Eindhoven als

Brainport Hub.
Versterken,
verdichten,
verbinden.

Inleiding
Eindhoven is n van de belangrijkste motoren van de Nederlandse
economie. Top! Dat schept ook verplichtingen. De lat ligt hoog.
Eindhoven wil nu en in de toekomst een aantrekkelijke stad zijn
voor iedereen. Een stad die bruist, leeft en straalt. Dat is namelijk
DE voorwaarde om een plek in de top van de high tech- en
maakindustrie van de wereld te vergaren en te behouden. Ergo om
mensen te binden en te boeien en daarmee de internationale slag
om talent te winnen. Daar gaat Eindhoven voor. In dit boekje leest
u - helder en gestructureerd - wat hiervoor nodig is, wat we gaan
doen en met wie we dat doen.

Een schaalsprong?
2

De schaalsprong van Eindhoven

3

Van iedereen voor iedereen

4

De grote sprong voorwaarts maken we

samen
5

Brainport City programma: voor

versterking van het (inter)nationale
vestigingsklimaat
6

Het Brainport City programma: de

opgaven en de projecten
7

Boost voor BRAINPORT HUB

8

En nu stappen maken!

1 EEN SCHAALSPRONG?

Stedelijke gebieden vormen wereldwijd de belangrijkste bron van

economische groei, welvaart en vernieuwing. De samenleving balt
zich samen in steden. De stad biedt mensen sociale interactie, lering
en vermaak. Het is een bron van werknemers, toeleveranciers en
afnemers. Stadsregios, zoals de regio Eindhoven, hebben de omvang
en kritische massa aan bedrijvigheid nodig om mee te kunnen doen
op het wereldtoneel. Ze zijn speler in een fel concurrerende wedstrijd
tussen steden. Dat vergt veel. Voor Eindhoven betekent dit, dat we een
schaalsprong moeten maken: een grote stap voorwaarts als het gaat
om fysieke groei, uitstraling, duurzaamheid en een aantrekkelijk woon,
werk- en leefklimaat.

Er zijn dus nog

andere economische
kerngebieden dan
de huidige erkende
mainports Amsterdam
en Rotterdam, die
bovengemiddeld
bijdragen aan nationale
economische
groeicijfers
MAINPORTS VOORBIJ
(RLI, 2016)

2 DE SCHAALSPRONG VAN EINDHOVEN

Om tot de top van de creatieve innovatieregios in de wereld te (blijven) behoren, moet en wil
Eindhoven de huidige inwoners en nieuwe talenten boeien en binden. Talenten vatten we hierbij
breed op: denkers, maar ook doeners, die zowel een laag als een hoog inkomen kunnen hebben.
De conclusie? Een top technologische regio verdient een top stad waar ontmoeten, innoveren en
verbinden, tot kunst verheven zijn.

De schaalsprong van Eindhoven is dus zowel

een fysieke als een mentale schaalsprong:

Eindhoven gaat een schaalsprong maken. Het is daarvoor noodzakelijk dat:

we de hoogstedelijke
uitstraling van Eindhoven
versterken (dat maakt de stad
aantrekkelijk voor bedrijven).

de stad verdicht (meer

inwoners in de stad
Eindhoven). Eindhoven is nu met 225.000 inwoners - net te
klein. Het mist de slagkracht
die nodig is om het niveau
van voorzieningen betaalbaar
te houden. 300.000 inwoners
lijkt passend. Eindhoven
blijft dan klein genoeg om,
als experimentele stad, als
prototype te fungeren voor
stedelijke innovatie.

het woon- en leefklimaat van

Eindhoven er fors op vooruit
gaat (groener, duurzamer,
meer water).

Eindhoven groeit om
succesvol te blijven en wint
aan aantrekkingskracht door
te investeren in voorzieningen,
in spannende plekken in de
stad en in onderscheidende
woonmilieus - voor iedereen!

