Napedy Hydrauliczne IV Semestr Wyklady

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego
Materiay dydaktyczne
Napdy hydrauliczne
Semestr IV
Wykady
Projekt Rozwj i promocja kierunkw technicznych w Akademii Morskiej w Szczecinie

Akademia Morska w Szczecinie, ul. Way Chrobrego 1-2, 70-500 Szczecin
Temat 1 (3h): Podstawowe rodzaje napdowych ukadw hydraulicznych
Zagadnienia:
A. Systematyka hydraulicznych ukadw napdowych
B. Pompy i silniki hydrauliczne
C. Osprzt
Zagadnienie 1.A: Systematyka hydraulicznych ukadw napdowych
1. Co to jest napd hydrostatyczny
Hydrauliczny ukad napdowy to instalacja ktrej zadaniem jest przeniesienie energii

mechanicznej od rda do odbiornika za porednictwem cieczy roboczej. Zasadnicz rol odgrywa
tutaj ciecz, ktra jest akumulatorem i nonikiem energii. Wykorzystujc rwnanie Bernoulliego mona
zaoy, e energia cakowita cieczy w ruchu ustalonym ma warto sta i skada si z trzech
skadnikw: energii potencjalnej, energii cinienia i energii kinetycznej:
Vgh + pV + V2/2 = const
gdzie: - gsto cieczy

V- objto cieczy
g- przyspieszenie ziemskie
h- wysoko pooenia
p- cinienie cieczy
v- prdko cieczy
Vgh- energia potencjalna cieczy
pV- energia cinienia cieczy
Vv2/2- energia kinetyczna cieczy
Energia potencjalna wykorzystana jest w energetyce wodnej, energia kinetyczna w napdach

hydrokinetycznych a energia cinienia w napdach hydrostatycznych omawianych na przedmiocie
Napdy hydrauliczne.
2. Co to jest ukad hydrauliczny
Zgodnie z oglnie przyjt nomenklatur instalacja to zesp maszyn urzdze i rurocigw

tworzcych cig technologiczny. Zatem przez napd hydrauliczny rozumiemy instalacj, w ktrej
dowolny rodzaj energii (zazwyczaj jest to energia mechaniczna ruchu obrotowego) zamieniany jest w
sposb kontrolowany na energi cinienia cieczy, a nastpnie przenoszony wraz ze strumieniem cieczy
i ponownie zamieniany na energi mechaniczn rys.1.1.
3. Czym rni si otwarty i zamknity ukad hydrauliczny
Istnieje wiele kryteriw podziau ukadw hydraulicznych Najwaniejsze z nich to rola

zbiornika w cyrkulacji cieczy. Zbiornik ukadu hydraulicznego zawsze poredniczy, w mniejszym lub
wikszym stopniu, w przepywie cieczy cyrkulujcej midzy pomp i silnikiem. W zalenoci od
tego jaki strumie cieczy przepywa przez zbiornik ukady hydrauliczne dzieli si na otwarte i
zamknite- rys.1.2.
W ukadzie otwartym cay strumie cieczy generowany przez pomp i przenoszcy energi do
silnika hydraulicznego spywa do zbiornika po oddaniu energii cinienia w silniku.
W ukadzie zamknitym przez zbiornik przepywa wycznie strumie rwny przeciekom
wewntrznym oraz upustom elementw ukadu hydraulicznego, poniewa strumie generowany przez
pomp wraca na jej stron ssc bez porednictwa zbiornika, po oddaniu energii cinienia w silniku.
Przecieki wewntrzne ukadu oraz upusty cieczy odprowadzane do zbiornika musz by uzupeniane
w sposb cigy podczas pracy instalacji przez zawory dopeniajce zlokalizowane na ssaniu pompy
gwnej ukadu. Uzupenianie cieczy moe odbywa si dziki zasysaniu cieczy przez pomp gwn
ukadu lub dziki wtaczaniu cieczy pod cinieniem wytwarzanym przez pomocnicz pomp
dopeniajc. Upust cieczy z obiegu do zbiornika realizowany jest przez rozdzielacze sterowane
rnic cinie strony tocznej i ssawnej pompy gwnej. Zadaniem zaworw upustowych jest ciga
wymiana cieczy w obiegu gwnym wynikajca z koniecznoci utrzymania optymalnej temperatury.
Ciecz upuszczana do zbiornika oddaje ciepo podczas kontaktu z jego cianami.

Rys.1.1 Budowa hydraulicznego ukadu napdowego i transformacja energii
Rys. 1.2. Ukad hydrauliczny otwarty i zamknity
4. Czym charakteryzuj si ukady hydrauliczne i jak wyglda ich systematyka
Podstawow zalet ukadw hydraulicznych jest wysoki wskanik przenoszonej mocy do

objtoci i masy potrzebnych urzdze oraz precyzyjna zmiana parametrw ruchu niedostpna w
innych rozwizaniach napdw. Podstawow wad ukadw hydraulicznych jest nisza sprawno

cakowita w porwnaniu z pozostaymi rozwizaniami napdw. Pozostae zalety i wady ukadw

hydraulicznych przedstawiono na rys. 1.3.
Kolejne kryterium podziau ukadw hydraulicznych wynika z rodzaju i zakresu ruchu silnika
hydraulicznego przekazujcego energi mechaniczn do odbiornika. Zgodnie z wczeniejszymi
informacjami mamy wic do czynienia z napdem postpowo zwrotnym realizowanym za pomoc
siownika lub obrotowym realizowanym przez silnik. W specjalnych rozwizaniach moliwa jest
rwnie wzajemna zamiana ruchu postpowo- zwrotnego na ruch obrotowy. W takich ukadach skok
siownika wykonujcego ruch postpowo- zwrotny jest naturalnie ograniczony, co limituje rwnie
zakres ruchu obrotowego. Jeeli ruch obrotowy odbywa si w sposb nieograniczony, wwczas napd
obrotowy nazywany jest przekadni. Na rys.1.4 przedstawiono ukad otwarty z napdem postpowozwrotnym oraz ukad zamknity z napdem obrotowym o ruchu nieograniczonym, czyli przekadni.
Rys.1.3 Cechy ukadu hydraulicznego
Kolejny podzia ukadw hydraulicznych wynika z liczby i natenia przepywu

zainstalowanych pomp i silnikw. Hydrauliczne ukady napdowe dziel si w zwizku z tym na
jedno lub wielopompowe oraz jedno lub wielosilnikowe. Pompy mog mie w ramach tego samego
ukadu sta lub zmienn wydajno a silniki sta lub zmienn chonno, zalenie od przeznaczenia.

