Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
LITERATURA LATINA 1
Prof. Lucas Consolin Dezotti
SMILES
MARCADORES
foras da natureza
nam velut in summo quatientem bracchia Tauro
quercum aut conigeram sudanti cortice pinum
indomitus turbo contorquens flamine robur
eruit (illa procul radicitus exturbata
prona cadit, late quaecumque habet obvia frangens),
sic domito saevum prostravit corpore Theseus
nequiquam vanis iactantem cornua ventis.
Catulo 64.10512
Cf. Ilada 11.4927: Tal como quando o rio cheio desce para a plancie, provindo das montanhas invernosas e impelido pela chuva
de Zeus e muitos secos carvalhos e muitos pinheiros arrasta, e muita lenha vai lanar no mar assim o glorioso jax se lanava
sobre a plancie, chacinando cavalo e homens. (trad. Loureno)
Cf. Ilada 5.8594: Ele irrompia pela plancie, semelhante ao rio no auge da torrente invernosa, cujo o caudal arrasta os diques: no o
contm as barreiras dos diques, nem os muros das viosas vinhas contm o rio que se precipita de repente quando o impele a chuva
de Zeus, ficando assim destrudas muitas e belas obras dos homens. Deste modo pelo Tidida eram desbaratadas as falanges dos
Troianos. (trad. Loureno)
astros
ardet apex capiti cristisque a uertice flamma
funditur et uastos umbo uomit aureus ignis:
non secus ac liquida si quando nocte cometae
sanguinei lugubre rubent, aut Sirius ardor
ille sitim morbosque ferens mortalibus aegris
nascitur et laeuo contristat lumine caelum.
Eneida 10.2705
Cf. Ilada 5.46: Fez-lhe arder do elmo e do escudo uma chama indefectvel, como o astro na poca das ceifas que pelo brilho se
sobressai entre os outros, depois de se ter banhado no Oceano. Ilada 22.2532: O primeiro a v-lo foi o velho Pramo: viu-o
refulgente como um astro a atravessar a plancie, como a estrela que aparece na poca das ceifas, cujos raios rebrilham entre os
outros astros no negrume da noite, a que do o nome de Co de Oron a estrela mais brilhante do cu, mas portento maligno,
pois traz muita febre aos desgraados mortais. Assim brilhava o bronze no peito dele [Aquiles] enquanto corria. (trad. Loureno)
Cf. Apolnio de Rodes 3.75160: O silncio reinava na escurido cada vez mais negra. Mas Medeia no se entregou ao doce sono,
pois em sua paixo muitas inquietudes a deixavam temerosa do furor violento dos touros, diante dos quais ele poderia sucumbir no
campo de Ares, miservel destino. Seu corao palpitava intensamente dentro do peito. Assim como um raio de sol dana pela casa,
refletido pela gua recm-colocada em uma caldeira ou em um vaso, que treme com seu rpido agitar-se, saltando aqui e acol, assim
tambm em seu peito estremecia o corao da jovem. [N.B. O contraste entre a calma noturna e a agitao interior do personagem
tema homrico (Il. 2.14 Zeus, 10.14 Agam.) e foi imitado por Virglio (En. 4.52232).]
plantas
Entellus uiris in uentum effudit et ultro
ipse grauis grauiterque ad terram pondere uasto
concidit, ut quondam caua concidit aut Erymantho
aut Ida in magna radicibus eruta pinus.
Eneida 5.4469
Cf. Ilada 13.4825: Como tomba o carvalho ou o choupo ou o alto pinheiro que nas montanhas os carpinteiros cortaram com
machados afiados para a construo de naus, assim tombou Srpedon frente do carro e dos cavalos e jazeu (trad. Loureno)
animais
impastus stabula alta leo ceu saepe peragrans
(suadet enim uesana fames), si forte fugacem
conspexit capream aut surgentem in cornua ceruum,
gaudet hians immane comasque arrexit et haeret
uisceribus super incumbens; lauit improba taeter
ora cruor / sic ruit in densos alacer Mezentius hostis.
