Klucz Do Biblii Fragment

Klucz
do Biblii
W serii PRZEWODNIKI CHRZECIJASKIE

ukazay si dotychczas:
1. David iPat Alexander, red., Przewodnik po Biblii.
2. Jerome Murphy OConnor, Przewodnik po Ziemi witej.
3. Myrtle Langley, Mini przewodnik: Biblia.
4. Frances Blankenbaker, Przewodnik dla modych odkrywcw Biblii.
5. John Riley-Smith, red., Historia krucjat.
6. May atlas biblijny.
7. Josh McDowell, Przewodnik apologetyczny.
8. Tim Dowley, red., Historia chrzecijastwa.
9. Stephen M. Miller, Robert V. Huber, Historia Biblii.
10. George A. Mather, Larry A. Nichols, Sownik sekt, nowych ruchw religijnych
iokultyzmu.
11. Andrew Wilson-Dickson, Historia muzyki chrzecijaskiej.
12. Ted Kyle, Ruth Peters, Richard A. Steele, Jr., Evelyn Stoner, John Todd,
Poradnik homiletyczny.
13. Ireneusz Kamiski, Sekty i nowe ruchy religijne w 365 pytaniach i odpowiedziach.
14. David Pawson, Klucz do Biblii.
David Pawson
Klucz
do Biblii
Wprowadzenie dokadej protokanonicznej ksigi Biblii
ztem historycznym, kontekstem,
gwnym przesaniem iplanem ksigi
Oficyna Wydawnicza
VOCATIO
Tytu oryginau:
Unlocking The Bible (Old Testament, New Testament)
Tumaczenie:
Zbigniew Kociuk
Redakcja:
Anna Kaszubowska i Zesp VOCATIO
Korekta:
DTP StudioGrace
Redakcja techniczna:
Magorzata Biegaska-Bartosiak
Opracowanie graficzne okadki:
Joanna Zonkiewicz
Copyright David Pawson Teaching Trust 2016.

All rights reserved.
Original English language author: David Pawson
Originally published in the English Language as Unlocking the Bible by HarperCollins Publishers in
separate volumes 1999 2001.
This edition issued by special arrangement with Anchor Recordings Limited
This edition is published by Oficyna Wydawnicza VOCATIO.
Wszelkie prawa do wydania polskiego zastrzeone.
Ksika, ani adna jej cz, nie moe by przedrukowywana
ani w jakikolwiek inny sposb reprodukowana czy powielana mechanicznie,
fotooptycznie, zapisywana elektronicznie lub magnetycznie,
ani odczytywana w rodkach publicznego przekazu
bez pisemnej zgody wydawcy.
W sprawie zezwole naley zwraca si do:
Oficyna Wydawnicza VOCATIO
02-798 Warszawa, ul. Polnej Ry 1
e-mail: vocatio@vocatio.com.pl
Redakcja: tel. (22) 648 54 50
Dzia handlowy: tel. (22) 648 03 78, fax (22) 648 03 79
e-mail: handlowy@vocatio.com.pl
Ksigarnia internetowa:
e-mail: sklep@vocatio.com.pl
www.vocatio.com.pl
ISBN 978-83-7829-215-9
Spis treci
WSTP............................................................7
15. Ksiga Koheleta ..............................225

16. Ksiga Hioba....................................231
I STARY TESTAMENT.............................13
POUCZENIE STWORZYCIELA..................15
1. Przegld Starego Testamentu..........16
2. Ksiga Rodzaju . ...............................25
3. Ksiga Wyjcia...................................66
4. Ksiga Kapaska ............................83
5. Ksiga Liczb .....................................96
6. Ksiga Powtrzonego Prawa .........109
ZIEMIA IKRLESTWO............................123
7. Ksiga Jozuego . .............................124
PODZIA IUPADEK
KRLESTWA ............................................241
17. Wprowadzenie do literatury
prorockiej..........................................242
18. Ksiga Jonasza ................................246
19. Ksiga Joela . ...................................252
20. Ksiga Amosa iOzeasza..................260
21. Ksiga Izajasza ................................273
22. Ksiga Micheasza ............................286
23. Ksiga Nahuma ...............................293
24. Ksiga Sofoniasza ...........................296
25. Ksiga Habakuka ............................302
8. Ksiga Sdziw iRut......................139
26. Ksiga Jeremiasza

iLamentacje ....................................310
9. 1 i2 Ksiga Samuela . ....................153
27. Ksiga Abdiasza ..............................325
10. 1 i2 Ksiga Krlewska.....................167

WALKA OPRZETRWANIE.......................331
POEZJA WIELBICA
ILITERATURA MDROCIOWA............183
11. Wprowadzenie do poezji
hebrajskiej........................................184
12. Ksiga Psalmw ..............................193
13. Pie na pieniami...........................207
14. Ksiga Przysw ..............................213
28. Ksiga Ezechiela .............................332

29. Ksiga Daniela ................................346
30. Ksiga Estery ..................................363
31. Ksiga Ezdrasza
iNehemiasza ...................................371
32. 1 i2 Ksiga Kronik .........................382
33. Ksiga Aggeusza . ............................390
Spis treci
6
34. Ksiga Zachariasza .........................396
46. List do Galatw................................527
35. Ksiga Malachiasza .........................410
47. List do Rzymian ..............................547

48. List do Kolosan . ..............................557
II NOWY TESTAMENT..........................419
49. List do Efezjan ................................563

50. List do Filipian ................................571
ZWORNIK DZIEJW.................................421
51. List do Filemona .............................580
36. Ewangelie.........................................422
52. 1 i2 List do Tymoteusza

oraz List do Tytusa..........................583
37. Ewangelia Marka ............................428

38. Ewangelia Mateusza .......................437
39. Ewangelia ukasza
iDzieje Apostolskie .........................450
PRZEZ CIERPIENIE DO CHWAY.........597

53. List do Hebrajczykw .....................598
40. Ewangelia ukasza .........................456
54. List Jakuba . ....................................615
41. Dzieje Apostolskie ...........................467
55. 1 i2 List Piotra................................626
42. Ewangelia Jana ...............................480
56. List Judy...........................................641

57. 1, 2 i3 List Jana...............................650
TRZYNASTY APOSTO............................495
58. Apokalipsa........................................666
43. Aposto Pawe ijego listy.................496
59. Millenium.........................................713
44. 1 i2 List do Tesaloniczan ...............505

45. 1 i2 List do Koryntian . ..................515
O AUTORZE...............................................719
Wstp
Sdz, e wszystko zaczo si w Arabii,

w 1957 roku. Byem wwczas kapelanem
Krlewskich Si Powietrznych, sprawujcym
duchow opiek nad tymi, ktrzy nie byli
czonkami Kocioa anglikaskiego lub rzymskokatolickiego, ale naleeli do innych wyzna (od metodystw po czonkw Armii Zbawienia, od buddystw po ateistw). Podlegaa mi sie placwek cigncych si od Morza
Czerwonego po Zatok Persk. Wwikszoci
ztych miejsc nie byo adnej wsplnoty, ktr
mona by nazwa kocioem, nie wspominajc obudynku.
W cywilnym yciu byem metodystycznym pastorem i pracowaem w wielu miejscach, od Szetlandw po dolin Tamizy. Umetodystw wystarczyo przygotowa kilka kaza na kwarta, a pniej wygosi je, objedajc poszczeglne kocioy. Moje kazania
dotyczyy zwykle jednego tekstu (pojedynczego wersetu z Biblii) lub tematu (zagadnienia omwionego w wielu fragmentach).
W obu przypadkach dopuszczaem si winy
polegajcej na wyrwaniu sw z kontekstu,
poniewa dopiero pniej zrozumiaem, e
podzia na rozdziay i wersety nie zosta natchniony przez Boga, nie by te Jego zamiarem i wyrzdzi ogromn szkod naszemu
zrozumieniu Pisma. Znaczenie tekstu zcaej ksigi zawzio si do pojedynczego zdania.
Biblia staa si zbiorem dowolnie wybieranych
cytatw uywanych celem uzasadnienia
wszystkiego, ku czemu zmierza zamys kaznodziei.
Z kieszeniami wypchanymi tekstami kaza sporzdzonych na bazie tak wtpliwej
metody trafiem do wojska i stanem przed
zupenie now publicznoci, zoon wycz-
nie zmczyzn, wodrnieniu do grupy dobranej wedle zasady wsiadania do szalupy ratunkowej (Najpierw kobiety idzieci), do jakiej przywykem. Mj niewielki zapas kaza
wkrtce si wyczerpa. Niektre znich okazay si kompletn klap ju podczas przymusowego cyklu kaznodziejskiego wAnglii, zanim
zostaem wysany za granic.
Znalazem si wAdenie izaczem zakada koci dosownie od zera, opierajc si na
staych pracownikach i poborowych, ktrzy
naleeli do najmodszych w siach zbrojnych
Jej Krlewskiej Wysokoci. Jak mogem zainteresowa tych mczyzn wiar chrzecijask, apniej sprawi, eby byli jej oddani?
Co (dzisiaj powiedziabym kto) skonio mnie do ogoszenia, e w cigu kolejnych
miesicy dam seri wykadw, ktre przeprowadz suchaczy przez ca Bibli (od Generacji do Rewolucji1!).
Pomys ten sta si odkrywcz podr dla
nas wszystkich. Ukazana jako cao, Biblia
staa si zupenie now ksig. Uywajc wywiechtanego sloganu: z powodu drzew nie
widzielimy lasu. Boy plan icel odsoniy si
przed nami w wiey sposb. Suchacze poczuli si zachceni wielkoci przedsiwzicia. Myl oudziale wkosmicznej operacji ratunkowej dostarczya im potnej motywacji.
Biblijna opowie staa si realna, ajednoczenie zyskaa znaczenie.
Oczywicie, mj wczesny przegld Biblii by bardzo prosty, wrcz naiwny. Czuem
si jak amerykaski turysta, ktry zwiedzi
British Museum w dwadziecia minut, cho
1
Dowcipna gra sw angielskich: From Genesis
(Ksiga Rodzaju) to Revelation (Apokalipsa).
Wstp
8
mgby to zrobi w dziesi, gdyby zaoy
swoje buty do biegania! Przemknlimy przez
wiele ksig Biblii, zbywajc niektre jednym
przelotnym spojrzeniem.
Mimo to rezultaty przeszy najmielsze
oczekiwania i wytyczyy kierunek kolejnym
latom mojego ycia imojej suby. Staem si
nauczycielem Biblii, cho jedynie wzarodku. Ambicja dzielenia si radoci pync
zpoznania caej Biblii staa si moj pasj.
Kiedy powrciem do normalnego kocielnego ycia, postanowiem, e wcigu dziesiciu lat przeprowadz moj kongregacj przez
ca Bibli (oczywicie, jeli wytrzymaj ze
mn tak dugo). Wtym celu trzeba byo omwi jeden rozdzia podczas kadego naboestwa. Przygotowanie materiau (dziesi minut za pulpitem wymaga godziny bada) ijego
prezentacja (4550 minut) zajy mi mnstwo
czasu. Proporcje byy identyczne jak w przypadku gotowania ispoywania posiku.
Efekt tego systematycznego wyjaniania
Pisma utwierdzi mnie wprzekonaniu, e dokonaem waciwego wyboru. Ludzie ujawnili
prawdziwy gd Boego Sowa. Zaczli przybywa z daleka, eby naadowa baterie.
Wkrtce kierunek uleg odwrceniu. Tamy
z nagraniami, pocztkowo przygotowywane
z myl o chorych lub przebywajcych stale
wdomu, zaczy szeroko kry, mnoc si
wsetki tysicy idocierajc do 120 krajw. Nikt
nie by tym zaskoczony bardziej ode mnie.
Kiedy przeprowadziem si z Gold Hill
w hrabstwie Buckinghamshire do Guildford
whrabstwie Surrey, miaem okazj uczestniczy
w projektowaniu i budowie Millmead Centre,
ktrego audytorium nadawao si idealnie do
kontynuowania mojej suby. Gdy orodek zosta otwarty, postanowilimy powici go Biblii,
odczytujc j wcaoci, bez przerywania. Zajo
nam to osiemdziesit cztery godziny, od niedzielnego wieczoru do czwartkowego poranka. Kady
czyta przez kwadrans, nastpnie przekazywa
Bibli kolejnej osobie. Uywalimy wersji potocznej, ktra jest najatwiejsza do czytania
isuchania, suchania sercem iumysem.
Cho nie wiedzielimy, czego si spodziewa, nasza akcja przemwia do wyobrani

publicznoci. W przedsiwzicie zaangaowa si nawet burmistrz, ktremu przez przypadek (lub za spraw Opatrznoci) trafi si
fragment: Wbramie jej m szanowany, gdy
wrd starszyzny kraju zasidzie [Prz 31,23]1.
Upar si zabra Bibli do domu, dla ony. Inna
pani odwiedzia nas w drodze do adwokata,
zktrym miaa si spotka wsprawie rozwodu.
Dostaa fragment: Nienawidz rozwodw,
mwi PAN [por. Ml 2,16]. Zrezygnowaa ze
spotkania z tym prawnikiem.
cznie wakcji wzio udzia dwa tysice
ludzi, ktrzy kupili p tony egzemplarzy Biblii. Niektrzy wpadli na trzydzieci minut
i zostali przez wiele godzin, mruczc do siebie: Wysucham jeszcze jednej ksigi, apniej ju pjd.
Po raz pierwszy wielu ludzi, czsto regularnie chodzcych do kocioa, wysuchao Biblii
od pocztku do koca. Wwikszoci wsplnot
co tydzie rozwaa si kilka zda, nie zawsze
jedno po drugim. Jaka ksika, czytana wten
sposb, kogo by zainteresowaa, aco dopiero
podekscytowaa?
Dlatego w niedziel analizowalimy ca
Bibli, ksiga po ksidze. Biblia nie jest jedn
ksig, ale wieloma wistocie jest ksigozbiorem (sowo biblia w jzyku aciskim i greckim ma form liczby mnogiej ksigi). Wicej, wjej skad wchodzi nie tylko wiele ksig,
ale take utwory rnego rodzaju: historyczne,
prawne, listy, pieni itak dalej. Kiedy skoczylimy jedn ksig i sigalimy po nastpn,
trzeba byo zacz od wstpu odpowiadajcego na bardzo podstawowe pytania: Zjak ksig mamy do czynienia? Kiedy zostaa napisana? Kto jest jej autorem? Iprzede wszystkim,
dlaczego zostaa napisana? Odpowied na to
ostatnie pytanie przypominaa klucz otwierajcy dostp do jej treci. Nie mona byo
w peni zrozumie adnego fragmentu, dop1
Sigla wnawiasach kwadratowych pochodz od redakcji, chyba e zaznaczono inaczej.
Wstp
ki nie ujrzelimy go na tle caoci. Kontekstem
kadego tekstu by ju nie tylko paragraf lub
cz, ale zasadniczo pena ksiga.
Stopniowo stawaem si coraz szerzej znany jako nauczyciel Biblii ibyem zapraszany
do collegew, na konferencje i konwencje
pocztkowo w kraju, pniej za granic, dokd tamy otworzyy mi drzwi iprzygotoway drog. Poznawaem nowych ludzi i nowe
miejsca, cho nowo podrowania jumbo
jetem nuya si po dziesiciu minutach!
Wszdzie obserwowaem to samo entuzjastyczne pragnienie poznania Boego Sowa. Chwaliem Boga za wynalezienie kaset
magnetofonowych, ktre wprzeciwiestwie do
systemu wideo byy takie same na caym wiecie. Tamy pomogy mi wypeni luki wwielu
miejscach. Przeprowadzano mnstwo udanych
akcji ewangelizacyjnych, ale niewiele byo treci, ktre pomogyby ugruntowa, rozwin
idoprowadzi wierzcych do dojrzaoci.
Mogem poda t drog a do koca
swojej suby, ale PAN przygotowa dla mnie
kolejn niespodziank, ktra bya ostatnim
ogniwem acucha zdarze, jaki doprowadzi
do publikacji tej ksiki.
Na pocztku lat 90. XX wieku Bernard
Thompson (przyjaciel, ktry by pastorem kocioa wWallingford niedaleko Oksfordu) poprosi mnie o wygoszenie odczytw podczas
krtkiej serii spotka, ktrych celem byo
wzbudzenie zainteresowania Bibli. Nie trzeba byo mnie prosi dwa razy!
Odrzekem, e bd przyjeda raz wmiesicu i przez trzy godziny naucza na temat
jednej ksigi biblijnej (z przerw na kaw
w poowie goszenia!). W zamian poprosiem
uczestnikw, eby przeczytali j przed moj
wizyt i po niej. Wkolejnych tygodniach kaznodzieje mieli opiera na niej swoje kazania
i dyskusje w grupach domowych. Wszystkie
dziaania miay umoliwi poznanie przynajmniej tej wybranej ksigi.
Postawiem sobie dwojaki cel. Zjednej strony chciaem, eby ludzie tak zainteresowali
si Bibli, by zapragnli j przeczyta. Zdru-
9
giej, chciaem im dostarczy tyle wiedzy iinformacji, aby byli podekscytowani moliwoci zrozumienia jej treci. Jako pomocy uywaem rysunkw itablic, map imakiet.
Obrana metoda okazaa si naprawd skuteczna. Po czterech miesicach zmuszono
mnie do zarezerwowania terminw na pi
kolejnych lat, eby omwi wszystkie szedziesit sze ksig! achnwszy si, z umiechem odmwiem, owiadczajc, e do tego
czasu mog by w niebie (w rzeczywistoci
rzadko planowaem najblisze procze, aby
nie obcia przyszoci hipotek lub zakada, e j mam). Jednak PAN mia inne plany
ipozwoli mi dobiec do koca tego maratonu.
Anchor Recordings1 zajmowao si dystrybucj moich tam przez ostatnie dwadziecia
lat, akiedy dyrektor, Jim Harris, usysza nagrania z tych spotka, zachci mnie do zarejestrowania ich na tamie wideo. Postara si
o kamery i operatorw, a pniej wysa ich
na trzy dni do High Leigh Conference Centre,
gwnej sali przerobionej na studio, co pozwolio na nagranie osiemnastu programw
z udziaem zaproszonej publicznoci. Doprowadzenie tego przedsiwzicia do koca zajo pi lat, aseria wykadw otrzymaa tytu
Unlocking the Bible.
Tym sposobem po wiecie zaczy kry
tamy wideo. Wykorzystywano je podczas
spotka grup domowych, wkocioach, collegeach, wsiach zbrojnych, obozowiskach cyganw, wizieniach isieciach telewizji kablowej. Podczas mojej duszej wizyty wMalezji
rozchwytywano je wtempie tysica tygodniowo. Przenikny na sze kontynentw, w tym
take na Antarktyd!
Kilka osb nazwao je moim dziedzictwem
dla Kocioa. Zpewnoci jest to owoc wielu
lat pracy. Cho miaem na karku sidmy krzyyk, nie sdziem, by PAN zakoczy moj posug. Uwaaem jednak, e to zadanie zostao
sfinalizowane. Myliem si.
1
Zob. http://anchor-recordings.com.
10
Wydawnictwo HarperCollins zaproponowao mi opublikowanie wykadw w serii
tomw. Przez ostatnie dziesi lat pisaem
ksiki dla innych wydawcw, wic nie trzeba
byo mnie przekonywa, e to dobry sposb na
upowszechnienie Sowa Boego. Miaem jednak dwie wielkie obawy, ktre sprawiay, e
zachowaem dystans do tej propozycji. Jedna
znich wizaa si ze sposobem, wjaki trzeba
byo przygotowa materia, druga zform,
w ktrej naleao go dostarczy. Wyjani je
wodwrotnej kolejnoci.
Zaczn od tego, e nigdy nie napisaem
penego tekstu kazania, wykadu lub odczytu.
Przemawiaem, korzystajc z notatek liczcych czsto wiele stron. Do kontaktu ze suchaczami przywizywaem tak sam wag
jak do treci, wic intuicyjnie wiedziaem, e
przygotowanie penego rkopisu mogoby zerwa ni porozumienia midzy mwc i publicznoci, choby dlatego, e musiabym
stale odwraca oczy od suchaczy. Mowa jest
bardziej spontaniczna, moe odpowiada na
reakcje uczestnikw iwyraa wicej emocji.
W rezultacie mj styl przemawiania istyl
pisania bardzo si od siebie rniy, kady by
dostosowany do swojej funkcji. Lubiem sucha wasnych nagra, czasami byem nimi
nawet gboko poruszony. Rwnie entuzjastycznie czytaem swoje nowe publikacje, czsto powtarzajc onie: To naprawd dobry
materia!. Jednak gdy przegldaem transkrypcje swoich wykadw, czuem si zawstydzony, anawet przestraszony. Tyle tam byo
powtrze sw i fraz! Tyle dygresji, niedokoczonych zda! Kompilacja czasw, szczeglnie przeszego iteraniejszego! Czy rzeczywicie tak kalecz wzorcow angielszczyzn?
Dowody byy niepodwaalne.
Daem jasno do zrozumienia, e nie zdoam
dostarczy takiego materiau. Przygotowanie
wykadw zajo mi niemal cae ycie, a nie
miaem innego korpusu treci. To prawda, e
istniay transkrypcje moich odczytw, przygotowane zmyl oprzekadzie idubbingu winnych jzykach, np. hiszpaskim i chiskim.
Wstp
Jednak myl o tym, eby je wyda, napawaa mnie przeraeniem. Moe byo to zmaganie
z wasn pych, ale kontrast z moimi ksikami, ktrym powiciem tyle czasu iznoju,
wydawa si tak duy, e nie byem pewny, czy
zdoam to wytrzyma.
Zapewniono mnie, e adiustatorzy poprawi wikszo gramatycznych niedocigni,
ale jako gwne lekarstwo zaproponowano zatrudnienie autora widmo, znajcego moj
sub na tyle, aby przygotowa materia dla
potrzeb druku. Kiedy poznaem Andyego
Pecka, ktrego wtym celu wybrano, miaem
pewno, e zdoa wykona robot, nawet jeli rezultat nie bdzie taki, jakbym napisa to
sam ani, skoro otym mowa, jakby byy to jego
wasne sowa.
Chocia przekazaem mu wszystkie notatki, tamy i transkrypcje, ksika ta jest
wrwnym stopniu jego dzieem. Andy ciko
si trudzi. Jestem gboko wdziczny za to, e
pomg mi dotrze do znacznie wikszej rzeszy ludzi zprawd, ktra daje wolno. Jeli
kto otrzyma nagrod proroka tylko za to, e
poczstowa go wod, mog jedynie podzikowa PANU za nagrod, ktr Andy otrzyma
za swj ogromny trud mioci.
Po drugie, nigdy nie notowaem rde,
z ktrych czerpaem. Czciowo dlatego, e
PAN pobogosawi mnie niez pamici do
takich rzeczy, jak cytaty oraz ilustracje, aby
moe take dlatego, e nigdy nie korzystaem
zpomocy sekretarki.
Ksiki odgryway wan rol w mojej
pracy czowiek od przeprowadzek, ktrego
zatrudnilimy, oceni ich wag na trzy tony.
Dodam, e zajmoway dwa pokoje iogrodow
szop. Moje ksiki dziel si na trzy kategorie: te, ktre przeczytaem, te, ktre zamierzam przeczyta i te, ktrych nie przeczytam! Byy one wielkim bogosawiestwem
dla mnie iwielk zmor dla mojej ony.
Gwn cz mojego ksigozbioru stanowiy komentarze biblijne. Przygotowujc studium biblijne, zagldaem do pozycji wszystkich waniejszych autorw, ale dopiero ww-
Wstp
czas, gdy sam przygotowaem tyle, ile mogem.
Pniej wzbogacaem i korygowaem wasne
przemylenia, sigajc do prac badawczych
ireligijnych.
Nie sposb wymieni wszystkich autorw,
wobec ktrych czuj si zobowizany. Jak
wielu innych, chciwie poeraem Daily Bible
Readings Williama Barclaya od czasu, gdy
w latach 50. XX wieku zaczto je ponownie
wydawa. Jego znajomo historycznego ta
i sownictwa Nowego Testamentu byy dla
mnie bezcenne, a prosty i zrozumiay styl
wzorem do naladowania, cho pniej zaczem mie wtpliwoci co do jego liberalnej interpretacji. John Stott, Merill Tenney,
Gordon Fee iWilliam Hendriksen naleeli do
tych, ktrzy otworzyli przede mn Nowy Testament, aAlec Motyer, G.T. Wenham iDerek Kidner dokonali tego samego ze Starym.
Zabrakoby mi czasu, eby podzikowa takim
autorom jak: Denney, Lightfoot, Nygren, Robinson, Adam Smith, Howard, Ellison, Mullen, Ladd, Atkinson, Green, Beasley-Murray,
Snaith, Marshall, Morris, Pink iwielu innych.
Musz te wspomnie o dwch niezwykych
maych ksieczkach pira dwch kobiet:
What the Bible is all about Henrietty Mears
oraz Christ in all the Scriptures A.M. Hodgkin. Siedzenie uich stp byo dla mnie ogromnym przywilejem. Zawsze uwaaem, e ch
do nauki powinna by jedyn zpodstawowych
cech nauczyciela.
Pochaniaem te ksiki jak gbka. Zapamitywaam wiele zlektury, ale trudniej byo
zprzypomnieniem sobie, gdzie co znalazem.
Kiedy zbieraem materiay do kazania, nie
miao to wikszego znaczenia, poniewa wszyscy autorzy starali si pomc kaznodziejom
i nie oczekiwali, e ludzie bd ich stale cytowa. W rzeczy samej kazanie pene cytatw
byoby nieznonie rozpraszajce. Analogicznie jak poprzedni paragraf.
Jednak ksika, wodrnieniu od kazania,
podlega prawu autorskiemu, zktrym wi
si tantiemy. Strach przed naruszeniem czyich praw powstrzymywa mnie przed wy-
11
raeniem zgody na rozpowszechnianie wasnych wykadw drukiem. Trudno byoby
przeledzi czterdzieci lat ycia na cudzy
koszt, a nawet gdyby byo to moliwe, konieczne przypisy ipodzikowania podwoiyby
objto icen tej ksiki.
Alternatyw stanowio odmwienie dostpu do wykadw tym, ktrzy mogli zaczerpn
ztego najwiksze korzyci, co, jak przekona
mnie mj wydawca, byoby bdem. W kocu sam byem odpowiedzialny za znalezienie
izebranie materiau, ale byem skonny uwierzy, e mj oryginalny wkad jest wystarczajcy do opublikowania ksiki.
Mog jedynie przeprosi i podzikowa
wszystkim Autorom, z ktrych dzie dotd
czerpaem. Mam nadziej, e uznaj to za dowd, i naladowanie jest najszczersz form
pochlebstwa. Sparafrazuj wypowied Pascala: Niektrzy pisarze, mwic oswoich pracach, powiadaj moja ksika Zrobiliby
lepiej, mwic nasza, bo zwykle wicej jest
wniej innych ludzi ni ich samych.
Zatem jest to nasza ksika! Myl, e
jestem tym, kogo Francuzi nazywaj popularyzatorem.
Popularyzator siga po akademicki wykad i czyni go tak prostym, eby zrozumieli
go proci ludzie. Podoba mi si takie okrelenie. Gdy pewnego razu wyjaniem jaki trudny fragment Pisma, pewna starsza pani powiedziaa: Podzielie go na wystarczajco mae
kawaeczki, abymy mogli je sobie przyswoi.
Szczerze mwic, zawsze chciaem naucza
w taki sposb, eby dwunastoletni chopak
mg zrozumie izapamita moje przesanie.
Niektrzy czytelnicy bd rozczarowani,
anawet sfrustrowani ma liczb odnonikw,
szczeglnie jeli mieli zamiar mnie sprawdzi!
Ich brak jest celowy.
Bg przekaza nam swoje Sowo w ksigach, a nie rozdziaach i wersetach. Podzia
na rozdziay i wersety jest dzieem dwch
biskupw francuskiego oraz irlandzkiego
dziaajcych wiele wiekw pniej. Dziki
temu atwiej byo znale konkretny tekst
Wstp
12
izignorowa jego kontekst. Ilu chrzecijan
cytujcych Ewangeli Jana 3,16 potrafi przytoczy wersety 15 i17? Wielu wierzcych ju
nie bada Pism: oni zwyczajnie je sprawdzaj (po uzyskaniu wsprzdnych). Postanowiem wic pj za przykadem Apostow, ktrzy wymieniali jedynie nazwisko autora jak
powiedzia Izajasz, Dawid lub Samuel. Przykadowo: Biblia mwi, e Bg gwide. Gdzie
padaj takie sowa? WKsidze Izajasza. Adokadnie? Sprbuj znale je sam, wtedy odkryjesz take, kiedy idlaczego to zrobi. Ponadto
bdziesz mia satysfakcj, e sam tego dokonae.
Jeszcze jedno sowo. Za moj nadziej, e
ten skromny wstp do poszczeglnych ksig
Biblii pomoe Ci lepiej j pozna ipokocha,

kryje si znacznie wiksze igbsze pragnienie e lepiej poznasz i gorcej pokochasz
Tego, kto jest ich gwnym bohaterem, samego PANA. Byem gboko poruszony sowami
czowieka, ktry w cigu kilku dni obejrza
wszystkie moje wykady na wideo: Wiem teraz znacznie wicej oBiblii, ale najwspanialsze jest to, e jak nigdy dotd czuj rytm Boego serca.
Czy nauczyciel Biblii moe da wicej?
ycz, eby dowiadczy tego samego, czytajc kolejne strony, iprzyczy si do mnie
wuwielbieniu: Chwaa Ojcu iSynowi, iDuchowi witemu.
J. David Pawson
Sherborne St John, 2008
Mam Bibli ij dobrze znam