Kolejne kryterium podziau dotyczy ukadw hydraulicznych wielosilnikowych i wynika ze

sposobu powizania jednego lub kilku rde zasilania z poszczeglnymi odbiorami. Zasilanie moe w
zwizku z tym mie charakter indywidualny, grupowy lub centralny jak przedstawiono to na rys.1.4.
Rys.1.4. Przykady zasilania w ukadach hydraulicznych z wieloma odbiornikami
Przy zasilaniu indywidualnym kady silnik zasilany jest przez oddzieln pomp. Przy
zasilaniu grupowym klika odbiorw zasilanych jest przez jedno rdo obsugiwane przez jedn lub
kilka pomp. W przypadku zasilania centralnego wszystkie odbiory podczone s do jednego rda
obsugiwanego przez kilka pomp. Wydajno rda zasilania dopasowana jest automatycznie do
liczby i chonnoci pracujcych odbiorw a bateria akumulatorw stanowi rezerw wydajnoci rda
w stanach przejciowych.
Rys.1.5. Sposoby regulacji prdkoci silnika

Ostatnim kryterium podziau hydraulicznych ukadw napdowych jest sposb sterowania i

regulacji prdkoci odbiornikw.
Prdko robocza silnika zaley od natenia zasilajcego go
strumienia cieczy roboczej- rys.1.5.

Sterowanie i regulacja dawieniowa wykorzystuje pompy o staej wydajnoci wsppracujce
z zaworami sterujcymi nateniem przepywu. Zadaniem zaworw sterujcych jest odprowadzenie
do zbiornika czci strumienia wytworzonego przez pomp, przy jednoczesnym zapewnieniu cinienia
niezbdnego do pokonania obcienia zewntrznego silnika, zwizanego z odbiornikiem energii
mechanicznej.
Odprowadzenie czci strumienia do zbiornika powoduje zmniejszenie natenia
przepywu cieczy docierajcej do silnika, co pozwala na regulacj prdkoci. Regulacja odbywa si

kosztem strat wynikajcych z energii strumienia odprowadzonego do zbiornika. Dlatego regulacja
dawieniowa stosowana jest najczciej w hydraulicznych ukadach napdowych maej lub redniej
mocy pracujcych w sposb przerywany, przy niewielkich wspczynnikach czasu wczenia. W
zalenoci od miejsca montau zaworu dawicego przepyw ukady z regulacj dawieniow dzieli si
na szeregowe i rwnolege. W szeregowym ukadzie dawieniowym element dawicy przepyw
umieszczony jest w linii czcej pomp, silnik i zbiornik. W rwnolegym ukadzie dawieniowym
element dawicy umieszczony jest w linii rwnolegej do linii w ktrej zamontowany jest silnik.
Dalszy podzia ukadw dawieniowych wynika z miejsca montau elementu dawicego w stosunku
do silnika. Jeeli element dawicy znajduje si przed silnikiem, wwczas ukad okrela si jako
sterowany szeregowo z dawieniem na wejciu. Jeeli element dawicy znajduje si za silnikiem
wwczas sterowany jest szeregowo z dawieniem na wyjciu. Przedstawiony na rys. 1.6 ukad
dawieniowy jest ukadem szeregowym z dawieniem na wyjciu.
Sterowanie i regulacja objtociowa wykorzystuje pompy o zmiennej wydajnoci regulowanej
za pomoc zmiany geometrycznej objtoci roboczej oraz silniki o zmiennej chonnoci realizowanej
w analogiczny sposb. W ukadach tych do odbiornika dociera cay strumie generowany przez rdo
zasilania a wic pomijajc straty objtociowe samych elementw, regulacja odbywa si bez strat
charakterystycznych dla regulacji dawieniowej. Ukady z regulacj objtociow zuywaj wic
mniej energii napdowej lecz ze wzgldu na stopie skomplikowania elementw instalacji s drosze,
cisze i objtociowo wiksze.
Jeeli ukad sterowania prdkoci umoliwia dodatkowo stabilizacj prdkoci silnika
wwczas nazywany jest ukadem z automatyczn regulacj prdkoci. Do stabilizacji prdkoci w
ukadach
hydraulicznych
dawieniowych
wykorzystuje
si,
zamiast
zwykych
elementw
dawieniowych, wielodrogowe regulatory przepywu.

W ukadach hydraulicznych z regulacj objtociow stabilizacj prdkoci silnika uzyskuje

si dziki zastosowaniu elementw nastawczych pomp i silnikw sterowanych sygnaem sprzenia
zwrotnego w postaci natenia przepywu lub cinienia. Dziki zastosowaniu ukadu sprzenia
zwrotnego mog one dodatkowo realizowa okrelony program sterowania silnikiem w zalenoci od
warunkw podyktowanych jego obcieniem. Ogln systematyk ukadw hydraulicznych ze
wzgldu na sposb automatycznej regulacji prdkoci odbiornika przedstawiono na rys.1.6.
Rys. 1.6. Oglna systematyka ukadw hydraulicznych
Zagadnienie 1B: Pompy i silniki hydrauliczne
5. Jakie rodzaje pomp stosowane s w ukadach hydraulicznych
Elementem wejciowym ukadu hydraulicznego jest zgodnie z rys.1.1. pompa wyporowa

napdzana silnikiem elektrycznym lub spalinowym o mocy N1, wytwarzajcym moment obrotowy M1
przy prdkoci obrotowej wau 1. Pompa jest generatorem energii hydraulicznej cieczy a jej moc
hydrauliczna NH1 uzyskiwana jest dziki podniesieniu cinienia cieczy o warto p1 przy przepywie
cieczy wynoszcym Q1. Pompa ta nosi nazw pompy gwnej ukadu hydraulicznego, gdy poza ni w
instalacji mog znajdowa si pompy pomocnicze realizujce dodatkowe zadania wynikajce z
rodzaju ukadu lub potrzeb napdu.
W wyniku strat hydraulicznych i objtociowych ciecz dopywajca do elementu wyjciowego