Eindhoven investeert en
ontwikkelt zo haar positie
als (inter)nationale hotspot
door. De schaalsprong in
stedelijke dynamiek levert
een totaalbeleving op voor
de inwoners, bezoekers,
werknemers en gebruikers
van de stad. Ontmoeten,
ontspannen, gezondheid,
maar ook wonen, werken en
kennisuitwisseling gaan hand
in hand.

Eindhoven durft, doet en

toont lef. Deze eigenschappen
hebben Eindhoven gemaakt
tot wat Eindhoven nu is. En
worden in de toekomst alleen
nog maar belangrijker. No guts
no glory.

Deze sprong voorwaarts hebben we al ingezet. We gaan deze nu nog verder vorm geven. In diverse
stukken kunt u lezen waar al aan gewerkt is. Dit zijn de gebiedsvisie Brainport City, de ruimtelijkeconomische ontwikkelstrategie (REOS), en de binnenstadsvisie van Eindhoven: Eindhoven binnenstad,
internationale hotspot.

3 VAN IEDEREEN VOOR IEDEREEN

Ambitie. Drive. En hoop op en vertrouwen in een

betere toekomst. Dat heeft Eindhoven verder gebracht.
Eindhoven is een stad van immigranten en nieuwkomers.
Een stad die zowel nationaal als internationaal talent
aantrekt en bindt. Dit zorgt voor dynamiek en daarmee
voor banen, welvaart en welzijn. Zo nemen we, als
stad en regio en als tweede motor van de Nederlandse
economie, ook onze nationale verantwoordelijkheid. Maar
tegelijkertijd zien wij, als we naar alle inwoners kijken,
ook twee snelheden in de stad. De juiste aandacht voor
alle inwoners is daarom net zo belangrijk. We willen dat
iedereen meedoet in Eindhoven, in eigen snelheid. De
schaalsprong van Eindhoven draagt bij aan dit streven.
Waarom? Omdat deze de basis van de stad versterkt.
Daarmee kan iedereen mee (blijven) doen en blijft onze
stad aantrekkelijk en uitdagend.

Steden van de
toekomst begrijpen dat
zij moeten investeren in
Quality of Life factoren
EINDHOVEN BINNENSTAD
INTERNATIONALE HOTSPOT
(GEMEENTE EINDHOVEN, 2016)

4 DE GROTE SPRONG VOORWAARTS MAKEN WE SAMEN

De schaalsprong van Eindhoven maken we samen

met anderen. Met mensen uit de stad en mensen van
buiten de stad. Met private partijen, initiatiefnemers,
kennisinstellingen
en
enthousiastelingen.
Met
Nederlanders en expats. En met provincie, Rijk en regio.
Dit bonte gezelschap heeft n ding wat hen bindt: hun
enthousiasme over en geloof in de kracht van Eindhoven.
Gaat het over de ruimtelijk-economisch georinteerde opgaven
voor regio Eindhoven? Dan werken we samen met het ministerie
van Infrastructuur en Milieu, de provincie Noord-Brabant, Brainport
Development, de Nederlandse Spoorwegen, het Stedelijk Gebied
en Eindhoven Airport. Deze samenwerking krijgt vorm binnen het
programma Brainport City.

Voor de ontwikkeling
van de Brainportregio
tussen 2020 en 2040
wordt de koppeling
gelegd met de stedelijke
cultuur. Hiervoor is een
SCHAALSPRONG nodig:
Eindhoven ontwikkelt
zich door naar
BRAINPORT CITY.
BVR GEBIEDSVISIE
BRAINPORT CITY (2014)