Przeczytam co to tu, to tam.
Raz werset zJana, raz zMateusza,
Ksiga Rodzaju te mnie wzrusza.
Kilka rozdziaw zIzajasza
I Psalmy, tak, dwudziesty trzeci.
Co zKsigi Przysw,
Wiem te, jak dwunasty Rzymian leci.
Nagle odkryem, wertujc kartki,
Inny, nieznany sposb czytania.
I pomylaem, e daleko mi
Do mojej Biblii poznawania.
Moe si bawisz swoj Bibli,
Na chybi trafi wertujc strony.
A pniej klkasz, modlisz si
i ziewasz utrudzony.
Czy nie traktujesz Krlowej ksig
Gorzej od pozostaej lektury?
Znajdujesz co, apniej
Przelotnie patrzysz zgry.
Lepsz metod dla Ciebie mam:
Sprbuj spokojniejszego, szerszego spojrzenia,
Bo kiedy j przeczytasz tak,
Uklkniesz zzadziwienia.
Autor nieznany
I
Stary Testament
POUCZENIE
STWORZYCIELA
1. Przegld Starego Testamentu

2. Ksiga Rodzaju
3. Ksiga Wyjcia
4. Ksiga Kapaska
5. Ksiga Liczb
6. Ksiga Powtrzonego Prawa
Pouczenie Stworzyciela
16
1. PRZEGLD
STAREGO TESTAMENTU
Bg podarowa nam bibliotek zoon zszedziesiciu szeciu ksig. aciskie sowo biblia znaczy dosownie ksigi. 39 ksig Starego Testamentu obejmuje okres ponad dwch
tysicy lat. Utwory te maj rnych autorw
i reprezentuj wachlarz gatunkw literackich. Nic dziwnego, e wielu czytelnikw zastanawia si, jak biblijne ksigi do siebie pasuj.
Bg nie uporzdkowa Biblii wedug klucza tematycznego, abymy mogli studiowa
poszczeglne zagadnienia. Uoy j w taki
sposb, aby rozwaa ksig po ksidze. Biblia ukazuje prawd o Bogu i to, jak mamy
si do Niego zwraca w kontekcie historii.
Przedstawia drog, na ktrej ludzie, szczeglnie nard Izraela, dowiadczali Boga iprzyjmowali Jego sowo. Biblia nie jest martwym
podrcznikiem teologii, ale pasjonujc opowieci o zbawczym dziaaniu Boga w yciu
Jego ludu.
Wiele osb nie rozumie caociowego przesania Biblii, poniewa nie posiada wystarczajcej wiedzy na temat jej ta. Wtym rozdziale
dokonam przegldu Starego Testamentu, aby
kad ksig usytuowa wodpowiednim kontekcie historycznym.
GEOGRAFIA
W celu zrozumienia Starego Testamentu trzeba si zapozna zdwiema mapami: map Ziemi Obiecanej imap Bliskiego Wschodu.
Najwaniejsz czci mapy Bliskiego
Wschodu jest obszar, ktry geografowie okrelaj mianem yznego Pksiyca. To pas
urodzajnej ziemi cigncy si na zachd ip-
nocny wschd od rzeki Nil w Egipcie, przez

tereny Izraela, anastpnie na poudnie ipoudniowy wschd, a po rwniny pomidzy rzekami Tygrys iEufrat, ktre nazywano Mezopotami (sowo to znaczy dosownie porodku rzek od meso rodek ipotamia rzeki).
Ten yzny obszar znajdowa si w samym
centrum wczesnego wiata, otoczony przez
wielkie i potne pastwa: Egipt na zachodzie iAsyri (a pniej Babilon) na wschodzie.
Izrael wbija si klinem pomidzy dwa dawne imperia, nic wic dziwnego, e zmagania
znimi stay si tem znacznej czci Starego
Testamentu. Wpewnych okresach zagroenia
dziaania militarne staroytnych imperiw
wywieray bezporedni wpyw na los Izraela.
Pooenie geograficzne Izraela sprawio, e
kraj ten odgrywa rol wanego szlaku handlowego. Rozcigajca si na wschodzie Pustynia Syryjska zmuszaa kupcw oraz przybywajce ze wschodu armie do przekraczania
granicy Izraela i wdrwki pomidzy Azj,
Afryk aEurop. Grzysty obszar zbudowany z formacji bazaltowych oraz pooone na
poudniowym zachodzie Jezioro Galilejskie
sprawiay, e wdrowcy przechodzili przez
Ezdrelon i Megiddo. Droga Wielkiego Pnia
wkraczaa na obszar Palestyny przez Wrota
Syryjskie, docieraa do Damaszku, a nastpnie biega przez Most Crek Jakuba, by bazaltowym waem dotrze do Jeziora Galilejskiego. Dalej wioda przez rwniny Megiddo do
rwniny nadbrzenej, po drodze mijajc Lidd
iGaz, aby wkocu dotrze do Egiptu. Izrael
stanowi wski korytarz na wschd od niego rozcigaa si dolina uskoku, przebiegajca
z pnocy na poudnie, do Morza Martwego,
ana zachd Morze rdziemne.
EGIPT
Ni
CYPR
Morze
Czerwone
Pwysep
Synaj
Morze rdziemne
ASYRIA
Pustynia
Babilon
Niniwa
P K S I Y C
Formacje bazaltowe
KANAAN
Y Z NY
SYRIA
rys
at
Eu
fr
Ur
BABILON
Ty
g
Zatoka
Perska
PERSJA

17
Jord
an
18
rop
ZIEMIA
OBIECANA
Do
Eu
Hermon
Tyr
Cezarea
Filipowa
Jezioro Hule
Morze rdziemne
Do
Kafarnaum
Jezioro
Galilejskie
Kana
Karmel
Cezarea
Da
zk
as
Nazaret
Megiddo
Gilead
Tabor
More
on
Dotan
nina
Emaus
Jafa
fel
a
Jerozolima
Jerycho
Eg
ipt
Sze
Betlejem
Engaddi
Do
Gaza
Aj
Hebron
Nebo
Morze
Martwe
Ammon
Droga Krlewska
Betel
Jordan
Samaria
Rw
= miasto
Szar
= gra
Beer-Szeba
Pustynia
Negew
Sodoma
Dolina Araba
Do Arabii
Masada
Moab

Izrael lea na rozdrou, w miejscu,
w ktrym zbiegay si liczne szlaki handlowe ze wszystkich stron wiata, by dotrze
do Megiddo. Ponad owym skrzyowaniem
drg wznosia si wioska Nazaret. Jezus bez
wtpienia siadywa na okolicznym wzgrzu
i patrzy, jak uJego stp przesuwa si wiat.
Pooenie Izraela ma znaczenie duchowe.
Bg umieci swj lud na rozdrou, aby sta
si dla innych przykadem Krlestwa Boego. Uczyni tak, eby cay wiat mg ujrze
bogosawiestwo spywajce na ludzi yjcych pod panowaniem Boga i przeklestwo
bdce wynikiem nieposuszestwa. Wyjtkowe pooenie Izraela nie jest dzieem przypadku.
Przejdmy do geografii samej Ziemi Obiecanej. Pnocna cz tego obszaru tworzy
rozdroe nazywane Galile lub Galile pogan, co miao oddawa jej midzynarodowy
charakter. Poudniowa cz Galilei, Judea,
jest bardziej grzysta i odizolowana od reszty wiata, co przyczynio si do powstania odrbnej kultury ydowskiej, ktrej gwnym
orodkiem staa si stolica kraju, Jerozolima.
Powierzchnia Ziemi Obiecanej jest zbliona do powierzchni Walii, ale na jej terenie wystpuj wszystkie rodzaje klimatu i uksztatowania terenu. Niezalenie od tego, gdzie
mieszkasz, w Izraelu znajdzie si miejsce,
w ktrym poczujesz si jak w domu. Rejony
najbardziej przypominajce Angli rozcigaj si nad poudnie od Tel Awiwu. Leca na
pnocy gra Karmel jest nazywana Ma
Szwajcari, cho po dziesiciu minutach jazdy mona usi wrd drzew palmowych.
Wanym elementem Ziemi Obiecanej jest rzeka Jordan, ktrej rda bij z gry Hermon,
2000
Wybranie
Abraham
Patriarchowie
19
pynca z pnocy na poudnie wspomnian
wczeniej dolin uskoku, przez Jezioro Galilejskie a do Morza Martwego. Na caej dugoci rzek otacza urodzajna rwnina.
Na obszarze Izraela wystpuj wszystkie
rodzaje flory ifauny europejskiej, afrykaskiej
iazjatyckiej. Wystpujce w Szkocji sosny rosn obok drzew palmowych z rejonu Sahary.
Wczasach biblijnych na tym terenie wystpoway lwy, niedwiedzie, krokodyle iwielbdy.
Mona odnie wraenie, jakby cay wiat zosta wcinity wgranice tego maego kraju.
HISTORIA
Po zapoznaniu si zuksztatowaniem geograficznym ziem Starego Testamentu trzeba si
zaj oglnym zarysem jego dziejw. Omwienie ponad dwch tysicy lat historii jawi si
jako zadanie oniemielajce, ale prosta tablica
pomoe zrozumie jej podstawowe elementy1.
Stary Testament obejmuje ponad dwa tysice lat poprzedzajcych czasy Chrystusa.
Ksiga Rodzaju 111 opisuje okres prehistoryczny stworzenie wiata, upadek czowieka mieszkajcego wogrodzie Eden, potop
iwie Babel. Uwaga skupia si tu na rodzaju ludzkim, cho nakrelona zostaje take
Boa linia. Dzieje Izraela mona przeledzi
poczwszy od 2000 r. p.n.e., kiedy Bg powoa
Abrahama (cho do powstania narodu miao
upyn jeszcze wiele stuleci).
Stary Testament mona podzieli pod
wzgldem periodycznym na cztery rwne
okresy liczce okoo 500 lat. Okresy te maj
wasne kluczowe wydarzenie, kluczow posta oraz rodzaj przywdztwa.
1500
Wyjcie
Mojesz
Prorocy
1000
Krlestwo
Dawid
Ksita (krlowie)
1
Zob. s. 21.
500
Wygnanie
Izajasz
Kapani
20
W pierwszym okresie na czele Izraela stali
patriarchowie: Abraham iIzaak, Jakub iJzef. Wdrugim rol przywdcw odgrywali prorocy, od Mojesza po Samuela. Wokresie trzecim panowali ksita (krlowie), od Saula po
Sedecjasza. Wczwartym okresie stery rzdw
przejli kapani, od Jozuego (kapana, ktry
za rzdw Zorobabela powrci zwygnania do
Judy) po Kajfasza zczasw Chrystusa.
aden z rodzajw przywdztwa nie by doskonay, akada posta wnosia do niego wasne
ludzkie uomnoci. Nard potrzebowa przywdcy, ktry byby jednoczenie prorokiem, kapanem i krlem. Znalaz go w osobie Jezusa.
Kady okres by zatem zapowiedzi doskonaego przywdcy, ktry mia nadej wprzyszoci.
Lini czasu dziel dwie przerwy liczce po
400 lat: pierwsza midzy patriarchami a prorokami, okoo 1500 r. p.n.e., druga po okresie
kapaskim, w 400 r. n.e. W tych czterechsetletnich okresach Bg niczego nie powiedzia
ani nie uczyni, dlatego Biblia nie zawiera
adnej wzmianki na ich temat. W drugim ze
wspomnianych przedziaw czasowych powstao kilka ydowskich ksig, ktre okrela
si zbiorczo mianem ksig deuterokanonicznych, niezaliczanych do protokanonicznego
kanonu Biblii, poniewa powstay w czasie,
gdy Bg nie przemawia do Izraela. Dlatego
w moim opracowaniu nie bd si nimi w ogle zajmowa. Tak wic ostatni ksig Starego
Testamentu we wspczesnej Biblii chrzecijaskiej jest Ksiga Malachiasza, ktr od czasu
spisania Ewangelii Mateusza oddziela 400 lat.
Szczeglnie interesujce jest przeledzenie wydarze z historii powszechnej, ktre
wystpiy wdwch wspomnianych okresach.
Wpierwszym czterechsetleciu powstay cywilizacje Egiptu, Indii iChin, wdrugim grecka
filozofia od Sokratesa po Platona iArystotelesa. Wrd wielkich wczesnych postaci mona wymieni Budd, Konfucjusza, Aleksandra Wielkiego i Juliusza Cezara. Cho dokonao si wwczas wiele rzeczy, ktre historycy
uwaaj za kluczowe, wniosy one niewiele do
naszego poznania Boga. Prawdziwe znaczenie
ma bowiem Jego historia oraz dzieje Jego relacji zczowiekiem.
KRTKI PRZEGLD
POSZCZEGLNYCH KSIG
Ksiga Rodzaju 1250 obejmuje pierwszy
okres historii Izraela, w ktrym przywdcami narodu byli patriarchowie1. Moliwe, e
w tym czasie powstaa Ksiga Hioba, poniewa mona wniej znale liczne nawizania
do stylu ycia patriarchw.
Stosunkowo niewiele ksig opisuje nastpny okres. Ksigi: Wyjcia, Kapaska, Liczb
iPowtrzonego Prawa zostay napisane przez
Mojesza. Dalsze dzieje przedstawiaj ksigi:
Jozuego, Sdziw iRut.
Stosunkowo wicej ksig powicono trzeciemu okresowi: Ksig Samuela, Ksig Krlewsk i Ksig Kronik oraz ksigi poetyckie: Ksig Psalmw, Ksig Przysw, Ksig Koheleta iPie nad pieniami. Wtrzecim
okresie, po mierci Salomona, wybucha wojna domowa, ktra doprowadzia do podziau
dwunastu pokole. Dziesi pnocnych pokole przyjo nazw Izraela, adwa poudniowe
Judy. By to koniec zjednoczonego narodu.
Wtym okresie dziaali prorocy Eliasz iElizeusz, ktrzy nie napisali wasnych ksig.
Na koniec wystpuj liczne ksigi prorockie zwizane zokresem wygnania (pnocne
krlestwo Izraela runo pod naporem Asyryjczykw, pniej dwa pokolenia zpoudniowego krlestwa Judy poszy na wygnanie do Babilonu). Niektre ksigi zawieraj proroctwa
sprzed okresu wygnania, inne zczasw jego
trwania, kolejne z lat pniejszych. W pewnych ksigach mona znale wszelkiego rodzaju proroctwa, bowiem prorocy dziaali czsto wkilku okresach. Wskazuje to na doniose
znaczenie wygnania w dziejach Izraela. Wygnanie oznaczao utrat ziemi obiecanej przez
1
Zob. tabela na s. 21.
21
(KSIGA
HIOBA)
KSIGA
RODZAJU
1250
JZEF
ABRAHAM
IZAAK
JAKUB
2000
Wybranie
Abraham
PATRIARCHOWIE
(od Abrahama do Jzefa)
STWORZENIE, UPADEK, POTOP, WIEA BABEL, CZOWIEK

KSIGA RODZAJU 111
1000
Krlestwo
Dawid
KSITA (KRLOWIE)
(od Saula do Sedecjasza)
SAUL
DAWID
SALOMON
KSIGA
PSALMW
PIE NAD
PIENIAMI
KSIGA
PRZYSW
KSIGA
KOHELETA
KSIGA DANIELA
KSIGA ESTERY
PO
KSIGA AGGEUSZA
KSIGA ZACHARIASZA
KSIGA MALACHIASZA
PODCZAS
KSIGA JEREMIASZA
(LAMENTACJE)
KSIGA EZECHIELA
PRZED
KSIGA JOELA
KSIGA AMOSA
KSIGA OZEASZA
KSIGA MICHEASZA
KSIGA IZAJASZA
KSIGA JONASZA
KSIGA NAHUMA
KSIGA ABDIASZA
KSIGA HABAKUKA
KSIGA SOFONIASZA
500
Wygnanie
Izajasz
KAPANI
(od Jozuego do Kajfasza)
HISTORIA HEBRAJSKA (STARY TESTAMENT) (P.N.E.)

1500
Wyjcie
Mojesz
PROROCY
(od Mojesza do Samuela)
400 LAT
PRZERWY
IZRAEL (10)
JUDA (2)
KSIGA WYJCIA
ELIASZ
BG MILCZY,
ELIZEUSZ
POWSTRZY- KSIGA KAPASKA
MUJE SI OD KSIGA LICZB
KSIGA POWTRZONEGO
DZIAANIA
PRAWA
KSIGA JOZUEGO
KSIGA SDZIW
KSIGA RUT
EGIPT
INDIE
CHINY
1 i2 KSIGA SAMUELA
1 i2 KSIGA KRLEWSKA
1 i2 KSIGA KRONIK
KSIGA EZDRASZA
KSIGA NEHEMIASZA
400 LAT PRZERWY
BG MILCZY,
POWSTRZYMUJE SI OD
DZIAANIA
SOKRATES
PLATON
ARYSTOTELES
BUDDA
KONFUCJUSZ
ALEKSANDER
WIELKI
JULIUSZ CEZAR
NARODZINY, MIER, ZMARTWYCHWSTANIE IWNIEBOWSTPIENIE JEZUSA

EWANGELIA MATEUSZA, EWANGELIA MARKA, EWANGELIA UKASZA, EWANGELIA JANA
22
Boga iuderzao wsamo serce narodowej tosamoci.
Prorocy ostrzegali Izraelitw, e utrac
ziemi ipocieszali ich (czsto byli to ci sami
ludzie), kiedy stao si to faktem. Dziaali te
prorocy wzywajcy lud do odbudowania wityni, kiedy wrcili do Judy po siedemdziesiciu latach niewoli. Ksiga Daniela iKsiga Estery powstay w Babilonie. Prorocy Ezdrasz
iNehemiasz pomagali wodbudowie Jerozolimy idziaali na rzecz odnowy ludu, ktry powrci do ojczyzny.
Ten krtki zarys powinien uzmysowi,
e ksigi Starego Testamentu nie zawsze s
uoone w kolejnoci chronologicznej. Ksigi
historyczne s uporzdkowane do precyzyjnie, ale ksigi prorockie umieszczono wedug
ich objtoci, anie klucza czasowego. Dlatego
czasami trudno stwierdzi, kiedy dziaali poszczeglni prorocy.
POWSTANIE IUPADEK
NARODU
Warto zwrci uwag na jeszcze jeden element tabeli przedstawionej na stronie 21. Linia przerywana symbolizuje losy narodu, ktry osign szczyt wietnoci za panowania
Dawida iSalomona. Linia wznoszca oznacza
rozwj do tego momentu, a pniej, po osigniciu punktu szczytowego, gwatowny upadek. Kady yd wspomina te czasy ipragnie,
aby powrciy. By to zoty okres. ydzi oczekiwali przyjcia syna Dawida, ktry przywrci
im pomylno.
Ostatnie pytanie, ktre uczniowie zadali
Jezusowi przed Jego wniebowstpieniem, dotyczyo tego, kiedy odnowi krlestwo Izraela.
ydzi zadaj to pytanie nieustannie, rwnie
dzisiaj, po upywie 2000 lat.
Linia nadal opada, kiedy Izrael trafia do
asyryjskiej niewoli (721 r. p.n.e.), aJuda idzie
na wygnanie do Babilonu (587 r. p.n.e.).
Po trwajcej 400 lat przerwie zjawia si
Jan Chrzciciel, pierwszy prorok po dugim
okresie milczenia. Pniej nadchodz lata

ycia idziaalnoci Jezusa. Nowy Testament
obejmuje okres stuletni w porwnaniu z ponad dwoma tysicami lat dziejw opisanymi
na kartach Starego Testamentu.
KOLEJNO KSIG
Chronologiczny ukad dziejw Starego Testamentu rni si od kolejnoci biblijnych ksig.
Porzdek ksig wnaszym Starym Testamencie rni si te od ukadu Biblii hebrajskiej.
Nasza Biblia jest uporzdkowana wedug klucza historycznego: od Ksigi Rodzaju do Ksigi Estery. Pniej umieszczono ksigi poetyckie: od Ksigi Hioba do Pieni nad pieniami. Nastpnie wystpuj ksigi prorockie: od
Izajasza do Malachiasza. Utwory prorockie
dzieli si ponadto na ksigi prorokw wikszych (Izajasza, Jeremiasza, Ezechiela, Daniela) imniejszych (od Ozeasza do Malachiasza). Okrelenia wiksi imniejsi zostay
nadane wycznie z powodu objtoci ksig.
Podzia ten znajduje odzwierciedlenie wliczbie stron, wic wikszo czytelnikw czsto
nie dostrzega zmiany, gdy przechodzi zjednej
grupy do drugiej.
Biblia hebrajska natomiast dzieli si na
trzy wyrane grupy. Pi otwierajcych j
ksig nie uwaa si za ksigi historyczne, ale
ksigi Prawa. Ich tytu pochodzi od pierwszych sw odczytywanych podczas rozwijania zwoju. Nastpna grupa ksig jest okrelana mianem Prorokw, co moe zaskakiwa, poniewa zaliczono do niej kilka utworw, ktre we wspczesnej Biblii znalazy si
wrd ksig historycznych. Ksigi: Jozuego,
Sdziw, Samuela i Krlewskie nazywa si
ksigami prorokw wczeniejszych, za
ksigi prorokw wikszych imniejszych (jak
nazwano ich wnaszej Biblii) ksigami prorokw pniejszych. Jest to spowodowane
tym, e ydzi uwaaj ksigi historyczne za
histori prorock histori opisujc to, jak
Bg postrzega minione wydarzenia i co jest
23
Mniejsi (12)
Ksiga Ozeasza
Ksiga Joela
Ksiga Amosa
Ksiga Abdiasza
Ksiga Jonasza
Ksiga Micheasza
Ksiga Nahuma
Ksiga Habakuka
Ksiga Sofoniasza
Ksiga Aggeusza
Ksiga Zachariasza
Ksiga Malachiasza
przeklestwo (ostatnie sowo)
Wiksi (4)
* Ksiga Izajasza
* Ksiga Jeremiasza
* Lamentacje
Ksiga Ezechiela
* Ksiga Daniela
PROROCY (PRZYSZO)
WSPCZESNA BIBLIA
KSIGI HISTORYCZNE
(PRZESZO)
STARY TESTAMENT (ksigi protokanoniczne)
(Ewangelia ukasza 24,27.44)
* Ksiga Psalmw
* Ksiga Hioba
* Ksiga Przysw
* Ksiga Rut
* Pie nad pieniami
* Ksiga Kaznodziei (Koheleta)
* Jak? (Lamentacje)
* Ksiga Estery
* Ksiga Nehemiasza
* 1,2 Sowa owych dni (Ksiga Kronik)
powsta (alija)
(ostatnie sowa)
PISMA
HEBRAJSKI
PRAWO (TORA, PENTATEUCH)
* Na pocztku (Ksiga Rodzaju)
* Oto imiona (Ksiga Wyjcia)
* Iwezwa (Ksiga Kapaska)
* Na pustyni (Ksiga Liczb)
* Oto sowa (Ksiga Powtrzonego
Prawa)
PROROCY
Wczeniejsi:
* Ksiga Jozuego
* Ksiga Sdziw
* Ksiga Samuela
* Ksiga Krlewska
* Ksiga Rodzaju
* Ksiga Wyjcia
* Ksiga Kapaska
* Ksiga Liczb
* Ksiga Powtrzonego Prawa
* Ksiga Jozuego
* Ksiga Sdziw
* Ksiga Rut
* 1 i2 Ksiga Samuela
* 1 i2 Ksiga Krlewska
* 1 i2 Ksiga Kronik
* Ksiga Ezdrasza
* Ksiga Nehemiasza
* Ksiga Estery
KSIGI POETYCKIE
(TERANIEJSZO)
* Ksiga Hioba
* Ksiga Psalmw
* Ksiga Przysw
* Ksiga Koheleta
* Pie nad pieniami
(*gwiazdk oznaczano ksigi, ktre w Biblii Hebrajskiej s klasyfikowane inaczej ni w Bibliach chrzecijaskich)
Pniejsi:
Ksiga Izajasza
Ksiga Jeremiasza
Ksiga Ezechiela
Ksiga Ozeasza
Ksiga Joela
Ksiga Amosa
Ksiga Abdiasza
Ksiga Jonasza
Ksiga Micheasza
Ksiga Nahuma
Ksiga Habakuka
Ksiga Sofoniasza
Ksiga Aggeusza
Ksiga Zachariasza
Ksiga Malachiasza
24
wane z Jego punktu widzenia. Caa historia podporzdkowana jest zasadzie selekcji
iwzajemnych zwizkw tego, co idlaczego
zostao wybrane. Historia biblijna nie jest pod
tym wzgldem wyjtkiem, cho tutaj selekcji
dokonuj prorocy dziaajcy pod wpywem natchnienia Boego.
Ksiga Rut iKsigi Kronik wnaszej Biblii
znalazy si wrd ksig historycznych, cho
Biblia hebrajska nie zalicza ich do historii
prorockiej. Rzeczywicie, w Ksidze Rut nie
ma adnej wzmianki o bezporednim dziaaniu Boga, mimo e jej bohaterowie prosz
Go o bogosawiestwo. Utwory te wchodz
wskad Pism trzeciej iostatniej grupy ksig
whebrajskiej Biblii. Niespodzianki si mno,
bowiem wtej grupie mona znale ksigi poetyckie oraz Ksig Daniela, ktrej naleaoby
spodziewa si wrd ksig prorockich.
Cho taki podzia moe wyda si dziwny,
nawizuje do niego Jezus, kiedy po mierci i zmartwychwstaniu ukazuje si dwm
uczniom na drodze do Emaus, a pniej kolejnym dziesiciu. Czytamy, jak objania im
Prawo, Prorokw iPisma, wskazujc zwizki
zJego osob. Jezus zna taki podzia Starego
Testamentu igo akceptowa, dlatego moe si
on okaza pomocny take dla nas.
W Bibliach katolickich znajdujemy te
inne ksigi ydowskie, ktre nie s umieszczane w Bibliach protestanckich. Ksigi te
okrela si mianem wtrnokanonicznych i zasadniczo klasyfikuje jako ksigi historyczne,
cho niektre z nich reprezentuj inny gatunek literacki. Znajduj si wnich fascynujce
opowieci pomagajce zrozumie ycie narodu wczasach Machabeuszw, ktrzy powstali przeciwko panowaniu Grekw okupujcych
ziemi Izraela kilka wiekw przed Chrystusem. Poniewa ksigi te jednak nie zyskay
powszechnego uznania jako protokanoniczne,
dlatego nie wszystkie kocioy umieszczaj je
w swoim kanonie Starego Testamentu. Koci katolicki w pewnym zakresie uznaje ich
kanoniczno i dlatego wcza do swoich wyda Pisma witego.
W tym tomie umieciem ksigi wporzdku chronologicznym, aby Czytelnicy mogli
usysze Boe sowa wtakiej kolejnoci, wjakiej zostay wypowiadane. Dziki temu bardziej zrozumiae stanie si stopniowe objawienie, ktre zostao wnich zawarte.
WNIOSKI
Na pierwszy rzut oka Stary Testament moe
si wyda bardzo skomplikowany. Mam nadziej, e ten wstp pomoe Ci, Drogi Czytelniku, sprawnie eglowa po jego wodach.
Oczywicie, nic nie zastpi lektury iodczytywania tekstu na nowo. Nie musi by to jednak
zadanie czysto akademickie. Bg udzieli natchnienia autorom Starego Testamentu ispotka si zTob na jego kartach. Musisz Go tylko oto poprosi.
2. K siga Rodzaju
25
2. KSIGA RODZAJU
WSTP
Biblia nie jest jedn ksig, ale zbiorem ksig.
aciskie sowo biblia ma form liczby mnogiej ioznacza bibliotek. Biblioteka ta skada si z szedziesiciu szeciu oddzielnych
ksig. Od innych utworw historycznych rni j to, e rozpoczyna si wczeniej ikoczy
pniej od nich. Jej pierwsza ksiga, Ksiga
Rodzaju, opisuje powstanie wiata, a ostatnia, Apokalipsa, jego koniec oraz to, co wydarzy si pniej. Wyjtkowo Biblii polega
take na tym, e ukazuje ona histori zBoej
perspektywy. Historia polityki lub materialna
historia wszechwiata koncentruj si na zagadnieniach interesujcych czowieka, natomiast wBiblii Bg umieci to, co jest wane
dla Niego.
Tematyka Biblii
Biblia porusza zasadniczo dwa gwne tematy: opowiada otym, co zego stao si znaszym
wiatem, oraz wskazuje, jak to zo mona naprawi. Wikszo ludzi przyznaje, e ten wiat
nie jest dobrym miejscem do ycia, e dokonao si wnim co nikczemnego. Ksiga Rodzaju
precyzyjnie opisuje problem, apozostae ksigi
biblijne wyjaniaj, jak Bg zamierza go rozwiza, ratujc grzesznego czowieka przed
nim samym. Szedziesit sze ksig Biblii to
akty jednego wielkiego dramatu, ktry moglibymy nazwa dramatem odkupienia. Ksiga
Rodzaju odgrywa donios rol, poniewa ukazuje jego scen, prezentuje obsad aktorsk
izawizuje intryg. Ponadto bez kilku pierwszych rozdziaw Ksigi Rodzaju reszta Biblii
prezentowaaby znikomy sens.
Pocztki
Hebrajski tytu ksigi brzmi po prostu Na

pocztku. Hebrajskie Pismo miao posta
rozwijanych zwojw, tytuy poszczeglnych
ksig pochodziy od sowa lub frazy zapisanej na pocztku, widocznej dla kadego, kto
chcia sprawdzi, jak ksig trzyma w doniach.
Kiedy okoo 250 r. p.n.e. hebrajski Stary
Testament przeoono na jzyk grecki, tumacze zmienili tytu pierwszej ksigi na Genesis, co oznacza pochodzenie lub pocztki.
Bardzo trafny tytu, bowiem pierwsza ksiga Biblii opisuje pochodzenie wielu rzeczy:
wszechwiata, soca, ksiyca igwiazd oraz
planety Ziemi. Znajdziemy wniej histori pochodzenia rolin, ptakw, ryb, zwierzt i ludzi. Dowiemy si opowstaniu pci, o pocztku maestwa i ycia rodzinnego, o pochodzeniu cywilizacji, ludzkich rzdw, kultury
(nauki isztuki), grzechu imierci, zabjstwa
i wojny. Przeczytamy rwnie o pierwszych
ofiarach skadanych ze zwierzt iludzi. Krtko mwic, Ksiga Rodzaju stanowi zwiz
histori ludzkoci. Jedenacie otwierajcych
j rozdziaw mona by nazwa biblijnym
prologiem.
Potrzeba objawienia
Ksiga Rodzaju zajmuje si nie tylko pocztkami ycia, ale stawia take fundamentalne pytania egzystencjalne. Jak powsta wszechwiat?
Po co yjemy? Dlaczego musimy umrze?
Od razu wiadomo, e aden czowiek nie
zdoa na nie odpowiedzie. Historycy utrwalaj to, co ludzie widzieli lub czego dowiadczyli wprzeszoci. Naukowcy obserwuj ibadaj
to, co jest dostpne obecnie isugeruj, jak mo-
26
go to zaistnie. Jednak adna grupa nie moe
odpowiedzie na pytanie, dlaczego to wszystko
powstao oraz czy otaczajcy nas wszechwiat
ma jaki sens. Filozofowie poprzestaj jedynie
na hipotezach. Spekuluj na temat rda za
iwielkiego nagromadzenia cierpienia na wiecie, ale wgruncie rzeczy nie znaj odpowiedzi.
Jedyn osob, ktra moe jej dostarczy, jest
sam Bg.
Kto j napisa?
Otwierajc Ksig Rodzaju, natychmiast stajemy przed pytaniem: Czy to, co czytamy, jest
wytworem ludzkiej wyobrani, czy ksig powsta pod wpywem natchnienia Boego?
Uzyskanie odpowiedzi jest moliwe dziki
zastosowaniu metody waciwej dociekaniom
naukowym. Nauka opiera si na krokach wiary: stawia hipotez, anastpnie sprawdza, czy
odpowiada ona faktom. Postp w nauce dokonuje si za spraw szeregu krokw wiary badacze formuuj teorie, na bazie ktrych podejmuj dziaania. Podobnie, aby waciwie odczyta Ksig Rodzaju, musimy uczyni krok wiary,
zanim j otworzymy. Naley zaoy, e powstaa pod wpywem natchnienia Boego, apniej
zbada, czy odpowiedzi, ktrych dostarcza, odpowiadaj znanym faktom o yciu i wszechwiecie.
Ksiga Rodzaju doskonale wyjania dwa fakty, co do ktrych nie ma adnych wtpliwoci.
Po pierwsze, yjemy we wspaniaym wiecie
odznaczajcym si bogatym wachlarzem pikna. Po drugie, w wiat zosta zniszczony przez
tych, ktrzy go zamieszkuj. Syszymy, e codziennie ulega zagadzie 100 rnych gatunkw
zwierzt. Stajemy si coraz bardziej wiadomi
niszczycielskiego wpywu wspczesnego przemysu na rodowisko naturalne. Ksiga Rodzaju bardzo dobrze tumaczy, dlaczego tak si dzieje, oczym si wkrtce przekonamy.
Miejsce Ksigi Rodzaju

