem in
,
nubus
eft
retraftis
&
&
tercludit.
&
difficllis
&
&
dulgeat
oleo
vero
frldtionibus
chamasmell
prsemiffa
radice
theriaca
utatur
fi
princi-
peftus adoria*
Ca-*
difcutiatur.
cui poteft
In-
,
;
ex
meliloti
libr.
4.
C L O N
C L B
J8
ac debilltate
&
doloribus
bo motus tremulus
teiidus
forte
tremore confliftavlt
abdomen
&
&
cum
enurefi
extremorum,
is
Si
ad
Tom,
I,
defit
593
alvi conftipain
hoc mor-
paraplegiam
videtur.
A.
ipfi
peftus moleftantibus.
anomalus
di^um.
fpurium
invafit mercatorem ex India
a diaphragmate ad pedes ftu-
Beribcri
1',
Ffff
dimit-
C L
594
S S I S
ORDO
AnHELATIONES SPASMODICiE.
I.
tus fugaces
toris
I.
cum
X-i fomnio
II.
infiil-
pec-
exfpiratione fonora.
Phi ALT ES
"l.^
Simt
motuum
cochemar
anhelatio
difficllls,
'querula,
cum
In*
terrifico.
Sternutatio, Eternuemem
cum
exfpi-
OscEDO
te
IV.
btiilUment
cum
fsepius
SlNGULTUS
hoquet
to interrupt^
repetita
lenta
pandiculatione.
concuffio diaphragmatis
cum
infpiratlone
ORDO
cuitates
iitu,
VI.
AnHELATIONES OPPRESSIV^,
II.
refpirer,
,
cum
peftoris
difficultate
Stertor
VII.
illius
ronfiement
tremulum,
in
fubi-
fonora.
non
exfpiratlo-
dlfficultes
de
fufpendendi,
refpiratlo
fine
metu
iRter infpirandum,
cum ahemo
fuffocationis.
fonum gravem,
fibilo.
Dyspncea,
&
puum fymptoma
IX.
OrtHOPNCEA
eft
&
fufiocatzon
&
dyfpnoea difcrepat,
X.An-
Y N O
S
X. AngiNA
anglne
difFert
P S
S.
^95
fenrum
per
a 'praecedentibus
artguftiae
gutture.
XI,
Pleurodyne, douUur
cipuum fymptoma
(ine
XII.
febre acuta
Rheuma,
rheume
gravitatis
XIII.
pallore
eft anhelationis
peftoris
pleuritide
&c
differt.
,
,
quam comitantur
&c.
hydropijic
manuum
dolor
unde a
raucedo
HydrotHORAX
poitnm
pedore
in
fternutatio
de
eft
&
de poitrine
cum
fenfu
prascedunt coryZa,
a dyfpncea faciei
fymptomatis ephialticis
difFert
pedum oedemate
vel
&c.
,
empyeme, difFert ab hydrothorace per febrem hefticam
magis evidentem, maciem,
priegreffam pulmonis inflammatioi
decubitus horizontalis difficultate
XIV. Empyema
&
nem
fuppuratam.
Fff
L A S
196
C L A
S S
S I S
Q U
r.
NT
A.
Tr\lFFICULTATES
1,
Singultus
53
5,
refpirandi
rutStus
Galen. "
habent.
re
ofcitatio
Latinis
,
&:c
dicuntur,
motum
cum
dyfpnoicos morbos
qui
fpafmodicis
ejufdem.
claffis
exiftimat
&
cidit.
Ubi natura
velut
&
&
cxfpiratio vocatur.
In
refpiratione
infpirati;
nam
tur,
conftanti
verum non
infpiratio
Infpiratio
itaque
breviori
eft
quantitas exfpirati
aeris
temporibus
motus
sequalibus
,
illi
exfpiratio longiori
velocior exfpiratione
eft
sequalis quantitati
in fanitate
abfolvun-
perficitur.
feu
&
pulmonis moles movetur; ergo fi ad vires geftimandas temporis ratio habeatur, vis ad infpirandum impenfa major eft, quam quae ad
exfpirandum impenditur
peftoris,
3.
In
fanitate
refpirati
aeris
quantitas
in
ter
pollicum
leni refpiratione
:
aft
eft
profunda
40
circjp-
8c forti ad.
4.
Prq-
ANHELATIONUM THEORIA.
Propositio
'4.
I.
Quantltas aeris
infpiratl
non
597
proportionalis magnitu-
eft
dini refpirationum.
5.
infpirandum
exfpirandum.
inter
toris
Quantitas vero
6.
tum
&
ut
inverfe
aeris
in
angmentum
eft ut
illius
decrementum
Verum pulmonis
moles.
valldis
exercitiis
eft
infpirati
pulmonis
nam
variat in fanitate;
&
corporis
&
raoles fenfibilker
in
pathematis vi-
&
Propos.
9.
10.
pulmonum
Infar6l:us
II,
crefcit inter
infpirandum
decrefcit
Pro quatuor
abeft
17
illis
circiter cordis pulfibus , una datur refpiratio , vel paobfervante Rohinfonio in (Economia animali^ quibus eraat
nam
pulfatlones
in
colligitur
exfpirandum.
inter
rum
pulmone
fanguis In
71,
6-5.,
n6:
erant
refpiratlonls vlces
19, 30.
D.
Schligdng , obfervavi venas omnes , faltem majores, decomplanari durante Infpiratione , intumefcere vero
rotun^
dari durante exfpiratione ,
atque tempore infplrationis pulfum arteriarura
ex aorta proficifcentium paululura mlnui , inter exfpirandum vero paulii11.
Poft
tixmefcere
&
liim augerl;
&
quifque poteft
experiri
fi
paulo
aljtior ,
&
diuturnior
fit
ille
motus.
peftoris
Ex
riiis
his
&
ingredi
fardus
14.
arterise
fua
pulmonum
fugax
Ciim autem
,
tum
fequitur
diaflx)le
&
perftet interea ,
quatuor pulfus patiantufinfpirandum arterias pulmonares plus tranfmlttere in
tura fyftole quam iii hifce motibus dum exfpiramus , vnas
circulatio
inter
&
;^er4m.
Efffj
niftra^
C L
^9
S S I S
V.
ut exfpirado
diuturnior infpiratione.
fit
i6.
quod
tria
&
tempus Impendendum
titas,
Prop.
17.
&
talium
motum
majus.
tertia parte
&
exfpirandum
debet
efle
Refpiratio
III.
vls motrix
vlgefies quovis
Cum
exprimit.
fas
loqui
ita
fit
autem
feliclus
mufculos
alios
molliore
15).
ut
cum
generatur
cerebro
data
fanguls
quam
in
piiliilum,
fi
alterius
ma-
vafa ofliibus
fuftentata,
aut
quocumque
vifcere
mufculis
&c.
fanguinem premente
vi
etiam
generatur
quas
refiftentiis,
dum ,
pulmone
Interea
fublatis
fuccedit
felicius
&
atterit
attritus
pulmones
velocltas a
refifl:entlls
velocltas
IngreflTurus
&
&
get.
In animabllibus frlgidis
fima
efl: ,
diflima
quandoque per
ac fluida vifcofa
II. In hominibus
velocior
tis
refpiratio
periculo
cior,
vita
in
ac menfes fufpenfa
refpiratio rarif-
&
ita
circulatlo tar-
tardlgrada.
avibus,
tefludinibus
nobis vlx
aftiones in genere majores , vividiores , fomnus longe parlonge aftuofior. Hlnc veteres pronunclarunt a refplratione ca-
lorem innatum
pulmone minuitur.
21, Prop. IV. Quo
pulmonurh eft major.
lis
dies
,
ut ferpentibus,
ut credebant
intendi
dum
calor aftua-
in
i^. Infar6:us
pulmonum
injefto In arteriam
lateralis
vaforum
impellens maJQr
fortlus fanguis
caeteris
eft
pulmones
appellit
eft
pulmonarem
In
eo
lnfarlus
vaforum a fangulne
ita^
ANHELATIONUM
itaque arteria pulmonaris multo
flexUior
THE OR
aorta
ab
aufta
A.
599
vi cordis dextri
multo magis dilatatur , quam orlficium arteriofum cordis fmiftri (15), emiffarium eft minus immifTario. Cum vero fimul ob exercitia vel pathemata
vis fanguinem impellens in pulmones intenditur, neceffum eft ut preftio la-
tantumdem adaugeatur.
teralis
24. In exercitiis immodicis , ut curfu , vociferatione , ponderum geftatione, mufculis validius contradis, fanguis fub prelo pofitus nititur quoquo
verfum
3equaliter
&
verum cum
venis ab
urgeatur in
retro
arteriofo
acce-
&
dente
retineatur a
valvulis
fortius
&
&
arteriolarum
citatem
pulmonis
hinc
&
vel
ruptis
his
hsemoptyfes.
Similes
item
ira
diftraftis
eiTeiflus
immodica
efBuit
procreat
fanguis
furor fuppreflus
&
in
gaudium
;
^.^
cavum
effraene
quse
omnia
&
quas fuffocatio
palpi-
tatio praecedunt.
z6. Circulatio in vafis facilis eft , cum fanguis fubfequens non velociijs
prOgredi nititur; ita ut neuter in alterum agat ; talis facilitas nunquam datur in arteriis quandiu pulfant ; datur in venis , anima &: corpore nuiefabfente plethora
centibus,
datur prefHo
lateralis in
pulmonum
preflio in
ties
venis
vafa
&:
tollitur
major
circuiationis
atque to-
facilitas ,
eft.
27. Hinc fequitur quare ubi arterise vix pulfant , ut in fyncope , catalepfi
fenili , in caro a
frigore , fubmerfione , fufpenfione
, debilitate
eataphora
da
&
exigua
ut obfcura
&
fit
,
ita
lenis
quod etiam
&
ita
placi-
indicat re-
pulmonum nuUus.
mortem fenilem
&
'
fatagebam ; aft cum redivivus in tuto fe collocatum effe putabat fufcollum intumuit , fenfus obfcurati funt , refpiratio feniim rarior ,
,
pulfus vix c|uadragefies in minuto pulfsbat , uterque motus , fenfim obfcurior , demum inconfpicuus, a^grum letho reddidit.
De fubmerfis idem eft
ipfe
penfus
jiidicium
cum
circulatio
debiliffima eft
refpiratienis
necefTitas
evanefcit
.qusg
C L
^oo
S S I S
V,
qu^
Ergo
lUe
Infardlus in
fuf*
&
Pkop. V.
30.
Refpirationis neceffitas
efl:
aeris infpirati.
Aer infpiratus efl: femper frigldior exfpirato in ftatu fano , calor emnt
pulmones alluentis hieme eft 28^ graduum , cum aer temperats
ad 10"^ grad. Ergo cum calor diffundatur in contigua corpora, ufque
31.
fanguinis
calet
&
fic calidior
ad sequalitatem temperaturae , aer infpiratus calefcit a fanguine
fflatur. Et fi fupprimatur refpiratio intra rainutum , crefcit duobus gradibus
calor fanguinis ex HaUJio. Patet ergo rede fenfifle Veteres , cum dixere
Ex
32.
dux
tribus
triginta
to
ubcrius
avolet
docet hydroftatica
radices
gravitatls
ergo refplratio
eft
quanto
eft aer
frigidior
nam
perfplramus
vlglnti
eodem HaUjio incomparabili ad expeergo cum vapor ille fumidus exfpirando tan-
tefte
quas quotidie
unciis
circiter
e pulmonibus avolant
Infpiratus
hifce
vaporibus, ut
levia
frigidus.
33. Quo aer itaque infpiratus eft calldlor , minor eft dlfferentla gravltainfplrandum ; ergo minor vaporum exfpecificarum inter infpiratum
&
tum
crementitiorum excretio
preflio
major noxa
major
puri
pulmonum
moleftla
,
major
major.
frlgidi
Quo
&
&
&
&
toUat.
homo
moraliter neceffaria
cum
&
&
celerandse
neceffitas.
36. In febre
potiffimum ardente
tempore accederet ,
pulmonis , fervoris ejus
te seftatls
tus
cupiditas
quse licet
crefcit
&
in
peripneumonia
neceffitas refpirandi
calorls
aeris
&
,*
unde tanta
obtineat
aeris frigidlufculi
ut fames
&
fitis ,
non
expletu necefiTaria.
&
ANHELATIONUM THEORIA.
tognofcant
gicis
&
ita
pariim
ita
cupidltas aeris
nota
eft
38. Cupiditatem
aflhmaticis
nuUam
ut
tantopere cognita
6qi
Phyfiolo'
mentionem injiciant.
lib. 3 cap. 11 de Ajlhmaticis :
quselibet enim
fub dio ambulantes
ejus
Ammis
&
luptas
&
expletur
cupiditas
ejus
cum
itaque
&
anguftiis
&
quam
aere carere.
cane
in
minores
Halejii
&
tranquillus erat
infpirationes
quod
poft
anxietates
veficae vacuitate
frequentiores fuerunt
refpirationes
inquietudines
perftante
&
cor
deficiebat in fin-
cumbens
more
demum
veficse deftrueretur
recuperare conabatur
cui
is
conatus varios
&
cum
canis
fudore
&
de-
&
&
ligaturam immiftb ,
novo aere infufHato ,;
magis refpirare , revalefcere videbatur , ficque
reftitutus , cum eodem tubo magna vi infufflabatur aer , aut vefica plena
manu fortiter premebatur , canis eadem fufFocationis indicia prsbebat , ac
cum aere deftituebatur , impedito fcilicet fanguinis per pulmones tranfitu.
42. Prop. VI. Facultas motrix qucC viventibus. ineft , refpirationem diver
41.
fo
infra
canis
modo
ceffitas
intendit",
remittit
accelerat
retardat
prout urgentior
vitse
ne-;
exigit.
da ,
fimilibus
pathematis affedlo
jgnaro.
44. In
re
curfu
curis
&
.....
ftudiis
infcio
aftiones liberje
vigilia
,* ira
tamen
&
circumftantiarum omnino
.
naturales interturbant
&
& ut
&
pulfus a iabo-
ut k
refpiratio
frequentior , ita
clamore , major
ita
minor
,
quiete mentis , CQrporis longiori pulfus tardior ,
,
refpiratio.
45. Somnus
tionem jubet
&
cum autem ad
refpirationem
Tom,
I,
vires
adionum
liberarum feria
requirantur
Gggg
hse fruftra
im^
CLASSIS
Soi
V,
&
di
aut
eafdem ideas
fi
dormiendum Imaginatio
8c cupiditates inter
reprse-
fentet , tum cor velocius impellit fanguinem , mufcull fortius contrali fanguinem immittunt velocius in pulmones , inde infarftus ( Propof.
) pulneceflitas urgentior efl: ut ille toUatur per exfplrationes auftas
monum ,
&
&
frequentiores
&
cuplditas ur-
&
trix
dum
Dum
48.
nlam
noxlum
experientia
docuit
urgentiori
forti
&
mo-
profpicit.
incommodum
illud
tranqulllitas
facultas
quo-
fonora exfpiratione
Diim
49.
mo
is
fomnum
propter taedlum,
vocem
Ineptus eft ad
tum corrigendum
ofcitauo dicitur
fanguis
facultas motrix
forti
hanc
cefpitat
,
&
gradaria
excitat
longa infpiratlone
&
torpet pul-
quonlam ad hunc
cum
cupidltatem
fta-
qu9e
aliquali
volnptate explet.
50. Patet itaque ab illa facultate refpirationis motus varlis modis mutarl ^
prout exigit circumftantiarum diverfltas , animse cupiditas ,
vltse aut fani-
&
tatis
utilitas.
51.
Prop. VII.
omnibus
quse
Facultas motrlx
eadem
vo-
luntas.
5i.
Cum
6>c
quin potentla
Cum
quis
manducat
53
Cum
cum omnis
fit
&
motus
,
illos
cupit,
autem
in
veluti
fit
in
pertineat
jubente tlmore
eodem
ipfl
nemo
principio
a ratione
nemo
,>
dubitat
quod
timet,
vetitos rapit
eadem
ad idem prlncipium quod ali,
dubltat quin
videt.
homine
materies per fe
incapax
phreniticus vorat
exfequitur
fiti
invitufque
renuente
appetit
motufque
voluntate
fame vel
facultas qu3e
menta
quis
llcet ratione
nihil aliud
yiers
nemo
fit ,
flt
prseter
refiftat
motui
animam
,
&
corpus
cupidltatis
quod movet
&
fenfus
,
,
fentit
cupit
tas
metuit , in nobls fit anima ; ergo nec dubitandum puto quin facul,
motrix , quse refpirationem exfequiluro^ fit eadem quse urgentiorl vltse
neceflitati occurrit
54. Principium
illud
jper
quod fentimus
voluntas.
movemur,
dici-
ANHELATIONUM THEORIA.
omnes
&
605
Philofophos
Medlcos
ergo idem
refpirationis.
efl: princlplum in quo eft facultas motrix organorum
55. Neminem terreat nomen facultatis quo tantum intelligimus potentiam
agendi ; quo vero modo agat in mufculls movendis , non mehus ex hoc
nomine perfplcitur, fed nomen lllud ab omnibus Veterlbus acceptum nihil
dicitur
ariima
erronei
continet
juxta
&
veteres
ratio
efl
&
fufficiens.
conftitutae
ordinis funt,
triplicis
allse
ut
&
exhibent
bis
five confufas
imdkcius feu
ut
fantur
bona
aliae
&c confuetudine
,
appetunt
praefide
demum
&
liberas
57. In ftatu
;
quod
mo-
facultas
feu involuntarias
perfe6lo
feftatur natura
fi
libertas.
eaturales
dicitur
dicitur
univerfales
malaque aver-
ut voluntas
fuadente ,
&
diftlnftas
trix
tas
duce
ut injlinclus ;
aliae
five inftindu
telleiSu
ur
ratio
allifque Philofophis
&
fi
dlviduntur in
voluntarias.
facultates.
&
voluntas, aliud
58. Aft in ftatu imperfeflo , fsepius aliud fuadet ratio,
probat cupiditas , ut patet exemplo appetituum , qui dicuntur fames, fitis,
libido,
cum
aftiones
profequi
quod
animx repugnare
facultatibus
&
quam
unam
altera averfatur.
&
Ilbera fimul
naturalis
eft
&
femper agant ;
ciim re,
fpiratio qusedam fit ad vitam necelTarla , non vero ille vel ifte refpirandl
modus in fanitate fit necefTarius , refpiratio qu3edam femper a natura inftituitur , five jubeat five neget voluntas. Verum refpirationis mutationes pro
refpiratio
diverfis
ita ut illae
ufibus
variae
phiiautise gratla
facultates
llbertati
funt
permifllae
fic
voluntarie
tuffimus,
fter-
&
modus
imperium
reiplrationem
cum
in
libertatique
nullum
in
eam
foli
naturae eft
hoftis,
Via accelerat
dlftrifto
&
nullus
gladio
&
libertati
&
G gg g
61.
6r.
De
enim
S\
Ipfi
S S I S
V.
Neoterlcorum validlffim^
csetero objeftiones
Prlnceps.
clnce
C L
^04
quod
objiclant
refutat
Idem Medl-'
&
&
SI
ille
jucundas
a<f^iones
ut auxilium
invocare
foiTam
vitandae
mortls
trau-
gratia
iillre.
63.
&
foluta
gendffimis
videntur
G').
neceffitatlbus
vitse
occurrit
&
licet
inerudita
quse
expedire
efficit.
Natura
ait
morborum
efl:
curatrix
licet
inerudita
&
&
&
&
&
remedium
prsefentiffimum
eft
ne
circulatlo hsereat
&
unde mors ;
exfpiratio fortior
nam
ab infpiratione fortiori vafa^ pulmonum , prlus rugofa , adeoque anguftiora exphcantur , elongantur , ergo capaciora fiunt ; anguU , quos invicem
conftltuunt , augentur ,
fpatium peftoris
fit
via fanguinis liberior ,
majus evadit , ergo pulmones a preffione moiefta liberantur ,
infardus
minuitur ; dein vero cum pars fanguinls infpirando transfluxit, exfpiratlonis
vi refiduum fortius in venas Sc in auriculam exprlmitur,
fic omnino
&
&
&
&
tollitur
infarftus
67. Verurn
ritur;
vlrium
diutius duret
&; moleftia.
ad refpirationem adaugendam major virium impenfa requivero impenfa, ja^f^ura eft , adeoque debilitatem inducit , fi
ex virium
certiffima
medium
datur itaque
ANHELATIONUM THEORIA.
605
monum
Ente
&
providentiam
fervantur
Illa
ut
corrigit
ftatus
fapiente
urgeat
intenfitati
&
continuo
redintegrat
quam
per
liberantur
acriter
infufficiens eft
brutifque
pag.
fsepe
opem
ferat
ratione
fuas
vires
&
mali
fine naturse
con-
feu ideis
verum
adaptat
ita
refumptis viribus
boni
adjumento , ut in rufticis
Medicus naturse minifter
artis
&
in
minus
fin
dirigere
non obtemperat
naturse
fi
&
fufficientem
interpres
repugnet
illi
Hippocrati ab
eft
hujus
;
fecunda valetudine
Galm. in Hippoc. Epid. V J.
animalia
adeoque periculo
vifa
naturam compellat
quo nomine
GaUnus ,
segrotantia morbo
nocivi
principii
fi
fanitatem
inftltuta
extollit
&
&
jufto
&
naturae
non imperat
Baglivi
I.
Vis
69.
caufa alionis
eft
vero
facultas
eft
fit
principium virium
maxime neceftarium
&
&
ciam
quip-
pe illse indicant
remedii energiam ,
morbifici principii intenfitatem ,
de viribus in refpiratione morbofa impenfis prsemittenda funt qusedam lemmata ad totius artis medicae theoriam utilia.
70. Peftus foilibus in eo fimile eft , quod valvis elevatis per vim motricem
aer
in
ipfius
cavum
ingrediatur
vis
fit
quadrupla ;
73. Prop. X.
tum
follis
tate
exfpirandum
fit
fi
tripla
dato
Si
vis
eodem
orificio
fit
quadratum
74.
S\
feftionis
fyringae
feftio
fluidi
tranfverfa
evidens
eft
vel
quod
fi
bafis
ejus
ejus
emboH
ipfi
sequalis
fit
minor ve-
orificio bafis
em-
tantum ejus orificii quintupla , feu prioris fubdupla , velocitas fiuidi eflet tantum quinquies major velocitate emboli ; unde patet quod veiocitas fluidi in orificio fit tanto major refpeftu velocitatis emboli , quo bafis
mboli major eft refpedu orificii , adeoque ut bafis emboli.
boli
foret
Gggg
75'
A^
C L
6o6
Aft vlres flulda
75.
ad embolum
neceffariae
vires
dato orificio
emboli.
Sic
76.
dato
fi
S S IS
(eu follem
r.
iit
data velocitate
funt
moventes funt
eodem
laryngis orificio
feftio
erg(>
movendum
fub
feu bafium
foliis ,
tranfverfa pei:oris
du-
fit
quoniam vero
jori ratione
crefcit,
ad
neceffaria
pedlus
magnis infpirationibus
in
quam
orificium
trachege
eadem
velocitate
ma-
tranfverfa peftoris
feftio
magnis infpirationibus
in
movendum
efl:
tanto major
vis
quo
&
mites.
( 76 ) ;
quentia
&
quam
in refpiratione
81.
pus
eft
aeris infpirati,
in
eadem
fit,
ordinaria.
&
datum tem-
magnitudinis refpirationum.
82. Etenim fi data menfura aeris infpiretur una infpiratione , duae in duabus , tres in tribus fimilibus infpirabuntur ; fi vero infpiratio fit duplo , tri-
plo major
rit
tudinem
aeris
ergo
feftio tranfverfa
ergo
feu
amplitudo
8sC
duplo frequentior
major erit.
fi
verum
&
peftoris
duplo
frequentia
triplo
major
flt
triplo
major
quantitas
refpirati fexies
verum
vires funt
ni exfequendse impenfae
ut velocitates
refpondet ejus
ergo vires refpiratio-
aeris refpirati
quadratse
fi
caete-
ra paria funt.
Dum
fitae
ad
crefcit
illas
magnitudo
infpirationes
pe(3:oris
magna
in
exfequendas
funt
infpiratione
ut
quadrata
vires
requi-
incrementorum
peftoris.
me-
ANHELATIONUM THEORIA.
607
mediocri 124, in maxima 128. Incrementa capacitatis in his cafibus , refpedlu aud^e diametri , erant inter fe , ut difFerentise inter quadrata harum
longitudinum
funt
tiee
i, 1, feu
o,
ut
ut
proxim<^
facci
Thcor.
bini
n,
vires elongantes
titudinibus,
ergo difFeren-
diametrorum.
differentise
erant ut
traditae
CLajf',
/,
intra
altitudines.
illae
comparari pof-
cui
&
aqua
poUic.
ad producendas
requilitse
funt
in
quadrata harum
ut
Jam vero
fibras
produftiones fibrarum
ipfse
membranacei corporis
circulares facci
noflri,
produftionum.
ut
mox
voluminum pedoris
vidimus
exfequendas
funt
ergo
vires
inter fe
funt
inter fe ut
ad re-
requifitse
ut quadrata quantita-
contrahendum
debet
cere
vel dilatandHm
adeoque
ft
cum
tunc
fupponamus
muko
crefcit
Verum
tranfverf^ pe6loris.
fedionis
temporis
ut
quadratum
orificium
glottidis
urgeatur ab
quod probari
facile
quam cavum
magnitudinis , vel
aliquantulum cref-
aere velociiis
poteft
prsetereunte
cere
in
quod
minori ratione
pe6loris
vis requifita
quantitas
obtineatur
feu
eft
vis
im-
pendenda.
Ex
87.
hac propofitione
enim apparet
refpirandi
quod adhuc
neceffitas
urget
magna
lux
jam
latuerat
refpirationem*
&
tum
velocitatis
89.
eat
Sit
motus
peftoris.
minoris orificii ; ut dupla folitse aeris copia tranfquadrupla aeri imprimenda ; nam quantitates illse funt in
larynx duplo
requiritur vis
&
ratione
Ergo ut
fui)
C L
6o8
S S I S
V,
fub dupla anguftia, dupla peftoris amplltudlne, velocitas peifloris duplo major evadat, requiritur vis quae fit 640^ vicibus major.
intelligitur exemplo quanta virium jaftura fit neceflfaria, cum
intendenda quoad magnitudinem , etiamfi detur anguftia larynquantus naturae labor in hac anguftia.
gis ,
juxta experimenta Berc)i. Robur facultatis motricis eft limitatum ,
noulliana , operarius qui quotidie per horas decem laborat fine laftitudine
quovis fecundo temporis , vel pondus 70* hbrarum ad pedis ahitudinem
attollit , vel opus huic 3equipar exfequitur.
c)]. Hujus roboris pars cordi , altera peftori , refiduse partibus moven-
Ex hoc
ot.
refpiratio eft
&
&
&
decima pars refpirationi impenditur, Si itaque reabfumat , cito omnes alios mufculos lanhominem profterni , ac debilitari neceftum eft ; fi cantus per
guere ,
horas paucas continuatus laftitudinem inferat , quanto majorem refpiratio ladeftinantur
dis
forte
majores
fpiratio decies
folito vires
&
nodu
boriofa
diuque divexans
94. Cum vero motus vitae neceftarios , ut refpirationem , pulfum intendere cogit neceflitas , tunc ut viribus parcat , motibus arbitrariis fupprefnatura fluidum nerveum fiiperftes ad meliores ufus refis , vel imminutis ,
fervat ; hinc laffitudo ad motus Hberos , dum motus naturales fortiores
funt.
9^.
Robur
laffitudine
facultatis
eft tanto majus
majores vires poteft exerere.
fine
96. Robur itaque magnum efle poteft , cum vires aftuales funt minimse , quod paradoxum videtur illis qui facultatem cum ejus viribus confundunt.
97. Robur facultatis poteft conferri cum promptuario , vel receptaculo
aquse , quod quotidie novam aquae copiam accipit , fuperfluamque effun-
Ea
dit.
quantitas certos
determinatos
exhauftum
verum
limites
poteft
efle
non
minor
&
fit.
98. Cum receptaculum plenum non eft , quantitas aqu3e eft in ratione
direda aquse per immiflarium continuo accedentis, 6c inverfa ejus quse per
cmiflarium effunditur.
99.
refta
fomno
&
Cum
roboris
acceptse
&
paftu
&
;
eft ,
facultas
Robur
eft
accipitur
in
,
ratione di-
vel reparatur
,
&
liberis ,
&
plus im100. Cum facultas integra non eft, quo minus accipimus,
pendimus, eo magls depauperatur robur.
loi. Sed quo majores vires exerlmus , eo plus impendimus vlrium ; ergd
Vi morbls quo aftiones funt majores , eo facultas debilior evadit.
feu
ANHELATIONUSl THEOftlA.
leu ad robur reparandum ; ergo roborls acceptum minus
eil impenfum ; hinc debilitas crefcit.
Ad
103.
fere
eft ,
($09
dum
niaju?
&
omnino exhauftos
ro morbifici principii violentia alios cum integra fer^ tacultate e medio tolli ;
ciim autem non nift agendo , adeoque vires impendendo poflit natura
fe a morbificis principiis liberare , fecus mortem paftura j vires morte acce-
inutiles
&
&
&
fecerunt
inutiliaque
reddiderunt, utpote quse novse theoritC clave referari non pofilint. Sed heec
Mechanica diffca fint.
de fe6la Chemica
105. Roboris facultatis integritas aeftimatur ex fimilitudine afiionum
&
&
qualitatum
cum
fanis
gnum plerumque
&
eft ;
confuetis
&
morbofo
6t vires
ftatu
in
icy. Natura
v.
g.
ma-
arbitrariae
robur
cum
facultatis
voluptate exercitae,
parvum
languidse
interruptae
lenes
refpirationis
eft,
difficiles
motus
robur^ facultatis
fanitate fcilicet
irregulares ,
coadse
moleftse,
ab
externis
injuriis
&
inter-
&
&
debiles inftituit
cum
libertas
eft
conatus irregulares
motus vero
inconftantes
libeii,
mo-
ut loquela^ can-
rem
I
infert.
to.
PrOp. XV"
fpirandi neceflitatem
111.
Frequens
&
infirmam facultatem.
vires abfumit huic
refpiratio
frequenti^e
proportionales
Propof XI ) ; fed viriuni jadura malum eft , feu nos imperfeftioret reddit^^S. 105), fcilicet debiliores
ad funftiones liberas minus paratos
,.
&
Tom. h
Hhhh
quod
c L
^io
v:
s s I s
quod moleftum efl: (40); ergo refpiratlo frequens naturse molefta eft cum
tamen utut molefta a natura inftituitur , eam frequentiam utilem , & vitse
defendendx necefTariam efle oportet. Quod enim coafti facimus , illud minus malum , quam neceffarium seftimamus ; nemo enim quidquam facit ,
quod malum reputat ; repugnat enim nos agere nifi quod cupimus , aut voergo natura , cum frequenlumus , & nos appetere quod malum videtur
refpirationem
virlum
fuarum
impendio
inftituit
, id coada a metu matem
:
mali
jforis
inftituit
ad
id cogit
Verum quidem
112.
tantum amplitudine
verum
eft
&
dura neceflitas.
quod
cum
eumdem fcopum
poffet
fenfim labafcant
84 )
113.
facit
initio
aftequl
fufpirando
aufta
ofcitando
in progreffu
fuiendum
eft
Prop. XVI
&
frequentiam adauget
magna
Refpiratio
frequens
majorem
&
figniflcat
&
cum
neceflitatem
magnam
eft in ra-
circlter ampliationis
(76. 7B
).
duplicata
Sic
&
&
fervatur.
vires
fi
&
\\\
fanltate.
XI 6. Violentus hic labor minime durabills eft ; qulppe vel cito facultas
exhauritur , unde mors , vel vlftorla Iseta fequitur , aba61a materle morb.fica.
117. Prop.
gnum
fignificat
XVII
Refplratlo frequens
realem
&
aut Imaginarluni.
1 18. Docet hiftorla medica ees qul talem fuffocatlonem refpiratlonlspaffi funt,
vel repetltls phlebotomiis, vel puris fangulnlfve copiofo excreatu, vel per paracentefim efBuxa , fublevatos efle ; ergo copiofa erat materia morbifica infarciens.
ANHELATIONUM THEORIA.
fefttdfa in arteriis
ventriculis
B:\im ( 8 ) {ignihcant
dc Dyfpnced,
!
horum
Verum quidem
io.
auriculis
teftes funt
Audores
in
SepuUhreto
eft dari
&
fugaces
panophobia
citati ,
cap,
Ilcet nullus
fimilis
5ii
velut mfar-
vel
illi
funt
orthopnoea ;
vel laryngem , ut in angina , a corpore intus latente obturatam , vel extus
premente anguftatam reperire eft , quod infarftum fupplet ; vel mufculi thoracis funt cruore infarfli , aut ventriculus crapulis turgidus diaphragma fur*
sum pellit , adeoque pulmones , ut in ephiahe ; vel demum imaginatio de
pravata tanquam neceftarios illos conatus reprsefentat , unde infardus imaginarius , aut conftric^io fpafmodica realis laryngis ; nec enim reticere debemus quod imaginatio depravata naturam in errorem aliquando deducat
tranfitorii
ut
in
ephialte
hyfteria
2.
Hoc , exemplo
a daemone
is
revera fufFocatur
vi infar^lu
citabat;) ergo
1
Non
12.
quotidie comprobatur
,
&
fi
&
illi
conatus evanefcunt.
tem
agit
ac
enim fomno omnia evanefcunt phantafmata , feu idese imagimetus fuftocandi ex illorum dsemonum preflione ; fed mepedus liberandum exhos conatus ad obices fuperandos ,
nutare dextrorfum
videtur
ftc
inferre
intentio
metu
&
ludibriis
culpanda
labi
Nemo
cum enim
ita naturse
di!im
eft
libertas.
natura
tamen
quam
Vertigine
excelfum pontem
quotidi^ imaginationis
vitemus Charybdim.
malum
quis fomniet fe
ft
difcuflb
&
ergo
fuffocandi
tus
coUum laqueo
aut
cunt. Difcuftb
nariae
ephialtes
in
affe6I:us
prseterit ^
fe prsecipi-
dlxerit
hominem
Infelicifiime fuccedit
fibi libere
eventus
in
&c voluntarie
Sed fi deficiant , tefte Celfo , nil ars medica proficit ^ ficque monef
Bagllvi , quod morbi a curis , gravibus serumnis aJte animse infedentibus
apud magnates frequentiffimi , difficillime fanentur , ut morbi acuti fenum
fiinefti.
&
&
aftio languet.
&
frequentiorem
123, Qui ex infarftu pulmonis refpirationem majorem ,
mechanice deducere tentant , illi fupponunt eamdem eflfe femper vim pe^loris ad refpirandum , quod experienti^ repugnat ; multo etenim major efl
in afthmatico , quam in fano dormiente , etiamfi facultas fit minor. Supponunt iterum pulmonibus infarftu diftenfis majorem efTe vim ad fe contra-*^
hendum , quod etiam falfum eft ^ nam elafticitas non eft caufa motus pe^oris ;
etiam fi corpus elafticurr! ^aiori infar an - (e.u "(^n^erC tl inne-
&
xum, non
vis
enim
ideo
&
reftituit, fed
sequilibrata
ab infar6:u
Hhhbi
a^
6ii
ad ftlmulum
ad
vel
confugere tenentur
L A S S
imaginationis
vim
I S
,
V.
adeoque ad prindpium
ut nofmetipfi in ephialte
fentlens
{imiliburque affeftibus.
praenuntiat,
125. Omiiis morbus acutus eft luda naturse cum materla morbifica , tefte
poft Galenum , caeterofque Medicinse Patres. Haec lufta falutc
Sydenham
terminatur
vim nocivam
illius
materice morbificse
Si
tandem
refiftentlam
&
deftruunt
&
morbi eventus.
&
&
parva iignificat ,
ma,
robur facultatis decrefcere ; etenim frequens refpiratio fignificat vires impendi tanto majores ad refpirandum ; k6:
refpiratio parva fignificat fimul facultatis robur efte imminutum ; ciim autem
facultatis robur eft imminutum , &c tamen impenfa virium major perfeverat
eo proximius imminet totalis exhauftio , feu mors ( 100- 103 ); ergo patet
1
26.
terisc
refplratio freque-ns
&
propofitio.
12,7.
Ne
&
parva mlnores
quls exiftimet quod refpiratio frequens
fupponat , monendum eft illam refpirationem infardum
fupppnere ,
pertinacem ( 1 16 ) ; atqui in infarftu refpiratio maforte
virium irapenfas
gravem
&
etlamfi
fit
pofitionibus enucleabltur.
flt
clrciter
&
in fortiffima
220 (3
).
In infpiratione-
diaphragmatis.
130, Jam vtxb ft fupponamus in minlma omnium infplratlone unum polllcem cublcum aeris duci ; in quo cafu inveni diametrum minlmam peftoris sequalem 120 lineisj quoniam quadratum illius diametri minimae eft ad:
in
&
i|ropofi,
Iji/Mft:
ANHELATIONUM THEORIA.
6ij
&
volumen
venifTe
quam decuplum
pofterius plus
prioris.
cum
ftantibus
ftantibus
quippe
illi
facilius
tum
ut laflitudini
medeantur
tum
ut
refpirent,
faclliiis
dum
jacemus
flexis
Eadem
crura flc^amus
cruribus enim'
135. Infarftus vifceris eft ejus intumefcentia fa(^a a fluldo intra ipflus vafa
viribus ordinariis illud prementibus reflftente. Non poteft aucongefto
tem magis refiftere , fi vafa flnt more folito patula , nifi vel quia gravitate
fpecifiea majori gaudet , falva fluiditate , vel quod vifcofitate majori polleat r
&
unde
difiicilius
fcinditur
aut
fortiiis
pa-
vaforum adhaeret,
rietibus
viribus ea pro-
funt
in
&
velocitates
ratione fubduplicata
denfitatis
&
676
aer eft
137. PROPOS.
cum
dam
refpirationem
aer
debet efle
XXI.
aere vifciditatis
Itaque
fed
676
loco
fi
vicibus
sequ^ araplam
676
&
aeris
flt
denfior
in Bronchiis
vis
requiiita
refpiratur
vicibus major.
Et (juoniam eft idem labor eamdem refiftentlain Aiperare intraac ejus duplam intra duo tempora, vis eadem appHcata petori aqua infar6:o , fi dupljo majprem inftitwat refpirationem , duplo lon
158.
unum tempus,
nem ,
Veriim
illa
li
eadem
refpiratio
vis intra
,
&
erit
&
isnCimm
aexis^. duplicatl
ma^mmdinis
U fimpla
frequentigB.
Hhhh X
^*-
C L
6i4
S S I S
V.
quam
vis,
illa
confueta
&
exagitant ;
frequentiiis
&
&
immerfi.
141. Fluida diverfse vifcodtatis fefiftunt viribus illa premetitibui in ratiolie vifciditatis fuse. Vifcofiim dicitur fluidum illud quod fab aequali denfitate
rtiagis refiflit partium fuarum feparationi \ fic cruor vifcidior ell aqua , lym-
pha
, &c,
PROPOS. XXII. Infardus vaforum
vifcidior urina
141.
ti
vel
brOnchiomm a
fluidis
diverr
fss vifciditatis
cum
infarc-
funt
duplo
triplove
major,
144. Et
dum
fluidum infarciens
fi
in vafis ordinario
&
tatis ,
fimul denfius
fit
contentum
refpiratio
erit
&
vifcoflus
difficilior in
quam
efl flui-
ratione denfi-
vifcofitatis fimul.
&
146. Ergo
& frequentia
agitet
fi
pulmo
r efpiret
ac in fbtu fano
denfiori
aequali
velocitate
,'
ipfum implentis.
pulmones aflhmaticorum pon movereiatur velocius fre, evidens efl quod vires ad eos movendos impenfae funt maximse
valet
etiam de illis qui pus , lympham , cruorem haquod
,
bent in peftoris cavo , loco aeris thoracici.
148. Sed fi fluidura fit fimul vifcidius ipfo fanguine, quoniam pulmones
debent expandi
vafa e6i> compcmentia tanto
contrahi , ut refpiremus ,
147. Ergo
quentiufve
licet
quam fanorum
&
&
difficilius
fleftuntur
qu6
refpi-
&
&
quoad magnitudinem
fcilicet
&
quadrupla ratione
frequentiam
denfitatis
vis
duplae
&
duplse.
&
&
jus
embolus
efl
diaphragma
quse itaque
de
antlia
demonftrantur , de pec-
tore valebunt.
iji. Si erabolus
antliae ,
cseteris
paribus
diverfa velocitate
moveatur;
visi
ANHELATIONUM
THEOR
A.
6i^
Vis
accedit ad exhauftionem
&
&
&
diutius fuftinere
vel reftaurare.
Non mirum
156.
tuat refpirationem
itaque
fi
in
illis
qui fenio
confefti funt
&t tardiorem
natura
ut vires confervet
inftl-
ma
xime cum ob frigus pulmonis , totiufque fanguinis, & ob circulationis tarditatem ( z8 ad 37. ) minus urgeat refpirandi neceftitas,
157. PROPOS. XXIV. Refpiratio in febribus acutis frequentior Sc major
boni ominis eft , frequentior
minor pravi ominis.
158 Refpiratio in acutis frequens & magna fit ob urgentem utilitatem
facultatem robuftam , ait Gahnus j fed quamdiu facultas eft ita robufta ut
ad parcimoniam virium non confugiat , fignum eft eam efle materiae morbificse viribus fuperiorem , adeoque bene ominandum eft. ( 1 17.
)
minor , quoniam illud ac159. Cum h contra frequentior fimul evadit
cidit in decurfu febris , adeoque viribus jam a morbo aflumptis , 6iC praeterea
&
&
&
fignum
eft
naturam
fuae
debilitatis
confciam efte
id eft
hominem confuse
fuam debilitatem fentlre ; cum vlres majores ad vincendam materiam morbificam non fuffecerint , timendum eft ne minores deinceps eon fufticiant ergo
:
tnale
ominandum
eftc
phyfic^
tus
per
ope
naturae
exercitia
6c
friftiones
olim
In
febribus
intermittentibus
adhi-
bitas.
fanguinis
um adio
phyfica omnibus
fluidis
"
poffit
materles
illa
ipraeparari ;
cum
fed
immunis.
i6i. Pnopos.
cft
C L
^i6
feu
XX
non
via
illa
mitefcere
refolvi,
ita tuta
&
In hydrothorace 5c
V^,
S S I S
fucceffive
brevis
ad
crifim perfe<flam
a periculo 9eger non
fit ,
empyemate
refpiratio eft
faci-
quam decumbentibus.
Jior refidentibus
eft ut
que recipiendi
copiofioris
aeris
facilitas
dum
aqua
&
&
cavum
plus rainuitur
All:
<li.
quam
thoracis in Jacentibus
in ftantibus
vel refi-
columna minus
&
eft,
alta
penditur.
164.
segrum
Si
hydrothorax akerutrum
quam
fanum
in
&
xpanfioni
lateris
fani
occupet
latus
quia in priori
ag^^ravato
pofitura
non nocet
eft jacere in
facillus
pondus
in
latus
aquae fuftinetur a
mediaftino.
tionem adjuvat*
166. PROPOS. XXVI. In fflorbis inflammatoriis cum doiore peOioris vel
abdominis refpiratio frequens eft
parva.
In
morbis
inflammatoriiis
cum
dolore pe(5loris vel "abdominis , eft tumor
167.
&
alicujus partis
ut in pleuritide
cultas explicandi
pulmones
hepatitide
in fpatium
gaftritide
a tumore
difficilis
nibus
cum
obfervatio confirmat.
nis
i68. Optime obfervavit CaUnus in dolore peftoris cum calore pulmoadau6lo cre<cere denfitatem , id eft frequenriam refpirationis , fimulque
decrefcere magnitudinem
cem
nam metu
doloris
natura
miniis
dilatat
thora-
/.
aft
art, 7..
XXVIL
1^9. Propos.
lelirium fignificat
170. In delirio
Gakn,
febrili
&
major
folito
art. 12.
ANHELAtlONUM THEORIA.
minlme refpondentes
je^Is externis
tlnent
cum
anima exfurgunt
in
non percipiunt
6xj
minus
v.
g.
clrca
Illas
fiint
fatisfaciunt
negligentlores funt
neceflitates
non
fecus
ait
Galenus
&
lis ,
ac qui inter
de ambulandl concitatione
, illl multum
quandoque h^erent , fe nec haerere percipiunt i ita delirio detenti
refpirationem infcii retardant, ufquequo aud^ refpirandi neceflitate , ad inaut attendere ad fuas Ideas volunt
remittunt
&
&
Idese delirium , ut Infarftus , quandoque motus convulflmala excitent ; merito Galenus poft Hippocratem profert delirium aut convulflonem praefaglri a refpiratione rara
rhajorl in morbis
excitatas
vos
Ill^e
iimiliaque
&
acutis.
fas
172. PropOS.
mlnores exigunt
XXVIII.
ad
In ftatu perfe(5lo
rhachlnK
edendos
majores efFe6lus
imp^-
vlrlum
quam
in
im-
ftatu
perfedo.
pe(5loris frequentior
aeris intra
riim
machlnarum
Effe<Elus
173.
motus
fi
datum tempus
fit
neceffarium
fuperandse
inutlles
alii
&
quam
attamen ad
eamdem
eft
funt utiles
refpiretur quantitas
las fuperare
alii
ad fcopum
fic
major
aeris
ut
ve-
utut
11-
refiftentiis ) j
ille
jmpenfa
eft
^jus
impenfa obtinetur
eumdem
ad
requiritur
imperfeftlor
ftatus
effeftum.
176. Sic
occupat
ut
aft
cltas
jor
cum pulmo
fingulis
follta
laborat Infarlu
viclbus
obtlneatur
non
nifi
qul
dlmidlam
dimldio minor
capacitatenl
ejus
obtlnetur
aeris
,
copia
nam
velo-
&
tamen effedus utilis noh eft maduplo major eft aeri imprimenda ,
quadruplo minores vires imfi perfeda foret raachina pecloris ,
&
quam
|)enderentur.
177. Ergo
in ftatu perfefto
Smvages Nofolqgia
machlnae, ut pe6lorIs
Me(hodi<:a
Tom,
I.
cordls,
i i
&c>
effe^ltis
om
CLJSSISV.
^x8
&
ad vires impenfas ,
in ftatu morbofo , feu
mlnimi.
imperfe6lo
178. Moleflia eft intuitiva perceptio imperfefhionis noftrs (40) ; quofies
itaque imperfefta eft qusdam corporis humani machina , &: illum ftatum percifunt maximi refpeftu
omnlum
pimus,
lyo. Diffi-cultas aftionis eft moleftia oriunda ex perceptione hujus imperfeftjonis , feu infufficientiae virium noftrarum ad refiftentias huic adioni oppofitas fuperandas.
in fe, fed tantum refpelu
difficilis eft a<^io non
faculadeoque difficilior eft aftio , quo robur noftrum minus
quo major eft aftio edenda , majorefque refifteniise fuperandse funt.
Itaque
180.
noftrae
tatis
eft
&
randi
4^
magnitudinis refpirationis
3*^
ma*]or
eft
fenftbilitas
vividius
e cOntra torpidi
difficultates
infirmitatis
eo-
oblatas
deliri
magis
&
anxii
refiftentias
fuse
refpi-
vividius
ficque
in
moleftia
moleftantur
Qui nimis
,
fumus
inquieti
eo
fomnolenti minus
&
majoris fuperand^.
refiftentix folito
Quo
182.
ani-
i*^ fenfibilitatis
minus
fenfibiles funt
conatibus
variis
interruptis
cum nuUa
aftio
non
poffit
edi
nifi
per vires
huic proportionales
&
infirma
exerere
poffit
vires
folito
&
&
culum
fufFocationis
infarftus
&
moleftia.
tineatur:
aft
movendum
feftus
ilia
obtinetur
Ex haftenus
Smcx
in
didlis
Coacis
dum
non
percipimus
difficilis
di refpirandi
erit
moleftia afficimur.
explanatio fententiarum
difficultatc- ,
cap.
protulit
,5
quas
Refpi-
ratio
ANHELATIONUM THEORIA.
frequens
5^
ratio
j,
rabllium
at
&
parva inflammatlonem
&
vero magna
&
,5
3j
foras parvus
rara delirium
61^
partlum
fpi-
aut
5,
contra
intro
propinquus , ut in Jlcrtore
duplex intro revocatio ; qualis cernltur in
iis
id eft
velox in exfplrando,
obfcura , feu inconfpicua , revocata duplex five fingultuofa : Spiratlo
in iis etiam , quse
,j autem libera in omnibus quse cum febre acuta funt ,
ad
falutem
quadraginta
prxclare
diebus
judlcantur
apparet
fack.
,
refpiratlo in
acutls inaEqualis
tarda
in
infplrando
&
&
CLAS^
C L
^20
r/
S S I s
>?it
C L A
S S
Q U
N T
A.
ANHELATIONES,
Morbi
ANhelitus
jTI. Plinius
ries
intra
dunt
eft
vocat
ut
frequens
datum tempus
remus,
fi
dyfpncelci
Ettmulhrus
&
ut
vd anhdatio
Sic anhelant
cum
cucurrerimus velocius
refpiratio
difficilis
repetita.
ita
EJfouflemens^
fani
&
quieti vigefies
quadragefies
ut loqui araat'
in
epdem ^tempore
minuto
infpi-
refpiratio ite-
retur.
vlres
motrices
folito,
non
exeitatur
fimui
difficllis
eft.
majori ratlone quam frequentla ; fic fi refpiratlo duplo, triplove frequentlor evadat, difficultas major evadit , quam
dupla vel tripla
qulppe difficultas crefclt ut vlrium impenfa, fi c^etera fint;
paria; fed virlum Impenfa crefclt ut quadratum velocitatis motus ; cum itaque frequentlor duplo non poflit effe refplratlo fub pari altitudine , quin
Difficultas refpirandi crefcit
In
motus velocitas. fit dupla , feu quin mufcull refplratorii rntra idem tempus
idem fpatium fe contrahen<lo percurrant , omnino neceftum eft ut vires.
bis
&
pnae
fub
debilitatls
pari
eft
cUfficultas
fit
quo anlma
vel pro-
five imaglnarii
magls^.
ANHEL ATIONES.
6iv
&
accidit
cis
ftatim
cit
maxima
atque
fomnium
illud difcutitur,
cum
quse
difficuhas a folo
cedat.
Refpiratio
tatione
vel
magnum
datum tempus
percurritur ,
aut
cum
intra
&
conftriftio ; illk
minus temporis intervallum major eft peftoris dilatatio
virium
impenfam
exigit
quo
majus
fpatium
majorem
tanto
percurrivero
,
quo minus teraporis intervallum- adhibetur , ejufque proinde diffitur,
cultas crefcit ut velocitatis quadratum.
Si itaque refpiratio crefcat quoad frequentiam, feu mimerum refpiratio*fimul quoad velocitatem cujufvis infpirationis
num in dato tempore ,
vel exfpirationis , maximopere crefcet vlrium impenfa , proindeque difficuitas; qus quidem fcrupulofe attendenda funt , ut intelligamus angorem,
miferrimam afthmaticorum moleftiam , cum vel mlnimiam , vel velbcltatem,
vel frequentiam jam nimium magnam coguntur intendere, ut cum fores oc-
&
&
&
cluduntur,
tur
fitu
difcruciantur
primendos neceflum
rationis imprimere ,
eft
&
sc morulis interpolet
velocitatem majorem
ut prefle loquamur,
adeoque organis
refpl*-
quam
aiiri
rauea
eft
ejus
vox
ob laxatum
mem
vis
&
evadi,t
tonum obtinere
diffonans rauca
eft.
&
&
C L
59^
poffunt
S S IS
urcel
r.
gurgitet
pia
nam
fedenti
cacfeveri
&
&
&
&
&
ab
illo fitu
&
inclinatum
Ex
inclinare
intelligitur
coa^i
quod obfervare
&
invicem
eft
naturam
&
&
ANHELATIONES.
61^
&
afciam
manu
incutere
cepta
corripit
valet
manu
veluti
utens
edoftus
fuiflfet.
diredus
naturae dyxt\i
duftus
&
longiore
foiius
canis qui
fic
trunco apprimit
opus fuum
&
feliciiis
fores
feu expetientia
aperire conatur
fed longe e
non juxta
abfolvit
facilius
i(5lum
confuse per-
mechanicam
quafi
&
&
piat
frigidi
motu miniis
Quanta fit
&
&
ille
,
novi
virium fuarum parcimoni^ ftudiofus,
infpirandi cupiditas
dyfpnceicifque in genere
aeris
&
novi
illa
copiofi
autem
aeris procedit
tremorumque
&
fortior
deftituitur
frigore
ftt ,
,
&
qu'^
obfervantur
refpiratio
in afthmatis
;
&
crebra
acceffiu
dum
pulfus
fublimis
eft.
interea
ft
aliquandiu
cordis
perfeveret
frequentia
Novi quidem
omnino
fcholafticos
&
&
&
&
fi
fas iit
ita
loqui
pulmonum
iit
febris
eft
velut
afthma cordis,
Qmi
j6i4
ex
efFe<ftibus
tici
S S I S
V.
&
Quod autem
ut docet
Floy&ms
&
&
experientia confirmat
&
frequenter
quia fenfatio-
&
ne omni
&
&
&
&
&
magnam
&
velocem
in
diuturnif
virium parcimonise confulit, cum facultas eft imminuta , vires vero liberalius expandit cum
integra eft;
opus eft , aeris novi , frigifimul quantum fieri poteft ,
vero frequentem
parvam inftituendam
&
majori
fcilicet
&
copiam infpirationi fuppeditat ; ea autem aeris frigidiufculi quantitas tanto major efle debet , quo major eft pulmonum calor ,
iterari debet eo fccpius infpiratio
quo fingulis vicibus minus aeris , aut
,
diufculi
feu elaftici
&
ininus
elaftici,
Sive
lus
excipitur.
aeris fpirulae
five fluidum
cum
elafticae
ekdricum
fanguine mifcendse
In aere elaftico
ftnt
copiofum,
&
ut putat cBorel-
fluidi
nervei vel-
pabulum fit per pulmones hauriendum , quod verofimile eft ; five demum ope aeris pulmones debite expandentis promovendus fit in cordis dextrum ventriculum ,
fic confervandus fanguinis circuitus ; natura refpirationis pro neceffitate augendse , vel iterandae eft avidiftima , quafi fenfu quoGadam confufo ejus necefiltatem perciperet , ut perfuafiflimus fum ,
millies in vita non
lenus fuse docuit : cum nemo fit qui ftatim ab ortu
fit expertus quod a retardata ,
fupprefsa , imminuta refpiratione in prsecordiis nafcatur moleftia , quse ab obice ultra pauca fecunda perfeverante crefcit ,
brevi tempore intolerabilis evadit , ut experiri quifque poteft in aniillud enim
mali , cui refpiratio ultra aliquot temporis fecunda prsecluditur
totis viribus ad hunc obicem removendum infurgit , quod certe machina
uti
&
&
&
&
&
nunquam faceret,
nullus mechanices vei
ex iegibus motus fine principio fentiente
movente
inanimis
&
leviter gnarus
unquam
intelliget.
quippe
ANHELATIONES.
luippe
COnatus naturae
iilli
Organis
fupponunt,
fluidifve
fere
&
femper princlplum
materiale
occafione
excitantur;
cujus
illi
6ii
labem
in
verum non
inde
fequitur
&
&
fentientis
&
&
lis
obices refpirationi
&
quam
(i
perniciofius
efl:
minandam
&
norum
quandoque
necefTaria
&
uti
funeftius
inde
nihil
ut
in
quam apnoea
peftilentialibus
&
vivi-
in
quippe vix centefimus lethum effugit , quia refignum , ita uti concaufa , omnino natis animalibus ncKi
revivixerit
ad vltam
fpiratio
efl:
fatagentis
tus
ob farcinam
ubi
perfpirationem requiritur
ita nihil
ed
infpiratio
defit
febris
fudores &:
refpirationis
aeris
ficl
(i
per
gangraenofis morbis;
abigere
fufceptioni oppofitos
aeris
poffe
qu9e
of^en-
dit
^uplo
triplo
llcienter
efl
rum
o6lies
volumen
potefl illud
vigefies
volumen
crefcat
fepties
aut decrefcere
crefcere
aeris haufli
quam maxime,
ergo
intereadum fpatium
ut in fenfus
horologii
percurritur
ita
tardior
fi
vel
infpiratio
flat
&
&
miam
tio
ut vix
mirum
lis
in
ratione
tur
velutl
pulmone
refpiratione
veloclter
cum
frigidus
;
&
retardatur pulfus,
fic
&:
refpiratione
&
cum autem
omnino
,
ita
&
refpira-
indiget animal
proportione calor
ceflitas
vitam
perfiflere
cafibus
ffiget
pulfus
qui
coagulatus
fanguis
pulmone
in
frigus in
infpirandi
reflituuntur
,
nec
il-
adeoque
fanguinis velocitas
frequenter
circulatur
lentiflime
friget
fummum
deflituti
fanguis in
eadem
ut clamantibus
6c qut
crefcit
ne-
currentibus ac-
cidit.
Hinc
fit
I.
k k k
ut
clocet Floycrus
expertus
ut
C L
ii^
locitatem
novam
infpirandi
neceffifa^em
conciliant
s s i s
V:
imponunt
pari
fed
pafTu novi
aeris,
difHcillimum
efl:
aut
&
men
hinc juvent
{\
rem
^ribus
6>c
moram
fanguinis
>.
adeoque
huic
duplici
fcopo
fanguinis contemperetur
Errant itaque
agendum
fatis
injicientia
faciendum
eft
ut
quippe,
cruo,
fcilicet-
accidit in fe-
therapeia afthmatis
in
illi
circulo
phlegmafiis
augeatur
vel
aliunde nocent
invifcantia
fervor
&
refrigerantia quse
Floyerus.
quam
exiftimant
nicis
fibi
augeant ,
e contra
&
efie
&
vifcofa
ut
&
&
fraenandus;
felices funt
ssgri
fapientius
fjepe
dirigat
quam
Medici falf^ theoria inibuti ; 6c eatenus illi Medici felices fortiuntur eventus quatenus empyrici funt in praxi , fuseque theori^ vel imm.emores , vel
iterato errore eam ad praxim infle^tunt , ut qui non regul^ parietem , fed
parieti regulam accommodat , cum tamen regula parietis exftruftionem dirigere deberet,
Theoria vera ea
eil
quse
ex
obfervatione
repetita
accurata
&
folido
&
qui
mechanices callent ,
continuis obfalfa vero eft qu^ non confulta expe-
&
perfuafionibus
nondum
valedicere potuiffent,
&
&
GaUnus
tria in
refpiratione
confiderabat
facultatem.
ANHEL ATIONES,
Yatem fcUicet motricem
men
eam
ut
neceilitate
ad vitam
refpirandi
quam
tertio
non
a voluntate animje
cogi
putaret
demum
dein
^27
diftingaebat
utilitatem
ita
ta-
neceffitatem
feu
tionem.
Omnis motus , ait ipre, fit a facultate animali, veiox autem motus fupeam facultatem integram , robuftam , quae ad agendum excitatur a
perfpefta utllitate , modo tamen inftrumentorum difpofitio non repugnaveponit
vero urgeat utilitas velociter refpirandi , tunc fi facultas paulo debifed in frequentia auget refpirationem , ma, ea non magnitudine ,
xime fi doleant organa , quia votum fuum explet facultas per denfam refpirationem , nec tamen dolorem ita intendit ac per magnam intenderet , &C
quod deficit ex refpirationis magnitudine , numero refpirationum adaudo
de puljibus , ubi clacompenfat. Vide ejus doflrinam libro de dyfpnoed
rifTime explicat cur in dolore pedoris refpiratio (it frequens
parva , in
magna ac inordinata. Floyerus vedelirio
vacillatione mentis rara ,
ro cum per viglnti annos aflhmatis fui curandi gratia confuIuifTet tum Neotericos omnes tum Veteres , demum iflorum praxi adhcerendum fibi efTe
cenfuit , tentatis prius fingulis
quod oflendit Medicinse reformationem a
Cartefiams inftitutam tum in theoria tum in praxi , artem illam potius re-.
tardafTe, quam promovilTe, quoad multos morbos.
rit
fi
lior fiierit
&
&
&
&
ephialtem cerebro
alii
tribuunt
ut
aflhma
accidit ut pro
aflhmate
pul-
monari habiti fint morbi quorum principium pofl: cadaveris feftionem vel
in cavo thoracis , vel in mediaflini , vel in (Iruftura ipfius peftoralis caveEe
adeoque extra pulmones inventum efl nlhil itaque difficilius efl quam fe<lem morborum anre cadaveris feftionem determinare ; ergo valde temerarium eft morbos a fede cognoibendos prsebere.
Quoniam in dyfpnoicis morbis frequens efi: , vel velox refpiratio feu
inufculorum peftoris contracStio , eaque involuntaria feu coafta , evidens
morbos ab fpafmodicis difcrepare , quatenus organa refpiefl eatenus eos
afRciuntur ; itaque illi
rationis , non vero organa motiis localis artuum
;
^orbi
dem
in
a convulfivis
efl
fcilicet
non
effentialiter
conatus naturse
anhelationibus hyflericis a
r.arcoticis
feceriat;
ii
fi
auxilia mortlia
ver6
illi
fi
difcrepant
effrsenes fint
pathemate
&
animse
&
inutiles
oriundis
illi
ut
motus langueant,
utilefque cenfeantur
K kkk
accidit
compefcendi
non
fuf-
ad corrigendam
vel
CLASSIS
62S
ANHELATIONES
V,
vel ellmlnandam materiem morbificam , excitandi funt &C fuflinendi per aupharmaceutica ; fi vero inutiles fint , ut cum a gibbofixilia diaetetica ,
tate , aut prava pedoris conformatione dependent , illi conatus funt emolvero fi effrienes
lientibus , laxantibus , anodynis compefcendi , maxime
noxii fint , in quo cafu phlebotomia , diaeta tenuis ,
narcotica
iimul
conveniunt ; aft fi moderati fint
utiles , tunc juvandi funt , in quo cafu
potus "diluens , medicamina materiem morbificam concretam refolventia ,
vifcofam diluentia , potifiimum bechica , tum incidentia , tum lenientia ,
conducunt.
&
&
&
&
t^mmmm^^mmiMmlitmtimmmmfiirmfliifi^m^
ORDOPRIMUS.
Anhelationes SpASMOniC^y
Pajjioms fpiritualium partium Gordoni
mulleri
Effouflemens convulflfs
petita
tionibus
ofcedo
Leflons de UExpiration ^
SUnt
morbi
quorum maxima
folus
inter
,
enim
fingultus
fpafmodicos
ilertor
pars
&
flernutatio
confifiit in fonoris
&
fugacla
fed re-
fpafmodicis exfpira-
anhelofos morbos
,
&
rum
I.