ukadu posiada nisz energi hydrauliczn NH2 wynikajc z dostpnego nateniu przepywu Q2 i
dysponowanego spadku cinienia p2. Elementem wyjciowym moe by silnik realizujcy ruch
obrotowy lub siownik realizujcy ruch postpowo- zwrotny. Czsto nie rozrnia si formalnie tych
elementw nazywajc je po prostu silnikiem hydraulicznym, tak jak na rysunku 1.2, realizujcym
okrelony rodzaj ruchu. Silnik zamienia energi hydrauliczn cieczy NH2 na energi mechaniczn
przekazujc odbiornikowi moc mechaniczn N2 przy zaoonych parametrach ruchu obrotowego w
postaci momentu M2 i prdkoci 2, lub ruchu postpowego w postaci siy F i prdkoci V.
Istnieje wiele rozwiza konstrukcyjnych gwnych i pomocniczych pomp wyporowych
stosowanych w hydraulicznych ukadach napdowych. Podstawowy podzia na pompy rotacyjne i
toczkowe wynika z charakteru ruchu wykonywanego przez elementy wyporowe pompy a dalsza
systematyka wynika ze szczegw konstrukcji rys.1.7.
Rys. 1.7. Systematyka pomp wyporowych stosowanych w ukadach hydraulicznych.
Jeeli pompa posiada sta geometryczn objto robocz (w przypadku pomp toczkowych
jest to objto skokowa) wwczas nazywana jest pomp o staej wydajnoci, poniewa jej wydajno
zaley wycznie od prdkoci obrotowej wau napdowego. Pompy o staej wydajnoci stosowane w
ukadach hydraulicznych to pompy zbate i rubowe. Pozostae rodzaje pomp wystpuj w obu
wersjach, to znaczy ze sta i zmienn wydajnoci. O zmiennej wydajnoci mwi si wtedy, gdy
pompa posiada moliwo regulacji geometrycznej objtoci roboczej, czyli jej wydajno moe by
regulowana przy staej prdkoci obrotowej wau napdowego.
Rys.1.8 Charakterystyka i symbole graficzne pomp wyporowych
Pompy zbate, rubowe oraz toczkowe rzdowe produkowane s w wersjach z jednym

kierunkiem toczenia. Pozostae pompy s budowane w obu wersjach, to znaczy ze staym lub
zmiennym kierunkiem toczenia. Zmiana kierunku toczenia pomp moe by realizowana najprociej
przez zmian kierunku obrotw wau napdowego. Pompy takie nazywane s pompami o zmiennym
kierunku toczenia i zmiennym kierunku obrotw. Konstrukcja niektrych pomp pozwala jednak na
zmian kierunku toczenia pompy przy zachowaniu staego kierunku obrotw wau napdowego.
Pompy te nazywane s pompami o zmiennym kierunku toczenia. Charakterystyk pomp wynikajc z
tych kryteriw wraz z symbolami graficznymi przedstawiono na rys. 1.8.
Dalsze podziay pomp wynikaj z liczby niezalenych strumieni cieczy roboczej
generowanych przez pomp oraz liczby stopni cinienia montowanych wewntrz jednej obudowy.
Pompy nazywa si wwczas wielostrumieniowymi przy poczeniu rwnolegym dwch lub wicej
zespow wyporowych oraz wielostopniowymi przy poczeniu szeregowym tych elementw.
Szczegy konstrukcyjne budowy oraz zagadnienia dotyczce strat, sprawnoci hydraulicznej i
mechanicznej oraz ksztatu charakterystyk teoretycznych i rzeczywistych pomp stosowanych w
hydraulicznych ukadach napdowych omwione zostay szczegowo w literaturze przedmiotu [i]

10
6. Jakie rodzaje silnikw stosowane s w ukadach hydraulicznych
Silniki hydrauliczne speniaj w ukadzie zadania odwrotne do pomp a ich systematyka moe
by identyczna. Istniej jednak problemy praktyczne w postaci niskiego momentu obrotowego
dostpnego przy maych prdkociach obrotowych, lub zbyt wysokiego momentu rozruchowego,
decydujce o ograniczonym zastosowaniu niektrych rodzajw pomp jako silnikw. O zamiennoci
pomp i silnikw hydraulicznych wedug systematyki przedstawionej na rys. 7 mona mwi
wycznie przy wysokich prdkociach obrotowych. Przy niskich prdkociach obrotowych
obowizuje schemat podziau silnikw hydraulicznych przedstawiony na rys. 1.9.
Rys.1.9. Systematyka wolnoobrotowych silnikw hydraulicznych [1]
Podobnie jak pompy, silniki mog posiada sta lub zmienn objto robocz, ktr okrela
si jako chonno. W przypadku silnika o staej chonnoci jego prdko zaley wycznie od
natenia przepywu cieczy roboczej, a przy zmiennej chonnoci prdko silnika moe ulega
zmianie niezalenie od natenia przepywu. Regulacja chonnoci moe by stopniowa lub pynna.
Regulacj pynn uzyskuje si w silnikach szybkoobrotowych a stopniow w silnikach
wolnoobrotowych. Regulacja stopniowa polega na wyczeniu czci cylindrw z pracy. W silnikach
jednorzdowych regulacja ta jest moliwa w przypadku konstrukcji wielokrotnego dziaania a w
silnikach wielorzdowych odbywa si przez wyczenie caego rzdu cylindrw.
11
Rys.1.10 Charakterystyka i symbole graficzne silnikw hydraulicznych
Konstrukcja wielokrotnego dziaania polega na tym, e kady aktywny zesp wyporowy