Ksiga Rodzaju jest nie tylko pierwsz ksig Biblii, ale jej fundamentem. Zawiera
wikszo prawd biblijnych, jeli nie wszystkie, przynajmniej w zarodku. Stanowi klucz
do Biblii. Dowiadujemy si z niej, e jest jeden Bg, Stworzyciel wszechwiata. Spord
wszystkich narodw Bg wybra lud Izraela,
aby udzieli mu szczeglnego bogosawiestwa. Uczeni nazywaj skandaliczn partykularnoci to, e spord wszystkich narodw Bg wszczeglny sposb upodoba sobie
wanie Izrael. Temat ten przewija si przez
ca Bibli, a do ostatniej karty.
Utwierdzimy si wprzekonaniu oznaczeniu Ksigi Rodzaju, jeli zadamy sobie pytanie, jak wygldaaby Biblia, gdyby rozpoczynaa si Ksig Wyjcia. Nie wiedzielibymy
wwczas, dlaczego mamy si interesowa
garstk ydowskich niewolnikw w Egipcie.
Czytalibymy dalej jedynie wwczas, gdyby
kieroway nami stricte naukowe zainteresowania. Dopiero po lekturze Ksigi Rodzaju
rozumiemy znaczenie tych niewolnikw bdcych potomkami Abrahama. Bg zawar
przymierze z Abrahamem, obiecujc, e za
porednictwem jego potomkw pobogosawi
wszystkim narodom. Wiedza o tym pozwala
zrozumie, dlaczego ich ocalenie przez Boga
jest interesujce, odsania bowiem Jego plan.
Gatunki literackie
wKsidze Rodzaju
Wielu czytelnikw Ksigi Rodzaju zdaje sobie
spraw zistnienia sporu oto, czy zostaa ona
objawiona przez Boga. Niektrzy sugeruj, e
jest zbiorem mitw pozostajcym wladowym
odniesieniu do faktw historycznych. Oto trzy
wstpne uwagi wtej kwestii.
1. Na Ksidze Rodzaju bazuje Stary Testament, wielokrotnie nawizujc do takich
postaci jak: Adam, Noe, Abraham iJakub
(pniej nazywany Izraelem). Na fundamencie dostarczonym przez Ksig Rodzaju wspiera si take Nowy Testament, ktry przytacza j czciej, ni to czyni Stary. Szczegowo cytuje jej pierwszych sze
rozdziaw. Kady zomiu gwnych auto-
2. K siga Rodzaju
27
rw Nowego Testamentu w jaki sposb

nawizuje do Ksigi Rodzaju.
2. Sam Jezus rozstrzyga wszystkie wtpliwoci ipytania dotyczce historycznego charakteru tej ksigi. Nawizuje czsto do jej
bohaterw jako prawdziwych ludzi oraz
do opisanych wniej wydarze jako prawdziwych dziejw. Jezus uwaa opowie
o Noem i potopie za relacj o wydarzeniu historycznym. Utrzymywa rwnie,
e osobicie zna Abrahama. W Ewangelii
Jana zapisano sowa, ktre wypowiedzia
do ydw: Abraham, ojciec wasz, rozradowa si ztego, e ujrza mj dzie ujrza
[go] iucieszy si [J 8,56]. Pniej doda:
Zanim Abraham sta si, JA JESTEM
[J 8,58]. Kiedy zapytano Go orozwd iponowne maestwo, odesa zainteresowanych do rozdziau 2 Ksigi Rodzaju, aby
tam pytajcy znaleli odpowied. Nie uczyniby tego, gdyby nie wierzy w prawdziwo Ksigi Rodzaju.
3. Teologia Apostoa Pawa opiera si na zaoeniu, e Ksiga Rodzaju jest historycznie
prawdziwa. WLicie do Rzymian Aposto
zestawia posuszestwo Chrystusa z nieposuszestwem Adama, opisujc skutki
tego ostatniego w yciu wierzcego [por.
Rz 5,12-19]. Jego argument nie miaby
sensu, gdyby Adam nie by prawdziw postaci historyczn.
Jeli Ksiga Rodzaju
nie jest prawdziwa, nieprawdziwa

jest take reszta
Biblii
Rozwaania te maj znaczenie nie tylko dla

Ksigi Rodzaju. Jeli nie uznamy jej za prawdziw, nie bdziemy mogli polega na pozostaych ksigach Biblii. Jak ju wspomniaem,
znaczna cz biblijnego przesania zasadza
si na fundamentalnej prawdzie Ksigi Rodzaju. Jeli Ksiga Rodzaju nie jest prawdziwa, naszym stworzycielem jest przypadek,
a przodkami bezrozumne zwierzta. Nic

wic dziwnego, e ksiga ta bywa atakowana
czciej ni inne ksigi Biblii.
Atak ten dokonuje si na dwch frontach:
naukowym i duchowym. Pniej, kiedy bardziej szczegowo przeanalizujemy tre Ksigi Rodzaju, przyjrzymy si dokadniej atakowi
na tle naukowym. Wtym miejscu poprzestan na stwierdzeniu, e wiele szczegowych
opisw zawartych w pierwszych rozdziaach
ksigi nie pokrywa si zodkryciami wspczesnej nauki, np. wiek Ziemi, pochodzenie czowieka, zasig potopu oraz dugo ludzkiego
ycia przed potopem ipo nim.
Za atakiem naukowym tai si jednak szatan. Diabe najmocniej znienawidzi dwie biblijne ksigi, ktre opisuj jego wkroczenie na
scen dziejw ijej haniebne opuszczenie: Ksig Rodzaju iApokalips. Wie, e jeli zdoa nas
przekona, i Ksiga Rodzaju jest mitem, za
Apokalipsa tajemnic, znajdzie si na dobrej
drodze, aby zniszczy wiar wielu ludzi.
Jak powstaa Ksiga Rodzaju?

Ksiga Rodzaju jest jedn zpiciu ksig okrelanych w Biblii hebrajskiej mianem Picioksigu (Pentateuch, od penta pi) lub Tory
(pouczenie). ydzi wierz, e owe pi ksig
stanowi swoist instrukcj producenta wiata, dlatego czytaj je co roku, wyznaczajc
fragment na kady tydzie.
Wrd ydw, chrzecijan, anawet pogaskich historykw od dawna istnieje tradycja
mwica otym, e autorem Picioksigu jest
Mojesz. Wydaje si, e nie ma uzasadnionego powodu, aby wto wtpi. Wczasach Mojesza alfabet zastpi pismo obrazkowe, ktre
przetrwao w Egipcie i jest do dzi uywane
w Chinach i Japonii. Mojesz otrzyma staranne wyksztacenie, posiada zatem wiedz
potrzebn do skompilowania piciu ksig.
Jeli Mojesz napisa pi pocztkowych
ksig Biblii, pojawiaj si dwa problemy, ktre trzeba rozwiza.
28
Problemy zwizane z uznaniem

autorstwa Mojesza
Pierwsza kwestia nie nastrcza wikszych
kopotw. Wostatnim rozdziale Ksigi Powtrzonego Prawa opisano mier Mojesza [por.
Pwt 34]. Oczywicie, wydaje si mao prawdopodobne, e Mojesz jest autorem tych sw!
Przypuszczalnie Jozue doda t wzmiank na
kocu Picioksigu, eby zamkn narracj.
Drugi, znacznie powaniejszy problem polega na tym, e Ksiga Rodzaju koczy si
okoo trzysta lat przed narodzinami Mojesza. Mojesz nie miaby kopotu znapisaniem
ksig: Wyjcia, Kapaskiej, Liczb iPowtrzonego Prawa, bowiem opisane wnich wydarzenia nastpiy podczas jego ycia. Wjaki sposb jednak uzyska informacje potrzebne do
napisania Ksigi Rodzaju?
T trudno da si atwo przezwyciy.
Badania plemion nieznajcych pisma i ksiek ujawniy, e ludzie nieumiejcy pisa posiadaj fenomenaln pami. Ucz si bowiem
wasnej historii za porednictwem opowieci
przekazywanych przy ognisku. Wprymitywnych wsplnotach tradycja ustna jest bardzo
silna. Prawdopodobnie kultywowali j take
Hebrajczycy, szczeglnie gdy stali si niewolnikami w Egipcie i pragnli, aby ich dzieci
wiedziay, kim s iskd pochodz.
W formie tradycji ustnej przekazuje si
zwykle dwa rodzaje historii. Pierwszy stanowi rodowody, poniewa drzewo genealogiczne daje ludziom poczucie tosamoci. WKsidze Rodzaju zapisano wiele rodowodw, afraza oto potomstwo synw (w niektrych
przekadach oto synowie) pojawia si dziesi razy. Drugi rodzaj to saga lub opowie
obohaterskich dziejach owielkich czynach
przodkw. Ksiga Rodzaju skada si niemal
wycznie z tych dwch gatunkw opowieci obohaterach przeplatanych rodowodami.
Mojesz mg zatem napisa Ksig Rodzaju
na kanwie poda ustnych, ktre zaczerpn
od hebrajskich niewolnikw przebywajcych
wEgipcie.
Powysze wyjanienia nie odpowiadaj

jednak na wszystkie pytania zwizane z autorstwem Mojesza. Pewna cz Ksigi Rodzaju, ktra nie moga powsta wtaki sposb
rozdzia pierwszy (a raczej Rdz 1,1-2,3, poniewa koniec rozdziau umieszczono w niewaciwym miejscu). Jak Mojesz mg napisa fragment szczegowo omawiajcy stworzenie wiata?
W tym momencie trzeba odwoa si do
wiary. W Psalmie 103 czytamy, e Bg da
pozna swoje drogi za porednictwem Mojesza [por. Ps 103 (102),7a], m.in. wopowieci o stworzeniu. Jest to jeden z nielicznych
fragmentw Biblii, ktre musiay zosta bezporednio podyktowane przez Boga ispisane
przez czowieka. Podobnie Bg mwi Janowi,
co ma umieci wApokalipsie, kiedy ten opisywa koniec wiata. Zwykle Bg udziela natchnienia autorom, skaniajc ich, eby zrobili uytek ze swojego temperamentu ipamici, wiedzy i sposobu widzenia podczas nadawania ksztatu Jego Sowu (podobnie jak to
uczyni Mojesz wpozostaej czci Ksigi Rodzaju). Przenika je tak silnie natchnieniem
swojego Ducha, e to, co zapisano, byo zgodne zJego wol. Opowie ostworzeniu przekaza jednak w formie bezporedniego objawienia.
Potwierdza to fakt, e przed epok Mojesza nie pojawia si wzmianka oobchodzeniu
szabatu. Nigdzie nie czytamy, e przeznaczanie jednego dnia w tygodniu na szabatowy
odpoczynek byo w zwyczaju ktrego z patriarchw. Nic nie wskazuje rwnie na to, e
znali oni pojcie tygodnia liczcego siedem dni
czy okrelenia czasowe dotycz miesicy ilat.
Poniewa na pocztku naszej Biblii znajduje
si pierwszy rozdzia Ksigi Rodzaju, bdnie
zakadamy, e Adam zna siedmiodniowy tydzie iprzestrzega szabatu, dajc wten sposb przykad swoim potomkom. Wydaje si,
e Adam codziennie opiekowa si ogrodem
Eden, wieczorami natomiast spdza czas
zPANEM. Podobnie, nie ma adnej sugestii,
e Abraham, Izaak lub Jakub przestrzegali
2. K siga Rodzaju
szabatu, gdy zajmowanie si pasterstwem
nie pozostawiao im wiele czasu na odpoczynek.
Wszystko to nie powinno nas dziwi, jeli,
jak wczeniej zasugerowaem, Mojesz otrzyma pierwszy rozdzia zawierajcy koncepcj
szabatowego odpoczynku od samego Boga.
Posiadszy tak wiedz, mg wprowadzi szabat do ycia Izraela za porednictwem dziesiciu przykaza.
Podsumowujc, Ksiga Rodzaju pochodzi
od Boga inaley odczytywa j wtakiej perspektywie. Jest te ksig spisan przez Mojesza, ktry uy swojego talentu pisarskiego i zdobytego w Egipcie wyksztacenia, aby
utrwali niezwyke dziea Boe. Powoujc
Abrahama, Bg odwrci skutki upadku [Adama dop. red.].
Zarys Ksigi Rodzaju

Bardzo pouczajca jest analiza ukadu ksigi. Pierwsza zczterech czci (rozdziay 111)
tworzy spjn cao obejmujc wiele stuleci, opisujc rozwj i rozprzestrzenianie si
narodw na obszarze yznego Pksiyca
(terenu na Bliskim Wschodzie, rozcigajcego si od Egiptu po Zatok Persk). Przeom
nastpuje wmomencie powoania Abrahama
(rozdzia 12). Pozostaa cz (trzy czwarte)
ksigi podejmuje nieco wszy temat, opisuje bowiem kontakty Boga zAbrahamem ijego
potomkami: Izaakiem, Jakubem iJzefem.
W ramach tego oglnego zarysu mona dostrzec inne linie podziau. Wrozdziaach 12
wszystko zostao przedstawione jako dobre,
take istoty ludzkie. Wrozdziaach 311 opisano pochodzenie i konsekwencje grzechu,
kiedy czowiek oddala si od Edenu wsensie
fizycznym i duchowym. Widzimy charakter
Boga Jego sprawiedliwo, gdy wymierza
kar czowiekowi, imiosierdzie, gdy dostarcza mu rozwizanie.
W rozdziaach 1236 zestawiono sze
postaci: Abrahama i Lota, Izaaka (dziecko
obietnicy) i Izmaela (dziecko ciaa), Jakuba
29
i Ezawa. Stajemy wobec dwch rodzajw ludzi imamy opowiedzie si po jednej ze stron.
Bg wie swoj reputacj ztrzema osobami
Abrahamem, Izaakiem iJakubem mimo ich
uomnoci. Na koniec narracja skupia si na
historii Jzefa, ktry jest zupenie inn postaci. Pniej przekonamy si, pod jakim wzgldem idlaczego rni si tak bardzo od swoich
przodkw.
NA POCZTKU BG
Signijmy teraz do Ksigi Rodzaju iwspaniaego rozdziau, ktry j rozpoczyna. Pierwsza
ksiga Biblii zaczyna si sowami: Na pocztku Bg....
Ksiga Rodzaju jest pena opowieci opocztkach, ale wida wyranie, e sam Bg nie
ma pocztku. Istnieje, kiedy biblijna narracja
si zaczyna, poniewa istnia przed powstaniem wiata. Filozoficzne pytania dotyczce pochodzenia Boga wrzeczywistoci nie s
wcale pytaniami. Przed powstaniem wiata
musiao istnie co wiecznego lub kto wieczny. Biblia orzeka wyranie, e tym Kim jest
Bg. Fundamentalnym zaoeniem Biblii jest
odwieczne istnienie Boga, ktry zawsze by
i zawsze bdzie Boga bdcego Tym, ktry jest. Jego imi, Jahwe, jest imiesowem
hebrajskiego czasownika by. Polski odpowiednik oddajcy natur Boga, zawart wsowie Jahwe, brzmi zawsze: On zawsze by
Tym, kim jest ibdzie.
Nie potrzeba tumaczy istnienia Boga, tylko wyjani istnienie wszystkiego poza Nim.
Jest to skrajne przeciwiestwo wspczesnego sposobu mylenia, ktry koncentruje si
na tym, co jest, i zakada, e trzeba dowie
istnienia Boga. Biblia podejmuje t kwesti
zinnej strony gosi, e Bg zawsze istnia,
amy musimy wyjani, jak powstao to, co nas
otacza.
Kiedy Mojesz spisywa swoj ksig, kady Hebrajczyk wiedzia, e Bg istnieje. To
On wyprowadzi swj lud zEgiptu, rozdzieli
30
Morze Czerwone izatopi armi egipsk, wic
Izraelici dowiadczyli, e znimi by. Nie potrzebowali innych dowodw.
Potrzeba wiary
Nowy Testament wskazuje skuteczny sposb
zwracania si do Boga, ktry pomoe nam
w lekturze Ksigi Rodzaju. W Licie do Hebrajczykw 11 dowiadujemy si dwch rzeczy
o stworzeniu. Po pierwsze, przez wiar poznajemy, e sowem Boga wiaty zostay tak
stworzone, i to, co widzimy, powstao nie
z rzeczy widzialnych [Hbr 11,3]. Nieco dalej, wtym samym rozdziale, czytamy: Przystpujcy bowiem do Boga musi uwierzy, e
[Bg] jest i e wynagradza tych, ktrzy Go
szukaj [Hbr 11,6b].
Zatem, studiujc Bibli take Ksig Rodzaju musimy zaoy, e Bg istnieje, pragnie, abymy Go odnaleli i poznali, darzyli
Go mioci isuyli Mu. Nie potrafimy udowodni, e Bg istnieje, ale moemy dziaa
wpodstawowym przewiadczeniu, e On pragnie, abymy Go znali iw Niego wierzyli.
Obraz Stwrcy
Pierwsze sowa Ksigi Rodzaju mog wywoa zdumienie, bowiem gwnym tematem
rozdziau pierwszego nie jest stworzenie,
ale Stwrca. Chodzi wnim nie tyle oto, jak
powsta wiat, ale kto powoa go do istnienia. W trzydziestu jeden wersetach sowo
Bg pojawia si trzydzieci pi razy, jakby
dla podkrelenia, e w tym wszystkim chodzi o Niego. Zatem jest to nie tyle opowie
ostworzeniu, ile obraz Stwrcy. Co w obraz
nam objawia?
1. BG JEST OSOB
Pierwszy rozdzia Ksigi Rodzaju opisuje
Boga osobowego. Ten Bg ma serce, ktre
czuje, umys, ktry myli ipotrafi te myli wypowiada. Wszystkie te elementy tworz to,
co nazywamy osobowoci. On nie jest bezoso-
bowym bytem, lecz osob. Pen osob posiadajc uczucia, myli imotywy waciwe nam.
2. BG JEST POTNY
Z tego, e Bg stwarza moc swojego sowa,
wynika, i musi by bardzo potny. W rozdziale 1 Ksigi Rodzaju wydaje cznie dziesi polece ikade zostaje spenione zgodnie
zJego wol.
3. BG JEST NIESTWORZONY
Bg istnieje izawsze istnia. Odwiecznie by
Stwrc, nigdy stworzeniem.
4. BG JEST TWRCZY
Jak wyobrani musi posiada! Jakim jest
artyst! Istnieje 6 tysicy odmian chrzszcza.
Nie ma dwch identycznych dbe trawy,
dwch jednakowych patkw niegu, dwch
bliniaczych obokw ani ziarenek piasku,
dwch gwiazd. A jednak t zdumiewajc
rnorodno przenika harmonia. Oto Boe
uni-wersum.
5. BG JEST PEEN ADU
Jak si niebawem przekonamy, Jego dzieo
charakteryzuje symetria. Fakt, e wiat stworzony ma aspekt matematyczny, powoduje, e
mona go bada wsposb naukowy.
6. BG JEST JEDEN
Wszystkie czasowniki w rozdziale 1 Ksigi
Rodzaju, poczynajc od stworzy, maj liczb pojedyncz.
7. BG JEST MNOGI
Sowem uytym na oznaczenie Boga nie
jest pojedyncze El, ale mnogie Elohim, ktre oznacza trzy osoby lub wicej. Pierwsze
zdanie Biblii, w ktrym uyto rzeczownika
w liczbie mnogiej i czasownika w liczbie pojedynczej, jest gramatycznie niepoprawne,
ale prawdziwe zteologicznego punktu widzenia, poniewa wskazuje na Boga, ktry jest
w Trjcy jedyny.
2. K siga Rodzaju
8. BG JEST DOBRY
Bg jest dobry, dlatego dobre s wszystkie
Jego dziea. Oznajmia, e czowiek bdcy
Jego najwikszym arcydzieem jest bardzo dobry. Ponadto Bg pragnie by dobry
dla caego swojego stworzenia. Chce mu bogosawi. Jego dobro jest wzorem wszelkiej
dobroci.
9. BG JEST BOGIEM YWYM
Bg dziaa wwiecie, wczasie iprzestrzeni.
10. BG KOMUNIKUJE SI
ZE SWOIM STWORZENIEM
Bg przemawia do wiata i zamieszkujcych
go stworze. Wszczeglnoci pragnie kontaktu zczowiekiem.
11. BG JEST PODOBNY DO NAS
Zostalimy stworzeni na Jego podobiestwo,
wic pod pewnymi wzgldami musimy by
tacy jak On.
12. BG JEST INNY OD NAS
On potrafi stwarza z niczego (ex nihilo),
amy jedynie wytwarza przedmioty zczego, co ju istnieje. Jestemy wytwrcami, On
jest jedynym Stworzycielem.
13. BG JEST NIEZALENY
Bg nigdy nie utosamia si ze swoim stworzeniem. Od pocztku wida wyrane rozrnienie midzy Stworzycielem istworzeniem.
Ruch New Age zaciera ten rozdzia, sugerujc, e wjaki sposb bg jest czstk nas.
Stworzyciel pozostaje oddzielony od swojego
stworzenia. Moe wzi sobie dzie wolnego
oraz istnie niezalenie od wszystkiego, co
stworzy. Nigdy nie wolno utosamia Boga
z Jego dzieami. Otaczanie czci stworzenia
jest bawochwalstwem. Prawdziwym kultem
jest oddawanie czci Stworzycielowi.
31
Wyzwanie rzucone
doktrynom filozoficznym
Jeli uznamy, e 1 rozdzia Ksigi Rodzaju

jest prawdziwy, automatycznie wyeliminujemy kilka alternatywnych pogldw na temat
Boga. Pogldy te mona uzna za rne stanowiska filozoficzne (sowo filozofia oznacza umiowanie mdroci). Kady znas ma
wasny sposb patrzenia na wiat, niezalenie
od tego, czy jest tego wiadomy.
Jeli wierzysz w prawdziwo Ksigi Rodzaju, bdziesz musia odrzuci nastpujce
stanowiska filozoficzne.
1. Ateizm. Ateici uwaaj, e nie ma Boga.
Rozdzia 1 Ksigi Rodzaju potwierdza Jego
istnienie.
2. Agnostycyzm. Agnostycy twierdz, e nie
moemy pozna, czy Bg istnieje. Rozdzia 1
Ksigi Rodzaju wskazuje, e takie poznanie
jest moliwe.
3. Animizm. Zgodnie z tym stanowiskiem
wiat pozostaje pod panowaniem wielu duchw duchw rzek, duchw gr itd. Rozdzia 1 Ksigi Rodzaju wskazuje, e wiat zosta stworzony przez Boga iznajduje si pod
Jego panowaniem.
4. Politeizm. Politeici wierz w istnienie
wielu bogw. Do tej kategorii zaliczaj si wyznawcy hinduizmu. Rozdzia 1 Ksigi Rodzaju
powiada, e Bg jest jeden.
5. Dualizm. Zwolennicy tego stanowiska wierz wistnienie dwch bstw: dobrego izego.
Dobre bstwo jest odpowiedzialne za rzeczy
dobre, aze za rzeczy ze. Rozdzia 1 Ksigi Rodzaju ukazuje, e jest tylko jeden dobry
Bg.
6. Monoteizm. Do tej grupy zaliczaj si judaizm oraz islam, ktrych wyznawcy wierz
wjednego Boga istniejcego wjednej osobie,
32
zatem odrzucaj istnienie Trjcy. Uywajc
sowa Elohim na oznaczenie Boga, 1 rozdzia
Ksigi Rodzaju wskazuje, e jeden Bg istnieje wtrzech osobach.
7. Deizm. Deici uwaaj Boga za Stwrc,
ale twierdz, e obecnie nie moe On sprawowa kontroli nad stworzeniem. Przypomina
zegarmistrza, ktry skonstruowa wiat ipozwoli mu dziaa wedle wasnych praw. Taki
Bg nigdy nie ingeruje w losy wiata, wic
cuda s niemoliwe. W sprawach praktycznych wielu chrzecijan postpuje jak deici.
8. Teizm. Teici stoj na stanowisku, e Bg
nie tylko stworzy wiat, ale panuje nad swoim stworzeniem. Stanowisko to jest blisze biblijnej filozofii, ale nie posuwa si dostatecznie daleko.
9. Egzystencjalizm. Ta popularna wspczesna filozofia w miejscu Boga stawia ludzkie dowiadczenie. Religi staj si wybory
czowieka iafirmacja samego siebie.
15. Monizm. Filozofia monistyczna przenika
znaczn cz nauczania New Ageu. Monici
utrzymuj, e duch imateria to wistocie jedno i to samo. Koncepcja Boga jako niezalenego ducha, ktry stworzy wiat, jest zatem
zgry wykluczona.
16. Panteizm. Stanowisko to koresponduje
zmonizmem, podkrela bowiem, e wszystko
jest Bogiem. Wspczesna wersja tej filozofii
jest okrelana mianem panenteizmu, ktry
gosi, e Bg jest obecny we wszystkim.
Opisanym powyej stanowiskom filozoficznym przeciwstawia si pogld biblijny, ktry
mona okreli mianem trjteizmu jeden
Bg istniejcy wtrzech osobach jest Stworzycielem iWadc wszechwiata. Jest to biblijny
punkt widzenia wywodzcy si wprost z1 rozdziau Ksigi Rodzaju ipodtrzymywany a do
ostatniego rozdziau ksigi Apokalipsy.
Styl
13. Materializm. Materialici uwaaj, e