&
fimpliciffima
EphIALTES;
efi:.
Cochemar.
&
a Plinio Ludihria
noftrates
&
SPASMODICiE. Ephialtes.
pua fymptomata fum fumma anhelatio
cum mfomnio
^29
&:us comprimentis.
morbi
lilius
infuitus
refpi-
tionem verfans conjungit cum ideis fociis feu eam fenfationem concomitari
,
nec non confequenter libidinem explere cupiens mentulam erigit
aftum venereum exfequitur , ita ftatim atque eft in organis refpirationis
quidara obex , quo refpirationl refiftitur, facile deluditur phantafia
conjungit cum hac fenfatione ideam vel cacodaemonis iniilientis, vel felis aut canis pedus opprimentis ,. aut maleficse vetul^e ftrangulantis > unde excruciatus
metu , fomnians , (eCe exagltat , fudat , ejulat , quantum fomnus gravls permittit , quo fomno excuffo errorem fuum agnofcit ephialticus
convalefcit.
In hoc cafu obex pedoris motui oppofitus determinat fomnium , aft ceralTuetis
&
&
&
tum
quandoque
&
memini
;
eram , felem leftulum meum confcendere , nec ullatenus me fuffocari , nlft poftquam imaginatus forem illam felem
a pedibus ad pedus meum infilire ; adeoque ab illo fomnio determlnabatur
ea fufFocatio , non a fuffbcatione fomnium , ut vulgo putatur atque ex hac
obfervatione fequitur imaginationem fine ullo vitlo corporeo in pedore fufficere ad gravifllimam dyfpnoeam inducendam cum febre , fudore , angore
,
multo majoribus quam fi caufa , quam imaginamur^, reapfe in nos ageref.
Illud etiam notatu dignum quod illis , qui nos fufpenfos diu detinent
,
&c fimul valde attentos per ambages fermonis quemdam gravem cafum prsenunciantis , exprobrare confuevimus quod nobis ephialtem excitent , quia
me
eft
foinnio
pluries
fomniafi^e
dum
junior
fcilicet
attentio
anim^ gravior
ut dein anhelose
&
anxie
ita
refpiremus
I.
Ea
commota
cum
pe<3:us &(
attentlonem laxam.us.
P.
eft
auftro
&
eft facilius
quam quod
fub
am
in
iftis
ephlaltem
illis
aliis
inducent
maxime
fi
parciori,
laterali
cerebrum impetente
circumftantiis fanguine
panophobiam
in
iills
libidinofam gonorrhoe-
propter
debilitatem
coena
abftinentia
eft
quam pondus
phragmati incum.bentis
fanguis
decubitu
Ea
prjevlam
infpifiTatttr
ventrlcuh
alimentis
nondum
infardo
deterraipat
digeftls
qui excitantur
K^kkkj
P.
turgidi, dia-
copiofum , quo
ab exceftu ciborum
linguam
,
%o
CLASSIS
ANHELATIONES
V.
ruftus
naufeas
capltis
dit crapulofis
gravitatem
maxime
:
llla accrcapite horizonta-
fi
truncoque refupino jaceant ; hlc afFe<flus pueris eft magls famiiiaris quam
potiffimum vero voraces infeflat ; quoad vero obje^^um fomnii il;
lud variat pro moribus aegri ; fi quis nlm ab ancillis exceperlt fabulas quas
de pravis geniis , lemuribus
faunls narrant vetulas , Is a fimillbus monopprlml , conculcarl , aut libidinem expleri fomnlabit ; qui de fellflris fe
li ,
adultis
&
bus
fimiis
aliifque mallgnls
vigilia
ab hifce
Cura exigit emetlcum , cathartlcum, vl(flum parcum , abfllnentiam a coca , vlno, carnibus leporlnis, llquorlbus fplrituofis;
^i langueat vls coftrix
ilomachi , -ilomachica amara , klnklna , rheum , aloe optime conducunt.
Ifla
omnium
efl:
voracitate
frequentlffima
Tim^o obfervatus ab
&
fymptomatum
riant
-a
ab ebrietate &c
fpecles
procedens
Lafclvi
hofte flrangulari
iiiorl
autem fugax
efl:
&
3.
Pofl:
Mllltaris
In
',
angu-
affediis
exigit.
Tom.
^chret.
venereum a6lum
fanie fufFufum
pag.
1.
finu
&: in
repertura cerebrum
muco turgldum
quoad venulas
femper
seger capite
Duas
allas obfervationes refert Bonctus d ephialaqua dlflenfi erant ; Inde orta oplnio fedem
ephlaltes efTe quartum cerebri finum In quem fupino capire ferum illud iniluens morbum inducit ; verum rariffimum efTe hoc ephialtes prlnciplum ju^ico ; nlhil vulgatius quam ferum in finubus cerebrl xeperire , fi longo pofl
mortem tempore aperiatur cadaver ; quo longlus , eo uberius iavenietur
ferum. Academicus Oxonlenfis , quem memorant , hydrothorace fimul laborabat
incubo , in quo cafu figna hujus fpeciei facilius obtineri pofTunt.
Hydragoga autem , fetacea , diuretica conveniunt Lowtrus vero qui femper in ephialticis hydrocephalum fufplcatur a vero procul abefie videtur.
4. Ephialtcs ycrminoja Ettmullerl de Incubo. P.
Ilia fpecies in ipfo ventriculo fedem habet , quatenus Infans ,
In cujus
ventrlculo vermes repunt , faciie fbmnlare potefl adeffe in epigafirlo quidpiam quod ipfum perterrefaciat ; terror autem vehemens a firniU phantafmate verum ephialtem inducit ; fuffocantur enim qui fubito terrore percel-
tlcis
in
quorum cerebro
finus
&
luntur.
Pavor
Witans ,
& fymptoma
tertio
quoddam
quoque vefpere
lib.
lO obf. ^l. P.
mirabile partim
recurrens
ab
incubum
hora nona
partlm epllepfiam
ad
undecimam
peffeverans. Puella novennis tertia quaque die febris inflar corripiebatur paroxyf-.
SPASMODICiE. EpHiALTfes.
roxyfmo
ficultate
,
,
fcilicet totius
&
ventris
&
manentibas apertis
oculis
ut
cum
thoracis conftridione
in
unum locum
facilius refpiraret
631-
refpirandi dif-
cOntinuo converfis;
non
interrogatis
re-
&
&
fi
hyfteria adfit
fi
&
&
flatulentia
inteftinorum ;
(iccitas
illi
quidem
fLatus
pof-
diaphragma premere ,
in cerebro ad delirium prono , apud homines meticulofos , non bene mentis compotes , inducere dehrium , quod no-
funt
ftu incipit
&
in dies extenditur.
Illa
fpecies
antiepilepticis
curatur
maxime-
voce
refpiratione
gravitate.
Similem
interceptis
in viro
mag"a
anxietate
madore
ujlus
&c.
Silimachus quidam narrat plurimos ex
faciei
fe ipfis
&
cervicis
Heurnius , Fo*
.f
ta eft.
pafTione
ifta
autem
hsec
veluti
refert dzlius
fpecies
non
faiis
cer-
'
STER
II.
Violenta
fonora
&
NuTAT Io
Ettrnmmmt,
quo nares everruntur, cum convulfiva capitis & trunci concuffioTie , Stcrnutamtntum eft , cujus interventu natura quidquid membranam pituitariam
moleftat excutere
torum vero
bum
tum
conftituit
&
intenfitate
Jlcrnutationis
eliminare contendit
fternutamen-
feries
mor?
Sternutatio catarrhalis
ut a frigore. 2
minantibus.
ruftici
3*^
Sternutatio
Sternutatio
quandoque
vifi funt
feu
acres
interna
narium
perfpiratrotie
a ptarmicis violentis
ut a fucco
elaterii
ger-
quem
quandoque
a cohibita
rubeolofa
&
CLASSIS
632
do obfefvatur
Datur & ^^.
ope
cujus
ANHELATIONES
V,
vernies
ipfi
Sternutatio Jfontanea
.^
epidemica
ita
violenta
cu]us
ut homines e
&
bonum ex
Uo accidat
excludit
deft
&
Hippocrate
menorrhagiam
ciet
Cura. In
principium
pefcendus
quantum
eft
vel
divertendus.
alio
fieri
effraenis
ft
In
poteft
fit
ut
fternutatione
removendum
in
hoc cafu
violentiori
eft
com-
phleboto-
mia apprime conducit ; vapor aquse tepidx , la^is tepidi infpiratio , litus
ex butyro , decodum emolliens infpiratum , ut ex feminibus mucilaginofis
radice althsese , in ufum vocanda funt; prodeft etiam plumbum uftum naribus intrufum quod acre sbforbet.
Conatus effrsenes compefcunt odor opii , naribus exccptus , ipfius etiam
naribus
tin<5lura
infpirata
aut
periodica ad kinkinam
tione
dum
in
fternuta-
aliaque antifpafmodica
recurren-
fufficiens-, deglutita
dofis
karabem
eft.
&
III.
OsCEDO;
^Xmimis Ofcitatio
corporis
cum ^magno
&
oris
artuum
Graecis
vero
ofcitatio
quam
Chafmodia ; Bdillement.
eft diutina
convulfivo
hiatu
ftipata
fafta
&
brevis
&
lenta
naturalis
ex-
pandiculatione
faepius
utplurimum fonora
exfpiratio
fequitur.
De
herti
ty^^y
mentis ftupor
qux omnia
,~
laffitudo
pe6loris languor
txdlum
lenta
feu
inertia
&
ignavia ,
fomnolentia , totius corporis torpor ,
,
profunda , diuturna infpiratione , feu ofcitatione difcu-
tiuntur.
luter ofcitandum
profunda
ampliffimaque InfpBratiene
omnes
veficulsc
piilmo-
M O D
P A S
C ^.
cT
^35
0,
homo
expedi-^
interea
cffe
fenriamus
quod
qui
bertate inchoatam
dare
exfequitur
ipfa
cernunt
ofcitantes
alios
tamen
libertas
velint
nolint
infcii
ofcitationem a li*
eam omnino fupprlmere j hinc patet quantum motus conab animss facultatibus dependeant.
de ofcltatione in enixu 1759. ^*
1. Ofcido partus Roederer. difTert.
Exitiofum fymptoma in parturitione fuperveniens , Cari funefti prcJf
pcrvenlens poteil
vulfivi
iromus.
2.
'''
Ofccdo febnlls,
repetits inttrmimndum febrlum accefTus prsenHnciant , caexanthematlcas febres invadere defignant. Sternutationem quon^
Romoe epidemicam 6c funeftam comitabatur etiara ofcedo fsepe le-
Ofcitationes
tarrhales
dam
&
unde mos
Polydoro Firgilio ;
acceffit os
&
in
&
&
&
&
trlculi
6c
tia
errores
in
vaporibus credidere
inducat. Faulinus
obfervavit
&
cantur in
4. Ofcedo
Paroxyfmum
d:!fetterus
&
hyfcrica, P.
liyfleri^e fere
Riedlinus
femper prascedunt
memorant
ofcitationes repetit^*
Hoe-^
cafus puellarum
&
&
ofcedo
in hac fpecie antiliyfrerica
cipua funt auxilia.
ris
efl
I.
in gravidis
phlebotomia prse-
Llll
IV. SlN-
CLASSIS
^34
IV. SlNGULTUS
Lygmon
Italis
Efl pr^eceps
repetita
SlnghionQ
.*
fonora
ANHELATIONES
K.
&
convulfiva refpiratio.
caufa
eft,
quaecumque ventriculum , ejus potiffimum cardiam , oefophagi extremum , ipfum diaphragma irritant , moleftant , impediunt , vel cum
in quibus etiam tantym valet confuetudo , ut fingultus
vel fine dolore
coaftus evadere
voluntario excitatus poffit deinceps naturalis
nec major irritatio ad hunc ciendum , quam ad pandiculationem , aut ofcitatioPrincipia funt
&
nem
requiritur
&
ut
ab imaginatione
gravis naufea
fingul-
gravis
ita
fit
ejus
setiologia.
I.
Syft.
Ille
tu
feu
(c) ab
a cibo non
quo non
in
aura frigidiufcula
de Jingultu
(e)
(a)
qui
eft
ficco
a fletu Haller.
Ortum duciti
Debetur ea,
fatis^
,
Cl.
fatis
fpiritus vitrioli
quadam
2.
a paf-
firigidulo
;.
&
rei alicujus
(f) a
fugacibus
knta
fingukienti admiratione
maxime
Ufus
fedula
a potu
Opii falubris
noxius &c.
olfaflione Hecquct de Jingultu cap. iS ;^
iinprovifo incuffo
avidius ingurgitato
(b)
Tralles
dolore in
mafticato
blbitur
rifuj
hxc
(g)
tuffi
&c ,.
3.
meditatione
ira fubito
accenfa
mota,
verecundia 6jc.
Singultus ab alimentis
quem (a)
eft
fingultu
Tabor p, 240.
pronatum obfervavit Gatinaria. VarretateiK tertiam faciunt pulpae fru(ftuum horxorum , nec*on fucci citri , grofTularise , agreft^ , aqua diluti , fi glacie adjeft^ magis refrigerantes reddantur , aqua frigi<k &c; qu9c eo cettiuj nocent, qu6 corpus ofFendunt ex canfis quibusallii ,
zingiberis efu
CU03--
SPASMODIC^. SiNCULTUs.
cumque magis sftuofum
frigida ventriculo
intus
applicata
tantum excitent
fub
meftris
Contumax
exoritur.
qui
pulmonibus bubulis
tea
fea
vomitus
tandem
ta
eft.
prima
V^arietas
tranfeunte
&
&
excitatus
ufa fuerat
(a) aqua
ederat
rejecium
indigent
excutiente
infpiratio
An"
nau^
in afophago refiiterat ^
frufiulum , ficque libera-,
&
malo fponte
tamen diutius
li
acria
vix
curatione
oneri funt
fibi
clyfmata
quartx cafu
varietatis
quem
fsepius
quas
fi
quandoque
gravior ac diuturnus
vehementiflimus , pluri-
HoUcrius de
Ita
pulmonis
altera
vel natura
Tlmcco
degludebat
idoneis remediis
perfeverent indicantur in
ri immiffis
nlhil.
largiter
Frufiukim
cucurhitulis
qui a
memoratur.
,
Et
circumftantiis exinde
fingultus
levem ac fugacem
fingultum
tamen
aliis
fuit
a Rlvcrio
6^^
vomitus
digitis
vehementes
exfpiratio
&
&
rietate ( c )
balnea callda
cus ;
fost^
vinum
&
applicata vomitum clent. In varietatibus prima 6c ultima vix locus eft ano-
dynls , nifi forte ad motus fuperftites refrsenandos , fublata materii nlhilominus urgentes , aut ad tumultus h. vomitorlo dato confopiendos. Anodynum In hlfce cafibus purgantibus foclat Frid. Hoffmann , quod Qlariff. Trallejio
Singultus a cacochylia. B. P.
3.
IUe
42)
eft
quem (a)
Hoffmann.
l.
c.
materla iners
&
&
vifcida
&
&
acldse
j^
falfsc ,
ex Pathologicls petenda
Febris
nulla
il
cachexi^
2
vermium ,
verb5
'
tlASSTS K ANHELATIONES
'6^6
&
iita intelligitur.
In tertia
matura
mann
typum
debebatur (ingultus
4.
fingultus
quae
fervaffe
hic
qui
eum
nulla infequente
tertianarius
per.
modo
in
&
clyfmata
vidit
Hoff-
Cacochylia
pyrexia.
decentem
cui
catharfim.
ftatim evanuit,
a vermibus
Singultus
io. Gorter
p.
efl:
Febri tertlanae
'corticis
febrifque
eduda
perlodicus
varietate
raticus obfervatur.
I.
c.
p.
zj
Tralles
1.
c-
B. P.
&
Vermes
in ftomacho
inteftinis hofpitantes , partefque praefatas laceiTenfingultum hujufcemodi inducunt ac defignant, Vermium primas vias incolentium figna paffim tradunr Scriptores Medici, Therapeia potiffimum ex^
tes
&
remediorum genus ,
catharhabendus eft feleftus , habito refpec^u ad fymptomatum concurrentium indolem , aegri temperiem , primarum viarum fenanthelminticis eruitur. Cseterum circa hocce
tica hic loci
ium,
5.
etiam proficua
d finguhu , Tralles
Hujufce fpeciei ,
cnim
quo
in cafu
&:
omnia
ante
materia
fvled. Pra6l.
Lib.
de fingultu
III.
Riverius^
fiatulentia
duplex
eft
facies
nunc
Nunc vero
fpafticis
iiz, B. P.
quam deiignat
cum materia , &
obfervatur
participat
c. p.
1.
exuiat
debetur
tu-
multus ; cum fingultu a mobilitate raaximara habet aftinitatem cafus hujufcemodi ; curatur linimentis externis, blanda alvi conftriftione , cucurbitulls applicatis
pannis calidis , theriaca , opio , ambar , mofcha &: fi*
-
milibus,
^. Singultus a medicamentis> k. P,
Medicamenta fingultum excitantia funt
thartica
Hoffmann L
(a)
Hoffmann,
PhyfioL. Tom. III. di fingultu-^ (b) vel caHaller ex Portefaix ibid. p. 18 , ic) ; (c) vel acria,
Ekm,
^&fingultu^ CL HalUr
c.
exagitantia,
Remedia
draftica
five
vomltoria
five cathartica
dum
primas vias
fli-
&
ginofa
li ,
vituli
emulfiva
,
|raYe pejficulum
segr
ipajgnijieat ,
anpdyruj
piacandus
eft
tHmultus
MoneniRS^
SPASMODICiE. SiNGULTUJ^.
6yj
wemus tempeftive , priufquam fcilicet inflammatio locum occupaverlt , adBibendam effe medicinam j Caeterum repletioni ftudendum eft , fi magnam fluidorum copiam drafticum eduxetit. Vidt ^Lngultum ab mamuone.
In febribus nimius Julapiorum refrigerantium ufus, monentibus Lommio &t
&
fingultui
locifqu* vicinis
fruftra fuerunt
excitato
anethi femen,
aliaque
pro
fpecificis
decantata
quo
^
j
cafu
in
diafcordlum
&
"^
eonvulftonis flngultuofse
quam
prorfus eft
eadem de
tibne
Veterum
inanitio facit
naturse
theoria
quo
theoria
non
fuifie
feliciorem,,
conamen. Ri-^
cum putant hanc convulfionem fieri
fe vertat nefclse
retrahi
influxu
eft
feu conveUi
violento
dicunt
procedit
inani=-
L IIJ X
'
"
K ANHELATIONES
tLASSlS
6yt
theoria
repugnans
legibus
&
Imo
citatus
varietates
rpeclel
diarrhoea
dyfenteria
coeliaca
inaequall
cum
nonnullae
melaena
fi
profufae funt
repetita
&
Sydenham
potuilTe
iiempe
&
fatetur
dani
anethi
fe fruflra
Sic
Summa
Kivmus.
praefcripfit
feliciter
Ingenu(^
fe iibi ipfi
nihil
fextae
arte conhsemorrhagia
&
non
'
fpeciei
vaforum
varietatibus prioribus.
feptimse
hanc convulfionem ab
qu3e
llngultu grana
in
cura opus
arte in
adhuc
perftet
efl
femen
duo lauprimuin
remediis
hulc
congruis ex vomitus , alvi fluxus , haemorrhaglae &c Therapeia fpeciali petendis ; dein adhibenda replentia , qualla funt analeptlca , reficientia , interii
Hoffmannum
vide Frid.
Jioc fingultu
. ly
&
y,
SinguUus fcbriUs, A. P.
Febres, quibus jungitur fingultus, funt vel
9.
(a)
continu^ Gourraignc
& Obf, C^ Gor-
&
la
l,
Gortcr
c.
c^
l.
Febres bene multas, tum leviores cum graviores , quarum decurfus nulapyrexla interpolatur , ita comitatur fingultus fymptomaticus , ut nunc
&
tseophyarum
re,
fcilicet
verum etiam
in
fymptoma
vatur hoc
hi^mitrltaeorum
iis
fynoch^
rieque Ipfo
dlfcrimen involvunt,
quales funt
earum paroxyfmos raodo afPiigit , flabulante fcilimodo frigoris tempore exoritur , aut pa;
roxyfmum comitatur, nunc mltior , nunc ut fymptoma urgens , abfente
etiam in primis vlis faburra, aut ea jsm edufta. Finem dicendl non face-
cet in
rem
varlas
fi
confcribere
bris
fit
extra
levlor
fingultus
Scriptores
,
&
In
febribus
tentium perniclofarum
fica
facile
,
,
difterminant.
inflammatlonis
obfervati
toplcae
quse in
defeftum
fingultus
ex
his
quem
febrilis
qu^
facit
in
fi
fi
de
&
vero
febris
fymptomata
\i?-
fit
genio intcrmitterrl-
ab inflammatorio
fpecie
fe*
ca-
diftinguitur a fingultu
vellem
loci
Hacc fpecies
nulla eft
ifto
hic
hiflorias
&:
1 1
per
^ dl(5iuri
&
ASMODIC^.
SP
SiNGULTus.
(^39
^ngultu crltico differentia. Monet Profper Alpinus fingultum In] febrl^us
perpetuo timendum effe
equidem peffimi ominis eft in febribus graviorimali moris ; aft curationem fatis facile recipit in febribiis levioribus
bus continuis , imo fubexaeerbantibus , nec non in intermittentibus vulgaribus , five extra paroxyfmum , (ive hujus tempore afRlgat ; fteque in ipfis
etiam intermittentibus formidini locus eil , fi probe nota fit adverfus fymptomata feralia , quse acceiliones nonnunquam comitantur , Methodi Tor:
&
Curationem , quam hic fufe tradere abs re effet , hoc ducanone includimus
i^ Singultus febrilis femper eft plus minusve de
(i gravior fuerit morbus ,
partis affedce infingultuum acrium familia ;
i9 huic geSammationem feriiis ocius, ac tandem gangraenam intentat
nuina methodus febri, qusecumque illa fit, depellendae apta competit. Legl
merentur , quae de methodo curatoria in fingultu febres epidemicas
coiitianae efficacia.
plici
&
&
moris in princlpio
mali
tagiofas
malign^
febri
conftitutae
ftatu
in
comitante
Clar,
fcripfit
jungitur
fingultus
felicis
anodynorum
,
&m
placitis
fi
fingultus
ex
remediorum
non la-
etiamfi ipfum
ab Authoribus relata
exhibitionis
ticorura ea in re confenfas
Quando
Tralles.
aliter
fedari
contradicere
nequeat.
interim
in
&
Non
Prac-
is
ego
mali
febrlbus
,
adduci nequeo ut
Laborabat Cuftos Franniali moris , quse
cifcanorum Monfpeiienfium febre tritseophya gravilfimaper infultum caroticum apopledico fere fimiiem invadebat , cuique profii-
credam
quamobrem fequentem
pofi!e
recitabo hiftorlam.
&
gando venae
aiiqnali
feftiones
capitis
forum par
levamine
videlicet
aurigo intenfaf
fingultus pertinax
rupo limoniorum
&
paratum
&
Ptifana pulli
remedium Riverianum
de-
ex fy-
&
aqua liiiorum , morbo prccfato debellando paria fueriint ; porro obfervatum eft ex;
remedlis fingultui adverfis nuilo alio magis Isniri dirum hocce fyffiptoma,,
quam
fale
abfinthii
addito diafcordio
dies cochleatim
infiftebatur,
&
&
&
fingukus fugantur
dofi cortice peruviano y febris
imo ff
hocce fymptoma, $e: cltam aegro pernlciem minltetur, cacochyjiam
nihii moratum una te tgneat corticis liberaliter Ingerendi cura. Cave ne dum
febrem Intermlttentgm , nondum probe elota faburra, cltlus comprimis^ fift^
gultum ifiducas periodicum, de quo in fpecie 34 verba fecimus.
Hoffmann. 1. c. Tralies 1. c. A. P.
10. Swguhus ab inflammatiom
Partes quorum inflammatio fifigultum quandoque excitat , funt (a)cefo
phagus Gorur L c^ (b) diaphragma jBarrere Obf. Anat. p. lyB ; (c)ventm^\x% Foreflus Lib.XVlll^ Obf ix^ (d) inteftina idem. ibid, (e) hepa^^
larglori
ferociat
.f
Qf-
CLASSrS
^40
Vll Aph.
Obf. j, (g)
'Hippoctatts Scci.
pulchf. dejingultu
fiRUS Dtfinit.
Med.
II
Celfus ^ L,
C.
renes Bonet
( f)
Obf 8
'Si^
fingultus
in
fuse
rtse
ANHELATIONES
V.
ly
inflammato*'
prudenti prognofi fa-
generica
&
Inflam-
quam
qu3e a morbo inflammatorio expofcltur ; Itaque antiphlogifticis oranipugnandum , prout datum morbi Inflammatorii genus , data fpecies
haec vel iila requlrit.
Anodyna In inflammationibus vlfcerum prorfus rejrcit CL Tralles
an locum nunquam Invenire poflint , ii cum cautequse
,
,
genis
lls
debitls
c.
ufurpentur
11.
Hoffmann.'
A. P.
Indicat os ven,
quantumvis minus pericull quam
terror-is
hab^at, excurrlt tamen non raro ad duodecimum ufque diem.
ffaaco Floranlo fub finem febris continuae tantum negotii nolu diuque fa-
Singultus frequens,
longus
Hic
ceilivit
dente
indefatigabiiis
fingultus
bibere
,
quam
ut vel Infra
tamen , tanquam
hunc dereliquit ;
acerrima bile
termino
penitiijs
expelleretur ante
in prsefinito
segrl
quod contlngat
vigentibus bonis
ia
nedum
inaluni
a!il
vomitum
maxlme
declinatione 5c
coclionis in urina:
cum
diarrhoeam infecutura , quorum alterutro tandem, die fcilicet iia ex Tuipio accedente, penitus ceffat, expulfa fupra vel infra, quse ventrlcuium flimulabat , materia,
12. Singultus a metajlafi,
P.
aut
ad habitum corporis jam delata, fponte vel segrl aut medentis culpa, viam
reiegat, 6c ad Interlora fe prorlpiat.
Quod ad curam attinet , confulere
Medicus debet morbo principi ,
fcopum poA
acre ad fua loca Invitare
&
J^e^flQrem
adimpl^nt opiata,
diapharetica
imo
(i
nulla aut
exigua
fe-
bris ,
^Tis
S P
quae
vim
materiam
re
M G D
expediebat
u L T u s. (^41
S I N
remedia :
loca , quibus infidetopicis emoUientibus , fotu tepido , balneo fiI
&
iE.
valent
intendere
vitse
veficatoriis ftimulanda
Hoffmann
1.
c.
funt.
Cautelae .
& Obf.
if,
Diarrhcese &c Dyfenteriae nimis cito per opiata , adftringentia vel remedia alia cohibitse accedit non raro fingultus, Accufanda venit cacochylia
improvido confilio intus retenta , cujus potius juvanda crat excretio. Hanc
&
foemina pafla efl: , fl:ata periodo non promanet ; tandem fi fub ipfo fluxus
'tempore fponte aut errore commiflb fupprimatur, fatis frequens eft fingultus principium , fanguine excernendo ad ventriculum vel diaphragma re-
gurgitante.
haemorrhagiam oiim
ta conftat obfervatione
petere
Indicantur
hsc
potifllimum
quse
re-
ut
ven^
feftiones in talo
&
pediluvia
vagina exceptus,
femicupia,
&
colligere,
confuetudinem
, fi ]am in
harum per congruam metho<dum revocationi infudandum prseprimis efle , nullus eft qui non videat.
Idem dicendum venit de evacuationibus ferofis , quibus corpus tandem afiiievit.
De hoc genere infigne habet exemplum Vande.rmond& ex D. Ha"
^on (^Journ, de Med. JuilL ly^^^ : verba fiunt de fingultu quodam periodico
cx catameniorum enianfione & excretionis ferofse e ventriculo provenientis ,
per os abunde fluentis fuppreflione pronato , omnibus immorigero & per exPatet ex jam diftis bsemorrhagias quafcumque
abierint
&
deficiant, fingultui
anfam
poflfe
&
demum curato.
Singultus ah ifchuriay D. Glosin Difl". de Ifchuria: Monfpelii i7<ji. A. P,
Plurimis ifchurise , tum fpuriae tum verae , fpeciebus fupervenire folet fin*
gultus.
Non
bitum lotium
aliam hic
intelligunt vei
fingultuofae convulfionis
illi
qui a limine
Medicinam
Tom,
!.
falutarunt.
,
Variat
cujus prognofim
Mmmm
^ynjh
CLASSIS
641
Numerofiflima
prselaudatus D, Gloxin
cipia
IV
gelidis
fub
quolibet
pnn
recenfita 1-
idonea.
42
&
1.
c. Thef.
Meth,
. XI
Car. Raygerus M. N. C. Dec.
P.
Hoffmann.
Ann. VI. B.
Aura frigida
diora
maxime
Singultus ab adiapneujlia
i6.
Med.
ANHELATIONES
V.
fequitur.
fymptoma hujufcemodi
tempeftas brumalis
rigidus
pedibus
per pavimenta
confuetudinem
aquilo
&c
dum
&
immerfio
frigi-
in
aquis
perfpirationem co-
&
non
fingultum procreant
raro
&
ram fudores ,
mah
id
morum
genus
,
in eo verMedici
revocetur hu,
Vtrumque pr?eftant remedia
ut laxetur
ftriftura
fibris
induda
&
quibus fingultum
ciei
&
eft.
Curam variis colicse ,
accommodatam noftrum non eft hic
rise
dyfenterise
loci
ilei ,
perfequi ex
dyfu-
Prac-
&
&
celis
epiplocelis
nis diagnofis ac
curatoria
cui
&
cyftocelis
prognofis,
charafter genericus
&
ftrangulationis
&
irritatio-
methodus
fingultus fpecies.
Vulnera
quibus
Sepulchr. de Sing,
jungitur
Col de
fingultus
funt
vulnera diaphragmatis
vulnera
Bonct,
ventriculi
Bonet
SPASMODIC-^. SlNGULTUS.
(^43
Scnncn. Mcd. Praci. L. III dc Fulner. Vcntriculi ; Col dc Vilars ibid. p. ic)i f Faudac des playes pag. 3oj ; vulnera inteftinorum Col
de Vilars ibid. p. zc)z , ( coU ) Tranf. Phllof. Vol. 49 pag. /, 2>^i 37 i
Somt
ibid.
phlegmone,
five
imo
pus in
alia
parte interna
reforberi contigerit
illud
&
&
&
dies tredecim
tandem
obfervabatur.
lethalis
internd
HofFmann
I.
c.
terna
ut fub cardialgise
colicse
dyfenteriae
volvuli
fequitur
inflamtabidis ^
meliori
&
ipfis fubjiciunt.
fingultus
Neque
&
godes
brachii fracfemoris
, quse fphacelum a calcanei contufione , 61 a
tura obortum fecuta eft , obfervante Hippocrate : probant frafturse tibise ca-
fus
nec non
hiftoria
phlegmones gangraenodese^
Mmmm
uiceri
CLASSIS
'644
ANHELATIONES
V.
ulceri in pede fupervlentls , referente CL. TralUs , quibus fingultura moleftiffimum atque immedicabilem accefliffe vidit Vir prselaudatus , tabo feptico
ad diaphragma aut ventriculum delato.
vafis blbulis reforpto ,
XI. Singultus ab aphthis , vel ( a) nafcentibus atque Jiabilibus Tralles I.
c. ; vel
( b ) dlfcedmtibus , crujiis jam deciduis Tulpius Obf. Med. Liba
IV, C. 14 , Sydenham Sched. monit. de novae. Febr. ingreffu. A. P.
febris aphthofa;
Hanc fpeciem defignant morbi noftri notse genericx ,
cujus ftadia varia fingultus occupat: nunc enim (Sc hsec eft ig varietas )
in febris hujufcemodi incremento aut ftatu invadit lingultus^, aphthis in
in oefophago primum nafcentibus ,
orlficio ventriculi fuperiori
ad faufenfim
ofque
internum
adfcendentibus , vel iifdem os interlus
linces ,
guam ftatim occupantibus , tranfitu dein ad fauces &: oefophagum gradaNunc vero (
haec eft varietas altera ) fub febris ejufdem derie fafto.
&
&
&
&
&
&
clinatione accedit
ma
efl:
hoc fymptom
varietas prima
hsec involvit
taedii
prxfertim
aphthae adfcenderint
fi
fi
miniis periculi
Non
fingul-
eft
alia
defcendentium curatio :
fita hsec eft , fi obtineri poflR^t , in medicamentis demulcentibus 6c emollientibus blandiflimis , quae cruftse lapfum promoveant, &c locorum fubjeftorum
Sydcnham difcrimiteneritudini , atque hypersefthefi parcant. Ex Tulpio
Slngultus hic
ne vacat varietas altera nifi perverfa methodo tra6^etur.
cruftarum lapfum , febre aphthofa jam declinante , excipiens debetur exhujufce
tus
aut
&
tus.
eum
ac phlogofi ; hinc
Conveniunt
linftus
um
&
exacerbat pene
locorum denudatorum
omnium
fenfibili-
parca copia
Rx Sydenham
quo
&
in cafu
&
&
Gorter
l,
oleofi,
mucilaginofi, blandi
compefci-
c,
non
obliniat raucus
nervorum lanugo
, ex deglutitorum ,
*u oriri poteft cardialgia
f!ngukus : mucum abradere valent cathartica
vomitoria draftica : in praxi non femel obfervavit C/. Tralles^ non a for-
veftitur
&
&
tiori
teft
ftogenarlai
ai
poft
eandem.
videtur
Deficere po-
exemplum vetul
iJ.erua^rejnedia
Qmnia
&
rietatet
M O D
A S
S P
C ^.
TralUs
Celel^.
opio rejedo
I.
mucilaginofis
s.
64^
gelatlnofis ufiis
T u
remediis
memo-
c.
N G u
aut fiibjunfto.
interpofito
ratis
oleofis
A. P.
Peflimus
Imbertus
I*
capitis concufilionibus.
in
commotione
( c )
c. ,
I.
generatur fingultus in
fra<flura
nii
Gorter
&
curationem Chirurgia fubminiftrat , qux in fingultum ab his genitum vein hoc latet magnum medicationis arcanum , ut omni opera
humores a capite revellantur. Opiata vix prodefle , imo potius nocere ,
autumat CL TralLes. Si poft caufarum prsefatarum ablationem fingultus re-
re quadrant
maneat
Sub
hunc antifpafmodicis
titulo
fpeciali
interdum comitatur
non fingultum
ticularibus
qui
aliquando
recenfere
ut
cum
convulfivis
raorbis
complicatur
ut
tum
epilepfia
univerfalibus
eclampfia
&c.
tum parNotabo
effe.
c.
Tralles
1.
L. P.
c.
Huic
tuli
fero la^is
fylveftris, folia
balneis
intermifcendo antifpafmodica
aquis Eufetenfibus
milibus incedit,
Alefienfibus
omnibus palmam
C. P.
pulverem de Gutteta,&c,
lade afinino &,
,
Vallefienfibus
praeripere.
l.
c. ,
fi
Tralles
l.
c. ,
fyphiliticum Aflruc
alios
mifiTos
fignis quas
faciam
teftantur
de-
tafta-
Authores.
&
Cdeberr,
commonftrant : de his legatur Clar. Lind Traiti du Scorhut ,
Aflruc de Morbis- Ven, Cadit in hanc fingultus fpeciem prognofis , quse de
morbo primario ferenda venit, Methodus curatoria ex afFe^lu principe deducitur. Scorbutica humorum diathefis per appropriata pharmaca corrigi debet: hsec in re prsefenti filentio premimus , ne Clar. Lind compilafTe velle
videamur. Singultus venereus mercurio tantum morem gerit : unftiones 5
Mt Monfgelii moris eft
M.m m m
aliis,
3^
CLJSSIS
6a^
aliis,
ANHELATIONES
V.
Keyferianse, Levretianje
ut Swietenianx,
medentem jubemus
vale-
dicere.
1.
Med.
Sept. L.
Sect. 5 Obf. 6,
HofFmann.
c. ,
Celeberr.
Ita
laborantibus
hac fpecie
Tralles de
vifcidorumque
&
Aiiquando
lentorum
humorum
colluvie fcatentibus
hcec
&
intercurrentQ.
^qiil
ac periodicus
biic
acriori redditd
Ita
&
vero Hoffmannus
cacheciicos
afiigere foiet
&
Singuitus chronicus,
hepate a^eclos ;
ubi caufa in
qua-
tam diu durantem , donec vomitus fequeretur , obfervavit Lentiiius in latromn, p, z86, Curatio per aromatica , flomachica , martialia , attenuantia, amara , evacuantia ,
aquas
minerales inftituenda venit , additis quae bilem acrem corrigunt remediis
in eo rerum ftatu non adeo feliciter ufurpantur opiata.
renda
eji.
cacheclico
&
( a ) <z^
hepate fcirrhofo
vel ventricuio.adh(%'
tente
morat Bachmayer
&
fraftas
Aibertus
intortas
Traiies
fimili
,
affeftui
originem
Hoffmannus,
dediffe
Segerus.
(
culi cordis applicatse.
.
curatio e
Pra6i:icorum confenfu
cucurbitul^e
aut
fmgultuofam convul-
In hac fpecie
varietate
&
ficceC,
fo-
regioni fcrobi-
29. Sin"
S
19.
part. 2 pag.
M O D
epiUptico-maniacus
Singultus
JE.
S I N c u L T u $. 647
Hecquet Naturalifme des ConvuJfions
113.
&
terat
puellis
haurire
horam
fingultiebant
tres
nibus agltabantur
tem
hsec
omnes
&t
Nofocomio degebat
in
fingultire coeperunt
quatuor
aliis
horae convulfionibus
vicina
impenfum
poterant;
viri refiftere
omnes
quietse
pofi:
quadran-
&.
femi
horam bene
omnes
dem
fimui
&
ordine
fe
&
revertebantur
&
intervallis
sequalibus
fanato
fingultu
priores
quibus tres ultimse decumbebant morbi evanuere ; haec anno 1698 in urbe
Villa magna Novse Franclse. An finguhus hyilericus Augenii Tom. II Lib,
7 pag. /oi.
V. Tussis
de poitrine
Tufficula
Bex
,
de la gorge
efi:
Di6lionn,
Cough Anglls
de Sante.
in
la
Toux
bene multls
SechereJJc
morbis
quos
Coryza
Cy,
in
tur a Nicol.
Rofin
ftinftis
&
53
35
5,
Tuffis
fed differentias
humida eadem
efl
in
fine
cum
morbi
quam
3,
Aucior,
Tufiis
jj
lllujlr,
in
pathica
fpeciebus confundit
ipfius
Phthifi
concuffio
lerium de
I.
thoracis iludentis
tufji.
TuJJis catarrhalis
rofa ac mucofa
aliis
Diftinguitur ievitate
fufceptum
frigus
mento
nltra
N. Rofen
difta.
fymptomatum
adeoque
horripilatione
Dififert.
&c
Frid.
Hoffman. Spec.
9. Tujjp,s fe-
L. P.
raucitate
:
fi
& ortu
ftipatur
febris vivida
accedat
jam rheuniatica
eft j
CLASSIS
64^
Cura. Si velremens
utplurimum
lidum mane
re
verum
potum
ca-
no<fi:u
melle impietum
grana nodlu vorare.
&c
tenuis
forbillare ,
Datur hujus
,
& diaeta
eft
pomum excavatum
riacae
gina
ANHELATIONES
phlebotomia inftituenda
frigus vitare
fufficit
paftus,
cxtra
fit
V.
varietas
fefox
Huxham
vide
iib.
,,
/.
&
codum
edere
micum.
hyfterloa Nicol.
Tuffis
t.
Rofen
diiTert.
de
Sydenham de
tuffe
hyfteric&
paftione.
Non
quae lafticiniis
non
exercitio
lijius in
pathologid
Tujps
3.
ficca
fed
de qua
&
epileptici
tufli
cerebri.
Nicol. Rofen.
talis eft
phthifts
driacorum ficcsE funt , fed aliis flgnis diftinguendse mire juvat exrraftum capitum papaveris rhoeados a granis ij ad x , xx , 5cc , quod fedativum eft non
;
^upefaciens
obfervante
D.
Coulas,
4.
Tufjis accidentalis ; B. P,
Ea
exterals evldentlbus pendet , ut a mlca panls , gutridendo in tracheam illapfls ; a rifu , a clamore , ab acidis affumptis; flve etiam notabilis flt, ut a fumis acribus , a pulvere tenui infplrato, unde etiam afthma vel phthifls deinceps immlnet. Tuftim diuturnam
in vacca obfervavit Bartbolinus a jaculo ipfius diaphragmati infixo.
Species tufl^is determinare
cuique propriam diagnofim , medelamque
Cula aquae
&
5.
Ea
de
diflTert.
tuffi
ftomachali. P.
incommodum
efi quae
refplrationis
SEgri
atque gonorrhoici
ut fub lar-
&
va tuffis disetam
rhoeamque celent
&
anacatharfi ftipatur.
Cognofcltur ex eo quod
ton
fortior
&
i*'
ea
pertinacior fiat,
&
frequens
cofa
S P
CbCz &C vlfcofa
rum
jungatur
accedant
3* quod
fenfibilis
fit
exfpedoratlo
quod fames
MO D
fiat
imminuta
fit
&
cum
fed etiam
dolor gravativus
quibus ventriculi
C ^.
I
,
tufli
&
quod naufea
^49
s.
vomitlo afifumptovomituritio
inflatio
5^ mediocris
efl:
Principium hujus
culo colleda
&
ventriculi
maxime
faburra acida
eft
pulmonum
debilitas
Principia procatarftica
cafeo
alkalina
hinc
cilaginoforum in
&c
perfpiratio fuppreflfa
tuflis
temperamentum pituitofum,
infantibus eft familiaris
>
illa
&
refi-igeratio
vifcofa
fermentatis
corporis
pedumve
vita otiofa
abufus
mu-
peftorali.
tufli
Hsec tuflis femper gravis eft , 5c fibi relic^a pertinaclor , gravior fi febri
conjunfta ; infantes non raro ducit in atrophiam ; quo tenacior mucus
exfpeftorandus , eo majores conatus , qui haemorrhagiam , convulfiones
hernias concitant ; facile in ftomachico - peftoralem tranfit , qua facilius cuoleofis , mucilaginofifque augetur 6c habitualis
f atur ; demum emoUientibus
fit
&
evadit.
Curatio
i^ Saburra
ventriculi
evacuanda
Primse
alvus
indicationi
laxa
flt
xillo pulveris
ri
fic
fatisfaciunt
&
cinnamomi
cinnamomi aut
nitrum
centaurii minoris
florentinae
iridis
gutt.
falis abfinthii
gran.
ij ,
falia
antimoniatum
media
,
terra
ut
IV. mifce
laxant
tartari
citri ,
^irituofi
elixir
,
j
& fimul
&
abfin-
ari ,
drach
&
fal
polychre-*
Stahlianse re-^
roborant,
proprietatis
qui vulgo
snus peruvianus
&
fal
aqu^
in
arcanum duplicatunl
foliata
mendus.
3aburram refolutam expurgant identidem mercurius dulcis ,
ftum , fal catharticum amarum ; pilula^ vero Becherianse ac
folvunt
corticis
oculorum cancrorum
culi
tenax ventriculo
pituita
reftaurandus.
eft
buglofifi.
tartarus vitriolatus
ii ;
ipecacuanh^ pulveratsc
,'
lenia
cft
vifceris
tinftura vitrioli
cinnamomum
ut macis, abfinthium
martialis
oleum veneris
Ludovici
cor*
liquores
^ 6cc , dicuntur ;
balfar
fimilia.
Nn nn
Dise^
CLASSIS
'^50
&
cinnamomi;
aer
fit
ANHELATIONES
V.
frigidus
potiis
exiglt ut
Dlseta
acidus
fcorzoner^e
purus
temperatus
acefcens
aut
pariHae
falfs
potus
^t-
pauxillo anifl
{ervetur^&
alvus libera
vitetur
cum
perfpi-
yatio juvetur,
&
ad fcrobiculum cordis
mmia;
racitas
cibi
incongrui
levamen a
acris
2^ quod
acidi
ufus
prseceflit
3**^
j.
indigeftio
vomituritio
4"
vosetas
an faburra agat fubiens fanguinem 5c inde glandulas bronchiales inficiens ? an (fophagi tunicam ad guttur ufque irritans ? an tuflis concuflione natura ipfum ventriculum ab hac farcina liberare conetur ? ea fi dluturnior fuerit , atrophlam inducit.
Ciira. Vi6lii
medicamentis faburra corrigenda efl , vel evacuanda ; ipecacuanhse grana aliquot , totidemque falis abfmthli ad vomitum ciendum ufurpentur. Si tuto id fieri nequeat , rhel pulvere
mannse dofi conveniente
faburra eliminetur ; vel fiant pilulse ex fucci liquiritise , aquilse albae
aloes ,
ana , fcrupulo femifTe , horum grana duo , trla vel quatuor , fiagulis diebusi
vorentur; febum candelss fufum fcroblculo cordis inungatur; aut applicetur
infantilis
catharticis
&
&
&
crufl;a
6>C
aromatibus afperfa.
Morgagni
XIX.
Epifl.
Tujjis gutmralis
8.
fcirrho
58,
Rafcatio
Arabum, P.
berandum
Inflitultu^
&
anglnse
tuflis
Vifa
efl:
tuffis
cynanche ejufhiodi
quam
eft
quodam moleflo
H-
catarrhalis etlam
quandoque guttur
afRcere videtur
guere
quam
pedorafis
hcemoptpicam
Tuffis
9.
omnium
graviffimus fonus
eft
in
ftomachali
nifi
tufTem^
quse
nifticEe ,
Ea
abit
_
fi
in
lafticiniis ,
bechicifque
edukorantibus traftetur
abfceflru
cum
f^bre
ut
omnin re-
tufi!is
vulgaris
,,
amphimerlna.
jufculis aperientibus
ptiianis
nitratis.
morbo
S P
M O D
C ^. T u
s s
revertens
&
in
TuJJis dangofa.
paroxyfmos
-^Gs
6^t
s;
quintas di-
cura facie
vehementi concuflione.
Pueri quidem in his acceffibus pituitam fpumofam, albam, vifcidam demum
expeftorant ; afl infantes degkitiunt , nec quidquam extufllre norunt ; accedit inappetentia , laffitudo , afthenia , macies ,
vitae periculum imminet.
Si la6leat infans , nutrix ptifana edulcoranti ex decofto oryzae , gruti uta^
tur , a vino
cibis falfis abftineat ; infans lale folo vefcatur ,
ex pauxillo manntS identidem purgetur , manna in lafiie diflfolvatur , oleo amygdalarum etiam mifceatur. Si infans natu major lit aut proveftior , phlebotomia in ufum vocetur , vefpere grana aliquot theriacte deglutiantur , pottt
icalido theae , capillorum veneris utatur , 6t catharlis repetatur. Paulo pro-*
vedlioribus puerulis emefim fuadet BourdeUnus.
11. TuJJis convulfiva Theod. Forbes. diflert. Edimburg, 1759. VertuJJis
Huxham de aere libr. 1 p. 7 5> Vocatur Gallice Coquelucbe ; Anglis Kink'
cough', Gf^cis Bex theriodes^y aliis Tujjis ferina
Paroxyfmi Quintes.V, A.
Efl ea fasva , cita , violentaque tuffis , quam acuta qusedam
fonora inipiratio , galli cantui fimilis , una cum vomendi nifu comitatur.
Incipit utplurimum cum febricula , fenfim crefcit conatus tuffiendi cum
fono gallicinii , dein mucus ifincerus tantum expeftoratur j paroxyfmos pras<:edit vel titillatio gutturis , vel fufFocatlo ; in paroxyfmo vense tument , arteriae fortius pulfant , caput dolet , ocuH prominent , lachrymse fluunt , palpebrae tument ; facies- turget , rubet aut livefcit ; ^eger veluti fuffocatus cit6
inoreretur , nifi vel k naribus , vel h peftore fanguinem funderet , aut vomefi neutrum accidat in vehementi tufli , meret: qui vomunt melius habent
tuendae convulfioiies , aut apoplexia; ex diuturnitate morbi metuenda phthifis<i
H^c tuflis epidemica efl ,
contagiofa creditur ; femel in vita quofque agjivefcente
fsepius
vomitione
totiufque corporis
&
&
&
',
&
&
greditur,
fiepius
Qusenam
Curatio,
cere
infantes.
fit
Arcendum
oportet
frigus
dein
lene
vomitorium
infufum ex
pulegio
&
halitu fubacido
exalta-
fympathice a gingin nn a
varum
five
CLASSIS
K^i
varum
diftraftione orlatur
ANHELATIONES
r,
;
ea
autem minime
confundenda
de qua egimus.
j\. Tu/Jis mctallicolarum Frid. Hoifinann. de
clangosa
feu ferina
cum
cum
tufli
tufte artic. 9.
eft
nimis diftenfus
flatibufve
&
op-
pugnanda.
Gravlda bono reglmine vi(Sus utatur , vitetque omnia falita , pinecnon acida , ut acetura , limonia , mala granata , a quibus tuflis
Curatio.
perata
augetur
utatur bechicis
edulcorantibus
ut glycyrrhiza
paflulis, jujubis
coUum
tegat.
Syrupus
/z^ vi
fauhari
uncias octo
IV
unc.
cinnamomi
drachmas duas
hulliant in fcutelld
num
fumat
levibus
hypnoticis
fomnum
flbi
conciiiet
ddn
&
caryophyk-
accendatur
ante,
fomnum
pe<ftus
vi-
coch-
a coitu
fortioribus
abfti-
nendo.
a.
atiens
fymptoma formidabile ; procedete poteft a multls prlncii^ a plethora gravldis fartilllari; 7.^ a fenflbilltate uteri quem fotus calcitrat; 3^ a fltu foetus altiori ; 4^ a fupprefl^a leucorrhoea , fada in pectus metaftaii ; in hls omnibus caflbus laxantla, edulcorantla , bechlca vel noxia 5 vel InutUia ferme funt.
Prodeft in prima varietate phlebotomla Cum regimlne l^ ; quod valet
etlam In j'* cafu , fed In quarto nocet ; nlmis adhserent Medlcl , in tuflli
vomltu gravidarum , auxiliis ex phlebotomia ,
catharft petitis ; quldni
audent quandoque tentare femicupia , tonica , antlfpafmodlca , Imo narcotlca ; forte ea remedla in gravldis diffamata funt
imperitis prsepofte, qula ab
ih ufurpata. Hsec D. Deflandes. Vidi puellam quae fyphilidis gratla balneabatur , fed in lipothymiam ducebat quodvis balneum ; fcortum vero illud grayldum erat uxor tamen Chirurgi gravida a balnels aliunde Indicatis nuUuai
Eft In gravldls
plls ,
ut,
&
&
'incopmodum
pati,batMr,
%, TuJ/iS
SPASMODIC^.
15. Tuffis bdimoptoica\ ToJJe contumace
tmaciata Del Papa confult, 29. P. G.
Tuffis
&
in fubjedis
Tussis.
6f^
fanguinis
phthifeos
eft
&
laudatus interdicit omnia cathartica, necnon phleex lade vel aqua hordei cum faccHaro
pauxillo falis fuadet ; deinde ut fputum fanguinis fanetur , adftringentia varia
praefcribit , ut terram ftgillatam , corallia rubra , fungum melitenfem ; ad
tuftem vero compefcendam lambitiva , feu looch ex faccharo
amylo ,
fuccum urticge 6c hederse terreftrls cum julapio de rofis ficcis , necnon ferum laftis diftillatum, in quo to^ta fuerint herbse centinodise, hedera ter-
In
cafu auftor
fimili
botomiam
&
clyfmata
&
bltur
etiam lac
aqua
di
folia,
afininum
Nuocera
vel
,
etiam gelatina cornu cervi
laudatur
fis ;
cum cancris ftuviatilibus & jujubls; praercrlmane , 6c vaccinum vefpere ; pro potu vero
aqua cum pane tofto & pauxUlo cinnamomi infu-
necnon bugulse
reftris
nec
debent papaveracea
cmitti
noftu ufurpanda.
16. Tufjis a polypo D. Saniber Philof. Tranfac^. n^ 39S. ann. 1727.
P. C.
Violentam tuftLm expertus erat quinquagenarius ; demiim poft fanguinis
exfpuitionem copiofam , polypum prius bronchiis adhserentem expe6loravit j
fuperfuit vero phthlfis a qua abfumptus eft.
Tulpius obf 7. lib. 2. expeftoratum polypum vensi; pulmonari ramofss fi^
milem obfervavit , poft tumm hsemoptoicam
fimilem polypofam concretionem pariter expeftoratam vidit D. Nicols Phllofoph TranfaU, n.4ic), anno
'
17.
nard vulgo
Eft
cum
Morton. de PhlhJfiologia
catarrhali
tuffi
autem ab
1? quod
illa,
peftore gravantis
berculis
refpirandi ftipata
aliquot menfes
tufils
Toux
&
quam
de r^-
rsepius aegri
titlllationem gut-
phthifica
quam
cb
ftipatur fenfii
quodam ponde-
2^ Quod
pulmonum.
&
turis
tis in
cap. |.
2.
fert
te
lib.
in
ab ipfb
raro enlm
&
primo limine
inltio arida
arida
accldentaliter
muci
inquam
feu tu-
difficulta-
habitualiter pejr
fpuitlonem Induclt, aft non expeftorationem , quae intra aliquot dies , vel
feptlmanas catarrhali tuifi fupervenlt cum levamine , anhelationis imminutione.
leftior
^ue
3^ Tuflis
evadat
nunquam omnino ad
tttnc fedatiiTj
cta
&
licet
per
N nnn
mp^
interyalla
ejlcitur,
cefTat
4^
at-
Tuflis
CLASSIS
6^4
continua
cum
fiti ,
tuffi
clangosa.
poft
brevior
&
aohelofa
oppreffio
nec
ift
tubus
folet
enira
vigiliis
&
placere
inappetentia
exilis
in
facere
infollta
manuum
calorc
&
iracundia
poffint.
fatis
9*^
pueris accidit
ut
bra
&
clangofa
vel
comltem
tuffi
prsefertim
aliis
hypochondriorum gravitas
nec
fibi
accidit
7^ Huic
,
irrltatiofi^
contra catafrhalis
d^ Vox rauca ed
monis obllru(^ionem
eft.
fine Infigni
-eft.
&
ANHELATIONES
V,
eft ,
&
Dein
triftitia ,
ut
ita
pe6loris
in aliquo
alterutrum latus.
lo^ Po-
pulfu frequenti
urina ru-
pedum
ftipata
cum
rubo-
&
phthificse
fignum
eft
lumque dubium
NicoU
pulmonum
tiuntur,
pnoea
&
febriles
vefperi
pulfus celer
cum
&
defelu coryzse
Rofen.
illa
de
difTert.
tufTi.
cum
tufllcula ficca
acutis ingravefcunt
&c calore
duriufculus
&
a phlo-
ab
Initio
fen-
accedit dyf-
crafTam
anginse
fanguinis
,
cruflam
diUiens
&c
Indicantur
phlebefo-
ex
pafTulis , glycyrrhiza ,
veneris ^ althsese, &c:jufcula
calidus
Hoffmann
cruor extraQ:us
daftylis
Frid.
comltem habet
quse febrem
commotlones
pulfu
flemutationls
maticos pe6ioris
miise
nul-
pendet.
Horripilationes
qus
fuperefie poteft.
Ea pendet ab
hlfl. i.
fruftra bechicis
tuffim
ralis
SPASMODICiE. Tussis.
raVis"
conteinptores audiunt
ribu';
expeftoratl funt
fic
^55
&
Morgagnu
perifTe teftatur
Succo
&
marrubii
fcilla
candos.
vermibus inteftinalibus
atque hsec
eft
tuflis
excitari
cum
ficca
lumbricorum indicium
gense
hanc
tuftlm
infantum vulgaris
alterutrius
&
catharticis
tufliyi
rubore
fugaci
eft
ut
opinio ;
plurimiim
anthelminticis
aggre-
dimur.
22. Tuffzs calculofa , Schenckii Obf. lib. II. pag. 24^
Authorum obfervationes de hac fpecie referuntur.
tuor
alii
dantur
murales
&
plures
grandinei
meridibui Nat.
Cur.
tum
quse
virgine
ro ex
Ipfe
qui calculos
his ,
haljeo
adhucdum
tufli
calculum
viget
rejiciunt
&
feu fubpellucidi
di.
ante
phthificse
haeraoptyici
decem
matris
filia.
Plures
ve-
phthificive
demum
mo'-
fiuntur.
'^i""*^* j M
'T| ii
imfi^itmiiiffiiii^iitm^mmimimiimgmifm
ORDOSECUNDUS.
ANHE
J)iff,cultas
L A L J O
Hlc
anhelitus Mereuriatisj
Refpirationis lcejiones
trine
ElToufflemens.
ordo
,(1
continet
refpirationem
OpPRESSIVM^
pars
Isedit
conftanter-
febre inflammatori4
5,
quare diftinguuntur a pleuritide, peripneiamonia , hepatitide , in quibus fcilicet phlegmafia eft prsecipuujn fymptoma ; difficultas quidem refpirandi nauK
torum morborum divcTfae claffis eft comes , ut febrium , hydropum , fpafmorum ; verum in hac clafle reponimus cas anhelationes quse segritudini^
praecipuum fymptoma conftituunt , de quo gegri primo
potiifimum conr
&
queruntur..
CLASSIS
C.^6
ANHELATIONES
V,
&
Stertor
VI.
fertat.
Eft
fibilofo
anhelatlo
fonora
ftipata
qualls
feu
forio
involuntario
rauco
f^eplus
quaftdoque
Stertorem pro lubitu effingit quifque laxatis chordis vocalibus, &c aere.
ac uvulam in tremulos motus agente.
,
Ita &c pro lubitu ftcrtorem , rafationem Gordonio diftum effingimus
Velum palatinum
,"
Stertor
genarum
ore daufo
fit
qualis in
&
aerem efflatum
cupatur
^ertore
tulo
volutamus
intra
aquam
cogimus.
agitari
alternat
,
fsepe
in
Gallis dicltur
agonem ducentlbus ,
fibilante
qualis
Ronjlement
propri^ Rdlement
afthmatlcis ftertor
feu fibilo :
eft
ilafalis
obfervatur in
fono
cum
alternl
qui
fumum
illls
Occitanis Rdle
&
gravi
rauco
pa^'
nuncurrt
theorla adhuG
rara,;
:
&
Im
de morhis pectoris.
Stertor afhmaticus
1.
mos
eft
ille
qui
orthopnceam
&
afthmatls
paroxy^
comitatur.
Surtor apoplecilcus
2.
ftertore
iluum
Hi
termlnat.
cafibus
maxime
eft
ftertores
diftinguendus
ille
eft.
&
agonem In plurlmla
qui apoplexiam
confueto quibufdam fanis dorraientIbu$
De his fymptomatis plura dicere fupet-
eft.
DysPN(Ea
;
Difficultas refpirandi Latlms ; Difnia. Gordoni Lllium ;
Gordoni de Afthmate ; Pfcudo - Aflhma Alex. Benedifti.
.Lib. III cap. 33|j Aflhma fpurium Riverii Lib.
VII cap. i; Afhmch
4ontinuum Car. Pifonis
Floyeri ; Dyfpnee ; courte haleine^
VII.
Sanguifugum
&
pyeraatii.
non
intermittenti
fine
eft
anhelatio
fignis
frequens
hydrothoracis
cum
nec em^=
O
In
R E
P P
&
febrlbus
frequentiae, fed
S S
phlegmafiis
non
I
efl:
.E,
^57
A.
cs
refpondens pulfus
anhelatio frequens,
ipfi
eft
do eH acuta ;
nite , prxcipuum iymptoma
hinc patet
eft
quomodo
Dyfpnoea pituitofa
Hydropmumonia
(Edemc du poumon
Eft
pulmonem
C.
relaxante
&:
infar-
eft
eam ab hydrothorace
aquarum
diftinguere
agitato
segri
tamen
nift
thorace
in
hydrothofignum
quod
rizontali
maxime
fupino
prseceiTerunt
catarrhofi.
Cura.
Indicantur
levla
aperientia
&
qux phlegma
vifcidum
pulmonum
&
&
&
thure
falubrior reddatur
&:c.
fcirrho
Dyfpn(2a ^ ///^^'^/'aY/ii Boneti Sepulchret. obf. 39, 40, &c:
Diemerbroeck ; ytb exjiccatis pulmonibus Sennert. prax. libr. 2.
Tuberculum voco fcirrhum pulmonis ; quippe dantur fimiies tumores
2,
pericardii
qui
ni
nunquam
me
vidiiTe
fuppuratuni abeunt
In
emaciatus ,
, de CiStero
puImone?n nigrum Sc fcirrhofum
fpuiverat
fpiritus
de enim
frumenti
fclrrhus
abufu
&
Memiunquam ex-
in
he^ica
,.
dudum
laborans obierat
totum
frequens
hic
eft
fi
Halkr
eorum pectus
Oo o
Phyjiot,
in-
lib.
aperiatur,
lUis
nul=
<J5
nullam ulcus
CLASStS
V.
ANHELATIONES
&
&
Epljl. 72.
o
<
a calculis
Dyfpncea calculofa Bonet. Sepulchret* obf. 44, 46, occ
pulmonum Fabricii Hildani Cent. 11, Obf. 5,9 ; Schenckii Lib. II, p. 146.
3
Ut
illis
fcirrhi
oblident
ita
fcabri
quandoque in
lentis magni-
&
nerto,
magis indicantur, quo frequentius efl mahefticam accedere: pro diltolvente vero calculorum fapo videtur
ciem
&
Vix cognofcitur
tamen difficilior ; accedit fitis , pervigilium, rubedo genarum , febris heftica , fputum paucum , falfuginofum , non purulentum ; k&io cadavere inventse funt veficul^ in toto pulmone , aqua flava
turgidse , obfervante Lcelio a Fonte confult, 8 vel humore lento pellucido
quens
difficilis;
infpiratio
&
cum
aj)
partes
externas
obfidet
differt
OPPRESSIViE.
te
verumque pus
calore liquefaftus
ciim
aft
in
qualis in
Dyspnc^a,
659
&
vomica
vel capfula
vafis
lymphatici dilatatur
vomica , quse in pulmone genita nullam vel exiguam febrem excitat , parvam , lenteque per annos crefcentem dyfpncsam creat , cum tufllcula ficc^ , ufquequo demum
rupto folliculo , vei pus copiofum foras anacatharfi expe^loratur y
fit
phthifis a vomica diSii ; vel in cavum peftoris effunditur , unde empye-
fit
&
ma
pulmones
vel confeftira
valefcunt in intervallis
rant ad plures libras
evadunt
ciali
<:uIo
fl
rumpendam vomicam
cetur
&
tunc phthifici
,
foUiculum expe<9:orent
&
&
ipfe
minime timent ne
&
,
confanguinem confefl:im expeftoevadunt , ex qua tamen phthifi fpe^
vomica
fuffoce*
&
jnolemnimiam
obf.
tympanites,
oo 2
Fccmi-
CLASSIS
66o
nata
Foemma, 30 annos
F.