wykonuje wicej ni jeden cykl roboczy podczas jednego obrotu waka wyjciowego silnika. Silniki
hydrauliczne mog mie stay lub zmienny kierunek obrotw waka wyjciowego realizowany przez
zmian kierunku zasilania. Osobn grup stanowi silniki wahadowe. S one poczeniem siownika z
toczyskiem w formie listwy zbatej napdzajcej przez przekadni waek wyjciowy silnika. Kt
obrotu waka silnika wahadowego ograniczony jest skokiem siownika i przeoeniem przekadni
zbatej. Silniki wahadowe s wic silnikami niepenoobrotowymi. Charakterystyk i symbole
graficzne silnikw hydraulicznych przedstawiono na rys. 1.10
Szczegy konstrukcyjne budowy i sposobu regulacji chonnoci oraz zagadnienia dotyczce
strat, sprawnoci hydraulicznej i mechanicznej oraz ksztatu charakterystyk teoretycznych i
rzeczywistych silnikw stosowanych w hydraulicznych ukadach napdowych omwione zostay
szczegowo w literaturze przedmiotu [1].
7. Jakie rodzaje siownikw stosowane s w ukadach hydraulicznych
Oddzieln grup elementw wyjciowych ukadu hydraulicznego s odbiorniki energii

cinienia o ruchu posuwisto- zwrotnym, nazywane popularnie siownikami lub cylindrami
hydraulicznymi- rys.1.11.
12
Podstawowy podzia siownikw wynika z rodzaju elementu przekazujcego energi.

Rozrnia si w zwizku z tym siowniki nurnikowe i tokowe. Kolejnym kryterium podziau jest
liczba ruchw roboczych elementu. W siownikach jednostronnego dziaania ruch roboczy wywoany
jest cinieniem cieczy roboczej a ruch powrotny obcieniem zewntrznym. W siownikach
dwustronnego dziaania ruch wysuwowy i powrotny wywoany jest dziaaniem cinienia cieczy
roboczej podawanej odpowiednio na obie strony toka. Dalsza systematyka siownikw dwustronnego
dziaania wynika ze szczegw budowy pokazanych na rysunku 1.11.
Osobn grup stanowi wspomniane wczeniej w systematyce silnikw hydraulicznych
siowniki zamieniajce ruch posuwisto- zwrotny na ograniczony ruch obrotowy za porednictwem
przekadni zbatej lub rubowej.
Rys.1.11 Systematyka i schemat budowy siownikw
Bezporedni zamian energii cinienia na moment obrotowy, bez porednictwa przekadni,

uzyskuje si w siownikach toroidalnych. Zakres obrotu takiego siownika zaley generalnie od liczby
komr roboczych i jest zawsze nieco mniejszy od kta wynikajcego z podziau geometrycznego kata
penego na liczb komr. Zagadnienia dotyczce szczegw budowy, strat, sprawnoci oraz zasad
doboru siownikw omwiono szczegowo w literaturze [1]

13
Zagadnienie 1C: Osprzt
8. Co to jest i z czego skada si ukad sterowania
Pomidzy pomp i silnikiem hydraulicznego ukadu napdowego znajduje si ukad

sterowania decydujcy o dopasowaniu energii wejciowej i wyjciowej instalacji- rys.1.12. W skad
ukadu sterowania wchodz elementy sterujce przepywem i cinieniem cieczy lub odpowiadajce za
nastaw wydajnoci pomp i chonnoci odbiornikw. S to rnego rodzaju zawory. Pozwalaj one na
uruchomienie, zatrzymanie zmian prdkoci i kierunku ruchu odbiornika. Ukad hydrauliczny jest
wyposaony dodatkowo w zawory bezpieczestwa, zawory zwrotne i przeczajce speniajce
zadania wynikajce z przeznaczenia i charakteru pracy odbiornika energii. Zawory sterujce
odprowadzaj cz cieczy przewodem obejciowym do zbiornika, lub ustalaj cinienie potrzebne do
wysterowania elementw odpowiedzialnych za nastaw chwilowej wydajnoci i chonnoci pomp i
odbiornikw, w zalenoci od przyjtego sposobu regulacji prdkoci. Konieczno regulacji powstaje
w stanach przejciowych pracy instalacji kiedy wydajno pompy jest wysza od chonnoci
odbiornikw, cinienie toczenia pompy jest wysze ni wymagane przez odbiornik, lub odbiornik
zostaje przeciony.
9. Jak wyglda systematyka zaworw hydraulicznych
Systematyk zaworw hydraulicznych przedstawiono na rys. 1.13. Podzia na cztery

podstawowe grupy wynika z rodzaju kontrolowanego parametru. Rozrnia si w zwizku z tym
zawory sterujce: kierunkiem przepywu, cinieniem przepywu, nateniem przepywu oraz
przekaniki cinieniowe i czasowe. Dalszy podzia poszczeglnych grup zaworw wynika z
moliwoci funkcjonalnych. W przypadku zaworw sterujcych przepywem istotna jest liczba drg
dopywu i wypywu, liczba moliwych stanw czyli pooe oraz sposb zmiany stanu, czyli rodzaj
sterowania zaworem. Rozrnia si w zwizku z tym zawory dwudrogowe czyli posiadajce jeden
dopyw i jeden odpyw oraz zawory wielodrogowe. Ze wzgldu na liczb stanw zawory dzieli si na
dwupooeniowe i wielopooeniowe. Liczb drg i stanw rozdzielcza podaje si czsto w formie
ilorazu X/Y, gdzie X oznacza liczb drg a Y liczb stanw.