istnieje jedynie materia. Nie uznaj nikogo
ani niczego, czego nie mog zobaczy na wasne oczy.
Przyjrzymy si teraz tekstowi Ksigi Rodzaju 1, aszczeglnie stylowi, wjakim zosta napisany. Przede wszystkim rzuca si woczy to,
e biblijny tekst nie zosta napisany jzykiem
naukowym. Wielu ludzi oczekuje, e znajdzie
w Biblii szczegowe sformuowania typowe
dla podrcznika akademickiego. Pierwszy
rozdzia Ksigi Rodzaju zosta napisany bardzo prostym jzykiem, aby by zrozumiay dla
kadego pokolenia, niezalenie od wiedzy naukowej, jak dana generacja posiada.
W opowieci ostworzeniu uyto wycznie
bardzo prostych poj. Rolinno zostaa podzielona na trzy grupy: traw, roliny idrzewa. Wtrzech kategoriach rozmieszczono take zwierzta: zwierzta udomowione, zwierzyn own i dzikie stworzenia. Ta prosta
klasyfikacja jest zrozumiaa dla wszystkich.
14. Mistycyzm. Wprzeciwiestwie do materializmu mistycyzm gosi, e naprawd istnieje jedynie rzeczywisto duchowa.
Prostota stylu znajduje odzwierciedlenie

wsowach. Wrozdziale 1 Ksigi Rodzaju uy-
11. Humanizm. Humanici odrzucaj koncepcj Boga istniejcego poza wiatem stworzonym. Pierwszy rozdzia Ksigi Rodzaju
powiada, e czowiek zosta stworzony przez
Boga, za humanici wierz, i czowiek jest
Bogiem.
12. Racjonalizm. Racjonalici utrzymuj, e
Bogiem jest ludzki rozum. Odrzucaj sugestie
Ksigi Rodzaju, e zdolno mylenia zostaa
udzielona wtedy, kiedy Bg stworzy czowieka na swj obraz.
Sowa
2. K siga Rodzaju
to jedynie siedemdziesiciu szeciu odrbnych
rdzeni sownych. Co wicej, kady znich wystpuje we wszystkich jzykach wiata. Oznacza to, e w rozdzia naley do tych wBiblii,
ktre najatwiej przeoy.
Kady autor musi zada sobie pytanie, kto
jest potencjalnym odbiorc jego dziea. Bg
chcia, aby opowie ostworzeniu dotara do
ludzi wszystkich czasw imiejsc, dlatego nada jej bardzo prost form. Jednym ze skutkw tej decyzji jest atwo, zjak mona dokona jej tumaczenia na inny jzyk.
Rwnie nieskomplikowane s czasowniki zastosowane w tekcie. Jeden z nich jest
szczeglnie wany dla zrozumienia tego, co
si stao. Ksiga Rodzaju 1 wyranie odrnia sowa stworzy iuczyni. Hebrajskie
bara (stworzy) oznacza zrobi co zniczego
ipojawia si tylko trzy razy wtym rozdziale
wopisie stworzenia materii, ycia iczowieka.
W pozostaych miejscach uyto sowa uczyni, aby podkreli, e co zostao zrobione
zczego innego (w takim znaczeniu, wjakim
mwimy owytwarzaniu przedmiotw).
Bardzo prosty jest rwnie opis stworzenia wiata wcigu siedmiu dni. Kade zdanie
skada si zpodmiotu, czasownika idopenienia. Gramatyka jest tak bezproblemowa, e
kady moe j zrozumie. Wszystkie zdania
zespala jedno sowo, np. i, a lub wtedy.
Efekt jest wyjtkowy.
Budowa rozdziau 1
Tekst rozdziau 1 Ksigi Rodzaju jest piknie uksztatowany. Posiada uporzdkowan
struktur dzieli si na sze dni, aw ich obrbie na dwie trzyelementowe grupy.
W Ksidze Rodzaju 1 czytamy: Ziemia za
bya bezadem ipustkowiem [Rdz 1,2]. Rozwj rozpoczyna si w wersecie 3. Mona dostrzec zdumiewajce podobiestwo pomidzy
trzema pierwszymi i trzema ostatnimi dniami. W cigu trzech pierwszych Bg stwarza
zrnicowane rodowisko za pomoc ostrych
kontrastw: wywodzi wiato z ciemnoci,
niebo z wody, such ziemi z morza. Dzi-
33
ki wprowadzanym rozgraniczeniom buduje
podstaw rnorodnoci. Trzeciego dnia zaczyna nasyca suchy ld rolinnoci. Ziemi
cechuje odtd ad.
Czwartego, pitego i szstego dnia zaczyna zapenia rodowisko, ktre stworzy podczas trzech pierwszych dni. Uksztatowane
czwartego dnia soce, ksiyc igwiazdy odpowiadaj wiatu iciemnoci uformowanym
wpierwszym dniu. Powoane do ycia pitego dnia ptaki i ryby wypeniaj niebo i morze stworzone drugiego dnia. Szstego dnia
powstaj zwierzta i Adam, aby zasiedlili
ziemi, ktra powstaa w trzecim dniu. Bg
stwarza poszczeglne byty wsposb precyzyjny iuporzdkowany. Wyprowadza ad zchaosu. Ziemia jest teraz pena pena ycia.
Proporcje matematyczne
Inn fascynujc rzecz jest to, e wtekcie
Ksigi Rodzaju 1 wystpuj proporcje matematyczne. W relacji o stworzeniu powracaj
liczby 3, 7 i 10, ktre odgrywaj wan rol
wcaej Biblii. Liczba 3 mwi onaturze Boga,
7 to w Pimie witym liczba doskonaa, 10
symbolizuje peni. Dokadniejsza analiza
fragmentw, wktrych wystpuj liczby 3, 7
i10, odsania pewne zdumiewajce zwizki.
Jedynie trzy razy Bg stwarza co z niczego. Tylko trzykrotnie nazywa co po imieniu, trzykrotnie co czyni i trzykrotnie co
bogosawi.
Siedmiokrotnie natomiast czytamy: A widzia Bg, e byy dobre. Oczywicie, mamy
rwnie siedem dni, a pierwsze hebrajskie
zdanie Ksigi Rodzaju skada si z siedmiu
sw. Ponadto woryginale hebrajskim kade
ztrzech zda zamykajcych narracj ostworzeniu liczy siedem wyrazw.
Oprcz tego mamy dziesi przykaza Boych.
Prostota
Styl Ksigi Rodzaju 1 stanowi jaskrawe przeciwiestwo innych opowieci ostworzeniu.
Przykadowo, babiloski poemat o stworze-
34
niu jest bardzo skomplikowany i osobliwy,
na dodatek sabo zwizany zrzeczywistoci.
Prostota biblijnej narracji o stworzeniu nie
spotkaa si jednak zpowszechn akceptacj.
Niektrzy sugerowali, e dowodzi ona tego,
e wczasach wspczesnych nie sposb traktowa Biblii powanie. Mona jednak przytoczy wiele argumentw wobronie tego stylu.
Jak opisalibymy budowanie domu wksice przeznaczonej dla dzieci? Chcielibymy,
eby nasz opis by wierny, ajednoczenie prosty, by mali czytelnicy mogli ledzi proces
jego powstawania. Moglibymy napisa omurarzu ukadajcym cegy oraz o cieli wykonujcym okna, framugi drzwi i belki dachu.
Moglibymy wspomnie ohydrauliku instalujcym rury i o elektryku instalujcym przewody. Otynkarzu, ktry kadzie tynk na cianach, imalarzu, ktry je maluje.
Taki opis skadaby si z podstawowych
etapw, cho proces budowy domu jest znacznie bardziej zoony. Wznoszenie domu wymaga synchronizacji dziaa wielu specjalistw
pracujcych obok siebie w rnych okresach.
Nikt nie powiedziaby jednak, e opis zksiki dla dzieci jest bdny lub mylcy, ajedynie,
e wrzeczywistoci proces budowy domu jest
znacznie bardziej skomplikowany. Podobnie
nie ma wtpliwoci, e opowie Ksigi Rodzaju stanowi pewne uproszczenie, za nauka
moe nam dostarczy wicej szczegw. Zamiarem Boga nie byo jednak stworzenie opisu wiernego pod wzgldem naukowym. Chcia
wyjani swoje dziaanie wsposb uporzdkowany, by kady mg je zrozumie izaakceptowa. Opis ten mia podkreli, e Bg wiedzia, czego dokonuje.
Pytania natury naukowej

Zrozumienie potrzeby prostoty nie odpowiada
na wszystkie pytania dotyczce relacji ostworzeniu zawartej w Ksidze Rodzaju. Przede
wszystkim trzeba odnie si do czasu stworzenia oraz wieku Ziemi dwch odrbnych,
ale powizanych kwestii. Zdaniem geologw
powstanie ziemi wymagao 4,25 bilionw lat.

Ksiga Rodzaju zdaje si utrzymywa, e stao si to wcigu zaledwie szeciu dni. Kto ma
suszno?
Jeli chodzi oporzdek ikolejno stworzenia, istnieje dua zgodno pomidzy naukowymi odkryciami i narracj Ksigi Rodzaju.
Ustalenia naukowe zgadzaj si zopowieci
Ksigi Rodzaju 1, zjednym wyjtkiem: soce,
ksiyc igwiazdy pojawiaj si dopiero czwartego dnia, po stworzeniu rolinnoci. Wydaje
si to wewntrznie sprzeczne dopty, dopki
nie uwiadomimy sobie, e pierwotnie ziemi
spowija gsty obok lub mga. Odkrycia naukowe potwierdzaj prawdopodobiestwo takiej sytuacji. Gdy pojawio si pierwsze wiato, mona byo odnie wraenie, e obok si
rozrzedzi. Kiedy rolinno zacza przetwarza dwutlenek wgla wtlen, mga opada ina
niebie pierwszy raz ukazay si soce, ksiyc
igwiazdy. Uwidocznienie si soca, ksiyca
igwiazd byo moliwe dziki rozproszeniu si
grubej warstwy obokw otaczajcych ziemi.
Nauka zatem zgadza si dokadnie zporzdkiem stworzenia opisanym wKsidze Rodzaju 1. Istoty ywe pojawiy si najpierw wmorzu, apniej zapeniy ziemi. Na kocu wyoni si czowiek.
Cho naukowcy mwi jednym gosem
z Bibli w kwestii porzdku stworzenia, nadal pozostaj istotne kwestie sporne. Mona
wymieni wrd nich pochodzenie zwierzt
iczowieka oraz mnstwo pyta ztym zwizanych, np. dugo ycia ludzi przed potopem
ipo nim, zasig potopu oraz zagadnienie ewolucji istworzenia.
Zanim si nimi zajmiemy, naley zwrci
uwag, e istniej trzy postawy wobec konfliktu midzy nauk iBibli. Trzeba przyj jedn z nich wybra pomidzy odrzuceniem,
oddzieleniem ipodejciem zintegrowanym.
Odrzucenie
Pierwsza postawa wymaga dokonania wyboru. Racj ma Biblia lub nauka. Trzeba odrzuci jedno lub drugie, nie mona przyj Biblii
2. K siga Rodzaju
i nauki razem. Niewierzcy opowiadaj si
zwykle po stronie nauki, wierzcy przyjmuj
prawd Biblii. Jedni idrudzy chowaj gow
w piasek i nie chc zna stanowiska strony
przeciwnej.
Chrzecijanie nie mog odrzuci nauki, poniewa ma ona racj wwielu kwestiach. Rozwojowi nauki zawdziczamy chociaby nowoczesne metody cznoci. Nauka nie jest naszym wrogiem, jak sdz niektrzy wierzcy.
Mona to pokaza na przykadzie odkrycia
czowieka z Piltdown. Kiedy w 1912 roku
w Piltdown, w hrabstwie Sussex odkryto
czaszk istoty przypominajcej p-czowieka,
p-map, wielu uznao to za dowd jakiej
formy ewolucji. Kiedy okazao si, e doszo do
oszustwa, chrzecijanie zaczli natychmiast
drwi znauki. Zapomnielimy, e to wanie
dziki nauce zdemaskowano faszerstwo!
Wybr midzy nauk i Bibli generuje
wic liczne problemy. Nie powinnimy lepo
przyjmowa twierdze naukowych ani zachowywa si niczym gupcy dajcy, aby ludzie
popenili intelektualne samobjstwo, by mc
uwierzy wBibli. Nie jest to konieczne.
Oddzielenie
Druga postawa polega na utrzymywaniu nauki iBiblii wjak najwikszej odlegoci od siebie. Zwolennicy tego stanowiska uwaaj, e
przedmiotem docieka naukowych jest fizyczna lub materialna prawda, za Pismo wite
zajmuje si prawd moraln lub nadprzyrodzon. Nauka iBiblia podejmuj wic zupenie odrbne zagadnienia. Nauka wyjania,
jak i kiedy powsta wiat, natomiast Pismo
tumaczy, kto idlaczego go stworzy. Trzeba
wyranie oddzieli nauk iBibli, bowiem obszar ich zainteresowa si nie pokrywa. Nauka para si faktami, a Pismo wartociami,
dlatego wpierwszej przestrzeni nie naley poszukiwa odpowiedzi na pytania, ktre pojawi si wdrugiej.
Ten rodzaj podejcia sta si powszechny
nawet w krgu kociow chrzecijaskich.
Jego rdem jest sposb mylenia ukszta-
35
towany przez greck filozofi, ktra umieszczaa materi i ducha wdwch szczelnie zamknitych pojemnikach. Grecki sposb mylenia pozostaje cakowicie obcy hebrajskiej
umysowoci, ktra postrzegaa Boga jako
Stworzyciela i Odkupiciela, a sfer fizyczn
iduchow jako wzajemnie ze sob zwizane.
Jeli przyjmiemy zasad oddzielenia nauki od Biblii podczas analizy Ksigi Rodzaju,
bdziemy zmuszeni do uznania jej opowieci
za mit. Rozdzia 3 Ksigi Rodzaju stanie si
wwczas przypowieci otym, jak w straci nogi, za Adam ukae si nam jako zwyky, szary czowiek. Pierwsza ksiga Biblii
wypeni si fikcyjnymi opowieciami uczcymi wartoci zwizanych z Bogiem i czowiekiem, pokazujcymi, jak powinnimy myle
oBogu iosobie samych. Nie wolno nam bdzie jednak stwierdzi, e opowiada ofaktach
historycznych.
Zwolennicy tej opcji mogliby powiedzie,
e podobnie jak Hans Christian Andersen pisa banie dla dzieci, aby nauczy je wartoci
moralnych, Ksiga Rodzaju zawiera opowieci
o prawdach moralnych, ale pozbawiona jest
prawdy historycznej. Adam iEwa to postacie
mityczne, podobnie jak Noe ipotop. Oczywicie ten sposb mylenia wykracza poza narracj Ksigi Rodzaju, poniewa zakwestionowanie historycznego charakteru jednej ksigi
Biblii prowadzi do podwaenia historycznego
waloru pozostaych. W ten sposb Biblia zostanie pozbawiona wymiaru historycznego
zachowa mnstwo wartoci, ale niewiele faktw.
Podobnie jak postawa odrzucenia, prba
oddzielenia nauki od Biblii rodzi problemy.
Wrzeczywistoci Pismo wite inauka przypominaj zachodzce na siebie okrgi czasami zajmuj si tymi samymi zagadnieniami, wic trzeba rozwiza pozorne sprzecznoci. Przekonywanie, e pomimo niezgodnoci
zfaktami Biblia ma warto, podwaa jej pozycj. W jaki sposb powinnimy zatem rozwiza ten problem? Czy trzecia alternatywa
pomoe nam pojedna nauk zPismem?
36
Zintegrowanie
Zastanawiajc si, jak pogodzi nauk z Bibli, musimy pamita o dwch podstawowych, rwnie wanych faktach: tymczasowym charakterze wynikw naukowych oraz
zmianach w naszym sposobie interpretowania Pisma.
1. Pogldy naukowe ulegaj zmianie
Kiedy uczeni sdzili, e atom jest najmniejsz czstk materii. Dzisiaj wiemy, e kady
atom zawiera w sobie cay wszechwiat. Do
niedawna mwiono, e chromosomy X iY decyduj opci podu. Obecnie pogld ten zosta
odrzucony. Odkrycie acucha DNA zrewolucjonizowao nasz sposb mylenia o yciu,
wiemy bowiem, e ju najwczeniejsze formy
ycia posiadaj bardzo skomplikowane DNA.
acuch DNA przypomina jzyk przekazywany zpokolenia na pokolenie, dlatego musi za
nim sta osoba.
W poprzednim pokoleniu wikszo ludzi
sdzia, e przyroda rzdzi si niezmiennymi
prawami. Wspczesna nauka wskazuje na
istnienie znacznie wyszej koincydencji, ni
sdzilimy. Fizyka kwantowa jest znacznie
bardziej elastyczna.
Take geologia rozwija si izmienia. Dysponujemy obecnie wieloma rnymi metodami ustalenia wieku Ziemi. Niektre z nich
szacuj, e ziemia jest znacznie modsza liczy od 9 tysicy do 175tysicy lat, czyli znacznie mniej ni 4,25 biliona lat, jak wczeniej
sdzono.
Rwnie antropologia znajduje si wstanie
chaosu. Czowiek prehistoryczny, ktry mia
by naszym przodkiem, jest obecnie uznawany za istot, ktra pojawia si iznikna, inie
jest znami waden sposb zwizana. Zmienia si take biologia. Coraz mniej naukowcw wierzy dzi w Darwinowski model ewolucji.
Wszystko to oznacza, e cho nie powinnimy pomija rozbienoci midzy odkryciami
naukowymi irelacj biblijn, bylibymy gupcami, gdybymy starali si poczy nasz in-
terpretacj z okrelonym stanem wiedzy naukowej, ta ostatnia bowiem nieustannie si

poszerza.
2. Zmienia si nasz sposb interpretowania Pisma
Rozwojowi nauki odpowiadaj zmiany tradycyjnego sposobu interpretowania Biblii. Chocia Biblia jest natchniona przez Boga, nie zawsze konkretyzuje si to podczas jej interpretacji. Trzeba nakreli wyran lini pomidzy tekstem Biblii isposobem, wjaki go interpretujemy. Przykadowo, kiedy Biblia mwi
o czterech rogach ziemi, niewielu uwaa, e
ziemia ma ksztat szecianu lub kwadratu.
Biblia posuguje si jzykiem opisu zewntrznego. Opowiada o socu ukazujcym si na
wschodzie, znikajcym na zachodzie iwdrujcym po niebie. Mimo to wiemy, e nie oznacza to, i Soce kry wok Ziemi.
Kiedy zrozumiemy, e wiedza naukowa
ulega zmianie, e zmienia si rwnie nasz
sposb interpretowania Biblii, bdziemy mogli podj prb zintegrowania nauki iBiblii.
Bdziemy zdolni zaj zrwnowaone stanowisko, kiedy wystpi rzekome sprzecznoci.
Dzie wKsidze Rodzaju 1

Zintegrowane ukierunkowanie jest bardzo
potrzebne wrozwaaniach nad rnymi argumentami dotyczcymi dni, oktrych czytamy wrozdziale 1 Ksigi Rodzaju. Jest to tradycyjne pole bitwy wsporze nauki zPismem.
Problem zdniami, oktrych mowa w1 rozdziale Ksigi Rodzaju iprawdziwym wiekiem
ziemi zosta dodatkowo spotgowany przez to,
e wniektrych wydaniach Biblii obok tekstu
umieszczono dat 4004 r. p.n.e. Wyznaczy j
irlandzki arcybiskup James Ussher (inny badacz utrzymywa, e Adam urodzi si 24 padziernika o dziewitej rano!). Uczyniono to,
chocia pierwsze daty pojawiaj si dopiero
wrozdziale 5.
Ussher przeprowadzi obliczenia na podstawie rodowodw zamieszczonych w Ksidze Rodzaju. Nie zdawa sobie sprawy ztego,
2. K siga Rodzaju
e ydowskie genealogie nie uwzgldniaj wszystkich pokole. Sowo syn moe
oznacza take wnuka lub prawnuka. Cho
bez trudu mona obali dat obliczon przez
Usshera, nadal pozostaje konflikt midzy rzekomym przekazem Biblii, e dzieo stworzenia dokonao si wcigu szeciu dni, anaukowym twierdzeniem, i powstanie ziemi miao
znacznie duszy przebieg.
Jakie znaczenie ma sowo dzie wjzyku oryginau? Hebrajskie jom oznacza czasami dzie dwudziestoczterogodzinny. Moe
jednak rwnie oznacza dwanacie godzin
od wschodu do zachodu soca lub inny okres,
jak we frazie dni konia i wozu dawno miny.
Pamitajc owielorakich znaczeniach hebrajskiego wyrazu, przyjrzyjmy si rnym
teoriom wyjaniajcym sens dnia w rozdziale 1 Ksigi Rodzaju.
Dzie dwudziestoczterogodzinny
Niektrzy rozumiej dzie dosownie,
w znaczeniu dwudziestu czterech godzin.
Przeciwstawia si to szacunkom naukowcw
obliczajcych czas geologiczny potrzebny do
powstania ziemi, ktr znamy.
Przerwa wczasie
Inni sugeruj istnienie przerwy wczasie pomidzy wersetami 2 i3. Twierdz, e po sowach ziemia za bya bezadem i pustkowiem [Rdz 1,2] nastaa duga przerwa, po
ktrej nastpio sze kolejnych dni stworzenia. T bardzo rozpowszechnion teori mona znale wBiblii Scofielda iprzypisach do
innych wyda Pisma witego.
Drugim sposobem na znalezienie wikszej
iloci czasu jest nawizanie do potopu. Tematowi temu powicono wiele ksiek, wrd
ktrych mona wymieni rozprawy autorstwa
Whitecomea i Morrisa. Utrzymuj oni, e
dane geologiczne, ktrymi dysponujemy, odnosz si do potopu, za pozorny wiek ska
jest wynikiem wielkiej powodzi.
37
Iluzja czasu
Jeszcze inni uwaaj, e Bg celowo sprawi,
aby ziemia wygldaa na star. Adam zosta
stworzony jako dorosy mczyzna, anie niemowl, Bg mg wic zadba oto, eby ziemia wygldaa na starsz ni w rzeczywistoci. Bg stwarza prawdziwe antyki! Moe
uksztatowa drzewo, ktre bdzie wyglda
tak, jakby miao dwiecie lat, ze wszystkimi
sojami. Potrafi rwnie stworzy gr, ktra
bdzie wyglda tak, jakby istniaa od tysicy
lat. Teoria ta wydaje si moliwa Bg mgby to uczyni.
Ery geologiczne
Inny nurt mylowy sugeruje, e dzie oznacza er geologiczn. Wtym przypadku nie
chodzioby osze dni, ale sze okresw geologicznych. Pierwsze trzy dni nie byy dniami
solarnymi (nie byo wwczas soca). Wielu
uwaa t teori za atrakcyjn, cho nie wyjania ona stale powracajcego refrenu tak
upyn wieczr i poranek; sze dni stworzenia nie odpowiada te liczbie epok geologicznych.
Mityczne dni
Wiemy ju, e niektrzy interpretatorzy nie
maj problemu z dugoci dni stworzenia,
poniewa zakadaj, i biblijny przekaz ma
charakter mitologiczny. Wedug nich sze
dni to jedynie poetyckie ramy opowieci legendarne dni i dlatego mona je pomin.
Powiadaj, e chodzi o wycignicie morau
zbiblijnej opowieci, natomiast ocaej reszcie
mona zapomnie.
Szkolne dni
Jedn znajbardziej intrygujcych teorii przedstawi profesor Wiseman zUniwersytetu Londyskiego. Utrzymuje on, e dni zKsigi Rodzaju s dniami szkolnymi. Oto Bg objawi
Mojeszowi dzieo stworzenia wcigu siedmiu
dni, wic wbiblijnym opisie, ktry posiadamy,
jest mowa oprocesie stwrczym przedstawionym wcigu tygodnia zaj. Niektrzy zga-
38
dzaj si z Wisemanem, ale sugeruj, e objawienia miay form wizji przypominajcych
te, ktre otrzyma Jan, piszc Apokalips.
Boe dni
Ostatnim moliwym wyjanieniem jest to,
e w tekcie chodzi o Boe dni. W oczach
Boga czas jest rzecz wzgldn, tysic dni jest
dla Niego jak jeden dzie. Mona std wywnioskowa, e Bg powiada, i cae dzieo
stworzenia byo dla Niego jak jeden tydzie
pracy.
Interpretacja ta podkrela wag, ktr
Bg przywizuje do czowieka w swoim planie stworzenia, bowiem ludzkie ycie traci wszelkie znaczenie, jeli za jedyn miar
przyjmiemy czas geologiczny. Wyobramy sobie, e egipski obelisk nazywany Ig Kleopatry, ktry stoi na brzegu Tamizy, symbolizuje
wiek naszej planety. Umiemy na jego wierzchoku dziesiciopenswk, ana niej znaczek
pocztowy. Dziesiciopenswka to wiek rodzaju ludzkiego, znaczek to dzieje cywilizowanego czowieka. Zchronologicznego punktu widzenia czowiek wydaje si pozbawiony znaczenia.
By moe Bg pragn, abymy wyobrazili sobie stworzenie na podobiestwo tygodnia
pracy, by zwrci uwag na najwaniejszy element nasz obecno na tej planecie. Zcaego stworzenia dla Boga najwaniejszy jest
czowiek. W Ksidze Rodzaju Bg powica
stosunkowo niewiele miejsca szczegowemu
opisowi stworzenia wiata, obficie natomiast
relacjonuje stworzenie czowieka.
Teori t mona uoglni. W biblijnym
tekcie sidmy dzie nie ma koca, poniewa
trwa przez stulecia cignie si przez ca Bibli a do Niedzieli Wielkanocnej, kiedy Bg
oywia zmartwych swojego Syna. Przez cay
okres Starego Testamentu nie powstao nic
nowego. Bg zakoczy dzieo stworzenia.
Rzeczywicie, sowo nowy rzadko pojawia
si na kartach Starego Testamentu, ajeli ju
gdzie wystpuje, ma charakter negatywny,
np. wKsidze Koheleta czytamy: nic nowego
pod socem. Zatem przez cay okres starotestamentowy Bg odpoczywa.
Istnieje mocny argument przemawiajcy
za tym, eby uwaa dni zKsigi Rodzaju za
dni Boe, gdy sam Bg pragn, ebymy
myleli ostworzeniu wkategoriach tygodnia
pracy.
CENTRALNE MIEJSCE
CZOWIEKA
Kiedy otworzymy rozdzia 2 Ksigi Rodzaju,
natychmiast stanie si jasne, e rni si on
znacznie od poprzedniego. Wyranie wyczuwalna jest zmiana stylu, treci iperspektywy.
W rozdziale 1 w centrum znajduje si Bg,
arelacja ostworzeniu ukazuje Jego punkt widzenia. W rozdziale 2 centralne miejsce zajmuje czowiek. Oglne okrelenia z pierwszego rozdziau w drugim ustpuj miejsca
szczegowym i konkretnym. W rozdziale 2
Ksigi Rodzaju gwn rol odgrywa czowiek.
Wrozdziale 1 ludzie zostali opisani jako mczyzna ikobieta, wrozdziale 2 mczyzna
ikobieta staj si Adamem iEw, dwiema konkretnymi osobami.
W rozdziale 2 take Bg otrzymuje imi.
W rozdziale 1 Ksigi Rodzaju jest po prostu
Bogiem (Elohim), teraz staje si PANEM
Bogiem (w naszym przekadzie Biblii). Kiedy w naszej Biblii pojawia si pisane wielk
liter imi PAN, oznacza to, e w tekcie
hebrajskim te wystpuje Jego imi. Jzyk
hebrajski jest pozbawiony samogosek, wic
imi Boga skada si z czterech spgosek:
J H V H, od ktrych wzio si angielskie
Jehovah. To odczytanie jest bdne, poniewa J naley wymawia jak Y, za V jak W.
W jzyku angielskim naleaoby napisa:
Y H WH, mielibymy zatem [Bg] Yahweh.
Wczeniej wspomniaem, e odpowiednikiem
tego hebrajskiego wyrazu (imiesowu czasownika by) jest nasze sowo zawsze. Warto
otym pamita, kiedy mylimy oBogu.
2. K siga Rodzaju
Drugi rozdzia Ksigi Rodzaju dostarcza
kolejne informacje na temat relacji czcej
Boga i czowieka. W rozdziale 1 czytamy, e
mczyzna ikobieta zostali uczynieni na obraz Boga, za w 2. widzimy, e Bg obcowa
zczowiekiem inaczej ni zreszt stworzenia.
Wrelacji czcej czowieka zBogiem dostrzegamy zayo, ktra nie wystpuje wJego relacjach zpozosta czci stworzenia. Zwierzta s pozbawione zdolnoci nawizania duchowej wizi zBogiem, ktra cechuje czowieka. Wtym sensie ludzie s unikalni, podobnie
jak ich Stwrca.
Dowiadujemy si rwnie otym, co rni
Boga i czowieka, bo chocia czowiek zosta
stworzony na Jego obraz, pod wieloma wzgldami jest inny ni On. Zrozumienie tej prawdy
ma due znaczenie, jeli mamy trwa wrelacji
zBogiem. Ztego, e Bg jest taki jak my, wynika, i moe nas czy bliski zwizek. Zkolei fakt, e On jest inny ni ludzie, powoduje,
e nasz relacj przenika szacunek i boja,
a ponadto gwarantuje, i nasz sposb oddawania czci Bogu jest waciwy. Zjednej strony
mona zbytnio spoufali si zBogiem, zdrugiej by przeniknitym nadmiern bojani.
Znaczenie iimion
Imi, ktre Bg nada Adamowi, znaczy
z ziemi (prochu) moglibymy nazwa go
Pochodzcy zprochu. Wdalszej czci rozdziau imi otrzymuje take kobieta. Ewa
znaczy dosownie pena ycia.
Rzecz normaln jest, e imiona posiadaj opisowy, a nawet onomatopeiczny charakter (np. kukuka), wic gdy Adam nadaje nazwy zwierztom, uywa opisowych okrele,
ktre staj si ich imionami. Imiona w Biblii
maj nie tylko charakter opisowy, ale mieszcz
w sobie wadz. Osoba nadajca imi dziery
wadz na tym, ktry je otrzymuje. Ztego, e
Adam nadaje imiona wszystkim zwierztom,
wynika, e panuje nad nimi. Nadaje imi take
swojej onie, co przetrwao do dzi wzwyczaju
przyjmowania przez on nazwiska ma.
39
W rozdziale tym pojawiaj si take nazwy
miejsc. Ziemia nie jest ju suchym ldem,
ale krajem Chawila iKusz, Aszszur iogrodu
Eden. Nazwy otrzymuj take rzeki zczterech wymienionych w tekcie Tygrys i Eufrat s znane do dzi. Ogrd Eden plasuje
si wrejonie pnocno-wschodniej Turcji lub
Armenii, gdzie wznosi si gra Ararat i, jak
sdz niektrzy, pogrzebana zostaa arka
Noego.
Relacje midzy ludmi

W rozdziale 2 Ksigi Rodzaju widzimy czowieka umieszczonego wcentrum gstej sieci
relacji. Zwizki nadaj sens ludzkiemu yciu. Tekst biblijny wskazuje na trzy wymiary ludzkich relacji: zwizki z istotami stojcymi niej od nas, pozostajcymi wyej od nas
iwspistniejcymi na tej samej paszczynie.
Inaczej mwic, posiadamy wertykaln relacj zprzyrod stojc niej od nas, wertykaln relacj z Bogiem, ktry jest ponad nami,
ihoryzontaln relacj zludmi oraz ze sob.
Przyjrzyjmy si im dokadniej.
Nasza relacja zprzyrod
Pierwszym wymiarem ludzkich relacji jest

zwizek zinnymi stworzeniami uczynionymi
przez Boga. Relacj t mona okreli mianem podporzdkowania zwierzta zostay stworzone po to, aby suyy ludziom. Nie
oznacza to, e mamy prawo by wobec nich
okrutni, ale e posiadaj one mniejsz warto od czowieka.
Jest to wana obserwacja w czasach, gdy
wiksz wag przywizuje si do ochrony maych fok ni obrony witoci ludzkiego podu. Jezus by gotw zoy wofierze 2 tysice wi, eby uzdrowi jednego optanego
iprzywrci go rodzinie. Wrozdziale 9 Ksigi
Rodzaju czytamy, e po potopie zwierzta zaczy suy czowiekowi za pokarm. Wrelacji zprzyrod naszym obowizkiem jest sprawowanie nad ni wadzy, otaczanie jej opiek
iroztaczanie nad ni kontroli.
40
W tym kontekcie warto zauway, e istoty ludzie potrzebuj rodowiska, ktre jest
jednoczenie utylitarne iestetyczne, uyteczne ipikne. Bg nie umieci czowieka na pustyni, ale zasadzi dla niego ogrd przypominajcy stare wiejskie ogrody wAnglii, wktrych rosn bratki iziemniaki to, co pikne
ipoyteczne, istnieje obok siebie.
Nasza relacja zBogiem
Drugim wymiarem jest nasza relacja zBogiem.