ANHELATIONES
difficillima refpiratione
tuffi
interdum fere
M-
antihyftericis
&
&
&
hium
alias profuit.
13. Dyfpncea a Jlomacho , Bonet Sep. Obf. 141 , 142, 143 , ab cegagropila in vmtriculo , Charleton de Lith. ; ab abfcejjii ventriculi , Pifo de morb.
a coUuv.
fer.
D.
tis
ligatis
fupervenire
aut refe^lis
fcilicet
*,
ciim enim
fic
incumbat exfequendum ab
nervis diaphragmaticis
vidit
ille
dyfpnoeam
debilitato
aliis
exfequuntur. Idem accidit intacflis nervis , ft minor fit fluidi nervei quantitas
a6:ionis enim diff^cultas crefcit , prout potentia mout in convalefcentibus
reiiftentia ; hinc fit ut convalefcentes , cum non
fub
eadem
trix minor eft
',
poffint
minores
fed
tantumdem
&
cavum
peftoris.
multum
ejecerat
&: obierat
m
rat
cavitate
miiitiam
:
Riverii
fatis
finiftra
obf 67,
licet
commode
exercuiffet
centur.
^.
Alefiac
OPPRESSIViE. Dyspn<ea.
Alefias
valentem
1
fimiris
refte
vidi.
Dyfpnxa
8.
66i
quam
Eugalen. obf.
6,7,
Difficilis
pe6loris anguftia
refpiratio &:
frequens fcorbuti
abdomine indicant
fymptoma
efl:
diaphragma furfum pellerent ; tanta eft illa angufiia , ut segri unice de hac conquerantur ,
lipothymiamque ex ea metuant , necnon vifus obfcurationem jam patiantur
&: animam ftatim reddituri videantur ea dyfpnoea brevibus intervallis recurcujus principium
ipfi
a^gri in
quafi flatus
rit
dein augetur
vel remittit
nullus ftertor
fibi-
&
pofl:
dolore.
&
Ab
&
ma premens CEfophagum
hsec
fymptomata
inferebat.
Vide Cardlogmum
&
P alpitationem.
20. Dyfpnc&a polypofa Clar. Dalbis Journ. de Med. JuilL lySc).
efl: quae fovetur a concretione polypofa in bfonchiis tereti
ramofa
anacatharfi reje^lam obfervavit Author. Vide Tufjim.
Ea
quam
Mulier a duobus anms ita fuiFocabatur ut qualibet die neceflum foret ter
venam tundere , 6>t bis mille phlebotomias pafla erat cum morbi hifloria Monfpelium pervenit ; qua audita fuafit D. Chaptal ut segra in balneo
faltem
fxpius elueretur
calido
6la
iibere
perfpiraret,
additis
6c
fic
friftionibus
averteretur
illa
,
vernice velut obduplethora ab adiapneuflia pro^
ut cutis
&
&
Eft
ptoma.
AsTHMA
Adhmc ,
chronica
dicitur
ab
<2^{0
Grsece, anhelo
aorta quan-
&
Sene-
aflhmatis prsecipuum
fym-
-,
Sufpirium Qelfi
Pouffe.
oo
PifFert
CLASSIS
66i
Differt a dyfpnoea
quod
ANHELATiONES
V,
ifta
continua
ab otthopnoea, quod
iit;
acutus morbus.
Afthmatici dicuntur GalHce AJlhmatiqucs
dum
de jumentis vera
ifta
flt
agitur
pou(Jifs
dice;
recurrens
pulmonum
&
alternae dilatationi
conftri6lioni oppofitus
cir-
hunc obicem natura fortionbus refpirandi conatibus removere , corrigere ; fputum fsepe vifcidura tuflis interventu
expedorare contendens paroxyfmos efficit j principii raoibifici ,
conatuum
eoruni naturge concurfus caufam morbi conffituit ; cum conatus naturse pacati vel interpolati iunt, nec ita vehementes ut virium vitalium magna jalura ac diverlio fubfequatur , morbus diuturnus eife potefi: > non vero acutus ; mofbus vero diutumus eft potius quam chronicus allhma , cum in
genere vix vifae periculum portendat , faltem afthma vuJgare ,, quod utpluvero fanguinis vix noxius
culationi
&
praxis ; afihma pneiimonicum Willifil ; humoajihma Jlamlentum John. Floyer treatife of the afthma ; ajlhma
Jpitting or humid ejufdem ; ajlhnie ordinaire. P, C.
Floyerus Medicus Anglus cum triginta annos hoc morbo laboraflfet, de
0 fcripfit librum cxlmium , ex quo morbi defcriptionem eruere confultum
.
rale Baglivi ;
duxi.
Pr^ludium Pridie accelTus ilomachi plenltudo , ru(^uS Iniipldi , praecordiorum anguftia , -flatibus ftomachl expanfis tribuenda ; fuccedit fervor fanguinis , calore enim le6luli angitur seger ; vlno , Igne , tabaco fe incalefcere
percipit , frigido potu flomachus ejus fublevatur, cauterlum fi adfit , dolet ,
:
calet
cruentatur
ofcitatio
&
gma
s convuliiva iicca
cefTus
vel quld
laborem
raucefclt
vox
diaphra-
in flne
tuf*
vero ac-
multum.
Hora
clrclter
furfum trahl
da
',
&
dein ex
&
exfpuere
exfpiratlone apparet
eodem pulmonis
nares emungere
alterutrl laterl
latere fputa
procedunt^
aut loqul
difficillus
liatulentia
Incum-
ftomachi
crefcit
Infpirationl
diutius durat
&
intenfior efl.
Afthmaticus incalefcit
O
fefclt
jP ]P
R E
ad fudorem urque
S
cum
SIV
jE,
pulfu celeri
Ilcet
t H
Inasquali
"
a.
febricuU
66^
illa
cum
; furgens e lefto alvum pluries cejicit
pedes
intermittens eft , manus
AccefTu perfeverante pulfus debilis
palpitationes , deglutltio diffrigefcunt, facies Irvefcit, accedunt cardialgix
ficilis evadit
fonora , Tu<^uofa. Labia fugentis inilar difponuntur , culi
prominent ,
lachryma^ profundunt fins moerore ; oculorum arnbitus cutaneus livet , mufculi fubfident , /notus artuum languet , dein caput dolet
fiatibiTs.
lale intentditOT
&
&
&
&
&
&
turgidum
invadit
eft
ab illis quse peftori incumbunt ; dantur aocefftis ephemeri feu qui intra paucas horas fputo vifcido terminantur , quales accidunt
initio morbi antequam periodos ftabiles acquirat ; accefTus utplurimum tres
quatuor , vel quinque dies divexant , quibus elapiis seger expeftorat ufque ad
fequentem acceffum / acceffus fexaginta hieme , viginti circiter ^flate patiebatur Floyerus , ^flivi acceffus intenfiores erant , OC longiores hibernis j quo
longiores acceffus fuere , ea intervalla longiora
reciproce ; ad phafes luns nunc has nunc illas intenduntur acceifus ; regelafcentibus aquis nec non
vento orientali flante , revertunrur quibufdam.
Cura aflhmatis humidi feu fiatulenti juxta Floyzrum , alia in paroxyfmo,,
odoribus
a vino
&
paroxyfmum.
In paroxyfmo , clyffcate prtcmiffo
fcillitici femiuncia cum olea amygdalarum
extra
alia
ventriculum exonerat ,
,
emetica anhelationem intendunt
femiffe
&
,
,
vomitonum
vel ex
lene
ex
oxymeiitis
fortiora
estrema
anhelatione efl adliibenda , non in vulgaribus acceflibus , ne fucceffu tem^
poris hydropem accerfat, Potus refrigerans
diluens adhibeatur , ut infufum
panis tofli , aqua leviffime acidulata fale prunellse , vel nitro , vel fale ammoniaco , vino ; limonata , ferum laftis, deco^um hordei j veficatoria humeris , tibiifve apponunt Angli ad ferum derivandum. Hora fomni vel fyTupus papaveris vel laudanum liquidum parva dofi propinetur
prim^ faitem die jufculis aut cremorlbus tantum utatur , uno duabus fequentibus diebus j fi vehemens fit anhelatio ; dein cffis , ovis cum multo aceto , pane
vino aquato utatur. Lin6i:us fit ex oleo amygdalarum
fyrupo papaveris
^a,uncia, oxymelitis fcillitici fera-iuncia , facchari candi drachmis duabus,
capiat cochlear bis vel ter in die ; pro fyrupo aiihmatico mifce fyrupi dc
althsea , de eryfimo , de prafio , ana , uncias duas , oxymelitis fcillitici ,
aquse bryoniae compofitse , ana , unc unam , balfami peruviani drachmam
femifTem , fumat man^ hujus cochlear. Copiofus ufus aquse cum pauxillo
BJtri
falis ammoniaci , atque vefpere femicochlear aceti fcillitici cum oleo
amygdalarum peftus utplurimum fublevat.
Zecchius in vehementi acceffu laudat crpci grana d^cem , mofchi granum
Mnum , in cyatho vini optimi*
fed in
&
&
&
&
%i
Ai'
'
CLASSIS K ANHELATIONES
664
Ad
&
profunt
Plures urinae
fuse
potus afthmaticos
ammoniacum adhibere multa aqua dilutum ; chalybeata ^ vitriolica , omnla adftringentia nocent afthmaticis. Gaknus laudat
aloem in aceto folutam , & refte monet morbum efte potius in paroxyfmo blandiendum quam curandum ; ita ut abftinendum fit juxta Scptalluni
juvat
fatius
ab emeticis
eft
fal
ne cegrum fufFocent
\ catharticis
pulmonum
te
teft
dividi
facientia
in
fcholis
in pltuitofum
&
humidum
&
ut vulgo dicitur,
imo ab enematis
ipfemet
dicitur
minim^ pendet a
laxlta-
in fanguineura
convaluit.
aft in
pituitofo
ipfo
cale"
Ajlhma Convuljivuni
203;
R E
P P
S S
V ^. A
T H
a;
66^
Belgium
reverfus ,
fub autumnl inltlum patiebatur
haec
,
ibi paroxyfmi , frigore fufcepto , revertebantur > aft expeftoratione fupervemedicamentls pecloralibus ; paroxyfmus
njente levabatur , ufus exercitto
typum fixum induens per o6lo vel decem dies perfeverat intervallis omnino varlis ; phaenomena paroxyfmi funt ingens coar^ationis fenfus circa fcrobiculum cordis , inflatio per reliquum abdomen , fyncipitis artuumque dolor gravativus , prDecordiorum anxietas , tuffis arida , febris, alvus conftricLortdlni
palTus
&
jus
efl aeger
hilarls
appetitus viget
facillime
dilutius
fpirat
extra
paroxyfmurei
greffis
mortem
fuffocativam
funt
hdia.
^nane jejuno
pannis
avertit
laxafis
nervis
mufculifque tenfis
calidis
ficcis
quadrantem
per
horse
&
vefperi
bihorio ante
perfricentur
coenam
&
iv.
herbse acetofas
reftris, naRurtii
4*^
ante
aiTse
cochlearlse
ante
3^ mane a
hedeite ter-
deambuiet;
interim
quotidie
fcillcet
vis
praecordiaque
equitet
dum
prandium jejunus
luIiE
urgebat
vitalis
pifces aflati ,
perfefle maturos
bifco<fi:o
laudo
olera cichoracea
matutinus furgat
fru6lus
a^ftate
pisecipue
pr^fertim
Ia(5luc2e ,
proderunt
;
5?
vacuo
carnes
;
6^
his-
seftate
&
refifiit
cum
aliquali
dolore.
fiipatur
fenfu frigoris in
fale
vertice capitis
jovis in
aqua me-
nec non appofito emplafiro matricali Mynfichti , fal jovis recipiente in regione umbilici
mira prsefiat etiam extraftum capitum papaveris
lilTas ,
ffhceados
P p p p
Vtd^
tlASSIS
666
r.
ANHELATIONES
ajfhma nothum
P. C.
ab hypochondriacorum vifcerum , hepatis
mhxdiu procedit illa fpecies ex hypochondriopotiflimum , refiftentia
primam
trahit
originem
hSEmorrhoidarios , flatulentos , fupprefvitio
rum
;
Confulatur .RzVmz^i Pr. Lib. Vllcap.
iis folitis fanguinis effluxibus, aggreditur:
I ,
Ooferdyk Schacht. Infitut. Junckeri Tab. yi , Helvetius Traite des Alaladies ^ pag. lyy , Baglivi pag. 2.1^,
Obf.
>
Eft difficultas
Riverii.
infpirandi
&
qu3e
Signa fpecifica funt regio hepatis renitens , elata , tenfa , cum faciei fiavedine
alvi conftipatione , nec non tufii ficca , hepatica dida. DifFert
ab afthmate flatulento per obftrudiones hepatis licet pluries hse du^ fpecies
combinentur. Quamvis ejus morbi principium conftans videatur, interea paroxyfmos patitur seger ciim tempeftas mutatur , quoad hygrometrum
ba-
&
&
rometrum.
Curatio exigit lenia laxantia
clyfteres
rr.arir--
tria fcillse
vocant
pilulse
cum
nitro contrita
balfamicse
ut de
&
iritus
fumpta
gummi ammoniaco
fagapeno.
artic.
13,
&
obf.
&
anxietates
fcapulas
Conducunt prsster
cinnabari , eamphora
cor conftringiturv
ex bezoartico
&
nitro,
cumi
&
dagricis
&
nephralgia
calculosa
iUlco
ab
afthmate
caufam
effe
immunis
fuit.
adhseficjnem
Fid&^
majorem
diac-
O
^iaphragmatis
mes.
R E
P P
cum
hepate
S S
iE.
obrervatam
In
ff
667
A.
cadavere Polemarchi
cle
Ther-
cordis, Diemerbroeck j Fl6yer. cle afthmate ; Pe^8; Ephemer. natur. Curiof ; Cafol. Pifon. de morbis a coUuvie
Vide onhopnmm a Folypo corpag. 114; Scuhet. in append. obf. jr.
dis.
P. C.
Cognofcitur autem ex vehementi palpitatlone, pulsus intermiflione , aUisque , fed potiffimum cadaveris fe<?l:ione , tunc enim frequenter fatis concretiones polypofse in auriculis , ventriculifve cordis , illaefis omnlno pulfnonibus , oftendunt afthmatis principium , in quo certe cafu quam pericu-
6.
Aflhma, a Polypo
zolclus ob.
&c
inutilia
cathartlca
vero quies
neceffaria
phlebotomia
quifque vldet.
^dhma pulverukntomm
ffnanic.
&
f^epe phthificl.
evadunt,
inqulrant quibus dabitur otium &: occafio, MoHtor phthlfi
anheloii,
aquis
tis
tufliculovi
pallidi
Signa
&
remedia
fump-
fuit liberatus
Bagnolenfibus.
Artifans
_^ag. /06.
AJihma jlomachicum
8.
P.
L.
-dere
fale
vitrioli initio
acceffus a
uti
folebat
fcrupulo
pilulis
&
quse
ammoniacum
oxymel
&
fperma ceti ,
julepus tabaci quatuor
ftomachico caeterls omnibus mire antefunt quse in afthmate humorali
Baglivi. Syrupus de althasa conjungi debef julepo tabaci , qui ad
cellunt
drachmas duas datur
gummi ammoniacum ad drachmam difToIvhur
pauxillo vlnl albi , 6c caUde bibitur cum aqua hyfibpi in graviftimis
de-fperatis cafibus ; nos calidiftimo jufculo diftolvimus fperma ceti cum aliquot
,
fciUiticum
&
&
granls
benzolni.
lOcj.
9.
P.
quod
C.
fi
accldlt
Pp
P P a
Afihmt
llU
CLJSSIS r.^^ANHELATrONES
66^
&
fit
cum
goa
vi
equi
magno impetu
aer in pulmonibus
currunt ? in
compreffus
enim
illis
conatibus
violentis
veficulas
in
reagit
eafque
ma-
difrum-
pere valet.
Potius ea fpecies
&
&
dicendum eft.
AJlhma cxamhematlcum
fpeciebus
11.
Frid.
HofFrpanni
Seft.
Cap.
II
13,
C.
P.
Ab
maculis
eryjipclate
,
variolis
m^ximeque morbiHis
purpurd\
ad corporis fqperficiem
pujtulifi\uz. fcorhuticis
pulfis
feu
&
miliari
crafTo
af-
a pedura
ceribus chronicis
fcctore fuppreffo
,
ve.l
fonticulis
a perfpiratione
inopportune
fubito
cohibita
ab ul-
morbus exo-
confoHdatis hic
ritur.
fluidi
nervei
fed
a materia acri
cauftica
quod non
fubiili
motu
(x.^h
inor-
virulema,
acris
3,
(da
videfis
P'
274.
12.
apud Hoffmannum
Afhma
lica faturnina.
nec,
non
iri
tahula 3 1^
Junckm
dc ajlhmat^
co-^
de.
Afthraat. n. 44.
Eft fpecies fpafajodlca ficca , quac a fumis metalHcis , faturninis , fulphureis , venenatis , arfenicallbus , carbonum fofTiIium , aquse fortis , anti-^
nii
P P R E S S I V iE. A s T H M A.
66^
manni Tetri hujufmodi vapores infpirati conftringunt , vellicantque teneras pulmonum veficulas quibus adhacrent, & fic hanc rpeclem producunt.
Curatio aliquatenus convenit cum cura Rachialgiae ftietallicsc , colicac faturninse
tremoris metallurgorum &c. Vinum lithargyrio dulcificatum indu,
xit
hoc afthma.
Nat.
Ephcrn,
f^i^Je
Cur.
Dec,
13.
Eft
illa
maxlme
quod
4,
obf.
tamen
hydrothorace
quale
pedum
fupervenit ab oedemate
tale
jo,
C.
P.
in
abfque
Jnn.
3.
16.
re-
afihma ingentem fpirandi difficultatem inferc, qi:x per intervalla decrefclt , aut oborta copiofa
diurefi intermittit. Hiftoriam vide in cafu Gz confultation. Frid, Hoffmannl
pulfo
tom.
intermittentis
illud
2.
feci.
14.
31
tab.
n^.
15.
fanatur
C.
phthoricum Dow^eri a Phyfician Legacy
hydrargyroii.
P.
Dotver.
alt
C,
P.
Scholtzi!.
Ambigit inter rheuma &; aflhma humidum ; dlgnofcitur per coryzam, racedinem , anginam , flemutationem , dolores catarrhales ipfum iniiro jdotiilimum comitsntes
&.
rheuma
curatur ut
Afhma pneumodes
17.
Aretaei
hb.
chr.
quo
2.
c.
per periodos
differt
12..
Pneumodes
>fc..
yi.tTQ\xi\^,
prax.
Efi:
&
tuflrunt
hTjmqrem bronehiaiera
gypfeam materiem
Aretms ait hunc morbum
totelem
&
tuflis
&: vigilia
odium
&
piilfus
parvi
narii feu
&
callditas
crebri
infirmi
tuiliunt
ideo juxta
qui
Arif-
abit.
nam
ipirandi angu.ftia.
pneuraodes
,.
funt
j
,
item in cibos.
cum tamen
irrltus-
tantummodo quid exiguum, altum , rptundum , grandinofumque ; peiStus in hls latius utique eft , non obtortum, npn ulceratum ; tametn vero pubno non fuppuret , humorum ta-
corum
men
labor
veluti
fit,
nihil
concretorum plenus
eft.
Temporis intercapedines
<jit6
Ppp.p
3;.
inter hujufce
alii
in afcitem
aut;
CLASSIS
^'jh
Jmms. De
graiidinatlone
brutorum ut por-
lo.
clajf.
Fr.
ANHELATIONES
r.
H^ec
Sylvii
301.
pag;.
Eft
difficilis
refpiratlo
tertianae
acccflus concoiTiltans
iis
folutis
ceffans
&
canis,
IX.
Orthopnoea
Au6i:orum
Suffocatlo
Suffocation
Catarrhus fuffocativus
Qrthopnie^
&
fere fufFocatoriA
^ipatu*.
cujus paro.vyfmos
&
&
valeant.
I.
;pag.
Qrthopncsa peripneumonica
155.
A.
de nihilo fafta
Ettmulleri
&
Maxima
rcapse Vetere^
efl hifloria , ait Hildanus ,
ea opinione cccupati omnes fere morbos fieri a deftillatione ferl ex capite , feu a catarrho omnem morbum qui fubiro segrum fuffocand enecaret j
catarrhi
rhum
ruffocatlvi
nomine
falutabant.
fufFocativum ex illapfu
abfurdum
efl:
fed
ne etlam
feri
Infijlfiflima
vel lymphse
vafis
pe<5lori
efl
fententia
non dico
vlcinis
catar-
orirl
a cerebro
lymphaticis
quod
quippe
non
nifi gradaria fieri potefl congeflio , non vero morbum ilUco praefocans;
unde HdmQntius Scholaflicos merito deridet In capitulo cui titulus efl ,
Catarrhi ddiramcntum.
Oleum fulphurls Injecit EttmulUrus In venam cruralem canis , qui per
lemihoram admodum anxle refplravit, fenfim difficilius , 6c demum fuffo-
catus
O
riigro
Haec
farfti-
eft
p>
(s A. (^71
R T H o
iE.
I
aunbas copiofam emiflr ; aperto cadavere omnes
pulmones vero fangui{imili fpuma fanguinoleTita
S S
&
ex ore
vise
ne
R E
P P
fpumam
catus
catarrhi
idea
fuffocarivi.
ope
fucci
exprefti ex
2..
Onhopnxa
Ea
eft
bellide
unde tamen
cardiaca y Syncope
fpecies orthopnoeie
cardiaca
A.
Cafpar. Hoffmanni.
evafit
&
quia fa-
tis
ftertore
fuf^ocat
vero finiftri cordis orificium , illico fanguinem contiauo in pulmones appellentem in ipftus venis , arterlifque aggeri neceftum eft
quod fieri non po;.
t-eft ,
nifi
crefcens
ar6^atis
&
illicG difficultas
cordis palpitationes
adverfus
turae
aereis
viis
mortem
&
refplrandi continuo
pulsus intermlfiiones
fubitoque
6c extrema na-
iuftantis
hinc
difcriraen conjiciunt
iBuItos vocabatur.
Vidc
195
,*
tur
4.
obferv.
Willifti
uterina
de nervis cap, 16
Auiorum
vel
terrore
Forefti llb.
Strangulatio uterina
Suf-
focatio hyjlerica
Frld.
Burlen
diftert.
&
&
,.
CLASSIS
G^jTL
V.
ANHELATIONES
hsc Infuira fabula apud Medicos viguerit. Dyfphagia hyfterica ab hoc iyni^
tomate diverfiflima eft. Vide Aretaum d& vulva Jlrangulam.
';^/Orthopno2a ab hydrothorau Rhodii obferv. 17. centur. Ij Morgagni
Epift. XVI. 34, 43. A .
O
M'rum quandoquft quam cit6 aquss in cavd ^tStom colligantur illas vidi
tanta mole colIe6tas , ut ie<flo cadavere furfum >e vulnere pe^oris exiiirent.
obferv. iS. Sepulchreti,
Vidc Hydrothoraum ,
Sympfomata fiint quandoque cordis oppreflio 6c animi deliqulum , quie
a loquela vel motu intenduntur. In morbo quem refert Morgagni Epifl,
Obf. 43 nulla alia erant fymptomata ; &c inter periros Medlco$ alii aneuryfma , illi poIypmTT, \&\ tuberculum incufabaat
faxit D^us
ut deinceps errores illi vitentur ad segrorum juvamen
artisdecusi
6. Orthopnoea a pinguedinc Theodor. Kerckringii obf. 66. A.
In puero trienni qui fuiTocatus perierat , invenlt Kerckringius coplofiflimum
^dipem extiis
intus / fed adeps exterior mollis erat ,
quafi cedematofus ; cor erat ita adipe obvolutam , ut deficere vidcretur ;
venter non
ttifi
adipem purum continere videbatur, intra quem exigua immerfa erant
vifcera , cseterum fana ; cerebnam erat flaccidum , aquam infipidam continens
in iinubus, cum hydatidibus juxta plcxum choroideum. Similem orthopnoeani
in muliere vidit Fabricius Hildanus , centur. . obf. ^y. a pinguedine monftrofa oriundam ; itidem Bartholinus anno ijt. obf. 74. Vide plura in Sepul_
&
XVL
&
&
&
Dodonsei
cap.
obf.
obf.
40, 37,
A.
pulmonibus ]uxta diaghragma,
9.
AbfceiTus
in abdomine diaphragma
ipiis
furfum peilens , in axillis , aliifque peftoris iocis aliquoties obfervati funt
apud eos qui orthopnoea extinfti fuerant, natura hifce conatibus fpaiitiodiSacpius Au<flores tribuunt orthopcis vomicas illas Tumpere contendente.
ncea.m cauHs mmime iilam per fe producentibus , ut jecoris moli adaudae
adhsefiom pulmonis cum coilis , cum ea iint principia uaturam ad validos ,
eofque fuffocatorios conatus edendos incitantia.
vomicd fiiffocationem refert Guilkmeaii , &c..
8. Orthopnoea ah anevryfmate Bonet, Sepulchret. obC 18.
Ah anevryfmate aorttz ortam vidit Petr. de Marchettis : Horfius Cbt
cruore grumofo turgidum in
-duplo vel triplo majus fenguine dif^enfum ,
fuiFocato invenit; Zacutus prax^ admirab. lib. x ^ obfd^. Fontanus refponf,
pag, 6c). Plura vide apud Lanciflum de cordis anevryfmatibus ^ Horfiumobf
&
1. libr.
9.
9. Orthopntza a deglutitis Bonet. Sepulchret. pag.
Marcell. Donatus
hiftor.
Ea
go
efl
quam corpora
hxrentia
vel
quod
Juill.
579, 5c
obf. i. pag.
18; BarthoUn.
1759
p.
82.
vel femideglutita
in glottidem lllapfa
483.
cent. i. obf*
liiilori?e
Mem.
ds
fAcad.
R T H O P N (E A.
P P E S S I ^.
<^75
R^ dc Chlr, T. /, leflu digniffimac ; videatur etiam Morton. de phthiji ab
h^moptyji; Bonctl Sepulchret. de fuffocatwne ^ obf.G. 7. Vidi duos convalefcentes in Norocomiis frufto panis fulfocatos.
de fuffocatione obf.
10. Orthopnxa a bronchoceU Boneti Sepulchret.
9. A.
Thom. Kerckringium ; idem k
Exempla proftant apud P. de Marchettis
thymo intumefafto ortum Fr Plater, ohf L /. pa^, 1S4,
1 1. Orthopncza a gajlrocele, A*
Equi nimiuni in curfum concitati non raro patiuntur gaftrocelen , qua ventriculus fciffo diapihragmate intra thoracem adigltur, Similem olim cafum vidi
muliere quae hinc futfocabatur, dein vero vomitu habituali abfumpta efl:.
Ofthopnoeam memorat Bonetus in Sepulchreto de ftiffocatione obf. 41, in qua
per vulnus diaphragmati infliftuin a cultello inteftina tenuia intra thoracem
irrepfere ,
pulmones ac cor fufFocavere.
12. Orthopncza ab Ijydropneumonia Barrere obrerv, anatom. i. pag.
109. A.
Miles viginti quinque annos natus magna oppreflione , tufll vlolenta ,
febre detentus Nofocomium appulit ; fepties in triduo phlebotomiam paflus ,
^-ad,
&
&
&
fublevabatur
ferme
tos
aft recidlvante
&
huc
morbo
anxie
illuc
orthopnoicus
jaftans
fe
obilt ,
tentatis
pluribus
auxiliis.
efl^ufa ,
nullum
ullibi
vitium
nec in corde
tuberculum,
J3. Orthopncza ab empySrmate.W&Q
nec
in
pulmone ullum
Empyema.
cranium. Tulpius
lib.
1.
ohf. G.
vel frafturse
iib. 3.
B.
&
Certum
&
eft
ut ipfae aiunt
incubum
experiri.
re faciei
ftertore
fociis
per
ita
averfabatur
jocum
fuperveniente
oblato
Tom.
I.
Q^^^
P^^^e*
tlASSIS
^74
praefentabat
ANHELATIONES
r.
at
ad vitam revd-
catus eft.
Ex fumo
fuffocatio.
lupi
fi
Idem
infpiretur
calcis
& fimilium.
pulvis lycoperdonis
unde
feu crepitus
Long^ vero alium effeftum producunt vapores mephitidum , vini fermentefcentis , cellarum diu claufarum ; illa vero nullam orthopnoeam excitant ^
fed fubito enecant, quafi homo fulmine perculfus foret , adeoque ad afphyxiam pertmet ille morbus.
8. obf. i8 ;
17. Orthopn(za a vermibus Ephem. Nat. Cur. dec. 3. ann. 3.
Thoneri Obf. L Lib. IL A.
Suffocatio a vermibus in ventriculo ,
In cefophago potlflimum.
ab angind , qula deficit in orthopDiffert orthopnoea a cynanche
fioea fenfus ftrangulationis in gutture j ab afpkyxid fufpenforum , fubmerforum , mephitide infeftorum , per anhelationem prxcipltem , cum in afphydis nulla refpiratio , aut vix confpicua ; ab apopleciicis differunt orthopnoici , quod fentiant ; a peripmumonicis , quod fubito prsefocati vi-
&
&
&
deantur.
Van
mes
calamitates
tandem
fuffbcavit
^grum,
&
.,
&
;,
&
pag. 74. A. P.
Eft paroxyfmus febris
fed larvatse 5c proteiformis
pedoris
&
tritaeophyx
,
fuffocationem infert
annumerandus
oft
aut
&
tertianze
duplicis
fymptomata
morbus acuttfemus
cum
fimplicisve
cardialgica
;
^.
fpafmos-
afthma chroniqum
iit.
OPPRESSIV^. Orthopncea.
675
Mortonus ad fimilem aegram advocatus , eam invenit vomitione perabdominis perpepetua pene confeflam , atque prae fpafmis thoracis
fuffocatam
febre
nullo
modo fe prodentuo ejulantem ,
tantum non
,
urina
erat
fymptomatum
etenim
clara &: tenuis ;
prae
vehementia
te ,
^
temperies mitis ; extrema frigefcebant ; pulfus erat ceier , fed debilis
&
&
&
inordinatus.
emetico
Pr^sfcripto leni
aqua
pulli
copiofa OfFerebatur
bolus ex theriaca
&
pulvere abforbente fequebatur cum antiemetico Riverii; in remiflione urina erat lateritia ; kinklna non poterat affumi propter vomitionem ; die fedelira prae atrocl dolore totum thoraquenti mifella virgo fuffocata pene ,
&
&
cem
vomitio ceffabat.
Prsefcripla phlebotomia
&
jaflabat,
perpetuo vociferabatur
nec
&
&
pe^Tioris incipiens,
caloris
febrifve indicia
&
ullum
adfcrlt
prsefagium*
Ingruente hieme
lefcit
nunc
gense
oculique
tufllt
potulenta vomitu
emergit ; infultu primo nunc incaex motu quolibet vertiginofus eft , rubent &: calent
inter tumendum capitis dolor lancinans premit ,
friget seger ,
&
rejicit ,
frigidis
catarrhofis
frequens
in
borea-
morbus^
non peripneumonise accenfetur , quia febris non eft acuta , ul in vera pe~
ripaeumonia ; ad fheuma accedit quam projdme , ^Jluxio irt pectus vulga
vocatur, nobis peripneumonia catarrhalis, a qua tamen differt defedu coryiibus prsefertim regionibus ; orthopncsis adfcribitur, qaia acutus eft
fternutationis
Curatur juxta
&
Sydenhamum duabus ,
"CLASSIS
Sj6
r,
ANHELATIONES
Boerhaave vero phlebotomlam unam tantum fuadet j dein quotidle repetitum clyfma , vlcftum tenuem ex jufculis , potum tenuem , fubacidum , mel-fuffitus emollientes ; demum balnea crurum pedumque , &c
litum , vapores
&
ampla
ratio
veficatoria
CFuribus
admovenda
quam
diverfa
a-
Sydenhamiana
cu-y
2Z.
f(k)rhuto
obf.
ii
ir^
A.
non minus metuebat quam ii carnifex laqueo eum fuffocaturus prsefto effet
ut ab hoc morbo fe liberaret, janux parte (uperiori manibus- prehensa,
is
morbum
effe convulfivum verofimile efl , atque huic convulfioni fu-anfam prsebere fubitam feri in ventriculis cerebri exundationem.
Barheyracius qui vidit hanc fpeciem pro apoplexia habuit , eaque pitui-
Illum
bito
lethali
tosa
Ea
eft qu3e
undecimo
die
rarlus
14 vel 17,
cidit
vefpere pa,
,
regoricum , Imo narcoticum ; fsqaentl oiane lenis catharfis adhibenda.
Hsec orthopnoea a materia variolosa retenta accldit.
25. OnhDpnm a fungis Journ. die Med. Oftob. 1755*
difAffumptis fungis venenatis seger primo- gaftrodyniam gravativam
tenfivam percipit , dein fuffocationem experltur cum ftrangulatlonis fenfatione ; accedit non raro fingultus , vojnltio , urinx craffse, turbidae , vel fuppreffse ; in fecunda periodo crefcit fuffocatio , pulfus minuitur ; animi dell-
&
quia
rigores
tem imminere
&
viis
&
mor-
defignant.
hamel
ti
Acad. des Sc, pag. 247. Lac m qup fruftura fungi venenaenecat. Fungi venenati non ficcantur , fed putrefcunt y:
Itaque ficcl jcniniis aut mlnime timendl. Fungl venenati apud nos freHiji de
l:
fisngi
Agaricus extindorius
holetus
luteus.,.
26.
&Ci
C?r-
OPPRESSIViE. Orthopncea.
677
X. Angina
Mal
ab
,
angendo
Angim.
difficultas refpirandi
Efl:
ne
de gorge
di(5la
cum
fxpe
deglutitio-'
fine phlegmafid.
difficili ,
cynanche
teris anhelofis
&
monia
&
nephralgia
nephritis
feu
&
beant
inde
difficilis
erit
cum
refpiratio
fic
angi-
&
,*
raa eft
nifi
inter
loquendum
clamandum
ridendum
&
&
Eft ea fpecies quse a lympha intra organa gutturis congefta dependet; atque cognofcitur ex raucedine , tuffi , fternutatione , coryza , vel prsegreffis ,
veL concomitantibus , cum tumore
dolore ccUi , tonfiUarum , parotidum
aut maxillarium glandularum , fine febre aeuta ,
a frigore fufcepto , dum
&
,.
&
&
&
mm$
quandoque
acris y
vicina
excoriantis
&
quamvis
Qqq^q
addit.
illufiris.
van.
CLASSIS
6^%
van SwUten
catarrho
in
fit
V,
ANHELATIONES
levis
&
fuperficiaria hujus
membranse phlo-
ad hanc anginse rpeciem , non vero ad cynanchen , hic morbus pertinet, cum cynanche longe gravioribus ftipetur fymptomatis , iifque diveilis.
Cura exigit unam ad fummum phlebotomiam ; dein vero potum calidum
leviter fudorificum ex thei , capillis veneris , deco(fto fcorzonerae, fcabiofse;
fomenta calida ; aerem ficcum , calidum ; diuretica ; di^ram tenuem , vel
mediocrem ; gargarifmata refolveiltia ex aqua vrtae ; uvuls , aut tonfillarum
fcarificationem , fi nimis tumeant. De his vide illujir. van Swieien. y^6.
2. Angina Loweriana , Angine cedemateufe Boerhaave.
AnginDe eft fpecies artificialis a Lowero inftituta M. de corde cap. %.. pag,
raj , quseque ad theoriam hujus morbi illuftrandam mukum confert ; venas
fcilicet jugulares filo ligabat in cane vivo
pofi: aliquot horas partes omnes
,
fupra ligaturam mire intumuerunt ,
intra biduum canis angina fuffocatus
eft; per totum illud tempus lachrymse , faliva ubertim effluebant , ptyalifmi mercurialis inftar ; poft mortem canis cutim a partihus tumefaclis fepafans miratus eft Lowerus minim^ rubere partes turgidas , & tumidas , fed
mufculos 6i glandulas fero pellucido tantiim efle diftenfas.
Hoc experimento docemur quid agendum fit in angina , quam excitat venarum collo vicinarum compreftlo , fada ab fcirrho , fteatomate , ftruma
hygromate , calculo adnato
quorum exempla videfis apud illujir, van
Swietcn n. J^j de angind aquosa ; ea enim agunt uti ligatura Loverl : ciim
gofis
&
<,
in vems fanguis liberrime fluit , tunc vix agit in ofcula venarum lymphaticarum ex vena oriundarum , parciufque lympha ea fubit ; aft retardato
motu progreftivo cruoris , tunc lUe cruor latera , verfus quse diffluit > for-
enim
tius
&
diftendlt, ofcula
omnia
lympha ea uberius
aatem
angina
cere ;
motu
quia retardato
fanguinis
teralis
Loweriana
martialibus
ei
j
,
illa
v,
dicitur
progreflivo cruoris
in parietes
venarum
ut accidit chloroticis
Sc arteriarum adaugetur
prefiio la-
ut in
concilietur
&
fudorifica
eumdem finein
obf 7 pag. izy, L.
Angina
calculofa Riverii
angina
quam
ut
fiuxilitas
fomenta refolventia
confpirant.
pag. ic)y
^ xoi
quam
vidit
lapis
<la
SIV
V V R E S
M.
N G
quod
A.
67^
oenomelit*
iTiufculis
terfum
&
maiTeterlbus infixus
ulcus
fupetfult
&
gia
ab
intra guttur
aciculis
enafcatur
morbus
hic
irrtra
hsrcntibus
modo
nulla
inflammatoria
febris
liiiiites
Vide
continetur.
Dyfphagiam,
Curam
hujus fpeciei 6c hif^oriam vide apud Foreflum obf 27, libr. iS.
Vide Foreftum obf.
i Strangulatio fufpenforum
Angina d laqueo
5.
Frequens
rum
qui
tes capti
efl:
obfervatio
melancholicorum
fufpenfi
quandoque ad ramum
; illis omnibus opem
Jam demortui
opem
Ipfe
tuit
pede caput
ita
plicuit,
micabat
ita
furore peccito-
ita
ferre
verum
non
eft inutile ,
nulla fpes
vertebram
detorfit ut
>
qui vitam
seris
etiamfi
aliquandiu
ad vitam revocandi
efl:
colli luxaverit.
nullus
quondam mifero
tuli
a publicanis
videantur
maniacorum
&. in bello non raro ab hoflibus miliarboris fune fufpenduntur, nec ftrangulati
laqueo fufpendunt
fe
relinquuntur
lum
15
15. A.
libr.
tres
phlebotomias palTus
fluente fanguine
aft
tamen ut
rariffimus eiTet,
efl
;^
puLlis ante
primam
&
rauciffima
minutum
voce aquam
per-
petiit^.
multa fputa cruenta rejecit, aquam ex urceolo affatim biblt , tunc paulo
altero pede feretrum, in quo jacebat invitus percutiebat convulfione repetita , tunc vero pacatus fuit , pulfus ad frequentiam
fanis ordlnariam pervenlt , refpiratio nunquam frequens fuit , aft collum prius^
cum nullus Chirurgus metu friad pollicem laqueo deprefifum intumuit ,
volo deterritus vellet venam juguli fupra tumorera tundere , mifer placide
obdormivit fine ulla dyfpncea , pulfu feniim rariori
depreffiori fa^o ob
fic obilt ; pulfus vlx trigefies feimpeditu-m fan.guinis a cerebro reditum ,
parvitate erat vix confpisies in minuto micabat , 6c refpiratio raritate ,
cua paulo ante mortem,
cardiaca, verum multo pr^gAudores in hoc cafu praefcrlbunt emetica
flantius eft phlebotomias largas , promptas , inftituere , frigida fitim horrencarum a jugularibus compreffis per inflammationem fulci a
dam fedare,
fine dyfpncea molaqueo effifti praevertere; nam raro reapfe pacatiffime
riuntur , quibus , laqueo refefto , vita reftituta eft.
6. Angina fdrrhofa Boerhaave aph. 797 ; Dyfpnoea d tumore cardnoma-^
in pQtofo afperee. arteri(Z adnato , Boneti Sepulchret. obf. 6 d farcomatc
parte
ftica
palati , Ruyfchii obf. 48 pag. 45. Galen. de lois aife6l, lib. 5,
cap. 5 ; Tulp. obf. lib. i cap. 44. D,
clarius locutus; antea
&
&
&
&
&
&
&
3cirrhofus
tumor
fsgpe fequitur
CLASSIS
6So
ANHELATIONES
V.
bronchocelofus fine cynanche praegrefla fenfim oritur; dantur etiam excrefcentise feu farcomata , qu3e jugulo adnata anginam excitant.
extus ca-
&
taplafmatis
&
&
cancrofum
fpirandi
iecum
vidi
ulcus
eft
&
detergentibus fanatur
infert
profundum
ibi
excoriatus
locus
Angina vemrea
8.
cum
fostore
coloris
cum vocerauca,
nullatenus frequenti
tiendum,
.
quam
Angina
c).
Ea
iinguhs
perioxdice
frequcntia
fufpicatus
&
non
foveat
centur
an
,
deghitiendi
ferpentia,
qui complicatus
obfiante fopore
,"
febris intermittens
licet
fine pul-
efl:
cum
hyfleria
magnam
C.
x Frid. HofFmanni ; L.
cum fopore , naufea
,
te
1756,
aii gofier.
pharyngem, uvulam
revertitur
difiicultate
eum morbum
Rtverius
ell:
diebus
Chancre
quam
fenfu impedimenti inter degluMitto loqui de cynaiiche merquaeque non eft hujus loci.
%6
Riverii obf.
excoriata
cum
fed
re-
nunquam
clamandum.
doloribus vagis
laryngem
hydrargyrofis excitat
hyjierica
fpecies
fuiFocatione
refpiratione
membrana mucofa
feu
loquendum
inter
curiali feu
nafali,
nec
grifacei.
copiofo ptyalifmo
&
fola epithelis
, modo
non fit venereum
exiguam diihcultatem loquendi ,
anhelitils
eft
imo
aeris ,
Darluc
Journ.
de Med.
Puerulus Monfpelienfis
buit per duos menfes
a fele
demum
lOl.
rabida demorfus
febricula
cum
in
bene
fe
ha-
deglutiendi
&
re-
tibia
difhcultate
&
fpirandi
ac
pacatus
&
pofti-
OPPRESSIV^.
poftic4 parte trachece
Angina
cum
glottidem
explorent
6Si
A.
nafalis,
Eft ingurgitatio
fuccinglt
arterioc juxta
malum
Angina.
mernbrange pitultarlae
loquendi , deglutiendi ,
catarrhalis
dlfficulcate
qu3e
nares
poflicas
&
&
&
&
nafalis
fternutatlo
fenfus obflrudllonls
5c
&
in naribus
Angina exanihemanca Frid. Hoffmann. fymptomadca dlfta 8 varioSydenhaml pag. 661 , ^59
96 morbillofa, Vide Hifl. RubeoI^. A.
In varlolis confluentlbus apud adultos noh raro clrca undeclmum dlem faexcofta , ob calorem praecedentem
liva gutturls eoufque vircida efl ,
puflulas adnatas , ut tantum non fuffocetur aeger ; gargarifma neceffario in
ufum trahatur , & fyringa in fauces fedulo faspe dle , noftuque Injiciatur , quod
componatur ex aqua hordei cum melle rofarum ; fed fi seger eo redaftus
fuerlt, ut fingulis momentis a fuffocatione periclltetur, flupore obrutus, 8c
fplrltu fere undique prsclufo, non fatis efl fi ptyalifmus accedat segro ad
2.
loja
&
&
has
incitas
reda61o
proportionalls
feliciter
Interea
nonnunquam
quotqu<ot
exhibetur dofis
undeclma dle
in
emetlcl flupori
intereunt
edam
13.
arrhrltldi.
6. Bartholln.
Med. Dan.
Di^
bofcn halfe
&
&
&
&
CLASSIS
^Bi
V,
ANHELATIONES
Annna
tracheam
prementis.
17. Angina hronchocdica Petri de Marchettis
interna circa jugulum. L. Vide orthopncsam, nec
&
Fel.
a Jlrumd
Flater.
non dyfphagiam.
Nono
rigida
dum
manu
in
currens
compos
aniraus fui
&
faliva
modum
&c fupra
anxius
&
inquietus
inter-
&
ingefla qusevis'
reftilineo
correptus
interiu&
ard^ns, litiens , omnia ftragula rejiciens , die poft vulnus 17*^5 ab angina 8^, obiit: curam vide in Trifmo traumatico.
!().' yingina alba De Meyferey Tom.
2, p, 315. Efquinancie blanchs
ou
jntuiteufe.
PleurodYNE y
XI.
lib.
2,,
Auftomm
fpuria
tis
Pecioris,
laterum
Pfeudopkuritis
4.
fe<5t.
Nouvell.
clalTes
PUuri-
des maladies;
Doukur
dt-
poiirine.
morbi
genus
Eil
Non
minus
genus aptius
1.
dlffert
&
cujus
prxcipuum fymptoraa
difficultate
refpirandi
a morbis infiammatoriis
citra
,
efl
laterifve
ut pleuriride
quam mania
hyfteralgia
referri
poffunt.
ver. centur.
Species
ilia
obf.
73.
frigore
B.
fknum
pe^^oris
phlegmaiiam acutam.
a phrenitide
fpecies
cum
dolor pungitivus
tuffi
oritur a plethora
cum.
utplu-
Curatur vel fponte obortis catameniis, aut fudore adjuvante , diseti tenul , refolvente ; vel curatur phlebotomiis , potu diaphoretico , litu partis affeftse cum unguento
de althaea , fotu ex hnteis calidis , ex ovorum
intrita , cataplafmate ex avenae granis frixis cum foliis petrofelini ,
cicu=
tse
&:c.
2.
'fide
net.
Pkurodym
pag.
A,
OPPRESSIVtE. Pleurodyne.
683
Ilia
Curatur catharticis
una ob vehementiam
mitia fint
minis
emeticis
febris
fit
phlebotomia
licet
cathartica
tamen
ex aqua portulacse , decofto graminis canini , infufo fefoliorum tanaceti , oleum amygdalarum , &c , cseteris
julepi
&
fantonici,
prseilant.
PUurodym rheumanca ;
3.
dolor lateris
materie
Ballonii
fovetur
in patella
vero
deln
Tjuippe
prsefocat
crampum
geniti
dolor
corripit
rat
&
&
&
cruda
aeger in latus
la.-^
plura minuta
tolerari poffet
&
feapfe Veteres
carnium interflipotiiis fpafmum incufarem
fludiofos , faepius a frigore
contraftus efl
refpirationem
quse
L.
i.
corripit
eft
hypochondriacos
pulfus lentus
loco dolente
remedia
ut
no6lem
dubium
valde
,
Jibr.
ftipatur
producant ,
melancholicos
oppreflio in
partem pefloris
nec per
,
recedit
id
fiis
iiic
lufcepto
flatu
fubito
fublto
quique
fudoriferis
ptifanis
Epldem.
nuUa
intercipit.
in
calida.
tuffis
urget
itdi
potu
frigidae
fub
&
fcybalis
ad alterum
nis
in
nocet
latus protenditur
phlebotomia
flerno ad
dolor a
deefl febris
pulfus durities
toria>
5.
roni Direl.
Balionii
Epidem.
lib.
pag. %
Mo-
Gallicus morbus.
Sunt dolores
ceduat remediis
lateris
,
perpetui
prseter
hydrargyrofim
llii
verno
'
nullifque
tempore recrudefcunt
cuni febricula.
&
r r r
2,
los.
CLASSIS
^4
los,
&
PUurodym
hyjierica
pochondriaca Vernse
Med. p. 78. L.
c-
1 1
ANHELATIONES
V,
pleuram abrumpferat
ea vero
erat
caries
fyphilitica
Vt^ant de
26".
Comm.
van SVieten
pag. 87 de
aphor.
633
&
67^. hy^
Storck Ann.
&
&
&
crufla
fubluteo innatat
fpecles mitlgatur
Illa
alba
&
fero coplofo
flava tegitur ,
oborta nova puris anacatharfi. Juvat
fxpius
Spafma non
efl:
fpafmus
fed diftraftlo
dlvulfio
in
,
aphor. 675. L.
accldere folet
qualis
quandoque
&
peftoris pulfatione
rachialgia^ lumhagines
PUurodyne
Adeft
tuflls
muUIs raorbis
quos vlde
hepa^
,
orthopnoea , palpitatio
nephralgia.
Vide Lind de
fcorbutica Sennert, de fcorbuti fignls. A,
11.
in
fcorbutica.
fcorbuto
pag.
367:
pUuritis.
tuffi
;,
aS:
OPPRESSIV^. Pleurodyne.
afl:
progrediente
dit
ad fternum
diarrhoea
utiliter
eft
lethalis
peiitus ufus
fciiliticum
aceti
veficatoria
applicantur
theriacali
&
parva copia
fcilliciti ,
eft,
quse
feliciter
fuperbibendo
cum
multis
non
fpiritu
;
drachmas duas
fudor
latere,-
hic tuta
theriaca
ipfa
prxfcribitur ad
nino diflblutus
camphorse ,
a!terutro
in
flgitur
parti dolenti
ex aceto
fici
morbo
^gj
periculo vitse
falvise.
accedat
fi
fpeciebus pleurodynes
aliis
in
ter
eva-
vividiflimus
proritatur
infufum
tunc
die
Acetum
cruor extraftus
om-
Danorum.
12. PUurodyne anhritica Baglivi pag. 43,
van Swieten aphor, 875. B.
Salia volatiiia
cornu cervi
6c
de morbis actatum
Stahlii
narcotica fuadentur
pedibus admoti.
ij. Pleurodym rachitica Buchneri de rachitide. L.
14. Pleurodyne catarrhalis. Vide Catarrhum. B.
15.
&
Med. Man. tyGi pag. 21 1 : dolor lateris vividus in hypochondrio dextro , pyrexia exigua, pulfus debilis , fputa vifcofa,
jnagna debilitas , acceflus febris hora quinta vefpertina inibat a frigore
&: poft aliquot horas fudore ac urinis lateritiis terminabatur : in hoc morbo kinkina eft eximium remedium.
16. Pleurodyne miliaris Allonii de miliari. Vide pleuritidem, A.
17. Pleurodyne ex abfceffu Willifti. Path. lO. L.
Vir quidam Monfpelii laborabsit a duobus annis dolore lateris , cum febre lenta , tufli flcca , decubitu In latus dolens impofl^bili ; demum fub
mamma inter coftas apparuit tumor , qui ad pomi aurantii molem excrevit ; hoc fefto ftuxere puris librse plurimae,
aeger convaluit, obfervanFebris proteiformis Diar.
&
te Barbeyracio.
WilUJius
vidit
etiair
flmilem
morbum ex
racis.
Vidi
in
pleuritici
diaphragma ferpens
intercoftale,
cap.
18.
n.
cujus
^8., s9->
PUurodyne. ah
17x6.
///.
pleura
tedum
&
ad
^^ojficulo
'W.
Giffard
Tranf,
Philof,
vP
3^95
anna
L.
&
doloris ia
CLASSIS
6U
longum
fex polllces
tres
ANHELATIONES
V.
latum
coftarum dexrri
lateris periofteo
pondus.
Multas alias pleurodynes hujufmodi rariores videfis in
Pleurodyne parapleuritis
loquendi labore,
chronicus
cum
dore,
Boncd SepuUhre-
C.
Veziani.
111.
doloris pecioris,
to^ titulo
19.
annexum
&
ubi dolor
pleuritidi
brevi
refpiratione
decubitu
in
latus
dolens
difficili,
pleuritico.
&
bilis
erat
to flatu
fumma
quidquid deglutiret
illud
&
cavum
pedloris
in
difHuebat
dyfpnoea
crefcens
cum mul,
debilitas
intra
&
&
&
ea
phthifi
Rheuma;
XII.
cap.
Eft
Rafreddatura
difficultas
fuperveniens
Italis
refpirandi
tuffi ,
aeris
raucedine
Romadi^o Hifpanis
quoad
&c,
calorem viciffitudinibus
coryza , doloribus vagis ,
Sc
frigus
fiernutatione
flipata.
&
pedloris
oppreffio
&: difficultas
peripneumonia catarrhali
Veteres inepte
aliis
peloris
mor-
rheumate
pr^ecipua
fymptomata
a
funt
refpirandi
;
quia in
definierunt
&
auC
OlPPRESSIViE. Rheuma.
cum
6^7
alli
llla
&
nis
eruditione
(nsL
Rhume,
D.
I.
Hheuma
In
levi
tio acris
&
catarrhate\
afficitur ,
copiofa
tum
puhnonum
debet
exhalare
obducit,
psrfpira-
retinetur
&
tur
hinc calor
lympham ad excretionem
diu applicatus
tum demum
ducit
difponit
cidi
nuitur viarum
aerearum capacitas
itide
vero refpirandi
difficultas
anguftia
dolor.
Cura efl pctiffimum opus natur^ , quse debito caloris gradu per longum
demum refolvit hanc pituitam qua
tempus continuato fovet , coquit ,
membrana intema viarum aerearum turgefcitj huic Medicus ferens fuppetias
pr^fcribit viftum parcitiimum ex jufcuiis , panateliis , offis , cremoribus , potum calidum diaphoreticum ex infufo capillorum veneris , fiorum papaveris
&
rhceados
deccdo
furfuris
cum
melle
vel faccharo
veneris.
ficca, dolor vlvldus, pyrexia
Si tufiis acris
phlebotomia
pavere albo
utilis
eil
aqua liliorum.
Si tuflis facilior
pulmonis minor
&c. ptifanx
horum florum ,
falvise ;
jufculis
mum
fputa vifcida
feniibilitas
diaphoretics ex floribus
radice fcorzonerse , addantur deterfiva ut
fint
loquela
morbi omnes catarrhales vefpere intendwntur ; proinpeftus paulo curadeque aeris humiditas lucido igne diflipetur , caput
tius tegantur ; perfpiratio , potiiEmum capitis , cauta pe^inatione , laneis tegmi
ros
fugiantur
&
CLASSIS
^88
ANHELATIONES
V.
minibus
&
&
&
ut pellicea.
2.
cum
Grippe.
la
Invafit
quadragefimali jejunio
cephalalgia
juvenes
poft quartam
afFe<fti
&
quadraginta
moriebantur.
aegri quotidie
fuit
&
&
accedente
XIII.
falus.
HydrOTHORAX;
drops pecioris
Audorum ;
de poitrine,
Genus
bita in
non
eft anhelationis
incUnationis trunci
fomno
cum
faciei pallore
manuum
&
pedum
&
phlegmafia
fu-
segritudine chronica
intermittenti.
Cum
dyfpnoe4 ab hydropneumonia
confanditur, nec
facile
diftlngiii
folet
per eventum infauftum in hydrothorace , quandoque fauftum in hydropneumonia feu oedemate pulmonis. Si tamen aquarum fluftuatio percipia-
nifi
tur
commoto
segri
peftore hydrothorax
humeris prehenfi
cog-
certius
nofcitur.
mor
tate,
unguium contraftio
minorique
intenfitate
tuffis,
hydrocele
Fantonus
faciei
oedema fubfequuntur,
Buchnerus
refpiratlo frequens
fymptomata empyematis
fed dein
Brachii
cum
fluidi
in
in
pejus
alterius
pedum
tu-
majori diuturnipe6lore
ruit
dein
afcites,
oedematiam addunt
Valfalva , aliique ; fed nulla certa efte figna praeea fluduater aquae fluftuationem fono perceptam concedunt omnes ,
,
&
tio
raro auditur.
Empyema
diftinguitur
praegreffis
fignis
peripneumonix vel
pleuritidis
fuppuratse.
In utroque affeftu
fi
latus
seger cogitur
decura-
afficiatur, in
neutrum
latus
Hydrothorax.
OPPRESSIVtE.
6S^
'
latus
inclinare poteft,
quin
tuffi
dyfpnoca majori
Sc
tremore corripiatur
tuflis
imo
paulo celerius
utplurimiim ficcaefty
fi
&
Varandceus,
1.
1
"SVilfifii
cap. 13. de
13. tom. 2. C.
Adolefcens immodicis deditus exercitiis tandem in thorace velut inflatiopenfenfit , ut tumefcere pulmonem finiftrum ,
cor extra
deinde quafi vafis
locum protrudi ipfi videtetur cum maxima pulfatione
ruptionem
feri cujufdam ftillicidium in peftore percepit , quod ab adftan-
&
nem quamdam
&
vires
attonitus ftatim
rei
novitate
interea
fomnum
vis corporis
fecurus vixit
, famem bene fe habebat ,
motu fludluationem in corpore perfenfit ;
,
;
&
Lowerus paracentefim peftoris fuaferunt , interventu caufeptimam coftam appHcati ; poftridie foramini falo canalis inditus eft , ex quo ftatim unciae fex
liquoris crafil , albidi , chylofi
extraftae funt , poftridie tantumdem ,
fic per longum tempus, relida canWdlijius
lujlr.
terii
inter
nula
&
fextam
&
seger
getus vultu
&
viribus valens
humorem
ambulabat
nerario utens.
Numne
verofimifiter
ruptum
eft
quoddam ras
ex ramis
ciiyliferum
canalls
ihoracici ?
In
&
&
imponit.
3. Hydrothorax vulgarls ; Carol. Pifon. de morbis a colluvie ferosa , hy*
"^
drops thoracis pag. 215. Baglivi p. 432. C.
Vel fuccedit morbis acutis ut pleuritidi , peripneumoniteve , de qua varietate infra. Vel obftrudionibus pulmonis , hepatis fupervenit ; vel ab afthraate , dyfpnoeave procedit , verbo a caufis morbi chronici ,
ifta varietas
non ita cito segrum jugulat. Plures obfervavit Pifo , qui per annum unum
aut alterum hoc laborabant , 6>c dubium erat inter Medicos , num laborarent ephialte ; quippe folemne eft in hydrothorace circa horam unam aut
alteram ab ineunte fomno fubito expergefieri ,
aeris captandi gratia fe-
&
&
sieftram
aperire
qu^
difficultas
refpirandi
Tom.
I,
mane
remittit
&
s s s
vefpere reye^g"
CLASSIS K ANHELATIONES
^90
vertltur
ita ut
fitibundi,
&
matofis
Cavendum
dragogis,
a fortibus catharticis ne fufFocentur; prsemiffis levibus hyadhibenda funt , qualia fub forma jufculorum ex balneo
marise
ta a morbis
toris
efl:
diuretica
cum
pr?egreflis ,
in
potifiimum
cum
facultas
frac-
efl
jegri
poteft fuaderi
feftio
pec-
ire poflli-
Jsile fit.
Ubi
vires integr^e
in vifceribus
rnultis
morbus recens
feftio
lateris
fauftos
ufu calomeiani
fucceflfus
tibiis
inufta
fortiri
vel
poteft
leves
&
&
laudatur
cutanese
fcarlfi-
iil.
& oxymelite
tium
fcarificationum
fcillitico
pedis
in
unam
fsepe
promovet catharfim
levamine , fi repetatur.
Paracentefim ope acus
tores
modo
nulla
anacatharfim
tricufpidis
labes prsevia
&
&
diurefim
cum magno
segri
Senacus ^ Bourdelinus ,
hac operatione eventus obfervarunt,
difficulSigna hydrothoracis juxta eruditum D. Bouilkt funt primaria
tas refpirandi , diflficultas in hoc vel illo fitu jacendi , tufl[is ficca vel humicededa , pondus fupra diaphragma , pulfus depreflfus , urinee paucitas ,
ma vel palpebrarum inferiorum vel extremorum : figna fecundaria funt anrexia ^ vigilise , anxietates , fyncopes , vox debilis , orthopnoea , urinx lateritise , tumor hypochondrii ,
cingulum dolens in imo peftore , /pKta
illuftriflimi
,,
&
cruenta &c.
&
tias invenit.
Duo
fratres circiter
plenum repertum
eft
mii generafis
multoties
davera
calentia
fere
novennes fynocho
ter
levi
cum parva
fanguine obiere.
fahis.
Ego vero in infantibus Nofocominime prsevifum hydrothoracem inveni , licet caexenteraflfem , unde apud eos rariflime phleboto-
pulmonibus
aaia utor,
Sigtia
OPPRESSIV^. HYDROtfiORAX.
Signa immlnentis
perlpneumonicis
beantur
catarrhofis
quod pejus
aut
febaceus
eft
hydrothoracis
febrls
D. VarnUr,
propenit
valde
remlttat
phlebotomiae iterentur
fed
ifta
nec fudorifica
ii
adhi-
fanguls in patella
llngua
fi
691^
SI pletiriticis
humlda
calor
non
exl-
guus , tuflis parva , ficca , Inutilis , oppreflio etiam parva , qu3e tamen in
quovis pedlorls motu crefclt , continua, fenfus fluftus aqu9e pulmonem prementls , &c : In his cafibus tlmendus hydrothorax , adhibenda fudorlfica
fomniferis jun6la.
cum
non
fraftae ,
nec efl ulcus , fcirrhus, vel
hydragoga poflAint adhiberi , ut fuccus
iridis , fyrupus de rhamno ; item optime convenlunt diuretica , ut fuccus copiofus chaerophylli juxta methodum GeoiFroi , deco6lum fructuum paliurl , vel
femina ad drachmam unam deglutita , jufcula aperientia cum millepedibus ^
acetum fcillitlcum ad drachmam pluries repetltum , vel ejus radlcis pauca grana , ut duo vel trla.
5. Hydrothorax hydatidofus C. Pifon. hydatides pulmonis pag. 226. obferv. 53. Lselii a Fonte coniult. 8. Morgagni Ep. XVI. 44 , 33 C.
In hac fpecle
fuppuratio in
In
bre
latere
&
funt
cathartica
anhelatione fubiiml
adolefcente
dein repente
vires
vlfceribus
fufFocato
pulmo ejufdem
inventus
multis
efl:
annis laborante
veflcis
cum
fe-
in
uno tantum
humore
pellucido vlfr
hydrothorax
cofo plenls.
gum
e contra in
fpatium
pondus aquse
minori ex altitudine
horizontali
fitu
diitufse
aquae
fufl:inetur
cofl:is
&
in lon-
ponderant In diaphragmatls
adeoque Ineam partem, qu^ minus depri-
&
&
exhlbere.