14
Rys.1.12 Sposb dopasowania energii produkowanej i pobieranej w ukadzie hydraulicznym
Zawory mog by przesterowane mechanicznie, elektromagnetycznie oraz z wykorzystaniem

energii cinienia cieczy roboczej czyli hydraulicznie. Stosuje si rwnie sterowanie alternatywne z
wykorzystaniem wicej ni jednego sposobu przeczania zaworu. Symbole graficzne wybranych
zaworw i rozdzielaczy z wyjanieniem szczegw budowy przedstawiono na rys. 1.14.
Rys.1.13 Systematyka zaworw hydraulicznych

15
Szczegy budowy i zasady dziaania oraz charakterystykami przekroju przepywu w funkcji

przemieszczenia elementu sterujcego przedstawiono szerzej w literaturze przedmiotu [1].
10. Co to s i do czego su akumulatory hydrauliczne
Poszczeglne elementy ukadu poczone s rurocigami o odpowiednich rednicach i

wasnociach mechanicznych wynikajcych z prdkoci przepywu i cinienia cieczy. Elementem
instalacji mog by rwnie akumulatory magazynujce energi cinienia cieczy ktra nastpnie moe
by wykorzystana do napdu odbiornika lub na potrzeby ukadu sterowania. Akumulatory przejmuj
chwilowe nadwyki energii cinienia i oddaj je w podczas deficytu wynikajcego z bilansu
zapotrzebowania odbiornikw i zdolnoci wytwarzania energii przez pomp w ukadach z wieloma
odbiornikami. W cyklu adowania akumulatora energia cinienia cieczy zamieniana jest na energi
cinienia gazu a w cyklu rozadowania odwrotnie. Zasadniczy podzia akumulatorw wynika z rodzaju
elementu oddzielajcego przestrze gazow i cieczow . Rozrnia si w zwizku z tym akumulatory
tokowe i akumulatory z elastyczn przegrod. Te ostatnie dziel si na membranowe i pcherzowe.
Rys.1.14 Symbole graficzne wybranych zaworw i rozdzielaczy
11. Jakie elementy armatury stosowane s w ukadach hydraulicznych
Filtry
wymienniki
ciepa
odpowiadaj
za
utrzymanie
prawidowych
wasnoci
fizykochemicznych cieczy oraz pozwalaj na przeduenie okresu jej eksploatacji. Wanym

16
elementem armatury kadego ukadu hydraulicznego jest zbiornik w ktrym magazynowana jest ciecz
robocza powracajca z odbiornika po oddaniu energii cinienia i skd nastpnie pobierana jest przez
pomp. Poza magazynowaniem cieczy zbiornik peni rol wymiennika ciepa i odpowiada za
wydzielanie si powietrza oraz czsteczek zanieczyszcze z cieczy przed kolejnym cyklem roboczym.

17
Temat 2 (4h): Teoretyczne podstawy pracy napdw hydraulicznych
1. Na jakiej podstawie okrela si wymagane cinienie w instalacji hydraulicznej?

Warto cinienia w instalacji mona dobra na podstawie orientacyjnych danych dotyczcych
podobnych ukadw rys. 2.1 lub w oparciu o obliczenia- rys. 2.2. Ponadto, okrelone ciecze robocze
maj praktyczne limity cinienia roboczego.
Rys. 2.1 Typowe cinienia wystpujce w ukadach hydraulicznych
Dobr cinienia w oparciu o obliczenia wymaga uwzgldnienia obcienia zewntrznego i

sprawnoci elementu wykonawczego.

18
Rys. 2.2 Wpyw cinienia roboczego na prac instalacji
Zgodnie z rys. 2.2 podwyszenie cinienia w instalacji pozwala na zmniejszenie elementw

instalacji oraz rednic rurocigw kosztem zwikszenia przeciekw i sprawnoci wewntrznej
urzdze, przyspieszonego zuycia ciernego elementw i degradacji cieczy roboczej, pogorszenia
wasnoci dynamicznych ukadu spowodowanych ciliwoci cieczy oraz wikszej emisji haasu.
2. Na jakiej podstawie okrela si natenie przepywu w instalacji?

Jak wynika z rys. 2.2 wysoko cinienia w instalacji wpywa, przy okrconych parametrach
elementw wykonawczych, rwnie na natenie przepywu. Zwikszenie natenia przepywu w
wyniku dopasowania wydajnoci lub chonnoci urzdze do zaoe projektowych wzgldnie doboru
wielkoci konstrukcyjnej powoduje zwikszenie prdkoci i strat
przepywu, ktre rosn
proporcjonalnie do kwadratu prdkoci.
3. Jakie parametry siownika bierze si pod uwag podczas jego doboru?

Zasady doboru siownika wyjania rys. 2.3. Parametry podlegajce analizie to przebieg
wartoci si, droga i prdko ruchu oraz cinienie robocze i ewentualnie wyboczenie siownika.

19
Rys. 2.3 Parametry doboru siownika
4. Jakie parametry bierze si pod uwag podczas doboru silnika hydraulicznego?

Parametry silnika hydraulicznego brane pod uwag prezentuje rys. 2.4
5. Jaki jest zakres wykorzystania i parametry eksploatacyjne rnych rodzajw silnikw
hydraulicznych?
O zakresie wykorzystania silnika decyduje chonno waciwa, zakres prdkoci i cinie
roboczych, stopie pulsacji cinienia, poziom emisji haasu oraz sprawno ogln, co wyjania rys.
2.5
Rys. 2.4 Parametry doboru silnika hydraulicznego

20
Rys. 2.5 Cechy eksploatacyjne silnikw hydraulicznych
6. Jakie przesanki decyduj o wyborze rodzaju ukadu hydraulicznego

Wybr pomidzy ukadem otwartym i zamknitym zaley od szeregu parametrw
uwzgldnionych na rys. 2.6.
7. Jakie cechy decyduj o wyborze rodzaju zasilania indywidualnego w ukadzie hydraulicznym?
Cechy ukadw zasilanych pomp o staej i zmiennej wydajnoci lub pomp
wielostrumieniow przedstawiono na rys. 2.7.
Rys. 2.6 Kryteria wyboru rodzaju ukadu hydraulicznego

21
Rys. 2.7 Cechy decydujce o wyborze rodzaju zasilania indywidualnego
8. Jakie cechy decyduj o sposobie zasilania grupowego odbiornikw?

Cechy ukadw zasilanych grupowo pompami o staej i zmiennej wydajnoci lub pomp
wielostrumieniow z akumulatorami przedstawiono na rys. 2.8.
9. Jakie parametry bierze si pod uwag podczas doboru pompy hydraulicznej?

