Dynamiek is leidend
door Frans van Ginkel
De wethouder zegt - als afsluitende opmerking op een vraag
van een burger - "dat nemen we mee". De burger neemt daar
geen genoegen mee: "waar neemt u dat mee naartoe"?
Praten met burgers in participatietrajecten is wat mij betreft
een vak. Een vak dat niet door iedereen beheerst wordt.
Vooral omdat de gemeente en de burger verschillende talen
spreken. En eigenlijk heb je daar dus een vertaler bij nodig.
Een onafhankelijke gespreksleider die er voor zorgt dat 'par-
tijen' - want zo mag je ze toch wel noemen - elkaar begrijpen.
Voorstelling
Er zijn een heleboel wethouders die een prima inleiding kun-
nen houden maar er zijn er ook een heleboel die dat niet kun-
nen. Een vertaler maakt van de avond die de gemeente
bedacht heeft een voorstelling. Een voorstelling waarbij alle
spelers de kans krijgen om helemaal uit de verf te komen. De
wethouder wordt verlost van z'n saaie inleiding, want dat
wordt een interview. De burger, die vaak in het eerste uur van
de bijeenkomst overspoeld wordt met ambtelijke en dus saaie
informatie, krijgt nu bijna meteen de kans om een ontrege-
lende vraag te stellen.
Journalistieke benadering
Met andere woorden: dynamiek is het leidende woord voor
bijeenkomsten als deze. Je moet zulke bijeenkomsten dan ook
op een journalistieke manier benaderen. Het woord 'leuk'
wordt ook vaak vergeten. Mijn stelregel "als het leuk is, komt
de inhoud vanzelf" klopt niet helemaal, maar ik kom er wel al-
tijd een heel eind mee.
Een vertaler met procesdeskundigheid, dat is een van de
bouwstenen voor adequate burgerparticipatie. BZK wil een
pool vormen van 'gecertificeerde facilitators' - zo gaat die
functie heten. Geen slecht idee.
Colofon
Deze krant is mogelijk gemaakt door de Provincie Overijssel
en samengesteld door Variya (www.variya.nl) en svwo/Arcon
(www.arcon.nl)
Aan dit nummer werkten mee: Irene van Deuveren, Frans van
Ginkel, Jenny de Groot (layout), Miranda Mulder, Marten
Schulp (eindredactie), Michiel van Staaveren.
Contact: Michiel van Staaveren (m.vanstaaveren@variya.nl) of
Frans van Ginkel (fvanginkel@arcon.nl).
Wilt u een artikel schrijven of heeft u een goed voorbeeld?
Meld het ons s.v.p. voor 15 april 2010.
Burgerparticipatie in de praktijk
B urgerpar ticipatie 3.0
svwo/Arcon en Variya doen onderzoek naar burgerparticipa- Mei 2010
tie, verzorgen trainingen en doen mee in allerlei netwerken
de Overijsselse participatiekrant
j a a r g a n g 2 , n r. 1
rondom de vernieuwing van burgerparticipatie.
In dit nummer:
Zowel svwo/Arcon als Variya is een CMO - een Centrum voor
 Borns spoorboekje  burgerparticipatie in de praktijk
Maatschappelijke Ontwikkeling. In principe tweedelijns orga-
 participatie en de openbare ruimte  column Frans van Ginkel
nisaties, maar dat beeld klopt niet helemaal. Bij beide organi-
saties is veel uitvoerende kennis en ervaring aanwezig die met
van de redactie ineengeslagen om beleidsmedewerkers op de hoogte te houden van
regelmaat van binnen en buiten de provincie ingehuurd wordt.
Eind 2008 verscheen het onderzoeksrapport Effectieve vormen van alle ontwikkelingen op het gebied van burgerparticipatie.
burgerparticipatie. Uit dit onderzoek bleek dat in Overijssel een ver- Met dit doel voor ogen verschijnt vanaf november 2009 de partici-
Er worden trajecten ontworpen en uitgevoerd, procesdeskun-
schuiving gaande is richting zogenaamde derde generatie burger- patiekrant Burgerparticipatie 3.0. Voor u ligt het tweede nummer
digheid is volop aanwezig. Vaak worden adviseurs, projectlei-
participatie. Niet langer meer is het de overheid die met een plan van Burgerparticipatie 3.0 vol Overijsselse voorbeelden. Lees snel ver-
ders of facilitators ingehuurd bij de grote bureaus. Terwijl
komt waarop de burger mag reageren, de initiatieven komen nu uit der, onder andere over het spoorboekje interactief beleid van de ge-
ondertussen binnen de provincie een baanbrekend traject als
de samenleving. Meer en meer is de overheid de partij die luistert, meente Borne en over de gezamenlijke inrichting van de openbare
het Binnenstadsdebat Hengelo mede door Arcon is ontwor-
participeert en faciliteert. Variya en svwo/Arcon hebben de handen ruimte in Enschede.
pen en uitgevoerd.