6.
2.
cap. 3.
Morbus
&
D.
Bouillet diflert.
eft qul
conjun^ia
Columbi anatom.
llb
1758;
toris
dies
clt
Vidua
vehemens, pulfus depreflus ; medicamina antlhyfterica prsefcribuntur j catamenia copiofa accedentla fiiblevant ; levis alvi fluxus , vomitloque fpontaS ss s 1
nea
CLASSIS
692
ANHELATIONES
V,
nea accedunt , juvant ; aegra vigefimo die convalefcere videtur , vigeiimo nono fubito moritur ; aperto cadavere , mediaftinum fuit plenum
fero fanguineo , pulmoque purulentus , ovaria nigra : Ranchinus, optim^
judicavit initio hujus segritudinis adfuiflfe pleuritidem mediaftini.
Hydrothoracem mediaftini ab hydrorhorace pericardii diftinguere difficillimum eft, in pericardino tamen , fi fides Viaiffenio , ^eger fedens caput ad
ratio eft quia in hoc fitu diaphragma horizontale evaanteriora inclinat ,
dit , adeoque preffio fuperincumbentis pericardii fero turgidi eft ipfi perpendicularis , proindeque ad illud deprimendum
thoracis cavum ampliandum efficacior , unde levatur difficultas refpirandi.
7. Hydrothorax pleur<& Frid. HofFmanni c. 14. de hydrope ; Bergeron
diflert.
de hydrope peftoris. C.
Eft morbus quem cenfent pendere a collefto fero inter laminas pleursc
&
&
&
coftas, vel diaphragma; fed qui nullis fignis certis ante cadaveris fe6tio-
nem
prodit.
fe
minime abftemio
In adolefcente fanguineo,
peftoris
difficultas
afthmatici inftar
refpirandi
cum
feneftras aperire
tuffi ,
cogeretur
acceffit
finiftro
ita
ut
finiftri , cum
hydrocele j pulfus debilis , insqualis , tuffis cruenta ,
mors. Sefto cadavere feptem circiter feri librse in latere finiftro pecquas rupta vefica facciformis parti poftics adhsrens continuerat ;
,
lifque
cita
toris
Hoffmannus.
Dolores punftorii in latere dextro peftoris cum tuffi ficca notabili , febre heftica ,
macie fucceffiva ; poft triduum difficultas refpirandi crefcens
a decubitu in latus finiftrum , nullum pondus in diaphragmate , levis tufeptimam coftam
dolor a preffione inter fextam
mor dextri lateris ,
debilitate , tricufpide acu in partem docrefcente admodum anhelatione
lentem adadia , quatuor feri librse eduftse funt j unde ftiilante continuo fero fublevatus plures menfes fupervixit , hsee D. Bcrgeron , qui feflione
cadaveris pleuram a coftis in tota lateris dextri longitudine fejundam inhaec
&
&
&
&
venit.
Hydrops peri'
1 9 ,
XVI.
Epift.
Morgagni
54. 36. &c.
19 ;
Hydropijic du pericarde Vieuft^ens Traite du cceur , Senac Traite du Coeur,
tom. 1 pag. 361. D. Bouiilet diftert. 1758.
Signa hydrothoracis fimplicis. i*^ Eadem principia prsegrefla, qu3e in hydrothorace pedoris , pallor , palpebrse infimse , manuumque tumor oedema8.
Hydrothorax
cardii Zacuti
pericardii
Lufitani centur.
3 obf.
tofus
ienfu ponderis
capite.
thorace
5*^
doloris
Oppreffio
fafta
uftionifve.
peftoris
fuerit effufio.
difficulta-s
&
cum
tuffis ficca.
,
2*^
jntermittens.
4" Syncopes
Pulfus juxta
3<?
Archia-
ill.
Palpitatio cordis
frequentes
maxime
cum
ere(5to
6^ Motus
quintam confpicuus
deglutiendi
tuffis ,
pulfationi
cordis
oedema inferiorum
refpondens.
artuum
crefcit
ftriDe
OPPRESSIVJE. Hydrothoax.
ftrlse
expeftorantur
fanguinis
erigendum caput
nem autem
decul^itus
aquse in peftoris
Hydrothorax alius
vero chronicus ,
in
fupinus
debilitas
anxietas
neceffitas
orthopnoea
693
pplvinarium ad
mors
fub
fi-
cavum exundant.
acutus
eft
alius
fumma
feu
quo mitiora
menfem aegrum
qui intra
fymptomata
funt
&
truciiat
juxta obfervata
non pauca
fedens
seger
Vidi hydrocardiam
obnoxia
ea
interea peperit
vit
cum
tibiarum
fubito
incre-
&
urina pauca
interea
tuflis
&
&
cordis acceftere
pitatio
nulla
fiti
in
&
major
vum
hydrothoracem
inveni
Pluries
cachefticos
fine
,.
&
fuit
an anevryfma cordis
vel
&
paulo ante
fed
mortem
;
imo quo ferius
morte referatur pe6lus , eo major eft feri copia.
Paracenteftm in hoc morbo fuadet illujlrijjl Archiater , vulgo diuretica
,
femper incaffum.
catharticaque^ adhibentur
Morgagni Epift. XIV. 35. Storck Aft. Nat.
9. HydrotJiorax a fcabie.
pedloris fsepiilime
accidit
poft
&
Cur.
Ea
Tom. V. Obf
47.
eft
eft
XIV.
Eft difficultas
rubeolae
EmpyEMA ,
&c
exanthematis fupervenit :
,
Fide Anafarcam 3"" ^ Afci"
Empyeme.
crefcens, quam prseceflit
comitatur febris nedica , magravitas fupra diaphragma , cum
phlegmafta non
refoluta
decubitus
in latus
cies ,
recuperandse.
fanitatis
fed fuppurata
fanum
difficilis
,
,
&
fignis.
morbi
Initio
thorace
pyemate
facies
latus pei:oris
;
in
minime pallet in empyemate , aft pallet in hydroaffedum f^pe fub finem tumet , remollefcit in em-
quibufdam cafibus
S S S
fsepius
puris
COQ
CLASSIS K ANHELATIONES
confe61ionem renovata
nls
comitata
Apodema quo
quitur
vel
vel
fine
piTegrefla
crepat
&
micis
S\
rupto
fit
horroribus vagis
paroxyfmis
vefperti-.
inflammatione a
in
empyema
dignofcatur
cum
^ peripneumoniam
paraphrenitim
dem
febris
fuit.
fteatomate incipit
defunt
fere
fubfequens.
dein
foris
vel
intro
&
cognofcatur vomica
quibus
dlaphragmatis
pericardiive
duravit per viginti dies abfque anacatharli vel metaftafl raaterise purulentse,'
fuerint
nuuntur
remanet
dyfpnoea
tuflSs,
capite
infident
circumverfione
corporis
peftore
in
illls
oppofito
dolor
eft
febris
commodus ;
cito tuftiunt
quandoque fluduatio
admi-
fublevantur
&
;
ii
fi
perfentitur
puris
latus
fuffocantur,
Imo
auditur
torls gravltate,
dyfpnoea
fcllicet
2.
febricula
fputo cruento.
Paulus Carmelita
P.
mum
peripr.eumonia
phlegmatiam
oblit
fitlm
&c
figna hydrothoracls
febre
rigore
habere
cepit
,-
acu
ImmiflTa in peftus
tricufpide
Ilberatus
illius
aphor.
figna.
&
&
minlme
coftas lateris
4.
Empycma
curam
5.
finiftri
In Enchiridio
Harum
liioUni.
Empycma diaphragmads
Prceceffit paraphrenitis
djaphragma
mcdiaflini
Bonet,
aut pus ex
Sepulchret. tom.
pag. 619.
C.
&
libr.
6.
2.
Emi
O
6.
P P
Empyema
R E
S S
inurcojiale.
E M
iE.
P Y E
A.
<?95
C.
Pendet a facco pure turgiclo , quem efformat pleura coflalls poft pleur.itidem verara pure diftenfa ,
intra cavum pe6i:oris intumefcens ; hoc facco compreffi pulmones difHciliiis refpirant
decem plures liujus obfervatio-
&
nes
refert
proftarent,
nem
ly^^
aut citat
///.
certe eximio
f^e:^iani
remedio
de
effet
parapleuritide ;
lateris
atque
paracentefis,
fi
ejus
figna
Vid& VUurody"
CLASSISVL
(^9(^
'"^
^i^'** ^^"^'^ ^'"^'^ ^i^'^
fe'
;s(
>i(
)*:
>
;^;
:s(
,>{(
:(
;(
>}(
:^
>j(
)j(
.^:
;<"
.^
^jtfikJ."^.
>'
yn
\^
-^j^
^;^
ic
SEXTM SFNOPSIS,
DEBILITATES.
CLASSIS
Caracter. Impotentia
&
clare
Dys^sthesi^,
I.
&c.
di, vigilandi,
ORDO
diflin^le fentiendi
fentiendi.
I.
II.
^^ AtarACTA Cataracte
V^ ne pupillam.
,
Caligo , Fue
vifus debllltas
pupillam
citra
pofitis,
III.
Amblyopia
lucis
IV.
Amaurosis
norum
V.
Amblyopk
diftantiam objefti
,
ad fitum
gradum
oculis pellucidis.
Goutte fcreine
vifiis
debilitas
opacitate inaffueta.
Anosmia
Perte
cTodorat
odoratus
debilitas
tentia.
VI.
VII.
AgheustiA, Perte
Dyseccea , Durete
rinthum
VIII,
Paracusis
cultas
auditus debilitas
poiitis.
,
Ouie trouble
voces
artlculatas diftin^le
audlendi
dlffi-
vel impotentia.
IX, CoPHOSis
difficultas
furdite
vel impotentia,
fito.
X, An^sthesia, Engourdiffement
obfcuritas fine ftupore,
&
debilitas vel
fopore.
ORDQ
Y N O
ORDO
ANEPiTHYMiiE
II.
AnOREXIA
appmt
Perti
S.
^97
bilitas notabilis ,
XI.
P S
appetitus efculentorum
fuppreffio feu
famis feriatio.
Xll. Adipsia
XIII,
Anaphrodisia
famulantium
ORDO
appetitus potulentorum
JmpuiJJance
fuppreflio feu
venereorum
appetitus
feriatlo.
fitis
,
motuumque
ei
DysciNESiiE,
artubus.
XIV. Mutitas
Mutitc
XV. Aphonia
Ferte de voix
latere corporis
ORDO
ParapUgie
debilitas
motus ac tadus
XXI. AsthenIA
bilitas
in
utroque
Epiiifement
viriumque vita-
debilitas.
totlus corporls gradaria feu fuccefiiva de-
fenfubus integris.
XXII. LlPOTHYMiA
,,
Lipothymie
fubitanea imminutio
XXIU. SyngOPE
virlum
mufcularlum
totius
corpcyls
pulfu fuperftite.
pallore
mortem
&
fatio
ORDO
,
del)ilitas \n
lium
ri
impotentia,
hujus laxltate.
Hemiplegia , Hemiplegie, debiiltas motus aut tadus vel utriufque
in alterutro corporis latere, dextro vel iiniftro.
XX. Paraplexia
XXIV.
flupo-
cum
alterutro
artu
XIX.
citra
V.
fere
cei^
referens.
CoMATAy
phantaii3e
fri-
motus libe
memorisque feriationes feu morbi foporoii
XXV. Catalepsis,
fensus omnis
Catalepjie
Tom.
ftatus
!t
appetitus
foporofus
cum artuum
Tttt
ilexi
lilate
CLASSIS VL SYNOPSIS.
gp8
litate
&
XXVI. EsCTASiS
tus
tudine cataleptica.
feu fomnio
&
vividitate
cum
imaginationis ac
memoriag,
XXVni. Lethargus
fummo
XXIX. Cataphora
lirio
Lethargie
imaginationis
,
ftatus
ftatus
& memoriae
fomnolentus
foporofus facile
torpore
a<;
excitabilis
cum
febre.
de-
6c obllvione.
Jpoplexie^
eft
fopor profujodiftimus
cum
ftertore.^^
CLASSIS
DEBILITATUM THEORIA."
6^
SEXTM THEORIA*
CLASSIS
ws*T't.'ffia<&.&^g^sgi^
MORBI PARALYTODEI
U
DEBILITATES.
&
Otus impotenda ,
finfus abolhio , Fel. Plateri. Motuum defiUus
Junckeri , Tab. 143. quibus mararmum
catarrhum fuffocativum
accenfet Auftor. Morbi adflricii Profp. Alpini Medic. methodica, Lib. X,
&
manni Tom.
nias
4.
cachexias
&
IIL
ab oides
affinis ,
& paralyfis
refolutio
;
quafi
morbi paralyfibus
affines
Gall,
Anglis Palfyes.
Debilitas artuum
efl
voluntatis di<5lamen.
4. Debilitas
alimenta
veniunt.
5.
-quam
appetitus
potulenta
Debilitas
pulfus
ut famis
venerea
fitis ,
&c
quantitas
eft
libidinis
quando
&
efl:
impotentia appetendi
quomodo ad
motus cordis
fanitatem con-
-,
in ftatu fano.
Def6!:us fenf^s,
moti*
appetifus, e{l
fumma eorum
1 1 1
2.
debilitas, vel
ob-
fcuritas
A S
C L
^oo
fcurltas
fuppreflio nuncupantur.
6. Characler hujus claflis eft
VL
S I S
qu3e
motuum tum
j.
tur quse
illse
ab
his
prius
&
debirttas.
quin depraven-
intelledus
Imaginationis
aptius
appetituum
obviorum
deficere
ut
voluntas
&
memorise fuppref-
ad vefaritas attinent.
Impotentia movendl quse a dolore , fv;bre , phlegmafia , fimiiive graviore morbo dependet , feu quas non eft in his morbls prsecipuum fymptoma , ad alias claflTes releganda eft.*
fia, vel abolitio aptiiis
8.
Theorla Debilitatum^.
^ilium
poteft
cum
materiali neftitur.
11. Animse
attendat ad
facultas
idearum reprsefentativa
unam ideam
five a phantafia
limitata
ita
eft
ut
fi
fortius
five a fenfatione
cseteras
oriundam , ea
impreffiones debiliores rninus aut minime appercipiat , ut exemplo
ecftafeos
epilepfise patet.
a difpofitione cerebri
ut
fi
, ea in hunc minus ,
docent nervorum ilgaturae , vulnera.
13. Vis animse reprsefentativa ita pendet a difpofitione fibrarum nervearum , 8c medullarium , ut fi deprimatur , vulnerepur nervus in origine fua ^
vel in tra<B:u , organum fenfus , cui nervus ille profpicit, fenfatione fua de-
culum
ftituatur
queat
14.
vei ab
mse,
imo
fenfationis
illlus
idea
imaginaria
memoriaque
excitari
ne,-
&
eft conditio
eft
ille
tranfitus, vel
quomodocumque imminuitur
reciproce ab
fiye
ponitur.
aut
Viis
toiii ,
tineatur
&
fublata
ut in ccftafi
^owtam. detineat
terrore fubito
mocrore
eam
multipHci.
at^
DEBILITATUM
THEORIA.
701
Rejijlenda.
ditate aquofa , quae hujus fluidi tranfltum intercipiat , ut in ele^tricitatis con4^ a depreflionibus , ligaturis , feftionibus , induratione.,
dudlore accidit
:
fimilibufque
vitiis
nervorum
in
traftu.
ut lucis
foni
&c
tem
ob
auriculae
facuhas fentiendi
ut
canaiis auditorii
ob corneae
,
tympani
imprefliones fenfiferae.,
fi
auditus
cryftaliini
&c
labyrinthi vitia
(^evenire
&cc
opacita-
&:
fic
de
aliis.
&
Quonlam vero
19.
vehementi
nifi
&
animse
ipflus
3^
oppofitse
fltui
Somnus
efl:
vitales plene
Somnium
get
&
22. Sopor
flatus
talis
quo omnes
vsx
fenfationes
funt obfcuriilinTse
fenfationes
funt obfcuriflim^e
efl:
/latus in
quo omnes
efl ftatus
in
quo profundus
efl:
fomnus
dum
vi*
imaginatio.
epilepfia
V. g. cranii fra6lura
afiicitur
commotione
&
tum
ephialte
quandoque
fomniis;
naturales interturban-
fomnambulifmo
morborum,
motus
&:
pacate procedunt.
vivida eft
imaginatio
tur
difiiributionis
quse
in
&c.
paroxyfmis
quje'
abfceflfus
&
Tttt 3
Jsiioua-
C L
702
accidere
Isefiones
copia
quin
&
VL
S S I S
imminuatur
nervei
fluidi
&
quin
fecreti
aut fecernenJi
in
ejus
arce imminet periculi , pernicioikque ruinye confuse confcia , quidquid fupereft fluidi nervei ad illam ruinam , quantum poteft , prasvertendam , adeovitales aliarum difpendio fuftinendas conatus fuos intendat.
fuadet analogia ; quippe ubicumque datur gravis noxa in aliis
Hsec
2j.
organis , vel clare , vel confuse percipienda , illa dolore , moerore , metu ,
que
vires
necnon motibus
flatum corporis
febrilibus
Nec dubium
dit.
cortice
efl:
expers
talus
oblongatam pfseditum
convulflvis
molefl:e
fe
ferre
&
evacuatoriis
flmilibufve conatibus
mutare
alium
eft ,
in
animd percipiat
ciatur.
26. Falfum
me
inftitura
multiplici experlentia
efl: ,
ablato cerebello
citius
in
motus
ablato
modo
ex nervis cerebri
ut mors quantum
nio
&
cerebelli
fupereft
quam
fuperefl^e
&
felibufque a
ablato cerebro
,
fenfim
animam
eft
his ablatis
nervei
etiam utroque
ergo verofimile
fluidi
poteft procraftinetur
fieri
ad cor tendentibus
gliis
junioribus catellis
animalia mori
ex gan-
amandare
falfa eft
veriam
duUares
acus
fi
&
citra cerebri
non raro
illico
convulfum morltur.
minus
infardlui
foret
&
obnoxium,
in
illius^
&
etiamfi
meditullio
foret
abfceflum
nort
reperi
paflus
29.
fuerat,
Cum
in
apopiedicis gravis
lum urgens
cum
arci
fit
ipfius
laefio
animse
cerebri
vel
vel proprio
cerebelli ( 24 )
domicilio pericu-
morborum
utpote
cura-
imminentem mortem procraftinare , quam quidquid eft fluidi nervei in nervos vitalium organorum motlbus infervientium
immittendo , ea quantum poteft horum organorum motus neceflfarios confervat , quod ex pulfu pleno , & ex refpiratione aka , ftertorofa patet , caetrix
teros
veum
motus mimis
parclus
poflit
vel nullum
ad
alia
organa
dimittit
unde omnium
motuwi\
E B
Juum aliorum
ptomata
Hum
vero
fi
&
refiftentia
tanta
l^Efio
T A T U
atque renfuum
ferlatlo
ne
ut
&
A.
703
fym-
talifque
T H E O R
eft
in
nimata
aut
omnino
non poteft
i^ fiquidem
quandoque fuperveniunt coad alvum exonerandam ; verum ex theoria aftionis
iners
fi
a fufficienti flimulo
anima,
foret
ut emetici,
cathartici
namina ad vomendum ,
medicaminum liquet nullam operafionem
dari
extus confpicuam ab
medicaminibus ftimulata
dicamcntorum facuUatibus ). i^ Apople^lse,
fentiant organa ab
glutiunr
&
illis
aut
fortius
refpirant
frequentius
illis
fieri
Vide DiJJenatio/iem
nifi
quse
morti
fint
nifi
de.
mi~
proximi
conatus principii
de-
moven-
3^ Apopledse quidam ad fe vi
emeticorum redeunt, clamant, de dolore ventriculi conqueruntur, ut vidi
ergo obfcurus eil in eis , non vero omnino fublatus , fenfus
conatus;
tis
fentientis
feu
animae^
fatrs
arguunt.
&
atque
trix
da
in
fi
animae vis
&
corde
cogitans
ipfi
efifentialis
ipfi
ftatuatur
non minus
eft.
Cartejio
efil^ntialis
vis
mo-
adfcriben-
&
&
rejicienda eft.
32. Gordis motus duplex eft ; zVius Jy^alticus , quo parietes alternatini-;
ad ventriculi axim accedunt , unde fyfrole ,
recedunt , unde diaftole;,
ille motus localis non
eft , cum axis loco non neceftario moveatur.
33. Alter motus t^fubfultorius ^ quo totum cor ad coftas accedit in afcenrurfijs ad mediaftinum accedit In defcenfu,
ille motus localis eft
fu,
in
combinantur
fanitate
atque
IUi
a fubfultu fyftolemotus ambo
34.
,
in
fanguini
arferias
impetus;
im.pulfo
imprimitur
augetur
ordis
majorque
,
verum nunc in ftatu morbofo forfior eft fabfultus quam fyftole , ut in
fubfultus ferepalpitatione ; nunc vero fyftahicus folus motus viget ,
&
&
&
&
&
Jiullus
eft
vermicularis
35.
Cor
in. fj^ftole ,^
ut
in
fumma
cordis
debilitate
cum
&
eft;
eft
&
vera
antlia
duplex
dilatans in diaftole
cujus
ipfe
vicem emboli
C L
704
rL
S S I 3
mc
']'.
vls
Slt
36.
datse, V. g.
hente,
major
&
arterils
confueta
rlt
unde
(^lbid&m
ruina fupervenlet
fice
Si
37.
tior
eft
guinis
fano
maximc
tum
minor
folito
virium difpendium
Inutlle
quia
In
circulantis
(^lbid.
reftftentia
motus cordts
eft
&
arteriarum
quam
qui perfec-
fanguinis folito
maximc
machi-
6c fucceftiva
c)e^.
quam
in ftatu
11'
38. Si motus contracllvus cordis fit tardior, verum quidem eft quod
fnb data viriuM impenfa major erlt quantitas fanguinis per vafa tranfmifti
verum
poterit
attrltus
mechanicus
deficere
,
ad fundiones
&
attritus
tiim
fanguinis
major
venas
in
arteriis
veriim
ut in morbis inflammatoriis.
3^. Inde perfpicimus cui bono in morbis fyncoptlcis , ubi vires vitales
languent, natura tranfmiffioni fanguinis profpiclt , viribufque fuis fimul parcit ,
retardata cordis contra^lione , quod quidem iine caloris
attritus
&
imminutlone
fleri
non
poteft
nec
nas
pallore;
iine
^i fanguis ex
quoties
tamen
quse
arteriolse
fcilicet
iliis
non
vis fufficit
cutanese
partim in vevls in
eft
fan-
ad circulationem
40.
tandum
quam ad
mlniis
&
recedat a
fanguinis
eft
In
fyncopticis
fus
arteriarum percipitur,
&
calor
qux deflderatur
maxime Imminuto ,
perfe6lione
raiftio
ejus fyftalticum
vel
fyftalticus
cutis
nativus ^
tranf-
fed
ex
quo
fuper-
vix
pulfufti-
nentun
Errant autem illi qul in fyncope ex eo quod pulfus non percipiacor nullatenus moverl ,
concludunt fanguinem minime circularl ,
cwm allquoties acciderit , ut aperto peftore animalium , Imo hominum in
hoc ftatu conftitutorum , cor adhuc non quidem fubfilire , fed motu fyftaltico gaudere vlfum fuerlt ; non enltn omnis arterise dilatatio feniibilis eft
41.
&
t\ir ,
id iila
tantiim
fi
enim
feniim
DEBILItATDM
THfE^dRIA.
licet
realis
705
perrentlri
po-
fit.
41. Ruina feu deflruftio humanse machinse in morbis dupllcis efl: geneut in machinis hydraulicis ; alia a nimia vaforum preflione , unde af^
illa in morbis in quibus magna
ffidus , detritus , ruptio , diftenfio , &c J
&
&
nimia vis cordis, locum obtlnet; inilla, quo major eft folita preflio
fanguinis in ipfum cor Sc vafa, eo magis abeft quin quantitas fanguinis tranfmifla accedat ad maximam , quse ab impenfis viribus exfpedari potefl:, tranfeft
miffionem , feu inutile In eum fcopum eft virium difpcndium ; haec ruina
mechanica eft.
43. Altera ver6 ruina eft phyfica; ciim enim follto debilior eft cordls
e6ntra6lio , five minus extenfa , five minus frcquens , aut utraque fimul ,
non foliim pulfus languidus , calor minor , colorque paHldior evadit , veriim metus eft ne primo fanguis , qui ad coagulum continuo vergit , reapfe
coaguletur, unde major refiftentia , polypof^ concretiones ,
mors ; five
metus eft ne lympha extravafetur , ne fibrce ab illa TemcIIiantur , fiantque oedemata , hydropes ^ Imo fphaceli ab infiltratione orlundi , aut fi-
&
milia mala.
44. Datur itaque media cordis vis, 8c fanguinis velocitas quacum , minima cum virium impenfa, maxima eft fanguinis per vafa tranfmiflio, 8c
tutifiima ad machinae confervationem conditio ; verum ut , in nimia de*
bilitate motus vitalis , utile eft cordis aftionem augeri , ut pericula infarctus arceantur, ita , in nimia vaforum preflione ob conatum cordis nimium , utile eft motum cordis retardari , quod etiam Medici per abfti.
nentiam
&
repetitas
nantur,
45. Ex his hydrodynamices legibus fequitur errare illos gui putant fancirculantls copiam fere nullam eflfe in fyncope , cum
tamen demonftrari
&
lllico
fupprimi
demum
eas
plurimum difcuti.
46. Tantus eft anims in cor
fifti
hyfterlcls
&:c
fa-
cilllme ut
inftuxiis
cor
tores
invaluerit
biss,
illudque fpiritui
cum
rebro refidere
pue operatur
ut
aliis
incufent
Celeberrimi
&
in
exiftimemus
quia
ibi
refidere
dicitur
ubi
prgeci-
CLASSIS V L
70
matum
&
fationibus
parvus
Winui
imde
tardus
referantur
cor
augeri
iTiotus
ira ,
in
perturbari
in grayiffimis
gaudii
paroxyfmis evanefcens
doloris
eft
pulfus.
etiam
47. In moliminibus
vetuftas
pronuntiavit
D.
obfervavere
prias
criticis
pulfuum
Solano ,
quos naturtC
diverfitates
curatricis conatus
&
fingulares
Bordeu ,
dc
}^'ihtl , lll.
cuique
aliique
eflTe
tota
pro*
crifi
Neoterici
&
facit
qui
inteftlnalis
eadem
nes dirigat.
48. Fateor
in cordis
non
morbis magis
in
&
abjlcit
ait
ut
enira
quam
in
fi-
negotiis
magnis periculis
mollmina remlttit , ita
Ifta
in bonas
eofque
conftare naturam
iibi
&c ratio
in
&
&
&
dit
ut
bono animo
&
illis
animse-deliquiis
fit ,
foret
nifi
bilem
in
languidura
nuntiantibus ftatim
erigi
segro
fii
roborari,
&
gicam.
41^.
Dantur
certa requiritur
in
circuraftantiis raechanica
aliis
fiuidi
nervei quantitas
in
cerebro
&
requiftta in his
ciat
per
fanguinis copia
quam
par
eft
five tardius
quam
ex eo feparetur
fluidl
par
eft
nervei
quantitas.
rainor eft in
&
&
tis
leblta
fanguinls per
awt ieCiftentI?5
^erebrum
non
fanguine
tranfraiffiOf
tllantur
SI
parvus
ablatifque
oblclbus
reftituitur
&
DEBILITATUM THEORIA.
tione fefiftentiarum
china
ma-
folito
fanguinis refiftentia
minor
fit
ejus
copia
mium imminuta
quativoS
70^
'
fatifcit.
51. Si
&
corpui, fecretio
frlget
per
aliafve evacuationes ^
hiemorrhag*am
vel prdpter
illud
inediam
ejuu fluiilifafem
fudores
nimiam
colli-
unde
fudores, diurefes, vel iimilei evacuationes ferofse fiunt; in utroque cafu actio cruori in fangiiinem minof eft folit^ , quippe fanguis fere eadem veiocitate in aortam Influit qiu^ cor fe contrahens eum infequitur ; ergo a
mum
fyncopes,
iuidorum
nandam
efle in
6c infpiflaatibus reflituatur
illi
pathologl qui
morbls contendunt
vifcofltatem
Sc
fangulnis
nunquam nimiam
femper oppuejus
tem verentur
guinis
vires
requlfita vifcofitas.
fluxilita-
nimia
fail-
minor
aut
reflflentia*
Si
minuj
dlcere liceat
fiat
virlum
&
tum
cafuquam
febrls huic oppofita fuperatque idem ratiocinium valet in cafa imminutse fangulnis refiflentise ,
ergo in utroque cafu , nifi maxima lit , vel minima omnino refiflentia ^ tantum
a^principiis pfycbologicis fyncope videtur repetenda,
veniat
&
,
oc-
unde'
Cortici, Africani
fcifcltantur
Oftus ratlo.
|6.
Ex
numerofis
Bruyerii
&
Winslowi obfervationibus
VVVv i
deduci potefl
-feram
C L
^6^
VL
^ I S
!S
afphyxia vix
ab
vTam moftem
ter ph^enomena mortis perftiterint ,
ergo dubium efl: tandiu" num vlvant
diftingui
&
per
nifi
trlduum
clrci-
fer^
id
poffe
eft
pergat necne.^
in
&
redit
faciem
alapa in
^x.
fommo
eum
fufficit
acetiodor,
verum
tur
adeoque
59.
interea
vires
cerebrum
tum
affluat
incafi!um
impendan'
fanguis a
corde pro-
affluxui
cui
non
tum ut
fuperftites
in fitu
Si
ut aeger in
fola pofitura
vero ea non
prsebendus
eft
aqu^
omni
qualls in
fic
languinls gravitas
fic
intereft ut
jeftus uberius in
ret
jufculi
manum
aut
excutere
cat
plus eft
ftimulare
ntjo oiif
cStdialgla/hyfterico affedu, fi aliunde
terroris quam, periculi , &: seger fponte ad
inclamare ; odore forti , fapore acri ,
ai'q
ut
dum eledrlcum
aeris
aer frlgldior
fufficlant ,
fanguinem hac
In
liberlor
pulmones
clrculatlo per
fcilicet
uberius
via
&
facilius
apertus segro
fiat ,
tranfeat
vel ut flui-
quod ne-
ceftarium eft
illls
multis repleto
in seftu
febrili ,
paroxyfmo
irge
&c
ahimo de-
linquuntur.
60.
fyncope
vero ob plethoram
Si
aromatlca
volatilia
quantocius
major
lior
ut in prioribus cafibus
*nervei
fluldi
evadlt
cardiaca
confugiendum eft,
copia
quo fridlones
clrcumitantiis dantur
&
fyncope
poiu , odore
&
qulbus
corporls
cafus plethorse
eft
ut
in
fotu
excitatur
iHlco,
fijppeditatur
&
refiftat
fi
fiat
ad fplrituofa ,
vapore applicanda
6c fanguis
refiftens
pertinent
febris fupprefl^ae
fufpenfis
refiftentlam
tunc
princlplum vitale
fuccufliiones
&
afthmatlcls
In
In
&
fluxicertis
qulbus ve-
fere fuftocatis
apopIe6licIs.
61.
Si hyfterlca
fyncope
ftt
tunc
fuaveolentlbus
abftinendum
ut
&
plurimum
futae 5
nec
ut
ambara
sojti
ad
ftimulanda
6c
cardiaca
deveniendum, ;
atque
,
fi,
frigux
DEBILITATUM THEORIA.
^figus occupet artus
^o^
Regin^eKun-
&
fimilia
bo minorem fluidorum
ris
&
animl
gelatinofa
tum mechanicis
diaca
adftringentia
tum
phyficis
fumma
aqua Rahel
ut
corpo-
cjules
fpiritus
quae
auxiliis
debilitas
fiat illa
aut
ad gratam aciditatem
fulphuris
fis
acidulata
leviter
refiftentiam
eft
in his
immodicos
illos
fiftere,
iifque
&C volatilia.
eft fons virium tum vitalium , tum liberarum, Sc nerper quos vires omnes ad mufculos transferuntur , c per
quos imprefiiones fenfiferae ad animam perveniunt ; obftruftis itaque quomotura liberum ,
fenfum in illis organis deficemodocuraque nervis ,
Cerebrum
^3.
vi funt
canales
&
neceffum
&
necnon
munia,
appetitus, quse ex his dependeat ; quidquid itaque nervos irameabiles facit , eft horum fympfomatum
caufa , quatenus efficit ut refiftentia fluidi hujus tranfmiflioni oppofita , vire
eft y
fuperet
tranfmittentes
res
morbis
tialibus
alia
hic
ut hemiplegia
quorumdam organorum
ut
cafus
eft
frequentifi[iraus
paraplegia
refolutione
amaurofi
ut linguse
penis
in
paralyticis par-
anaphrodifia
&c ,
adeoque
&
in
thera-'
64.
multis
evidentibus tribuenda
prlncipiis
comprefiio
in
nifi
cum vero
(it ;
&
fiuidi
fra^lurse
latet
nervei interceptio
luxationi
fimihbufve
cipia, tunc ex
bi
inquirendum
eft.
pendere infar6I:um vaforum capillarium , tunicas medulnervorum perreptantium , judicamus ex iis quse copiara in^geftorum majorem ,
egeftorum parciorem indicant , ut ex pulfu pleno,
forti , calore , rubore , levamine a phiebotomia, incremento morbi a cra65.
plethora
fpinalis
lae
aut
&
pula
ta
&
fupprefl^is
catameniis
phlebotomiis
perfpirationem intendens
&c
afiiietis
perfpiratione
hirudiRes, abftinentia
potus
reten-
diluens,
indicantur.
6.
Si
obftruftio
comitantia
vel
tuncque abftinentia
diseta
liquida,
eraetica,
cathartica^
ftomachica conveniunt.
67. Si fero imbuts fint partes nervofse , aut lenta pituita infarfta vafa ,
hoc fuadebunt fupprefti feri fiuxus , facies pallida , adipfia , frigus , molli^
lein
ties ,
temperamentum
pituitofum
setas
fenilis ,
yV
aut
V v 3
puerilis ,
conftitutio
icxQ-
CLASSI3
jio
fcrophulofa
cach^(fllca
DEBILITATES.
r/.
condltio vltse
qiialis
lotricum
pifcatoTum
bal-
&
ventia
6c prae
radices ap6rientes
ut
caeteris
neutra, millepedes
falia
fotu
balneo
fudorlfica ligna,
embro^atlone adhb-
betidae.
Ex
68.
phureae',
hls
vero aquls
funt fallnae
allae
ut Baregienfes, Balneoletlfes
ut Bellilucanac
San<fli
aliae
Laurentii,
&rc
vero
ful-
priores
mucofis, frigidis, pituitofis ; poi^eriores in falfo-acribus, ficcis, irritabilibus temperamentis magis conducunt : alterutrae vero ad perficiendam curam
paralyfeon a principiis fupradi^is , ut plethora , faburra oriundarum , ideo
conveniunt , quia fuperat^ plethorS , faburra , non raro eft laxitas in parte
affe^ta
quas refolventibus
,,
toniciique indigetr
aquse indicerltur
&
rii ;
ille
calor
tumet
omnes arterizB
ram translat^
refpiratiO
fiierint
fudat
tolerari fine
metu fyncopes
anhelofa
aquse
&
pauca poteft
incalefcit
evadlt-
balnearl,
lintels
71.
calidis exficcatur.
Aqu^
Baineolenfes juxta
nullo principio
Mimaten
tantum
eft fufpicio,
gradum,
^em
gradu qiio Balerucan^e, tajnen eft mitior , aiit tolerabllior ; potus non
purgat, balnea longius a fonte fuht tepidiora, &c per iemihoram ac horam tolerantur \ aquis vefpere emiftis , idem locus caldariuHi eft ; in boc
aqua identidern forblllatur ; pars dolore , vel paralyii afifeifla fonti etiam
fupponitur , &: fricatur , fumi extra caldarium per horam hauriuntur a phthiiicis ; adeuntur hasc balnea menfe Augufto utplurimum , uti balnea Lama"
lou prope Bitteras
claflis morbis, ut apoplexla , robur eft potlus oppreffum quam exhauftum , unde debititas ; fed ubl robur eft oppreftum ,
idque per phlebotomias , cathartica
emetica poteft reftitui , illa auxilia
vires reftituunt j non detrahunt ; ergo in acutis hujufce claffis ea ratione
a auxliia indicantur , aut fuadentur , fi aliunde nil repugnet.
72,.
In acmis hujufce
&
CLAS4-
'^
.4-
"^^v^^
#-^vt'^
4.'-'^^^
4*^v^^^
i^ ^-^vt*^
4'^^^^ li&^ 4.'-'^
^"^^
C L A
S S
4'^'"/.'f*
4.'^^
4-^^
E X T
^-^-fe*^
A.
DEBILITATJES,
SEU
MORBI PARALYTOD.EL
DEbilitas
vocatur
Ad
fanitatem
cum
mantis
setate
&
vires
eft
folitas
exerendi impotentia
adolevit
aftio
fexu
dicitur.
qusecumque , fed ^uique generi anivigor a6lionum proprius; qui vigor fub eadem
reqiiiritur
eodem
non
Grsecis jidynamiit
Dynamh
agendi
animje
6>c
aftivltati^,
feu audaciae.
Duplex
feruntur
eft
facultas
feu funt
anlmalis
alia
animx merx
feu
cujus aftiones ad
modificationes
anima
cognofcendi
tenaciiis
ideas
quo vero
ideae
feu
ideas
obfcuriores
funt
mae
excitandi
iimul clariores
refricantur,
&;
eft
eo
fortior
diftinftiores
eo
facultas
eft
re-
quo
iscpius
potefi:
bre-
rariiis ,
&
&
mctrix
producere
magis confufae
animam
ut facultas cognofcendi
ea
ani-'
atio.
&
lem
debilitatem
treadum
facultas
movens
feu
quies
ptriufque
involvjt itaque
a^ua
CLASSIS
712
fomno,
difcuiTb
bonum
det ideae
VI.
Facultas appetendi femper proportiohe refpdftrepraefefitafttls vlvidltati aut acumini, ita ut quo idea boni
dirponltur.
eo cupiditas Intenfiof j quo idea mali vehementior , ita ejus averErgo debllitas a6lionum. animalium repetenda eft ex impovalidior.
fatio
confufione tum
&: appetendi ,
ex obfcuritate ,
cognofcendi
tentla
cognltlonis tum appetitus , prolndeque ex fopore tum totlus , tum artuum
6c organorum*
Jam intelligitur In amaurofi eife majorem vlfus debilitatem > quam iii
fortior
&
&
Ita
barycola.
&
in,
Appetltus determinat
tivo
appetlt,
in
motum
animam ad ageridum
excitante
fit
fine
mtf-
vel naturaUs ,
ut aiebant Du-^
liberi
quam
ultra
par
ita
ut
non
eft.
&
lorum
artuum majori
cujus
principium
leges
cupidltatis
eum
refiftentla.
regimen corporis feu oeconortiia animalls mafeu tutelse , ac medelae invigilare amat illud
cognofcens , illa debet vires ftias juxta quafdam
fit
confervationi
movens
diftribuere,
cum
&
Sc
diverfis
primum
erogare
organis ita
ut urgeatiori neceflitati
itaque
motus
cordis
tione ,
excrceantur.
&?:
refpirationis ^
fit
vivere
pro rata
neceffitatis 6c
vjgoris
fuperftitis
xa-
taftiis,
fentari folent
peti-
D
petituum
E B
T A T E
S.^
715
Grse-
Anephhymias.
cis
Diskinejiam vocabimus
&
in
tollunt fa-
combinati faepius funt cum obfcuratioappetitus , a quibus illa facultas ad agendum determinatur
ne fenfus
amaurofim mydriafis
fic anaphrodifia cum atechnia vulgo conjungitur ,
agheuftiam mutitas non raro comitaImmobilitas pupillae fequitur ,
cultatem artus movendi
qul fimul
&
&
&
&
&
nomen
pfychiis accenfemus
culo
perterritam
6c
pofteriores animi deliquiis feu leipodocet experientia animam a tanto vitse peridejeftam ita profterni ut vitsc regimen defpe-
tribuimus,
quippe
veluti
&
&
Leipopfychia
Gallice
Dccouragemem , animl debilitatio , eft remiflio illaborem utcumque improbum viriliter fuftinendum
ad
vero animl abjeftio accidlt , vel cum poft iteratos conatus fdcceftum nullum aut fpem fruftratam perciplmus , vel cum refiftentlas tantas
improvifas viribus noftris majores fore tlmemus, feu noftrls
vlribus indubitamus ; metus Itaque qui obices
mala exagerat , pufillanimitas quae diffidentiam fuarum virium auget , hanc leipopfychiam inducunt,
Exemplum ab)e6I:ionis animi a caufa moraii nobis exhibet hlftoria ab
illuftri NichoUs relata ,
Inter bene multas a Borrichio , Pechlino , aliifque
traditas.
CaliJIa fcilicet pulcherrima mulier , cum in adulterio deprehenfa
fuififet , tanti ,
tamque excelfi animi erat , ut repudii ignominiam fpontanea
vitae dereliftione commutaret ; h^c cum prs dolore
folllcitudine ita febre opprimeretur, ut de morte nemo dubitaret, a nobili marito impetravit promifTum ut morienti condonaret j cum autem fpe plena , Medici cura , convaluifTet , non dubitans quin fuis gratiis , fuaque pulchritudine 5c
facultatis
llus
nos excitat
quse
illa
&
&
&
poenitentia
commotus
maritus exorari
fe
pateretur
&
ipfa
domi
retinere-
promifTa venia^
,
vitam c#nfervaverat ,
prseter repudium nunc nihll velle ; ad hxc mulier
pulfu per gradus concidente , furefpondit ; JiSi itaque moriendum effe ,
pervenienteque peftoris oppreffione , intra paucas horas vivere defiit. A^icholls oratio de animd Medicd pag. ly.
tur,
Ipfi
nunciavlt fe
&
Qui male
inferunt
imehercule
intellela
animam
fatis egifi^e,
&
nifi
fcilicet
qui
eft
animal rationa'
fit
aduram
infania
Xxxs
efi^e ,
protervia
illi
in-
eptia 5
eptia
C L
714
quae
animam
S S IS
VI,
funt obftinati
fuperbi
iracundi,
&
&
&
corporis
recedat
abditorum
fenfibus
talis
&
protervia
feu
regimine
quse hominis
verbis
,
in-
ad intelleftum pertinenti-
tantum perviorum
inftindui
Numquid
veniunt.
morofitas
penetralium
a reda via
corpori
prseponi-
tur, quse, fi penitus faperet , ft rejeftis nugis & ineptiis , foli corporis
confervationi invigilaret, venientibus malis occurreret, fencdutem diu
retardaret , vitamque , quatenus ab internis caufis tolleretur , in mille fimum forte annum produceret ; quse fi ab ofEcio deeffet moderatrix ^
non milleftma hominum pars unius anni damna & incommoda perfer ret, ut navis iine reftore procellofo mari jaftata inter fcopulos. Tali
dominae infervit Medicus , quse fi moUiter , fi timide res fuas , & fegni ter gerat , Medicis artibus allicienda , excitanda atque provocanda eft.
NichoUs,
Ea
fsepe
atque
infirmitas
naturse
eft
perturbata corporis curam vel remittat vel deferat ; ea , ait Galenus Libr. 3
dc crijibus^ cum a morbo fuperatur, ne pugnare quidem adverfus eum
aggreditur
poteft
fic
fubito
cum
a
in
febrili
&
antiqua ulcera
tanellae,
indicat
,
,
animam
follicitam
atque
inevitabili
quibus natura
fe
exficcentur.
Qui
debilitatem
femper exiftimant
motus cordis
foporem
aliaque
fymptomata funefta
facultatis fentientis
oriri pof-
attendant ad fequentia. Mulierem horrendis doloribus in abdomine eruciatam curabam , eo vehementix devenerunt illi, ut fubito segra
fe
putant
&
fit ,
paulo poft fui compos fa6la omnino a doloabfque uUo medicaminis aut evacuationis fpontanese auxilio ;
felicem judicavi hanc fyncopem inftantaneam, quae tanti doloris finem fecit
Soporem in variolae , aphthse , rubeolse , miliaris prseludio pertimefci-
immunls
evafit,
feenter huic
veneno paratur
interea
quam cum
laxata per
exitus.
D
venenum
pofiit
E B
T A T E
illud
ejicere
S.
tentat
715
feSre
fummo mane
atque poftridie
adaufta
&c
eruptio felix
efl:
obfervante Sydenham.
foetus maturus femper prsefens eft, uterumque pon,
dere premit ; verum quam irapar foret ea vis ad fuperandas refiftentiasl
natura, quafi intelligeret fibras uteri fenfim diftraftas fine ruptur^ extendi
cxfpeftanda
In negotio partus
poflfe
caret
requie
alterna
termittit
ut fuas
latus exfequitur
&
fucceflive
non
durabile
fit,
vires reficiat
foetus defatigati
fufpendit
itaque
ubi
,
atque c5m quod
identidem conatus omnino in-
vegetiores
illa
id
res
poftulat
omnem
in
cor-
&
nobis etiam
infciis
lorum vim,
contradionemque
In
fomno
itaque
jure infertur
tonum partium
ut
quod , durante
fphindlerum
vita
anima
aliorumque mufcu-
fuftinet,
mucus
fsepe
non minus
illa
negotiis
&
vitalibus
&
&
externas imprefliones
non
curat
nec
percipere videtur
hinc
fopor ap-
parens.
Verum quldem
&
&
&
X X XX
lare.
CLASSISVL
7i6
lare
facultas
ita
[aliis
facultatibus
operatur.
Alise funt Intermifiiones
tancdi ;
utitur
habet
vitiofe fe
coecitas
eft
coa<^a
motuum
motum
intermittit
quse coaB^ funt , alise vero quse fponfenfum anima coada, cum organum , quo
obftru6lo , refeci:o , comprefTo nervo optico ,
&c
fic
coafta
eft
mutitas
verum
ali-
quando fpontanea eft vifus 6)C tadus intermiflio , ut apud illum Sacerdotem Hipponenfem , qui , tefte Divo Augujlino ^ omnes fuos fenfus
apud Chiliarchum Townshend , qui , tefle Chcy'
pro lubitu fufpendebat ,
vitalem motum in fe pro lubitu fupprimebat plura
nAO , omnem fenfum
&
&
Mirum
quod narrant de anaphrodifia magica , fed quotidiana obfereorum qui hifce vanis maleficorum prxftiquod ob prxjudicium, metum , pudorem
debitum reddere nequiverint, dein id fibi minime licere & im-
eft
prima vice
reputent
poffibiie
ti
atque ex eo maleficiati
frigidi
&
fiant.
Vidi
per
rationem
ullam
deglutivit
paulo pofl
afl:
protulit
pridie
cum me
fequenti
quam
refponderet
Cum
itaque
principium
tibus
da
nunquam
exfuccum
Sc veluti
feriatio
facultas
filo
ageret
divinare potui
motrix animse
illius
pigritia
uno
6t
id
unquam
jufculum
fedens
evomuit
in
facilc
ledo
placideque
movens,
anorexise
obfequiofus
putabat,
recefliffe
iilud
mihi
mortis
adynamia
flupor
non
fit
exhauflio,
raro
in
infirmitas
morbis hujus
naturse a
claflis ,
mo-
incufan-
funt.
Deinceps
gis
junio
vel
,
morbis
acutis
angina
potiffimvim evacuatoriis
vomitu inanitorum
&
unde etiam
exhauflorum
debilitas
longo
eorum
qui
je-
m-
qui fubito
tuuntur, ut patet
&
*"'
riii-
D
Sc
mitrltsels,
maiiis
E B
trlfoeophyis
tura
eft
frafturis
&
liberfas
luxationibus
717
S.
ftipatis
necnofi In phleg-
debilitas.
eft
movendi fymptomatica
fumma
T A T E
fomnolentia
delirio,
L'I
ut aiunt
in
Auxilia
moralia
vel
requiftta funt
debilitate
in
abftinent
VeT phyfica
debiliu5
vel
me
chanica.
in animam , ejufque vitiofum ftatum mutant
omnino mutatlonis expertem docent Cartefiani ; eam vero iii
animam
efle
verfari docent ^Volfiani , quibus exignoremus , aut imaginarl nequeamus unde pendeat diverfiras ftatus inter animam mcerore , pudore , poenitentia, defiderio proftratam , lastitia excitatam : fcimus apprime non omnes ejus diver*
qui Materialiftarum error
fos ftatus a machinae praevio ftatu determinari ,
femetipfam
mutare
partim
corporearum
mutationum ocpartim
eft ; fed
,
voces quibus lenire dolores anicafione , diverfimode affici j funt verba
mae , vel eam exhilarare , fpem ejus erigere , vires addere , ftuporem excu-
continuo
ftatus
rautandi conatu
fui
perientia adftipulatur
licet
&
tere
amici
poftunt
Philofophi
non
inanis eft
mos
jubere ut
bono animo
lint
illi,
imprefiiio
fonus
fi
tadlus
eum moneant,
pr^efto
manum
adefi^e
auxilia-
tricem
illico
fenfus
&
dudum
mi
mulier
apparitores
turos cerneret
refiduam
concidlt
fuppelledilem
velut
eam
cem
pulfus depreft^us
apprefii
frigebat
aureum
exanimis
fervare
obrutus effugerat
Magiftratus
recefiferunt apparitores
conatur
fola
do-
correpaccerfitus
&
cum
auftoritate
vocem meam
motus redierunt.
Ea funt itaque auxilia moralia , quorum aftionem ex motus legibus explicare velle fuperfiuum eft , forte impofiTibile , nifi animam cum omnibus
antiquis dicas efife principium quo vivimus, fentimus ,
loco movemur,
penes quod eft vitse
vitalium motuum regimen.
Auxilia mechanica funt ea quse friftionibus, percufilionibus , geftatione
ftuorem
motum fanguini fluidoque nerveo conciliant ,
fic vires reftituunt^
anaifthefiam ab horum fluidorum quiete dependentem tollunt ;
X XX 3
jf^
cognofcit
ofFero
ftatim
fpe reddlta
vitales
&
&
&
&
&
CLASSIS
7i8
DEBILITATES
VI.
in quo renfu quandoque phlebotomia, quatenus refiftentiam cordi oppofitam toUit, eft reponenda i fuccuffiones etiam corporis vulgo adhibentur.
Auxilia vero phyfica Tunt ea medicamina , quse principium debilitatis
tollunt
te
analeptica
fpiffitudine
phyfica fimul
&
in inanitione
cardiaca ,
organorum atonia
ut moralia
vel ut mechanica
qui
ut
auxilia
ORDO PRIMUS.
DyS AIST HES IJE^
Penes de femiment , ou
ISTHES is ^
feu
aljlhetica
dynamis
eft
facultas
illatas ,
intellec-
&
tafiam
illius
ganorum
ifi:ius
materialis
motum
imprefiAim
fibris
nerveis or-
nervos per,
vadentis illico ad aifiheterium , feu fenforium transferatur : ex parte ver6
formalis fupponit animam fortiori idea , aut cupiditate non detentam ;
quo magis eft ab alienis cogitationibus immunis, cseteris paribus, eo viviqui interventu fluidi nervei
feu
vaporis eleftrici
&
dior fenfatio.
motum
commune
medullares
ubi fibrae
cerebri
in
Sc phantafmata inde
anima exfurgunt occafione fenfationum externarum ; vel abfque externis impreflionibus , ut in fomno , delirioque , ab arteriarum pulfu , capitis
aguntur
en novae
i6lu
efl:
mente
tio
refricare
anamnefis
fpectatio
Non
moventur
feri illapfu
jure libertatis
&
&
dicitur.
omnis itaque imaginatio eft pafjiva ; datur etiam aciiva , qu^e a libertate dependet , uti &C anamnefs , feu reminifcentia , vel memoria ; pendet fcilicet a nobis , cum bene valemus , pro lubitu Romam , Londinum
Csefarem, Alexandrum imaginari , &:c.
DYSiESTHESIJ:. Cataracta.
Inulhclum quod
attlnet
eft
is
719
univerfales
abf-
&
phantafialprius
formandi , quae facultas fupponit ideas a fenfu
fupacquifitas
ex his fequitur ad dyfaifthefiam attinere imminutiones
preffiones non folum fenfuum , ut vifus, auditus, tadlus , &c, fed etiam
traftas
&
imaginationis
tus
&tc
memorix
&
pisevifionis
qux
ob]e(5la
prscterita
ma
has, an ad
&
fis ,
illas
&
dyfalfthefias,
afiinitas inter
pertineat
vifus
auditus
vel futura
vel abolitis
laefis
tac-
atque
intel-
fit
fuman ad
moro-
fit
paflTurus
inde
memorix
oblivio.
Cum
bonorum
cupiditas
&
feu nativa
etiam rationalis , alterum claflis ordinem ingrediuntur Illse appetitus immlnutiones , ut anorexia , adipfia , anaphrodifia.
Quo organa funt magis utilla , maglfque cognita , eo accuratlus eorum
morbi a Medlcis inveftigatl funt ,
eo major morborum illis infidentium
&
medium prolatus, ut patet conferenti numerum morborum vicum numero morborum olfadus ; genera Itaque morborum omnia non
numerus
sus
in
I.
CatarACTA
&
Glaucojis Hlppocratls
Aqua Arabum
Hypochyjis Galenl
Glaucoma quorumdam
imo de-
Giitta opaca^
; Suffufio Jonftoni
Rumphii
CataraU&^
Definitur re^le a Boerhaavc vlfus
abolltlo
qux
pone
opacltate
fenfiblli
fuit
Inter
ipfo refideret
libera
efiie
illa
debet.
fubrotundam
obex
fseplus
albam
vifui oppofitus in
&c ; cum
in
caligine
catarafla lens
labem
regione
in
fit
cltra
cryftalllna
,
antlcam
confpicuam
pupillse
&
loco puplllae
pupillam
feu
ut in cornea
pofticamve
maculam
quod
,
a callgine
nucleum fuum
quoad
fclllcet ,
,
,
palpebris
aut
quoad
fit ,
iri ,
hujus
obicls culpa ,
llcet
optime
fe
prolndeque
,
habeant retlna
Lens
cryftallina
non
ita
aftionem
coronse
ciliaris,
vifcofi intercedat
&
convexlor
planlorve
fieri
CLASSIS
720
ad
nititur
fticitas
figuram
VI.
lenti
cataraftofis
cryflallinis
reapse in extraftis
DEBILITATES
fphgericam
cryftallinae
conciliandam
&
vatur.
Opacitas cryftallinl raro accidit fublto a caufis faltem internis , fed per
crefcit ; verofimile autem efl: pari paflfu laxata corona ciliari , lentem
gradus
corpus fphseroideum
magis opacum.
iilam in
&
mutari fimul
Idem itaque accidit in catarafta recenti , quod oculis trans lentem magis
convexam objefta refpicientibus; illi fcilicet non nifi propiora , 6c ad determinatam non ultra citrave diftantiam pofita , diftinde cernunt , feu vifus
m dies decurtatur ; prxterea quoniam crefcit fenfim opacitas illa maculae ,
quae initio nebulam repraefentabat in fundo oculi pofita , fenfim magis alcornex propior , feu minus profunda , videbitur ophthalmiatro il,
lam infpicienti ; objeftum enim idem propius pofitum videtur quod majorem
lucem refleflit ; qua ratione quo majorem lucem refleftit illa macula , eo
befcens
minorem
ad retinam
tranfmittit
catarada
vifus
&
cum non
&
defatigantur ob vitium retinae conjundum ; fed hsec fufFufio quandoque cataraftam minime comitatur , nec inter ejus indicia reponi debet , errantque illi qui ex fuppofitis in cryftallino ftriis , vel pundis opacis fimiles
apparentias deducendas effe fupponunt , quos merito deridet Defchaks in
renti
Auxiha
mechanica
eaque Chi-
medlcamina
intus
craflitiem ^
,
tum externa quse fiuxilitatem ipfi concilient ; fic
afellorum fucco mixta , balneaque repetita plurimum
fpiffitudinemque diffolvant
jufcula
&
ferum
laftis
que convexa
foci
brevifiSmi feu
perfpicilla
indicentur a
licet
lentis
detraftionem
quse conveniunt
ut
funt utrin-
quatuor vel
quinque.
quse fit ope acus api,
canthum temporalem ad unam a cornea lineam immifi^c
dein
crypone uveam , cujus ope cryflallina lens defuper incidatur ,
ftallinus & capfula deorfum in ima vitrei parte recondantur ,
longa quiete
per novem dies fervata , oculis fafcia obdudis etiam ambobus , detinean-
ce ancipitis juxta
&
&
&
E-ur ;
2.%
ejufdem
cryflallinz
&
capfulas
extradio
quse
fit
incifa
in
orbem
corne^
DYSJESTEESIJE. Catauacta.
721
COrnea ad
tres
feuntur.
fit
metur ,
forte quia
pio educitur
dum
uvea
&
cryflaliina lens
corona
foramen
pupillss
diflrahuntur
ciliaris
illa
tranfit
aut aurifcal-
quindecim aut viginti dies perfeverat , qua fuperata , mira fuffufio , fed fuin medio quafi
gax accidit , aeger fcilicet objeda omnia quafi nive refperfa
nigram avem videre fibi videtur. Statim ab utravis operatione collyrium albuminofum , feu ex albumine ovi
aqua rofarum commixtis , oculo debet
apponi , fed prseterea in ultima methodo , ne tuffi , vomitione aut flernutamento oculus fetftus omnino vitreo fuo evacuetur, oculus vinciri debet,
faltem per quatuor dies.
CataraBa vcra Maitre - jan ; Glaucoma Woolhoufii de catara6l:a pag.
I
&
&
30. Cataracte, vraye , S, Yves des maladies des yeux cap. 14. L.
Efl fpecies haftenus defcripta
matura. Dividitur in virgatam, luxatam,
purulentam , exficcatam ,
protuberantem.
a. Cataracia virgata S. Yves pag. 288. Cataracie barrie.
&
&
quomodocumque
co-
lineis
ma-
tuTum
'
efl interfeftus
Raro h^c
pertufa enim
difpofitis.
cryjialUn. L.
fuppurationem illam
;
heophthalmia quandoque externa ,
micrania frontali , accedit nebula cryftallini , fafto pure dolor fedatur , cryftallinus albefcit , insequaliter tumet , licet volumine minori gaudens ; effufo
pure turbatur humor aqueus , iridis color mutatur , pupilla multum anguflatur, vifus admodum obfcuratur. Vidc ophthaimiam ab empycfi^ &c caliginem
Efl ea qu3e producitur a cryflallino intus fuppurato
praecedit dolor
in ipfo oculo
&
cum
a myoji.
&
inilar argenti
quae creditur a S.
Mauchartii. L.
efl:
Yves
fieri
Tom,
l,
partiali
&
exiguo abfceffa
^yyy
fuper-
tLASSIS
^ii
cr}'ftalllni
fuperficle
DEBlLlTArt.^.
ri.
punftum album quandoque per totam vlpaululum vifum obfcurat ; aeger quocumque vernubeculam objeAis afFufam videt, ait Maitrejan.
interea illud
&
tantvim
tam perfeverat
feu
iimbram
fat oculum,
&
Eft fpecies
ioXx
Woolhoufio cognita
6liva proficifcentes
Cataracia luxata
fit
nodum
ubi
& ea
quam
efFormant
Cognofcitur
i^ a caufa,
iP a
lino albefcente
dein
illa
pofitorum
Hos
&
oculum
in
iftu fcilicet
&
&
cry
Yves.
S,
cum
magna
decrefcit
umbram
oculum penetrant
pupillae immobilitate
cruoris efFufione
mydriafi
^.
cryftal-
4^ Exficcatur
trudente,
&
3^
oculo inter-
cernit.
Cataracla a fynchyji
f.
ma
&
&
lens
in
afliden-
ac coUigant.
tophus Ve-
&
albis
fibris
albiila
Mauchartii? L,
Mauchart
cum macula
alba
motum
vel
lutea
Glaiico^
& dijfolution du
cryftallino
vitrl.
L.
opaco 8c
induraturqae.
Procedit hoc
ceflit
tunc albefcit
inltio
vel
malum
a vltrei difTolutione In
dilatatur,
aufertur
fuppuratum
quandoque
pupilla;
omnino
in
&
turbatur
iris
malum
eft infanabile
culo Inferens,
Woolhoujius hanc fpeclem
duftis pag.
2.
61
cum
putre
prae-
doloribus
, &c
puttedinofa fine pure ;:
dein vifus obfcuratur ,
fit
albefcit
diris
6c
amittit, corrugatur
flavefcit
6c
cum
pupilla
cryftalli-
Hxc autem
diflblutlo
damnum
diffolutio
cryftalllnus
ferum fubluteum
abiit
fleftitur
trlbuit globulis
uvea.
hydrargyrl
cryftailinum de-
in
PAnti^laucome. L.
DifFert a glaucomate
nor
etiani in
protuberet
&
ejus fuperficies;
flt
.rat
5* nulla
prseceflit
4^ quod
demum
eft
vel comitatur
fplendentis
refcrat
viflo
nuUa
pupillic contraftllitas
licet
inasqualls
cryftallini refe-
6^ nuUus dolor
diflblvitur
in
3*^
cryftallinus in
glau-
comals;
&
proftinclus
725
ut cornu al-
protuberans.
Morbus
eft infanabilis.
non de Woolhoufe*
DlfFert juxta S. Yves a verS
fre-jari
&
S, Yves.
OMod
glaucoitia
fit
flipatum amaurofi
fei!
gutt^ ferena.
Eft catarada exficcata feu cognofcltur i** colore fubcseruleo feu glauco
Vulgo ycrd dc mer ; i** volumlne mlnorl , amlfla dlaphaneltate , aufta durl^
tie , vlfu penitus ablato, juxta S. Yves\ 3*^ rard praecedant dolores nlfi ab
ophthalmla interna vel ab \di\x catarada oriatur , quod frequentlffime fieri
putat 5". Yves ; 4*^ pupllla roturtda eft &C diametri nativae
at juxta ^5*. Yves
adeft mydrlafis ; 5^ vifus inltlo nebulofus eft ut in cataradla , a cantho tamQn majorl clarlus vldet 6 colorem mutat , Initio glaucus eft , fed dein
:
,*
grlfeus
perlatus
Malum
paralyfi
eft
,
vel vlridefcens
Infanablle
fi
flavus
combinetur
cum
imo
luteo-TiIgrlcans
amaurofi
cryftallinus.
ut putat S, Yves,
4. Cataracia
Freltagli thefis
Tiguri 172 1; a tela Hift. de TAcad. Aq% Sc. 1718 pag. 18; Cataracia vera.
Veterum ; Cataracia membraneo-fioccofa Mauchart^ diff. L.