Parametry pompy hydraulicznej brane pod uwag prezentuje rys. 2.9.
10. Jaki jest zakres wykorzystania i parametry eksploatacyjne rnych rodzajw silnikw
hydraulicznych?
O zakresie wykorzystania pompy decyduje wydajno waciwa, zakres prdkoci i cinie
roboczych, stopie pulsacji cinienia, poziom emisji haasu oraz sprawno ogln, co wyjania rys.
2.10

22
Rys. 2.8 Cechy decydujce o wyborze rodzaju zasilania centralnego
Rys. 2.9 Parametry doboru pompy hydraulicznej

23
Rys. 2.10 Cechy eksploatacyjne pomp hydraulicznych

24
Temat 3 (3h): Regulacja mocy i prdkoci roboczej w napdowych ukadach hydraulicznych
1. Jakie rodzaje sterowania i regulacji dawieniowej prdkoci odbiornika stosowane s w

hydraulicznych ukadach napdowych?
Nastawa dawieniowa prdkoci odbiornika polega na zmianie strumienia cieczy roboczej na

dopywie lub odpywie z odbiornika, ewentualnie strumienia rwnolegego do pyncego przez
odbiornik.
Rys.3.1 Systematyka ukadw sterowania i regulacji dawieniowej
Jeeli dawienie dotyczy strumienia przed lub za odbiornikiem wwczas ukad hydrauliczny
nazywa si szeregowym ukadem regulacji dawieniowej. W przypadku dawienia strumienia
rwnolegego do pyncego przez odbiornik ukad hydrauliczny nazywa si rwnolegym ukadem
regulacji dawieniowej- rys. 3.1.
Jeeli natenie przepywu dawionego strumienia podlega dodatkowo stabilizacji, wwczas
ukad hydrauliczny nazywa si ukadem regulacji i stabilizacji prdkoci odbiornika.
2. Jaki jest wpyw lokalizacji zaworu dawicego przed lub za odbiornikiem na prac ukadu z
dawieniem szeregowym?

25
Oba ukady s identyczne pod wzgldem zasady dziaania, sprawnoci i przebiegu charakterystyk
regulacyjnych, jednak rni si pod wzgldem wasnoci eksploatacyjnych, co wyjania rys. 3.2.
Rys.3.2 Wpyw lokalizacji zaworu dawicego na wasnoci ukadu hydraulicznego
3. Jak ksztatuj si charakterystyki regulacyjne szeregowych i rwnolegych ukadw regulacji

dawieniowej?
Charakterystyki regulacyjne ukadw regulacji dawieniowej przedstawiaj zaleno
wzgldnej prdkoci odbiornika w przypadku siownikw oraz wzgldnego natenia przepywu w
przypadku silnikw od wzgldnego przekroju przepywu zaworu dawicego i wzgldnego obcienia
odbiornika. Rys. 3.3 przedstawia charakterystyki regulacyjne ukadu szeregowego a rys. 3.4 ukadu
rwnolegego. W obu wypadkach odbiornik zasilany jest strumieniem cieczy zalenym od przekroju
przepywu elementu dawicego fd. Symbol fdo oznacza maksymalny przekrj przepywu elementu
dawicego.
3. Jakie rodzaje sterowania i regulacji objtociowej prdkoci odbiornika stosowane s w
hydraulicznych ukadach napdowych?
Sterowanie i regulacja objtociowa moe mie charakter cigy i skokowy. W pierwszym

przypadku zmianie ulega wydajno generatora lub chonno odbiornika albo zmianie podlegaj oba
26
parametry a ukad nazywa si przekadni hydrostatyczn. Przy regulacji skokowej wczane lub
wyczane s
w obieg, w zalenoci od zapotrzebowania odbiornikw, sekcje pompy
wielostrumieniowej lub pompy o rnych wydajnociach. Systematyk ukadw z regulacj cig

prdkoci przedstawiono na rys. 3.5 a przykad trzystopniowej regulacji prdkoci odbiornika na
rysunku 3.6.
Rys.3.3 Charakterystyki regulacji szeregowej ukadw z rnymi rodzajami odbiornikw
Rys.3.4 Charakterystyki regulacji rwnolegej ukadw z rnymi rodzajami odbiornikw

27
Strumie dopywajcy do silnika przekadni hydrostatycznej zaley od nastaw parametrw

wydajnoci generatora i odbiornika. Cinienie w linii zasilajcej odbiornik zaley od momentu jakim
jest obciony. Po przekroczeniu cinienia pmax nastawionego na zaworze maksymalnym ZM linia
zasilajca jest odciona do zbiornika a prdko odbiornika spada do zera.
Strumie dopywajcy do odbiornika zasilanego przez kilka pomp zaley od przesterowania
rozdzielaczy R1 i R2 w linii zasilania. Moe by rwny wydajnoci kadej z pomp lub ich sumie,
dziki czemu uskakuje si trzy poziomy prdkoci ruchu odbiornika. Zawory maksymalne ZM1 i ZM2
odprowadzaj ciecz z linii zasilajcej odbiornika po przekroczeniu cinienia wynikajcego z
maksymalnego momentu obciajcego silnik.
Rys.3.5 Rodzaje przekadni hydrostatycznych
Rys. 3.6. Ukad skokowej regulacji objtociowej prdkoci silnika

28
4. Jak wygldaj charakterystyki regulacyjne przekadni hydrostatycznych

W przekadni z nastawn pomp jej wydajno zaley od parametru regulacyjnego p ktry
przyjmuje wartoci z przedziau (0;1). Prdko obrotowa silnika ns jest, przy staych wartociach
wydajnoci waciwej pompy qp, chonnoci waciwej silnika qs oraz staej prdkoci obrotowej
pompy np, liniow zalenoci jej parametru regulacyjnego p- rys. 3.7. Przeoenie przekadni i jest
przy staych wartociach wydajnoci i chonnoci waciwej urzdze odwrotnie proporcjonalne do
parametru regulacyjnego pompy, a jej obrazem jest fragment hiperboli rwnoosiowej. Moc
teoretyczna Nsmax przenoszona przez przekadni jest linow zalenoci parametru regulacyjnego
pompy. Moment wyjciowy teoretyczny przekadni Msmax nie zaley ani od parametru regulacyjnego
ani od prdkoci silnika, lecz wycznie od obcienia zewntrznego. Przekadnia hydrostatyczna z
nastawn pomp nazywana jest rwnie przekadni staego momentu. Pozostae oznaczenia
stosowane na rysunku: smh sprawno mechaniczno- hydrauliczna silnika, vp sprawno
objtociowa pompy, vs sprawno objtociowa silnika.
Rys. 3.7 Charakterystyki regulacyjne przekadni hydrostatycznej z pomp o zmiennej wydajnoci (przekadni
staego momentu)
W przekadni z nastawnym silnikiem i pomp o staej wydajnoci chonno silnika zaley od