Natur tego zwizku mona dostrzec wpoleceniu, ktre Bg da czowiekowi w sprawie
dwch drzew rosncych w ogrodzie Eden:
drzewa poznania dobra i za oraz drzewa ycia. Jedno drzewo wyduao ycie, drugie je
skracao. Nie byy to drzewa posiadajce magiczne waciwoci, mona by je raczej nazwa
sakramentalnymi. W Biblii Bg ustanawia
fizyczne kanay, za pomoc ktrych przekazuje czowiekowi duchowe bogosawiestwa lub
przeklestwa. Spoywanie chleba iwina podczas komunii witej zostao ustanowione dla
naszego bogosawiestwa, ale jedzenie chleba
ipicie wina wsposb niewaciwy lub wnadmiarze moe doprowadzi do choroby, anawet
mierci. Bg stworzy fizyczne kanay dla aski
isdu. Drzewo ycia wskazuje, e Adam iEwa
nie byli znatury niemiertelni, mogli si jednak tacy sta. Nie zdoali y wiecznie zpowodu swojej wewntrznej natury, ale poprzez dostp do drzewa ycia.
aden naukowiec nie odkry, dlaczego musimy umrze. Znamy wiele przyczyn mierci,
ale nikt nie wie, dlaczego nasz wewntrzny
zegar biologiczny zaczyna sabn. Organizm
czowieka stanowi niezwyk cao. Jeli zapewnimy mu poywienie, wiee powietrze
iwiczenia, teoretycznie mgby si cigle odnawia. Tak si jednak nie dzieje inikt nie potrafi wskaza przyczyny. Tajemnica kryje si
wdrzewie ycia Bg powoa ludzi do wiecznoci, umieszczajc wogrodzie drzewo ycia.
Cho znatury czowiek nie jest niemiertelny,
otrzyma perspektyw niemiertelnoci dziki staemu czerpaniu zycia Boego.
Ogromne znaczenie wtej kwestii ma drugie drzewo, drzewo poznania dobra iza. Biblijne sowo poznanie oznacza dowiadczenie. Poznanie to wBiblii osobiste przeycie. Mona to dostrzec w starszych przekadach Biblii, wktrych czytamy, e Adam
pozna Ew, ata pocza iurodzia mu syna.
Poznanie w tym znaczeniu to osobiste dowiadczenie kogo lub czego. Bg zakaza ludziom dotykania tego drzewa, poniewa nie
chcia, eby poznali (dowiadczyli) dobro izo
pragn, eby zachowali niewinno. Podobnie jest obecnie. Jeli popenimy co zego, nigdy nie bdziemy tacy jak wczeniej. Moemy
otrzyma przebaczenie, ale utracilimy nasz
niewinno.
Dlaczego Bg umieci takie drzewo wzasigu Adama i Ewy? Da w ten sposb do
zrozumienia, e sprawuje nad nimi moraln
wadz. Ludzie nie mieli prawda decydowa
otym, co jest dobre, a co ze, ale mieli zaufa
wtej sprawie Bogu. Ponadto podkreli wten
sposb, e ludzie nie s panami ziemi, ale jej
dzierawcami. Waciciel zastrzeg sobie prawo ustalania regu.
Wspomniany fragment podkrela rwnie
znaczenie relacji horyzontalnych, ktrym niebawem si przyjrzymy. Czowiek musi pozostawa wzwizku nie tylko ztym, co znajduje
si poniej niego i Bogiem, ktry jest ponad
nim, ale take z blinimi, ktrzy yj obok
niego. Nie bylibymy wpeni ludmi, gdybymy mieli relacj wycznie z Bogiem i byli
pozbawieni relacji z brami i siostrami. Potrzebujemy ludzkiej wsplnoty. Koncepcj t
odzwierciedla hebrajskie sowo szalom, ktre oznacza harmoni harmoni zsamym
sob, Bogiem, innymi ludmi iprzyrod.
W Ksidze Rodzaju 2 odmalowano obraz
takiej harmonii iBoga ostrzegajcego Adama,
e jeli t harmoni zniszczy, bdzie musia
umrze. Nie musi do tego doj natychmiast,
ale wewntrzny zegar zacznie tyka.
Niektrzy poddawali w wtpliwoci surowo Boej kary. mier za jeden drobny
grzech wydaje si surow kar. Bg powiada
2. K siga Rodzaju
jednak, e gdy czowiek dowiadczy za, bdzie On musia ograniczy dugo jego ycia
na ziemi, gdy wprzeciwnym razie zo staoby
si wieczne. Gdyby Bg pozwoli, eby zbuntowani ludzie yli wiecznie, mogliby na wieki
zniszczy Jego wszechwiat, wic wyznaczy
granic ycia tym, ktrzy nie zaakceptuj
Jego moralnej wadzy.
Nasze relacje zinnymi ludmi
Czowiek potrzebowa odpowiedniego towarzysza. Chocia nasi domowi pupile s wartociowi ibardzo ich sobie cenimy, nigdy nie
zdoaj zastpi przyjani z osob. Dlatego
Bg stworzy Ew, aby bya towarzyszk Adama. Wrozdziale 1 Ksigi Rodzaju czytamy, e
mczyzna ikobieta mieli tak sam godno
niebawem przekonamy si, e wtakim samym stopniu ulegli zepsuciu ispotka ich taki
sam los.
W rozdziale 2 dowiadujemy si, e mczyzna i kobieta zostali powoani do speniania
rnych funkcji. Wedug Biblii obowizkiem
mczyzny jest zaspokajanie potrzeb i obrona, a kobiety udzielanie pomocy iposuszestwo. W szczeglnoci naley zwrci uwag
na trzy kwestie, ktre podejmie pniej Nowy
Testament.
1. Kobieta zostaa stworzona z mczyzny. Dlatego czerpie z niego swoje istnienie. Jak ju wspomniaem, kobieta zostaa nazwana przez mczyzn, ktry wczeniej nada imiona zwierztom.
2. Kobieta zostaa stworzona po mczynie. Dlatego to na mczynie spoczywaj obowizki pierworodnego. Znaczenie
tego faktu stanie si jasne w rozdziale 3
Ksigi Rodzaju, kiedy Bg obwini ogrzech
Adama, nie Ew, poniewa to on by za ni
odpowiedzialny.
3. Kobieta zostaa stworzona dla mczyzny. Adam wykonywa obowizki, zanim otrzyma on. Mczyzna zosta
stworzony do wypenienia misji, kobieta
do relacji. Nie oznacza to, e on nie moe
41
nawizywa relacji, ona za chodzi do pracy, ale e taki jest gwny cel, dla ktrego
Bg uczyni mczyzn ikobiet. Zfaktu,
e to mczyzna nazwa kobiet, wypywa
charakter ich zwizku nie jest to system
demokratyczny, ale taki, wktrym obowizek przywdztwa spoczywa na mczynie. Akcent pada na wzajemn wspprac,
nie na rywalizacj.
Drugi rozdzia Ksigi Rodzaju zajmuje si
rwnie innymi fundamentalnymi ludzkimi
zwizkami. Ztekstu jasno wynika, e wspycie seksualne jest dobre Ksiga Rodzaju nie
nazywa go grzechem. Obcowanie pciowe jest
rzecz pikn, Bg nazwa je nawet bardzo
dobrym. Seks zosta stworzony wcelu budowania wizi, a nie rodzicielstwa (jest to wana obserwacja wica si zuywaniem rodkw antykoncepcyjnych, ktre pozwalaj planowa rodzin bez usuwania elementu wizi
obecnej w stosunku). Dwa poetyckie wersety
wrozdziale 1 ijeden wrozdziale 2 Ksigi Rodzaju mwi ofizycznej bliskoci. Bg zaczyna
przemawia jzykiem poetyckim, kiedy oznajmia, e mczyzna ikobieta zostali stworzeni
na Jego obraz. Pniej poetycki ton pojawia si
wsowach Adama, kiedy budzc si zpierwszej
operacji pod narkoz, dostrzega pikn nag
dziewczyn. Nasze przekady hebrajskiego
tekstu nie oddaj siy oryginau. Adam wydaje
okrzyk: Wow! To jest to!. Obydwa poetyckie
fragmenty wyraaj rozkosz Boga iczowieka
zpowodu seksualnoci.
Rwnie jasne jest to, e miejscem czerpania radoci zseksu jest monogamiczny zwizek. Maestwo opiera si na dwch elementach: opuszczenia ipoczenia, dlatego zwizek maonkw ma zarwno aspekt fizyczny,
jak ispoeczny. Obydwa s warunkiem istnienia maestwa. Stosunek seksualny pozbawiony spoecznego uznania nie jest aktem
maeskim, ale cudzostwem. Spoeczne
uznanie zwizku bez jego skonsumowania te
nie jest maestwem, dlatego powinno zosta
anulowane.
42
Czytamy, e maestwo powinno by stawiane wyej od innych relacji. Gdyby wprzeszoci przestrzegano tej zasady, nie opowiadalibymy sobie dowcipw oteciowej! Maonkowie powinni by dla siebie najwaniejsi, ich
zwizek powinien przewysza znaczeniem
inne relacje. Waniejsi nawet od dzieci, ktre
przyszy na wiat. M iona powinni uwaa
si za najistotniejszych wswoich oczach. Idea ten opisano w rozdziale 2 Ksigi Rodzaju
za pomoc obrazu pary maonkw, ktrzy nie
maj przed sob nic do ukrycia, s pozbawieni
wstydu icakowicie otwarci. To zdumiewajcy
obraz, nic wic dziwnego, e Jezus nawizuje
do niego wiele wiekw pniej.
Drugi rozdzia Ksigi Rodzaju opisuje harmoni, jaka powinna przenika trzy paszczyzny relacji: pomidzy czowiekiem iwiatem
stworzonym, czowiekiem iBogiem oraz czowiekiem ijego blinim. Pora zaj si pewnymi problemami naukowymi zwizanymi zpochodzeniem czowieka.
Jak do tego obrazu pasuje

czowiek prehistoryczny?
Teoria ewolucji gosi, e ludzie i naczelne
maj wsplnego przodka. Odkrycia geologiczne wskazuj na istnienie prehistorycznego czowieka, ktry wydaje si spokrewniony
z dzisiejszym homo sapiens. Badacze odnaleli rne szcztki, m.in. Leakeyowie1, ojciec
isyn, wwwozie Olduvai wTanzanii2. Wysu1
Leakey Louis Seymour Leakey, Mary Douglas Leakey oraz ich syn Richard. Rodzina kenijskich archeologw i antropologw pochodzenia angielskiego.
Badacze kopalnych form czowiekowatych w Afryce
Wschodniej [przyp. red.].
2
Olduvai wwz oraz stanowisko archeologiczne
i antropologiczne w pnocno-zachodniej Tanzanii.
Wroku 1959 iw latach nastpnych Louis iMary Leakeyowie odkryli tam szcztki australopitekw (ssakw naczelnych zrodziny czowiekowatych) oraz narzdzia kamienne zwczesnego plejstocenu. Znaleziska
umoliwiy po raz pierwszy okrelenie bezwzgldnego
wieku australopitekw [przyp. red.].
nito hipotez, e ludzie pojawili si pierwotnie wAfryce, anie na Bliskim Wschodzie, jak
podaje Biblia.
Co pocz z tymi teoriami? Jak rozumie
zwizki czce wspczesnego czowieka
zjego prehistorycznymi przodkami? Czy mona pogodzi gosy Biblii inauki na temat pochodzenia czowieka?
Pochodzenie czowieka
Przyjrzyjmy si najpierw temu, co mwi Biblia. Ksiga Rodzaju powiada, e czowiek

zosta uczyniony ztego samego materiau co
zwierzta. Zwierzta zostay stworzone zprochu ziemi. My rwnie powstalimy ztych samych mineraw, ktre wystpuj wskorupie
ziemskiej. Zniedawnych szacunkw wynika,
e mineray zawarte wciele czowieka s warte okoo osiemdziesiciu piciu pensw! Drugi
rozdzia Ksigi Rodzaju mwi, e wodrnieniu do wiata zwierzcego Bg udzieli swojego tchnienia prochowi iczowiek sta si istot yw [Rdz 2,7].
Dusza
Dusza jest czsto bdnie rozumiana. W rozdziale1 Ksigi Rodzaju ta sama fraza zostaa
uyta wodniesieniu do zwierzt. One rwnie
zostay nazwane istotami ywymi, poniewa
w jzyku hebrajskim sowo dusza oznacza
oddychajc istot. Skoro zwierzta i ludzie
zostali okreleni mianem istot ywych, musz nalee do tego samego rodzaju. Kiedy jestemy wniebezpieczestwie na morzu, wysyamy sygna SOS (ratujcie nasze dusze), anie
SOB (ratujcie nasz oddech), cho chcemy, eby
kto ocali nasze oddychajce ciaa.
Gdy pewnego dnia lord Soper przemawia
wSpeakers Corner wHyde Parku, jeden ze
suchaczy zapyta: W jakim miejscu ciaa
znajduje si dusza?. Soper odrzek: Tam,
gdzie kryje si muzyka worganach!. Moesz
rozebra organy lub fortepian na czci, ale
nie znajdziesz muzyki. Muzyka pojawia si,
kiedy instrument zostanie oywiony przez
czowieka.
2. K siga Rodzaju
Wyjtkowe stworzenie
Sowo dusza, ktre wystpuje w rozdziale2
Ksigi Rodzaju, skonio wielu do bdnego
wniosku, e tym, co czyni ludzi wyjtkowymi,
jest dusza. Wrzeczywistoci jestemy unikalni zzupenie innego powodu. Wiara wto, e
czowiek i naczelne wywodz si od tego samego przodka, bezporednio sprzeciwia si
relacji biblijnej. Czowiek jest niezaprzeczalnie niezwykym stworzeniem. Zosta stworzony na obraz Boga, bezporednio zprochu ziemi, nie zjakiego innego zwierzcia. Oznacza
to, e musi by wnim co wyjtkowego. Hebrajskie sowo bara (stworzy co cakiem nowego) pada wBiblii jedynie trzy razy wodniesieniu do materii, ycia i czowieka. Wynika std, e czowiek jest istot unikatow.
Opis z Ksigi Rodzaju podkrela rwnie
jedno rodzaju ludzkiego. Aposto Pawe powiedzia Ateczykom, e Bg uczyni nas jednej krwi [por. Dz 17,26]. Wszystko whistorii
wskazuje na jedno rodzaju ludzkiego. Kiedy interesowaem si archeologi rolnictwa.
Co ciekawe, archeologia rolnictwa wyprowadza upraw zboa i udomowienie zwierzt
z rejonu, w ktrym Biblia umieszcza ogrd
Eden, zpnocno-wschodniej Turcji lub poudniowej Armenii.
Spekulacje naukowe
Co w tej materii ma do powiedzenia nauka?

Wielu ludzi chciaoby, ebymy opowiedzieli si po jednej stronie iodrzucili drug: albo
hipotezy naukowe na temat prehistorycznego
czowieka s bdne, albo Biblia zawiera faszywe informacje.
Nie ma wtpliwoci, e nauka doprowadzia do odkrycia szcztkw istot zdumiewajco podobnych do nas. Nadawano im rne
imiona: neandertalczyk, czowiek pekiski,
czowiek z Jawy, prehistoryczny czowiek
zAustralii. Leakeyowie twierdzili, e znaleli
ludzkie szcztki pochodzce sprzed czterech
milionw lat. Wrd antropologw panuje
niemal powszechne przekonanie, e czowiek
pochodzi zAfryki, anie zBliskiego Wschodu.
43
Homo sapiens mia si pojawi 30 tysicy lat temu; neandertalczyk od 40 tysicy do
150 tysicy lat temu; czowiek ze Swanscombe
200tysicy lat temu; homo erectus (czowiek
pekiski, czowiek z Jawy) 300 tysicy lat
temu; czowiek australijski, ateraz czowiek
afrykaski, cztery miliony lat wczeniej. Jak
ustosunkowa si do tych danych?
Zacznijmy od podkrelenia, e do tej pory
nie znaleziono adnych szcztkw p-naczelnego, p-czowieka. Mamy prehistoryczne
ludzkie szcztki, ale adnych szcztkw p-tego-i-p-tamtego.
Po drugie, nie wszystkie ze wspominanych
grup zawieraj naszych bezporednich przodkw.
Po trzecie, odnalezione szcztki nie wystpuj wporzdku rozwojowym. Opracowano liczne wykresy obrazujce rozwj rodzaju
ludzkiego, poczynajc od mapy czekoksztatnej z lewej strony poprzez kolejne gatunki
do wspczesnego czowieka, homo sapiens,
zprawej. Wszystkie one s jednak niedokadne, niektre z najstarszych ludzkich szcztkw wskazuj na istnienie mzgu znacznie
wikszego od naszego. Osobniki te chodziy
wpozycji bardziej wyprostowanej ni te, ktrych szcztki s pniejsze. Obecnie panuje przekonanie, e adna ztych grup nie jest
znami spokrewniona.
Istniej trzy moliwe sposoby rozwizania
konfliktu. Przedstawi je poniej w duym
uproszczeniu.
1. Czowiek prehistoryczny by czowiekiem biblijnym. Odnalezione szcztki s
podobne do szcztkw Adama, ktry zosta
stworzony na obraz Boga. Sugerowano nawet, e rozdzia 1 Ksigi Rodzaju przedstawia myliwego zokresu paleolitu, arozdzia 2 ukazuje czowieka uprawiajcego
rol zokresu neolitu.
2. Czowiek prehistoryczny w pewnym
momencie sta si czowiekiem biblijnym. W pewnym momencie historii czowiek przypominajcy zwierz lub zwierz
44
czekopodobne upodobnio si do obrazu
Boga. Czy jednoczenie zmianie uleg jeden osobnik, kilka osobnikw czy wszystkie, pozostaje tematem do dyskusji.
3. Czowiek prehistoryczny nie by czowiekiem biblijnym. Chocia czowiek
prehistoryczny mia podobny wygld iuywa narzdzi, nic nie wskazuje na to, eby
wyznawa jak religi lub zanosi modlitwy. By innym stworzeniem, ktre nie zostao uksztatowane na obraz Boga.
Na tym etapie rozwaa nie ma potrzeby,
eby przedkada jakie stanowisko nad pozostae. Wspczesna antropologia znajduje si
wfazie zmian irozwoju. Jest bardzo prawdopodobne, e w przyszoci pojawi si nowe
hipotezy. Dla naszych potrzeb wystarczy odnotowa te argumenty imie wiadomo, e
wszelkie wycignite wnioski bd miay charakter tymczasowy.
Ewolucja
Przejdmy teraz do oglnego zagadnienia
ewolucji. Wikszo ludzi sdzi, e ewolucja
jest teori stworzon przez Karola Darwina. To nieprawda. Jako pierwszy na pomys
ewolucji wpad Arystoteles (384322 r. p.n.e.).
W czasach nowoytnych gosi j Erasmus
Darwin, dziadek Karola. Ten ostatni przej
t teori od swojego dziadka ateisty idoprowadzi do jej rozpropagowania.
Aby zrozumie podstawy teorii ewolucji,
trzeba wyjani kilka terminw.
Zmienno zakada istnienie maych,
stopniowych zmian postaci przekazywanych
z pokolenia na pokolenie. Kade pokolenie
nieznacznie si zmienia iprzekazuje t zmian nastpnemu.
Ze zmiennoci czy si dobr naturalny, ktry oznacza przetrwanie osobnikw
najlepiej przystosowanych do rodowiska. Za
przykad niech posuy pstrokwka nadobna. Wkrajobrazie wglowych had pnocno-wschodniej Anglii czarna ma miaa lepszy
kamufla od biaej. Ptaki zwiksz atwoci

poloway na te ostatnie, wic przetrwaa czarna odmiana. Dzi, gdy hady wgla znikny,
biae my zaczynaj powraca, czarne za znikaj. Dobr naturalny jest procesem, za pomoc ktrego przeywaj gatunki najlepiej
przystosowane do rodowiska. Dobr ten jest
naturalny, poniewa przebiega w przyrodzie niejako automatycznie, bez adnej pomocy zzewntrz.
Pogld, e istnieje jedynie powolny, stopniowy proces zmian i doboru naturalnego,
uleg modyfikacji. Francuski przyrodnik Lamarque twierdzi, e zamiast nieznacznych,
stopniowych zmian zachodz nage, due
zmiany okrelane mianem mutacji. Proces
postpu przypomina raczej tradycyjne schody
ni schody ruchome.
Koncepcja mikroewolucji gosi, e zachodz jedynie ograniczone zmiany w ramach
pewnych gatunkw zwierzt, np. koni lub ras
psw. Nauka dowioda ponad wszelk wtpliwo, e mikroewolucja si dokonuje.
Z kolei makroewolucja jest teori goszc, e wszystkie zwierzta maj to samo pochodzenie iwszystkie s ze sob spokrewnione. Wszystkie wywodz si ztej samej prostej
formy ycia. Nie chodzi tu ozmian wramach
poszczeglnych gatunkw, ale oprzekonanie,
e wszystkie gatunki wywodz si zjednej linii jedne od drugich.
Ostatnim terminem, ktry naley wyjani, jest walka. Wkontekcie ewolucji oznacza ona przetrwanie osobnikw najlepiej
przystosowanych.
Nie mam zamiaru wystpowa przeciwko
ewolucji, lecz jedynie przypomnie, e nadal
pozostaje ona teori, ktra nie zostaa dowiedziona. Ponadto kolejne dowody w postaci
skamielin sugeruj, e nie zdoa ona wyjani
powstania rnych form ycia.
1. Jeli chodzi odowody wpostaci skamielin,
grupy uznawane przez teori ewolucji za
odrbne pojawiaj si jednoczenie wokresie kambru. Nie wyaniaj si stopniowo
2. K siga Rodzaju
w kolejnych okresach, ale wystpuj niemal rwnoczenie.
2. Proste izoone formy ycia istniej obok
siebie. Nie ma postpu od form prostych do
zoonych.
3. Istnieje bardzo niewiele skamielin pomostowych, znajdujcych si wpoowie jednego idrugiego gatunku.
4. Wszystkie formy ycia s bardzo skomplikowane. Wszystkie zawsze posiaday acuch DNA.
5. Mutacje, nage zmiany, ktre maj prowadzi do rozwoju jednego gatunku w drugi, zwykle wiod do powstania deformacji
ipowoduj wymieranie zwierzt.
6. Krzyowanie gatunkw zwykle zmierza do
bezpodnoci.
7. Ponad wszystko, po przeanalizowaniu statystycznego prawdopodobiestwa, cakiem
niezalenie od innych zastrzee, zabrako
czasu, aby wten sposb mogy si rozwin
wszystkie formy ycia.
Oczywicie teoria ewolucji nie jest jedynie zagadnieniem akademickim. Sposb, wjaki rozumiemy nasze pocztki, wpywa na postrzeganie caego rodzaju ludzkiego. Przywdcy
zaraeni filozofi ewolucjonistyczn wywieraj duy wpyw na spoeczestwo.
Fundamentaln rol wteorii ewolucji odgrywa koncepcja przetrwania osobnikw najlepiej przystosowanych iwalka oprzetrwanie
gatunkw. Koncepcje te wystpuj wniektrych nurtach filozoficznych, ktre uksztatoway nasze cywilizowane spoeczestwo, zwykle powodoway te niewypowiedziane cierpienia. Amerykascy przemysowcy, jak John
D. Rockefeller, powiadali, e kapitalizm to
przetrwanie najlepiej przystosowanych. Podobny pogld kryje si u podstaw faszyzmu.
Adolf Hitler zatytuowa swoj ksik Mein
Kampf (Moja walka). Hitler wierzy w przetrwanie najlepiej przystosowanych osobnikw, przy czym zalicza do nich przedstawicieli niemieckiej rasy aryjskiej. Podobny pogld
mona odnale wkomunizmie. Karol Marks
45
pisa owalce buruazji zproletariatem, ktry jego zdaniem musi wznieci rewolucj. Sowem walka mona rwnie opisa pierwszy
okres kolonializmu, wktrym wimi postpu
mordowano cae spoecznoci.
Krtko mwic, koncepcja przetrwania
osobnikw najlepiej przystosowanych, odniesiona do ludzi, wywoaa wicej cierpienia ni
jakakolwiek inna myl czasw nowoytnych.
Postawia nas jednak rwnie wobec dwch
wielkich wyborw dotyczcych tego, wco powinnimy wierzy.
Wybr intelektualny
Koncepcja przetrwania osobnikw najlepiej

przystosowanych stawia nas przed wyborem
intelektualnym. Jeli wierzysz wstworzenie,
wierzysz wBoga, ktry jest Ojcem. Jeli dajesz wiar ewolucji, opowiadasz si po stronie
matki natury (pani, ktra nie istnieje). Jeli
wierzysz wstworzenie, jeste przekonany e
wszechwiat jest wynikiem osobowej decyzji. Jeli wierzysz w ewolucj, twierdzisz, e
wiat jest dzieem bezosobowego przypadku.
Za stworzeniem kryje si plan icel, natomiast
ewolucja sugeruje przypadkowy rozwj wydarze. Jeli przyjmiemy stworzenie, wszechwiat stanie si nadprzyrodzon produkcj,
zkolei ewolucja uzna go za efekt naturalnego procesu. Stworzenie ukazuje wszechwiat
jako ukad otwarty otwarty na osobist interwencj Boga iczowieka. Pogld ewolucjonistyczny prezentuje system zamknity, ktry dziaa samoistnie. Przyjmujc stworzenie,
dopuszczamy pojcie Boskiej Opatrznoci
Boga, ktry troszczy si o swoje stworzenie,
zaopatruje je istrzee. Wkoncepcji ewolucjonistycznej wystpuj proste zbiegi okolicznoci: jeli dzieje si co dobrego, jest to jedynie dzieo przypadku. Wkoncepcji stworzenia
mamy wiar opart na faktach, wprzypadku
teorii ewolucji wiar wypywajc zkaprysu (ewolucja jest bowiem tylko teori). Jeli
przyjmiemy stworzenie, zaakceptujemy, e
Bg moe co uczyni, e moe stworzy czowieka na swj obraz. Jeli przyjmiemy ewolu-
46
cj, pozostanie nam pogld, e czowiek moe
stworzy Boga wedle wasnego widzimisi.
Przyjcie jednego lub drugiego stanowiska pociga zatem dalekosine konsekwencje.
Wybr moralny
Za przyjciem stworzenia lub teorii ewolucji