Mucus ex margine pupillae (u. uvese exudans apud equos obfervante I.0*
^ero concrefcit quandoque In membranam quse pupillam obturat.
in
Num
nam
talis
patiatur
ut
pars capfulse
illlus
&
albef-
cat
quantum
fuccedere pofTe
vldetur
fed
nondum
tentata eft
fclo.
Davlelis ufum refplciamus , catara6la in duas tantum variefimplices quse extra^lione cryfiallini fanari
divldenda , fcillcet
poiTunt, haftenus autem vix quarta pars fib operatlone vlfum diftinfhum
Si operatlonis
tates
eft
Yyyy
2,
recli-
XLASSIS VL DEBILITATES
714
recuperat
&
in complicatas
cum
amaurofi
minime
atrophia
ophthalmia
&cc
patiuntur.
&
&
maximos
nifi
&
perfpiciebat
cryftallinus
prius albus
jam
fubcseruleus
evafit
&
fames autem
fomnus , prius languentes , vigent maxime. Ab hoc medicamine alium vidimus a D. Coulas etiam curatum , cujus cryftallinus ornnino diaphanus
fubpellucidus
fufFuiio
evaftt.
II.
CaligO
Obfcurclffcment de la vue,
propter repagulum
&
&
&
&
&
&
iilse
iteratse
refraftiones
accidunt
quoties moleculse
vel
lamin-^ quibus
Ncwtonus.
Cornea eo plures
in
lamellas
dividitut
&
branie maior,
Qi4
DYSiESTHESIiE. Caligo.
Qui
quam
pf
illi
obfcurius
in
&
crepufculo coecus
fiat.
Si macula vel repagulum luci oppofitum fit e dire6lo pupillse, tunc seger
tantum obje^ta lateraliter verfus alierutrum canthum oculi pofita vifurus eft
in utroque fcilicet cantho magis recedunt limbi palpebrarum quam fuperne
inferne a pupilla : ergo per hanc rimam radii ad oculum poflunt accedere , ctim vix uilus defuper aut inferiiis illabi poteft in oculum ; fi pariter ex
akerutro cantho fuerit macula opaca , eo verfus dirigi non poterit axis
utriufque oculi , ut ad intuituni decentem opus eft , unde ftrabifmus orie-
&
tur,
I.
a fymhlepkaw/i Mauchart.
Caiigo
inter
dififert.
Profphyjis Mauchartii.
rurgicas
L.
palpebtae, potiillmum fuperioris
Symblepharofis eft
oculi
, coalitus cum
globo ; nocet autem vel vifui , vel intuitui ; intuitui vero quatenus oculi
mobilitatem tollit hsec adhsefio , unde oculus huc
illuc converti non
poteft ; potiffimum nocet fymblepharofis vifui objedorum diflitorum , quibus cernendis raaxime confert palpebrse fuperioris elevatio , ut docet experientia ; cum e contra ad objefta proxima cernenda palpebrse conniveant ,
ut fcilicet majorcm lucem a proximis objedis reflexam arceant.
Symblepharofis procedit a Graecis verbis fyn cum ,
blepharon palpebra
ea eft vel congenita feu ab ortu, vel acquifita, ut ophthalmise , ulceri gravi
fuccedens ob oculum diutlus ciaufum.
Curatur operatione Chirurgica ut Ancyloblepharon.
1. Caligo ab ancyloblephdro Heifter Chirurgia. L.
&
&
Ancyloblepharon
connivent
palpebrse
cum
eft
&
omnino
inferlori
unde
&
fsepe
cat
tutise.
cum
Vel
oculo
potius palpebris
vel
coalitus eft
vel
manu
quam
fcleroticae
dein lamella
du(^i
inter
,
fe ,
qui par-
plumbea tenuiffima
mr
terponitur
&
rum Balerucanarum.
Vide
deveniendum
eft
Philofophic.
Tra-nfaci.
medicamina exficcantia
n^.
44C)
annl
ty^6.
In
refolventia ; ad excifionetn
Yy
yy 5
Methodus Bar-
pfim
CLASSIS
72^
tifdid crii(3elior
fanatus fuit
I.
DEBILITATES
VI.
Lapfus palpebrae
videtur.
ope eledrifationis
fuperiorls,
ab
atonia
oriunc^us j
/.
pag, 186'.
Intermittens
noae
cfuallbet per
Gcrraei
lippltudine;
Pachyus
Zelierl,
Grsecis.
Ptilojis
Pacheablepharofis
excrefcnlii"s ,
palpebr^
IntrafTatio
eft
grandinibus
hordeolis ,
vel
tuberculis
atheroinatia
verrucU , 6<
^
limbo palpebrge
adnatis.
excrefcentia mteriorl
S'i
major ejus
cancri
limbo
fufpicionem moveat
cathaeretico
abfumenda
ver6 grando
Si
folventibus aut
ut
adrlafcatur
fi
fi
ea
mos
eft
modo
fi
feflills,
hordeolum
palpebrse
fuperficiei ,
lancinatio 6c durities
aut verruca
nulla
vlncienda ;
forficibus refecanda.
petiolata
levlter
filo
iit ,
rubens 6c Jolens
fovendum
fi
adfit
aut fcalpello
fit
quse
exlgua
illud
fua
re-
cyf-
tide avellendus ejus nudeus, Si majufculum (it atheroma , illud eil aperien<lum, deln capfula levibus corrofivis abfumenda cum cautela , ne oculus
&
leedatur.
Alii
&
iornea
dijjert,
&
&
&
D Y
T H E
Differt
ab exulceratione
Curatio
fit
fi
dolor
calor
^.
defelu excavationis
,
ficcitas
a.l
puris
V^/
6.
doloris
acris',
prsemittenda phlebotomia
6>fc.
fomem-
dein
foeniculi
Horentina
agarico albo
tartaro
fei
matularum
pifcium
pollinem reda<^is,
axungia viperse, crocus melinteive cum melle
chartse
aiumlne.
in
tauri,
baxi ,
, oleum
mixta ; cavendum a vitriolo puro , ^erugine ,
Boerhaave prsefcriblt repetitam cathariim ex aquilae albae 6c diagrydii ana
granls fex , cum pulte vorandis ab infante.
,,
Caligo a lupia.
Atheroma
Refolventia
nil
profunt
fola
exftlrpatio
fanat
j.
prseparetur
itaque
2eger
&
phlebotomia
catharfi ; dimidia pars cyflidis juxta rugarum palpebrse difeftionem foifice denudefur , dein hamulo perfoffum atheroma ope cultri
curvi a viciniis eximatur , radix foriicibus refecetur ;
curatur delnde vulDus ope digefiivi , fuperimponatur emplaftrum diapalma.
Si fuppuratio capfulam non omnino auferat, lapide infernali tangatur pars
capfula fenfim abfumatur.
Lipoma feu excrefcentia adipofa cantho temporali juxta glandulam lachrym-alem enafci folet , id a preffione recedit , mox revertitur. Curatur exciiione ; dein vulnus recipit collyrium ex aloe, tutia
faccharo faturni
aqua rofarum.
8. Caligo a farcomate ^ S. Yves cap. 18. Mures. L.
oculum nafcens , Isevigata , faj^
Excrefcentia carnea inter palpebram
&
&
&
oma
eft
fi
fit
granulofa
&
ii
fit
&
fieri
poffit
levia
CLASSIS VL DEBILITATES
728
&
talls
pul-
veris hujus
fubrotundus
corneae
adftringentlbus
vel
II*
Melon
quaii
quali clavus
a prolapfu uvese
&
,.
Fit
tus
in
ab exefioae feu exulceratione punfti In tunica interiounde lamina externa paululum prominet ab aqueo prefTa. Cu-
refert
ripheria
rl
cornese
Intra^ fiflulam
tumor
qui
efl
queat.
Illius verc)
tumorls bafis filo vel crlne vincltur , ufquequo excidat
tumor.
Sclerocelem admlttlt S, Tves , feu tumorem conjundlvae promlnentls ab
liumore aqueo , per rupturam fclerotlcx fubtus efFufo , in parte alba oculi
unde tumor
ejus fphaericus
VOnglet
&
&
corneam expanforum
ipfainque
II ,
pterygio efFormantium
membranam vmiformem
non
&
ut in
ophthalm.ia
initio ftipatur.
Utrumque pteryglum
ophthalmia
drachma &:
facchari
die
abfumitur
fciHcet
vel
unguls
refecatur
vitrioli
vel aluminis
pannus
&C
fanata prlus
huic abfumendo
granls
fex
confert
infperge
de leucomate Indlcata
fel
fi
fit
pulvis
,^
ex
femel in
fquali, an-
guillse
iidonli
oleum
&c
chartsc
HIs
&
facchari
&
vitrioli
albi
gra-
fiant.
popyon GdXQm
chymofe
pochi
oeil
Ecchymoma
.
2X\\s\
Sugillatio 'LzXmis ;
meunrijfure de
Tarfen
Arabum
Ec-
l^ceil.
Differt
nY
S tE S
T H E
iE.
a l
o;
72^
Dlffert
ea
ma
tica profunt.
Curatur
ta
dolori
hypofphagma ab
i6lu,
feu
inflamraationi
iftus
gravitati
i^ phlebotomia
fymptomatura numero
contufione
,
repeti-
ref-
nec non hirudinibus palpebrsc admotis, x, Oculo afinjndatur initio fanguis calens columbse , pulli ; lac croco tindum calidum , collyrium ex
ovi albumine cum aqua rofarum conquafTato. 3* Deinde fedato dolore vinum calidum , aqua vitae , fceniculi , decoftum foliorura hyfifopi , folia
parietariae trita in vino , aqua vulneraria , ter in die renovato cataplafmatc
pondenti
vel linteo.
Audor
prorfus infanabiles.
cum
dulcis
Mauchartius appofitis
Hanc
vit
Caligo
16.
laciea
facculis
obferv.
D. Haguenot
Medic.
111.
ProfeflT,
fana,
dein
Monf^
pel. B,
Hypogala
eft
laftis colIeiElio
Huic
affinis eft
illa
caligo
in
camera
qux
graviffimos
dolores
fuccedit
purulentse
ob
repreffum fuerat.
,
vel
reftituitur.
alterutra
qui fuperveniunt
dus videtur.
Callgo
17.
rhytidoji
Mauchartli ;
defecia
prax. L.
&
corrugatio cornege.
Humor
diem reparatur
fponte in
fiftula
conti-
nuo effluit , unde flaccefcit cornea & undulofa evadit ^ hinc minus pellucida,
Quandoque non generatur, ut in feneftute ,
tunc vitium eft immedicabile ; quandoque exhauritur , ut in tritseophya , caufo , aliifque acutis febri-
&
bus
&
Sauvages
Zzzz
Si
CLASSIS VL DEBILITATES.
73
&
Si a ficcitate
pendeat
calore
curatur fomentis
emoliientibus
balneo-
vlfus obfcuratus
alunt
ut
more aqueo
pulverem
Parifil
vifus
corneam
fibi
votum vovlt
is
redilt ,
tutudlt
in
oculo obfcurato
adfperfit
quam medelam
miraculi
&
inftar
reparato
hu-.
celebravit
Z>.
Montgeron.
ec7^ Mauchartli
i8. Caligo ab
Hyperauxejis Indis, L.
Mauchartio
Hoc
eft
&
a coalltls
ut ab
uvese labrls
hypopyo
ophthalmia choroidefe.
Curatur operatione chlrurglca a Chfeldcnio inftltuta ; foramen
ta purulenta
cephalsea
hssc pupillss
empyefi
catarac-
fcilicet
uvese:
corneam immiffse.
10. Caligo a myoji. Vide Amblyopiara &c Sufrufionem. L.
ope acus
cuditur
Amblyopia
IIL
ab opfis vlfus
&
Amblyopla
abfoluta,
vel
hebetudo Boerhaave de
Aetil ; vifiis
confufe
trans
eft
vel
refpeftiva
fine
uUa
opacitate
deblUtas
eft
corneae
vel
vlfus^^
interio-
oeuli*
ris
obfcurltas
Vifus
confuetis
tum
diftantiis
&
confufio
ob]e6lI
dicltur
ejufque
relativa
pofituris
&
in
cum non
in
luce vulgarl
omnlbus,
fed
tan-
quibufdam videri poteft objeftum ; fic myopes confuse vident objefta diffita , proxiraa verd diftind^ , ergo funt amblyopes refpeciu difin
fitorum.
Vifio clara
guendum
agnofcendum
eft
fufficit
obfcura
qu^ non
6c ab
aliis diftln^
fufficit.
&
&
ticulas
quem occupat
agnofcat
nec
litteram
unam
non
nlii.
habet vifionem
,
,
claram fed confufara ; qui vero
ralnores tum linearum , tum
plures
litterarum partes
particulas cognofcit &: diftingait , is vifu diftmSo gaudetj
ratlone
loci
dlftinguere ab alia
&
&
&
valeat
is
D Y ^ TH
-i^et i
jor
AM
B L r o p 1 A.
E S I iE.
S
S
73
eoque tanto magis diftinfto , quo minores funt particulac &c madiftinguit , fub mincjri
particularum quas
diftantia ab
oculis
edam
lumine.
vicinis
tis
quatuor vel quinque pollicum pro objecpro objeflis ffimotis ejus magnitu-
funt
quatuordecim pedum
dinis
quam
je6la
Sc magis luce
fcilicet
majiafculx utplurimum
litterse
coUuftrata
eo major
obtinent
quo majora
ad
diflantia
cft
ob-
funt
quam
diftin(5le
&
dlflantlae
videri poiTunt.
fundum album
ab
fm
quatuor
triginta
oculis noftris, ut
fecundis
illa
minutis
direfti includant
cerni poffunt
angulum majo-
evanefcunt.
&
ab
tes
ocufo
ttnfsL.
Claritates lucis
Terminus vero
tlentia.
catam diftantiarum
erlt
iionis
triginta
fit
tiujus
&
lucis v.
ratlone
in
folitariis
lucis, 38*^
diftantlarum, docet exmediocri luce fequitur rationem fubtriplicandelse. Ergo termlnus viilonis pro objeftis
vilionis in
g.
Sic
fi
termlnus
vl*-
Si
tur
objedum
sigrum
ut diftinguatur
quam
obje<5ta
fi
lint
folitaria ,
uti
pundum
album In nigra.
Lux mediocris ut diurna ad urabram eft aptiftima ad vldendum ; lux enim
maxima , ut direda folis, non minus ofFufcat vifum quam lux debilior , u
in charta alba
crepufcularis
eum
vei
infirmat
vel obfcurat,
criter
ut
paribus
cseteris
litteras
vuigares
diftinftius
ad
feptem
pollices
pedum.
Quantitas
lucis qu3e
oculum
fubit
caeterls paribus
eft
ut amplltudo pu-
quandoque diametrum duplo minorem obtineat , feu amplitudinem fubquadruplam ; ergo non mirum
^ in magna luce qua pupilla coar8:atur , minus clare videamus , quam inpillse
tenfitas
fed pupilla in
lucis exigere
Amblyopia
diftert
magna
videtur.
ab amaurofi ex eo quod
in
amauroft
Zzz
omnlno amlttitur
CLASSIS
732
titur virus
&
pupilla coeci
ni
motu
movetur cum
evadit
fi
pupilla fani ;
Praeterea ia
deftituitur.
DEBILITATES.
r/.
pupilla immobllls
fano claufo
aft
amblyopia
certis circumftantiis
fanus
om-
myops proxima
ut
fic
pupilla cceci
nulla
vero in
amaurofi.
Amblyopiae caufa
adeft in imagine
tium non
efl:
adunantur
fis ;
imaginis
punftum,
talis
uno
retin'^
in
ex
diver/is
eft
confufio qu3e
objefti pun<5lis
confufio vero
uno punfto
eodemqae pundlo
objefti
fed
veniendiver-
in
unum
radiant fimul in
locum habet
in
myopia
&
pref-
hytia.
imago
diftin6la
nifi
fit
fit
clara
Neotericis Nycialopia ;
I . Amhlyopici crepufciilaris ; Graecis hcmcralopia ;
Vifus diurnus Boerhaave; Colleft. Acad. Tom. I. pag. 507. L.
Ea eft in qua vifio ad crepufcularem lucem vel matutinam vel vefperticonfufa , in eodem loco , ubi ^topes diftinfte vident.
nam hebes eft
optomai video ,
iEtopes ( vel setoptas ) voco ab actos aquila ,
&
&
Gallinse
minuta
dormiunt.
quibus
Hoc
vefcuntur grana
plane
vitium eft
omnes laborant;
confpiciunt
oppofitum amblyopiae
meridianse
qua
noduae
te vident,
Hic morbus duobus ab hinc annis fuit in vicjnia Monfpelii epidemimaxime in oppidis flumini cuidam vicinis , ut juxta flumen quod
,
Sauve , Somedrias , Sanftum Hyppolitum alluit , ubl , potiflimum mihtes , nodu fub dio excubias agentes in aere humido ,
nebulofo , he-.
cus
&
meralopes evadebant.
Cum
thartica
emetica
diuretica, veficatoria
&c
eos
fimilia
fanari
,
mafsa fanguinea evacuabatur , prsemifsa un^ aut altera phlebotomia ; verofimillimum eft hanc fpeciem proceflifle ex fero fuperfluo in raafTa fanguinea , quod organa vifus fpecialiter relaxabat ; non certe difficile eft
conceptu quod ab aere humido
nebulofo , antumnali tempore , perfpirabile ferum in maffa fanguinis retineatur , ficque exundet ; nec cur per
&
foras
eliminetur
adeoque
morbus
fic
fa-
;ietur^
DYS^STHESI^. Amblyopia.
tietUY
verum
vilus afficiat
733
polius
quam
or-
rum
perfpirandus
arabitu
fi
retentus
fit ,
quam
aliis
partibuSr
Si
in
carnis
ligni, fa-
cum
Quod autem
caufa
relaxans
fequitur
gua
quam
in
cum
visus obfcuritas
fit
ex
oculi
alias
vifus, quDe
agat
partes
hanc
hsec
relaxationem
pr3edi6lis in ratione
compofita
ex inverfa
pofita
potius
quippe
retinam
in
fenfibilitatis
&
videat
diftinfte
quippe
latat
qua majori
lucis
quantitate indiget
&
ut videat
imminutionis lucis
cum aufem
indigeat
rationem fequitur,
^ltas fpecies hujus vfl
bus
alia
rigiditas
tius efl
potius varietates
&
fimilia
eas omittere
Curatio ex
nse reflituatur
verum an accurate
quam
diftis patet ;
,
commemcrant
tixQ
ut
Au(5lores
pupillse
obfervatae tiierint
dubium
in qul-
anguftia
efl:^
retinse
&
fa
affignare.
efl ,
ut
tenfio
priflina retl-
z z z 3
\ih}x\s$
CLASSIS VL D E B
734
bibulas reducatur
ad ulcera
6c derivetur ad colatoria
pone aures
velicatoriis
quam emolumenti
emeticis vero
metuendum
&
robufta
vit?e
T A T E S.
,
inteftinorum
c-uls
dii-
in certls
cum nuUum
nifi
inufta
renum
inertia fubje^fta
fit.
Hujus morbi varietatem annumerat Boerhaave , qus pendet a pupillae flrietura immobili , interea dum retina fenfibilitate confueta gaudet ; in ftatu
fano pupillae apertura refpondet reciproc^ fenfibilitatt reiins , adeoque repugnat pupillam non dilatari eadem proportione qua luminis intenfitas de*
orefcit;
infenfibilitatem
ri
qaare vero hoc afferam ratio efi , quia , teflante illuacu pungatur uvea , ut vidi in operatione cataradse,
ut ipfe inflituit in animahbus , ea minim*^ movetur, unde facile irtferre liHuic autem fpeceret hanc nuUis aut rariffimis filis nerveis ornatam effe.
nullum
Bocrhaave
fi
ut
fieri
folet , ea uvess
ciei
remedium novit
maxime ,
,
hujus infenfibilitas
jlriffimo Hallcro ,
fi
&
fenlbus accidat.
rigiditas
Quod autem
fummus
addit
ille
ProfefTor de
fol erat
fupra
cafum nebulas prse oculis videbat , poft occafum nihil omnino videbat ,
ne quidem in cubiculo candelis copiofis illuminato , nec ad lumen lunse
utcumque fplendidse , ad quod pupilla erat immobilis : hujus phsenomeni
ratio non efl nexus
aliquis inter lumen folis , ut Boerhaave cenfet , 5c
noftu afcendens , ut Briggjius judicat ;
fplendorem
a6Hvitatem luminis folalunse : luminis folaris vis efi ad vim 1qlis ,
vim luminis candelse
minis candelse i6 pedes difiantis , obfervante D, Bouguer , ut 11664 ad
i :
ad lumen lunse in plenilunio , ut 374000 ad i , demonf^rante Z>,
Euler Mem, de rAcad.de Berlin ann, lySo, pag. 2^9. non mirum itaque
fi vis toties major fufficeret ad fuccutiendam retinara quam tanto miiior non
oculi
fed
partes
illius
efl
immanis
nec
vapor
&
inter
difFerentia
&
&
&
afficiebat.
2.
na
Amhlyopia mmdiana\ Nycialopia Plippocratis Prsediflion. L. 2. VefpeniFel. Plateri ; Vifus noBurnus Boerhaave de morbis oculor. pag,
acies
Qui de
Vui
de hibou
&c.
,
noftu fatis acute vident
de chat
fed vefperi
&
alt
illi
A^^s^^/o/^m funt
&
lux
diurnse evadat
iimbum
,
,
cryftallini
&
juxta
obfervationeni Boerhaave
ejus
diameter
tunc
fufiiciens
,
adeoque apertura noncupla
ad vifum clarum eteciendum
prioris
penetrabit
verum
re-
pugnat
DYS^STHESI^. Amblyopia.
735
pugnat pnpillam ita coarftari , etlam in luce meridiana , ciim datur c^^tarafta; quippe quo minus lurninis accipiunt cataraflofi , eo plus pupiliam
fuam dilatant , docente quoddiana experientia , ergo hxo varietas fi<5ticia
videtur. i Varietas eft quse pendet a retinae fumma lenfibilitate , qiiciris
in ophthalmia interna datur , dum uvea Tolitam retinet mobilitatem , qualis
eft
palpebras
accurat^
ac
fecus
seger
ut ipfe
metu
ut eas diducat,
impetrare
dum
non
quippe
pueris ;
in
ita
gravi
in
,
doloris
ophthalmia
manus interventu ,
quem lumen infert
natura
vix
claudit
poffit
fe
non mirum
fi
ophthalmi4 interna , nihil polTit deverum quidem eft quod acterminare naturam ad pupillam aperiendam
curata pupillas claufura impoffibilis fit , etiam in ophthalmicis , &: fi vel
parum illa pateat , minimus lucis radius in oculo fenfibiii fufficiet ad viut in
fenfibilis eft,
retina valde
fum
unde
fi
datur
hsec fpecies
certi^
rariffima
eft
accedat
nifi
altera
monente eos Rich. Lowero , in equis obfervarunt ; fcilicet docent ^B. Londlmnfis Sodetads , equos huic efte obad marginem uve^ enafci excrefcentias fungofas , qute omninoxios ,
no obturant pupiilam dum fole lucente pupilla coarftatur , nequaquam vero impediunt ne no6lu lux fufficiens admittatur ; quippe pupiila apud equos ^
ut apud feles , ita eft dilatabilis , ut no6lu diametrum cornese obtineat ; hu-
quam
conditio
multi equifones
&
vero curatio manum Chirurgi dexterrimi exigit : fi vero phlogofis fit iii;
oculo , curatur ut ophthalmia.
Mjopia \ulgb ; Vifus juvenumV\^iQxi'y Gallic^3. Amhlyopia difiitorum
Vue courte , Myopie. L.
Myopes funt qui obje6t:a paululum dififiita confuse vident , fed proxima
jus
',
diftinde
&
&
tallino
pilla
remotior
eft
ex
iita
his
4^ quia objedum
;
&
conditionibus
tise cryftallini
re
vel
nimis patula
&
nimis diflitum
eft
ut rei^iihs loquar
vis refraftiv^
fcilicet
corneae a retina
myopia
eft
aquei
objedlorum
diftantiae
&
,
vel
quia pu-
5*^
compo-
in ratione
cryftaliini
&
demum
diftan-
apertu-
pupillas.
rum pellucidorum
rentiae
denfitatis
oculi
&
major
oleofitatis
mvL%
V.
vis refradiva
g.
eft
cryftallinuai
vis
refradiva jcorpo-
refradiva
eft
in
eft
fed
vis
:
ut denfitas aquei,
6c
ratione difFe-
aqueum
dum
adipifci
fit
vifus
in aere
fuppona-
ratic^
CLASSIS VL DEBILITATES.
^S6
refraftionls ex
4 ad
eft ut
minus a
aquei
myops
quam
fuperficie refringente
aut etiam
evadet
crefcat
vitrei
homo
intra eierem
ad i
ergo
qui intra
aere in aquafn
cafu
diftare
duplo
denfitas cryftallini
^
fi
major
refrafliva
degens
ex
primo
in
altero
in
vis
dum
focum
erit
aquam
proindeque
diftita diftinft^.
videret.
cedunt
fe
corneam
&
omnes qui ex
convexam ,
raagis
:
angaradiorum cum perpendiculari e centro corne?e ad corneam du(B:a majoreft, fed angulus refraftionis eft femper In ratione conftantl ad angulum incidentiae ; ergo angulus refraflionis erit major
fed quo
major eft finus anguli refrafttonis , eo citius cum axl optlco adunantur radil , ergo quo magis convexa fuerit
cornea , eo radii ab objeftis difticryftallinum unlentur , unde myopia ; quod
tis promanantes cltius pone
de cornese convexitate dico , de convexitate cryftallini didlum fit ,
fi
incidant In
obliquius incidunt
&
myopla
crefcet
in
cornea non
tum
convexltatls
ratlone
cornese
tum
cryftallinl
ut licet
fit
folito
&
&
&
&
&
&
terali
preflionem illam
4 Quo
oculum
fieri
poflTe.
incidentes magis ad
eo
radll
parallelifmum
&
in
pun6to correfpondenti
retinae,
DYSiESTHESl^. A m b l y o ?
dios focios divaricatos in
videtur
locis
objeli
&
{ingulis punlis
&
a.
unum
fic
737
in
pluribus
parlter
procedente^
pun(51i$
accedentis
maculae
tandem
focus incidit
unde confuiio
retinam
in
aut
&E tunc
ad
oculum
radii
ab uno
objedli
omnes
punflo promanantei in unum imaginis punSum incidunt, quodlibet objedi pun<?tum diverfum in diverfis retinae pun^tis pingitur , unde vifus
objedi
dlfiinftus.
Denique multis experimentis compertum habeo, quod in lente conprout apertura pupillse , vel ^ t ioqui amant Aftronomi , diaphra,
gmatis vitrum tegentis , major efl , e6 focus lenti prQximioi; eft^, 6c decref-.
5*^
vexa
parte
ita
ut decrefcente
itaque
aperturi>
terminis
fi
illa
fingulis
in
di--
foci
efficere
fit
ut vifus
fit
fi
La
mirabilis ante
Hirc
om-
nium hominum ingenia incafium torferat quare vero focus recedat coar(5tata
pupilla 5 &: dilatata accedat ad corneam , illud pendet ex eo qu6d radii in
limbum cryftallini incidentes , dum pupilla dilatatur , citius coeunt in axe
:
optico
spupilla coar(5lata
indicatio curatoiia
relpicit
caufa
que
radicalis
quam
principium.
radiorum
eil
eft
admittuntur
dum
antequam retinam
radlcalis
Quodcumque
palliativa
principium
fit
attingaTit
caufam morbi
ignotum ,
faepiiis
adunatio.
Remedium
ita-
Do-
&
ximo promanarent
te ; ergo
fi
in
quo cafu
docente experientia
radii
tina
feu
"^
convexitas
alterutrius
vel
utriufque fuperficiei
cryftallinl
vel
poftrema
quse
pr?sterquam
,
fignum certum, quan
diu ignoratur fitus refpedivus retinee; ignoratur vero omnimode
ergo ex
illis principiis nulla certa indicatio defumi poteft , nec proiade certum adhiberi remedium ; ut enim poffibile tantum eft morbam ex his principiis dependere , poffibile pariter eft ut pendeat ab aliis ^ quse diverfa, imo quan*
Sauyages Nofologda Metkodicaf Tom, I.
A a a a
doque
vitia nulla fui figna diflin<S:a prsebent
quod
fsepe confimditur
cum
oculi prominentia
non
eft
tLASSlS VL DEBILITATES.
7^8
Tpei
juvandi,
ergo
fatius
eft
in hiice tenebris
cum
fit
penculufti
principio indicatum.
&
ut perfpicillum debitae
congruum
folvenda
ita-
que funt hsec duo problemata , antequam myopi prodefle pofliraus , nec uaquam profuiflTet ipfi ars medica , nifi opem tuliflet dioptrica,
Detcrminarc gradum myopitZ in dato homine.
Quoniara diftantia vifionis diftindae apud homines , qui minuta objedra
ut charafteres refpiciunt , eft circiter ofto pollicum ; eo major eft myopia ^
quo pauciores funt pollices ad quos myops legere confuevit ; ita ut fi legat ad unum poUicem , alter ad duos , prior myops habeat vifum brevio
fic deinceps.
rem feptem poUicibus ,
Sed ut diftantia visus diftinfti accuratius in myope determinetur , prxten-%
dat alterutri oculo chartam duobus foraminibus , ex acicula faftis , pertufam ,
quae foraminula non diftent invicem diametro fuse pupillse ,
trans illa foramina punftum nigrum parieti albo infcriptum refpiciat , chartem , oculum=
que ipfi conjundlum admovendo , vel removendo ufquequo unicum puna:um nigrum videat , non geminum ; hsec diftantia in pollicibus lineifque
fumatur ; hsec eft menfura visus diftindi
dato myope , v. g. trium pol,:
,.
&
&
licum
fi
fides
fit
La
Hire.
perfpicilti
planO'Concavi
vel utrinque.
myopis quanto
beat diftare
iiber
objedum
legi poflit
concavi
ab
ipfo.
v. g
liber
Hec ipfa
ab oculo
diftantia
ut fine
erit
diameter
intervallo
incommodo
de-
diftindle
perfpicilli
plano-
myopis applicandi.
Quoniam enim
tillum
ab eo
fuerit
,
objefla remota radiant per radios parallelos , fi perfpiplano-concavum , focus virtualis radiorum refra6lorum diftat
intervallo
concavum
Enimvero
in pofteriore
739
&
&
ex geftu , vultu
&
unico oculo
tum
illorum
efl:
iic
myops
nafo admovent
proximior fit charta ;
ii
fer^ cognofcatur
,
tiim
tenebricofa
legendo
iic
myopes non
fic
charafleribus
ne caput ad profequendas
exigua luce indigent, pupiila enim apud eos
fcribendo
moveant;
_,
fcriptura
veluti
minutis gaudent
lineas
eft
continuQ
patula
vifio
pedem
dif-
iitis,
quss
cum
iint
,'
palpebris connivent,
non
fine
myopes
Prsererea
&
fecum alloquentesnon
alloquentis oculis
fufione
refpiciunt
facie
nodu dum
magnam flammam
Aaaaa
circu-
iarem
CLASSIS
740
larera
non conicam
erudito Dc Chaks
DEBILTTATES.
r/.
videre
fibi
vldentur
&
alia
quam multa
myope
recenfita.
Verum
;
4.
inter
cum
Preshys fenex
Eft
illa
Latinorum
fpecies
visus
Prcsbyopia
aut
Gallice
;'
vulgo
Vuc longue
remota vero
,
;
a Graeco
L.
diflinftius vi-
dent.
Sic mulieres presbytse
oculis longe removent
ut
filum
fenes
per
etiam
acum
libros
trajiciant
acum
removent ab
&
filum
ab
facilis eft ; caufa eft ferior radiorum ab obproximis adYenientiura adunatio q^se fit ultra retinam,
utriufque cryftallini feciei, vel alterutrius
Principia funt ; i^ corneas
jeftis
&
minor convexitas,
ita
ut illarum curvatura
fit
2,*^<.
nimia diftantia corne^e , vel cryftallini , ve;l utriufque a retina ; 5^ vis refradiva corporum pellueidorum oculi folito minor ; 4*^ objedorum nimia
proximitas; 5 pupillsE anguftia quam Gi?eci phhij^m vocant.
Singulorum enim &c a fortiori omnium conjundim hoium principiorum
concurfu fit , ut radii ex objedis emanantes proximis tardius adunentur,
focum ultra retinam exerant , unde vifus diftinftus efte non potsft; quippc
&
&
&
:.
&
pupiUa^'
DYSiESTHESI^. AmblyoPi:^.
7^1
&
ita
ut
fi
fingula
Presbytae itaque ut diilinde videant objeia indigent raagna luce , e conmyopes exigua luce indlgent ut legant ; presbytae fiquldem habent reti-
tra
nam
omnia
quae
viiionis claritatem
pupIUara
mlHuunt
trans
forainen
capillltio
chartse
radians
&
&
portio
mlnorls fphserse.
perfpicilli
ipjl
convenientis,
conveniens
Inquiratur difiantia ad
3,
fit
0<^o
poUicum
diiferentia
harum
A aa aa
polli-
curo ^
CLASSIS VL DEBILITATES.
742
cum
inftituatur proportio ut
tum termlnum
&
refradioms in perfpicillo, ac fi ^ viginti quatuor pollicum diftantia procederet , qui terminus eft fux vifionis diftindse ;
crgo ( ex Dloptr. Wolf. ^c)^ ) convenit huic presbytae perfpicillum utrininfle(5lendus eft radius vi
Jta
<jue
convexum
cujus femidiajneter
fit
ut par eft
quis
fi
fuerit
&
Fui
vero
louche..
Lufci
direfto
oculls obverfa
confiise
oblique
cum Jlrahifmo ; aft ftrabones uno ocuobje8:um e dire6l6 oculis oblatum ; lufci vero ad alterutrum latus inclinant faciem
oculum ipfum , quo refpiciunt , ut objectum diftinftius videant ; vifus dicitur reBus^ cum iinea , ab objefto in faciem refpicientis protenfa , eft perpendicularis plano ambas pupillas conjungenti , fecus vifus eft obliquus ; objedum vifuri fentper faciem ita verfus illud convertimus, ut vifus fit refi:us , fimulque oculos ambos ita dirigimus , ut incidant axes optici in medium Qh]tt\. Lufcus vero diam objeftum lefpicit quod eft v, g. ad dextram , oculum
faciem convertit
ad finiftram. Strabo oculum quidem unum
faciera convertit ad objecIn praxi confimditur vulgo lufcitas
lo vident diftinfte
&
&
&
tum quod
intuetur
Vifus reftus
fed
eft clarior
lufco
vifus
In vifu
re^lus
qui
huc vel
quia
facilms
per
det pluribus
radii
filis
nerveis,
Inde
quam
fit
qui in
ut libruni
&
^j^
adde
quod
fenfu exquifitiori
quam
ejus latera
&
ia
gau-
demun*
illapfi focum
polum opticum re6^e perveniunt.
legendo , oculis quxque vocabula percwrramus
oblique in pupillam
retinas
radios
vagatur.
illuc
lateribus
dif-
tin6liu
DYSiESTHESIiE. Amblyopia,
enim videmus quae funt
tinftius
qu^
diredo
oculis oblata,
743
confufius
verd
obiique pofita.
vexitas cornese
;admittantur
quam diredos
quam
pryftallinus
fi
ejufque
non
idcm
pofita
ut
ita
alterata
ut ra-
efl:
con-
h latere alterutro
radii plures
cum
eft
pupilla
eft
i^ vel quia
ita
accederent
dire<5le
axis
oculi
axi
4^
efl:
demum
vel
yifum
quia obliqu^
Lufcitas
ut acutius cernamus.
Hifcc principiis
lufcitatis
anchylcblepharum
,.
combinantur
vel pterygio
leucomate
fi
partem tegente
pupillae
panno
auxilia
fiat ,
his aiFeftibus
vitra
panda.
6.
Flfus
Gallice
Vu'e
Myopes
hajfe
ad
abfolutam ,
Myopes
in
c^eterique
diftantias
alias
&:c
horas
quovis loco
presbytx
, mauvaife vue^
Arablyopes fupra memorati
objefti diftantia
relative
foihUjfe de vue
Presbytse
&
fitu
acute
eorum
quadam
in
non
vifus
eft nift
vero fpecies
visus hebetudinem importat.
confufus
pofituras
tempore
cum
vident
cernant
ifta
perfpicillis
tuto
carere pof-
funt, {^A
qualis
omnibus ho-
fere
minibus poft qumquagefimum annum accidit ac fenefcendo increfcit , maxime illis qui minuta opera traftant , noftu fcribunt , oculis fuis abutuntur. Illis horopter feu terminus vifionis diftindse in dies decurtatur , duo-
bus
tribufve
confiderata
videntur
cuflari
ta
oculi
fafto
Pupiila
segri.
a tenebris
in
identidem fricantur
ad lucem
presbytia
feu
illis
defatigati
ab oculis removentur ut
paffi fuerint
decennium
quodlibet
intra
poliicibus
confufa apparent
maxime
ut redlius
tranfitu
moveri
clauduntur
attente
,
de-
objec-
operationem catarafts
uvea vix mobilis eft ,
quod fignum eft imminuti
loquar
fubitaneo
obje^fla
,
ft
retinae fensus.
In
hoc morbo
puerperio
siuntur
quem
pauci vero
remedia^
ftbi
plebs
aetati
repetitis
phlebotomiis
iavicem contrana;
alii
mulieres
frequenti
ingravefcenti tribuunt
CLASSIS VL DEBILITATES.
744
refolventla laudant,
meram aquam
alii
frigidulam
extollunt
ab
hi
fplri.
Ufus vero perfpiciilorum , neniine contradicente , necefTarius eft. Perfpicilla vero utrinque convexa feu
biconvexa conveniunt, cum enim horum ope colle<fti radii fortius retinam
contendunt.
afficiant
commoda
inde claritas
vifui
reftituitur
in eligendis
Potiffimae regulae
6t cuni ea
diftinftio ^
quse
fola
funt ejrpefbnda
perfpicillis
perfpicillls funt.
pura
perpollta,
1* Ut
vitra
funt ad unl-
2^ Ut focum amblyopi
convenientem habeant. Quae focum habent brcviorem fenlora , quse longiorem juniora dicuntur , qu3e longiflimum ut 4 % 5% 6^ pedum , confe.rpollicum , cataraUd , Gallice LoU'
v<& : quse vero breviffimum ut 4^, ^
pes , bUoupes nominantur.
Focus feu diftantia ad quam radii poft duplicem refra<^Ionem uniuntur
in biconvexis
ramini
eft
pollicari
femidiameter convexltatis.
jedorum externorum
ad vitrum
reftius
ubi
imago
&
fi
vitrum fo-
charta excipiatur
imago ob-
diftin^iffima
fuerit
Detegrtur autem
Irneis
ibi
focus
efl,
Inde
diftantia foci.
&
clrciter
odo
pollicum
facie diftlnguenda
fed horopter
eft
allquot
prb
homrnum
majoribus objedis , ut
pedum.
Qui afluefcunt perfpicillis fenionbus, feu breviorls focl^ illi quollbet decennio coguntur fenfim feaiora adhibere , quod valde incoramodura eft ,
quippe vifus tant6 magis decurtatur ; fcilicet qui confervis utuniur v. g.
fex peiex pedum , illi optirae legunt in diftntiis inter ofto pollices ,
des mediis ; qui vero utiintur perfpicilfis fex pollicum , illi ultra fex polllces pofitos chara^ieres diftinguere nequeunt, nift muko majores.
Hinc emanat fummi motnenti Tegula , ut fcilicet perfpicllla junlora prlnon nifi coali ac fenfim ad.feniora
mum adhibeamus, feu confervas,
tranfeamus. Perfpicillis nondum aiTueti debent plura experiri ,
illis uti
;
1 quse objeila clara
diftin^la exhibent , non vero qux ea fenfibiliter
adaugent, fi biconvexa , vel mujuunt^.fi hieava , jmyopibus neceftaria ; 2.*
quse vifum mlnime defatigant.
Praeter perfpicilla , vel nafalia
quse commodiora , vel manualia (^mo^
nocUs dicla ) amblyopes utiliter adhibent tuhos Ilollandicos , vulgo Iii^
oculari bicavo minoris diametri
nettes d^Opera ^ x objeftivo biconvexo,
confe<S:a ; fed tubus fit brevior pro myope , longior pro presbyta ; omnes aequaliter oculi ab hifce tubis juvantur , cum obje<51:a clariora , diftlnc-
&
&
&
&
&
tjora
7.
exhibeant.
Amhlyopia hydrophthalmica
Bydropijie de fccil ;
L.
Eff
DYS^STHESIiE. A m b
qux cum oculi folito majori
myops , feu obje6la proxima
eft
ifus
remota
Volumen
dius
latet
anguftior
pia
oculi majus
pupilla
vifus initio
abfoluta
immobilis
lateris ,
obnubilatur
,
,
amplior
745
faciei
Initio vi-
confuse
profun-
Iris
vero
vero
aliquando
cum
partis
a.
cornese prominentia
aliquando
faepe
turgida tenfio
eft
fatis
bene videntur
omnia obfcure cernuntur.
in
y o
protuberantia conjungitur.
ea
Efl:
hemicrania ejufdem
emphyfemate ; concurrunt
epiphora , edropium.
ejufque
agrypnia , exophthalmia ,
,
moles vitrei tantum increverit , vitreum in limbo cryftallini extubeftrabifmum errantem facit ; vifus imminuitur , bulbus induratur ,
rat ,
obtuse dolet, accidit fsepe fynchyfis , feu confufio omnium contentorum
oculo ; fed pupilla minus eft profunda , quam fi aqueus humor exfuetiam odontalgia
Si
&
peret.
efl major affluxus humoris aquel , vel
cornex , ac fcleroticse contraftilitas.
Principium
forptio
&
funt
Indicationes curativse
catharticis
fetaceis
oculi
acu
augenda
corneam
in
tonicis
diureticis
ut
fluidi
efl
re-
educatur paracentefi
2 Bulbi contra^lilitas
foras
quam
humor mature
vitrei
aromaticis.
facculis
morbus melancholicis
Accidit
hic
etiam
vidis
&
AmauROSIS
IV.
Rumphii
Compend. Medic.
Amauros
Dicitur ab
putabant
fenfibili
yer^i/zfz
Cataracia
fymptoma
efl
oculorum opacitate.
obfcurus ; Gutta ,
quia
Germanorum
nlgra
Moroni Dire6lor.
C(zcitas
Amblyopia
Gouttc fcrdnc,
oriri
Arabum;
Gutta ferena
Cornarii in Aetium
Offiifcatio
vifus fupprellio
quia
&
pupillx
deflillatlone
lymphse
ut caiara6la,
6c fsepe
caligo.
Ab
amblyopla abfoluta
amblyopia
In
nit
in
non
difFert
revocari poflit
fus nullatenus
abfoluta
&
aholitus
merito dicitur
fecus
fi
vi-
fuppnffus.
lucem a tenebris
difcer-
amaurofi inveterata.
Amaurofis principium efi: in cerebro ad thalamos nervorum opticorum
,
in
horum nervorum
oculo
in
iiones
efl
cordis
in
Amaurofis
periculo
traftu
aliis
accidens fyncopes
&
Tom. L
CLASSTS VL DEBILITATES.
74^
meabilltas
five in thalamis
iive
in tota
retina
five
in
tradu nervus
&
iftius
&
fit
nedum
obf 17,
obf.
18
Schenckii
Ex
centur.
',
pag.
obf.
pag.
168^
vuLncrc
capitis
&
medelam
qu3e diverfam
A
2.
Hildanus centur. i.
Amaurojis a catarrho S. Yves ; Ab aqud i
Boneti Sepulchret. de oculorum aflFeftibus, obf, 9^
Amaurojis pituitofa ;
Jinubus y
15, 7, L.
apoplexiam , paralyfim
ccrebri corticc f
12,
Ea
expoftulat.
hemiplegiam
pituitofam comitatur
fequi-
turve.
Indicat cathartica, emetica, veficatoria, fetacea , cauteria nuchse inurenda; excipiatur oculis vapor fpiritus vini , ele6i;rifatio vehemens ad lachrymas fundendas.
3. Amaurojis fcrophulofa Philofoph. tranfaft. tom. 9 pag. 257. Ex Jiea"
tomate in ccrcbro Bonet. obf. i o ; Ob vejicam nervis opticis incumbentem,
id. obf. i\
tumore globofo nervis opticis injidente, Id. obf, i \
cal^
culo juxta nervum opticum , Id. obf 2. L.
Ipfe vidi bis in puerulis fcrophulofis amaurofim etiam fubito ingruentem ; fefto cadavere inveni glandulam ftrumofam nervis opticis incumbentem.
4. Amaurojis plethorica Nenteri Tabul. L. Guttafcrena a mcnofiojid S. Yves
pag. 343
Amaurojis gravidarum S. Yves ibid.
fupprcffo hcemorroidum
Jluxu ibid. menflruo , &c.
febribus acutis ibid. pag. 338.
'y
Ea
eft
ftipata
fignis plethorse
quandoque
incipit a
&
te
fifteretur
profuit
non
raro
venam jugularem
fanatas-
&
Phlebotomiam e pede ,
medicamina menfes moventia a S. Yves lau
Qantur; deinde jufcula viperina, millepedes, aqu% ophthalmicas adhibenturo
DYSiESTHESIiE. Auav%osis.
Huc
tur.
referenda
eft
amaurofeos
fpecies
quae apoplexiam
747
fangumeam
tonum
oculis
reftituit.
Ah
6. Amaurojis a fynchyji.
Synchyfis
Ea
cum
confufio
eft
quse
eft
incipit
cephalalgia
ophthalmia
Veriim
&
aqueo.
vividis
pertinaciftimis
imo annos
Ea amaurofis
doleat
rubeat
minime caret
femel vero maniam.
periculo
bilem
oculi
internis
integros
infanabilis
ocuH
amiftb,
vifu
nec vifus
&
vidi
bis
reftituitur
eft.
poft alterum
oculi in-
hemicrania, perviligio , febre , quandoque etiam exille dolor quandoobtenebratur , vitreum diftblvitur
aboletur.
alter oculus
cum
mixtio
diffoluti vitrei
doloribus
imo omnino
Ab
Maitre-ian.
vel
vifus
feu
phlogoji
uvc.
L.
poflfe
cum
&
Yyes
prsefumit S.
effluxu vitrei
annum
idem
fic
&
in-
ex-
cryftal-
dilatetur
aft
arftior folito
in ifta amaurofi
&
fimul immobilis
claufo
ut in
coecis ,
pupilla
eft
ut fanis
&
unibram permanet.
Myofis enim eft pupillse conftri^lio permanens; vocatur etiam metojis
necnon phthijis pupilU, De myofi
mydriafi vide Juffujionem inter ve-
&
fanias,
Amaurojis a fpafmo.
8.
Ea
eft
quam
L.
modera-
toris Valfalvse.
Notum
&
rem
eft
&
&
CLASSIS VL D E B
748
T A T E S.
l8 n
anatoni.
6.
Vieujfens Nevrograph.
morhis- convuljivis
Ah
fuis
efi: ,
cap.
lih.
epihpjid Collecl.
2.
z6'i.
nervum ophthabnicum
in
Valfalva preffione
impaftis excita-
ipfius
unde re-
nervum
fua conftridione
qui
nervi
&
coeci illico
tius
domi
claufis
oculos abhiant
&
evadunt
res ferit,
Ur hoc
pauluiiim obnubilantur
infortunium
prssrendi debent
fe
recondant
cum hac
;
perfpicilla
concava
aqua
6c
quidem
odor
fed nec
vitetur
cautela nihil
escoecati; ocuh
foricarii fic
ca dolent
rubent
&
&
tepida
frequen-
efi:
in cloa-
ipfis
ille
teter na-
laedit prseter
oculis
arte
firabifmum
oculos.
applicata
fed vitris
accurate claufa.
L.
lor.
Illa
mercuriali fanatam
litu
ut
Bal/onii
hydatides
fuifiTe
,
in
quse
Boerhaave
cenfet
infanabilis
fidem
obfervacio
vel
&
eant
nervum op-
fieatoma
vel
Vidit
facit.
exoftofes
&
varis
concubitum impurum horis fupervenire cum ulcufculis
Anglus ope falivationis mercurialis ab amaurofi fanatus per aliquod
tempus omnia objefta geminata vidit. Smith optic. Dolore
pervigilio
paucis pofi:
faciei,
&
Ephem.
Amaurofis
Nat. C.
plicd refecid,
exanthematica ;
Ab Achoribus
fcahie fuppreffd
reprefjis
p.
115;
229;
L.
6, 5.
ea fpecies quae a morbis exanthematicis
Eft
Baglivi"' pag.
HofFmanni tom.
,
vel repulfis,
vel retentis
exoritur.
tica
In
dine,
5f
Ab
&
acrimonia.,
poteft amaurofis
in
&
fudorifica, ptifanas
&c.
D,
Suct
DYS^STHESI^. Amaurosis.
Succus
ftramonii
foliaque
mydriafim
applicata
oculis
&
749
amaurofim
creant.
infulis amaurofis eft familiaris advenis , quod tribultur efui
quod in hifce regionibus vaporem narcoticum gerere creditur
Vi^^ Bontium d& Medlcind Indorum , qui in hac fpecie pro eximio medicamine topico laudat jecur fquali , lamiae didli.
Notum eft acida , ut acetura intus fumptum , eflfe eximia horum vene-
Moluccis
In
hordei
calidi
norum
antidota.
13.
amaurofis
&
P. L,
recedebat peft
aliquot horas.
febre
mia curetur
intermittenti ardenti
cum
phleboto-
Saint Yves.
tefte
&
tribuit
vulgus
hyftericse
quia
prae
oculis
nubem
vel
fumum
accedente
illo
videre
videntur
fibi
phsenomeno
fubito
raro dies
perfeverat.
1
6. Amaurojis
17. Amaurojis
Rachialgicae
thritidis
exhaujlorum
arthritica
affinis
paroxyfmos
eft
Journ. de
curatur phlebotomiis
ad pedes
fanus claudatur
epifpafticis
ar-
doloris
podagrici reditu.
Nota.
Ut judicemus de
nunc
infpiciatur;
fi
manu
&
in-
nunc vero fubiminor evadat pupilla, dimidia fupereft vifus quantitas ; fi tertia parte minor evadat
pupilla, fupereft triens facultatis vifivae ; fi omnino immobilis fit, utplurimum
ii
demifiTa palpebra
to aperto oculo
nullus fupereft
uvea
ita
eaque digito
leviter confricata
conftringatur ad lucem
ut dimidio
Bbbbb
V.Anos^
CLASSIS VL DEBILITATES.
750
V. AnOSMIA
Chafemh Haly
Abbatis
Olfacius
Sennertl
aimjfio
Vtrtt
cCodorat,
imminuta
Eft
vel
fymptoma praecipuum
fuppreffa
Ab
odores
^ privativo.
perclpiendi
facultas
odor
ofme.
&
deducantur
nares
nervum olfaftorium,
modo
tate nimia
1.
ut in coryza
polypo,
ut in
infpirationis
foluta
in
agunt in
ut ficcitate
ejus
aliifque circumftantiis.
Anofmia
Eft ea quae
ope
fi
pituitariae
hujus morbi
odoratus
amittitur
membranas
humiditate
illa
B.
catarrhalis.
coryzam vulgarem
coraitatur
quas
tamen,
fi
coryza con-
Qui
five
naribus
foetent
five
ob putrefaftionem muci
ab ulcere
&
membranam
&
Quorum
naribus
XIV,
Morgagni
Epift.
polypus
cum
accrefcit
pituitariam exedente
aeris
foetidiflimas inco-
alias
iis
17.
affuefcunt
ut alios
L.
ea excrefcentia eo devenit
ut
rimam utriufque naris , vel vomere depreflfo , vel utramque narem fubeundo obturet , aer nequaquam fubire poteft , nec proinde odorifera effluvia
adducere, unde anofmia.
Polypi vulgatifjimi funt ex fubftantia inter glandulofam
carnofam me
dia ; dantur vejiculares ex veficulis oblongis fero plenis , quibus fe6tis exftillat humor ; funt quos facit membranae pituitariae proptoma feu prolapfus
ex Mauchartio ; alii cyjiici , feu ex membrana unica feu capfula humore limofo &c vifcofo turgida , Ruyfchii ; dantur ex pituita concreta vel infpifi^a-
&
ta Palfini ;
ratio diverfa
nec defunt
eft
cartilaginci a
Meeckrenio memorati
ut cuique apparet.
apud Heiferum,
Paradigma n. 7. L.
Eft ea qu3e in tertio fyphilidis gradu exefis
ulcerofis naribus mterioribus fupervenit ; exeduntur autem non folum membranse , fed etiam ipfae
cartilagines narium , deftruiturque organum olfa6lus.
f^ide
4.
Anofmia
fyphilitica Ballonii
&
5.
Anofmia verminofa
Fernelii.
B.
&
obturantibus , fternutationem
vermibus rhinariis nares obfidentibus
hemicraniam , quandoque furorem , fimulque anofmiam excitari docent obfervationes plurimae.
Fide Hemicraniam finuum,
6. Anofmia d ficcitate, B.
Notum
DYSiESTHESIiF.. Anosmia.
Notum
morbifque
febribus
in
eft
inflammatoriis
7^1
utplurimum
exficcari
lor
accidentia.
&
&
maxime
adverfo
quis
Si
mumque
infpiret
seftivo
ille
pulvere tabaci
percipiendis impreffionibus impares reddunt.
nerveas exficcant ,
Huc referatur anofmia a calculis rhinariis Bonct. Sepulck, obf, 4 pag, 443
qui
&
brillas
tom
I .
Anofmia
7.
L,
paralytica.
Ea eft quse morbos foporofos , paralyticofque comitatur , quseque ab con4umaci nervorum olfaftoriorum obftruftione , compreffione procedir,
Agheustia;
VI.
DigoUt.
aft
afficitur ,
in anorexia ventriculus
nam
&
qui inferior
&
nus
&
oftavo
An
ex
in
eft
,
nono
&
Agheuflla
in
magnus
&
fehrilis.
capitatis
vel fcilicet
non conveniunt
ob fummam
Agheujiia paralytica.
illa
qu3e
lls
eft,
pyramidalibus
Phyfiologi.
B.
febres ardentes
linguce ficcitatem
&
fum
vel
2.
ipfa
fcilicet
hifce
guftatorlus
fit
guftus
Eft
lingua
in
utrinque
parvus
procedit
pari
vel
funt
pari.
de femilenticularibus
caufa
cerebro
qui quatuor
quinto
Organum immediatum
1.
averfari.
internus ex pari
lateralis
linguae accedit
non
aliud eft
agheufti4
In
etiam ab cacofitia
difcrepat
vel linguse
&
&
malignas
eft ;
vel
duplici
ariditatem
cum
ob delirium
de
lin-
&
L.
paralyfim
vel
morbum quemcumque
foporo-
comitatur.
yiL DysecCEA;
Frid.
Durs
Grsecis
Hoffinann. DilT.
onille.
ficultas
&
Hypocophojis ; auditus
Dyfccoia ^
Durete oreilU ; Latinis aegri furdafiri
&
\^cotta audio
eft
dificilis
,
Gall.
audlendl
dlf-
Diffeit
CLASSIS VL DEBILITATES.
75
fedis
dyfecoea
in
undae fo-
fcilicet
teres
tranfmitti
utriufque
generis
DifFert a
paracufi
difl:in6li
exfpe6landi.
obfcuritatem confufi
in
obfcuri
foni fint
doftiori theorll
debiles
non complicata
paracufi vero
&
obferva(ione
longiori
quod
&
foni clari
propter
fint
fed
confufi.
Dyfecoea refpondet
cahgini
rum
cenfu
cophofi.
qua
eft
experimentum
delibitatur
quia
five
undarum
quod ex fpecie-
impeditur
aut
etiam diftinguitur
dyfecoea a
in 8^ dyfcco^d,
rlcula deficit
paracufis amblyopiae
principium dyfecoese,
Schelhameri
experimento
patebit;
Vide.
cophofis amaurofi
fyrigmus fufFufioni.
Ea organi vitiofa ftruftura ,
foni tranfmifilio ad labyripithum
prsecifae
L.
illi
ut
funt
quibus alterutra
Malco
five quia
ab ortu de-
ficiunt.
ita
&
utilis
efl
modulum
ut
monoti
feliciter
fuc-
&
tica,
monotes manu
ut
acouftica organa
cribrofa obvelatur.
Cornua acouflica quje manu tenentur auri Inferta ex cornu nativo , argento , cuprove parantur , pelle exterius obdufta , orificio patulo verfus
loquentem dire^lo ; eadem vero organa cseteris dyfecoeae fpeciebus utilia funt.
Morgagni Eplfl-,
2. Dyfecxa d meatu obfirucio ^ Duverney , part. 3.
XIV
II.
n.
L.
alvearii.
lis
eum
in
1*^.
CoUefto
multiplici
de caufa.
indurato cerumine.
1 Intumefalis glandu3
Peregrinis
corporibus
illapfis.
glandulis
obduftum Vefdngius
exortis obturatum.
intumefaftis obfervavit F.
alvearii
parotidibus compreflTum
is
&
'.
meatum
refert
quandoque
Hoffmannus
alias
De eorum
tiis
fundo.
2.^
'
Cerumen
incrafTatum
induratumque
Ego gypfeam
&
albefcentem
Jn propria
uxore
tales
&
cum
vidit
lapillis
&
Cafferius,
refiduum aquis
D YSifiSTHESli^E!.
^se , quse Tsepius fanantur
ex aqua fraxini , &c.
5^ Meatum iubeunt
larvse infeftorum
creant,
lapllli
pifa
ingrediuntur
D!sfiC(fiA.
infe6:a
oleofae
In ipfo
fyrigmum
vel
755
fapcnaceaea
quse Chirur',
Harum
varietatum
fingulares curationes
vide
&
Myringa
dicitur
.^
."^
"^
laxitafe 6c
atonia.
ex
Atonia cognofcitur
grelTo catarrho
prsegreffis
otirhcea ferosa
ut ab excepto
obfervata a Platero
vento
humido
Langeloto
prx^
Stalp&rtio
ab
Puella
fl:ruata
73 3.
aliquot menfibus
mente hebeti
incipiens a
quotidie
triente
dyfecoea laborabat
pallida ,
parum
mert*^
grani
&
voraret; ea intra
menfem
&
adipem recuperavit.
4. Dyfema A myringce duritie Duverney p. 176. Bartholin. centur. 6, L.
Illa induratio fit vel ob feneftutem , &t infanabilis efi: ; vel ob glandulas
myringse tumidas , quod afcitids accidere notat BarthoUnus ; vel ob virus
fyphiliticum quod ex fquamulis
rubedine auriculse aliifque fignis habetur :
&
&
vel
Illas
ut notat Hoffmannus^
,
decofto althsese imminui pofTunt. Si fyphilis ad-'
fit , remedia huic morbo propria advocanda.
5. Dyfecoia a myringd perforatd Duverney pag. 176. Morgagni Epiil^
XIV. 10. L.
Rumpitur myringa ab aurifcalpio fortius adafio , ab acre fortiter esfpirato
claufis
volatilium
ore
&
naribus
obfarvante Duverneyo
intra
tympanum
a fl:ernutatione
Tulpio obf
Hildano ^
Schencklo,
Cognofcitur hsec fpecies ex faciH emifiioRe aeris infpirati -per aurem , ita
candelas extinguat flatus. Auditus non nifi gradarie decrefcir ob exficcarionem membranse feneftellae utriufque
mufculorum ac ligamentorum caut
&
lenulae
ofiTese,
Si
CLASSIS
754
r/.
DEBILITATES.
vulnere. Bombardarum
faepe auditus recuperatur fanato
ut
qui
ad
catara6tas
Nili habitant.
obnoxli
,
morbo funt
explofores hulc
carie offium
&
&
&
&
&
dem morbo
cathartica , fonticuli ad occiput, fimihaque non profint, aperiendam ftylo apophyfim maftoideam fuafi
fternutatoria
apophiegmatifmi
det Rolfincius,
8. Dyfeccsa a tuhd ohfirucid Morgagni Epiftol. anat. 7. n. 19.
Chefeldenus obfervavit aqua per tubam in aures inje^ta furdltatem, id
prioris.
q^
dyfecoeam
&
&
&
nitu ftipatur.
&
adverfus
2^
polypum ex Chirurgia
repetantur.
coryza, ^ivt gravedine , quod ipfe expertus fum , ufu aqu3e calidse , potus fudorifici , disetae tenuis , vaporis ladis calidi iiifpirati
tempoJ"e folvitur : fi leve fit malum
dyfeccea
aufertur
raucus
fternutatoriis
,
,
^oiiitur ; huc pulvis afari few pulvjs capitJilis di^ws Catheterem tubs EuftaSi a
&
&
d'
'
DYSJISTHESI^. Dyseccsa.
anno
755
ly^i, a Chi-
rurgo Cldand.
3** Si ab ulcere fyphllitlco , curatur hydrargyrofi.
Dyfeccea fyphUitica. Vide Cophofim fyphihticam.
Dyfecxa a kinkina Morton Pyretolog. de cortice pfruviano.
Fugax
efl ,
Sc fanatur fponte.
Dyfecxa
febrUis,
Vide Cophoi
Jim
criticam,
Paracusis
VIII.
depravate
&
fma Gorrxi;
,*
Faujfe
&
vero confuse
dentur.
perceptio
clara
ut in
In
vide
relativa
ad
habet ad dyfecoeam
In paracufi
circumftantiis
obiedorum
fed
non
diftlnguuntur
dlftantium partes
non
&
tonum
fit
certls
,
paracufis
cataradlam.
,
ut
Ita
fit ,
Hoc genus
fmittuntur.
caliglnem
vocum
licet
fonos externos
oiiie.
ut
eft
difficultas
myops a
fo!*'
dlfcernit.
&
concentus
in loquela
my-
qula aptamus
feneftellae ovalls
cufeos caufa
fyllabae
,
,
ad harmonlcum
adeoque para-
tonum prsecipuum
allo*
Quatuor hujus
Paracufis duplicata
&
fcillcet
Barycoia
Oxycoia
WiLlifiana.
xim^
barycoia
fi
foni
Interpolatl
in
&
confunditur
loquela
In
magno
AVillifiana
Differt a fyrigmo
m paracufi
I.
foni pacati
&
fed
In
quo auditus
eft
Eft IUe affeftus in quo quse paulo vehementiiis feu altlorl voce profeTuntur aures confuse
vehementer percellunt , at non Intelliguntur , quia
&
fyllabce
non poflunt
diftingui
ratio
eft
quia ex
c c c c
'CLASSIS
75^
VI.
DEBILITATES.
&
&
,'
&
jnufculorum.