Eneida 10.7239
Cf. Ilada 3.237: Tal como o leo faminto se regozija ao encontrar uma grande carcaa de veado chifrado ou de cabra selvagem e
vorazmente a devora, embora contra ele se lancem ces de caa e jovens vigorosos, assim se regozijou Menelau ao ver Alexandre
divino: pois pensava vingar-se do malfeitor. Ilada 10.4857: Tal como o leo se atira aos rebanhos sem pastor de cabras ou ovelhas,
saltando pra cima delas com inteno selvagem, assim o filho de Tideu se lanou sobre os trcios. trad. Loureno
Cf. Odisseia 6.1304: Saiu como um leo criado na montanha, confiante na sua pujana, cujos olhos fulminam apesar da chuva e do
vento, e que se mete entre vacas ou ovelhas ou coras selvagens, pois assim a fome lhe manda, a ponto de chegar ao redil e atacar os
rebanhos. (trad. Loureno)
Cf. Ilada 15.6905: Tal como a fulva guia se lana sobre uma raa de aves voadoras que debicam junto de um rio gansos ou
grous ou cisnes de longos pescoos , assim Heitor se lanou contra a nau de proa escura. (trad. Loureno)
Cf. Ilada 13.4707: Mas o terror no se apoderou de Idomeneu como de um rapaz mimado, mas estacou como um javali nas
montanhas, confiante na sua fora, que aguenta a chusma de homens que contra ele avana em local ermo o dorso se lhe eria em
cima e como fogo lhe brilham os olhos, e afia os colmilhos, ansioso por dali repulsar homens e ces , assim permaneceu firme
Idomeneu, famoso pela sua lana, sem arredar p, investida de Eneias. (trad. Loureno)
Cf. Ilada 2.8792: Tal como se lanam as raas das abelhas enxameantes, de uma cncava rocha saindo uma atrs da outra sem
cessar, e esvoaam em cachos sobre as flores da primavera, voando algumas por aqui, outras por ali, assim das naus e das tendas
muitas raas marchavam em frente pela areia funda em grupos (trad. Loureno)
Obs. O smile virgiliano ultrapassa as simples comparaes de significao nica de Homero e Apolnio, segundo Brooks Otis
(1964: 701): o smile transmite no somente uma imagem visual, mas tambm a sensao de alvio que sente Mnesteu ao se
aproximar da linha de chegada. Nenhum smile homrico desempenha uma funo similar. Segura Ramos 1982:1889.
deuses
qualis in Eurotae ripis aut per iuga Cynthi
exercet Diana choros, quam mille secutae
hinc atque hinc glomerantur Oreades; illa pharetram
fert umero gradiensque deas supereminet omnis
(Latonae tacitum pertemptant gaudia pectus):
talis erat Dido, talem se laeta ferebat
per medios instans operi regnisque futuris.
Eneida 1.498504
Cf. Odisseia 6.1029: E tal como rtemis, a arqueira, se desloca pelas montanhas, pela cordilheira do Tageto ou ento pelo
Erimanto, comprazendo-se com a caa ao javali ou s coras velozes, e com elas brincam as ninfas filhas de Zeus detentor da gide,
habitantes do campo, e Leto regozija-se no esprito, pois por cima das outras levanta rtemis a cabea e a testa, sendo facilmente
reconhecvel, embora todas sejam belas, assim entre as suas servas destacava-se Nausca. (trad. Loureno)
humanos
improuisum aspris ueluti qui sentibus anguem
pressit humi nitens trepidusque repente refugit
attollentem iras et caerula colla tumentem,
haud secus Androgeos uisu tremefactus abibat.
Eneida 2.37982
Cf. Ilada 3.337: Tal como o homem que nas veredas da montanha avista uma serpente e logo recua sobressaltado com os membros
dominados pela tremura, as faces tomadas pela palidez, assim se misturou na multido de orgulhosos Troianos o divino Alexandre,
com medo do filho de Atreu. (Trad. Loureno)
Cf. Ilada 22.199201: Tal como quando num sonho quem persegue no alcana quem foge, mas nem um consegue fugir, nem o
outro consegue perseguir, assim com os ps nem Aquiles alcanava Heitor, nem este escapava.
Obs. Muitas comparaes da Eneida so criaes prprias de Virglio. De entrada, o poeta romano nos surpreende logo em sua
primeira comparao (supra), que constitui o reverso tanto da maneira homrica que normalmente compara situaes de guerra
humana com situaes sociais bem definidas quanto da maneira do prprio Virglio, em quem no se volta a encontrar
comparaes semelhantes. De fato, nesse smile Virglio compara a calmaria do mar obra de Netuno aps o desastre da esquadra
troiana com uma rebelio civil e sua posterior pacificao a cargo de um maioral. preciso insistir no carter surpreendente e
singular dessa comparao, a primeira da obra e completamente isolada das demais no que respeita ao teor. Poder-se-ia dizer que o
poeta quis representar o papel de algum importante poltico romano nos prolegmenos de sua epopeia. Segundo Otis (p. 229 ss.), o
efeito surpreendente viria da inverso de uma comparao que bastante lugar comum, e cita Ilada 2.147 e Ccero Pro Milone 2.
(Segura Ramos 1982:189)
Cf. Ilada 2.1479: Tal como quando a sobrevinda do Zfiro move uma funda seara com a violncia do seu sopro e faz vergar as
espigas, assim a assembleia foi posta em movimento. trad. Loureno