parametru regulacyjnego s ktry przyjmuje wartoci z przedziau (0;1). Prdko obrotowa silnika ns
29
jest, przy staych wartociach wydajnoci waciwej pompy qp, chonnoci waciwej silnika qs oraz
staej prdkoci obrotowej pompy np, odwrotnie proporcjonalna do parametru regulacyjnego silnika a
jej obrazem jest fragment hiperboli rwnoosiowej - rys. 3.8. Przeoenie przekadni i jest przy
staych wartociach wydajnoci i chonnoci waciwej urzdze wprost proporcjonalne do parametru
regulacyjnego silnika, a jej obrazem jest linia prosta przechodzca przez pocztek ukadu
wsprzdnych. Moment wyjciowy teoretyczny przekadni Msmax jest przy staym obcieniu
zewntrznym liniow funkcj parametru regulacyjnego silnika. Moc teoretyczna Nsmax przenoszona
przez przekadni nie zaley parametru regulacyjnego silnika i jest staa w caym zakresie jego
zmiany. Przekadnia hydrostatyczna z nastawn pomp nazywana jest rwnie przekadni staej
mocy.
Rys. 3.8 Charakterystyki regulacyjne przekadni hydrostatycznej z silnikiem o zmiennej wydajnoci

(przekadni staej mocy)
Przekadnia z nastawn pomp i nastawnym silnikiem moe by sterowania sekwencyjnie lub

rwnoczenie. Przy sterowaniu sekwencyjnym najpierw zmianie ulega parametr regulacyjny pompy
od p=0 do p=1 przy staej wartoci parametru regulacyjnego silnika s=1, a nastpnie zmianie ulega
parametr regulacyjny silnika od s=1 do smin.

30
Rys. 3.9 Charakterystyki regulacyjne przekadni hydrostatycznej z nastawn pomp i nastawnym

silnikiem sterowanej sekwencyjnie.
Charakterystyki przekadni sekwencyjnej stanowi poczenie charakterystyki przekadni

staego momentu (lewa cz rys. 3.9) i przekadni staej mocy (prawa cz rys 3.9).
Przy sterowaniu rwnoczesnym zmianie ulegaj oba parametr regulacyjne. Zmienia si
zarwno nastawa wydajnoci pompy jak i nastawa chonnoci silnika. Relacja pomidzy nastawami
zaley od programu realizowanego przez przekadni. Najczciej przyjmuje si, e p + S = 1 a
charakterystyk takiej przekadni przedstawiono na rys 3.10.

31
Rys.3.10 Charakterystyki regulacyjne przekadni z rwnoczesna nastaw obu parametrw regulacyjnych
Charakterystyki zewntrzne przekadni hydrostatycznych przedstawiono na rys. 3.11.
Rys. 3.11 Charakterystyki zewntrzne przekadni hydrostatycznych

32
Temat 4 (3h): Podstawowe ukady hydrauliczne elektrohydraulicznych maszyn sterowych,

sterw strumieniowych, rub nastawnych
1. Jak zbudowany jest ukad hydrauliczny maszyny sterowej z pompami o zmiennej wydajnoci i
zmiennym kierunku toczenia ?
Ukad hydrauliczny maszyny sterowej z pompami gwnymi o zmiennej wydajnoci i
zmiennym kierunku toczenia jest najbardziej rozpowszechnionym rozwizaniem. Skada si z dwch
identycznych zespow pompowych, ukadw sterowania i cylindrw hydraulicznych zmieniajcych
wychylenie petwy sterowej. Zespoy siowe mog pracowa oddzielnie, wwczas jeden z nich jest
jednostk rezerwow, lub jednoczenie kiedy potrzebna jest wiksza wydajno instalacji warunkujca
odpowiedni prdko zmiany pooenia petwy sterowej. Jeden z zespow przedstawiono na rys. 4.1.
W skad zespou napdowego wchodz pompa gwna i pompa dopeniajca PD o staej wydajnoci,
napdzane tym samym silnikiem elektrycznym. Zesp pompowy zostaje poczony z cylindrem
hydraulicznym po przesterowaniu rozdzielacza ZO cinieniem wytwarzanym przez pomp
dopeniajc. Zawory rczne ZR su do odcinania odpowiedniej gazi instalacji w przypadku awarii
lub wyciekw. Pompa dopeniajca jest zabezpieczona przed przecienie zaworem maksymalnym
ZN. Podczas pracy pompy gwnej sterowany rnic cinie zawr upustowy ZU odprowadza do
zbiornika cz oleju wracajcego z siownika a pompa dopeniajca wprowadza do obiegu
zamknitego now porcje oleju przez zawory zwrotne. Zawory bezpieczestwa ZB, wsplne dla obu
zespow hydraulicznych, zabezpieczaj pompy gwne przed przecieniem.
Rys. 4.1 Ukad hydrauliczny maszyny sterowej z pomp o zmiennej wydajnoci i zmiennym kierunku toczenia
33
Pompa dopeniajca peni jednoczenie rol pompy filtrujcej ciecz robocz. Nastawa
kierunku i wydajnoci toczenia pompy gwnej zaley od sposobu sterowania. Przy sterowaniu
nadnym nastawa N zaley od rnicy sygnaw pochodzcych z kolumny sterowej WZ i ukadu
sprzenia zwrotnego SZ informujcego pooeniu petwy sterowej. Nastawa pompy maleje do zera
jeeli rnica tych sygnaw wynosi zero, czyli petwa osigna warto zadan pooenia. Przy
sterowaniu przyciskowym pompa pracuje w wybranym kierunku do czasu zwolnienia odpowiedniego
przycisku na kolumnie sterowej.
2. Jak zbudowany jest ukad hydrauliczny steru strumieniowego?
Ukad hydrauliczny steru strumieniowego skada si z zespou siowego w skad ktrego