In hoc rnorbo crediderim thermas fulphureas , leniterque refolventia medicamina convenire ; falitas vero tbermas , quibus ficcitas
rigiditas mufcu2orum augeretur , nocere ; fed defunt obfervationes prai^icse.
z. Paraciijis oxycoia , VOuie, undrc, L.
&
aurem
quse
fymptoma
eft
ita
ut vel
accidens otalgiae
minimus
, phrenitidis,,
Datur altera oxycoia quae cephalalgiam camitatur , quamque nuper obfertufli hyfterica labovavi in Marchionifla Parifina , quse cum cepbalalgia
pedore , ita ut
raret , a voce
loquela adftantilim dolebat illico capite
tuffis a fono illo mire exacerbaretur.
3. Paracujis diipUcata ; La doubU ouu. L.
&
&
Ex
duplici
Quidam
&
cum
eximius muficus
tibiam germanicam
eruo
prima hsec
eft-.
&
&
&
&
&
dem
auris
graviorem
&
diftonum
cum
finiftra evafiftfe ;
foluto catarrho
au-
Nuperrime peregrinus
morbum
accefiit
&
&
&
^ero
pr^sfcriptse
funt
folitss
fuifle
confonam
formulse
huic
videtur
tamea
DYSiESTHESIiE; Paracusis.
tamen
757
laxaretur
4. Faracujis Willijiana
VOuU
ingourdie. L.
non
verum
ii
intelliguntur
vehementi
ftrepitu
ftipata
fint
utcumque
,
voce
a!ta
tunc diftinde
au-
diuntur.
Hujus morbi quatuor proftant exempla , prlmum a Willifio , alia ab AttTranfaciiombus petita. Mulier loquelam non intelligebat nifi circum
crepante tympano ; tympaniftam domefticum conducere coafta eft , ut cum
marito colloqueretur. Idem accidit nobili ab ortu Airdaftro j is k tergo fubmifiius loquentes capiebat , fonante tympano , fecus vcro ne quidem clamantes intelligebat.
Teriius prope campanile degens tacentibus campanis nil
diftinde audiebat. Quartus nifi rheda velat^ veheretur cum adftantibus coiloqui non poterat, eorum verba non capiens,
Sic fomnolenti oculos non aperiuat , nec prolnde aptant ad vifum ,
nifi magna lux oculos commoveat; ftc organa genitalia ganeonum a torpore excltantur quandoque per flagra , de quorum ufu in re venerea fcriphac denique fpecie licet organa auditus bene fe haiic Mcibomius ; m
beant > organa aufcultationis torpida erant ,
magna commotione indlgebant, ut agerent,
glicis
&
IX. CoPHOSlS
Surditas
Latlnis
deafne^ Anglis
durcti
Cophofis
eft
obfciiira
Sourditl
ou furditl
deblliores
d^oreiUe^
perclpiendi
percipiantur
minor
errt furditas ,
fi
&
segris
non
proximi loquentes
audlant.
&
&
dati
ordinis fubfilit
&
refonat,
&
fortius vibrat
tiintur
nam
itaque
iic
fi
vel fides
clavicymball chordee
ibquse
chordahuic harmonka
magis
eft
harmonica
quo
; unlfona v. g,
,
Tranfmitfic deinceps.
quas ad ejus oftavam eft aptata ,
eo modo foni externi ad aurem mediam & a media in inter-
cum
eo
fortius vibratur
&
feu labyrinthum,
qu^
inter
tympanum
&
Ccccc
ovalem feneftram
pte^
CLASSIS VL DEBILITATES,
7^8
protenra
ie
efl
vel deficiat
ad labyrinthum pervenire
fi
careat
nifi
&
fit ,
vel elafticitate
adeoque
nifi
magn^
In
irJerus
&
exilitate
vibratilium
diameter
jnajor
rem
&
; craffities
&
tenfione
funt
tonufque
&
&
&
eo
e/1
quo
acurior
tendentium
vix mutantur intra auvirium
radix
q.u6
fola
internse
brevitate
efi:
funt fpelanda , tonus fcilicet feu vibratlonum nuvibrationum extenfio ; tonus determinatur a fibrarum
refidet
mufculis auris
in
externse.
Vis major vel minor foni externi impetit plus minufve tympanum , cujus
impetus , mediante aere tympani
catenula ofJiculorurH , feneflras ovali , inde vero organis labyrinthi , communicatur ; inter organa acouftica labyrinthi
&
alii aliis
breviores
duri
magis
quorum unum
cochlea
6c in
craffiores
tenfi.
radii fiexiles
Duo
ment a vmt ^
&
laminae
canales
fcilicet
injirument a chorde.
Duplex
efl pariter in
&
&
&
&
& organifata
dit,
rat
&
quam
organifata
ultima priorem
haec
quia
validior
vox
autem
vi
&
excurrit
ex
communia
citharjea
utraque
cithar?eam obfcu-
concurfu
utriufque
exfurgens plena
vocatur.
&
jus
fcias ,
debet
membranas
aer
exhibet.
femicircularium
intra lllius
ovalis
feneflirae
tubos
intra
adigi
refonet
quod
veflibulum
non
praeftat
fecus ac
quo impetu
tubas
ti-
intropreffio
alterna
undse
fononc
diameterque funt continuo diverfae , ita ut zonas circulares fint numero plurims, quarum quaslibet fuum tonum obtinet ,
quaelibet itaque cum fuis harmonicis ad fo-
canales perftringunt
num
canallum
extus ImprefTum
Fibr^e fonorse
fanuo longiores
lamins
trium longitudo
fortius refonat
fpiralis
craffiorefque
&
variant ab apice
evadunt
repraefentat.
cochlese ad bafim
ut chords clavicymbali
& con-
nullus efl
ita-
D YSiESTHESIiE. Cophosis.
759
duo Inftrumenta
plenam
fimul
feorfim,
exhibent,
unde auorganifatam
citharneain
,
vocem
potiiTimum
conceffus
eft
nobis
ut
vocem
fine
,
eo
hu
perfeftus
qui
ditus
,
quem
itaque tonus
vibratione referre
fua
nequeant
hsec
&
manam
&
diftinfte caperemus.
debitam ftrufturam cochles ad vocem citharseam,
canalium fanam difpofitionem ad vocem organifatam , diftinft^ audienimperfeftus itaque erit auditus , ii alterutrum ex hifce ordas infervire
Ex
potiffimum clare
intelligimus
dlQiis
&
ganis deficiat
fed
non
ideo
aderit cophofis
atque
ut
furda
/it
auris
neceffum eft , vel i* ut impreftiones externx vel debillim^ tranfmittantur ad aurem internam , quod fit vel obftru6lo canali auriculse , vel obfi ambse
illae visc
omnino obturentur , aderit
ftrudi tuba Euftachiana ;
&
imprefliones
obturata
ut
illac
modo
& rotunda
ftrudura omnino fit everfa , deftruda ulcere , exoftoli , carie , omnium abfolutiflima erit furdltas; necnon fi nervus acoufticus, tiim in origine,
tum in tradu fuo , fuerit obturatus , comprefTus , erofus , quse quidem vitia
in vivis dignofcere
diftinguere faepius eft impoflibile , unde patet prognorinthi
&
iis
cophofeos.
I. Cofhojis a m&atu Philofoph. Tranfa<^- 1741 p^g* 124. L.
Eft ea quse a meatus auditorii externi obturatlone dependet
febribus
&
quaedam
fit
quod
a glandula
medise
auris
iive
infpifTatum obturaculi
malignis evenit
tim compreiTus
tio
obturaverlnt
qusc
frequentius
accidit
vices pr^eftet
five
iive
cor-
cerumen
quod etiam
,
parotide
deinceps
fuppuratlone
terminari
folet ,
concurreret.
In
illa
furditate
ore patulo
Cjorura
verba
&
ex:-
per
&
&
Quomodo
CUmi^gid,
quae in
aurem
Ulapf fimt
extrahantur
docet Hcifems
im
CLASSIS VL DEBILITATES.
ro
felle
&
cerumen
Si
vifcofius
aquam Bellilucanam
fyringse
(5pe
&
fordem detergere.
In ftatu febrium acutarum fupervenit , boni omlnls eft ; exenim a metaftafi materise morbificse , quae antea delirium aut fopo*
rem excitabat , atque vicem gerit parotidis criticae , &c ^ix.
Zr Cofhojis critica ; Cophofis, fcbrifiqua de Meyferey T. 1. n. 244. L.
Surditas in acutis poft feptimum diem , cum aliis bonis ilgnis reconvalef-
Surdltas quse
cltatur
centlse Indicia
prsebet
Baglivi.
delnceps
termlnatam
oborto
fu-
dore.
Cophojis a iuha
5.
Valfalva pag. 1 1 1 ;
1714 ; ab angind
objiruenu
<i
Tulpii Obf.
55^
catarrho
ab aphthis ,
Boerhaave.
,
lllud vel accldlt ob tumores In ejus exltu
quod accidlt non rar6 in anglna nafall ; fed fugax eft
cum fyrigmo bombo conjunAum; vel accidit in antiqua fyphilide ob
exulceratlonem , &: delnceps coalitionem , aut folummodo incraUatlonem parietum hujufce tubse ; necnon a fordibus mucoiis , vifcldis eam infarclenti*
Si
&
bus_;
hic
confiifo fsEgrotantls
&
allls
iignis
cognofci poteft.
Chffurgus Londinenfis CUland in Philofophicis Tranfaciionlbus anno
1^41* pag. IZ4 proponlt fyringam catheteris inftar fabrefaftam , flexibilem , quae per nares dedufta ad ufque tubam Euftachianara pertinglt ,
fafto
prius
in
cadaverlbus
&
flexu-
Idem CUland
candela accenfa
dagarl poffit
propofult
cujus
interventu
in
6c inquiri principlum
fundum
furditatis,
ante
canalis auditlvi
quod
t^t
^externi in-
& icoms
^djccias
Ifta
cfidat
dt Imperfefta
vcro cophofis
muco ,
pure
nlfi
quo cafu
4.
multlpllci
Si
furditas a
DYS^STHESI^.
Bombardae explofione
introrfum depreflam
quod
fuiiTe
duxerit
CoPHOsis.
verofimile
ideo
atque
Cldandms
aflequatur
ut
originem
priftino
modo
duplici
fe
reftituendam
fitui
gerit
7(^1
eam membranam
eft
effe
vel
&
&
ftruitur
aerem e
auditorio
canali
&
fortiffime exfugit
unde
fubito
ut ait
auditus reftitultur.
Si
&
aere frigido
oleum, laridi
3^ Aft ft a
fruftulum.
infulfi
membranae pendeat
laxitate ejus
&
vitse
cum ambara
mofcho
Non
quod ex
ex tonicis
in]e8:iones
vapore
fpiritus
morbis venereis
de
virus
fyphiliticum
fpirituofis
aqua ipsa
vini,
inveteratum
&
auriculam
inficit
cerumine
cap.
4.
libr.
raro
prsegreffis
auftro flante
adhibeantur.
utiliter
Aftruc
tabaci
L.
8.
n.
&
Cophojis fyphUitica
5.
eft
fumo
furditas
2.
dufhjra
tympani
fed quod pejus eft , tubam Eufmembranam obducente auditum hebetat
tachianam exulcerat , obturat , obliterat , exoftofes in aure media & interna inducit , quae vitia difliclUime diftinguuntur , unde fortuito
raro
fanantur ; convenit autem hydrargyrofis
aft
f?epe accidit , ut qui
in
hydrargyrofi conftituti aeri frigido , humidove fe exponunt , potiffimiini
auribus non bene teftis , in furditatem incidant , quse minirae fyphilitiauditorium
ibique
herpetes
excitat
ficcos
infpifTato
&
ca
eft.
6.
Ea non
pituitofis
jeftis
maxime
dis
afHcit
fupprefTa
catarrhofis
atque
enim
fe
tempeftate auftrina
exponunt
retrocedit
perfpiratio
nudo
humida
capite
ventis
fub-
in
ingravefcit
frigi-
&
in
fepriman^
relaxat.
In
bis
fcopula
deter-
veficatoria mitia
qu3e
feri
libus,
fudorificis
adhibeantur
&
prsemiffis
jufculis
diurericis ,
deftillata
in
aut prifanis
aurem
in-
jiciatur.
Tom,
f,
dd dd
No(a
CLASSIS VL DEBILITATES.
7(^2
Nota.
cognitye
deteniilnare
accurate
Soeci^ss
unde
raro
tairi
difficiilimuTj
morbi
nnn
quia
eft,
fatfs
trequentiffimi
licet
cu-
ratio.
Si
tur
fudorificae
nse
exanthemaris
alafque
herbis
diureticis
exorlaptifa-
aquae fulphureae.
cophofis fyn^pathica
Si
fit ,
eundum
i^omachl obviam
vitlo
tinea^
raillepedibus
eft,
Si
piethorica
feu
lit ,
D.
Cophojis a comate.
y.
borum comes
eft
accldlt In gravi
ob
metaftafim
&
epilepfix
qnae
otalgia
hls
in varlola
materl^e
in cephalltide
morbificce
aurem
In
maxime
In trltseophya,
prsemiffia
delirio
fopore
&
jEgri furdl
Ea
qu^ ab
eft
ut ab abfceffu
Malum
ortu advenlt
certe miferabile
condltlonem
exuere
cum
&
aut quse ab
varlolofo in aure
seg^rl ,
ex
nifi
difficillima
Interea
poffint.
divexat^
&c.
iUi
utplurimum
acutiorl
8si
neceftaria
guftu
cum
illis
quo Mangetus
de
rum
fenfa
manu<
collo
Tingua
ce
dlgltale
molle
mamma
indice
alphabeti litteras di
&
coeci funt
fi
ut Presbyter
fic
diglto Indlce
pnmr> Adaml;
muti
Intelligere.
habet.
fe
defignatur pollice
finiftrse
furdi
eft
litteris
illl
poftunt
Alphabetum
digiti
larl
Qui vero
expreftas addifcant,
gitis
colloqul facile
fi
&
Indice
&
H halitu-oris
A^ nafo
U
X
indice
confonans gena ;
aure;
P pede;
medlo
diglto
divarlcatls
manuak
alllfis
explofo
Invicem polli-
-ST
digitis
decufl!atis
unica
manu
abfolvit.
BYSMSTUESIJE.
Cophofis quidem
non
hac
efficere
pofliint
curatur,
prseftant
figna
id
non
arte
C
fcilicet
s.
7(^3
loquentium
quod verba
fed
quomodo
o p h o
ut a
curetur
furdis
intelligantur
vide in
mu"
g&nerc
titatis,
9. Cophojis a Jleatomate
A
snum
Cophofis
dyfecoea in eo
differt
&
auditus
feu labyrinthus , vel ipfe nervus acoufticus , afficitur in cophofi, five primario , five confequenter ad obftru6lionem tubse , tym.panive infarlum ;
in dyfecoea vero alterutra ex viis ad tympanum ducentibus tantummodo
eft
infar6la
X. An^STHESIA; ab a
Eft fenfus omnis privatio
neceflariarum appetitu , fed
unde
cum
differt
caro
morbus
hic
aft
alvum deponendam
Anizjihefia
I.
fuperftitibus
imminuris
ae^ri
comatofis
ex motibus
differt
vitiatus.
affedlibus
necefi^ariis
ab Jpind
bijidd
Ruyfchii
non comatofi.
obfervat.
Vide
Hydrorachiti-
dem. D.
Morbus hic fexies intra decem annos Monfpelii obfervatus eft , quem
adeo rarum putant Auftores , ut ante Riiyjchium vix nomine tenus fuerit
infantes hoc affeifii recens nati nuUofencognitus ; fic vero fe res habet
fu gaudere videntur, nec videre , nec andire , quod non mirum , fed nec
taftu quidpiam fentire uUo figno produnt, rec tamen foUto magis fomno
indulgent; pigri funt ad omnes motus , tamen lac fugunt , motufque ad
iects deponunt ; fi vero dorfum inhoc opus utiles exerunt , alvum
veftigetur, apparet circa ejus medium, aut paulo inferius tumor moUis caftaneae magnitudinem , imo figuram cordiformera & colorem , fatis refei
&
rens
aperiatur
fi
ut
ahquoties accidit
&:
ipfe
Huxhamius expertus
eft,
quandoque uhra annum vlvunt ; cadaver bis expifcatus fum ; in his cerebrum eft intus fero turgidum , eodem quod ex tumore dorfi aperto effluit , illudque ferum ex cerebro ad dorfum , ex dorfo
ad cerebrum hbere refluit pro diverfa corporis pofitura ; datur via intra ipfam medullam fpinalem a calamo fcriptorio incipiens , quam hoc ferum fequitur; elapfo fero hic tubulus evanefcit ; in tumore hiant vertebrae !um-
cito moriuntur
bares
&
gidus
huius
hac
2.
feri
ibi
fecus
datur faccus e vagina medull-se fpinalis dilatafa faftus ^ero turfons eft hydrocephalus , unde ereclo corpore, tumor ab
feri
And^jlhejia
plethorica
184. A.
Addlefcens macer
&
D. Ludovici
ftomacho
debili
Colle^t,
Academ. tom.
3.
pag,
fi-
ne
CLASSIS VL DEBILITATES.
7^4
ne prsevio
tus
alfe6lu
ex quo mutitas
corporis partibus
quibufvis
in
&c
lum incommodum
tiones per biduum
reftituta
quela
praeter
facile
&
fuit,
cinnabaris femifcrupulo
3.
potujflfet
humeris
vel
praevlderi
dorfo
punc-
licet
acus
ni,
collo
orirl
nuUum
mutitatem experiretur
obibat;
fenJus
rediit
taftiis
affumpto
ranulis
feftis
&
tum. A.
Occurrit interdum ut infans
prsbens
recens natus
tanquam mortuus
Sc
quippe caeteras fuas funcinde milTo cruore, loexcepto levi ftupore , qui
&<:
n,
137
,
brachiis
,
,
potu fudorifico
fus figna
peftori
omnino
receflit.
2 de aie6libus infan-
immobilis
jaceat.
Excitatur
clyfleris
vel
vini
(d)
fuftionie
mammillarum
(e)
csepis
difTeftis
&
&
naribus
&
anaefthefiam refertur.
4.
Andjlhejia melancholica
1760.
Sutor adolefcens
tor.
fatuitati
analogam,
ex
moerore
gravl
dem
refponderet
potum
fenfim
incidit
in
infenfibilitatem
objefto commoveretur , pali ad inoculos folo affigeret , 5c interrogatus ne verbulo qulut nullo plane
ita
languidus
debilis
non ,
nifi
invita-
&
ram
olea
deftillata
emetica
veficatoria
balnea frigida
glaciem capiti
ea momentaaeam tantum
admotam
febris
feptimanas
Nofocomio
evamiit
omnino
puftulae
exficcasae funt
fanus nofocomio
Charitatis prseftitit
ExcclL McdicinA
~-
valedixit.
&
poft tres
Haec
a"b
Berolim
Profejfor Muticll,
-JJE^
ORDO
ANEPITHYMIiE. Anorexia.
7^5
ORDO SECUNDUS.
Anepithymim,
EPiTHYMiA
debilitas
efl:
&c
appetitus
eft
vel
abolitio
fenfitivus
feu
cupiditatis
illius
Anepithymia
cupiditas.
ut famis
fitis ,
tlibidinis
foporem.
,
fanitatem vel neceffaria, vel utilia , vel dudum
Qu3e funt ad vitam
affueta, eo vehementius cupimus , quo ipforum neceffitatem urgentiorem
percipimus ; eo major eorum eft neceffitas , quo longiori tempore his caquo magis his affueti fumus , atque de eorum utilitate magis
remus ,
citra
&
&
perfuafi
five id
&
ratio
experientia docuerint
praejudicium
five
& mos
minus
individui
dinem
debet
vita
&
confervari
utilibus ,
ver6
potulenta
ut vini
vel
ben^ multa
funt
coffese
quorum ufu
quibus etiam
Harum
&
funt efculenta
particularia
cocolatse, tabaci
ad vitam
laudanL
morborum
accidentia.
XI,
morbus
Efi
ceffatio famis
Si
vero
ceffatio
in
morbi
AnoreXIA,
cujus
anepithymiarum
Inappkmce.
prsecipuum fymptoma
Pm&
eft
g;enera.
d^appuit
notabilis
imminutio
vel
jejunis.
alterius
comes
fit ,
ne morbus
cum
famis
accidente con-
fundatur.
D dddd
Aeci-
CLASSIS VL DEBILITATES.
Accldentia anorexiam comitantia funt ciborum avzr(io , feu cacofitia , quge
tamen ab anorexia diftinguenda eft ; aliud enim efl cibos non appetere ,
&
averfari
cu!o,
languor animi
Nomen
aut
gravitatis in
pertinax
ventri-
unde afthenia,
corporis.
imminutio famis
efl
plenitudinis
feu abftinentia
Dyforcxia
a
&
fenfus
inedia
&
a privativo.
y^ib
ajitia
vel
apofitia
efl
abflinentia
cibis.
Fames
efl appetitus
jejunos
vallis
aflicit
fenfitivus
ea certis inter*
fenrimus ad vires
&
voluptatem percipiendam , fimulque confuetudini fatisfacienilla motiva nos ad edendum impeliere folent.
Si perceptio
diflinfta horum motivorum nos excitet , tunc fames vere non efl , fed vo
luntas edendi , feu appetitus ciborum rationahs , qui fsepe fuperefl in anorexia , cum , non fame , fed ratione , ut aiunt , ad manducandum invitamur,
Perceptio confufa vacuitatis in flomacho Sc primis viis , voluptatis ex
cibis exfpeftatio , confuetudinis etiam energia , famem determinant ; adeoque
fi
anima , tum ob caufas mechanicas , ut faburram , laxitatem , phlogofim
in ventriculo, tum ob caufas morales, ut moerorem , serumnam , erotomaniam , dolorem , hifce motivis noa afficiatur , exfurgit inappetentia , quse
reparandas
dum
enim
tria
Si
bi foporofi
ventriculi
iit
fymptoma
paralytica laxitas
inappetentia
apoplexiae
pertinax
paralyfis tribuitur
emeticis
pertinet. Si
vel perfefta
conflans
obf.
2,
catalepfeos
phyficifve tribuitur.
cari
vero
vel imperfefta
Ob
re-
mornervorum
alteriufve
fola
catharticis
unica.
inde exfurget
,
,
fit
quibus artuum
impugnanda.
Huc
referenda anorexla
tolli
circa
famem
quod
imo
Vide dcemonomaniam
deglutiendi facultatem ; veriim experientia aliud docet
Vini quidem
liquorum fermentatorum abufus, necnon fumus Nicotlanse ,
famem imminuunt ; fed vel quia Inebriant , aut quia fpiritus vini fsepius hauftus nervos indurat , adeoque fenfationi Impares reddit. Sic vidi fpiritus vini
potatores demum IncidifTe in anorexiam pertinaciflimam ; idem obfervat
Ettmullcrus.
:
&
Anorexia
2.
Efi:
excitatur,
pidis
bus
t
glair.eux.
adipofis
lentis
C.
humoribus
In
flomacho contentis
rudibus infi,
glunnofx , ex affumptis oleofis , pinguiabfenna fignorum alia principia indicantium.
pituitse
fenfu repletionis
In hac fpecie
,
quod cognofcitur ex
vomitione
emetica
EJlomac
pituitofa ;
ea quse a vifcofis
infipidae
indlcantur
ut ipecacuanha
e^dem
auxilia
ac in paralytica
relblvit
&
potiflimum
tonumque flomacho
refli-
A N E P T H Y M I ^. A
I
reftltuit
valet
plus
quam decem
meriro EttmulUrus
air
catharfes
e x i a.
7(^7
morbo vinum emetlcum
n o r
in
vinum ahfmthii
iimihaque ftomachica amara deveniendum efl.
pantui-
ad pilulas aloeticas
dein
re6le ufur-
eHxirium proprietatis
Ea
qux
ef}
a copiofiori cruore
gravatur ftoin.ichus
anne6luur fenfatio
niis fuppreffis
&
famem
defeftu exercitii
aut
ea
excitet
recidit
quam
fcilicet
cui forte
phlebotomia tolUtur
quod eodem
Huc
determinans.
fsepe
certe
quse
ortum ducit
feu a plethora
Anorexia a defidia
a fupprefsa perfpiratione
&
cum
ex-
nihilque magis perfpirationem excitet , quam exercitium 6c labor moderatus, ita famem extinguit plethora a perfpiratione fuppreffa, feu a vita
citata
Ex
minuunt
ut vifcofa
obfervatis
frigida
boleti
,
;
Sanciorii patet
caro
fuilla
famem
fruftus cucurbitacei
eos
cibis ori-
his
unda.
4. Anorexia fcbrilis
Eft potius accidens
&
&
motam
minus
appetit
ciborum neceffitatem
percipit
;
unde
in his
febriles
efculentis
difBculter digeruntur
&
putris
cremoribus panis
famem
aut alia
quae
com-
plethoram
fpecies
llla
ventriculumque gravant
adeoque
tumob
quam
&
comitatur
fubacida
oryzse
ave-
faepius
fimilis, qu3e
&
ventriculum
&
guftum tolltt ;
ut in febribus puris phlebotomia , potus diluens , reft-igerans optime convenit , ita in impuris
cathartica primas partes tenent ad famem reftituendam.
5. Anorexia melanckolica Ramazzini de princip. valetud. pag, 757: Bagli6c os obducit
vi Pr.
Med.
Ambitiofi
lib.
cap.
aulici
implicantur
qui litibus
experiuntur
14 .
qui
jaluras
anorexiae funt
L.
3.
mercatores
maxime obnoxii
bonorum
acri litterarum
,
aut
honorum metuunt
fcientiarum incumbunt
quia
,
,
,;
vel
huic
omnes
choliam
oris
maniam
amarorem
fitim circa
horas matutinas
flatus
&
hypochondriorum ten-
fionem videntes , malum vitiofae digeftioni , tanquam principio morbi tribuunt , cum ipfa dyfpepfia , ut anorexia , animi pathematis fit irlbuenda ;
errant itaque illi, fi infontem ftomachum catharticis 6c emeticis , calidifque
m.edica'
CLASSIS VL DEBILITATES.
76S
&
bile
&c
&
temperamento.
Prsemiffo leni emetico
gegrique
fuperbibendo aliquot
rupum granatorum
Huc
centes
catharfis lenis
ufurpanda in fero
eft
laftis ,
libras
ut
vel
fy-
videtur referenda anorexia canicularis, feu quse aeftate fsepius adolefvirofque afficit , cum totius corporis calore vires frangente , agry-
fiti , &c ; in
qua praemifsa catharfi refrigerante , ut ex
ad balnea , aut ad limonatam , emulfiones , potum nive
frigefaftum , acidos frudlus , recurrendum.
7. Anorcxia cachcctarum. C.
obftruftiones vifcerum abdominis , ut fplenis , heEft ea qu3e fcirrhos
Bonet. Sepulchret
patis , ventricuU comitatur* f^ide Salmuth. centur. a ,
In omnibus quidem morbis , fed potiflimiam in cachefticis , inappetentia
femper mala , femper fufpefta , femper timenda ; poft curatos morbos fu-
pnia
urinse rubore
aquis Alefienfibus
&
&
perftites
glivus
fi
Venus immodica nocet ftomacho , unde ru(^us, apepfia, flatus, hypochondriaca pathemata , moeror , languor, macies, afthenia, perfpiratio imminuta ; inde iippitudo , palpitatio , hippus.
Maxime nocet venus ante digeftionem peraftam seftivo tempore , non fatis cupita ,
frequens , ftante corpore , apud fenes , ab imaginatione , non a
natura excitata , &c.
Curatur alimentis liquidis facilis coftionis , ufu hStis , abftinentia a veiEgyptiis haec fpecies familiaris
nere , ufu ambaras , cocolatae , ginfeng , &c
:
&
ad hypochondriafim duxit.
9. Anorexia a faburrd, B.
Ea eft qu3e a reliquiis alimentorum indigeftis , in ftomacho h^rentibus
crudis , provenit , five quia copia major eft aflumpta , quam qu3e viribus
codlricibus digeri poteft , tum quia qualitas dyfpepta alimentorum cum ventricuU debilitate ad apepfiam concurrit.
eft,
Curatur abftinentia a cibo , ufu potus caUdi , coffeae , infufo abfinthii , cenminoris , chamsedryos , quae fi non revocent famem , ad cathartica ,
aut etiam emetica deveniendum , indicata a capitis gravitate vertiginosa ,
ruftibus , naufea , ftomachi pondere.
;
taurii
Pinguia
Idem
oleofa
efficiunt
vlfcofa
tenacia
frudluum refrigerantium
a;ftas
fi
calidior
limonatx
7(^9
exckant.
hordeati , efus
aliis
temperamentum biliofum
sctas
juvenilis permiferint.
I
o.
Anorcxia mirabiHs
Eft ea
abftinentia a
annos perfeverare
Saepiiis
foporofi
eft
Longuc
cibo
&
abjlinence.
potu
quae
vl(a
fuperftite
dicitur.
inedia (imulata
paralytid
&c
verum
pituitofi
maniaci
nymphoraaniacoe
Mira eft inedia totius claflis amphibiorum , & maximse partis infe^lorum;
colubrum per duos annos in vafe vitreo fine cibo fervavi vivum j totam
hiemem fomno indulgent glires , &. per novem menfes dormiunt omnes vlperse , ferpentes , mufc3e plures , &c.
Neceffitas cibi urget in ratione , i*? jacliur^ prsegrenae ; i acrimoniae fanguinis ; 3^ fenfibilitatis fubje6li.
Perfpiratlo
Vivarienfi
nulla erat
quam
nihil
induftorum per
nuila forditles
toto
annum
aflerunt.
in virgine
Ovum
oleo
&
&
&
&
&
teft.
Sauyages
Nofohgia Methodica.
Tom.
N. 414,
l.
Eeeee
Esl
CLASSIS VL D E B
770
T A T E S.
cavum abdominis
Ex
te
in
oritur
excitavit tusa
ftyli
ope veficula
XII.
Eil fuppreffio
fellea.
AdipsiA,
Manquemcnt
potulentorum
cupiditatis
feu
de foif,
imniinutlo
fitis
aut abolitlo
morbofa.
Quoniam magna
quo
potu valent
vigent ; aft ii viftu ficco omnino utantur , ut quandoque hydropibus praefcribitur , potus neceffitas fe prodet ; funt tamen qui per menfes etiam seftivos , totumque quadragefimale jejunium cibis eo tempore licitis tantum utentes a potu abflinent.
1. Adipfia primaria.
Pendet a temperamento pituitofo , frlgido Meritiflimus Academise Tolocompefcitur
iitis
hinc
fit
&
qiise
(ine
fanae focius
eximius
fervente.
ut tritaeophya
ardente
ubi fervor
&
ficcltas
delirium fignificat.
tribuitur
vulgo
tufli ,
cujus ratlone
XIII.
AnaphrODISIA
Impuiffance
virile,.
ciam necefTarii
460.
Ea
L.
efl
mufculorum ereclorum
nem
offi
pubis apprimunt
prefTam impeditur
dum
accipiunt
qul Ifchio-caver-
&
contrafti
influxus in arterlas
ibl
pe-
com-
ANEPITHYMIiE. A n a p
incle
balani
h r o d
s i a.
771
&
&
HUdaniis ccntur.
partes, ut vidit
6c),
obf.
fensus
pene
intra
&
L.
;
oriunda ex fpontaneo fsminis effluxu inter alvum
deponendam , aut ad initium ere<51:ionis ; accidit vero maftupratoribus , frequentes gonorrhcsas paffis , imo qui nimiopere veneri etiam purae indulfs2.
Anaphroclijia gonorrhoica
Eft impotentia
runt.
De
his
viriiis
&
&
&
anfam
lapidis
Macaffiaros vir
fepulchralis
fimilibufque
ineptiffimis
phylacleriis
ait
apud
menftruo cruore
&
&
&
te
&
fafcinum avertat.
quin
faga
adiit
qu3e
modo
fingulari
dudum
tradidit
ligaturam
Virgilius
Eccloga o6lava.
Nefte trlbus ncdls ternos
Neie
Amarylli
4. Anaphrodijia
modo
Amarylli
&
Veneris
colores
,
dic
vincula
a marifcis G. Cockburn
Eilais
nedo.
d'Edimbourg.
27. L.
Impotentia coeundi ab hsemorrhoidibus internis in muliere
tom.
2,
artic.
quce
conjug's
amplexus tolerare non poterat , ob dolorem vaginse a marifcis internis oriuuin coitu tantum incommodum.
Sanatis marifcis convaluit.
dum ,
5. Anaphrodijia ah urethr vitio. L.
D, La Peyronie refert exempla {terilitatis ob ejaculationis defeclum , femi
ne ob pravam direftionem orinciorum in veficulis feminalbus juxta verumontanum ad veficam urinariam retrogredi folito, Fide Dyfpermatifmurn,
&
D.
Petit
ftituitur
in lithotomia per
Andri
magnum apparatum
Chirurgus obfervatione
iimilem
ilii
quae
in=
inflituta,
Ee ee
oflendlt
,
2.
ereftio^
n em
CLASSIS VL DEBILITA|TES.
^^^
nem Impeditam
effe
&
proventus muci
vel ut
putant
alii
puris vifcofi
quo
liberatus
ille
cana-
lis patentior evadit , refolvuntur obflruftiones , lapilluiis, grumis exitus paconcurrat litus mercurialis , quippe ea vitia gonorrhoese fyphifi
ratur;
&
ortura debent
fsepius
liricse
perperam
tur ;
virilium
his cafibus
in
paralyfeos remedia
libertas reftitui-
adhibentur.
ORDO TERTIUS,
Dr
c I
N E
I je^
UNT
aut fuppreflio
,
unde
rigefcant
ft
Multum
&
aut
fi
humiditatl tribuerunt
mse
partim
terrore
a corporis
Quoad
non
ftatum
comata
oriuntur
bene
nem
ut
&
funftlones,
fe
vel exerere
tit,
languent etiam
In
ipfis
cerebrl vafis
motuum
&C
unde
filent
omnes
liberorum feriatio-
&
peftorisp
in fyncope.
Aft
fi
partialis
motus
in
eft
nervls
ut cordis
quo plurimi
perfeverant , unde
morbus
In
fenfus
in
difFert
hlc
excitat dyfclnefiam
aliis
partibus
quae
,
plurimique
ordo a fubfequentlbus.
cum
intenfitat^
D Y
&
tate
quantltate a6llonis
cum
feu
N E
.E.
a(9:ualibus
viribus
773
,
celebrem dlftmc-
illi
&
vires
feu debilitatem falfam ,
,
eft
in
Mefummi
cliftin<^io
reapfe
veram
quse
exhauftas , feu debiLitatcm
,
emeticis
phlebotomia
exhauftse
a
funt
vires
enim
,
,
dicina momenti ; ciim
catharticis , cavendum eft maxime ne omnino vitales vires deficiant ; &: e
tionem ebuccinant
cum
contra
rum
vires opprelTas
inter
morbus
oppreftle, gravis
iunt
nequit fine
tolli
eorum
auxiiio-
interventu.
Natura
&
potiffimum vitaUum
poflidet
vires
parvus,
tardus,
a pluribus
aftuales exiguas
fi
diebus
oppreffi
exerit
cum
conferatur
&
&
vires potentiales
maximas
pulfu
cujus
cum
facuUas
minor hl
quotidie
minor
evadit.
Cognofcitur debllitas naturae , i ex eo quod vires folito majores impenderit seger , nec debita digeftione aflumptorum , ac interpolata corporis
animi quiete refarciverit ; ut qui febre acuta , vel phlegmalia , vei convulfione , muhiim de fluidi nervei copia amilit ; ea enim copia deperdita
durationi motuum , numero
magnitudinf
proportionalis eft intenfitati
&
&
mufculorum moventium
&
durationi morbi
ac
illi
ipfa facukate , etiam cum vires majores exerunt , quod patet ex laffitudine paroxyfmos febris , phlegmafiac, convulfionis fubfequente.
i^ Facultas debilitatur ab inedia , aut , quod eodem recidit , a vitlofa
affumptorum digeftione
nervei
fluidi
deficlt fanguinis
tifcunt
&
virium
fura
in febribus
&
defelu
&
fano
in
earum naturam
reparationis
parum
phlegmafiis digeftiones
ac in ftatu
illis
ratione
reapfe
fiunt,
nec
detrimenti
debilitari
necef-
eft.
In morbis
tur
&: fluidi
quoniam
nutrientes adhibentur
ita
cibi
fanguinifque
maxime
evacuatoriis
fi
tum ob motus
magna
copia
fluidi
ftipan-
nervei
cum
aliis
&
&
fanguifluxibus
vlres exhauriuntur.
, natura debilitatur
In doloribus , tum propter repetitos nifus fibrarum , tum propter moerorem animse , tum propter vitiofara ciborum digeftionem , tum propter uberiorem perfpirationem , vires naturse abfumi certum eft ^ multo vero citius^
fi
adducant
I3t
ut gaftrodynia
dyfenteria.
Mag^na
eft
ut in pleuritide
cardialgia
viribus ^eftimandis
&
fi
fi
fanguifiuxura
habenda fexus
Ee
comitem habeat
conftitutionis ,
e e e
&
setatis
Eatio-s,
CLASSIS VL DEBILITATES.
774
ratio
funt
homines
torofi
quadrati
eadem
qui fub
aetate triplo
quadru-
plo
robuftiores
funt
aliis
&
tius
&
les
aliis
inflammatorii funt in
&
in
&
in
eft
setate coniiftenti
a phlebotomiis
demum
in
mi-
&
ciim
catharticis
mul-
pofiti;
&
anno ea medicamina
aetatis
I/uheres
muho
quam
illis
fine fenfibih
potiflimum
vi-
&
delicatius
&
&
cum
&
feu ut
vulgo
dlcitur vires
efte
oppreftas
non exhauftas.
&
levior
adeoque
fortiora
&
pluries
repctita evacuantia
&
commoventia auxilia seger fine periculo toierare poteft. Sit carus , iit
cum aduah debilitate fumma , quse adolefcentem pritis robuftum
nuperrime invaferit , phlebotomi^ repetitae , ii plethora carum inducat , noti
folum non exhaurient vires xgri , imo illas refarcient , tollendo obicem circardialgia
prsegravatum
Magna
ris
centior
eoque
&
ratio
pollebat
fortiora
Emetica
reparabunt
habenda
eft
&
&
cathartica
fi
cardialgia
ftomachum hac
temporis a quomorbus
homo antequam
eo
quo morbus
indicantur
morbis chrorJcis
In
vires
farcin^
fublevabunt.
itaque
quo
nativi
ut
cachexiis
segrotaret
cepit
&
roboeft
re-
fortiora
aftuaiis
eft gravior.
fluxibus
inveteratis
fero
advocatus
&
commoventia adhibere
Medicus nequaquam poteft vahda evacuantia
quae in acutorum initio neceilaria funt ; quia quo diutius merbus duravit ,
eo magis ac magis naturae robur nativum imminutum eft ; circa quod tamen obfervare eft, non tam vim ipforum medicaminum abfolutam quam
eorum aftionem in dato fubjefto refpiciendam eife ; quippe idem medicamen
ipii hypercathariim
quod hyftericam exhauriret , ut pote valde fenftbilem,
&
phlegmatico prsefcriptum nullam evacuatioaut commotionem excitaret , nec proinde robur ipiius peifumdaret ; ac-
excitaret
nem
tiones
afcitico
apopleftico
enim medicaminum
XIV.
MuTiTAS.
DISClNESIiE.
XIV. MUTITAS
jnaudia
Grsecis
775
Cophojis ; la Miuitc.
lia^
imo
Eft
Vox
&
iignifiGandis defiinatus
privatio
nia
multum
quse a mutitafe
cum
phonos
Grxcis
mutitate
fine
dicitur
difcrepat
nifi
confundamus muffitationem
loquela.
Mujffitarc
blli ,
motibus
eft
ut vix audiri
pofiTit
&
oris
fic
linguse exprimere
mufiitant quibus
cum
verba
vox extinda
ita
de-
&
fer-
fono
dicitur
loquentes audiuntur , quia dum quis idiomate nobis faminos ejus fenfa partim ex loquela fonora , partim ex gefiiu ,
lingux ejus mentem afiequimur.
nutu , motibufque oris
morbos foporofos ,
accidens
fyncopales concomiAphonia vera efl:
Hippocratem
apud
comate
pafiiim
pro
ufurpatur
pendetque
tans , unde
;
me
fine
liari
loquitur,
voce
&
&
tum
ex
debiliore
impetu
aeris
chordas
in
vocales
exfpirati
in
ut
fumma tum
peftoris
refeftis nervis
ut
nia accidit,
ut
tum
totius
experiebatur Galmus.
his
accidit
difirahantur
recurrentibus
Idem
ulcere
fi
exedantur
crafiefcant
chordse
adeoque
fi
immobiles
pofitis necefiario
vox
debilitate
&
Loquela
eft
labiorum
articulata
&
&
&
&
_,
vX
infans
imitator
fyllabis affuefcat
nutricis
illafque
fedulus
fyllabas
pronunciandis diverfis
laboriofe
combinandoj quae
quas
fibi
audit
necef-
CLASSIS VL DEBILITATES.
77^
funt
faria
Hinc
addifcat.
&
muti
funt
flupidi
&
qui
carent feu furdi ab ortu ,
vel quxrendi utilia , nullo appetitu gaudent
loquendum
recufant
ut
omnino
loqui
,
filente
facultate
iima^lnatione ad
qui
audiendi
imitandi
vel qui nulla fenfatione , aut
ut fomno detenti , quique demum
incitantur,
melancholia
in
&
hebetes
&:
ecftafi
iimilibufque
morbis.
I. Mutitas a Glojjolyjz. Paralylic de la langiie. L.
Lingua efl certe priinarium loquels inftrumeritum , ea fiquidem non (o^
lum litteras linguales didas proprie effingit , ut L , R , fed cum dentibus
dentales, ut
T, S, Z efformat, dorfo fuo furfum flexo gutturales
,
dam
loquendi
G, K, M.
ut
Interea
vifi
funt qui-
facuitate
praediti
illis
nil ejus
fam
movere
segri
&
&
mitatur.
revertitur apoplexia
mafticata
tidi
mari
fumus Nicotianae
pulegii ,
falviac
fiores
hujus mailicatio
femina
fub
forma
internus caftorei
ufus
these
ducise ex
aquis
Bellilucanis.
Huic
fervata
aflfueto refte
proferebat
hemiplegica
fed
ratione
quinquagenaria
in
alia
verba
ne fyllabam unam
unquam pro-
tur
qui
&
reos
non
muti ob atrocem
folum
voluntarie
monet.
putant
filere
dolorem
fiunt
,;
fed etiam in
Judices
quandoque
fallun-
quent
mutitas
aft
vidi
&
&
verteret.
Obfervavlt
Thiermairius mutitatem
demum
fanata
aliis
refeftis
coUi,
fuit.
Muti-'
D Y
iE.
u T
T A
777
^.
vigil ,
Ab
hyofcyami
belladon, a. radicibus
ingeftis
idem
cum
accidit
temulentia,
imo
in
perfit.
In linguse
gaudentes
De
de
aliifque caiibus.
748
cancrofo ulcere
in ejus
non raro
Prasciditur
fugax
pag.
unde
mutitas
licet balbuties
fed
quaedam
fu*
Thiermaieriufque.
bafis oris
&
fic
elingues loquelai
funt.
vifi
Mangeti
in
Biblio'.
Mutitas a
5.
duritiem
Vifa
arefcit
ita
cum
^emuletur
&
nigredine;
exficcatur
inde
Patholog. methodicse.
Vidi alium
quandoque Imgua
morbum
fignis
traxifle
4 j Mutitas
cap.
&
hyjii*
B.
Eugalemis
ait
ut ligni
Ialans
efl:
B.
Jiccitate.
In febribus malignis
nonnullis apa-
cum potius organorum vocis eflfet contradio , vel qusedam convulfio ; cum xger ipfe poflea referret fe eo loci
dolorem &c contra<5lionem quamdam fenfiffe.
Hac fpecie laborant non raro hyftericse , quac fibi fauces quafi vinculd
ple<5iicum quid
eflTe
exiflimantibus
conflriftas fentiunt,
&
Ea
vel fimulata
efl:
vel a
melancholia
aut
qux non
ecflafi
Plinii.
ortum
ducit
nec rarum
eft videre
melan-
&
Wallis.
L.
Qui ab
clnio deftitud
ta
non folum
folerti
geftu
fimplici
ingenii
&
fua cogita-
exprimunt
taftu
Fffff
quippe
guftu,
olfadlu
X*
CLASSIS VL DEBILITATES.
77
exquifitlonbus gaudent.
&
tur
irafcuntur
Illi
cum
exclamant cum gaudent , I cum indlgnaneommiferantur , &c : deficit vero loquela feu
Mathematicus
autem
his
ceptoris
&
motum
tyrones explorent
&
voce fonora
qu6
Parifiis
&
Walli-
principiis innititur.
I**
hodie
&
acutior.
fui pras-
ut
nam
eo
digitus
fortius
i^ Attente obfervet
premitur
difcipulus
pr-
&
linguam , palatum ,
coram fpeculo hos motus
j'*
imitari difcat.
Digito ante os vel ante nares prseceptoris datas litteras pronunciantis admoto , fentiat num ab ore , num a naribus aer emitceptoris labia
tatur
ut
dentes
&
diftinguat
pronunciandse
5^
&
ad
&
alias litteras
initium fumatur
facillimis litteris
antequam ad diphthongos
litteras
ut
Quam-
4^
nafales,
applaudat,
prseceptor
antequam ad
difcipulus
afluefcat
fimpliciflimis
^ein' a labialibus
proferat,
pluries
tranfeat
a vocalibus,
ad fyl,
explofivas
&c,
labas,
lieri
deveniat.
&
delineet,
delineari
poteft.
Vocales funt, a
&
o, ;
g,
A
tulo
gutturalis eft
al
ut
fit.
&
funt dentales
proferendum
glottis
glottide
dentali
anguftata
labiati
patulS
ad I
lai, tj ,
funt labiales , glottis labialis oblonga , angufta in
nor , anguftior quam in O.
Confonantes pronuncientur fine ulla vocali antecedenti vel fubfequenti
more novse methodi alphabeticse , fecus progreffus difcipuli raultum retardantur. Sic
, F
pronuncientur non imme. , e.ffc.
Confonantes labiales omnium facillime proferuntur , aere a glottide labiali fer^ claufa ad nares xepercuffo , cum levi explofione didufta hac glot-
tide fic
pronunciantur
B,
P.
V &
&
labiis
fi
pronunciare veli^
N^fales funt
M, N, Gn,
orietur F*
nunquam
pro-
nuH-
DYSCINESI^. MuTiTAs;
nunclabls
cum ad
proferendas aer
eas
naribus
77^
potlffimom erumpere
debeat.
Linguales funt
verni Isepe
funt donati
&
R;
pronunciatu
difficiliima
&
Gallo - provinciales
fbnum raucura hujus R loco edtint.
proferunt
R,
eft
quique
lingua
craffiori
M, D,
O, U, C, L, S, Z,
I,
qu3e
&
maxim^ orales.
B & P; S & Z; F
cum
laiagls
necnon
&
raucse
fi
fi
cum
&
V; Gamma &,
littera
infpirando
conjunguntur
uvulae tremulus
mo-
ut in voce Gracdi
pronuncientur.
tera
4^ f
cap, jj,
difficilius
dejecit
pronunciaretur.
De
rediit
XV. Aphonia;
Perte
ita
tamen
ut
Akx, Bmedictum
llt-
Lib^
volx,
de
'mutitate
&
&
dida
laryngis
non immittatur
ut in
temulentis, attonitis,
feftls ,
ligatis,
magnls aneuryfmatibus aortse vel caroridis; vel fi Ipfi mufculi laryngls moveri nequeant,
nec proinde chordse vocales tendi , ut in cynanche , angina , bronchocele*
Aphonia melanholica ^ Ephemer. Nat. Cur. paffim.
1.
Eft ea qu3e melancholiam attonitam , ansefthefiam etiam melancholicani
comitatur, quas vide fuo loco : Ex amore occulto , Ephemer, Nat. Cur,
Dec /, Ann, G
y : e\ terrore occulto , Dec. I, Ann. 3, Obf. 121,
2. Aphonia ab antipathia ^ Ephemer. Nat. Cur. Obf. 145, 185.
Vifa eft orta a cancris codis 5c a crudis fanata ColUci, Acad. Tom, 3,
pag. iSj,
in
experimento Galeni
&
Fffffi
%.AphBi
CLASSIS
ySd
3.
DEBILITATES.
...
r/.
Aphonia umuUntorum ^
Hippocrat. Aphor,
XIV, 34,
Epift.
Hanc
35excitatam
vidi
&
xnaritus
uxor velut
ab
fatui
&
V: MorgagnT
venenatum
ftramonii
modo
fimili
raente capti
orbati erant
Seft.
5,
oxycrato , &c.
4. Aphonia catarrhalis , Boneti Sepulchretum , Obf. z : Anglnofa Morgagni Epift. XIV", 37. Extinclion de voix.
Jlomhergius catarrhalem aphoniam infufo theiformi vulnerariarum herbarum fanavit : in angina , phlebotomia 5c emetica , fi indicata fuerint ^
fu acidis
vocem
ut aceto
reftituunt.
Ea
eft
tificialis
quam
mis
nis
vulnus.
inferunt fe6Ho
Galeno
bronchocele
7.
Aphonia
Ea
pendet
cancro
hyjlerica^
nervorum recurrentium
vel erofio
iive in
&c
idem
Aphonia
&
a refpirationis inter?
paralytica,
&
feminum aromaticorum
oko
apoplexi^
fumo
ammi, thymi,
ut carvi,
recidivaffl
radicis pyrethri;
Boneti
Sepulchret.
de \qq.
vitiis
eam
portendlt*
caryophyllorura,
9. Aphonia pulmonica
Sed. 21.
plexiae, cari,
ftrui-
amplum pulmo-,
tarditate,
five ar-
Ex
tione
glandularura colii in
exftirpatione
fumma
ceptione aut
8.
inftituta
Lib. VII ,
fclrrhofa^
&
fyncopes fymptomata
attinent.
XVI. P S E L L
Eft[
ciandi.
difficultas
vel
MUS
Bcgayemmt;
hm^ ortum
iedit
Ex
vitio,
mentis dependet
cum
Sic
uft
DYSCINESIiE. PsELLiSMUS,
ySi
D T
L.
liones.
eorum
Eft vitium
Hoc
qui
ofFenfaculo
hserent quaii
ret.
duras ut S
litteras /ibilantes
in
certis litteris
quodam vox
vitio Demofllisnes fe
Illud
vero vitium
pronunciandis
illico
fiftuntur
&
inhiberetur.
dum
litterae
dum
declama-
gutturales ut
K,
occurrunt
&
folum loquela
famama
ac
segri
v. g, loco
cum impetu
pronunciant
additis faciei
6sC
diftorfionibus
conatum
loquendi defignantibus.
2. Pfellifmus Rottacifmus. Gallis Graffeyement , parler gras.
Eil fpecies qua littera
vel repetitur vel cum firidore
afperitate pro-
&
fertur.
Hoc vitio apud Graecos Eretrienfes , apud nos Gallo-provinciales ^demice laborant ,
hxreditaria labes ab Atava Gallo-provinciali ad nepote"*;
tranfire vifa eft. Sic affedo linguse apex deorfum verfus bafim dentium maxillse inferioris affigitur m hac littera pronuncianda
qui deberet furfum ad
,
palatum tendere
leviter tremere, bafi vero linguse furfum versa aer ver-*
fus nares reprimitur
hinc rauca
afpera pronunciatio. Vulgo tamen tribuitur linguse craffitudini
tarditati. Hoc vitium puellis non indecorum videtur , quippe plures hoc affeftant. Arverni ruftlci pro voce malia , pronunciant
maria , feu R loco L : a palato male efformato litteram R vitiose pronunciarj
docet Amman \ Chinenfes , quibus dentes fuperiores prominent , litteram R
non habent , nec etiam Mexicani.
&
&
&
&
3. Pfellifmus lamdacifmus.
Illi
Lallatio Latinis. L.
inflar
LL
&
^
Fffffj
CLASSIS
yti
DEBtLltATES.
Vl.
hri
judicat
inquirant
ftriduram
&R
lltterae
idem vitium
fanatur
fcilicet
Isedltur
\xi
Paur Pd
alli.
Qui ob
&
inale pronunclant
ut id
linguam antrorfum
Cum ob frsenuU
hoc vitium refefto fraen
vitium emendent.
male pronunciantur
& R
non
liquide exprimitur
Stylogloffi
littera
debilitas
etiam
concurrlt,
4. Pfdlifnms traulous, Latinls Blajitas.
^gri
Isr blcs,
Syrigmus
Traulifantes. L,
fic
&
&
D T
D&T
K
&
&
&
TH
TH
liano platejafma, L,
gerantur
Hoc
ita
ut
illse
lltteise
Iltterls
labialibus conflata
, gemlnentuf.
Yitium vel infantlbus famillare
efl:
ut
qula dentlum
defedu
labra
confonantes omnes effingunt , unde balbutire necefl^um efl: : afl: dedecorat eos qui temulentix indulgent ; ob tremorem enim labiorum &: lingu3e (sepius litterae labiales occurrunt quam par efl: : negiigentia etiam in
fere
ore
fola
fufficlenter
regio
quam
inhabitant
Eft impotentia pronunclandi litteras labiales quae vltlos^ a balbls , minla mogilalis proferuntur , vel harum loco alise fubftituuntur. Sic cui la*blum aherutrum deficit , ut In labro leporino , vix pronunciare poteft B ,
me
P,M,
vel
Ht
DYSCINESIiE. PsELLisMus.
experirl poteft
fi
785
qnocirca dbl^vitium
7. PfeUifmus mctaUicus, L,
ex
///.
pift^rum
d&
Hatn ,
&cc.
Hanc fpeciem
part, 3. cap^
multipllcl obfer-
per eleftrifationem.
1.
8. PfeUifmus jotaafmus. L.
pronunciandi litteras gutturales , quae funt jota , j confofians &c g molle Gallorum, IUud vitium familiare eft apud eos quibus palatum eft perforatum, quod in duobus ab ortu faftum vidi, in aliis ab ulEft
difficultas
ortum
cere fyphilitico
in
quo cafu
ft
&
apud recens natos hoc foramen Impedlt la6^is deglutitlonem , nlft prxlonga fit papilla , qu3e ultra foramen exfirmata poteft hoc foramen
tefldatur. Lamina argentea folerter applicata
rejicltur
vox
illa
Ingratiflima eft
&
cxad:e claudere
9. PfcUifmus
&
huic vitio
nafitas^
Le parUr du
nls.
Eft illud vitium in tono vocis , quod accldlt ex tiarlum obftrullone , ita
t qul nafo loqui vulgo dicuntur , illi fint prsecise qul nafo non loquuntur,
ieu apud quos defi^clt vocl ille refonitus qui ab aere nares fubeunte dependet , &: qui harmoniam voci conciliat ; ilJa vero narlum obftru61:Io pend^t
diverfis principiis
pltuitae
fuppedltans
cum
Tom.
III,
Lagoftoma
eft
labium leporinum
XVII. ParAPhOni A
ex qua
ut
B, F
pronunciatlonem allquot
vltlarl
P,
a para
ex
vitlofe
vocls
& phonos
vitio
tiam in
feu
cantu
Gallis GrenouiUctte,
vox
Fice de la Voix^
Infuavitate
,
tiim in
adeoque
loquela
ita
eft
ut
vox fono
&
ceftivi
illl
tantiim placent,
quorum ea
^ft inter
CLASSIS VL DEBILITATES,
784
qux
cipitur
fymphonia ,
autem fimul
fonorum fimultaneorum
feu concurfus
auditi
jucundi funt
illi
ut in
melodia
non fucceflivorum
fuccefi^vi
foni
&
&
moniam
fervare
Denique
fi
breves
ita
remotam.
licet
ut in poefi
&
feries
notarum brevium
fi
fuavior
pedum variorum
i\
longiorum re6la
&<:
&
ordo conveniens
feti
fit
feries
&
combinatio, cantus-
efl:.
Ratione itaque
paraphonia exfurget ex
contrariorum
defeftu melodise
&
&
ejus
&
patebit.
I
Paraphonia puherum
Mui
de la voix,
Vox puerorum
Tragfontes Ariftotelu
efl:
acutior
Italos
&
mag
pueri cantationi
,
ne fcilicet vocem puerilem amittant , &: w/z cafrato idem fignincat
vulgo ac cantor ; mutatio autem vocis accidit circa decimum quartum xta-
deflinati
tis
annum ;
quot annos
vox
rarius circa
,
ut tres
evadit rauca
decimum odavum
quatuorve
insequalis
perficitur
ingrata
incipit
:
fcabra
&
efl:
fse-
ut
&
&
ut capones
ita
vocem
PeraSa mutatione
galli
vox
cum
virilis
gue
fertiiitate
deperdant.
fenfim accedit
ex difcordi concors
fimulque fortior.
,
DYSCINESIiE. Paraphonia.
Ex dlftis intelligitur ab eodem principio pendere
vocem virilem nec enim ulla fit vocis mutatio in
virilitatem
foeminis
tendatur
&
odava cum
prima
vox
excurrere poterit
tonos edere
afl:
&
foeminea
diverfofque
nunquam
intervalil
attinget.
Ferrenii
111.
&
longitudine
intra illos
illius
chordarum vocalium
Tonus
atque tonus
pertineat ad pueritiam
femifTe
puerilis
&
cum vocem
tres
limites
785
barbam
tenfio-
nis gradu eft determinatus ; ciim itaque chordae vocales in pueris acutius
fonent , certum eft quotum ex vi tendente divisa per chordae diametrum
longitudinem efte majus quam in viris , cum acuties toni , feu vibrationum intra datum tempus numerus fit in ratione compoiita ex direfta radi-
&
cum
&
tendentium,
virium
inversa
chordse.
&
&
fertilis
cum
barba
fertilitas
&
vox
virilis
eodem
&
paftu procedant
rece-
&
&
litatem
lorum
nis
barbse
&
&
eaque expandit
tefticulos
,
nutrit
ille
incraffat.
iionem
debent
nifi
&
&
&
vocalibus
non
fit
paribus
vel
erit
itaque difTonantia,
eadem tum
tum fi fub
,
demum
alterutrum
fi
craflities
pari
craflitie
&
tum
fi
alterutrius
craflities
&
in toto traftu
craflitie
caeteris
horum vero
cem raucam
&
&
786
CLASSIS VL DEBILITATES.
quiefcerent
adeoque ratione
tatione
craffitiei
tonum
vox delapfa
la
tenfionis
aut longitudinis
eft
fervant
plus
amittunt
fi
de tono fuo
cantor
exerceatur
eam
quam
cum ad
detineto;
jam ad
(i
tonura fol defcenderit vox , non quidem poteft effici ut acutior evadat ,
fed impediri ne gravior fiat ; adeoque mature exercitatus in repetito cantu
juvenis per paucos annos , nullam unquam allatoniam patitur , nifi quse feimmedicabilis efl: ; quae vero a morbo convalefcentibus
nili setati annexa
&
accidit
ea
Paraphonia
2.
viribus evanefcit.
refliitutis
Na^illards.
Najitas Latinis
nafalis ;
tur
efformatur
qualis
turentur
vulgo parhr du
ne:^ ; fubje^li
fi
ad quam non fatis , vel miniore , non vero ex naribus edinares anticse digitis , vel pofticae velo palatino ob-
nos
ut penes
L.
eft
6c
&
quidam
ut
Religiofi
humilitatis
gratia af-
feftant.
Ideo vox
eft
jucunda
fi-
cundiorem edunt
magis rudis
Si
fic
vox
eft
quami fi in
,
minus plena ^
ingrata.
organis
hibentur tubuli ex
hidi
deftituta
meatus
;
nares
ratione
tior
&
elafticam refonent
antici", aptati.
ecclefiafticis
ad
minijs
clare refonant
anguftiorque
eft aeris
nafalis
ingra-
fonum nafalem
illi
vocem
T , P male
,
clangofam , inconditam &; nafalem edunt , ut literas
ex hac caufa male pronunciant ;
reddant. Sunt qui L , S , R &c C
a naribus nimis patulis etiam hanc paraphoniam deducit Ammanus.
3. P araphonia catarrhalis \ Bronchos Graecis ; /J^wce^o Latinis ; Gallis "/?loiicment ; ^(Egri Rauci, Raucedinof
Grsece Branchaloi. L.
',
Vox
rauca
eft gravis
fimul
&
dififonans
unde
differt
a clangofa,
qu2S
efi:
&
terna
trachese
arterise
miliaribus hujufce
partis
Neoterici
quae frigore
&
&
&
edunt.
DYSC NES
^.
P H O N~I A.
787
ambaeque fic turgeant , Impoffiunde diflfonantia , maxime cum
bile eA:
,
deficiat mobilitas plurium mufculorum , qui in loquela debent nunc chordas
vocales laxare , nunc tendere , prout in eodem verbo pronunciando quafI
eclunt
dam
PA R A
habemus
eoufque
Si
tendantur
laryngis
rifico
evadat mufculorum
difficills
chordae
vox
extinguitur
conatu
editur ;
inde
ni
quod cum
motus
larypgis
non
&:
valido
nifi
accidit
acutos
minime
ut
&
faepe dolo-
ftridulolque fo'
nos
producit
tant
aiii
fallor
inferri
poteft
non
remoilitas
efte
pu-
ut
in mufculis
fe
&
&
forent.
Simili raucedine afficiuntur anginofi
nus
in
fponte perfpirando
ita
Ex
&
qui cancrum
fed inde
vel ulcus
vel vul-
non
quae
fanatur.
4. Paraphonia ulcerofa
fed fugax.
Ulcus gutturis
laryngis
trachetz, L.
,
extinda
quse pendet ab
,
,
,
ulcere pulmonum , trachese , laryngis , imo pharyngis ; nec enim figna
diftinfta funt quoad vocem in his diverfis afFeft;bus.
Nuper vidi mulierem ulcere laryngis 6si faucium laborantem cum febre lenta ,
fputo ^urulento , cui vox fere deficiebat , non alia , ni fallor , de caufa , quam
quod inflammatio ulcerofa ad iaryngem ferpferat , unde tenfio chordarum
Eft
vox acuta
quandoque
clangofa
exilis
&
&
cum earum
acuta
&
immobilitate
rauca
ea
emaciatge exiliores
aliae
conditiones impedirent
nia
&
fi
&
quandoque clangofa
affidua.
Ita fe
An
res
chordae
haberet
feu
vocsles
fi
nuHse
inde apho-
mutitas infanabilis.
&
lement
; Occitanis le Rdle. L,
Eft ftrepitus raucus
afperrimus
&
&
Ggggg
VL DEBILITATES.