kryje si rwnie wybr moralny. Dlaczego ludzie wybieraj teori ewolucji itak kurczowo
si jej trzymaj? Odpowied jest prosta: nie
ma innej alternatywy, jeli chcesz wierzy, e
nie ma Boga ponad nami. Jeli przyjmiemy
stworzenie, Bg jest PANEM; jeli przyjmiemy teori ewolucji, panem jest czowiek. Przyjcie koncepcji stworzenia powoduje, e dostajemy si pod wadz Boga. Jeli jednak Bg nie
istnieje, ludzie s autonomicznymi istotami,
ktre mog decydowa za siebie. Jeli przyjmiemy istnienie Boga Stwrcy, bdziemy musieli zaakceptowa istnienie absolutnego kryterium dobra iza. Jeli Bg nie istnieje, jak
zakada teoria ewolucji, mamy do czynienia
jedynie z sytuacjami relatywnymi moralnie.
W wiecie rzdzonym przez Boga mwimy
o powinnoci i obowizku, w wiecie ewolucji odaniach iprawach. Jeli istnieje Bg,
jestemy od Niego nieskoczenie zaleni, stajemy si niczym mae dzieci imwimy oOjcu
Niebieskim. Przyjmujc teori ewolucji, dumnie obnosimy si znasz niezalenoci, mwimy onadejciu nowych czasw, wktrych
Bg nie bdzie ju wicej potrzebny. Wedug Biblii czowiek jest istot upad. Wedug
ewolucji czowiek stale si rozwija, staje si
coraz doskonalszy. WBiblii istnieje zbawienie
dla sabych. Filozofia ewolucjonistyczna gosi
przetrwanie jedynie silnych.
Nietzsche, filozof stojcy za dominujc
wNiemczech ideologi Hitlera mwi, e nienawidzi chrzecijastwa za pomaganie sabym, za opiek nad chorymi iumierajcymi.
Biblia uczy, e jeste silny wwczas, gdy robisz to, co suszne. Zwolennicy ewolucjonizmu gosz filozofi prowadzc do pogldu,
e sia jest prawem. Jedno stanowisko wiedzie do pokoju, drugie do wojny. Tam, gdzie
ewolucjonizm mwi, eby sprawi sobie ulg

izdoby pierwsze miejsce, Biblia zaleca wiar,
nadziej imio jako trzy kardynalne cnoty.
Ostatecznie Biblia prowadzi do nieba, ewolucjonizm natomiast, mimo swoich marnych
obietnic: fatalizmu, bezradnoci iprzypadku
wiedzie prosto do pieka.
Upadek
Kiedy Bg stworzy wiat, oznajmi, e jest
bardzo dobry. Niewielu wspczesnych powiedziaoby, e yje wbardzo dobrym wiecie. Co
poszo le. Wrozdziale 3 Ksigi Rodzaju opisano problem ijego rdo.
ycie cechuj obecnie trzy niezaprzeczalne
fakty:
1. Rodzimy si wcierpieniu.
2. ycie jest cikie.
3. mier jest nieuchronna.
Dlaczego? Dlaczego narodziny s pene cierpienia? Dlaczego ycie jest cikie? Dlaczego
mier jest nieuchronna?
Filozofia udziela rnych odpowiedzi na te
pytania. Niektrzy filozofowie powiadaj, e
oprcz dobrego Boga musi istnie zy. Czciej
twierdz, e dobry Bg zepsu robot iprbuj znale jakie wyjanienie rda za.
Rozdzia 3 Ksigi Rodzaju podaje cztery wane spostrzeenia na temat natury tego problemu.
1. Na wiecie nie zawsze istniao zo.
2. Zo nie miao rda wsercu czowieka.
3. Zo nie jest rzeczywistoci fizyczn, ale
czym ocharakterze moralnym. Niektrzy
filozofowie powiadaj, e rdem za jest
materialny pierwiastek wszechwiata lub,
wwymiarze osobistym, e nasze ciao jest
rdem pokus.
4. Zo nie jest czym, co istnieje samo zsiebie.
[W jzyku dop. red.] czciej wystpuje
w formie przymiotnika ni rzeczownika.
Zo jako takie nie istnieje, istniej jedynie
osoby, ktre mog by lub sta si ze.
2. K siga Rodzaju
Czego rozdzia 3 Ksigi Rodzaju uczy nas na
ten temat? Warto, abymy sobie przypomnieli, e chodzi oprawdziwe wydarzenie wprawdziwych dziejach znamy przecie jego czas
imiejsce.
Problemy zaczynaj si, gdy na scenie pojawia si gadajcy ludzkim gosem w (mimo
tradycyjnego przekazu raczej jaszczur, gdy
ma nogi; dopiero pniej Bg skaza wa na
pezanie na brzuchu). Jak mamy rozumie
t niezwyk histori owu rozmawiajcym
zEw? Istniej trzy moliwoci:
1. Pod postaci wa ukry si diabe; diabe
potrafi przyj posta anioa lub zwierzcia.
2. Bg obdarzy zwierz zdolnoci mowy, jak
to uczyni zolic Balaama [zob. Lb 22,2830].
3. Zwierz zostao optane przez zego ducha. Jezus zesa demony drczce pewnego Gerazeczyka w stado liczce 2 tysice wi [zob. Mk 5,1-20], jest wic rzecz
moliw, aby szatan opta jakie zwierz.
Wten sposb wyprowadzi wpole Adama
iEw, ukazujc si jako istota stojca niej
od nich. Wrzeczywistoci szatan jest upadym anioem, rwnie realnym jak ludzkie
istoty, ale znacznie bardziej inteligentnym
isilniejszym od nas.
Jest rzecz znamienn, e szatan zaatakowa
Ew. Zwykle kobiety s bardziej ufne od mczyzn, ktrym waciwy jest brak zaufania
do innych ludzi. Szatan wykorzysta wiksz
ufno Ewy i potraktowa j tak, jakby bya
gow domu. Chocia wydaje si oczywiste,
e Adam przebywa wwczas razem z Ew,
nie wyrzek ani sowa. Powinien stan wjej
obronie i spiera si zszatanem. Wkocu to
Adam usysza zakaz zust Boych.
Istniej trzy sposoby bdnego cytowania
sowa Boego. Pierwszy polega na dodaniu
czego, drugi na opuszczeniu jakiego fragmentu, atrzeci na zmianie brzmienia Boych
sw. Jeli uwanie przeczytasz tekst, odkryjesz, e szatan wykorzysta wszystkie trzy me-
47
tody. Szatan doskonale zna Bibli, ale bdnie
j cytuje imanipuluje sowami. Jednak Adam,
ktry podobnie jak szatan doskonale zna sowa Boga, milcza, cho powinien zabra gos.
Nowy Testament obwinia go wprost oto, e
pozwoli, aby grzech wszed na wiat.
Warto zwrci uwag na strategi, ktrej
uy szatan, zwracajc si do Ewy. Po pierwsze, zasia wtpliwoci wjej umyle; po drugie, wzbudzi pragnienie wsercu; po trzecie,
skoni wol do nieposuszestwa. Szatan
zawsze uywa tej metody w swoich kontaktach zczowiekiem. Najpierw skania nas do
niewaciwego mylenia, zwykle bdnie interpretujc Sowo Boe. Nastpnie kusi nas,
abymy wsercu zapragnli tego, co ze. Pniej, gdy okolicznoci s sprzyjajce, nakania
nas ebymy zwasnej woli wybrali nieposuszestwo.
Jaki jest rezultat grzechu? Kiedy Bg wypytuje Adama, ten stara si przerzuci win
na Ew ina Niego. Mwi: kobieta, ktr mi
dae lub kobieta, ktr umiecie obok
mnie [por. Rdz 3,12]. Przestaje wypenia
swoj msk rol, wypierajc si odpowiedzialnoci za roztaczanie opieki nad on.
Bg reaguje sdem. Pierwszy raz widzimy
t stron Jego charakteru Bg nienawidzi
grzechu i musi si nim zaj. Jeli naprawd jest dobrym Bogiem, nie moe pozwoli,
eby czynienie za uszo ludziom pazem. Takie jest przesanie 3. rozdziau Ksigi Rodzaju. Biblijny tekst przedstawia kar wformie
poetyckiej. Bg komunikuje swoje myli proz, przekazujc je ze swojego umysu do naszego, ale uywa formy poetyckiej, gdy wyraa wasne uczucia, otwierajc przed nami
swoje serce.
Poetyckie urywki rozdziau 3 Ksigi Rodzaju odsaniaj negatywne emocje Boga (gniew
Boy, wyraajc si w kategoriach teologicznych). Bg bolenie przeywa to, e Eden zosta zniszczony wie rwnie, do czego to doprowadzi. Nastpujca parafraza pierwszych
trzech rozdziaw Ksigi Rodzaju rzuca nowe
wiato na biblijn opowie.
48
Dawno temu, kiedy nie istniao nic innego, Bg, ktry zawsze by, powoa do
istnienia cay wszechwiat przestrze
kosmiczn iplanet Ziemi.
Pocztkowo Ziemia bya pokryta wod,
nie nadawaa si do zamieszkania ibya pozbawiona mieszkacw. Otaczay j ciemnoci i bya pogrona w wodzie. Jednak
Boy Duch unosi si nad wodami.
Pniej Bg rozkaza: Niech si stanie
wiato!. Istaa si wiato. Bg uzna,
e wiato jest dobra ipostanowi oddzieli wiato od ciemnoci, nazywajc wiato dniem, aciemno noc.
Pierwotna ciemno i pierwsze wiato
byy wieczorem i porankiem pierwszego
dnia Boego stworzenia.
Pniej Bg przemwi ponownie: Niechaj powstan dwa zbiorniki wd oraz rozdzielajca je przestrze. Oddzieli wod
na powierzchni ziemi od wilgoci znajdujcej si watmosferze. Wten sposb powstao niebo, jak nazwa wod wgrze. Itak
upyn drugi dzie Boego stworzenia.
Nastpnego dnia Bg oznajmi: Niechaj woda na powierzchni Ziemi zbierze
si wjedynym miejscu iniech odsoni suchy ld. Tak te si stao! Od tamtej pory
Bg nazywa pierwsze morzem, adrugie
ziemi. Bg widzia, e morze iziemia
s dobre, wic doda: Niech ziemia pokryje si zielon rolinnoci: traw wydajc
nasiona idrzewami przynoszcymi owoce,
aby mogy si odradza. I tak si stao.
Ziemia zaroia si rnymi rodzajami rolin idrzew wydajcych nasiona wasnego
gatunku, zdolne do odradzania. Wszystko
to pasowao do Boskiego planu. Wten sposb dobieg koca trzeci dzie stworzenia.
Nastpnego dnia Bg rozkaza: Niech
pojawi si ciaa niebieskie, aby owietlay niebo, oddzielay dzie od nocy oraz wyznaczay pory roku, dni i lata, ale przede
wszystkim dostarczay wiata. Istao si,
jak powiedzia. Wiksze z cia owietlajcych niebo, ktre miao rzdzi dniem, zo-
stao nazwane socem. Mniejsze, ksiyc, miao panowa noc, otoczone migoczcymi gwiazdami. Bg umieci je na
niebie dla dobra Ziemi eby j owietlay
ioddzielay wiato od ciemnoci. Bg by
rad, e czwarty dzie stworzenia zakoczy si tak pomylnie.
Pniej Bg rozkaza: Niechaj morze
i niebo napeni si mnstwem ywych
istot, awicami ryb i stadami ptakw szybujcymi w przestworzach. I stworzy
Bg wszelkie istoty ywe zamieszkujce
oceany, od ogromnych potworw yjcych
wgbinach po malekie organizmy poruszane falami oraz cae mnstwo ptakw
iskrzydlatych owadw unoszcych si na
wietrze. Uradowa si ich wspaniaym widokiem izachci je, aby byy podne isi
rozmnaay, eby cae morze iziemia zattniy yciem. Tak zakoczy si dzie pity.
Nastpnego dnia Bg ogosi: Niech
ziemi wypeni istoty ywe ssaki, gady
iwszelkie rodzaje dzikiej zwierzyny. Tak
jak poprzednio, Jego wola natychmiast si
spenia! Stworzy wszelkie rodzaje dzikich
zwierzt, ssaki igady. Wszystkie one wzbudziy Jego upodobanie.
Pniej Bg stan przed donios decyzj: Uczymy zupenie now istot podobn do Nas istot stworzon na Nasz obraz. Bdzie ona panowa nad innymi stworzeniami nad morskimi rybami, ptakami
szybujcymi wpowietrzu izwierztami zamieszkujcymi ziemi.
Bg stworzy ludzi na wasne podobiestwo.
Aby odzwierciedlali Jego serce, wol
iumys.
I trwali ze sob wzwizku, spleceni jako
mczyzna ikobieta.
Potwierdzi ich wyjtkow pozycj, wypowiadajc sowa zachty: Wydajcie liczne
potomstwo, aby zamieszkiwa ca ziemi
i nad ni panowa. Macie panowa nad
2. K siga Rodzaju
rybami morskimi, ptakami szybujcymi
wpowietrzu izwierztami zamieszkujcymi ziemi. Za pokarm dam wam wszystkie
roliny wydajce ziarno i drzewa przynoszce owoce. Ptaki izwierzta bd si za
ywi zielon traw. Tak te si stao.
Bg przyjrza si swoim dzieom i by
znich niezmiernie zadowolony wszystko
byo takie dobre ipikne sze dni pracy
zostao dobrze wykorzystanych.
Przestrze kosmiczna iplaneta Ziemia
zostay ukoczone. Poniewa nie byo potrzebne nic wicej, kolejnego dnia Bg odpocz. Nakaza te, aby sidmy dzie zosta oddzielony od pozostaych i by przeznaczony wycznie dla Niego tego dnia
nie zajmowa si stwarzaniem.
W ten sposb powsta nasz wszechwiat
iwszystkie rzeczy, ktre si w nim znajduj. Kiedy Bg, ktrego imi brzmi Zawsze
[Istniejcy], przystpi do stwarzania przestrzeni iplanety Ziemi, na powierzchni suchego ldu nie byo rolinnoci. Gdyby istniaa, nie byoby deszczu, ktry mgby j
nawadnia, ani ludzi zdolnych j uprawia.
Jednak podziemne rda wybijay na powierzchni i nawadniay gleb. Bg [Istniejcy] Zawsze uczyni ciao czowieka
z ziemi i obdarzy je pocaunkiem ycia.
W ten sposb czowiek doczy do grona
istot ywych. Bg [Istniejcy] Zawsze zaoy ogrd na wschodzie, ktremu nada
nazw Eden, czyli Rozkosz. Wogrodzie
umieci pierwszego czowieka, aby w nim
mieszka. Bg [Istniejcy] Zawsze zasadzi wnim rnego rodzaju drzewa opiknym listowiu ismacznych owocach. Porodku ogrodu rosy dwa wyjtkowe drzewa.
Owoce pierwszego daway niemiertelno,
adrugiego pozwalay temu, kto je spoyje,
osobicie dowiadczy dobra iza.
Ogrd nawadniaa jedna rzeka, ktra
rozdzielaa si na cztery odnogi. Pierwsza
nazywaa si Piszon i okraa cay kraj
Chawila ziemi, w ktrej pniej znaleziono czyste samorodki zota oraz pach-
49
nc ywic i onyks. Druga odnoga bya
nazywana Gichon. Rzeka ta pyna przez
krain Kusz. Trzecia odnoga, Chiddekel,
przepywa nieopodal miasta Aszszur, za
czwarta to ta, ktr nazywamy Eufratem.
Bg [Istniejcy] Zawsze umieci czowieka w Rozkosznym Ogrodzie, aby go
uprawia i pilnowa. Bg [Istniejcy] Zawsze da czowiekowi wyrane polecenie: Moesz je owoce wszystkich drzew
oprcz jednego drzewa, ktrego owoce pozwalaj osobicie dowiadczy dobra
iza. Jeli je zjesz, na pewno umrzesz.
Pniej Bg [Istniejcy] Zawsze rzek
do siebie: Czowiek nie powinien mieszka sam. Zapewni mu odpowiednie towarzystwo.
Wtedy Bg [Istniejcy] Zawsze uczyni wszystkie rodzaje ptakw i zwierzt,
a nastpnie przyprowadzi je do czowieka, eby zobaczy, jak je opisze. Czowiek
nada nazwy wszystkim stworzeniom, ale
adne znich nie stanowio dla niego odpowiedniego towarzystwa.
Wwczas Bg [Istniejcy] Zawsze
zesa na czowieka gboki sen. Gdy si
wnim pogry, Bg wyj jedno zjego eber iwypeni puste miejsce ciaem. Zpobranej tkanki stworzy kobiet i przyprowadzi j do mczyzny, ktry wykrzykn:
W kocu spenie moje pragnienia,
Dae mi towarzyszk zmego ciaa ikoci.
Bd j nazywa kobiet,
Bo stanie si obiektem moich zalotw
od chwili, gdy si pojawi.
Dlatego mczyzna opuszcza swoich rodzicw izespala si zon tak, e ich ciaa ponownie staj si jednym.
Mczyzna i jego nowa ona przechadzali si nago wogrodzie, nie odczuwajc
adnego wstydu.
W okolicy pojawi si gad, chytrzejszy
od innych dzikich zwierzt, ktre stworzy
50
Bg [Istniejcy] Zawsze. Pewnego dnia
zbliy si do kobiety i spyta: Chyba mi
nie powiesz, e On zabroni wam je owoce z wszystkich drzew, ktre tu rosn?.
Niewiasta odrzeka: Nie, to nie tak. Moemy je owoce zwszystkich drzew oprcz
tego, ktre ronie porodku. Bg ostrzeg
nas, e jeli go dotkniemy, bdziemy musieli umrze.
Na pewno wam tego nie zrobi odpowiedzia gad. Chcia was jedynie zniechci, bo dobrze wie, e jeli skosztujecie
owocw tego drzewa, ujrzycie wszystko
winnym wietle. Staniecie si tacy jak On,
zdolni decydowa otym, co dobre ize.
Kobieta przyjrzaa si drzewu dokadniej i stwierdzia, e jego owoce wydaj
si smaczne ipoywne. Oprcz tego miay
czyni czowieka zdolnym do decydowania
otym, co dobre ize. Zerwaa jeden owoc,
zjada kawaek i daa swojemu mowi,
ktry z ni by. Sprbowa bez wahania.
Rzeczywicie, natychmiast ujrzeli wszystko w innym wietle! Po raz pierwszy zawstydzili si swojej nagoci iprbowali si
zasoni prymitywnym odzieniem z figowych lici.
Tego wieczoru, gdy usyszeli nadchodzcego Boga [Istniejcego] Zawsze, uciekli
iukryli si midzy drzewami. Jednak Bg
[Istniejcy] Zawsze zawoa do mczyzny: Gdzie jeste?. Mczyzna odrzek:
Usyszaem, e nadchodzisz i si przeraziem, bo nie mam na sobie odzienia. Schowaem si tutaj, wkrzakach. Wtedy Bg
zapyta: W jaki sposb dowiedziae si,
e jeste nagi? Czyby jad owoce, ktrych
zakazaem ci dotyka?. Mczyzna prbowa si broni: To przez kobiet, ktr mi
dae. Przyniosa owoc, wic sprbowaem
go bez wahania.
Wtedy Bg [Istniejcy] Zawsze zwrci si do kobiety: Dlaczego to zrobia?.
Kobieta odpowiedziaa: To wina tego
okropnego gada! Zwid mnie celowo, aja
mu ulegam.
Wtedy Bg [Istniejcy] Zawsze powiedzia do wa:

Za kar
Przeklinam ci wrd wszystkich zwierzt,
Spotka ci los gorszy od nich:
Bdziesz si czoga ipeza na brzuchu,
Majc wustach proch ziemi.
Za to, co uczynie, do koca swoich dni
bdziesz wzbudza przeraenie,
bdzie te istnie wrogo iwalka midzy tob iniewiast.
Oboje przekaecie j swojemu potomstwu:
Poczujesz na gowie stop potomstwa
kobiety
I ze strachu uksisz je wpit.
Do kobiety rzek:
W cierpieniu bdziesz rodzi dzieci,
W blu, trudzie iznoju.
Bdziesz chciaa panowa nad mczyzn,
Ale znajdziesz si pod jego wadz.
Do mczyzny za powiedzia:
Poniewa posuchae ony zamiast
Mnie inie uszanowae mojego zakazu
jedzenia owocw tego drzewa:
Przeklinam ziemi ztwojego powodu.
Bdziesz si trudzi do koca swoich
dni.
Wrd tego, co zasiejesz, wyrosn ciernie iosty.
W pocie czoa bdziesz pracowa,
eby wydaa poywienie.
Pniej wrcisz do ziemi,
Do takiego stanu, zjakiego powstae,
I zamienisz si wproch.
Adam nazwa swoj on Ewa (co znaczy
dajca ycie), poniewa zrozumia, e stanie si matk wszystkich yjcych na ziemi.
2. K siga Rodzaju
Bg [Istniejcy] Zawsze uczyni dla
Adama iEwy nowe ubranie ze skr zwierzcych, aby byli odpowiednio ubrani. Pniej Bg [Istniejcy] Zawsze rzek do siebie: Oto czowiek sta si wiadomy dobra
iza, jak My. Czy zdoamy ograniczy szkody, jeli bdzie mg spoywa owoce zdrugiego drzewa iy tak dugo jak My?. Aby
temu zapobiec, Bg [Istniejcy] Zawsze
wygna czowieka zRozkosznego Ogrodu,
kac mu uprawia ziemi, zktrej zosta
uksztatowany!
Po wygnaniu pierwszych ludzi Bg
umieci aniow zmieczami na wschd od
Rozkosznego Ogrodu, aby strzegy dostpu
do drzewa ycia.
Konsekwencje upadku
Rozdzia 3 Ksigi Rodzaju bywa zwykle okrelany mianem historii upadku, poniewa
opisuje, jak czowiek utraci pikny stan
przedstawiony w rozdziale 2. Pomyle, e
wszystko mogo by inaczej! Gdyby Adam nie
prbowa obwini Ewy, anawet samego Boga,
lecz okaza skruch, Bg mgby od razu mu
przebaczy. Historia potoczyaby si wwczas
inaczej. Adam podj jednak aosn prb zasonicia si figowymi limi, co odzwierciedla
jego gupot.
Warto w tym miejscu zwrci uwag na
natur wymierzonej kary. Kara wymierzona
Adamowi ma zwizek zprac, za Ewie zyciem rodzinnym. Gad staje si wem (niektre ze wspczesnych gatunkw wy do dzi
maj malekie odna na podbrzuszu).
Zniszczony zosta rwnie pierwotny zwizek Adama iEwy zBogiem. Ucierpiaa take
wi pomidzy ludmi: zaczli si przed sob
ukrywa, aBg wypowiedzia nad nimi przeklestwo. Wrozdziale 4 dochodzi do pierwszego zabjstwa wrodzinie, kiedy mimo Boego
ostrzeenia zawi zamienia si wbunt.
Przyjrzyjmy si teraz trzem elementom
kolejnych dziejw, wktrych szczeglnie wyranie uwidacznia si reakcja Boga na zaistnia sytuacj.
51
1. Kain
Kto zwrci uwag, e grzech popeniony
przez pierwszego czowieka spowodowa, e
drugi czowiek zabi trzeciego. Do zabjstwa
doszo wrodzinie Adama. Jego najstarszy syn
zabi swojego brata. Z tego samego powodu
wiele wiekw pniej zabito Jezusa. Zzawici.
Imi Kain znaczy otrzymany. Kiedy si urodzi, Ewa powiedziaa: Otrzymaam mczyzn od PANA [Rdz 4,1]. Z kolei
Abel to oddech lub para. Upodobanie
woczach Boga znalaz Abel, modszy zbraci,
bowiem Bg nie chcia, by ktokolwiek sdzi,
e ma naturalne prawo do Jego darw idziedzictwa. WPimie witym Bg czsto wybiera modszego syna zamiast starszego (np. Izaaka zamiast Izmaela, Jakuba zamiast Ezawa).
Bracia pornili si o to, e Bg przyj
ofiar Abla, za odrzuci t, ktr zoy Kain.
Abel dowiedzia si od rodzicw, e jedyn
ofiar godn Boga jest krwawa ofiara bdca
wynikiem odebrania ycia. Bg ju przykry
grzech ihab Adama i Ewy, zabijajc zwierzta i robic z ich skry okrycie dla nich.
Ustanowi w ten sposb zasad, e trzeba
przela krew, aby zostaa zakryta ludzka haba (to, co si wwczas rozpoczo, trwao a
po Golgot). Kiedy Abel przyszed, aby odda
cze Bogu, przyprowadzi zwierz na ofiar.
Kain przynis jedynie owoce iwarzywa.
Bg przyj ofiar Abla, ale odrzuci ofiar
Kaina, co rozgniewao tego ostatniego. Mimo
Boego ostrzeenia, e powinien panowa nad
grzechem, Kain pod faszywym pretekstem
wywabi brata wpole, apniej go zabi, zakopa wziemi icakowicie si go wypar (Czy
jestem strem brata mego? [Rdz 4,9b]).
Pojawia si tutaj wyrana prawidowo:
li ludzie nienawidz dobrych, ludzie bezboni zazdroszcz pobonym. Podzia ten biegnie
przez ca histori ludzkoci.
Doskonay wiat stworzony przez Boga
sta si miejscem, gdzie nienawidzi si dobroci, a ludzie li szukaj wymwek dla swojej
niegodziwoci. Obiektem nienawici staje si
kady, kto stanowi wyzwanie dla ich sumie-
52
nia. Mona powiedzie, e Abel by pierwszym
mczennikiem sprawiedliwoci. Jezus powiedzia, e krew niewinna, [zostaa] przelana
na ziemi, poczwszy od krwi Abla sprawiedliwego a do krwiZachariasza [por. Mt 23,35].
Dalsza narracja opisuje lini potomkw
Kaina. Mona w niej dostrzec kilka interesujcych elementw. Obok imion potomkw
Kaina wymieniono ich osignicia, gwnie w dziedzinie muzyki i metalurgii (m.in.
pierwsz bro). Rd Kaina da pocztek procesowi urbanizacji. Potomkowie Kaina zaczli
budowa miasta grzesznicy koncentrowali si wjedynym miejscu, dlatego wjedynym
miejscu skupia si grzech. Mona powiedzie,
e z powodu tego nagromadzenia nieprawoci
miasta stay si bardziej grzeszne od terenw
wiejskich.
Ludzki postp uleg skaeniu. Nowe
wynalazki byy naznaczone pitnem Kaina taka jest biblijna interpretacja cywilizacji, ktrej jdrem pozostaj grzeszne
uczynki. Linii Kaina zawdziczamy take poligami. Wczeniej jeden mczyzna i jedna
kobieta byli ze sob zalubieni na cae ycie,
natomiast potomkowie Kaina brali sobie wiele on. Wiemy, e poligamistami byli nawet
Abraham, Jakub iDawid.
By jednak take trzeci brat, trzeci syn
Adama i Ewy, Set. Wraz z nim pojawia si
nowa, Boa linia. Od Seta ludzie zaczli wzywa imienia PANA [por. Rdz 4,26].
Te dwie linie, Kaina i Seta, biegn przez
ca ludzk histori ibd biegy a do koca,
kiedy jedni idrudzy zostan na wieczno oddzieleni. yjemy wwiecie, wktrym przebiega linia Kaina ilinia Seta. Musimy wybra, do
ktrej chcemy nalee ijakie ycie pragniemy
prowadzi.
2. Noe
Nastpnym wielkim wydarzeniem opisanym
w Ksidze Rodzaju jest potop i budowa arki
Noego. Opowie o Noem jest dobrze znana z Biblii oraz innych rde. Wiele ludw
ma w swojej tradycji podania o wielkim po-
topie. Pojawiay si wtpliwoci, czy byo to
prawdziwe wydarzenie iczy potop obj swoim zasigiem ca ziemi. Zbiblijnego tekstu
nie wynika, czy potop mia zasig globalny,
czy obj jedynie cay znany wczesny wiat.
Zpewnoci powd dotkna obszar Bliskiego Wschodu, pniej nazywany Mezopotami
ogromn rwnin, przez ktr przepyway rzeki Tygrys i Eufrat bdcy miejscem
pierwszych opowieci zKsigi Rodzaju.
Biblia koncertuje si nie tyle na materialnej stronie opowieci, co na jej aspekcie moralnym. Dlaczego doszo do potopu? Odpowied wprawia wosupienie. Bg zesa potop,
poniewa aowa, e stworzy czowieka. aowa, e stworzy ludzi na ziemi, izasmuci
si [Rdz 6,6]. Jest to zpewnoci jeden znajsmutniejszych wersetw w Biblii. Tekst wyranie oddaje Boe uczucia, ktre prowadz
do decyzji zagady rodzaju ludzkiego.
Co wywoao taki kryzys wwiecie Boych
emocji? Wcelu udzielenia odpowiedzi trzeba
poczy relacj Ksigi Rodzaju z pewnymi
tekstami Nowego Testamentu oraz pozabiblijnymi rdami cytowanymi wlistach Judy
iPiotra.
Dowiadujemy si, e od dwustu do trzystu aniow wysanych wrejon gry Hermon,
aby strzegli ludu Boego, zapaao mioci do
crek czowieczych, uwiodo je imiao znimi
potomstwo. W rezultacie powstay potworne
hybrydy, ni to ludzie, ni anioowie, nienalecy do Boego porzdku. W rozdziale 6 Ksigi Rodzaju potomstwo synw Boych icrek ludzkich nazwano nefilim. Sowo to jest
czasami tumaczone jako giganci. Nie wiemy dokadnie, co oznacza jest to po prostu
nowe okrelenie na oznaczenie nowego rodzaju istot. To potworne poczenie dao te
pocztek okultyzmowi, gdy anioowie nauczyli kobiety czarw. Wczeniej nie ma adnej wzmianki wskazujcej na praktykowanie
okultyzmu.
Bezporednim skutkiem perwersyjnego
wspycia byo rozprzestrzenienie si przemocy na caej ziemi. Jedno zo prowadzi do
2. K siga Rodzaju
drugiego, kiedy ludzie nie s traktowani jak
osoby, ale jak przedmioty. Wrozdziale 6 Ksigi
Rodzaju czytamy oczowieku: PAN widzia,
e wielka jest niegodziwo ludzi na ziemi ie
usposobienie ich jest wci ze [Rdz 6,5
dop. red.]. Wkocu Bg uzna, e duej tego
nie zniesie.
Nie ukara jednak ludzi natychmiast, ale
okaza ogromn cierpliwo iudzieli ostrzeenia. Powoa Henocha, aby jako prorok
gosi ludziom, e Bg nadejdzie jako sdzia
irozprawi si zwszelk bezbonoci. Wwieku 65 lat Henoch spodzi syna, ktremu Bg
nada imi Metuszelach, co znaczy kiedy
on umrze, to nastpi. Zatem Metuszelach
iHenoch wiedzieli, e gdy syn tego ostatniego
umrze, Bg osdzi wiat.
Wiemy, e Bg by cierpliwy, poniewa Metuszelach y duej ni jakikolwiek czowiek
969 lat. Kiedy zmar, zacz pada wielki deszcz. Wnuk Metuszelacha mia na imi
Noe. Noe wraz ztrzema synami przez dwanacie miesicy budowa ogromn, pokryt dachem tratw, wedug wskazwek dostarczonych przez Boga. Ocalaa tylko jedna rodzina
kaznodzieja, jego trzech synw, trzy synowe
iona.
Po potopie Bg obieca, e wicej nie zniszczy ziemi wodami wielkiej powodzi. Zawar
przymierze i zoy wit obietnic caemu
rodzajowi ludzkiemu: nie tylko nigdy wicej
go nie zniszczy, ale bdzie go wspiera, zapewniajc mu wystarczajc ilo poywienia. Dopilnuje, eby lato izima, wiosna ipora niw
powracay regularnie. Gdy plaga godu nawiedza rne czci wiata, mona puci t
obietnic mimo uszu, jednak zboa jest znacznie wicej, ni go potrzebujemy jest ono jedynie nierwno rozdzielone. Mona by wykarmi wszystkich mieszkacw wiata, gdyby
istniaa taka wola polityczna.
Na znak zawartego przymierza Bg umieci tcz na niebie. Do ycia na ziemi potrzeba dwch rzeczy: wiata sonecznego iwody.
Kiedy te dwa elementy cz si ze sob, powstaje zjawisko tczy.
53
Gdy Bg zoy obietnic, zada od ludzi
czego wzamian. Nakaza, aby uwaali ludzkie ycie za wite, dlatego za zabjstwo wymierzali kar mierci. Kiedy jaki nard znosi
kar mierci, ogasza wymownie, jak traktuje
ludzkie ycie.
3. Wiea Babel
Kolejnym wydarzeniem, ktre wywaro gboki wpyw na Boga, bya budowa wiey Babel.
Ludzie zapragnli wznie wie sigajc nieba, sfery Boga, eby skutecznie rzuci wyzwanie niebiosom. Biblia powiada, e ludzie pragnli uczyni sobie znak/imi [por. Rdz 11,4].
Wiemy mniej wicej, jak moga wyglda taka
wiea: przypominaa zigurat, wielk budowl z cegie, ze schodami wznoszcymi si ku
niebu. Na szczycie takich wie znajdoway si
zwykle symbole astrologiczne. Jednak Nimrod,
krl Babilonu lub miasta Babel, nie zbudowa
swojej wiey wcelu sprawowania kultu chodzio mu raczej ookazanie potgi iwielkoci.
Wiea Babel gboko zniewaya Boga. On
sam oznajmi jej budowniczym, e gdyby pozwoli im kontynuowa prac, nie wiadomo,
na czym by si skoczyo. Aby pokrzyowa
ludziom plany, Bg po raz pierwszy udzieli im
daru jzykw. Od tego czasu ludzko ulega
podziaowi, rozproszya si po ziemi izacza
si posugiwa rnymi jzykami.
Na marginesie opowieci o wiey Babel
mona uczyni interesujc dygresj. Wrd
rozproszonych jej budowniczych znajdowaa si grupa, ktra przebya gry, aby osiedli
si na brzegu morza. Zgrupy tej wywid si
potny nard chiski. Kultura chiska siga czasw wiey Babel. Potomkowie Chiczykw opucili rejon Babel, zanim pismo klinowe zastpio staroytne egipskie hieroglify.
Do czasu wiey Babel wszystkie jzyki posugiway si pismem obrazkowym. Potomkowie
Chiczykw zabrali to pismo na teren dzisiejszych Chin. To zdumiewajce, e mona zrekonstruowa opowie zKsigi Rodzaju 111,
analizujc symbole, ktrych uywaj Chiczycy dla opisania rnych poj.
54
Chiskie sowo stwarza skada si zobrazu gliny, ycia oraz idcej postaci. Sowo
diabe tworzy symbol czowieka, ogrodu
itajemnicy. Diabe by zatem tajemnicz osob wogrodzie. Sowo kusiciel powstaje zpoczenia znaku diaba, dwch drzew oraz
znaku symbolizujcego zason. Chiski znak
odzi skada si zsymbolw pojemnika, ust
oraz semki. Zatem w pimie chiskim d
jest jednostk pywajc, przeznaczon dla
omiu osb, jak arka Noego.
Na podstawie chiskiego pisma ideograficznego mona zrekonstruowa cay tekst
Ksigi Rodzaju 111. Kiedy ludzie ci przybyli
na teren wspczesnych Chin, wierzyli wjednego Boga, stworzyciela nieba iziemi. Dopiero po pojawieniu si Konfucjusza iBuddy popadli w bawochwalstwo. Jzyk chiski jest
niezalenym pozabiblijnym potwierdzeniem,
e opisane w niej wydarzenia wystpiy, za
wspomnienia onich przetrway wpamici ludzi, ktrzy ulegli rozproszeniu i osiedlili si
na obszarze Chin.
Sprawiedliwo imiosierdzie
Poczwszy od upadku Adama, wKsidze Rodzaju dominuj dwa tematy: ludzka pycha
i reakcja Boga przeniknita sprawiedliwoci i miosierdziem. Bg okaza sprawiedliwo Adamowi iEwie, wypdzajc ich zogrodu Eden i oznajmiajc, e niechybnie umr.
Zdrugiej strony okaza swoje miosierdzie, dostarczajc im okrycia. Okaza sprawiedliwo
Kainowi, skazujc go na ywot wiecznego tuacza, ajednoczenie miosierdzie, umieszczajc na nim znak, aby nikt go nie zabi. Ukara
pokolenie Henocha (chocia nie jego samego), ale okaza mu miosierdzie, ratujc Noego ijego rodzin oraz cierpliwie czekajc, bowiem obdarzy Metuszelacha niezwykle dugim yciem. Czego dowiadujemy si o Bogu
zpozostaej czci Ksigi Rodzaju? Przyjrzyjmy si bliej biblijnej narracji, aby zobaczy,
jaka bya Jego relacja zludmi na przestrzeni
pokole ipniejszych wydarze.
SUWERENNO BOGA
Obraz Boga ukazany na kartach Starego Testamentu zosta utkany podwjn nici, ktra
wymaga wyjanienia.
Bg caego wszechwiata
Z jednej strony Stary Testament ogasza, e
Bg ydw jest Bogiem caego wszechwiata.
Wtamtych czasach kady nard mia wasnego boga Baala, Izyd czy Molocha, areligia
miaa charakter cile narodowy. Wszystkie
wojny byy te konfliktami ocharakterze religijnym i toczyy je narody wyznajce rne bstwa. Bg Izraela (Jahwe) by uwaany przez inne staroytne ludy za narodowe
bstwo Izraela. Sami Izraelici twierdzili jednak, e ich Bg jest Bogiem nad wszystkimi bogami. Waciwie Izraelici posunli
si o krok dalej, twierdzc, e ich Bg jest
jedynym Bogiem, ktry naprawd istnieje.
Wyznawali, e jest Bogiem, ktry stworzy
wszechwiat. Inni bogowie pozostaj jedynie
wytworami ludzkiej wyobrani. Oczywicie,
twierdzenia te byy skrajnie obelywe dla innych narodw. Mona otym przeczyta wrozdziale 40 Ksigi Izajasza, w Ksidze Hioba
iwielu psalmach.
Bg ydw
Drugim obrazem, ktry pojawia si na kartach Starego Testamentu, jest obraz ukazujcy Boga caego wszechwiata jako Boga
ydw. ydzi utrzymywali, e Stworzyciel
wszystkiego pozostaje w osobistym, bliskim
zwizku znimi ma grupk ludzi mieszajcych na ziemi. W rzeczywistoci twierdzili
nawet, e Bg identyfikuje si zjedn rodzin:
dziadkiem, ojcem i synem. Wedug nich Bg
caego wszechwiata nazwa siebie Bogiem
Abrahama, Izaaka i Jakuba. Byo to zaiste
niesychane twierdzenie.
2. K siga Rodzaju
Boy plan
Zdumiewajca dwojaka prawda, e Bg ydw jest Bogiem wszechwiata, aBg wszechwiata jest jednoczenie wwyjtkowym sensie
Bogiem ydw, zostaa wyjaniona wKsidze
Rodzaju. Bez tej ksigi nie mielibymy podstaw, aby wto wierzy.
Ksiga Rodzaju obejmuje swoimi ramami
znacznie duszy przedzia czasowy ni pozostae ksigi Biblii razem wzite. Od wydarze
opisanych wKsidze Wyjcia do koca rozdziau 3 Apokalipsy upywa okoo 1500 lat, czyli
ptora tysiclecia. Ksiga Rodzaju obejmuje
histori wiata od pocztku a do czasw Jzefa. Podczas lektury Biblii musimy zdawa sobie
spraw, e czas uleg wniej skondensowaniu,
aKsiga Rodzaju obejmuje wiele stuleci wporwnaniu zinnymi ksigami biblijnymi.
Zjawisko skondensowania czasu wystpuje
take wramach samej Ksigi Rodzaju. Wspomniaem ju, e cho rozdziay 111 tworz
jedn czwart ksigi, obejmuj bardzo dugi
okres, opisuj dzieje wielu ludzi i narodw.
Druga cz ksigi, rozdziay 1250, jest
znacznie dusza i stanowi trzy czwarte objtoci utworu. Mimo to opisuje stosunkowo
krtki okres i dzieje relatywnie niewielkiej
grupy osb jednej rodziny iczterech jej pokole. Wydaje si to ogromn dysproporcj,
zwaywszy na to, e Ksiga Rodzaju opowiada dzieje caego naszego wiata.
Z drugiej strony owa rnica proporcji
wydaje si zamierzona. Dostrzegamy celowe
przejcie od caego wiata do jednej rodziny,
jakby bya ona najwaniejsz wsplnot na
ziemi. Wpewnym sensie jest to prawda, poniewa jej przedstawiciele naleeli do szczeglnej
linii wywodzcej si od Seta, ktrego potomkowie wzywali imienia PANA. Bg uwaa, e
ludzie, ktrzy Go wzywaj, s znacznie waniejsi od wszystkich pozostaych, bowiem za
ich porednictwem On sam realizuje swoje
plany izamiary.
Ten kierunek przypomina nam, e Biblia nie jest Bo odpowiedzi na nasze pro-
55
blemy, ale odpowiedzi Boga na Jego wasny
problem. Tene by nastpujcy: Co pocz
zistotami, ktre nie chc Go zna, kocha ani
sucha?. Jednym z rozwiza byo zgadzenie wszystkich ludzi irozpoczcie wszystkiego od nowa. Bg je zastosowa, ale nawet ojciec sprawiedliwej resztki ocalaej z potopu
(Noe) upi si iobnay, dowodzc, e ludzka
natura nie ulega zmianie. Bg nie da jednak
za wygran. Zaleao mu na ludziach. Przecie sam ich stworzy. Mia ju Syna icieszy
si Nim tak bardzo, e pragn mie wiksz
rodzin. Dlatego nie zamierza ulec problemom rodzaju ludzkiego.
Rozwizanie przyszo razem z Abrahamem. Filozofowie nazywaj to skandalem
partykularnoci, sugerujc, e Bg postpi
niesprawiedliwie, wybierajc jedynie ydw.
Dlaczego nie zbawi Chiczykw za porednictwem Chiczykw, Amerykanw poprzez
Amerykanw, a Brytyjczykw przez Brytyjczykw? Sowa poety Williama Normana
Ewera podkrelaj, e Boy program ratunkowy jest dla nas zniewag:
Dziwne,
e Bg
ydw
wybra mg.
W odpowiedzi Cecil Browne dopisa drug
zwrotk:
Jeszcze dziwniejsze,
przyznajcie to sami,
jest wierzy wBoga ydw
i gardzi ydami.
Sposb postpowania Boga mona wyjani
na przykadzie prostej sytuacji rodzinnej. Ojciec postanawia przynie do domu sodycze
dla trjki dzieci. Moe wzi trzy tabliczki
czekolady ida kademu po jednej albo przytarga torb sodyczy, da jednemu dziecku
i kaza je rozdzieli. Pierwsza metoda jest
najbardziej pokojowa, ale traktuje pociechy
56
jak jednostki, ktre nie s ze sob zwizane.
Jeli ojcu zaley na stworzeniu rodziny, drugi sposb dziaania bdzie bardziej pouczajcy
dla dzieci.
Dlatego Bg wybra plan, zgodnie zktrym
Jego Syn mia przyj na wiat jako yd. Powiedzia ydom, eby rozdzielili Jego bogosawiestwa midzy wszystkich, zamiast zajmowa si oddzielnie kadym narodem. Wybra ydw zzamiarem, aby pozostae narody
za ich porednictwem poznay Jego bogosawiestwo.
Z tej racji Bg nazywa siebie wStarym Testamencie Bogiem Abrahama, Izaaka iJakuba. Zasadniczo rzecz biorc, w rozdziaach
1250 Ksigi Rodzaju znajduj si opowieci
oczterech ludziach. Trzej zostali umieszczeni
razem, czwartego, Jzefa, potraktowano oddzielnie zpowodw, ktre stan si jasne, kiedy bardziej szczegowo omwimy jego posta.
Trzech pierwszych patriarchw skontrastowano z ich krewniakami. Przeciwiestwem Abrahama jest jego bratanek Lot; Izaak zosta zestawiony ze swoim przyrodnim
bratem Izmaelem, a Jakub z bratem bliniakiem, Ezawem. Relacje staj si stopniowo coraz blisze: od bratanka po przybranego brata ibrata bliniaka. Bg ukazuje wten
sposb, e wkolejnych pokoleniach rysuj si
dwie wyranie przeciwstawne linie. Opowieci opatriarchach skaniaj nas do opowiedzenia si po jednej lub drugiej stronie. Jeste po
stronie Jakuba czy Ezawa? Izaaka czy Izmaela? Jeste zAbrahamem czy zLotem?
Czy opowieci opatriarchach

s prawdziwe?
Niektrzy uwaaj, e opowieci zawarte

wrozdziaach 1250 to legendy lub sagi. Mwi, e cho kryj one wsobie ziarenko prawdy, nie mona udowodni ich historycznej
prawdziwoci. Ci, ktrzy tak twierdz, zapomnieli, e beletrystyka jest stosunkowo nowym rodzajem literackim. Wczasach Abrahama nie znano powieci. Nie miaoby te wikszego sensu spisywanie zmylonych historii.
Gdybymy chcieli wymyli opowie obohaterze, zpewnoci przypisalibymy mu jakie

cuda. WKsidze Rodzaju wzmianki otakich
cudach praktycznie nie wystpuj. Jest ich
wiele wKsidze Wyjcia, ale wKsidze Rodzaju mona wskaza zaledwie garstk. Wprzeciwiestwie do tego legendy zwykle obfituj
wcudowne lub magiczne zdarzenia.
Ponadto w opowieciach z Ksigi Rodzaju nikomu nie udao si znale ani jednego anachronizmu (anachronizm polega na
umieszczeniu w tekcie materiau, ktry nie
moe pochodzi zopisywanego okresu). Kulturowe szczegy, ktre si wnich pojawiaj,
w caej rozcigoci potwierdza wspczesna
archeologia.
Jedynym elementem, ktrego nie da si
wyjani wsposb naturalny, s sceny zudziaem aniow, ale te wystpuj w caej Biblii.
Jeli masz problem z anioami, bdziesz boryka si znim wcaej Biblii. Poza tym opowieci zKsigi Rodzaju s bardzo zwyczajne
ich bohaterami s zwykli mczyni ikobiety, ktrzy rodz si, zakochuj, zawieraj maestwa, maj dzieci iumieraj. Hoduj owce,
kozy ibydo, zbieraj pody rolne. Rni si
ze sob, kc si itocz zmagania. Wznosz
namioty, buduj otarze iskadaj cze Bogu.
Wszystkie te zdarzenia stanowi element
zwykego ludzkiego dowiadczenia.
Dlaczego Bg wybra ydw?

Opowieci z Ksigi Rodzaju odrnia od innych to, e Bg rozmawia w nich z ludmi,
a oni z Nim. Dowiadujemy si na przykad,
e Bg caego wszechwiata ma wyjtkowego
przyjaciela, Abrahama. Zwraca si do niego
mj przyjaciel Abraham. To skandaliczny
partykularyzm. Ludzie nie potrafi zaakceptowa Boga, ktry ma osobistych przyjaci.
Uwaaj, e wjakim sensie jest to niewaciwe. Jednak stricte z tak sytuacj mamy do
czynienia wKsidze Rodzaju.
Wielkie pytanie brzmi: dlaczego Bg zdecydowa, e utosami si zAbrahamem, Izaakiem iJakubem? Czy byo wnich co wyjt-
2. K siga Rodzaju
kowego? Na przestrzeni wiekw pytanie to
zadaway wszystkie narody iludy. C jest tak
szczeglnego wydach? Dlaczego Bg wybra
ich zamiast nas?
Odpowiedzi jest suwerenny wybr Boy.
Ludzie ci nie mieli adnego naturalnego prawa do Boga. PAN z wasnej woli nawiza
z nimi kontakt, nie mogli wic utrzymywa,
e jest ich dzieem. Faktycznie, wkadym pokoleniu wida zadziwiajce kwestionowanie
tradycyjnego prawa dziedziczenia. Zwykle
pierworodny syn dziedziczy majtek po ojcu,
ale wkadym pokoleniu patriarchw Bg wybiera modszego syna zamiast starszego: Izaaka zamiast Izmaela, Jakuba zamiast Ezawa. Podkrela w ten sposb, e nikt nie ma
naturalnego prawa do Jego mioci. On sam
obdziela ni ludzi wedug swego upodobania.
Nie ma zatem prostej linii dziedziczenia za
porednictwem najstarszego syna. Ani Izaak,
ani Jakub nie byli synami pierworodnymi. To,
co odziedziczyli, byo dobrowolnym darem.
Jeszcze bardziej uderzajce jest to, e aden ztrzech patriarchw nie mia moralnego
prawa do Boga, aden znich nie mg twierdzi, e jest lepszy od innych ludzi. Rzeczywicie, Biblia opisuje, jak kamali, eby unikn
kopotliwej sytuacji. Abraham oraz Izaak opowiadali kamstwa oswoich onach, by ocali
wasn skr, ale najgorszy zcaej trjki by
Jakub. Patriarchowie byli nie tylko kamcami, ale mieli po kilka on. WKsidze Rodzaju
wystpuj zatem opowieci ozwyczajnych ludziach posiadajcych prozaiczne ludzkie saboci.
Jedyn rzecz, ktra ich wyrnia, jest wiara. Patriarchowie wierzyli wBoga. Kiedy czowiek obdarzy Go zaufaniem, Bg moe czyni
cuda. Bg wolaby mie do czynienia raczej
zczowiekiem wierzcym ni dobrym mwi
nawet do Abrahama, e jego wiara zostanie
mu poczytana za sprawiedliwo [por. Rdz
15,6]. Dobre uczynki bez wiary wBoga na nic
si nie zdadz.
Izaak iJakub mieli wiar Abrahama, cho
odznaczali si odmienn osobowoci iodrb-
57
nym temperamentem. Jedyn rzecz, ktra
czya t trjk, jest wiara wBoga.
Wiara patriarchw
Wiar Abrahama wida szczeglnie wyranie,
kiedy opuszcza Ur chaldejskie. Ur byo wspaniaym, imponujcym miastem, jedn z najbardziej rozwinitych metropolii wczesnego
wiata, ale Bg oznajmi Abrahamowi, e chce,
aby ten przez reszt ycia mieszka wnamiocie. Niewielu znas wwieku siedemdziesiciu
piciu lat wyrzekoby si wygodnego miejskiego ycia izamieszkao wgrach, wnamiocie,
gdzie zim panuje chd i pada nieg. Bg
kaza Abrahamowi na zawsze opuci kraj,
wktrym mieszka iuda si do ziemi, ktrej
wczeniej nie widzia na oczy. Abraham musia mie wUr rodzin iprzyjaci (zabra ojca
ikrewnych a do Charanu, aby dalej kontynuowa podr jedynie ze swoim bratankiem Lotem). Abraham posucha Boga. Uwierzy nawet, gdy Bg powiedzia, e bdzie mie syna,
cho jego ona Sara skoczya 90 lat. (Kiedy
urodzi si chopiec, nazwali go art. Izaak
to po hebrajsku miech. Kiedy Sara usyszaa, e zajdzie wci wpodeszym wieku, rozemiaa si).
Wiara Abrahama przechodzia powane
prby. Od czasu Boej obietnicy mino jedenacie lat, aon nadal nie mia syna. Idc za
rad Sary, Abraham podj prb spodzenia
potomstwa z jej suc Hagar. Biblia mwi
wyranie, e Izmael nie by dzieckiem obietnicy, ale dzieckiem ciaa, wktrym Bg nie
mia upodobania (cho pobogosawi mu licznym potomstwem, od ktrego pochodz dzisiejsi Arabowie).
Kiedy w kocu narodzi si Izaak, Abraham wyzna wiar poprzez gotowo zoenia
syna w ofierze, zgodnie z poleceniem Boga.
Biblia powiada, e Abraham by gotw ofiarowa Izaaka, poniewa wierzy, i Bg moe go
wskrzesi. Bya to wielka wiara, gdy Bg nigdy wczeniej tego nie zrobi! Abraham uzna,
e skoro Bg potrafi wzbudzi ycie (Izaaka)
58
z jego starego ciaa, jeli zechce, zdoa te
wskrzesi Izaaka zmartwych.
Na wikszoci obrazw przedstawiajcych
zoenie Izaaka wofierze chopak ma dwanacie lat. Jeli jednak przyjrzymy si biblijnemu kontekstowi, okae si, e opisane wydarzenie dokonao si wroku mierci Sary, gdy
miaa ona 127 lat. Izaak by wwczas 37-letnim mczyzn, zatem w chwili skadania
ofiary liczy przypuszczalnie trzydzieci kilka
lat. Bez trudu mgby si sprzeciwi, ale podda si wierze swojego starego ojca Abrahama.
(Znaczenie ma rwnie miejsce zoenia ofiary, poniewa wzgrze ofiarne Moria byo pniej znane jako Golgota lub Kalwaria). Izaak
okazuje rwnie wiar na inne sposoby, np.
ufajc, e suga Abrahama znajdzie mu on.
Jakub te by czowiekiem wiary, cho pocztkowo pokada j wycznie w sobie. Biblijna narracja opisuje, jak sprytnie zmanipulowa ojca, eby przekaza bogosawiestwo
jemu zamiast Ezawowi, posugujc si intryg
i oszustwem. W kadym razie dowid tego,
e pragn bogosawiestwa w odrnieniu
od Ezawa, ktry wzgardzi tym, co mogo
by jego. Pniej Bg musia zama Jakuba. Patriarcha kula do koca ycia po caonocnych zmaganiach zBogiem. By to punkt
zwrotny wjego wierze wBoga. Od tego momentu wierzy w Bo obietnic, e z jego
dwunastu synw wyjdzie dwanacie pokole
Izraela.
Ci trzej ludzie, mimo swoich saboci
i upadkw, janiej jako ci, ktrzy uwierzyli Bogu. Mieli wiar w Niego, w przeciwiestwie do swoich krewniakw, ktrzy byli raczej ludmi ciaa ni wiary.
Lot by materialist, ktry wola mieszka
wurodzajnej dolinie Jordanu ni na jaowych
wzgrzach. Zaufa wasnym oczom, ale Abraham patrzy oczyma wiary iwiedzia, e Bg
bdzie z nim na wzgrzach. Ezaw uzna, e
od ojcowskiego bogosawiestwa lepsza jest
miska zupy byskawicznej. List do Hebrajczykw wzywa nas, abymy nie byli tacy jak
Ezaw, ktry pniej aowa swojego wyboru
iwe zach zabiega outracone bogosawiestwo, cho nie byo wnim prawdziwej skruchy.
Istnieje zatem uderzajcy kontrast pomidzy ludmi wiary oraz ich cielesnymi krewnymi.
Kontrast ten jest widoczny take wrd
on. Sar, Rebek i Rachel czy jedno
wszystkie s niezwykle urodziwe. Trzy ony
patriarchw cechuj si nieprzemijajcym
piknem wewntrznego charakteru, wszystkie s te posuszne swoim mom. Ich jaskrawym przeciwiestwem s ony innych
bohaterw. ona Lota z tsknot wspomina
dawne, wygodne ycie, cho miao ono zosta osdzone przez Boga. Okazuje nieposuszestwo Boemu sowu izostaje zamieniona
wsup soli.
Abraham
Przyjrzyjmy si teraz dokadniej postaciom
trzech patriarchw. Chrzecijanie mog do
dzi polega na obietnicy, ktr Bg zoy
Abrahamowi. Bg zapocztkowa stworzenie
od jednego czowieka, od jednego te rozpocz odkupienie. Czytamy, e zawar przymierze zAbrahamem temat przymierza powraca wcaej Biblii, sigajc Jezusa, ktry ustanowi Nowe Przymierze upamitnione wWieczerzy Paskiej.
Bardzo wane jest dobre zrozumienie pojcia przymierze. Niektrzy myl to sowo
zkontraktem, nie jest to jednak umowa zawarta przez dwie strony posiadajce rwn
moc iwadz. Przymierze jest dzieem jednej
strony, ktra pragnie bogosawi drugiej. Ta
druga ma do wyboru tylko dwie moliwoci:
przyj warunki lub je odrzuci. Nie moe
ich zmieni. Kiedy Bg zawiera przymierze,
przestrzega go iskada przysig. Tam, gdzie
ludzie mogliby powiedzie: przysignij na
Boga, e to zrobisz, Bg oznajmia: przysigem na siebie samego, nie ma bowiem niczego wyszego, na co mgby przysic. Dlatego
Bg przysiga na siebie imwi prawd, ca
prawd itylko prawd.
2. K siga Rodzaju
W obietnicy danej Abrahamowi wrozdziale
12 Ksigi Rodzaju Bg szeciokrotnie powtarza swj zamiar, mwic uczyni, niczym
m polubiajcy oblubienic. To prawda, poniewa Bg wszechwiata polubi wyjtkow
rodzin, aJego pierwsz obietnic jest podarowanie jej miejsca do ycia (maego skrawka ziemi, wktrym spotykaj si kontynenty;
ziemi, porodku ktrej ley Jerozolima, gdzie
zbiegaj si drogi zAfryki do Azji, zArabii do
Europy, nieopodal wzgrza noszcego hebrajsk nazw Armageddon, na rozdrou wiata).
Ogaszajc przymierze, Bg powiedzia: Zamierzam da ci to miejsce na zawsze. ydzi
maj tytu wasnoci do tego miejsca, niezalenie od tego, co mwi inni, bo Bg im je da
przekaza je Abrahamowi ijego potomstwu
na wieki [zob. Rdz 17,8].
Druga obietnica dotyczya potomstwa. Bg
przyrzek, e na ziemi zawsze bd potomkowie Abrahama. Oznajmi to mimo podeszego
wieku Abrahama iSary.
Trzeci obietnic bya zapowied, e uyje ich, aby pobogosawi lub przekl kady
nard na ziemi. Powoaniem ydw jest dzielenie si Bogiem ze wszystkimi. Powoanie
to przypomina kij odwch kocach, bowiem
Bg rzek do Abrahama: Bd bogosawi
tym, ktrzy ciebie bogosawi bd, a tym,
ktrzy tobie bd zorzeczyli, ija bd zorzeczy [Rdz 12,3]. Wzamian Bg oczekuje, e
kade dziecko pci mskiej wIzraelu zostanie
obrzezane na znak, e narodzio si ramach
przymierza oraz e Abraham okae posuszestwo Bogu ibdzie robi wszystko, co Ten
mu poleci.
Przymierze to znajduje si wsamym sercu
Biblii, stanowi fundament sw Boych: Wy
bdziecie moim narodem,a Ja bd waszym
Bogiem [Jr 30,22] frazy, ktra powraca
wcaej Biblii a do ostatniej karty Apokalipsy.
Sowa te komunikuj, e Bg pragnie przy nas
trwa. Na kocu Biblii Bg opuszcza niebo
izstpuje na ziemi, eby zamieszka znami
na wieki wnowej ziemi.
59
Izaak
O Izaaku wiemy mniej ni oJego ojcu Abrahamie lub synu Jakubie, cho drugi patriarcha stanowi wane ogniwo midzy nimi. Jego
wiara jest widoczna wprzyjciu ony wybranej przez Boga, pozostaniu wziemi Kanaan,
kiedy nasta gd iprzekazaniu ziemi synowi,
cho faktycznie jej nie posiada, ale na mocy
Boej obietnicy bya ju jego. Niestety, utrata wzroku wpodeszym wieku spowodowaa,
e zosta oszukany przez czonkw wasnej rodziny.
Jakub
Jakub jest najbardziej barwn postaci spord trzech patriarchw. Opuszczajc ono
matki, trzyma za pit swojego brata bliniaka, Ezawa. Od pocztku apczywie wszystko
chwyta. Ezaw zamieszka w miejscu, ktre
nosi dzi nazw Petra. Dotd mona tam oglda wspaniae witynie wyrzebione wczerwonym piaskowcu. To wanie tam Ezaw zaoy nard Edomu. Nienawi midzy Izmaelem oraz Izaakiem przetrwaa na Bliskim
Wschodzie do dzi, w cigym napiciu midzy Arabami iydami, cho nienawi midzy
Ezawem i Jakubem ustaa. Ostatni Edomici
yli za czasw Heroda. Potomek Ezawa by
krlem ydw, kiedy narodzi si Jezus. Herod kaza zabi wszystkie niemowlta w Betlejem, eby usun nowo narodzonego potomka Jakuba, ktry mia zosta krlem.
Dziedzictwo
Abraham, Izaak i Jakub okazali wiar w jeden niezwyky, najwyszy sposb. Kady pozostawi swoim synom co, czego jeszcze nie posiada. Abraham powiedzia Izaakowi, e zostawia mu ca okoliczn ziemi. Izaak rzek
Jakubowi, e przekazuje mu ca ziemi,
a Jakub oznajmi swoim dwunastu synom,
e oddaje im ca ziemi Kanaan. aden zpatriarchw nie mia jednak tego, co pozosta-
60
wi wspadku. Tylko Abraham faktycznie posiada kawaek ziemi, ale bya to jedynie pieczara wHebronie, wktrej pochowano Sar.
Wszyscy jednak wierzyli, e Bg da im to, co
przekazali spadkobiercom ie pewnego dnia
posid t ziemi na wasno.
Wiele ksig dalej, w Licie do Hebrajczykw 11, czytamy, e w wierze pomarli oni
wszyscy, nie osignwszy tego, co im przyrzeczono [11,13]. Wszyscy zostali pochwaleni za
swoj wiar, cho nie otrzymali przyrzeczonej obietnicy,gdy Bg, ktry nam lepszy los
zgotowa, nie chcia, aby oni doszli do doskonaoci bez nas [Hbr 11,39n]. Abraham, Izaak iJakub nie umarli. WHebronie mona zobaczy ich groby, ale oni nie ponieli mierci.
Jezus powiedzia, e Bg jest Bogiem Izaaka
iJakuba nie by, ale jest. On nie jest Bogiem
umarych, ale ywych.
Jzef
Ostatni cz Ksigi Rodzaju stanowi powszechnie znana opowie oJzefie. Historia
Jzefa przemawia do wyobrani dzieci idorosych jako opowie, wktrej dobry zwycia
zego. Adaptowano j nawet na musical, cho
popularne wyobraenia wielobarwnej szaty s
przypuszczalnie niewaciwe. Bya to raczej
szata zdugimi rkawami, anie wielobarwna
peleryna. Jej gwnym zadaniem byo komunikowanie, e Jzef zosta mianowany przeoonym inie musi wykonywa pracy fizycznej.
Wybr ten mg si wyda niezrozumiay, poniewa Jzef nie by najstarszym synem. Nic
dziwnego, e wzbudza siln niech.
Jzef by prawnukiem Abrahama wczwartym pokoleniu, ale i on nie jest najstarszym
zbraci. Pojawia si tu wyrany schemat naturalni dziedzice nie otrzymuj bogosawiestwa. Bg wswojej asce sam decyduje otym,
kto go dostpi. Zgodnie ze schematem bogosawiestwo przypadao jednemu zmodszych
synw.
Schemat ten przestaje obowizywa pod
jednym wanym wzgldem. Wspomniaem
wczeniej, e istnieje dua rnica midzy Jzefem i trzema poprzednimi patriarchami.