5 BRAINPORT CITY PROGRAMMA: VOOR VERSTERKING VAN HET (INTER)NATIONALE VESTIGINGSKLIMAAT

In het adaptief programma Brainport City werken we sinds 2014 samen aan het
versterken van het (inter)nationale vestigingsklimaat in de Brainportregio Eindhoven.
Internationale benchmarks en onderzoek naar Eindhoven (gebiedsvisie Brainport City)
wijzen uit, dat Eindhoven moet werken aan een schaalsprong in hoogstedelijkheid.
Eindhoven moet inzetten op:
Agglomeratiekracht
Verbeter relaties en
verbindingen met
andere kennisclusters,
dienstensectoren en
arbeidsmarkten om daarmee
de groei van Brainport
Eindhoven maximaal
te faciliteren. Brainport
Eindhoven wordt, autonoom
en door verbeterde
verbindingen, groter.
Agglomeratiekracht is een
voorwaarde voor economische
groei. Om te kunnen blijven
concurreren met andere
Europese kennis- en
innovatieregios moet de
agglomeratiekracht worden
vergroot. Brainport Eindhoven
heeft door haar centrale
ligging veel potentie om meer
mensen binnen haar bereik te
krijgen.

(Inter)nationale connectiviteit
Hoe bereiken we zoveel
mogelijk mensen door het
verkorten van de reistijden
over weg en spoor? Hoe
bereiken we zoveel mogelijk
Europese netwerken door
directe aansluiting met het
Hoge snelheid Net (spoor)
en het uitbreiden van de
bestemmingen via Eindhoven
Airport (lucht)? We moeten
de juiste antwoorden op deze
vragen formuleren.
In het innovatieve
mobiliteitsprogramma
Smartwayz.nl zijn tal van
bereikbaarheidsmaatregelen
opgenomen die de
bereikbaarheid van Brainport
Eindhoven versterken.
De verbetering van de
bereikbaarheid over spoor
verdient onze aandacht,
net als de uitbreiding van
bestemmingen via Eindhoven
Airport.

Vestigingsklimaat
Verbeter het woon- en
leefklimaat in Brainport
Eindhoven. We richten ons
op het creren van een
excellent (internationaal)
vestigingsklimaat, o.a. door
het verbinden van technologie,
design en kennis en het
verbinden van Brainport
activiteiten met de stedelijke
cultuur.

Er wordt via meerdere programmas gewerkt aan de agenda van Brainport City. Dit in verschillende
samenstellingen en met verschillende partners. Het doel is echter voor alle betrokkenen helder: de
schaalsprong van Brainport Eindhoven verder vorm geven.

BRAINPORT AVENUE

REOS

BRAINPORT PARK
SMARTWAYZ.NL

N279
A67
N69

BEREIKBAARHEIDSAKKOORD
ZUIDOOST BRABANT

SPOOR, HOV EN
KNOOPPUNTEN
ONTWIKKELAGENDA
BRABANTSTAD

A58

Challenge Variant
Groene Raamwerk BIC

MMT
Verhogen
Sprinterfrequentie

OV SPOORTAFEL
AFBEELDING: SAMENHANGENDE
PROGRAMMAS GERICHT OP HET
VERSTERKEN VAN BRAINPORT EINDHOVEN.

Brainport HUB
First and last mile
(HTCE en ASML)

BRAINPORT CITY

HOV2
HOV3
Uitbreiding Station Eindhoven
IC Ehv - Dsseldorf
IC Ehv - Aken / Keulen
IC Ehv - Brussel via Breda

Slowlane

Stationskwartier
Ontwikkeling omgeving Binnenstad
VDMA
People Mover

Fase 1 en Fase 2
Groenprojecten

RIJK VAN DOMMEL

EN AA

6 HET BRAINPORT CITY PROGRAMMA: DE OPGAVEN EN DE PROJECTEN

Brainport City werkt via een adaptief programma aan de schaalsprong van Eindhoven.
We bouwen hieraan via 8 opgaven en zon 60 projecten in de periode 2015-2040. De totale
investering - publiek en privaat en gedekt en ongedekt - bedraagt euro 3.466.000.000
waarvan euro 2.690 miljard gedekt is (855 miljoen privaat, 1.850 publiek) en 776 miljoen
nog ongedekt. De uitvoering van de projecten is van diverse factoren afhankelijk. Zo
spelen draagvlak en mogelijkheid tot (co-)financiering een belangrijke rol.