CLASSIS
78S
pleda quem nuper examinabam , cum os valde hlaret , obfervavl hunc ftre
pitum fieri e tremulo motu veli palatini penduli ; an in aliis cafibus idem
vigeat mechanirmus , ignoro. Si chordse vocales ultra modum flaccefferent, docent experimenta Ferreniana tunc nullum fonum editum iri ; fieri
potefi; ut vifcofa phlegmata gutturis aerem exfpiratum partim intercipiant
&
fimilem fonum edant , ut gargarifando quifque imitari valet; horum omfere vernacule
nium theoria haftenus in obfcuro latet ; vocatur Grsece ,
apud nos lionchos ^ quafi narium echo.
y, Paraphonia Jibilans ; Sibilus vulgo; Grsecis Syrigma ; Gallis Sif"
&
jlement.
rima quadam
rum fit glottis
enim
lus
efl:
brevis
afihmatifque
uvulam
inter
vel
vox acuta,
ac anginae
&
velum
crediderim effingi
linguain effifta
a
rima labio-
ut a
fibi-
calamis pollicem
longis editur.
Vocem tenuem
fieri,
imo
biliofo
colica biliosa ^
obfervavi.
8. Paraphonia a polypo.
Prsecipuum polypi narium fymptoma,
gnofci poteft , eft fingularis paraphonia
cum
vomitu
fere extingui in
&
quae
temporis
offa
e naribus
excrefcentia
narium luxat
&
extoilit
&
fuccum
heliotropii
Europsei adhibent.
tantum artus
aut artlculi
Differt a paraplegia
rganum motus
&
ut
manus
pedis
&c ,
ut mufculos artuum
tantum
a dyfaifthefia
contraftio mufcularis,
tufus
vel
&
taftus
quod
aboletur,
aut
medullam
afficit
afficiat.
fpinalem
unmobili-
abfque dolore.
ftupet
prout
vel fola
ob-
feu
evadit.
Refolutio retlnse ad
Mutitatem
Amaurofim
nervl acouffici ad
Cophofim
Ilnguae
ad
penis ad Anaphrodifiam re
feratur.
Ad
ut fluldum
nerveum quod
Intra
ner-
ad
DYSCINESIiE. Paralysts.
789
vapor eleftricus , lubtilifnvel leviter premi nervus , quiii vielafticus ; non poteft itaque
mus
brationem patiatur columna fluidi illius- , non lecus ac videmus fieri in
extremo proftat pappus lucidus ,
in cujus altero
filo ferreo eleftrifato ,
fili
vero fcinalterum
extremum
tangitur
fi
dum
,
qui illico retrahitur
ad cerebrum
patiatur
illurl
autem fluidum
eft
&
ex
tilla
filo
illo
procul a
educatur
vicreo
g;lobo
quod
levis attaclus
J^-
illico in
vitro
ipfo fcintillae
ignese
feratur.
Ad contraftionem mufcularem influxus fluidi nervei in mufculos movendos requiritur; verum fi attendamus ad demonftrata Borelli , quse evincunt vires maximas requiri ad mufcularem motum , intelligemus non exiguas vires requiri in fluido nerveo , ut motum mufcularem exfequatur ,
quae ad fenfum tamen fufficiunt j adeoque non mirum effe , ft in artubus
paralyticis perfxpe fenfus ta61:us fuperfit , cum contraftio mufcularis nulla
viget , ob auftam mufculi refiftentiam , aut nervorum ejus majorem immeabilitatem. In Hemiplefia rheumatica , feu quam fovet acrimonia rheumatifmalis , fspius vidi brachium , licet omnino immobile, mufcse reptatum fatis
exquifite
Ex
10
fentire.
paralyticis
vel hemiplegicis
fublevati
&
reli<5li
qui intra
57 fanati , 151
,
nec melius nec pejus habuere , 41 pro incurabilibus deix mortui ; ex illis 310 aegris 42 erant hemiplegici, quoruni
13 optime fublevati, 14 parum fublevati , 2 minime , 4 in3 inepti fufcipiendo auxilio 5 &t 5 obierunt : H%c Joann. Sum^
,45
fanati
curabiles
mcrs obfervavit.
Faralyjis pUthorica, L.
I
.
Ea
eft
turgida
anevryfmate
ufu vini
crapula
afFeftis
fignis
fovetur
,
:
exercitio obtinetur.
Parejis Willifii
Bonte Journ. de Med. Mars
205. C.
afficit potiffimum manus
brachia ; incipit a ftupore
formicationis fenfu , fubfequuntur rachialgici dolores atroces in abdomine , alvi
liccitas , aliaque, Hic morbus eft familiaris artificibus ,
qui fumos arfenicales diverforum mineralium excipiunt , qui pigmenta tra6lant , qui vino per
lithargyrum edulcorato utuntur ; de quibus vide Raahialgiam , quse fanatur ^
vel demulcentibus , vel drafticis catharticis ; fed parefis illa curatur emol!
2. Paralyjis rachialgica ;
1764
Ea
p.
&
&
&
lientibus
Ggggg
13'
CLASSIS
790
DEBILITATES.
VI.
&
Ea
vd cum ea
nente
confirmata
artuum
In
manet
exquificus
butica
artus
tenax
3.
Ea
cum
motus
afficiuntur
&
in aliis fpeciebus
fed
fenfus
partis
falinis
Bagnols
ejus
maxime vero
ele<^rifatioBe curatur.
rigiditas
lafticiniis
&
aquis
Lamalou
dc
fulphureis
eledrifatione
hac fupertherma-
in
exacerbatur
juvatur aquis
Bellilucanis ;
fcilicet
&c
fimulque
re-
mfcorparalyfis minus
in arthritica
talus
paralyfi fentantur
fenfus
libus
funt ;
artus fuperiores
foli
quam
eft
indicatur
in mctallica
acriter cubitus ;
immunes
doloribus
segri
contracftura.
gitur
eft
folus
feflans,
mum
&
fenfus
rachialgicam fubfequltur
arthriiidem
interdum motus partis aufertur fenfu remafenfus &c motus evanefcunt ; redit vero plerumque pecirca tempeftatis mutationes acutiflimis doloribus fe mani-
alternat
faepe
riodice
&
qu3e rachialgiam
fpecies
eft
ut
faepius
ex-
pertus fum.
4. Paralyfis traumatica. L,
Ea
yidi
fu
&
mufculis
profpicientes
cafibus evidens
eft
horum mufculorum
eleftrifationem
Paralyfis fcrophulofa
5.
Ea
eft
De
&
Haen. tom.
Ea
eft quas
,Y)q Haen
7. Paralyfis Polonica
eft
cap. 6 obf.
in
vero
illis
incaflfum
adhiberi.
16. L.
attenuantibus
martiahbus,,
Ea
auxilia
motus
perit
caetera
quae
refedis
minime
juvatur.
imprudenter
capiliis
hiftor. 6.
trichomate
afFelis
C.
fupervenit
Ea
eruptivis
ut
petechiis
fupervenit
non
rara eft
in
morbis
peftoris
im6
por
ij.
vel
crarnpus accidit
Paralyfis biliofa
aft
Fernelii ,
paralyfis
nondum
an rachialgica
.-*
ftu=
obfervata.
Paralyfis
colicti
biliari
Bianchi
DYSCINES
Bianchl
Hlftor.
Willifii.
Clar.
Ea
pag.
3.
lefcente extenuato
fuadet
&
S I S.
Parejis
594.
791
Wepferi
10
cap.
feliciter
medicaminum
ufu
hac
adopejus ruebat. Fide
judicatur
al'x fpecies
&C adhibuit
qui veficantiuin
lib.
quam
fanabiliori
Faulli
Febrib.
de.
A R A L Y
<)"]')
&: pro
eft,
Sirnon
refrifferantia
recenfita
Fcrnel.
part.
qu3e colicse
eft
mtd
Hepatica
^.
in
in
Forefius
in
r^-
fpicere videtur.
Ea
&
brachia
afficit
emaciatur
cito
morem, quo
diens
ganglia thoracica
comprimuntur
paralyfis
veg(5^abili
fsepe
fuccedit
part.
L.
&
rupta
vel
pendet
a fimili preffione
ob vomicam
alterutrius brachii
paralyfis
rachialgise
in
paralyfeos
fpecies
vandus.
11. Paralyjis
Ea
non
nervea,
Clariff.
modum
hemiplegiae
in
invadit
fed in
ipfa
fui
origine
aliquid
&
convulfivi
&
eo redadum
poft
convulfivos habitus
motum
laborefque
hic,
determinare
antequam
affiduos
cujufvis
tremore univerfali
corripitur, qui in parte mota ad ufque convulfionem progreditur, nec abefl
aut oris deformis tortura , aut maxillae motitatio , unde blsefus balbusque
ridiculus pueris videatur, H(zc Author,
incautis
II. Paralyjis firofa. L.
nervos emolliente , {ivq fpiflTo
Ea eft quas a fero ftagnante ,
pituitofo , five fluido pendere crediturj ab hoc quidem principio omnes paralyfes oriri putavit antiquitas ; nos vero eam vere ferofam dicimus , quge
a fero exundante , mora in locis humidls , recenter exftru<5i:is , potu aquaTum mlneralium intempeftivo , lotrlcibus , pifcatoribus , fimilibufque artificibus fupervenit.
Ejus cura pro cura Paralyfeos generatim traditur, iftic non repetenda,
aut x aliis generibus mutuanda , ut ex hemiplegia ferosa.
mufculi
poffit
in
fines
propofitos
&
&
XIX, Hemiplegia
Caftelli
Cognofcltur
taftus
in
ex
&
Lexic.
fumma
debilitate
Diftinguitur ab apoplexia
aliifque
aut
parte
motus mufcularis ac
dolorem , ac foporem,
fuppreffione
,
citra
CLASSIS VL DEBILITATES.
79^
A paraplegia quod
tis , aut faltem aliqualem libertatem funftionum animae.
alterutrum tantum latus, ut finiftrum vel dextrum , fenfu taftus motuque
libero careat. A paralyfi per extenfionem ; in hemiplegia fcilicet faepius a
ad calcem dimidia pars corporis motu
capite
vifu
imo
auditu;
fenfuque orbatur
partem fanam
in
dulte oblongatse
&
fi
imperfe<fla
ab
Difcrepat
&c
lignis
fyncopticis
&c
Frequentiffima
enim
plexia
eft
fcllicet
fi
mefaciei
anaifthefia
fpecies
arthritide
luxatione
chronicus morbus
eft
ut
morbus
parum
claudicat
&
in
ea veluti
cui fuccedit
Apor
infert.
nerveo
fluido
nervorum
origine
in
eft
utplurimum mortem
pituitofa
fedeat
om-
fit
magifque laborat.
rheumatifrno
in
ab ea quae
fanguinea utplurimum
atque
lo-
fentiat.
fuperior diutius
falutaris
accidit
Hemiplegia
debilitans
vel
prout partes
ejufque
immobilitate quse
difficulter
fi
per doiorem
fraftura
tem
tum
capitis Isefse
Perfefta eft
nimoda
adeoque
diftortio
dimidise
imperviorum
corporis
parti
eft
hujus
profpicien-
tium.
In hoc genere cum dimidia pars capitis corporifque fimul afficitur , adeft:
h latere affedo cophofis , amaurofis , claudicatio , vel afthenia omnimoda ;
lingua vero dum exeritur ,
commiflurae labiorum verfus latus fanum trahuntur , inde balbuties vel mutitas : {\ vero caput immune fit , tunc refolvitur refidui tantum corporis pars dextra vel finiftra , ita tamen ut bra-
&
chium gravius
afficiatur
quam
artus inferior.
Immeabilitas
fluidi
nervei
refiftentiam
quam
in tradlu
&
nervorum
eft
femper
relatlva
ad vim
qua propellitur
nervi
eadem
pofita
immitti
refiftentia
pofiit
fi
fluidum nerveum
partes fenfu
vel faltem
videmus filum ferreum vi eledricse tranfmittendx fere impar evadeaqua humeftetur ; fic vapor foetidus lithantracis , fulphurifve fumus
eleftricitatem infringit; quam multa certe nos latent circa illa vitia fluidorum , qu3e fine obftruftione mechanica valent fluidum nerveum intercipere
repetita me docuit experientia fenfum
motum reftitutum fuifle artubus
elearifatis
qui a multis retro annis nullum fenfus vel motus indicium prse,
Sic
re
fi
&
buerant.
Hemiplegia morbus
eft
chronicus
raro
fa-
milia-
DYSCINES
inirians
caro
morbis veluti
hifce
ii
fsepe
lingua afficiatuf,
vel
HEM
iE.
ac falutaris
criticus
p L E
795
A.
fumens ,
quocura plures annos vivitur
I
&
adeoque cerebrum
periculum
vitio laboret,
jn
fed
eft apoplexiae
recidivae.
generlca vldeatur
Libr. de
Wcpferurn
&
&
&
&
&
msedryos
centaurii minoris
D. Janon
Praxis
&c.
de la Chene Journ.
falis
alcahni
de
volatilis
Med.
Sept.
/763
ut corna cervi
Conradi
brachii unius
aherius lateris
dyfenterlcis
immobilitate
orthoftadii
familiaris.
Differtatio ijSo.
&
Poft dyfenteriam
snature fuppreflam
&
pedis
Profefforis Helmfladienjis
Fahricii
kfcentes
&:
fumat seger
:
fudor
gutt. vj
&
brachii unius
accidit
pedis
prae-
opiatis
jam conva-
oppofiti fimul
laborant
ta(3:us
adjunftis
&
&
&
&
&
Peirefcii ; ira
aliam
&
terror
notante
Valeriola^
lib,
cap.
aeger, phlebotomia
4) eam
e pede
fa-
navere.
x*^
mam
3^ Tonus nativus fibrarum reftituitur fpifpicamphorato Sc crocato cum oleo lumbricorum terreftrium ,
ammoniaci unguenfum nervinum Sydenham Proceffu d& Paralyji ,
adultufque
fif
farci-
jrltu
vini
ritu
falis
dorfo
lur
Si plethoricus
&
&
artubus
pulveribus
afl"e(5lis
niirofis
applicatum prodeft.
lumbricalibus
4*^
bezoardicis
I,
cinnabarinis
H hh hh
liquore
corn\^
CLASSIS VL DEBILITATES.
794
&
&
&
ferenda funt.
2. Hemlplegia fpafmodica
An contraclura ? L,
D. Pomme
Ea
foporofus
vator )
etlam ex
&
&
illico
paralytica fuit
eodem
feu
fenfu
Effai
fur
vapeurs
les
hypochondriaco ;
eaque dextra ,
,
prselufit
obf. 3.
affe6lus
&
auri
latere accldit.
tis ,
&
aquas acidulas
&
infanabilercP
meo
faltem judicio
cum
cum
8sC
laboret
&
&
juvatur dlseta
fanatur.
&
omnium
niitefcit
tente
batur
,
,
frequentiflima.
a fero
ut accidit
Prsefidi
bus.
&
fubito fanus
non raro
Diario Oeconomico
digitls affeftis
fenfum
calidis
qui
evafit
dum
;
thermis
rever-
infanabilis
puta-
fedatur etiam
mor-
digito
meftri fpafio
falinis
arthritico
infertam.
deducunt
cuilibet
fudorificis
Fonbon Monfpelienfi
Ingravefcit
lafte afinino
la6):is ,
&
eft
seger
quem memorat
6.
Be.*
DYSCINESliE. Hemiplegia.
795
6. tlemlplegia exanthematica.
excitat.
non
lelrifatio
,
nec hujus hiftoriam ullibi invenio.
ex apoplexia De Haen , part. 4 pag. 245 obf. 6, 7. C.
Hemiplegia
7.
In illa fpecie plus profunt aqux Bellilucanae quam eleftrifatio ; utrumque
Ele^lrifatio aliquoties tefte D. dc
aft tentandum.
fepe votis noftris deeft
Haen , hic fucceflit. Vide Dijfert, meam de Hemiplegid inter difput. Medi-
nec
vidi
HalUri^ tom. 1.
Hemiplegia intermittens.
cas IIL
8.
D.
Cl. Chaptal
&
Illuftr.
febris.
niore
fomnus nofturnus
infomniis
terrificis
&
&
vertigine
turbatur
poft
06I0 horas
acceflus
ille
omnino
deflnit
&
&
&
&
Tevertuntur.
Cura.
&
radice
&
Poft phlebotomiam
cum
catharfim
verum
pulvere
ter in die
de gutteta
seger,
nono
die
convaluit
seger.
Acceflus fingulis
na fequenti recedebat
minibus
fanis
cum
fed frequentiori
pulfu
quam
non
frequentiori
in illius
segri
quam
fexta matuti-
apyrexia.
&
ttiarticis
exafperabatur
licet
Hhhhh
^.
^s-
CIASSIS VL DEBILITATES.
79^
nalis
Curatur ut apoplexia
non hemiplegia.
gnatur eleftrifatione.
10. Hemiple^a ferofa, Boneti Sepulchret. C.
eft qu32 a fero Luxuriante in cerebro produci putatur
Ea
cache6licos
pallidos
aqueorum potuum
oedematofos
frigidos
fenes
fponte
vel
vel poft
balneorum abufum , ex fuppreflis effluxibus ferofis , ortum ducit. Nec in hoc cenfu reponendae funt illae , qusc apertis poft longum
morbum cadaveribus, ferum quodpiam in finubus cerebri relinquunt ; illud
eqim ferum circa mortem efFundi folet in quacumque hemiplegise fpecie , Sc
uberius eft , quo tardius a morte cadavera aperiuntur.
,
Haec fpecies exigit iterata initio raorbi emetica 6c caihartica , quibus fucr
cedant ptifanse diureticse , fudorificse , veficatoria , fetacea , duciae , balnea
x thermis
falinis
i"requens rafura
dem ad
in
exficcans
diasta
capitis
eleftrifationes repetitas
inveterato
aliquid boni
opiatse
ex pannis
friftio
confuglendum
nervinse
fcopulis fetaceis
qus
capillitii
&c
morbo
in recenti
Videfis
praeftant.
cephalicse
ficcis
tan-
nihil
,
pag,
2*14.
Quae ab
abfcefifu cerebri
dependet,
infanabilis,
Hemiplegia ex
11.
epiUpfid, C.
&
lethalls
tres
tamen
Haen.
eft
omnino ,
conjungitur
fed
non
tollit
artus in ea fpecie
segros e
nunquam
medio
rigefcunt
cum
fto-
fed flaccidi
mar
fsepeque
,
nunc
latus
fanum
latus
in qulbus.
&
mortem
more convulfivo agitabantur ; illa vero fpecies periculofior eft ,
portendit non ita remotarn. Ex hac obfervatione liquet aufta vi fluidi nervei
Gonvelli partem jamdudum refolutam , quae elapfo paroxyftno epileptico rurfus refoluta manet
ergo obftruftio nervorum non ea eft quam fingunt
:
$cholaftici.
&
Tom.
I pag. 37.
Nobilis quaedam mulier
num
fauftam
fubito hephlebotomias , emetica , cathartica, ducias Bellilucanas, cacteraque remedia confueta adhibere non recufaret , ac fere ipfum
MediQum in errorem duxiflet , nifi perfpicax fuiflet.
perta
voluit tentare
sniplegicam
&
fibi
finxit fe
jta finxit ut
14. Hq!^
DYSCINESIiE. Hemiplegia.
M.
797
C.
Ea eft qu^ minerae fofforibus , potiffimum plumbum traftantibus , accidere dicitur. Vidi certe aliquoties paralyfes tremulas manuum &c brachiorum
ab hoc principio me vidiffe non
in hifce artificibus , veriim hemiplegias
memini. Veriim a rachialgia in hemiplegiam perfeftam cum mutitate 6c
afthenia lapfum vidi III. D. de Mandajors , Parifinse Numifmatum Academiae
14. "Bemiplegia Jaturnina Brendelii
S.
Socium
habiti
&
1 mortui.
Ex
illis
fanati
27
XX. ParaplexIA
fumma
Eff
Auftorum
Paralyfis univcrfalls
fenfus
debilitas
tranfverfim fumpti
Sc motus vel
alterutrius
ParapUxie,
in dimidio corporrs
cum
enurefi continua
anaphrodifia, &c.
Caufa eft immeabilitas
imum dorfum
ut homo lefto
vel
&
ineft
tur
&
brachia
tumor ;
plumbea.
In hoc menfe
D.
profuerat,
2.
tialis
dolent
&
marcefcunt
perpetuo
ubi
veluti
de
Septembrl
Haen
optime
tamen nullus
collapf^e
facies
115. Parapoplexla
fucceftit
eleftrifatio
obf. Iz.
tab.
A.
quod
locitate
judicatur ex calore
prsegreflis
rubore
faciei
unde
differt
pulfus plenitudine
initio ut
&
trf-
ve-
cerebrum
illaefum
periculofior 6c
apoplexia fanguinea
mi-
dein^
ceps ut hemiplegia.
Paraplexia etiam dicitur hic morbus licet qu^dam capitis fundiones la?dantur , ut memoria , auditus , vel vifus , vel loquela , modo partes infimae
fint refolutag
cerebrum
affici
fi
CLASStS
79^
DEBILITATES.
Vt.
&
am
&
&
ulla^profuere remedia.
bifida Huxham Philofoph. Tranfa6l. n^ 413 March,
Tulpius
cap.
,
1730;
29, 30 ; Hydrorachlds Morgagni. A.
la cafu 'Huxhamii infans recens natus imperforatum gerebat os fa-crum ,
adeoque fupra illud os vagina medullac fpinalis intumuerat ad pugni puerills
ParapUxia a fpina
3.
8c extrema inferiora
me
in cafibus
obfervatis
&
&
&
quotannis
qui
fenfu
motuque
fubito orbantur
raro alvus
fuccefifu
C.
Re6le notat poft Trallianum
ri<e.
&
vero
&
lib.
cap, /6^,
calefacientibus
&
exafperantur
&
^y
dari
humedantibus
&
ut aiunt
iingulare fuit
eos exficcante
quod cum
tibise
a miniftris extendebantur
cum quodam
Huc
ipfis
paraplegia ex terrore
videtur attinere
Haen
dico fucceflu
iri
eleftrifationem
adhibuit.
ohf. 1/
&
&
ira
oriunda,
20 Tom.
III.
&
aUera ex
6.
xelebrls. Torti
Eft
fpecies
omnimode
xia
quse
'ijuenti
de Febrib.
c. 4.
paraplexise
orbantis
Obf D.
Cl. Chaptal
artus
tantum
inferiores
&
fic
motu
mufculari
&
frigiditate
die reverfura
P. A.
iioras
&
fenfu
ac pyre-
omnino evanefcunt
fe-
deinceps,
Hiftoria
DYSCINESIiE. Paraplexia.
799
Menfe
Hlftorla.
infans quatuor
1756
JliHo
&
&
&
&
wfus eft ter vel bis in die opiata ex kinkina oc radice paeonise
Paraplcxia
7.
Vir
&
retardati,
fyphilitica.
seger
ftc
omnino
quadragenarius a multis
adhibita
vix pedibus
fticceffit
inliftere
retro
annis fyphilitica
aliquot abhinc
poffet.
acceffus
tum
C.
psram
convaluit,
pudendorum
&
ulcera
hydrargyrofi per-
ita
ut
Suaiit
dealbata
corrofivi
per
ORDO QUARTUS.
L
Lelpo
P O P
linquo,
&
Pfyche
M.
animus
Defaillances,
SUnt
&
&
fortior.
Sed
vls
aftualis
viribus potentialibus
tatis.
maj[us
eft,
eo
pulfiis
6e refpirationis
impendit^
nifi
urgeat
nccitifitas.
Sic-
hoQiinii
CLASSIS VL DEBILITATES.
8oo
&
rariorque mult6
exercitiis
jam de-
bilitato.
Omnis
medicd.
ris
origo
&
ad cor
fexus
bono anlmo
refocillatos efle;
eflent
aegros
adftantis hortatu
homines,
mcerore
&
qui
praefentla
potiflimum fequio-
foli
fibi
relifti
fublevatos,
omni
monitu
fpe
ut
animum
afpeftu laeto,
ipfi incutit,
aegro addit,
&
&
&
iio
five
organi
In
cum
fit
Mors
obex.
ab eo fuperandis
inde
&
motuum
bus cordis
vitalium languor,
cordis
vaforum
debilitatis in
mbti-
totuplesque curandi
modus.
&
cupat
&
-de excitantur
in
cerebro
illse
pulfationes
quae
ideas
vigilantibus
proprias
deterr
LEIPOPSYCHIiE. AsTHENiA.
8oi
determlnanf ; inde fominus vel fomni imago fyncopem , afphyxiamque concomitans : cruor debilius adaftus in arterias cutaneas earum affrictus non fuperat, nec proinde eas fubire valet , fed per majufculos ramos
m venas procedit infalutatis capillaribus , hinc cutis pallor , frigus atque
ansefthefis.
Notatu dignum eft primos mufculos qui a frigore rigefcunt , eflfe mufcumandibulam attoUentes ; frigore hlberno mandibula contra6i:a retinetur,
ut vix verba proterre poffimus j frigore fyncoptico idem fscpius accidit fine
influxu fpafmodico fluidi nervei ad hos mufculos ; inde toties cernimus in
fyncope mandibulas iibi ita apprefl^as, ut segerrime diduci po/Tint ad potus
nec ad morbos convulfivos morbus hic recenfendus
cardiacos hauriendos
ft , cum csetera omnia fymptomata contrarium fuadent.
los
XXI. ASTHENIA.
a Grseco ajiheneia
Debilitai habitualis
Epuifement
omnium artuum
debilitas\
Foiblejfe des
Langucr virium
Latinis
membres
des mrfs.
major
eft
debilitas
mufculorum
fuperflite
libertati
funt
les
motus
vitaies.
Cognofcitur afthenia ex
rias
earum
natibus
raritate
pigritia
tarditate
pofitura
ejus
decumbamus
alterutrum
mus
,
,
cum
ro ex fupina
tus
nsm
illum
requiritur
quam
quam
ut refupini jaceamus
toto corpore
ut
horizontali
decumba-
ima lefti rejefto pulvinari delabantur contra affuetudinem , fi fponte fitum non mutent, fi votarda loquantur; vox eft potifTimum debiliratis ince fummifl^a tantum
unde
qui
fe
fimulant , voce tenui , invalida utuntur ; madebiles
dicium ,
urijor eft debilitas , fi h le^lo furgere nequeant ad alvura deponendam
de hoc m.orbo fere filent
namve mittendam , qui fani munditiei litabaat
Auftores, tum quia illum pro mero accidente morbcs omnes fere concomi;
fi
segri
verfus
&
tante
reputant
cipiis
repetunt
,
,
Summi momenti
ea
omnium
eft in
in
praxi
fit
utiliftima.
debilitate
dif-
tinguere
prior
&
laflitudo
i i i
Qui
CLASSTS VL DEBILITATES.
8o2
Qui
Med.
afthenia Jaborant
Pr.
familiaris
quse
caftrenfis
paulatim
a typho
feu
ineptitudinera
prius
tu
fpontanea
debilitas
Eft
eum
ut
coniimilibus
plures
autem
varietates hujus
bulis
duris,
fole
tis
tione
vinis
naufese
&.
indignatione
decubi-
dedueat.
An
ita
metaphorlce defcribitur ab
generibus
Coberus
igne co6lis
2.'"^
;
Ab
folicet
&c. 5^ Ab aere
i*^
carnibus bu-
squis paludofis
cerevifiis turbidis ac
,
feculentis
calidiori
&
limofis,
potu affump-
4^ Ab animi commo-
ficciorl
per seftatem.
de plantis Codinghamenfibus.
pendet hic morbus? Adese racemofae radices
2.
An
hoc
tradit
quam
potius
cardialgiae, colicae
3*^
mortem
difFerat ?
Au(fi:oribus
proilrato diuturno
viftor evadens ad
regionis
calore
fpecificse
indicantur,
Calore afliduo ejus etiam gradus qui apud nos sefiate efl: familiaris , ut
circiter graduum , vires exfoivi notiffimum eft ; inde pervigilium, fudor
,
anorexia , macies , quod advenx in Americse diverfis regionibus experiuntur, maxime quia calor ille noftu , diuque fere idem perfeverat , nec hieme
remittitur ; hiems etenim apud eos nihil ahud eft quam tempellas pluvia
vel humida.
Apud noftrates fimilis afthenia balneis frigidulis , potu glaciato , frui^i^
bus acidulis , limonata , fimilibufque fublevatur.
Vide anaeflhefiam a fpina bilida. C.
3. Aflhenia ab hydrocephalo.
Vidimus infantem hydrocephalo portentofo affeflum , capite peilucldo 5.
m quo finus meningum majores rubore quodam fe prodebant , quique per
Galliam circumferebatur ; is erat afihenos ,
paululum fomnolentus , de
3etero bene fe habens , fenfu , motuque gaudens licet debilibus.
a^s
&
Duo
pueruli
purgati refurgunt
&
per
flant
&
&
detur
vacuis
triculis
^
flatus
in abdomme, pedlore ; nulli lumbricl
nuUum oedema; fe<5lo cranio aquae diffluunt limpidse ,
mutatum
,
cerebri
rubellae,
Differt ab apoplexia
nil
&
in
inteftinis
&c
in
ven--
LEIPOPSYCHI^. AsTHENiA.
hm'y k paraiyfi, hemiplegia,
paraplegia.
cjuod
fit
So%
univerfalis debilltas
fen-
fu fuperftite.
hinc
6i
fimul
ufus
&: cardiacis.
4.
de fcorbuto
C.
ni,
facies
pallida
virefcunt
eft
fubtumida
exercitii
cseteroquin
aver*
cibum
?egri
potumque appetunt , & fani videntur ; aft crefcit moeror & deje6lio animi , coior evadit obfcurus , ex flavefcente fubiividus , pigritia abit In laniitudinem cum genuum ftupore & debiiitate a ievi exercitio Inde dy^pncea
a motu , quse curn laftitudine conftanter fcorbutum comitantur,
In tertla periodo afthenlara comitantur fyneopes.
Kidi Syncopcm fcor;
huticam.
Afhenia
5.
cacheciica,
C.
tu
ad decimum
circiter
infirmisve
orti
annum non
setatis
raro
paiilduiae
funt
tards
ingenio hebetes
unde a
rachiticis
qus tamen
carnibus
debiies
&
vo-
omnia ex-
valde difcrepant
faepe
quam fcrophuis, nec ita Indurefcunt in iills vldi f^pe ortas verrucas faciei, qu^ intra paucos menfes fine rubore & caiore albefcunt omnino &r
:
remoliefcunt
Prseftat
grana
&
hoc
in
radicis
Chince pulverifatSE
vino
utl
aqaato
abftinere a cremoribus ^
frigus arcere.
eft accldens.
C.
a pathematis ; Virium dchilitas ab animi aff^ciu Frid. HofFmann. de virlum lapfu , cap. 9 cauteU i, B.
Niiiil magls fublto vires
quandoque difficiUm cognofcitur,
frangit,
quam mcrror , dlu celata iracundia , gravis aerumna, contumella , bonoparentum mors , &c , inrum , honorum Immerita jalura , amicorum
de profunda triftitla , animl deie6lio, fomni jaftura , anorexia , ftupidum
iiientium , immobilitas, foiitudinls amor , coetuum fuga.
Alimenta bonl fuccl , fed liquida , coftu facilia , vinum) liquores fermentati, narcotica,
au;si}ia moraha indicantur.
7.
Afhnia
&
&
liiii 2
%.AJlh&-'
CLASSIS VL DEBILITATES.
8o4
8.
debilitas
eft
eofque praenunciat ; ea
natione ad iracundiam ;
dum tamen
eft
eft debilitas
quod
omnium
eft
mitritseufque
fumma
Mirum
eft
fcilicet
di<^lse
&:
fe-
quam typhus
he-
initio
quibus
in
quidquid
fere
parcior
eft
fluidi
eft
impenditur
opponuntur
fanguinis
circulationi
aft
ab
artuum
inde
fiore
quod de
fi
Linnms eam
Antherici oftifragi
viribas
ita
ut pedibus
nequeant.
infiftere
ubi
&
omnia
Lap-
incli-
C.
emoUiantur,
ofTa inde
///.
&
anteit
omnium rerum
debilitas.
ponico 236.
fibi
maxima
eft
c).
vit
cerebri
qui
crura
m.agis profternat
vires
cortice
fuperandis
obicibus
faftidio
brium nullum
nervei fecretio
morbos
quse graVes
cum
aegri dicunt
qu3e in vigore
febre
iine
le^lo addicunt
fe
vero
Alia
comitans
Laffitudines fpontaneji
B.
Hippocratis.
Alia
febrills ;
Afihenia
plebis reponit
inter errores
vermem
Verum
Au6l^or.
deln
obfervatus
locis
eft
abit.
Sytvanus Bevan Aci. Soc. Londin. n. ^yo hujus morbi fpeciem diabeti
fupervenientem defcribit ; huic diabeti comites erant heftica , polydipfia
anorexia
oftocopus
prsebebat
bile
&
erant calcareae
urinss
quodam
parenchyma
corrofa huic
colori
turbidse
hifce
pars
fcilicet
fymptomatis
calca-
anfamr
fcilicet
elafticum remanebat
unde
decrevit
moles
movere teger non poft!*et ; longitudo , qux fuerat ^e pedum , fuit tantum poft mortem , extenfis etiam artubus , 3^" pedum
5^ pollicum; ofTa artuum ^ pericranii erant membranse , peritonaeo non
tnolliti
ut lefto fe
&
firmiores
exceptis
articulationibus feu
geniculis
&
plenae
fiuido
melleo
hsemorrhagicis
Ipirituofis ,
alvi fluxibus
aromaticis
curato
dyfenterise
curatur analepticis
maxim^
fucculentis,
LEIPOPSYCHI^. AsTHENiA.
12.
AJlhmia
MuIIer quadragenaria
bus annls menftruata
805
L.
hyjlerica.
plethorica, florida
conftipata,
culorum diftradionlbus
qux potiflimum
vexata
eft
inter
ut
ita
&
&
&
&
&
&
&
1 3
Ajlhinia fyphilitica.
L.
Hannoveranus quinquagenarius
&
a fex annis
&
ultra debills
macllentus
&
inftituta
menfem
vires
muerat unus
tes Medici ,
fine
balnels,
segri
&
tefticulus
tumore
fine dolore
incifo
nihll
vlderunt
illis
teftis
blfariam
divifus
quotidie
maniaca psr 14
dies
fine
vixit.
Nymphomaniaca
li iii 3
per
15:
dies;;.
CLASSIS VL DEBILITATES.
toS
&
&
frequentiori
/oarn
&
deftituitur
ea figna
tur
&
&
primo
quam
nifi
in
ufum tibiarum
non
potis
amittit
federe
efi: ;
cubare
antea
,
fanus
videba-
motum
localem averfatur, ejulat fi fiare cogatur , aut fi fualias cum fine adminiculo progredi folitus foret , quavis da(a occafione ,
ob folam crurum debilitatem labitur &c cadit; non
maculse cutanese, ut adultis , fed tubercula dura ganglionum inftar hic vel
illic
apud eos obfervantur hsec funt infailibilia hujus fcorbuti figna. Hack'
definit,
rse ipfi
comprimantur
&
nus Pu^os,
Afihenia infantum
glecla fuerit, aut
cum
aliis
&
difiiculter
fanatur
,
fi
vero ne-
&
&
exefciiicet inficit,
carie corrumpit , maxillas ita devaftat
alveorum ordines omnino abfumat ; videntur non raro qui languore
marafmo conficiuntur , quorura morbum feriiis aggrefla eft ars medica 3
ducitj offa
dit
ut
Ad curam infantis adhucdum laftentls , laflis nutrlcis indolem probe examlnare necefifum eft , illudque fi vitiofum fuerlt , altero mutare ; fecus ad
antifcorbutica confugere, quse fanguinis ipfius segri vitia corrigant^ adeoque
utatur infufo cichorii , cochlearise , taraxaci , beccabungae , nafturtii aquatici
/colopendrii in aqua pulli , necnon ievi decofi:o radicis chin^ ; identidem purgetur ex fyrupo de cichorio compofito ; e locis huraidis , paludofis migret
in falubriora.
SI infans nondum progredi aftueverlt , ac prolnde loqui nefclat , hlc morbus in primo gradu , necdum maxillas afficiens , difficillime cognofcitur ;
verum ex parentum , nutricifve fcorbutica difpofitione , tempeftate
regione aliquid luminis affulgere poteft ; fi vero ablaftatus fit Infans , eo fa-
&
fenfationes fuas
nise
ram
falvise
fpiriius
blftortae
cochiearise
rorifmarini
aliquot
nafturrii
guttis
vel
aquatici
poft colatu-
additls
fucco limonum
vel optimi
vini
LEIP
YCH
PS
confert
vini pauxillo^;
prie cxteris
I .E.
s T H E N I A.
807
vinum antircorbuticum hactcnus Aucior
:
fitatus.
Haec
ducit
vidi fine
puellis
que
non
afthenia
cachexiam
raro
acuta
tebre
moliitie
phlegmafiam
inflammatione
ulla
fine
&
vel
&
marafmo terminandam
prxgrefTa
m-
infanabilem
quod
vel
vulvam
vel
etiam
iaepe
in
utroque fexu fubito livore , fubitafphacelo ita corrumpit , fine ullo dolore , ut
paucos dies labia exedi ad aures ufque ,
infan-
genas
gangrsena
gingivas
in
&
&
tetro
fphacelo exefum
accidit
cum
rubeola
convalefcunt.
16. AJlhenia
Guill.
Pifon.
C.
cap. 6.
Hic morbus fine ullo fere doloris fenfu invadens , ob perfpirationis fuppreflionem , cruditatefque multas , ob ventricuH a calore ortam debilitaadvenas obfervatur
adde viru fcorbutitem , maxime apud juvenes
ufum arach , feu vini ex fecicum ab advenis in itinere contra(5lum ,
aqua confedli ; hinc ebrii humi decumbunt ,
bus facchari
totas nocmalignos humores poris patulis combibunt. Hinc dcbilitas cum tanto
X.t%
lajjitudim fpontanea , atque naufea oritur , ut ferendis cibis 6>C
labore
medicamentis impares esiftant ; hinc magna refpirandi difficultas , perpetU3e querelse ; accedunt fudores frigidi in partibus fuperioribus , fummus vi-
&
&
&
&
&
rium languor , canina appetentia , durities , atque murmur utriufque hypochondrii , denique febris , fitis
inflammatio. Hic morbus raro curatur , ni-
&
accedente diarrhcea
ii
Cura,
centibus
&
Stri6i:am
,
biliosa.
eupeptis
diu
fervatam dixtam
mane
accedente
quem ob dyipnc^am
&
exigit
vefperi
ex
cibo
motu
&
potu
corporis
re*
liberali ,
phlebotomiam , fi non prsefens fefxpe enim hepatitis fupervenit : apozemaantifcorbutica praemittantur ; huc radices limonum
ta leviter incidentia
liquiritise , brafiica marina , portulaca aceto condita conferunt ; nux cocos
,
mala aurantia , citria , cltrulli , ananas , granadilla conveniunt.
Dein cathartica mitia ufurpanda ; vel ipecacuanhBe drachmas duas infunde in aqua , ut vomitio excitetur ; denique ad eximium hujus morbi antldotum per menfem recurrendum efl: , fcilicet
^. Corticis guayaci & fcoricB ferri , ana ^ uncias ij. maydis unc. i. faba"
bris
asgri
refugiunt
&
cibis
eupeptis
curfus
pafifuum,
aliquot
refocillentur
ut
pulvis exhib&atur
ad drach-
convenicnti,
d.7s
in
pulte
charo.
Inter toplca
&
demum decoftum
falfse
parillse
ad-
dendum.
17,
A^he-
CLASSIS VL D E B
So8
&
curatione
quam
&
vis
ut
iit ,
quia
i*^
cum fenfuum
leipothymia
deje^lio
imo
fyncopem adducat.
1*^.
,
(ignls
in
fuperflite
in
vigore
pulsils
valde
minuitur
graviori cafu
nifi
illserus
atque
fyncope
vero
non ab
&C
vel
feriation
&:
&
citra
dicant
fsepius
prseludium con-
epigaftrio
initio
sffeftio
fentiant
fuJaito
cardialgia quod
flomachum non referatur
adeo gra,
Quod in leipothymia segri vel aurium
vel vertiginofam capitis turbam fimul
plerumque mar.et
vero pulfus
feu affe<flus ad
cum
fyncope pulfus
in
obfcuratione
tinnitum
ie
S.
L.
Lipothimu,
virium
brevis
cognofcendi facultate.
Differt a fyncope
evanefcit
TATE
vide.
lib.
fubitanea
Di6lion. de Sante
XXir.
Efl:
naturdk
FoibUjfe
nec
iint
figna
faburrae,
&
fymptomata
ferunt
effentialia
quorum
explicatio
inqui-
deinceps venit
renda.
1.
Lcipothymia a pathemate. L.
Memini me leipothymiam
fpeftarem
fenfi fcilicet
&
in
&
omni fyncope
non eft fyncope ,
in
fit
&
frequentiflima.
morbus breviflimus
vitur
&
Pejlomac
me
periculofiflimus
,
qusedam
cardialgiS or-
Vide Cardialgiam,
&
quam mortem
cardialgiae ;
certe fyncope
cum
;
Jiomachi vocant
segri
dum
aiunt,
meurt,
Mirwm
LEIPOPSYCHIiE. Syncope.
Mirum
non
eft
809
leipothymiam avertat
aromata , cardiaca vires refo-
potus
frigidae
fpiritus ,
cilient.
SyNCOPE
XXIII.
chia Galeni
a fyncopto cencido
Svanimento
Italis
Mgn
fcmmt , Famoifon.
pulfu fcilicet
omnium
quovis
refpiratione
&c calore
admodum
non
&
confcius
flt ,
tiffe
aut dicit fe
difTe
&
&
fonos
obfcuro
imminutis
difilnguuntur
&
lore
finalls
non
ita
fi
cum
HI quippe
eft'
nuUum
non
(q\\(\x5
quafi
terminarl
leni
apopiexia
,
fine
fyncoptici fudore
aft
aut alterum ad
finalis ,
fi
cum
fe
pulfu
ab afphyftis
redeunt.
cum fucceffive
cum frigore , pal-
quae
, fi fit
ftertore ,
&
fomno ; orthopnoea
fomno.
modl
funt diverfi
faltem refpiratione
fyncope
flertore
minutum unum
intra
fyncope
in
dicltur
fine ftertore
non memlnit femper hoc tempus exfliin fomno percepiffe , trans nebalam viaudivifife ; quae omnia in cardialgia fim-
interiorum calore
Omnes morbi
sccidat
adjungat
adftantes
aliquali
fe
quafi debiliflimos
ut pro
Pames,
aeger refurgens
non obfervantur.
plici
remanent
^pfy-
vitalium
cardialgias
ipfi
niii
Evanouif*^
DiiFert* a lelpothymia
tur
Hippocratl
Dcfmayo ; Syncope
Lelpopfychla
Hifpanis
gradu
Autftorem exprefse
dlfleruifie.
Nemo
a fyncope.
tamen
Quorfum
de qulbus mirum
dixerlt
morbos le-
differre
nlfi
fyncopem
fecundum majus
dunt leiporhymlam
&
itaque plures
&
j,
&
'
&
&
&
&
CLASSIS VL DEBILITATES.
gio
omnibus artubus
deorfum
labitur
pallet
friget
jam exhauftis
viribus
verfiilima eft
producendo
fultu cordis
cachefticis
fubito fupervenit
&
requiritur
ea fupprimit
ut
refpiratio
pofl:
eva-
longas ano-
cordis
in
&
pulfus
motu perennando,
confcia
motum tantummodo
&
num
crefcere
Halejius
ut
quK
vis
refarciatur
&
quam
ampUtudinis
ratione
deficit
excitant
eo' fine
ait
procraftlnetur.
cordis fuperftites
vires
nam in
afcendebat , cum
,
haemorrhagi^e profufse
& lethum
Idem obfervat
proportionales
akius
debiUtate
quo pulfuum
pari paflu
motus
fumma
in
non
efle
, cruor quandoque
Habet ergo natura impe-
fanguinis efBuxiffet.
rium In cor, non vero mechanice movetur juxta vires fanguinis ad illud
accedentis , fed a fluido nerveo quod vitale principium pro diverfis motivis
in id immittit.
Cum
jugulantur fues
muko
cum
vires
&
pius effunditur,
Ad
tls
rum
conditx
liquores fplrituofi
&
fumus nucis
myrifticae
accenfse
naribus
exceptus
Quse a
2.
paracentefi oritur,
III.
raro
accidit
ut diverfa narcotica
aliis
melius fuccedant
licet
&
non majori dofi adhibita ; fed fruftra ; tandem fubito accedit fyncope ,
non folum doloris acceffus ilUco evanefcit , verum fibi reftituta segra delnceps
omnino ab hoe dolore vixit Immunis , non fecus ac optima crifi folutus
fuiiTet ; nonne ea colica a fluidi nervei appulfu validlorl
quafi ab|.fpafmo
&
[pende-.
LEIPOPStCHI^. Syncope.
Sn
vigore accidit.
morbum
faepe
defperata falus
Initio pleuritidis
praenunciat ;
fyncopem incidunt,
in
efl: :
fi
GaUn
Methodo med. c. 3
Syncope qu3e in seftu tritxophyse aut alterius febrls ardentis accldit , eft
phlebotomia ac refrigerantibus praevertitur, Fidt
periculi multo minoris ,
ulterius Afphyxiam febricofam,
&
4. Syncope a phlebotomid. B.
&
quod
&
ticulofos
Si in
maxlme
fi
amphimerinis aut
haemitritasis
jam
protra6^is
a phlebotomia aliunde
frequentiflimo
nosa
aut fyncope
rientia
morbum
&
vermi-
confirmante expe-
paroxyfmi vigor
intermittente
a materia putri
monente Barbeyracio
itaque in
licet
fignum
cum
pulsus robur
exili ,
molli
internpjittenti.
.....
540. ^-
Ea
frequenti
fignum
eft pulfus
& elatus
fuccefliv^ varius
nunc frequens
111.
Senac.
lib.
il pag.
cap.
quse
eft
nunc obfcurus ,
rarus
, nunc
fignum certius eft
intermittens
depreflfus
&
nunc plenus
regularis
fi
cum
fa-
a phlebotomia parsger fubva , iterati , fenfim pulfus plenior , velocior , fortior evadat ,
Icvetur ; judicatur ulterius ex voracitate prsegrefla , fuppreffis evacuationibus ;
cie rubra fublivida ante
fyncopen
fi
&
li
piethora
fit
commota
6. Syncope hyflcrica
Helmontii de Aflhmate.
Ea
i:u
eft
quam
111.
D.
hyftericcC
ginatione
aliifque
l^esa ,
&:c
heterociitjs
cum
hypochondriacique patiuntur
ab iteratis
, ambrae , rofse ,
fugacibus fpafmis
fymptomatis, multum
catharticis
terroris
j>
sgrae incutientibus.
Kkkkk
Curatur
CLASSIS VL DEBILITATES.
8i2
Curatur antlhyftericls
foetidls
caftoreo
fumo pennarum ,
corii
fpirltu
&
&
Ea
quam
excitant felis , muris , cafei , 6cc. prsefentla &: horror prsceft multipllci
experientia, vel a latente in artocreate
Certura
conceptus.
moanguilla aut fimili objefto , quod exhorrefcunt , plures Ita nafutos efte
biles , ut in fyncopera conftantem incidant , nec fubleventur nift objedi molefti remotione. Qui ex fede morbos difterminant , hunc morbum a cerebro
ad cerebrum referendum ^{[q , judicare debent. Remoprimario pendere ,
eft
&
&
&
&
ulceribus
cariebus
admotum ,
ut obfervavit
Saviard
Venena
acria genita
in
Non
abdo-
ut felo
alia
causa
fortiori in
&
hepatis
&
regione cordls: 2^ peftorls oppreftione quae crefcit a decubitu fupino , fublevatur inclinato pedore ad ameriora: 3*^ leipothymia, fyncope, palpitatioBSs
LEIPOPSYCHI^.
frequentibus
tione
813
fublta
ex
SYNcoiPE.
4^
Schrcibero.
///.
Dq
tis,
7^ Frequentes etiam
dynes
cardialgis
fungis:
69 a
faburra acrl,
,
putrl, maligna.
&c.
fobolefcunt
pius
&
non
cum
ac
quodam
fenfu
natura
fecus afficltur
quid
intlmo Id
foetidum
perclpit
aut
exhorrefclt
cadaverofum nares
afficlt.
1 5
In
tertia
patiuntur
iterum
exilis
Te
tertianx
fumma
tertia
',
obfervante Euga':
&
ut refert
,
pe<f:l:orali ,
dein ftomachica
tertlana
,
ut in
evafurus.
quae In veteri
Cathartica
mlliaris
duplicatus
6>c
Ea eft
pedum
D.
&
leno
P.
Dr. Burnet
profufus fudor
debilitas
acceftione
in
in
Thefi
decllnatione
pulfus contraftus
Caftellanis
&
Vlde
Madrltenftbus fa-
Parifind.
;
frigus
ni fuccurratur.
pr^emlttendls
&
Kkkkk
Ara
CLASSIS VL DEBILITATES.
Si4
Amphimerina
fyncopalls
Raim. Fords
mi-
thod.
&
folitaria
eulfus
frequenter
comes
fed febris
graviter
nempe
vi
&
fcilicet
dolore per-
exfolvf-
matur,
num tentet loco movere ; concurrit pulfus depreffio , & vicifiim ejus 6.dzc'
tio cum parvitate & frequentia ; fudores minuti circa coUum & frontem ,
&: anima deficit; five de latere
&
languor
&
hsec in febris
Si
acceffus
segri
ftatu
agitur
nipile
matur^ prsecaveat.
aut
^ger
recreari
indigeat
ne
augmento vel
res
irrorationibus
in
accidant
nifi
licet
provida
Si
tranquilla fubfequa-
immemor
procellae
ilt ,
paroxyfmo
incipienti
cvanefcit
fed
calor erumpat
jungitur
protrahitur
ita ut
poft
&
quod non
protrahitur
gemebundus ,
,
tamen depreffus remanet
lingua
fcabra
ut affolet in benignis
paulatinr
ita
nec
fjulfus
jjiticulofus eft
&
pellucida
vox
vel pauca
&
eft clangofa,
lateritia ;
iji
&
hoc
&
fed
&
De
Meyferey T. 1
191. A,
re
, rubeola , ^c ,
pulfis fupervenit.
Curatio exigit disetam tenuem , potum diaphoreticum ,
phlebotoraiam , fudorifica ,
remedia quse hsec miafmata in cutim TevD19. Syncope cxanthematica
Ea
eft
qu^
a fcabie
herpete
erythemate
n.
variola
&
ant.
Ea
eft quse
Dc
Meyferey Tom.
2 n.
191,
A.
fontanellarum ,
,
Curatur ut exanthematica , &a
fiftularum
ley-.
LEIPOPSYCHI^. Syncope.
815
&
nunc marmoris
ut
quam
inftar
obrigefceret
nunc
quafi
furiis
hominum
fortiflimorum obnixis viribus contineri poftet; nune paroxyfmo exire , quin totis artubus relaxata , mortuae ad inftar
leretur, ut vix
&
XXIV. ASPHYXIA
,
terrlfica ,
demum
charafterem
utplurlmum
fublto
pisebent.
seger
Si
fupervenientla
valde
hoc
fuccubuerit,
fato
ftatu
revixifife
&
fubitaneas.
Ex
illls
Winflow
nt fuse docent
putrefcere
tum non
bi
&
principium
nlfi
eft,
jam
aut
qu3e difta in
refclre
apoplexlae immlnentis
rint,
nullus
Bruhier
faltem qui ferrum candens pedibus inufgenere valent refpeftu Medlcorum qui mornon potuerunt. Si enim figna anevryfmatis rupti ,
foetere Inclplt
fenfit ;
funt
vlfi
&
vomlcse antlquse hanc fubltaneam mortem prcEceflfecertius judicaturus eft an mors fit vera vel
tantiim afphyxla.
I.
Afphyxia imnurforum
Qui ex
aquls pro
experientia.
trafta
fuiflet
mortuis
Morgagni
cum
XIX. 40. A.
allquando revivlfcunt
Eplft.
,
docente
e puteo in quem fe ^projecerat , exut pote omni motu , fenfu , pulfu ,
extrahuntur
calore deftituta
Dom,
lintels
Gibert^
mel in
omni minuto re-
Prseceptoris
cafidifllimis
D> Mou-
CLASSIS
Bi6
DEBILITATES.
r/.
quse
Falfum autem
tuerint
ut notat
unquam
///.
vitse
eft
in
fimili
cafii
segram cinerlbus
calldls
reftituta eft.
horam unam
revixiffe
fi
Segner. Profejf.
intmerfi
aquis
aut plures
la^^
malibus experimenta iteravit^ utplurimiam ignoratur quamdiu In aquis omnino demerfi latuerint , qui identidem caput extra aquas extulere antequam
&
namma
in
arfenicalibus dilatatur
liquor
fpumofus e rupium rimls exudans , guhr diftus, hujus fignum efi: ; erumpens cum impetu hic vapor quandoque fulgurat , arborum folia deficcat
hominibus afphyxiam excitat ; minori vi agens tuflim ficcam inducit ; hsec
in receflSbus
coecis fodinarum cuniculis faepius eveniunt. lunckcri Chemia
&
d& mineris,
In fundo minerse lithantracis
ticus
vltam amiferat
ceplt
paulo
gurs per
tione
poft
vitse figna
,
ipfi
ore
des
poft
fufplrlo
oculis
&
manufque
movit
horam
fuo
ciim
naribus
frigidus
ftillavit
Ruf-
infe^lse,
pulfu
fenfuque
Chirurgus G. Tojfack
zegri
conftriAis
&
quadrantem horas
alteram
fupererant
os
intra
cor pulfare
unde fan-
interea seger
fric-
&
facies
educltur
pulfaverunt arterice
concuflione agltabatur
poft femihoram
fenfus recuperavlt
oculos
pe-
haufit
vitalls
&
nis
aflivitas
extinguitur.
Optlmum remedium
frIj;ldo
fnors apparens
Efl:
fufpenfi iunt
vertebra
fimilive
luxata
cantur
tibulo
allatus
recens ftrangulati
qui
modo
fuffocati
ilJi
tuit
diccret
niii
mmime
nifi
fune
efl: ,
quod periti carnifices norunt, facile ad vitam revofum aliquoties in brutis , femel in homine qui e patemplum , tribus phlebotomiis intra duas horas inftitutis ,
fiierit ,
iTi
initioque
enim
bat
^ij
mos
ut
expertus
ut
certc
vel
&
fiti
ita
tenuis
erat
ut ipfe fedens,
bene
affatim bibens
fe habere
nec eam edere po-
&
reftitutus eft
horam
poft tertiam
fune impreftum
quartam e jugulo fuaii
phlebotomiam, apprime percipiens regreftum fanguinis e cerebro mox impeditum iri , unde carus ; fed Chirurgis prx metu fugientibus non inftituta fuit
hsec phlebotomia , unde seger fennm obdormivit , pulfus rarior feniim evaiit , ita ut vix quadragefies pulfaret in minuto, minorque evaiit , quem poft
primam phlebotomiam videram feniim apparere ,
seque raro micare ,
fortiorem gradatim evafiffe; fic obiit mifer ilie
dein paulo frequentiorem
guem nullam fcelus ad patibulum duxerat.
A.
5. AfphyxiA congdatorum,
Eft 60- qose fngore fummo detentos occupat , quamque Gallicus exercitus
^nte aliq5iot annos e Praga rediens mifere expertus eft: , ut accepi a conjugis mese fratre D. d'01impies , in arce
urbe Monfpelii hodie Regls loveftigium
collo a
&
&
&
&
cum
tenente
miferi per
fus
&
qui frigus
nives
iter
pedum
aliis digiti
illum
afFei^um
manuumque
derelidlo
omnes
fupra
fer<^
eft.
Mirum
di6lu
quorum
aliis
illi
na-
quique proin,
dormiendi tanta cupiditate tenebantur,
fphacelo corrismpebantur
expofiti
tro
pafTus
equeftre facientes,
nivem
alii
proftrati
illi
fub plauf-
ab amico quodam excitarentur. Miles quidam fub plaufalter eumdem locum dormiturus occupat ,
,
priori infcius incumbebat ; calore fuperincumbentis inferior revivifcens alte-fic arabo evadunt, fecus fomno perpetuo premendi, Quanta
rum excitat,
medicinse Scriptorum focordia fuit olim ? omnes fe fideliter exfcribunt , nulius morbum haud dubic omni sevo familiarem notavit, Hujus nuper IIU
rimum
seterno
nifi
&
tetlus erat
&
'Hallerus meminit.
Qui
frigore
da cardiaca
tcE
pulvis
fummo
&
fiidorifica
viperinus
theriaca
illis
exhiben-
ut
&
',
CLASSIS VL DEBILITATES.
i8
ac
fecus
Clajfc
Afphyxia catahptica
6.
Lanci/ii de mortib,
An
rubltaneis.
&c
Au6iorum ? An i
Congelatio
quam
vide
Iii
congelato cruore ?
A.
adolefcentulam cataleptlcam , qu3e in parojTyfmo tam tarpeftoris motum , ut ferme evanefdepreffum habebat arterise
Vidi olim
dum
&
cerent; erat autem frigidula , omni fimul fenfu , motuque deftituta , ita
catalep/i
ut fi non obfervaiTem ceream oranlum artuum flexilitatem ,
&
laborare ignoraifem
eam
effl jebat
non
eam afphyfticam
aft
coagulato fenfim
re
delabebatur
nuraquid
iudlcalTem
,
vena
tufa
cruor
bus pro congelatlone fangulnis , quam tribuebant fuppreflis catamenils , hsecirca folftitia
morrholdibus , herpetibus repuliis,
sequlnoxia frequentiorem effe proferebant ? In fimili cafu fangulnem revera frlgidum , qualis eft
in pifcibus , tetigit e vena ftillantem ///. Aiorgagni , Intereadum corpus calebat fatis, multaque fimllia refert exempla Epiji. XXIV,
7. Afphyxia a pathemate. A.
&
&
gravi contumelia
guflinus vldit
&
tuos fe
fingerent
effe
reapfe
obierunt
quod
fi
intelllgat
de Molerio
errat.
'
fus
nuUus micet
facultas cordis
fit
etiam.fi
pul-
hoc cafu
ad cor fubievandum ipfa
debilitas , ciim in
fit
phlebotomla.
Afphyxia
8.
enterremens
Eft fubitanea
terlcJs
no
hyflerica Lancifii
de
raortlb. fubltaneis
omnlum motuum
a princlplo
Aftruc L.
Bruhler
II,
p.
83
Mem.
7
fiir
les
97 A.
vltalium
precatarftlco externo
cafamenioram retentlone ,
extremorum frlgore , faclei fsepe pallore , refplratione fe,
re inconfplcua , e qua ^grae vel refiitutse , vel etlam in debiliori paroxyfrao
fignificant fibi fauces
veluti laqueo conftringl ; anlmufque fimul eft
proftratus , non raro globus quidem circa regionem uteri provolvi videut
pulfa obfcurifiimo
LEIPGPSYCHIiE. Asphixia.
Sif
quandoque ofcitationes , pandiculationes. Diftlngultur afphyxia hyfterica 4 morte , i^ ex fignis hyfterije habitualis ; 2.^ immiffo in vaginam digito fMotus quidam uteri percipitur j 3^ admotis canthapraecedunt
feur ;
phlydscnas
cxcitantur
ridibus
paroxyfmo
In
in
hyftericis
nullx in cadaveribus
fi
cardiacis , fp"u:ituofis
nares
4^^
ufto
nihil eftccerit.
tempora
carpi irrorantur
palmse manuum manu feriuntur , pili avelluntur , ad aures inclamatur, corinde fuftentatum ; fumi fparguntur ex copus etiam fuccutitur, axillis hinc
rio accenfo ; vena tunditur , ut liberior fiat circulatio ; fridiones calidae ad
lateribus excalefa^lis revoeam promoveadara adhibentur; calor linteis
&
&
karabe
tinftura caftorei.
Si vires vitales
^grse
nec
revocari nequcant
ullo
modo
in
vinciantar
calldo
letfhulo
collariis
cingulis
tamen
rctineantur
perifcelidibus
nec
demiim fepeliantur , vel humo comraittantur , ufque dum foetore cadavetofo mors in dubium revocari nequeat. Docet enim obfervatio non raro
iponte , pro mortuis habitas, ad vitam rediifTe , refoluto fanguine quem
caufa morbifica coagulaverat , vel laxato fpafmo qui circulationem interci^
fticbac.
fed ita
fecunda
iine
lethifer
crepitu
fcintilla
intra
temporis
extinguantur
ele^Srica
vitriolicus
fili
fpiritus
in illo
ferrei
optime
maxime
non
rarefalus
unde
micat
chartse
aliquot
Cognofcitur
fine
fumo
poteft, nulla
BouilLens fimili
modo
ebultit
continuo 6c
frigide
eadem
Annse
S. Matthsei ,
ni failor
me
phitis.
.
In omnibus templis
ut B. Marise
S,
Lliil
2.
funt cell^
Uo
'tZASSIS
fubterranese
tumuli didee
vefpiUones pridie
DEBILITATES.
r/.
eft
tumulum
fepulturse
illlco
is
turgent
moritur
referant
&
fa
non demittat
ferius
periciilo caret
illi
immergatur
quis
ftatim
ut vidi aliquo-
vapor mephiticus
&
fi
fenfim depref-
modo
is
caput In-
anfam prsebere.
cis funeftiffimis
Tres
rufticl
illico fimili
extrafius
tumulo
mortem
omnlno e
opem
curaverat
rlendo ediderant
alteri
fe
illico
frigida elotus
qui
fecunda exceflerant
laturi ^
,
quafi
in ni6lu oculi.
&
iine refplratione
locis
cum
apopleftici
veluti
fteriant,
de
citatis.
11.
Sc.
pulfu
Afphyxia Foricariorum
vulgo
h Plomb
de TAcad. R. des
Hift.
1756.
ubl
Parifiis
ampls
sa plebe fcatentium,
pernatans
quam
fi
&
funt forlcse domuum numerooceanum illum foetldifiimum fuforicarius , illico tanquam mortuus & af-
ftercore refertlffimae
crufta datur
in foricis
Incaute ruperit
phy^llcus concidit.
Remedium
fes
eft
aer purus
non arphyxlam
vitse iagurgitatlo.
.Willls
vel
ter
brutis a6lo
qu^
vel
Eplftol.
V, 17-30;
ultimum cafiim
hominlbus , prseter
C. Fabricius ; 6c in
aer in venas anima-
obfervavit
Morgagni
Morgagni
Anat.
cordis dlftendenti
bls
Apud Mutlnen-
experlmento
vidit
primum vero
in
Harderus , Alhrechtus ,
Bergerusj injeftus fcllicet
fubito enecat.