Bg nie nazywa siebie Bogiem Jzefa. Jzefowi nigdy nie ukazuj si anioowie, ajego
bracia nie zostaj odrzuceni jak bracia poprzednich patriarchw. Bracia Jzefa zostaj wczeni do Boej linii Seta, wic nie pojawia si tu tak silny kontrast jak poprzednio.
Ponadto Jzef nigdy nie rozmawia zBogiem
bezporednio. Otrzymuje sny ije wyjania, ale
nigdy nie komunikuje si zBogiem jak trzej
poprzedni patriarchowie.
Jzef odbiega zatem od nich pod jakim
wzgldem. Czym rni si od pozostaych patriarchw idlaczego opowie onim znalaza
si wBiblii?
W pewnym sensie powd jest oczywisty:
historia Jzefa czy si w naturalny sposb
z narracj kolejnej ksigi Biblii. W Ksidze
Wyjcia czytamy, e rodzina Jzefa popada
w niewol w Egipcie, trzeba wic wyjani,
jak si tam znalaza. Opowie oJzefie stanowi wane ogniwo, opisujc, jak Jakub ijego
krewni wyemigrowali do Egiptu. Uczynili to
ztego samego powodu, dla ktrego Abraham
iIzaak udali si tam wczeniej zniedostatku
ywnoci. (Plony w Egipcie nie byy uzalenione od opadw deszczu, poniewa wod dostarczaa rzeka Nil spywajca zwyyn Etiopii; plony Izraela byy cakowicie zalene od
deszczu przywiewanego przez zachodni wiatr
znad Morza rdziemnego). Opowie oJzefie znalaza si finalnie w tekcie Ksigi Rodzaju, aby poczy narracj biblijn zkolejn
ksig. Po mierci Jzefa kurtyna zapada na
okoo 400 lat, oktrych nic nie wiemy, agdy
unosi si ponownie, jego rodzina liczy setki tysicy, ale wszyscy s niewolnikami wEgipcie.
Gdyby by to jedyny powd umieszczenia
opowieci oJzefie wKsidze Rodzaju, trudno
byoby zrozumie, dlaczego zajmuje tak duo
miejsca. O Jzefie wiemy niemal tyle samo,
co oAbrahamie, znacznie wicej ni oIzaaku
iJakubie. Dlaczego tak szczegowo opisano
dzieje ycia Jzefa? Czy dlatego, e Jzef jest
przykadem dobrego czowieka? A moe dla-
2. K siga Rodzaju
tego, e zopowieci wynika, i wkocu dobro
zwycia? Zpewnoci chodzi oco wicej.
Opowie o Jzefie mona odczytywa na
co najmniej czterech paszczyznach.
1. Ludzki punkt widzenia

Pierwsza paszczyzna jest paszczyzn czysto
ludzk. Opowie oJzefie to barwna, wietnie opowiedziana historia zbardzo realistycznymi postaciami. Czytamy w niej o wielkiej
przygodzie przewyszajcej fikcj. S w niej
pewne niezwyke zbiegi okolicznoci. ycie
Jzefa mona podzieli na dwie czci: upadek (rozdzia 1) i powstanie (rozdzia 2).
W pierwszej czci Jzef dowiadczy upadku zulubionego syna ojca sta si niewolnikiem. W drugiej czci awansowa z nikomu
nieznanego winia na stanowisko premiera.
Pomidzy nimi rozciga si zawi braci, ktra doprowadzia do jego upadku oraz pojawiaj si sny stanowice klucz do pomylnego zakoczenia. Zludzkiego punktu widzenia taki
temat nadaje si na dobry musical, ktry mona wystawi w londyskim West Endzie ku
uciesze tysicy widzw.
2. Boy punkt widzenia

Opowie o Jzefie mona rwnie odczyta
zBoej perspektywy. Chocia Bg nie rozmawia osobicie zJzefem, cay czas stoi za kulisami. Niewidzialny Bg tworzy okolicznoci
sprzyjajce realizacji swoich zamiarw i planw, anastpnie objawia je za porednictwem
snw. W Biblii wida wyranie, e czasami
Bg musi przemawia do ludzi wtaki sposb,
ale sny zawsze wymagaj wyjanienia. Jzef
powiedzia, e jego sny pochodz od Boga, dlatego to od Niego musi pochodzi ich wykad.
W pniejszych czasach z daru wyjaniania
snw zasyn Daniel. Jzef wierzy, e okolicznoci jego ycia s dzieem Boga, e sam
Bg zawsze kry si za tym, co go spotykao.
Najwaniejszym wersetem z opowieci
oJzefie jest Rdz 45,7, wktrym Jzef ujawnia si braciom po ich wczeniejszym upokorzeniu i zawstydzeniu. Kiedy przebaczy
61
im to, co zrobili, powiedzia: Bg mnie wysa przed wami, aby wam zapewni potomstwo na ziemi i abycie przeyli dziki wielkiemu wybawieniu.
Bracia Jzefa sdzili, e pozbyli si Jzefa
na zawsze, sprzedajc go wdrownemu handlarzowi wielbdw, brudzc jego szat krwi
kolcia ioszustwem skaniajc ojca do wniosku, e jego umiowany syn nie yje. Ajednak
w tym, co go spotkao, Jzef dostrzeg dziaanie rki Boej. Potrafi spojrze wstecz na
swoje dzieje w Egipcie, gdzie awansowa na
wysoki urzd dziki wyjanieniu snu faraona
(o siedmiu latach urodzaju idobrych zbiorw,
po ktrych nastpi siedem chudych lat). Jego
rada, eby magazynowa ywno w okresie
obfitoci, ocalia nard egipski oraz jego wasn rodzin, ktra zacza cierpie gd. Wten
sposb sta si ich wybawicielem.
Boska Opatrzno uwidocznia si take w przeprowadzce najbliszych Jzefa do
Egiptu. Chocia Bg obieca im ziemi, wiele lat wczeniej powiedzia Abrahamowi, e
bdzie musia opuci swoj rodzin wEgipcie na 400 lat, gdy ju dopeni si miara niegodziwoci Amorytw [Rdz 15,16]. Bg nie
chcia, aby rodzina Abrahama obja wposiadanie Ziemi Obiecan, dopki jej mieszkacy
nie stan si tak zepsuci, e utrac prawo do
swojej ziemi i ycia. Bg przestrzega moralnoci nie usunby jednego ludu, eby wprowadzi wasny nard. Odkrycia archeologiczne potwierdzaj, jak odraajcy byli ci ludzie.
Przeniknite zepsuciem praktyki seksualne
sprawiy, e wziemi Kanaan szerzyy si choroby weneryczne. Wreszcie Amoryci doszli
do punktu, z ktrego nie byo odwrotu. Dopiero wwczas Bg oznajmi swojemu ludowi,
e moe zaj ich ziemi. Ci, ktrzy narzekaj na Bo niesprawiedliwo, polegajc na
przekazaniu ydom ziemi Kananejczykw, s
wbdzie.
Byy jednak take inne powody. Bg chcia,
eby Jego nard wybrany popad w niewol.
Chcia wyratowa Izrael z opresji, eby by
Mu wdziczny iy zgodnie zJego wol. eby
62
pokaza caemu wiatu, jak bogosawieni s
ludzie yjcy pod panowaniem Boym. Dlatego Bg pozwoli Izraelitom dowiadczy za
niewolnictwa pracy przez siedem dni wtygodniu bez zapaty, ziemi, pienidzy i jakiejkolwiek wasnoci. Pniej, gdy zanosili do
Niego woanie, pochyli si iwybawi ich swoj
potn rk. Bg pozwoli, eby tak si stao
zwasnych powodw. Pragn, aby wiedzieli,
i On sam ich ocali i da im ziemi na wasno.
3. Charakter Jzefa
Ostatni opowie z Ksigi Rodzaju mona

take potraktowa jako studium charakteru
Jzefa. Co znamienne, o Jzefie nie powiedziano ani jednego zego sowa. Wspomniaem
ju, e Biblia podaje pen prawd oAbrahamie, Izaaku i Jakubie, ktrzy mieli wasne
saboci igrzechy. Nie wypowiada jednak ani
sowa krytyki pod adresem Jzefa. Najgorsz
rzecz, ktr uczyni, byo nietaktowne opowiedzenie braciom o nie wieszczcym jego
przysz wielko, cho trudno si wtym dopatrzy zej postawy lub reakcji z jego strony. Rwnie godna pochway jest jego postawa, gdy spada na sam d drabiny spoecznej:
ani ladu niechci, narzekania lub zwtpienia wBoga, adnego poczucia niesprawiedliwoci, gdy wtrcono go do wizienia, nawet
kiedy znalaz si w celi mierci faraona. Ponadto, chocia przebywa z dala od domu
i by cakowicie nieznany, postpi w sposb prawy, kiedy ona Potifara prbowaa
go uwie. Nawet na samym dnie, zamany
smutkiem wwiziennej celi, stara si przede
wszystkim pomc innym prbowa pocieszy
podczaszego inadwornego piekarza faraona.
Jzef wydaje si czowiekiem, ktry nie dba
o samego siebie, ale okazuje gbok trosk
oinnych.
Jego charakter jest tak nieskazitelny, e
awansuje na stanowisko drugiej osoby wpastwie faraona. Zwrcie uwag, jak przyj
braci, ktrzy sprzedali go do niewoli. Da im
poywienie iodmwi przyjcia zapaty. Pota-
jemnie woy pienidze do ich workw. Pniej przebaczy im ze zami woczach, wstawi
si za nimi ufaraona ikupi najlepsz ziemi
wdelcie Nilu, eby mogli wniej zamieszka.
Bracia wrzucili go do wyschej studni ipowiedzieli ojcu, e nie yje, on natomiast zaspokoi
wszystkie ich potrzeby.
Jzefa nie zdoao zepsu ani upokorzenie, ani zaszczyty. Pozosta czowiekiem prawym jako jedyna posta przedstawiona wtaki
sposb wStarym Testamencie. Wszyscy inni
bohaterowie s ukazani z wadami i zaletami, ale wJzefie mamy czowieka posiadajcego same zalety. Biblia zna tylko jedn tak
osob.
W centrum opowieci o Jzefie znajduje si rozdzia, ktry wywouje szok. Chodzi
oJud, brata Jzefa. Wpoowie narracji otym
dobrym czowieku pojawia si silny kontrast
wosobie jego wasnego brata. Juda skada wizyt kobiecie zakrytej zason, ktr uwaa
za nierzdnic, cho ta jest wrzeczywistoci
jego synow. Dopuszcza si z ni kazirodztwa. Czemu taka odstrczajca opowie zostaa umieszczona wrodku narracji oJzefie? Dlaczego si tu znalaza? Aby poprzez
kontrast uwypukli prawo Jzefa. Podobnie
jak Abraham zosta zestawiony zLotem, Izaak z Izmaelem, Jakub z Ezawem, tak Jzef
zosta przeciwstawiony Judzie.
4. Obraz Jezusa
Przeanalizowalimy opowie o Jzefie

ztrzech punktw widzenia. Po pierwsze, jako
ludzk opowie oczowieku, ktry upad na
samo dno, aby pniej wspi si na szczyt,
i ktry sta si wybawicielem swojego ludu
oraz panem Egiptu. Po drugie, jako opowie
o Bogu, ktry przej kontrol nad yciem
tego czowieka i uy go, aby uratowa swj
lud. Po trzecie, jako opowie oprawym czowieku, ktry wponieniu iwywyszeniu pozosta wierny prawdzie idobru.
Kada z warstw opowieci przypomina
o kim Innym o Jezusie. Jzef jest typem
postaci Jezusa. Typ znaczy tutaj tyle co
2. K siga Rodzaju
zapowied. Jakby Bg za porednictwem
ycia Jzefa pokazywa nam, co zamierza
uczyni ze swoim wasnym Synem. Podobnie
jak Jzef, [Jezus dop. red.] zostanie odrzucony przez braci iupokorzony, aby pniej sta
si Zbawicielem iPANEM swojego ludu.
Kiedy zrozumiemy znaczenie typu, podobiestwa stan si uderzajce. Im czciej
bdziemy czyta opowie oJzefie, tym wyraniej dostrzeemy wniej obraz Jezusa, jakby Bg od pocztku wiedzia, co zrobi iudziela wskazwek swojemu ludowi. Jezus zachca ydw, aby badali Pisma [Stary Testament], poniewa () one wanie daj oMnie
wiadectwo [J 5,39]. Podczas lektury Starego Testamentu zawsze powinnimy poszukiwa w nim Jezusa, postaci do Niego podobnych, Jego cienia. Realny jest Jezus, ale Jego
cie kadzie si na kartach Starego Testamentu, aszczeglnie Ksigi Rodzaju.
Jezus wKsidze Rodzaju

Teraz, gdy ujrzelimy w Jzefie obraz Jezusa, mona dostrzec Go winnych fragmentach
zKsigi Rodzaju. Jzef jest przykadem Boej
odpowiedzi na wiar, ktr wNim pokadamy.
Historia Jzefa pokazuje, jak Bg moe wykorzysta jednego czowieka do ocalenia swojego ludu znajdujcego si w potrzebie, wywyszenia Go iuczynienia Zbawicielem oraz
PANEM.
Rodowody
Rodowody zKsigi Rodzaju s wistocie rodowodem naszego PANA Jezusa Chrystusa. Jeli przeczytasz rozdzia 1 Ewangelii Mateusza
i rozdzia 3 Ewangelii ukasza, przekonasz
si, e wumieszczonych tam rodowodach pojawiaj si postaci zKsigi Rodzaju. Jezus wywodzi si z linii Seta, ktra siga wprost do
Syna Marii. Zatem kady, kto jest wChrystusie, czyta drzewo genealogiczne wasnej rodziny. Wymienione tam osoby to nasi najwaniejsi przodkowie, bowiem przez wiar stalimy
si dziemi Abrahama.
63
Izaak
Analizujc postacie z Ksigi Rodzaju, moemy dostrzec inne podobiestwa do Jezusa.

Wspomniaem ju oJzefie, ale mona cofn
si dalej, do czasu, kiedy Bg poleci Abrahamowi zoy Izaaka wofierze. Bg kaza mu
pj na konkretn gr, zwan Moria. Wiele
lat pniej gra ta, nazywana wwczas Golgot, staa si miejscem, na ktrym Bg zoy
w ofierze swojego Syna. W Ksidze Rodzaju
22 czytamy, e Izaak by jedynym umiowanym synem Abrahama. Wiemy ju, e Izaak
mia wwczas trzydzieci kilka lat iby dostatecznie silny, eby sprzeciwi si ojcu. Podda
si jednak, pozwoli si zwiza iumieci na
otarzu.
Bg powstrzyma Abrahama w decydujcym momencie idostarczy inn ofiar barana, ktry zaplta si w krzakach. Wiele
wiekw pniej Jan Chrzciciel ogosi oJezusie: Oto Baranek Boy, ktry gadzi grzech
wiata [J 1,29]. WApokalipsie Jezus zosta
ukazany jako baranek z siedmioma rogami
symbolizujcymi si Baranek Boy. Bg
dostarczy Abrahamowi barana, aby zoy
go w ofierze zamiast wasnego syna barana, ktry zaplta si rogami wkrzakach. Bg
ogosi te swoje nowe imi: PAN zaopatruje. Wtym samym miejscu inny mody trzydziestoparoletni mczyzna zosta zoony
w ofierze z gow w cierniowej koronie. Czy
dostrzegacie wtym obraz Jezusa?
Melchizedek
Warto rwnie przeanalizowa dziwne spotkanie Abrahama z czowiekiem, ktry by

jednoczenie krlem ikapanem. Wada miastem Szalem, ktre pniej stao si znane
jako Jerozolima. Kiedy Abraham wraca do
siebie po uwolnieniu porwanej rodziny, przyby wpoblie miasta Szalem zupami wzitymi od wrogw. Szalem byo pogaskim miastem, nie miao nic wsplnego z Bo lini
Abrahama. Wyszed mu tam na spotkanie
dziwny czowiek oimieniu Melchizedek, ktry
by zarazem kapanem ikrlem, co stanowio
64
bardzo niezwyke poczenie, ktre nigdy nie
wystpowao w Izraelu. Ten krl i kapan
przynis chleb iwino Abrahamowi ijego ludziom, za Abraham da mu dziesit cz
upw wzitych po wygranej bitwie dziesicin ze swojego skarbu. WNowym Testamencie czytamy, e Jezus jest kapanem na wieki
na wzr Melchizedeka [zob. Hbr 5,6.10; 6,20;
7,1-28].
Drabina jakuba
C z drabin Jakuba? Kiedy Jakub uciek

zdomu, spdzi noc pod goym niebem, kadc
gow na kamieniu. Tej nocy przynia mu si
drabina, araczej co, co bardziej przypominao ruchome schody. Hebrajski tekst sugeruje,
e drabina si poruszaa jedna drabina poruszaa si wd, druga wgr, ze wstpujcymi izstpujcymi anioami. Jakub wiedzia,
e na szczycie znajduje si niebo, w ktrym
mieszka Bg.
Kiedy si przebudzi, obieca Bogu dziesicin ze wszystkiego, co zdobdzie. Dziesicina staa si prawem dopiero w czasach Mojesza. (Propozycja Jakuba, e da Bogu dziesit cz swojego majtku, bya rodzajem
targu: Ty sprowadzisz mnie bezpiecznie do
domu, a ja zo Ci dziesicin. Nie mona
jednak pertraktowa zBogiem to Bg zawiera znami przymierze, anie na odwrt pniej Jakub mia si otym przekona wbolesny sposb).
Wiele wiekw pniej, kiedy Jezus spotka mczyzn o imieniu Natanael, rzek
do niego: Widziaem ci pod drzewem figowym. Zwrciem na ciebie uwag, bo jeste
Izraelit, w ktrym nie ma podstpu [por.
J 1,47n]. Natanael zapyta, skd o tym wie.
Jezus odpar: Uznae za cud, e znam szczegy ztwojego ycia. Co pomylisz, kiedy ujrzysz aniow wstpujcych i zstpujcych
na Syna Czowieczego? [por. J 1,50n]. Mwi
zatem: Jestem drabin Jakuba, ogniwem czcym niebo iziemi. Jestem now Bo drabin.
Adam iEwa
Jeszcze wczeniej, w rozdziale 4 Ksigi Rodzaju, wymierzajc kar Adamowi i Ewie,

Bg zoy obietnic. Oznajmi wowi, e potomek niewiasty (hebrajskie sowo nasienie
jest rodzaju mskiego) zmiady mu gow,
a on zmiady mu pit. Zmiadenie pity nie jest miertelne, w przeciwiestwie do
zmiadenia gowy. Jest to pierwsza obietnica, e oto pewnego dnia Bg zada szatanowi
ostateczny cios. Wiemy teraz, kto zwiza mocarza izagrabi jego sprzty.
W Licie do Rzymian (rozdzia 5) Pawe
pisze, e jak przez nieposuszestwo jednego czowieka zapanowaa mier, posuszestwo jednego przyniesie ycie, wskazujc
wten sposb, e Jezus jest Drugim Adamem
[zob. Rz 5,19]. To wogrodzie Eden Adam powiedzia nie i to w ogrodzie Getsemani
Jezus rzek: Nie moja wola, lecz Twoja niech
si stanie [por. k 22,42]. C za kontrast!
Adam by pierwszym przedstawicielem homo sapiens, Jezus jest pierwszym z homo
novus.
Wszyscy rodzimy si jako homo sapiens,
ale wBogu stajemy si homo novus. Nowy Testament opowiada o nowym czowieku i nowej ludzkoci. wiat zamieszkuj dzisiaj dwie
rasy ludzi mona by wAdamie lub wChrystusie. Istnieje zupenie nowy rd ludzki, ktry zaludni now planet Ziemi. Cay nowy
wszechwiat.
Stworzenie
Jedn znajbardziej niezwykych rzeczy, ktre Nowy Testament mwi o Jezusie, jest to,
e kryje si On za stworzeniem wszechwiata.
Pierwsi uczniowie wiedzieli, e Jezus uczestniczy w wydarzeniach opisanych w rozdziale 1 Ksigi Rodzaju. Na pocztku swojej ewangelii Jan zapisa: Bez Niego nic si nie stao,co si stao [J 1,3].
Czytajc rozdzia 1 zKsigi Rodzaju, widzimy Jezusa. Bg powiedzia: Uczymy czowieka na Nasz obraz [Rdz 1,26a]. Jezus by
2. K siga Rodzaju
jedn z Trzech Osb Boskich. Od kilku dziesicioleci wiemy, e powierzchni ziemi tworz paskie pyty unoszce si na roztopionej
skale. Pyty te cigle si poruszaj, napierajc
na siebie, co wywouje trzsienia ziemi. Kiedy
odkryto, e ruchy pyt doprowadziy do utworzenia kontynentw, naukowcy potrzebowali nowego sowa na ich okrelenie. Nazwali
je pytami tektonicznymi. Greckie sowo
tectone znaczy ciela. Caa planeta Ziemia,
na ktrej mieszkamy, jest dzieem Cieli zNa-
65
zaretu, ktrego imi brzmi PAN Jezus Chrystus!
Koczymy nasze rozwaania nad Ksig
Rodzaju w miejscu, w ktrym je rozpoczlimy, na stworzeniu. Bg rozwika swj problem polegajcy na tym, co zrobi z ludmi
buntujcymi si przeciwko Niemu. Rozwizaniem jest Jezus Chrystus, przez ktrego powsta wiat, dla ktrego zostalimy stworzeni
iw ktrym znajdziemy odpowied na wszystkie pytania.

Klucz Do Biblii Fragment

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Klucz Do Biblii Fragment

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Klucz

W serii PRZEWODNIKI CHRZECIJASKIE

Copyright David Pawson Teaching Trust 2016.

15. Ksiga Koheleta ..............................225

8. Ksiga Sdziw iRut......................139

26. Ksiga Jeremiasza

9. 1 i2 Ksiga Samuela . ....................153

27. Ksiga Abdiasza ..............................325

10. 1 i2 Ksiga Krlewska.....................167

28. Ksiga Ezechiela .............................332

46. List do Galatw................................527

35. Ksiga Malachiasza .........................410

47. List do Rzymian ..............................547

49. List do Efezjan ................................563

51. List do Filemona .............................580

52. 1 i2 List do Tymoteusza

37. Ewangelia Marka ............................428

PRZEZ CIERPIENIE DO CHWAY.........597

40. Ewangelia ukasza .........................456

54. List Jakuba . ....................................615

41. Dzieje Apostolskie ...........................467

55. 1 i2 List Piotra................................626

42. Ewangelia Jana ...............................480

56. List Judy...........................................641

43. Aposto Pawe ijego listy.................496

44. 1 i2 List do Tesaloniczan ...............505

Sdz, e wszystko zaczo si w Arabii,

Cho nie wiedzielimy, czego si spodziewa, nasza akcja przemwia do wyobrani

Sigla wnawiasach kwadratowych pochodz od redakcji, chyba e zaznaczono inaczej.

Biblii pomoe Ci lepiej j pozna ipokocha,

Mam Bibli ij dobrze znam

1. Przegld Starego Testamentu

nocny wschd od rzeki Nil w Egipcie, przez

1. Przegld Starego Testamentu

1. Przegld Starego Testamentu

ma bowiem Jego historia oraz dzieje Jego relacji zczowiekiem.

Zob. tabela na s. 21.

1. Przegld Starego Testamentu

STWORZENIE, UPADEK, POTOP, WIEA BABEL, CZOWIEK

HISTORIA HEBRAJSKA (STARY TESTAMENT) (P.N.E.)

400 LAT PRZERWY

NARODZINY, MIER, ZMARTWYCHWSTANIE IWNIEBOWSTPIENIE JEZUSA

okresie milczenia. Pniej nadchodz lata

1. Przegld Starego Testamentu

STARY TESTAMENT (ksigi protokanoniczne)

(Ewangelia ukasza 24,27.44)

Hebrajski tytu ksigi brzmi po prostu Na

Miejsce Ksigi Rodzaju

rw Nowego Testamentu w jaki sposb

Jeli Ksiga Rodzaju

nie jest prawdziwa, nieprawdziwa

Rozwaania te maj znaczenie nie tylko dla

a przodkami bezrozumne zwierzta. Nic

Jak powstaa Ksiga Rodzaju?

Problemy zwizane z uznaniem

Powysze wyjanienia nie odpowiadaj

Zarys Ksigi Rodzaju

Jeli uznamy, e 1 rozdzia Ksigi Rodzaju

13. Materializm. Materialici uwaaj, e

Prostota stylu znajduje odzwierciedlenie

Pytania natury naukowej

powstanie ziemi wymagao 4,25 bilionw lat.

terpretacj z okrelonym stanem wiedzy naukowej, ta ostatnia bowiem nieustannie si

Dzie wKsidze Rodzaju 1