Adaptief programma
BRAINPORT CITY 2016
Opgaven

Korte termijn

Middellange termijn

1 Stationsomgeving Eindhoven
2 Binnenstad Eindhoven
3 Eindhoven Noord-West

Stationsplein Zuid

5 Daily Urban System, HOV, Brainport Shuttle

6 Hoofdwegennet (Zuidoost-Brabant)
7 Internationale verbindingen

Stationsplein Noord

Emmasingelkwadrant

Stedelijke verdichting

Brainport Industries Campus

4 Duurzaamheid, Landschap en Leefomgeving

Vergroening binnenstad
HOV netwerk

Stadsparken en groene uitlopers

Slowlanes HOV Airport

Brainport Shuttle

Verbreding A58, A67

Smart mobility

Aanpak N279

Treinverbinding Dsseldorf

8 Multimodaal Transferpunt

Ontwikkeling transferppunt

NS opstartstation

Op dit moment ligt de focus op de bereikbaarheid (via smartwayz.

nl) en de ontwikkeling van de zogenaamde Brainport Hub (de
binnenstad en het stationskwartier van Eindhoven tezamen).

*Bedragen onder voorbehoud, op basis van projectenoverzicht adaptief programma Brainport City juli 2016.

Lange termijn

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035 2036 2037 2038 2039 2040

HSL naar Dsseldorf en Keulen

HSL naar Antwerpen en Brussel

7 BOOST VOOR BRAINPORT HUB

In een straal van 1200 meter rondom Station Eindhoven

zijn wonen, werken, leren, recreren en innoveren met
elkaar vervlochten. Er wonen 18.000 mensen, werken
38.000 mensen en studeren 27.000 mensen. De kwaliteit
van de (openbare) ruimte in de binnenstad en het
stationskwartier van Eindhoven is echter ronduit schraal,
zeker als je die vergelijkt met internationale hotspots. En
dat zijn wel de steden waar de stad mee wedijvert in het
aantrekken van internationaal talent.

Groene inhaalslag
Het wordt wel beter. Maar de binnenstad van Eindhoven heeft door haar versteende aanblik - nog steeds een hard uiterlijk en
een weinig uitnodigende sfeer. Groen en water moeten weer een
prominente rol innemen in de ruimte. Parken, groenstroken en
een veel betere benutting van de Dommel en de Gender geven de
stad een boost. Dit zien we ook in andere internationale stedelijke
hotspots terug. Een aantrekkelijkere openbare ruimte (voor
verblijven, gebruiken, bewegen en ontmoeten) heeft economisch
betere toekomstkansen. Ook voetgangers en fietsers voorrang geven
op gemobiliseerd verkeer is een internationale tendens die daar een
bijdrage aan kan leveren.

In de visie binnenstad Eindhoven Internationale Hotspot

worden 8 strategielijnen voorgesteld. De komende periode wordt
gewerkt aan een uitvoeringsagenda.
1.

Natuurlijke verstedelijking

2.

Internationale Standaard

3.

Onverwachte ontmoetingen

4.

Menselijke krachten

5.

Hoogwaardige knooppunten

6.

Dynamische districten

7.

Slimme verbindingen

8.

Vernieuwend ondernemerschap

7 BOOST VOOR BRAINPORT HUB

STADHUISPLEIN

De schaalsprong van Eindhoven vindt daarom eerst en vooral plaats

in de binnenstad en het stationskwartier (opgaven 1 en 2 Brainport
City Programma). Dat is recentelijk bevestigd in REOS, waar de
drie economische hotspots en de Rijksoverheid samen de plekken
hebben aangewezen waar Nederland in moet investeren om zijn
voorsprong te behouden en uit te bouwen. Voor Eindhoven is dit
(naast verbetering first & last mile) het inzetten op de ontwikkeling
van Brainport Hub tot superinteractiemilieu. Brainport Hub is
grofweg het gebied binnenstad en stationskwartier. De stedelijke
dynamiek bepaalt echter waar de binnenstad eindigt en dit kan
door de jaren heen veranderen.