Meer informatie: fvanginkel@arcon.nl
Participatie en de openbare ruimte
door Irene van Deuveren
Wat hebben één-op-één gesprekken, een gezamenlijke Iftar- Enschede is een kleurrijke stad. De inwoners zijn oorspronke-
maaltijd en een rommelmarkt in de buurt met de inrichting lijk afkomstig uit 180 verschillende landen en het aandeel niet-
van de openbare ruimte te maken? En hoe kunnen kinderen, westerse allochtone bewoners is ongeveer 15%. De gemeente
jongeren, volwassenen en senioren, man en vrouw, allochtoon Enschede wil de openbare ruimte in wijken en buurten zo in-
en autochtoon samen tot een ontwerp komen voor de inrich- richten dat iedereen zich er thuis voelt. Gelijktijdig gebruik van
ting van de openbare ruimte? de openbare ruimte moet worden gestimuleerd.
Het doel is de integratie van en de sociale cohesie tussen de
De door de Gemeente Enschede gehanteerde methodiek verschillende bevolkingsgroepen te bevorderen en duurzame
'Samen naar Buiten' geeft op deze vragen het antwoord. Va- openbare ruimtes te creëren.
riya heeft van deze methodiek een beschrijving gemaakt, die
nu beschikbaar is voor belangstellenden. lees verder op pagina 2
svwo/Arcon Variya
Azelosestraat 25 Wierdensestraat 39c
7622 NC Borne 7607 GE Almelo
t: 074 - 24 26 52 t: 0546 - 54 20 20
f: 074 - 2507978 f: 0546 - 54 20 30
www.arcon.nl www.variya.nl
info@arcon.nl info@variya.nl
Participatie en de openbare ruimte
vervolg van pagina 1
Vanuit de subsidieregeling 'Ruimte voor Contact' (ministerie
van Justitie) heeft de gemeente Enschede vijf deelprojecten
uitgevoerd waarin inrichting van de openbare ruimte gebruikt
is als vliegwiel voor sociale cohesie en interetnische contacten.
In de deelprojecten gaat het om kleinschalige inrichtingen in
de buurt: een speelplek, een gemeenschapstuin, het beheer
van de Brink, een volkstuin. Bijzonder aan de projecten in En-
schede is de nauwe samenwerking tussen de Diensten Maat-
schappelijke Ontwikkeling en Stedelijke Ontwikkeling. Die
samenwerking is de gemeente Enschede zo goed bevallen dat
zij deze werkwijze een vaste plek wil geven in Enschede.
Beeldtaal
Collectief gebruik van de openbare ruimte vraagt om inbreng
van verschillende bevolkingsgroepen. Daarvoor is nodig dat er
enige sociale infrastructuur op voorhand aanwezig is. Waar
dat niet het geval was, is deze gecreëerd door bewoners bij el-
kaar te brengen in verschillende buurtactiviteiten. In een di-
vers gezelschap is het niet gemakkelijk dezelfde taal te
spreken. Bovendien kan praten over een speelvoorziening of
gemeenschapstuin gemakkelijk tot misverstanden leiden.
Daarom is in eerste instantie vooral gewerkt met beelden: fo-
to’s gemaakt in de eigen buurt, veel beeldmateriaal van open-
bare ruimtes met verschillende gebruiksfuncties en
verschillende sferen, schilder-, knutsel- en tekenwerk van be-
woners zelf en sneltekenaars die de beeldende inbreng van
bewoners verder uitwerken. Als taal als belangrijkste commu-
nicatiemiddel tijdelijk uitgeschakeld wordt, blijkt ieders in-
breng gelijkwaardig te zijn. Dan krijgen de ideeën van
allochtone bewoners evenveel aandacht en pleiten jongeren
voor de beste plek in de gemeenschapstuin voor bankjes voor
de senioren.
Op verzoek van de Gemeente Enschede heeft Variya een be-
schrijving gemaakt van de door Enschede op basis van de vijf
deelprojecten ontwikkelde methodiek. Deze beschrijft acht
stappen in het participatieproces en geeft daarbij concrete
voorbeelden uit de deelprojecten. En welke stappen gaat En-
schede zetten om deze werkwijze te consolideren?