^epti
tur,
quoties in latus alterum fe vertunt , toties animi deliquio corrlpiunpulfus tn illis nullus ; haec vero llgamenta funt fibrse ex gelatina con-
fimiles
fi-
brK
LEIPOPSYCHI^.
quandoque
AsPkYTtiA.
villofam reddidere
quafii
tn
ejus figna.
Afphyxia traumatica,
imago fuperveniens ab i6Vu, cafu , vulnere , comunde fsepe mors realis accidit. A valido calcis
capitifve
motione corporis
,
Morgagni ; ab iftu in epigaftrium videre plurlortam
vidit
iflu in abdomen
mi , quo fcilicet i6lu cordis motus intercipitur ; a lapfu in caput fubfidet cerebrum, ut refert Hift. de TAcad. R. de$ Sc.
Afphyxia fpinalis, Duhamel Hift. Acad. Par. pag. 1^4.
I 5
Cum vir quidam illuftris apoplexia obiiffe crederetur, in cadavere i^il in*
venit Duverneyus pro caufa morbi , praeter quam effluxum fanguinis in medulla fpinali extravafati , unde conjecit in hac medulla 4 fanguine compref14.
fa
nervos cardiacos
lutos fuifle
&
unde mors
intercoftales
qui
fubitanea
fere
nova
qu3C
mortem
fpecies
inferat
refo-
notatu digna
quam medulia
fpmalis
Afphyxia h carbom,
16.
Ea
eft quae
a furuo
Hi/l.
carbonis
de FAcad. R, des
vel fufFocati
&
1701
Sc. ann.
&
17 10.
in
Phyf Chym,
Med. Tom. XIII ,
Obf.
pag<
loc).
tj.
&
fed immobilis
niculi
line
umbilicalis
refpiratione
pulfatione
fit
iilico
&
igni
&
naribus
oranino
pateat
aditus;
obftetrix
cum
eft
obfcuriflima cordis
admovendus
&
in
&
fu-
moUi lec
ut
jacens
facilis
aeri
ore
liberis
&
t^^
mn\t
eiASSIS VL DEBILITATES,
tii
ORDOQUINTUS*
CoMATA, Aphonm
femens
MOrbi
&
*>
,j3
i,3
&
&
tlem
&
de Uthargo,
Lethargi
nomen Grsecum
vertltur
&
vulgo Galli
-effe
totidera genera
comprehendlt
&
Pathologus necei*
repudiare
fecus
sequivocationum nullus effet finis , unde perpetua confuiio ; hanc ut vitemus , cujufque vocabuli gcnerici fignificatULm definitlone propria circumfcrlbere debuimus,
Feriatio fenfuum
motuum liberorum , quse h^jus claffis chara<5ler efl:
non femper fomni apparentiam reprxlentat ; ii enim seger fenfu omni
motuque libero orbatus , fitum priorem ftantis aut fedentis fervat , ut
vero humi
ecffaticus , catalepticus , vix pro dormiente habendus eft ; fi
fervet
impreffum
procumbat , artubus flaccldis , ec fitum ab adftantibus
&
ied
illicQ
cotnwi;,
is
apopledicus
caroticus >
verufl*.
C O
vemm
&
identidem dormiendo
fetur
nuncupamus ,
Difcrepant autem a fyncopticis,
segros comatofos
&
licet
maxime
fyncopticis vero
vario
geftu
typhomaniaci
Sij
mdicla,
fJifSeteat
fuum fomnium
potius
is
loquatur
(e\pCo
in
pro fommante
prodat
A.
imaginationis Aiac
deflltums interea
otnni
renfu
fi
A T
languefcant
non
quod
veternofi
aut
exiguae fint
inier
in
vires vitales
hos omnes
eos
differentiDc.
fuperlint;
illls
it\
Comata
itaque
in
licet
cis
lefhirgicis
feu
Impotentli
&
veternofis
aft
&
in caroti-
fenfus obfcu-
& fuppreffi,
riffimi funt
E6
debilitate
in
memoria
apoplefticifque &c
imo
redit comatum theoria , ut intelHganius quorfum fenfus faltem ferientur, aut obfcurentur maxim^ , cseterxque etiam animse facultates
admodvim debllitentur ; fed tam parum haftenus eft exculta pfychoiogia
tam obfcura cerebri anatomia 6c phyliologia, ut nihil certi de his proriun-
itaque
,,
queat
ciari
preffio
ipfa
fuum de hac
ret judlcimii
gers
tonl.
Omnis
hoc
pronum
impreffio
non
poftimt
ideas alligavit
tranfmlttatur
illa
atque ulterlus
requiritur
nullus In
quod
fi
In
cifio
cujus interventu
elaftlcltate
tranfmlttltur
deftitutse
id
accldlt etiam
nervls
refluxus
nulla fenfatio
orlri
aut tranfmiflfum
ponon
aut fi forti anlmse pathemafe , ut terrore , vel profunda medltatlocerebro retineatur, nec nervls fuppedltetur ; ergo nervl ligatura, exfubftantise medullaris cerebri preffio a
vafis vleinls , corticis com-
tumore
preffio a
re effufo
mere;
ut prudentlus fe-
fluldum nerveum,
refluit
ita
in organls nervofis ; ec
ad cerebrum , ut patet ligatls
ut anima ad hanc mutationem
ejus attentio ; hlnc concludere
fibr^
teft
ne
interponere
nltur
,
quam
haec
theorla retlcei^e
mutatio
nifi
fefllsve nervls
attendat
a D.
fenfatlo
fufficit
quae
experimentis rejicltur
tradatur.
conje6luris
rls
cerebri
corticls
ac
fed
ofle
fra6lo
vafio turgldls
menlngibus contradls
cruo-
demum vehemens
nifi
animi pathema valent fenfatronem fupprifupprlmatirr transfluxus In omnes nervos organls externis
non
tantum refpndentes
fufficlt
in terrore &c
tem nervi
nifi
hujus
moerore
fomnium
occafione
ponit
certe partiaJis
cerebri preffio
ut
nervewm, quandiu
accidit
Cur au-
vita fuper-
CLASSIS
tx4
efi,
dullse
initium inta6lum
fit
cor
&
in
illum
ce{f:irium
Ise
Nonne
natura
laedatur
(pmalls
me-
quo nullum
illud
modo
vitac
vitales
animal orbatur,
fuftinendos
initium
fcilicet
maxima
medul-*
&
fpinalis ,
bello ?
attritum
fuit
nialleo
a6la fuerit
&
ubertim effufus;
afl:
fubit
&
in
defungi capras
ficque illico
corde
cruor ^
(i
fiuidi
vel cerebeUi
necefTariis negleftis ?
neceflariam efl
DEBILITATES.
VI.
cerebri
qusellbet pars
licet
&
6c
cataphora
thoftadiam feu fitum fliantem neceflaria efl: a<S:io fere omnium mufculorum
pedes movent^
qui truncum , crura , tibias ,
Ex pofitura corporis gradus facultatis motricis 2efl:iman potefl: , nam or-
&
illi
tinuo affeclant
segri
traftio
etenim
talis
Talem
brachiis extenfis.
ifli
fu3C
omnium
vis
eft
fupinus
&
eam
pofituram fer-~
mufculi conhorizontalis decubitus , cruribus
confcii
debilitatis
requiritur
feu vix
ullius
&
culis
XXV. CaTALEPSIS;
Eft fenfuum
&
)
refpiratione obfcurifliimis
piendos
iEgfi
ere<5li
retinendos,
&
fufci-
paroxyfino
per intervalla
omni
fubir6 fenfu
&
&
nia fua
aptiores
&
fomno exfurgunt , capite fublevato a gravamine & ad mufed temporis in paroxvfmo tranrafti omnino immemores;
paroxyfmo , artus quamvis pofituram ex legibus mecha-
velut e
quamdiu funt
,
mira ad quosvis
flexilitate.
corripiuntur
yant
&
quafdam
nices
redeunte ; prxceilit
, raotuque oipofituram primam corporis , artuumque conftanter retinent , five
fivefedentes;
poft aliquot minuta utplurimum , ranus poft horas
fubito
&
mentis
bantur
artuum
Catakpfii,
in
ftruftura
ma^jme
fi
fit ,
feu
perfe6la
ut aiunt
fic
manut
C O
1ius
non
erei^a
vel
tifum,
flctum
interdum
aliis
A T
conftanter
morbis
A,
A T A L E p
murculi ad rifum
faciei
interdum
hic
fimplex
,
Obfervat, Medico-prallc3e
gi^
s;
chronicus
eft,
,'
&
fomnambulifmo
ut hyfterise
ad fletum compofiti
Morbus
exprimunt.
periodice recurrit
epilepfige
moffe
delabitur
fpafmo com-
rarius
binatus.
Cataltpjis hyflerlca^
I.
bferv.
io8,
Ea
tuum
&
qu3C
cft
cum
flexilitate
omnium
ar-
mira conftantia in fervandis quibufvis pofituris a vi externa imexcepto quod ob averfationem medicaminum foetidorum , ut fpiritus
aramoniaci , vel nares manu ftrlngant ^ vel aliorfum capue
falis
preflis
Par.
P. C.
volatiiis
^ -^^
Helena Renault annos feptemdecim, & ejus foror Oliva natu
fnajor , hyfteriam ab menoftafta patiebantur ; Oliva poft fex acceflus em*
antihyftericis fanata eft. Helena vero ab iifdem pejus hamenagogis
buit , &C poft duodecim acceftus hyfleriac incidit in catalepfim , in qua tatnen odorem fpiritus falis ammoniaci ad dccem pedum diftantiam percipiemanu naribus admota arccbat ; imo audito hujus medicaminis not)at ,
mine flbi cavebat ; fl pcr vim admoveretur naribus pluma hoc fpiritu
defle<^ant segrse,
Hiftoria.
&
&
&
illa
horrendos clamores edebat , ira &c furore percellebatur ,
quae
ne loqui poterat prse debilitate , jam tribus viris fe coerceri vix
Hi acceflus catalepfeos plufquam decies in menfe recurrebant,
patiebatur.
tinfta
antea
tamen
hyftericis; ,
&
fuum procumbebat.
infultus
epilepticus
vulfiones fuc<:edebant
cum
delirio
ca-
ingeniofiori
cui
quam ab
Quandoque
violenix
con-
ed 2egra expedaf-
durante infultu epileptieo faepe fomniabat Helena , ( quod MagVincent catalepfi fomnambula detentse accediflfe vidi ) ; tunc volupe
erat obfervare hanc puellam le^to infidentem , trunco immobili , capitc
Imb
{qs.
dail^nge
inclinato
&
oculis
pro adftantium
lubitu
huc vel
illuc
converfis
brachiis
fufpenfis
ut
in ftatua
cerea
, rifu
talepfim incidebat.
&
Tom.
I.
Mmmmm
Cwr^/
tLASSrS
t6
DEBILITATES.
ri.
excitata
tharticis
fuam
cui falutem
ipfa
tribuit.
&
lepfeos infultus
doloribus
phagum
paffa
vagis in
catalepfeos
mane eam
fequenti
cum eam
vidi
conquerebatur de cardialgia
dicamine infultum
tem
lem
erat
abdomine
paffa
eft
gemebundam
inveni
oefo-
oculis claufis
cum
vel"*"
palpebram attollere , renitebatur illa cum niftatione frequentiflima , feu nyftagmo ; raaxilla inferior fuperiori firmiter erat appreffa ,
brachia
crura quemlibet fitum Irapreffum fervabant , imo motum paululum perjficiebant , feu flexionem a me impreffam paululum continua-.
bant ; de csetero nuUus fenfus , nuUus raotus , refponfum nuUum.
Repetita aquila alba convaluit , nec poft hunc gravem paroxyfmum
uUus alter rediit. An vermibus in abdomine tribuenda iit hsec catalepfis
digito
&
judicent aUi.
3 . CataUpJis a fumo Plateri lib. i obf.
Eft fpecies a carbonum fiimo haufto.
a menojlajid FonfeccC
4. Catalepfis
nii
conf.
lUa
rante
Ub.
hift.
lib.
18-
2 Confultat.
Sanguinea BaUor
i.
hebdomadibus recurrebat , paroxyfmo fex horas perfevecum menfium fupprefiione ; in illa- fpecie faciei color bonus ,
gravis prsscefiit : Hippecrates z. Prorrhetkorum malum hoc effe pro-
finguUs
,
triftitia
&
&
nunciavit.
De
catalepfi a
D.
Peffaut d&
&
litu
fyphllidis fufpicione.
fine
i. P. L.
lib. 2. hift.
nubere cogeretur , in catalepfim incidit : Fo'
z. Talis etiam hypochondriacus ab Hildesheimio memoartus fiexibiles remanferint. Mulier , ex mariti fui obiiu
5.
ohj.
ratus,
fi
41.
lib.
tamen
quse
vehementoflSme afBifta
&
cum
nuUam lachrymam
effudit
(qA
fixis
oculis
im*^
cafequenti pernianfll
talepticam cognovit, artus enira impofitum quemvis ftatum fervabant ; tuf^
iugulari umcum claaiorem edidit ; immiffa in balneum frigidum etiam fimobllis tota die
perfecfte
gnura
C O
^um
A T
A.
hoc
A T A E
827
$ 1 ?j
In Magdalena Valetta
olim balnea etiam tepida catalepticis nocere.
protuUt
fenfatlonls
jftbfervaveram
fed ex
citc)
edula
obiit.
Cateikpjis dzUrans. Aft. Acad, Upfalienfis ^ ann 1742 pag. 41 : recdicenda catalepjis fomnamhulans. P. L,
Magdalena Valctta , puella multis follickudlnibus prius vexata , hunc mr-
6.
tiiis
bum
mo
man^
&
per plures menfes paffa eft in Nefocomio generali anno 1737 :pricatalepfis erat fimplex, fed pcrfe(9a , pluries in feptirevertens , cum pulfu rariffimo , depreflb , refplratione ita pladda
quidem menfe
obfcur^
perciperetur
vix
ut
exiguo
calore
pallore nativo
paro-
xyfmus aliquot rainuta tantum perfeverabat , quo terapore illam ita infleximus , ut brachils , tibiifque furfum verfis totura corpus fummis natibus
infiileret ,
xquilibrio fervato , ibi remanebat acgra ftatuse cereae inftar
immobills ,
non minus fenfu omni deftituta ; falfnm eft catalepticos
&
ftantes
fi
&
impellantur progredi
faltcm
modo quam
alio
progrederetur
&
&
oftentant
hiftriones
narrans
facete
auditu
olfadlu
&
guftu
compertum habeo
&
quippe cantans ,
cubiculum , vifu
currens per
fibilans ,
taftu
erat
poft
vocant
marionettes
cxultans
Isetltil
hxc
fufe
ABls Upfalunjibus
vide in
recenfita
&
Parijinis,
neum tepidum
tici
rati
Utium
ambrbo
ut
vifcidus , non nifi expreflus per vim effluebat ; balparoxyfmum tolerarc non potult , pulveres antlepilep-
extra
non.
eam
biennium
poft
omnino immunem
corriperetur
fi
dum domum
interrogavi
aut
adftaates
&
tempefamuab hoc
rurfus
retulit
fe
efte
fed
i)at ,
reret
exercuiit
jufculis
&
obfcurifiimc perciperet
fed
,
,
vifu
quafi
fomnio
quodam
deti-
neretur,
7. CataUpJis quartanaria
Anno 1727
Nofocomlo
in
curabam
l.
milltem
P. C.
annofum
&
qui
quartana laborabat ,
dus
delirus erat
&
&
labi
fineret,
.,
M mmmm
Ope
tEASSIS
%in
DEBILTTATES.
r/.
Ope
emetlci
&
guis vifcidus
obfervatut^.
oculatus rmihi
Teftis
quo
fa(fto
rurfus
catalepfim relabebatur.
in
obfervante Ballonio
tertianis
lortgis
eamque lethalem
&
quartanis fupervenit
cerifet
hac fpecie pallida , oedematofa , 6c ferum Ju^xurians eam inconferunt cathartica , hydragoga , diuretica.
hac
j
Quatuor catalepfeos fpecies ftatuit Ballbnius , fed cum eas a caufts
feu prlncipiis abditis deducat , nec charadere proprio infigniat , hujus di
vjlip minus iitilis eft;
cies
eft
ducit
in
;in
XXV
E c
I.
T A
Extafe,.
ex eo quod segri artus non retiheant fitum quem^ger tamen eam , quam inltlo infultus ha;
Bult , pofituram conftanter fervat , &: oitml fenfu motuque artuum orba
tur. DifFert a catocho ex eo quod a profunda contemplatione aut mentis
attentione ^ vel graviflimo pathemate oriatur , nec artu$ omnes ita rlgef
cant fpafmofllce , iit in catochbmenis.
Tulpii.
I. Ecfajis catoche. CAtalepfis YipmiQi aB "Heers
Convenit cum catocho ratione rigiditatis corporis.
Capucinus inventus cft aphonus uno genu terr% infiftens , dextra manfurfum exporreda ,
marmoris inftar , utraque frigida ; oculi patebant ,
Djffert a
catalepfi
.'
&
&
&
pulfu fat
immobilibus , os hiabat cum refpiratione liber^
inagno ; cseterum ftaituam Mercurii referebat : Hmricus, ah Hurs , obf j.
Hic poft viglnti horas ad fe rediit pe clyfmatls acrls , ftuphse calidlfnfed
palpebris
rnse
pulfa
vehementer percufTus
fuo quafi
congelatus
h% certe. te ftatuam
non mpdo rigida ,
illicQ
retlnens per
inftar
ftipitls
integrum diem
riguit
fedens
eumdem
in
fediir
fitura ;
juraf-
fed
&
&
C O
Ea
A T
artuum
qu^e
efl:
A.
nulla
rigiditate
T A
ftipatur
aut
iri
ec/lafim
in
incidit
&
a gfavl
tcrrore
fatelHtibus
Nofocomium
in
fic
Si^
s.
capitalis
Miles clcfertor
reptum
qiiscque
cito
clelatus
&
eft
petita
tempore
rurfus phlebotomia [rc
liifle
&
audiens alterum
qui
catalepfim
reftitit
auxiliis
verfis
lignario
in
incidit
morbus
huic
fabro
Hoc
convaluit.
eft
Affinis
1701, de
emeticum fumpfit ,
vidi anno 1728. Monfpelii.
Mem. dc VAcad. R. des
relatus
faphena
fefta
&
forte ecftafim
demum
obfervationi fimilis
Tulpian^e
cum
ciperet
fubito
pulfu
perftite
bat
D.
///.
fed
debiii
&
quem
ceflit.
adolefcentis
omni
fenfu
Mofifpelientis
motuque
refpiratione
decem
poft
pe-
quse
ann,
Sc.
verberaverat
ab ea repulfam matrimonii
claufis
oculis
frigido
cafus
emeticum fumpfit ,
Med. Prof, Regius.
Fiies
balneo
eft
concidit
perle6lis
his
cardiaco
prgemiftb
immo-
&
tus perftabat
compefcebat
cor-
nec in-
deftitutus
placidiftlima
horas
qui
ac-
Htteris
obiit.
fu-
fruftra
Obferva-
Differt
&
S.
&
5,
ureretur
XIV
Ecjiajis
3.
bis
poftmodum ex
nifi
Sebaflien
St.
morbo
fequenti
Alefiam
juxta
affli<fta
fuit
,
13 annos nata , per menfes^
obfervata a D. Privat Med. Doc-
quo
hiftoriam accepi.
Sedebat ea
nuUi interrogationi ullo flgno , aut
parum cibi fumens , unde macilenta , cum pulfu parvo
interdiu brachia in
crucis
minutis no6:u
alternis
Joannes ,
bat , prolatis his verbis vernacula lingua
fum peto ; mox per minutum ululabat , atque demiflis
tore
Alefienfi
5c interdiu
fioiflu
&
per
duo
LiK
vulnere.
Dei,,
Civitater
cataleptica.
pagi
Puella
duos
2.4, de
Cap.
fenfu
doloris
ullo
fine
minuta
quiefcebat
idemque
deinceps
illo
tempore
verbo refpondens,
toto
raro
frigidula
formam
extendeParadi-
Joannes ,
genua manibus
in
iterabat
cum autem
brachia erant extenfa , ea rigida erant ; -aft digiti cataleptici flexibiles impreflum a Medico iatum fervabant a primo infultu' ejus morbi ufus lac:
|is
cft
eam
liberaverat
inter
rufticos
in
altero obnt
fafcinationi
morbum
parentes hunc
adfcripferunt.
Haec
anno
ut
1758.
folemne
An
haec:
Vix credo.
A fummo terrore fyncopen , imo afphyxiam lethalem fubito oriri probiwit
plvfcs obfervationes. Sic D, F. & FauvilU , Doftores Medici juniores , ut
xuftiorm ludibri haberent , eum deduxere in amphitheatrum ; rufticus ad;
ipecies
difFert
a catalepfi
0Bf|e#j?m iceletoriua
melancholica
&
iaftjumcntormi} ftupefadus
flne refillectia ,
^m^lQjnj.
6s
ne5ul4
CLASSIS
30
verbo
r/.
fupra
DEBILITATES.
atiatomicam
nequidem prolato
copen
rum
tam
incidit
ipfi
territi
e fyncope excitant
fibi
non
abftuliffent.
Doftores eum fumma cum cura , ope cardlacoad fe rcrerfus sger gratias ipfis agens quod v.I-
&
D,
XXVIL TyphoMANIA ,
apparens fopor
Coma
vigiles
excitantur
facile
asgri
infomne
manent
Veternus
fimulatus aut
Efl:
quo
&
Grsecls
Marcor Linacri i
Pcredse ; Typhomanie
rum
ffaguenoe in
cum
Gorrms
ait
tamen
claufis
cum
levis
deliri comitante.
lethargicis
fere
&
&
I.
Typhomania
Efl:
ea fpecies
fcbricofa.
qux
A. P.
tritseophyae
vel
tertlanas
Werlhofius
&
&
comitabatur , extremis frlgidis , pulfu debili ; accerfor Nemaufum ubi degebat aeger , paroxyfmus defierat , 6c quartus imminebat , quera tertio periculofiorem prsedixi , 6c quem cardlacls , potiffimum lilio Paracelfi cochleatlm
exhiblto
tremorum
fuperare conatus
fum
pulfus exilis
fopor continuus
"facie
&
critica
efl ,
&
dect^
COMATA. Typhomania.
decim^ quarta morbi die
omnium bonorum
seger apyretos
fuit ,
&
convaluit
g^j
twm fummo
pauperumque gaudio.
raorbus non
eft
feu tertiana
carotici
fi
&
&
&
&
obliviofo.
Tam
quod
30
S'
variis
apud Morgagnl
XLIX^
Epiji,
&
fi
Medicus eum in
,
conclamatum eft. In cafu illius Cardinalis primus paroxyfmus Intulit ftertorem , tendinum fubfultus , pulfum perobfcurum , nihil digito prementl refiftentem
foporem. Sigmim diagnofticum fingulare tradit lll. Toni
culum
in
mora
segro fere
&
lih.
3. cap.
pro
aiio
foret
detentus.
Typhomania continua
2.
mundl
Fortis
Lctkargus
Confult. tom,
i. cent.
In
comate lethargico
motus ,
nec fenfus
&
&
ait
i.
non per
R, Fortis
interrogatis
VlA^^^ocxziiS',
Coma
lethargicum Rai-
A.
acceffus
princlpes ^
patientes refpofident.
Typhomania continua vulgo hsbetQr pro fymptomate febrlura contlnuarum , ut typhi , fynochi necsion remittentium , quarum paroxyfmus a fri;
non
fanantur.
&
fomnolentia continua ftipatur; cum febrls ad Inftaium pervenit , gri continuo intra fe deblaterant ,
cremetitum
fomniant ; aft interrogati refpondent faepius , fsepius (q(q loco movent , magis
&
&
&
ut
fi
malc
.vertat
&
dift;in-
aft hiftoria
CLASSIS VL DEBILITATES.
pi
e cerebf
revellentes
ptifanae
nltratae
cathartica pro re
nata folummod(bi
profin^
, Sc fuppuratio aurium In hoc morbo falutaria funt.
Typhomania agrypnocoma i Subeih fa/iara ATahum Coma vigil Sennenl
de fomno praeternaturali cap. 2 , Riverii Yib. i cap. 3 ; Phrenitis comatoja
Heurnii cap. 17; Journ. de Med. Juili. 17(30. A,
Eft ea fpecies m qua segri, ad dormiendum continuo propenfi, dormlre
videntur , claufis oculls , ntu ad fomnum compofito ; attameri vigilant &C
Parotides rupervenlentes
5.
',
delirant
Ita
aut Irafcantur
fUr
ut
,
eos tetigeris
fi
morbus
fomnum
&
torve afpiclant
acutus
eft
tamen
fort^
pluries
vldi
raram
&
&
cerebrl
Typhomaniacus
{cldit
phlogofis incufajida
ffeurnii
furlbundus erat
funt pacatl
nec
pofam St phreniticam.
4. Typhomania verminofa
feu delirant
morbi
fsepius
dormiunt
juxta ipfum
dormlenti ab-
temperamento
&
typhomanI?e in vetcr*
A,
&
ni
ejus atonia*
quae diverfitas a
divifionem
exiglt
Brendelli.
non vero
Monacho
qui caput
alii
niant
efl: ,
In-
efTe
fallor
cogantur
ita ut vigilare
iterumque delabantur in
febricltantlbus
6c
multum
non infrequens
fom-
torum morerefur , 5c ciim moriantur duse tertlae partes , mortalitas efi: dirodecies major infantum qulm aduitorum ; magnam vero infantum partem
morbis acutis occumbere certum eft ,
perlculum mortls , In diverfis aetatlbus , dlverfifque morbis , eft in ratione compofifd ex mortalitate hujus
morbi , 6c rnortalitate hujus setatis ; ita v. g. fi typhomania verminofa fit
duplo periculofior quam efi: pleuritis , prior in infante involvet periculum
&
quam
pofterlor in
aduito
cujus
fcillcet
setatis
mort^
efl:.
Typhomania Manlnicana, A.
.5.
Ea
eft
tumore
tur.
minor
quse a fcolopendrise
partis
quse Martinlcanis
'XXVIII. 'L-ETHA.RGX! S,
Coavemt cum typhomanla continua,
GaUn
dicitur.
Lethargie,
quo
segeft
facil^.
C O
facile excutitur
crepat ratione
torpidus
A.
interrogatis refpondet
mere
delirii
omnium
A T
obliviofi
utut recentium
H A R G u
E T
&
lethargicus
oblivifcitur
&
33
s.
ab e^ vero difmovet
enim fomnolentus eft
loco
fe
&
&
1.
A.
i.
tiit ,
quam
in
mal^
continuis
fegni
obhviosa
&
fuperve-
judicatis
fynochum
pafsa
cum amphimerina.
fomnolenta
Hic afFeftus certe diverfus eft a lethargo Hippocratis , qui intra feptem
qui per empyema , id eft , parotidum fupsegrum e medio tollit ,
purationem , aut fimilem apoftafim terminatur, obfervantibus Mercuriali^
&
clies
Kiverio.
admota
Veficatoria occipiti
praeftans in
2.
num
tuita
&
pulmones ftderante
vifcida
lib.
in Ipfo
morbi
tuflSs
tenet
initio^ oritur a
cum
fopore ;
pi-
cum
moriturus eft 3eger , alvus liquefcit ; non eft profpiciendum huic lethargo
per cephalica , aut per fpirituofa , fed per expeftorantia , putrem lympham
&
vifcidam educentia
in decurfu
fsepe
phthifici
morbi
lethargici evadunt;,
pro hu-
Nuper Monfpelii plures nefarii capti funt , qui viatores exfpoliaverant prof)inato vino , in quo femina daturae ftramonii contrita & infufa fuerant ; fafTus eft autem eorum dux plures ab eo veneno
interemptos effe, cum veram veneni dofim ignorabat, atque ea dofis nimia
lethargum inducebat ; dofis vero minor tantummodo paraphrofynem mlnime lethalem in bene multis , quorum aliquot ipfe interrogavi , creaverat'
A majori dofi opii lethargus etiam Inducitur , non raro lethalis , cum pulfii
jus fpecie.
debili
mum
i^ Pro
facie
afTuetos
dofi.
livlda
,
ftupore
quandoque
&
fopore fummis
exhilarat
hyofcyamus
alia
jor
alia
belladona
phyfalis fomnifera
adhucdum obfervata
fatis
xiam
aut
Willifus paraphrofynem
viderunt.
,
In his
autem
cafibus
opium
odor mandragorae
diftinfte
,
alii
venenum
alios
minor autera
inebriat
dofis
;
potifH-
quod etiam
narcifli
defcripta.
&c
ForeJIus
producunt nora
a vino apople-
emeticis eft
Tom.
leviter
reficit ,
I,
Nnnnn
deia
CLASSIS
834
dein tiinflura
diacis
4.
cum vino
lilio
Paracelfi
aliifque car-
eft.
Lethargus traumaticus
detur attinere ,
mania continua
bis.
DEBILITATES.
VI.
&
"Willifii ,
feu
kthargus typhodes
capitis iciu
Willifii
A.
Morbis.
feu
foporofa.
cephalitis
laborare
garrire
cadavere
pars
non vermes
dextra faniofa
cephalitide per
putrida
nemo
inventi funt
altitudinem
corrupta
foporis
intelligebat
ut
&
putabant
,
,
fphacelofa.
abfentiam
oblivionis
&
hic
,
k&.o
cerebelli
morbus a
quse oblivio
fupponit aliquam vigiliam , demum valde affinis eft cum typhomania verminofa. Vide Lethargum acutum Clar, Preyjingeri.
Lethargus periodice repetens Jive Jjydrops
5. Lethargus arthriticus Willifii.
Carol.
Pifon.
Prseful arthritidis
&
&
&
&
&
&
cationis
catas
non mediocri
fternutatoria
fuit.
&
cucurbitulas fcarifi-
COMATA. Lethargus.
pulum unum
cum
vero lethargus
fit ,
&
fic
fanatus
cum
fuit.
835
Utrum
Qui
mente continuis
, vitam agentes fedentariam ,
nec exercitiis corporis recreat^ , cerebri fui tonum enervant
hinc debiles corpore , quietis
otii amantiores , vires etiam animi fenfim
amittunt, ipfis demum mens hebefcit , vacillat memoria, ftupidi , obliviofi,
verbo apoplexia corripiuntur. Nihil eft utilius ad fcientias adipifcendas
quam experimenta leftloni
fic Hydraulica , Mechaftudio immifcere ,
nica , Dioptrica experimentis iteratis ad pauca principia appllcatis fine faftidio fubeunt mentem , exercitio corporeo vires refarclunt corporis , atque
multo majores fine fanitatis damno fiunt in doftrinis progreffus.
ftudiis
diu impallefcunt
libris
detenta
&
&
&
aeger
mifcit.
Differt
febricitat
quia
&
typhomanid
apoplexid
non
non
ftertit
lethargo
,
nifi
quia
non
cataphoricus
delirat
quia
ab
caroticus
cataphoricus.
&
&
botomia
&
allmentis
catharfi.
Cataphora coma ;
Suheth afarim Avicennge
1.
Sopor
ficcis,
eft gravis
Le Subeth,
ore hiante
Lethargus
vulgi
A.
maxilla
inferiori
demiffa
N n nnn
oculis claufis
facie
CLASSIS VL DEBILITATES.
%^6
pulfu raro
quandoque depreffo
tefpondent
Ex
intervalla
artubus omnibus
vellicatione
circumfpiciunt
adftantes
iterum dormientes
curant
nlhil
&:
ni fuccurratur
alii ,
&
quae
intra aliquot
dies
reliquo morbl
in
flac-
aut
fortiori
interrogatis
non
acri-
nifi
comatofisj
his
vivis
oblata deglutiunt.
ter excitati
enim per
mox
attamen
quam
nec
moriuntur
ac-
fpicua eft
fufficiens
iio
Cuffiones
&
cognofcatur
lumbos
&
eft
tatoria
cervi
&
antifoporofa
fullginis
mollius
cardiaca
,
interpolata
caftoreum
ut
ammonlaci
falis
&
faltare
friftiones
aut
fafciis
in-
huic auxilio
vellicationes
vefiicatoria
hujus
Vatietates
cogit
deorfum
par
catharlis acris huic fuccedens
karabe
&c
ipfa
furfum
exagitant
fuppref-
fontanellae
qui per
vomitio
cephalica
,
nulla urinae
trajeftls
utillor
julapia
nulla crapula
difcutitur
inde 'humeris
fra
alii
&
hoc magnus
in
placidiffima
fternu-
fpiritus
cornu
funt
fpeciei
tudine
crurum dolore
febribus
intermlttentibus
pulfu
debili
&c
ve
rum
der.
Hoffmanni, obf
3.
A.
foporofis
pag.
24
Boneti Sepulchret. obfi 9. pag. i 57. Tom. I. item ya , 8^, 10, ii, ii^j>
13^ , &c. Schwencke rari cafus explicatio, in quo Boerhaave aquas Spadanas , fed infeliclter , praefcrlpfit.
Eft fpecles quse a feri exundantla in dlverfis capitls partlbus dependet , five
ille hydrocephalus externus
vel internus fponte accefferit, five a fuppreffis
alvi fluxibus
urinis
fontanellls
&c
prtum
duxerlt.
&
narrat Hombergius.
vandum
eft ,
ita
ut hic
affeftus
fit
tantum fomnus
inordlnatus.
quod obfer-
COMATA. Cataphora.
In convalefcentla a morbis acutls fomnolentla eft falutarls,
fcrlum
837
utl Inltlo
fe-
perlculofa eft.
Cataphora
8.
Timor
&
eft
illuftrls vlr.
XXX. Carus
Pnjfura
Caros Graecls
dlcltur
Aureliani de Acutls
Ccelii
Marcor Celfi ;
apud Aetium
Sopor Mercurialis ;
a caroujlai gravarl
c.
Pcrculjio Pofidonll
AjfoU'_
pijfcmcnt carotiquc.
&
excltablll
refplratlone
ta-
clta pacatllTima,
Differt a cataphora
fomno
poffunt a
oculos aperlant
fufque in
dlerum
fed nec
cum
fEpius
Ab apopkxid
m^
natlonls
aegre
excitabllis
laelione
cidls
cum
caro
movet
&
,
quod
laedl ,
apoplexla.
ut In
oculls femi-apertls.
non
ftertant
facultatum prlnclpum
detrlmento.
cum
De
detur in
&
caetero segri
fed pacati/S-
delirium
omnino
loqultur
oculi
non
pro-
praefertim imagl-
Notate vero
ipfis
fomnus longus
In
;
typhomanla
minlm^ vero
proftratl
&
non
fed
caroflci
definltur a Mcrcuriali
refpiratlonis
fine
artubus jacent
scger artus
eo
unde
rubore
faciel
lethargo imaginatlonera
in cataphora
ter
febre
difcrepat in
rarifllimeque refplrent
fundus
&
fanentur.
nifi
funt claufi
flac,
&
maxllla dlfficul-
diducltur.
&
referunt ,
carum , cataphoram
apoplexlam , lethargum , 5ic , pro totldem ejus fpeciebus habent , iJli maipfi adxime errare mihl videntur , cum pro genere habeant ordinem ,
&
quidquld enim
allas
fpecies
quod
eft
Immediat^ comprehendit , id pro genere habendum eft. Quondam forte cognofcent Medici dlverfitatem fedis affedse
in quolibet genere, quondam clarius Innotefcent prlnCipia
remedia cuique fpeciel convenientia ,
clarior erlt fpeclerum , generumque diftinftlo 5
interlm cavendum eft ne nomina confundantur.
.Theoria quorumcumque generum ita hidenus eft abdlta, ut quae de
hac
3
fub
fe
fpecies
&
&
Nnnnn
CLASSIS VL DEBILITATES.
l3
Iiac
nus
mere
fint
^ite puto
non
qu3C
&
gratuita
nifi
fiftitia
morborum
&
Cari pyreclid.
Carus fpontaneus
I.
Audorum
Aphonia Hippocratis. A.
acuta
continua
morbus plethoricos
confuevit
rubore
corporis calore
crapulofos
feu intemperantes
faciei
cum
adultos
pyrexia
& forti
pulfu frequenti
hic
gravidas adoriri
cum
Ob-
fervandum
ita ut
&
pofita
magna
dofi
tartari
emetici
febris
ad fynocham
attinet
&
morbus
hemiplegia quandoque folvitur , ut apoplexia , vel remediis apoplexiae fanguinese cedit j fecus convulfionibus fupervenientibus segrum e medio tollit,
aut mors apople^lica fcenam claudit.
^* Jpedes Frid*
X. Carus febrilis Sydenham, pag. 2386: 395. Cari a'*
HofFmanni, cap. i . 5. A.
In tritseophya
hemitrltaeo , quas autumno ludit per plures dies fub fof-
&
&
sna tertianac
nec non
typhls
circa
vigorem mor-
quandoque accedit
ad parotldum exclufionem , aut ad fanguinis criticam ex auribus , naribufve
ejeftionem ; quippe in hoc morbo parotides nunc feiiciter , nunc infeliciter
fuccedentes vidi. Ea autem fpecies longe difcrepat a typhomania febricosa
in eo quod i^ typhomanlam febricofam comitatur fomnus levifllimus facile
excitabilis cum delirio
i'^ quod typhomania febricofa inducitur a veneno
febris intermlttentis , quod kinkina ante tertium quartumve paroxyfmum
bl,
Illa
fpecies cari
magna
lingua
dofi
,
labia
dentes
toUunt.
repetita
Licet Torti
&
Carus
in caro febrili
quartumve paroxyfmum
oc cathartica
non caroticam
a {pontaneo ,
fpontaneo pyrexia fenfim accedlt fine his prseludlis ,
line frigore fubltaneo exacerbatur fecus ac in febricofo,
Videntur carl febriles cum hemiplegia &: febre fynocho , aut etiam ty-
gore
&
febrihs
horrore
difFert
in
&
pho ; segri fitlm raro fentlunt ; aft hngua fucceflive exficcata , arida , dein
nigrefcens, motus febriles identldem crefcentes, calor corporis, oftendunt a
mate-
matene
lis.
illi
blliosa
Hemiplegia
emaciantur ,
C O M A T
acri & velutl
A.
febrili infarciri
fuccedens
rit^
&
aegri
A R u
vafa cerebri
mortem ad annos
ita
infiftendum
&
%^^
niedullse fpina-
procraftinat
eft fudorificis
ac
fed a.-ri
fi
pitui-
3.
Carus
ifte
invadit
tio
Comm.
in
Prorrhetic. i.
&
&
f.
1
3. Montahi SyVide quse de apoplexia ffr.
tef
funeftiffimus eft.
Cura
&
in
&
reficientia
emetico
&
kinkina.
&
nes , &c , pr^efcribimus. Raddiff in foporofis refinse jalapx fcrupulum prsebebat ; alii jugularem , alii arteriam temporalem fecant ; alii plantas pedum
adurunt ; EugaUnus fuccum nafturtii aquatici potandum prsebebat , cui adjungit Werlhofius fpiritus falinos volatiles.
evanefcat
fopor
hemiple6ticus
febre
inflammatoria detentus,
&
tur
quadraginta
paroxyfmus
delirio,
&
rediit
fpiritus falis
,
ammoniaci
nec anticipavit
guttis vigintj
cum
fomnolentia
1 5 5
mixtum
degluti-
&
tantum
levi
Werlhofibidem pag. 106",
Coma ex ijchuria Velfchii
Obfa
CLASSIS VL DEBILITATES.
40
obf.
&
Nicolai Tulpii
64,
riae
ob
urinse
refluxum
&
^nnos natus,
catheterifmum
obf.
2,
45
cum
&
Beverovicii de Calculo
fupervenit ifchuri
&
tendinum
dein
fultu,
fecundaria
eft
Illa Tpecies
lib.
capi
804. A.
Hoc morbo
morte.
five
verse
manuum
calore
fiti ,
chariffimus
five fpu-
febre
fub-
parens obiit
inftituere
90
Chirurgus
&
urethram
fimul re^lum inteftinum perforaverit. De paracentefi veficse in hoc morbo conveniente videfis
recentiores Chirurgos , qui ftylo tricufpide , curvo , vaginato perinaeum
imperite
ita
inftituit
ut
perforant.
ad i8^"i. A.
mechanicis externis dependet , ut a vulnere,
5.
contufione
fraftura capitis.
ex adftantium relatu , ex capitis accurata infpe(^ione , tetumore , ecchymofi , oflium crepitatione , maxime fi incifis tegumentis , rafo pericranio , rimofum
inveniatur cranium ; fi seger a
percuflione illico lapfus , in foporem inciderit , vomuerit , fanguinem naribus , auribufve fuderit ; accedit febris acuta , calor , rubor ; fe6lo cadavere
inveniuntur fanguis, pus, fphacelus, depreflio laminarum cranii , contrafifCognofcitur
gumentorum
ejus
&c.
furse,
brachio
h.
antiphlogifticum
&
pede
tenuia
jufcula
collo
rara
phlebotomias
de fra6lur4
potum
fcilicet ,
,
aliique
cranii.
fortius fibi
&
dormifcimus
I544ipfe
noftrum
dus.
rifu
Verum
ta Clar.
cujus
quidem periculum
vidi in adolefcente
qui id
id
quodam
incantamenti
vi
non
carotidibus ligatis
interfui
Falver'
perfuadebamus
canibus funt experimenfed de his vide Morgagni pift
effici
ipfis
accidit
:
in
XIX. 30.
6.
Eft
Carus
ille
arthriticus
quem
Mufgrave de Arthritide
materies arthritica
ut aiunt
cap. 16. A.
repulfa
vel
afcendens infert
feu qui arthriticis fine causa alia evidenti, praeter doloris ceflationem, accidit,
orphanotropheis
correpti
re
acido
cum
-
febricula
dulci
in cadaveribus
qui
(kpius
nil
,
eft
quam
vulgatius
genarum robore
fumptis emeticis
inveni ferura in
fugaci
vel
infantes
,
fopore
catharticis
cerebri
caro verminofo
profundo , odo-
lumbricos ejiciunt
finubus
&
lumbricos
in
in-
C O
iflteftlnis
mortem
atlte-
A T
A.
A R u
convelluntur
ver(>
Fide
s.
$41
EcUmpJlam vermi^
nofam.
S, Carus variolofiis Sydenham de Vaflolls, pag. 85, 97,
39^. A.
quolibet variol'je tum difcretae , tum conEfl: fopor profundus , qui
iluentis ftatu fupervenit a nlmio fanguinis fervore ; talis efl: fopor , ut
sEger ferme nunquam evigilet , nifi continuo pulfu excitatus , in quo cafu
&
per phlebotomiam
fanguinis ventilatio
dicantur.
cordeis cerebri
Preflio
&
fanguine
tJ^
Apynti
Cari
Seu qul
^.
f^epius
Carus hyflericus
mofa
funt
cum
pulfu pacato
Apncza Heraclidis
non
cdncitato,
refrigeratio
//<z-
RodeApopUxia
Strangulatus ex utero
tici
&
motus
feriatio
cum
refpiratione vix
hn-
fibili ,
&
fle
volutantis
movere potmfTe
afl
declarant fe loqui
quod
nec
iJgnificant.
Hic morbus
utut frequens
a^ figmentum
&
Medicos induxit ,
ex hoc figmento faOTim
tanquam effentiale fymptoma , licet non magis
videatur prxfocari mulier in hoc morbo , quam in fyncope ; refpiratio etesiim efl iCa pacata , ut vit percipi poilit , torumque corpus immobiie efi: ;
unde Mofchio hunc dciinivit refpirationis impedimentum , cum omnimoda
quiete , 6c HeracUdes apnceam nuncupavit
majori quidem jure apopleftittntes
eft
ilhid
ut prafocatio habita
fit
cos diceres
pr^focatos,
cum
in
ipfis
tam quietum
refpiratio
fit
fublimis
&
flertorofa
in caro
hyf^erico
&
&
ef!:
CLASSIS VL DEBILITATES.
842
&
copiofa emlffio,
fed
quibufdam
fluentibus catameniis
oris'
non
evanefcic
Hic morbus vulgo tam contemnitur ab adftantibus ^ quam exhorrefcitur ab
fsepiHirae fumis foetidis , caftoreo , ruta, &c , difcutitur ; veipfis SEgris ,
multipHci obfervatione eum in afphyxiam hyftericam abconftat
riim tamen
raro morbus
illico
&
iifte ,
&
afphyftas
illas
humo
raandatas fuifte
alias
rea-
pfe occubuifTe.
Mcrcurlalis &:
furgit
potu cardiaco
&
antihyfterico
fumis
fcetidis ,
lignatum
folia
hujus plant%
fecus incidunt in
remedia, Sc.
11, Carus a pathemate, Catalepjis
Med. May
Journ, de
i^
1764 pag.
411.A.
&
excidens
&
&
&
&
fuccefTu
adhibita
funt
pulfus erat
minime
febrilis
fefto
capite
nil Ifi
inveni.
13.
C^rus
hypochondriacus
Apoplexia hypochondriaco
fpafmodica Frid.
Pomme
obf,
&xm
seger
ad
fc
redire
incipit, geftu^",
dein loquela
pedus, collum
lin-
guam-
C O
guamque
laborare innuit
arteriam graviter
rationis
A T
&
A.
A R u
conftringi fignificat
fenfuumque exercitium
movendi
orani
fibi
aut
fcribit
folito calidiorl
puifus tardus
languidus
Ciira exigit
allaborandum
in
843
gulam Sc tracheam
paroxyfmo repentdr
&
Hoffmanni vense
rubicundiori turgebant
ob plethoram. In
cafu Z>.
in
ma-
pedibus refrigeratis,
Pomtm
fucceffit
hemiple-
di<fta,
phlebotomiam
eft
s.
peftus
vomitus
leviffimis
emeticis
cui diluendo
concitari poteft
modo aqua
po;
liquor mineralis anodynus Hoftmanni indicantur. De caeter
ex nitro ,
vlde Hemiplegiam hyjlcricam,
14. Carus CL narcotids Sennertl de Caro cap. 31. A.
Venena narcotica hanc fpeciem inferunt.
Opiata omnia majori dofi, apud inafluetos, ore affurapta, vel in podicem
ciyfteris forma injefta, imo , ut obfervavit D. Bouilla , opii tinfiura toti
&
tus
peftori
gefta
illita
fic
confcivifte
notum
;
eft plures
ab hyofcyami
impios
&
fibi
mortem magna
tum
cum aphonia , majori dofi cataphoram ,
genera horum morborum non fatis diftintum feminibus
daturae ftramonii
&
adhibitis
fanguinis
miflione
cucurbitulis
enaeticis
catharticis
omnes
evafere.
ad fcrupulum
albi
unum
tanquam
fpecifico
nec fine fuccelTu , ut audio ; in horumce venenorum ufu a minima dofi incipiendum
mirDs curationes fiunt ; certe innocue fumuneft , fenfim adaugendo ,
optirai quos
tur hasc femina in pilulis de cynogloiTo , philonio romano;
praeftat effeftus foliorum hyofcyami hujus extraftum in catarafb , hyfteria , cancro &:c, fuadent ut femina ia eodem cafu
eumdem cafum adantifebriU adverfus intermittentes
utitur
&
&
&
hibeantur.
afpldis
tarantulae pundura carum accidiffe pluries afTerlt Baglivi ; ab
Cleopatram foporatam fuifTe narrat Plutarchus.
A fumo carbonum extinflos, & caro prius affeftos ipfe vidi j caroticos
eos , non vero apoplefticos defcribit Marc. Donatus , lib. Iz cap, 6* Vide
Schcnckium lib, 1 cap, de apopUxid cx fujScO carbonum.
O o o o o 2,
A fo-
iftu
CLASSIS
$44,
DEBILITATES.
)^/.
ex quibus extraftum miros efFedlus producit , obfervante ///. Storckio , ii intus fumantur cruda vel codla , homines vertigine
dein caro afficiuntur , qui ut plurimum , prsemifTa convuliione , eos e medio
Watfon Tranf, Philof n. 4^^, Ciim horum extractollit, obrervante D,
periculp
ad
drachmam
intus fumi poflit , evidens eft vires medicafine
tum
confiietudinis multiim variare.
minum ratione dofis
Curatio. Si ore affumpta fint opiata , illico vomitorio funt rejicienda ; fi
pulfus vigeat , aut hauftus carbonum fumus , phlebotomia infiituenda ac
repetenda ,
in utroque cafu aceti vapor naribus hauriendus , oxycratum
propinandum , pulfu languente ad lilium Paracelii , vinum generofum ,
cardiaca fudoritica confugiendum , addito caftoreo.
i'^, Carus a frigore Montalti Synopfis.
Vide afphyxiam congelatorum
LetJiargus ingens Petri Boreili obferv. 52 centur. i
A.
Qui in feptentrionalibus per campos nive obduftos iter faciunt , ut ac
cidit exercitui Gallico dum Praga excederet , Imperialibus retro infequentibus , non folum extremorum fphacelum patiuntur , veriim etiam tanta.
dormiendi cupiditate tenentur , ut prcefenti vitse periculo non abflerreancorrepti dormiendo motur a fomno ; hinc alto fomno in media nive
conn maculatl
follis
&
&
&
riuntur
quod
non
amici
nifi
reflituat;
teflantur
paiici
quis
i&
multoties
fe
credidifTet
in
qui
vidifTe
tanta frigoris
hos
&
ducebant
milites
eum vulga
doloris
comitantis violentia
Erraverunt Veteres
ligatis.
tides
iine
carotidibus
vidi
arteriis
&
Carus
16.
aB
pag. 485. A.
In illo cafu
quens
quse in
ftratio &c
bitulis
praster
aliis
fpeciebus
alvi conflipatio;
obiit
hydrocephalo
rarior
efl:
fruflra
infra
aortse
&
origo mali
erant
curvaturam locatse
refplratio
fumma
pr^fcriptis emeticis
6c fre-.
brevis
erat
virium pro-
phlebotomia
cucur
segra.
foiito ;
tom.
107
obf.
pulfu
&
refpiratione
in
cerebri linubus
duse trefve
ovi
lupiae
gallinacei
omnem
pacatifHmis
hydrotho-
turgid^r
isagmtudinem ad^equantes.
fenfum Sc
cum
effufum
motum artuum
interci-
&
conti-
niftatione
veloci
nua ciJiorum,
Hunc morbum
delicatula fubito
quadrantem hanc
bis
obfervavi
incidebat
ecliplim
in
fedens per
pulfu
hor^
colore
&
calore
p.
C O
calore
totiufque
palpebrse
confpicua
lum
motu
acceffu
; difcuflfo
conquefta
capitis
corporis
tantum
cilia
A R c s;
agitabantur
fomno ad
4^
utriufque
fed
integris ;
velut
non
; refpiratio erat
redibat
fe
oculi
vix
de gravitate
an
A.
velociflimo
fanitati
priflinse
fortiebantur
efFe<5lum
A T
flexllitate
cies ?
XXXI.
rum
&:c
ipdicantur.
ApopUxia., ab apoplctuin , defuper percutere ; Aphoma Hip51, S. 7. &c. Fluxio frigida , (qu Nylsbred ^gyptio-
Haftelquift
pag,
revocatio
fcabiei
aphor.
pcratis
tis
veficatoria
fcabie
febrilis
plures
Catalcpfis
410. A.
pag.
A
vix
examhemadcus
Carus
i8.
1764
143
Pala^ftinum
Iter
ApopUxic.
ApopUclici
jEgri
Sidcrati
Attoniti
capi-
vo-
cantur.
sia
cephalitide
Sive
fubito
Apoplexia
cedit
&
fomno profundiftimo
ex
Cognofcitur
fefpiratione
artuum omnium
,
gradatim
agoniftica
qu^
feu
vix
,
:
excitabili
confunditur
fiat
quae
fubito
fit ,
eft
&
3^ia
per
catalepfi
cum ftertorofa.
cum afphy-
plures
faepe
&c.
epilepfia
ftve
laxitate
artuum omnium
ecftafi , &c.
laxitatem
ab
diftinguitur
pituitofa
quam
fo-
immerito excludunt
caro , fyncope , aflethargo
epilepfia
typhomacatocho y
&
&
&
beri
mechanic^
illico
infar<5lu
gravi
metu om=
cerebri
intercipi"
illius
fluidi
influxus
fed
&
plethoriE
thor^
fit
fivc
vera ab
eigeftis
copiofis
&
collo brevi
fuppreffis
fi^^Q
macilenti
five pIe-=
evacuationibus fanguineis,
Ooooo
iivg
CLASSIS VL DEBILITATES.
4<^
plethora
live
commota
fit
^hanc comitatur
plenus
apoplexia a principio
intelligitur
levibus inmltibus
etlam
tuHC
&
exercitio
atroruber
aut
calor
immodico
calor
recedant
puifus
eo nomine
procedens
corripit
&
vertiginofis
impetu
irse
color
interno
IUe
floridus
morbo
progredlente
licet
a febris
ut
color faciei
initlo
&
qui
pluriraos
hemipleglae
vlni abufus
augerc
eft
Wdlifio
dicitur
habitualis
fortls
infultus
poffunt
,
in
numerari.
pathemata gravia
cerebro
infolatio
&
indigeftiones,
quam levem
vocat
ft
poft
tem
in
die
cum
de eo conclamatum
pofitura
incommoda
eft.
fal-
&
majorl
ftertore
&
omalno
fentiant
nulla
fpes eft.
.,
sie ,
apoplefllci qui
balbutie
linguse
funt
hemiplegise
declinatione
ad
latus
&
&
fupino
sequalis
fubllmis
pulfus
&
pulfus
vulgo
eft
magis
raoUis
depreffus
plenus
minias
non
fre-
quens.
Z.
Forefti
valida
obf. yj.
A.
commotione ,
cranii
In
miniis
fraftura
ea
pofl:
tamen periculofa
eft
quam fangumea
feu a principio
interno
ori*
unda
C O
unda ,
menfura
de
fi
cxtero
idem
ftertor
phlebotomiis
largis
Coma
&
foporiferum Forefli
qux ab
eft
Medicos
chirurgicis
Heers
vino
ftcrtor
eft
847
caeteris
paribus
decipiat
aliis ;
deditos
immedicabilis
19;
Foreft. obf,
34 Hb.
68
pag.
per
vini
vinofum
evigilant
anhelitus
reputetur
confundenda
aftu
fobrios
&
abftemios
Forefii
cerevifi^
relatum
adftantium
odorem
34
aut
mentitur
fere
obfervatione
difficulter
ita
nifi
aut
fanguineam
ex
vel fpiritu
gradura
ut
&
patet
ut
mero
utcumque
auxiliis.
obf.
de Temuientia
Ettmulier,
dependet
ebrietate
incautos
etenim qui
epotis ebrii funt ad hunc
ftertunt per plures horas ,
num vomitione rejedlum ,
pateat , illa pro fanguinea
plus fponte folvitur , nec
multis
nam
'
A.
F-
D.
vrejfe apopleclique.
Ea
o p L E X
fit
3.
ut
A.
periculi.
Curatur
14
A T
, ita
,
&
uberius
graviter
ita
vel
per
vl-
morbi
vero fse-
fpecies
illa
fanguinea
detinet
quae
quaeque
eft.
&
&
&
&
pulfus
decrefcelDat
admodum
fus
erat
minus
debilis
tions pag.
ea interrupta
fed sequails
,
,
fine
vel feriante
pulfus debiils
&
tardus
Rob,
///.
Whytt of
yital
mo-
/^4,
4. Apoplexia hyferica
epiftolaris
D.
Bumeii.
Ea
ham ;
eft quse
princlpio
quandoque
35
ilter
hemiplegla folvitur
55
te
tum
moie
dependet , de qua fic loquitur Sydenarcem occupans , apoplexiam facit , quee fimleam omnino referens apoplexiam qua tum aeta-
hyflerla^
capitis
,
corporis
grandiores
fiderantur
&
quse
ex eo nafcltur
&
j,
laboriofieri
vel vehementiori
ailcui
animi
commo-
tioni debeatur,
Anne
racelfi >
defcrlpfit
hulc
fpeclei
caftoreo
prsetcr
conveniunt
cum
cardiacis
Sydmham
tantum antihyfterica ex karabe , lilio Pa&c cephalicis ? Quis eam obfervavit &
Apoplexia vaporofa 6c hypgchondrlaca ,
CLASSIS VL DEBILITATES.
'S4S
vide*
potius arthrltica.
tur
P. Forcjii obf,
5. Apoplexia arihritica Mufgravii cap. 15 pag. 119. AEa ell quse arthriticos aggreditur dolore pedum fubito evanefcente
accedentibus
'
ad
vertigine
cephalalgia
&
fymptomatis.
flnapifmos pedibus admot^s
(imilii)ufque
loco
citato ^
cum
curd,
&
Ea
&ic
eft qu3e
non
ery^pelati
ut
trichomatr
,'
fupervenit.
fupervenilTe cephalseam
raro
cum
ftertore.
hifior.
febrem
12, qui
vidit 4
refefta
plica
phreniticum , deinde
Confulatur etiam Schenckius de plicd,
,
delirium
&
apople<f^icos
&
Ea
quae
cft
imminuto
ab ipfo
quseque
initio
pulfu debili
ffipatur
utplurlraum fenes
faciei
cacochymos
pallore
debiles
calore
pituitofos
aggreditur.
x eo quod
cadavere finus cerebri aqua turgidi reperiantur , nqn feeft vaillo fero fuilTe induftam , cum ubi infar<fl:us
forum fanguiferorum , ibi lympha facile c vafis fuis elabatur ;
qu6
longiori poft obitum tempore fit extifpicium cadaveris , eo uberior efl ut
plurimum fieri effufi copla
vidi hydrocephalos ingentes fine apoplexia ,
viderunt
alii ;
verumtamen hsec fpecies omnium cfl funefliffima , quia
in
quitur apoplexlam ab
&
&
labem inveteratam
&
^Wimum remedium
adhibitis
ordieadum
efl
po-
tioHes
C O
^dnes
curbitulae
A T
vino emetico
cephalica
elixiria
A.
P L E
s^a
A.
clyfteres ex
volatilia
falia
Catharticae acres,
Lazerme.
Si fupcrveniat hemiplegia
fumo fuccedant
nicotlanse
cardiaca
prgefcribantur.
Ficie
cu-
interea
curationes
Profejforis
Jllujlr.
&
fudorificis
cathar-
&
&
&
Ea
fpecles quac
eft
obfervante Hippocr(g.te
de
tihr,
glandulis
&
initium
nire
non
tlco
haberet
obvium
eft
,
&
Ramaiiini Ubro
d& morhis anificum , cap. i afierit metalll fofiores apoobnoxlos ; verum Hcet plures viderlm Alefise minerarum plumbl
foffores obnoxios hemlplegias
tremori , nec vidl , nec audivi illos prcC
aliis homlnlbus efle
apoplexiae ab hoc principio oriundse obnoxios ; hoc
itaque inqulrendum reftat
curatio vero per mochlica , qulbus utwntur Pariiini in rachialgia , haud dubi^ in apoplexia rachialgica conveniret , omlilis
plexise
efle
&
tamen
9.
narcoticis.
Apopkxia
Preyfingeri
jehricofa.
XVL
Vide Werlhof.
obf.
de
febrib. pag.
11
periodica
A. P.
&
cum
dum
coloris variegati
cum
3^ Sanguis extraftus
dyfuria.
floridus inter-
quando,
que vermiculos afcarides fundeift^ vel cucurbitinos. 4^ Ssepe prsecedit he5^ vel cardialgia. 6 Praeceflit fsepe catharticutrj medicamentum
patalgia
pr^mature exhibitum , feu ante figna coftionis , aut materla non turgente
datum. 7*^ Vel prseceflere rernedia vel potulenta fplrituofa , antlfebrilia ca-'
,
vel gelatinosa
lidiora,
febrilis
ut
lllium
olea deftlilata
ob hsmorrhoides
&
&c
8*^
Demiim
Hsec in tritseophya
tertiana frequentia funt ,
plexiam , vel carum inferre folet fsepius lethalem.
Sauvages Nofologia Methodica, Tom, I.
&
ex violentla
infultus-
errores in vltu
tertius
^PPPP
&c*
paroxyfmus apoApO'*
tlASSIS
gjo
ApopkxiaTn quidem
phoraaniam fanare facile
ea prsevertj poteft
catharticis
non
DEBILITATES.
r/.
iftam
eft;
maxime (i
verum ante
remediis
febris inflamniatoiia
tertium
generalibus
phlebotomia
ut
fit ,
nec ty*
paroxyfmum hujus
febris,
emeticis ,
apud
ranum , &
De hoc morbo
fuse
Monon,
non
differt
PyretologKZ pag.^^^
&
&
&
fufpiriofa
facies fimul
pallidula
corpus frigidulum
turgidulum.
&
&
deret.
An
cari fufpiriofi
nomine
Epift.
Ea
tio
IV. 23.
eft
Inftit.
pra<El.
Morgagm
A.
quam
vaforum
maxime
pulfus
morbus ?
Med.
vertigo tenebricofa
irregularis,
vibra-
colli
ad motum corporis , aerifve calorem increfcens , quseque inde cenfetur oriri a polyposa concretione*
Curatio ad prophylaxim tantum valet , eaque repetenda videtur a phlebotomia , ufu nitri, camphorae, feri ladis; verum defunt obfervationes quse
curam dirigant.
diagnofim illuftrent ,
Apoplexiam polypofam Boerhaave gratis ab ipfo excogitatam puto ; nec
ex polypofis grumis carotides ingreflts fequeretur apoplexia , cum ligatis
ftriftiflime duobus truncis carotidum viderim canem feptimanam fine ullo
fertim
&
fopore fuperefTe
fatis arfta fuiffet
gatura fefta
,
;
foret.
Ea
eft quse
Ea
eft
111.
Morgagni
VI.
bilis
nua
delirio
phrenitico
cephalalgia
freffis.
cum
atro-rubra
oculis inflammatis
&
lachrymis Ihvoluntariis
cum
pulfu duriori
facie
praer
curatur ut cephalitis,
14. ^/'9;
COMATA. ApopleXia:
851
produci
fanguinem
gida reperiri
non
in
fecus
&
m^
calorem nativum fervare : in hoc morbo aeri frigido puro seger quantocius exponendus , aceti vapor infpirandus , oiycratum potandum
phlebotomia ftatim inftituenda.
15. Apoplexia verminofa D, Marteau de Crandvilliers Journ. de Med,
&
Juill.
1762
a tsenia.
&
tenfiones
&iul cum
boulimia
alterftans
motus convulfivi
Tomi
anorexia , tumores
cucurbitinorum deje^lio:
&cc
remediis generalibus.
Finis
cum
primL
curtur anth^Iminticis,
ir'.
^-*#
^'1-1
^^
i^"
i.'
ll
.y
^^-
^^
l^*W5'
-;*r-
i^^