NRE

Stationskwartier
Eindhoven
MARINHAGE

OPENBARE RUIMTE BINNENSTAD

De Ruimtelijke Economische

Breda met Brussel/Parijs/Londen,

Ontwikkel Strategie (REOS) stelt:

de opschaling van het HOV-systeem

(Eindhoven Centraal) Brainport

en de first & last mile-verbinding

Hub: Brainport Hub integreert

met haar economische top- en

meerdere opgaven uit de door Rijk,

productielocaties, zoals HTCE/

provincie en gemeente vastgestelde

ASML en BIC, en Eindhoven Airport.

gebiedsvisie Brainport City tot n

De versterking van Eindhoven CS

opgave Eindhoven CS Internationaal

vraagt om een kwaliteitsverbetering

XL-knooppunt die inzet op de

van de stationsomgeving en de

versterking van Brainport in het

nabije binnenstad door onder

internationaal netwerk in Noordwest-

andere transformatie, verdichting

Europa. De opgave betreft de

en versterking van internationaal

versterking van station Eindhoven

karakter, de realisatie van creatieve

tot internationaal XL-knooppunt door

woon- en werkmilieus en van

het verbeteren van de (inter)nationale

ontmoetingsplekken en stedelijke

verbindingen met onder andere de

voorzieningen.

VDMA

GROENE TOREN

STATIONSPLEIN ZUID

STATIONSWEG + GENDER
LICHTHOVEN

RENOVATIE RADIO
STATIONSPASSAGE

Randstad, Rhein-Ruhrgebied en via

FIETSFLAT
OOSTELIJKE OPGANGS PERRONS

NECKERSPOEL FASE 1

NECKERSPOEL FASE 2

8 EN NU STAPPEN MAKEN!

En nu? We gaan de gezamenlijk gedefinieerde strategie (of koers) vertalen naar

concrete plannen, projecten en kansen. Deze vragen om een gedegen aanpak. Daarom
vergroten we onze inzet op de schaalsprong. We bundelen krachten, breiden capaciteit
uit en intensiveren de samenwerking met derden. Kortom: we zetten ook in op een
schaalsprong in ons denken. Dit vraagt een ander model van regie en aansturing. De
exacte vorm hiervoor werken we de komende periode uit.
Wij willen vol inzetten op de totstandkoming van een organisatiedeel Schaalsprong
Eindhoven, dat met partners de strategie vertaalt in projecten en plannen. Opdat we
ook waar gaan maken wat we beogen. Daarvoor is nodig:
centrale regie over het
adaptief programma
Brainport City (zowel
monitoring als evaluatie
van het adaptief
programma);

tactische regie/
afstemming over
de ontwikkeling
van Brainport Hub
en de uitwerking
van de aanstaande
ontwikkeling van de
uitvoeringsagenda
REOS;

de in samenhang verdere uitwerking van

de acht strategielijnen
Binnenstad Eindhoven
Internationale Hotspot.

Brainport Regio
Eindhoven kende een
bovengemiddelde
regionale economische
groei: 50% hoger dan de
nationale groei over de
periode 2003-2013
(BRAINPORT, 2014)

Dit voor elkaar krijgen vraagt

om capaciteit, een plek om
samen te werken en goede
en inspirerende mensen (met
allerlei achtergronden). Het is
de Eindhovense manier van
samenwerken en pionieren
die zich uitbetaalt. Die de
grote sprong voorwaarts mede
waarmaakt. En dat is van groot
belang voor Eindhoven, Brabant
en Nederland.

Sluit je aan!