We wensen Enschede daarbij veel succes. Belangstellenden
kunnen de methodiekbeschrijving opvragen via info@variya.nl
of a.remmers@enschede.nl.
Aanbieding
Workshop burgerparticipatie in company
svwo/Arcon en Variya bieden Overijsselse gemeenten in sa-
menwerking met de Provincie Overijssel een workshop-op-
maat aan over burgerparticipatie.
Geïnteresseerd?
Neem contact op met:
Leo Verkaik (lverkaik@arcon.nl of 074-2426520);
Frans Latupeirissa (f.latupeirissa@variya.nl of 0546-542043)
Borns spoorboekje
Interactief beleid. Wat houdt dat precies in? Is het altijd in te zet-
ten? Welke vormen zijn er? Hoe maken we er optimaal gebruik
van? Op die vragen wordt in Borne antwoord gegeven in het
‘spoorboekje interactief beleid’. Het bevat spelregels om op tijd een
goede afweging te maken over de manier waarop dit instrument
ingezet kan worden.
Afstudeeropdracht
Eind 2005 werd het spoorboekje interactief beleid in de ge-
meente Borne door communicatieconsulent Miranda Mulder
gelanceerd. Zij introduceerde het met een korte cursus van 1
dagdeel voor alle beleidsambtenaren, om hen te vertellen hoe
ze een proces interactief konden vormgeven en of dat ook
daadwerkelijk de beste methode is. Afwegen stond centraal.
De ondertitel was dan ook ‘Borne interactief, tenzij…..’.
Inmiddels zijn we enkele jaren en vele inzichten verder. Tijd
“Het onderwerp heeft me altijd erg geboeid. Tijdens mijn
voor een actualisatie van het spoorboekje.
HBO-communicatieopleiding midden jaren 90 was een van de
algemene vragen al hoe de overheid meer uit de ivoren toren
Miranda Mulder daarover: “De belangrijkste verandering zit
kon komen. Toen ik vervolgens enkele jaren geleden de oplei-
hem misschien wel in de titel. We praten nu meer over bur-
ding overheidscommunicatie C volgde wist ik dan ook meteen
gerparticipatie. Die term onderstreept de betrokkenheid van
dat ik het onderwerp interactief beleid wilde oppakken als af-
de burger veel meer dan ‘interactief beleid’. Burgerparticipatie
studeeropdracht. Ik werkte op dat moment al enkele jaren in
leeft in Overijssel. Maar ook in Borne. Mensen willen mee-
Borne en kreeg de vrijheid om er ook daadwerkelijk iets mee
denken. Meedoen. In het kader van de Wmo gaat het ook om
te gaan doen.”
het samen zoeken naar oplossingen. Om zelfredzaamheid.
Het spoorboekje is bijna geactualiseerd. Dan is het aan ons
managementteam om er ‘ja’ tegen te zeggen.”
Burgerparticipatie? Juist nu
Is dat een spannende opgave? “Ik verwacht van niet, omdat
we in Borne al met een spoorboekje werken. Maar ik kan me
voorstellen dat gemeenten die nu voor het eerst beleid willen
maken op burgerparticipatie, zich afvragen of het allemaal op
dit moment zo nodig is. In het kader van bezuinigingen zal er
de komende jaren in veel gemeenten geen of nauwelijks
nieuw beleid zijn. Dus waarom maak je je dan druk om burger-
participatie? In mijn ogen een misvatting. Want bij burgerpar-
ticipatie gaat het niet alleen om nieuw beleid. Het is ook in te
zetten bij evaluaties, bij uitvoering. In Borne wordt een heel
sportpark gereconstrueerd dankzij de inzet van en samenwer-
king met tal van sportverenigingen. Dus met minder geld
wordt meer gedaan. Burgerparticipatie is ook van belang bij
versobering van beleid. Het kan bijdragen aan begrip en
draagvlak voor de moeilijke keuzes die de gemeente als gevolg
van de bezuinigingen moet gaan maken. Bovendien, de burger
neemt ook zelf initiatieven! Mijn motto is daarom: Burgerpar-
Mogelijke thema’s: ticipatie? Juist nu.”
 Intern draagvlak;
 Methodieken; Wie meer wil weten over het Bornse spoorboekje kan mailen
 Kennisuitwisseling; naar mm.mulder@borne.nl.
 Kwetsbare burgers;
 Bereiken van burgers;
 Beleidsvorming