wchodzi pompa gwna PG o staej wydajnoci i jednym kierunku toczenia, ukad sterowania oraz
siownik wykonawczy decydujcy o kcie wychylenia patw ruby steru strumieniowego. Kierunek
zmiany nastawy kata natarcia patw zaley od pooenia sterowanego elektrycznie rozdzielacza RG
decydujcego o wyborze komory aktywnej A lub B przekadni steru a prdko tej zmiany od nastawy
regulowanych zaworw dawicych ZD na wypywie z komory pasywnej przekadni wychylenia
patw. Pompa oprniajca PO suy do oprnienia korpusu przekadni steru strumieniowego
podczas okresowej wymiany oleju. Zbiornik grawitacyjny ZG zapewnia poprzez przewd R
nadcinienie potrzebne do smarowania przekadni i oysk steru oraz smarowania i uszczelnienia wau
ruby steru.
Rys. 4.2 Ukad hydrauliczny steru strumieniowego

34
Zbiornik powinien by usytuowany na odpowiedniej wysokoci nad lustrem wody. Rurocig

przelewowy S czy zbiornik grawitacyjny ze zbiornikiem zespou hydraulicznego. W pooeniu
rodkowym rozdzielacza RG pompa gwna jest w peni odciona do zbiornika a w kadym z
pooe roboczych zabezpieczona jest zaworem bezpieczestwa ZB. Cay strumie oleju powracajcy
z instalacji oczyszczany jest przez filtr spywowy.
3. Jak zbudowany jest ukad hydrauliczny ruby nastawnej?
Ukad hydrauliczny ruby nastawnej skada si z dwch identycznych pomp gwnych P1 i P2
pracujcych niezalenie lub rwnoczenie, ukadu sterowania, siownika przekadni ruby oraz
zbiornika grawitacyjnego ZG zapewniajcego smarowanie podczas normalnej pracy i dodatkowo
cinienie w stanach awaryjnych. Pompy gwne s pompami o staym kierunku i wydajnoci
toczenia. Pompa pomocnicza P3 rwnie o staej wydajnoci i jednym kierunku toczenia suy do
utrzymania poziomu w zbiorniku grawitacyjnym. Sterowany rnic cinie lub dwigni zawr
proporcjonalny RG decyduje o nateniu i kierunku przepywu oleju do komr nastawczych A i B
przekadni patw ruby. Zawr proporcjonalny sterowany jest przez zesp sterowanych elektrycznie
rozdzielaczy R1- R4. W przypadku awarii ukadu zdalnego sterowania kat patw ruby moe by
ustawiony rcznie za pomoc dwigni rozdzielacza RG. Olej powracajcy z przekadni ruby
chodzony jest w wymienniku ciepa. Pompy zabezpieczone s przed przecieniem za pomoc
zaworw ZB. Czysto cieczy w instalacji zapewniaj filtry ssawne pomp a filtr ochronny zabezpiecza
zesp rozdzielaczy i zawr proporcjonalny przed skutkami awarii pomp.
Rys. 4.3 Ukad hydrauliczny ruby nastawnej

35
Temat 5 (2h): Filtry i filtracja czynnika roboczego w ukadach hydraulicznych
1.Jaki jest cel stosowania filtrw w ukadach hydraulicznych
Jednym z warunkw zachowania wasnoci eksploatacyjnych cieczy roboczej w ukadzie

hydraulicznym jest utrzymanie jej parametrw fizykochemicznych na odpowiednim poziomie.
Istotnym parametrem jest czysto cieczy roboczej. Czysto cieczy hydraulicznej okrelana jest
zestawem liczb nioscych informacj o liczbie zanieczyszcze wikszych od unormowanych rednic
zawartych w prbce cieczy. Zadaniem filtrw zamontowanych w ukadzie hydraulicznych jest
oddzielenie ze strumienia cieczy czsteczek zanieczyszcze staych a w przypadku cieczy HLPD
zawierajcych dodatki dspergujco- myjce, rwnie produktw jej starzenia.
2. Gdzie montowane s filtry w ukadach hydraulicznych
Lokalizacja i nazewnictwo filtrw wynika z funkcji jak maj spenia w instalacji- rys. 5.1.
Rys.5.1. Rodzaje filtrw stosowanych w ukadzie hydraulicznym

36
3. Jakie s zadania prawidowo dobranych filtrw w ukadach hydraulicznych
Dziki utrzymaniu wasnoci fizykochemicznych cieczy na odpowiednim poziomie filtry zapobiegaj

zakceniom w pracy instalacji i przeduaj ywotno jej elementw- rys 5.2
4. Jakie zadania peni filtr po stronie ssawnej pompy w ukadzie hydraulicznych otwartym
Teoretycznie filtr ssawny powinien chroni cay ukad hydrauliczny, jednak jego lokalizacja
narzuca pewne warunki i ograniczenia- rys. 5.3
5. Jakie zadania peni filtr wysokocinieniowy po stronie tocznej pompy gwnej w ukadzie
hydraulicznym otwartym
Teoretycznie filtr po stronie tocznej pompy gwnej chroni wszystkie elementy ukadu
sterowania, ale jego lokalizacja niesie pewne ograniczenia- rys. 5.4. Filtr ten pracuje przy penym
cinieniu roboczym wytwarzanym przez pomp gwn ukadu.
Rys. 5.2 Zadania filtrw w ukadzie hydraulicznym

37
Rys.5.3 Cechy filtra ssawnego w ukadzie hydraulicznym otwartym
6. Jak rol peni filtr spywowy w ukadzie hydraulicznym otwartym?
Filtr spywowy w ukadzie hydraulicznym otwartym filtruje cay strumie cieczy powracajcy
z instalacji, co pozwala zachowa wymagan czysto cieczy w zbiorniku, przy prawidowo
dobranych i stosowanych filtrach oddechowym i wlewowym zbiornika. Podobnie jak w innych
przypadkach lokalizacji istniej jednak pewne ograniczenia i uwarunkowania jego eksploatacji- rys.
5.5.
7. Kiedy stosuje si ukad niezalenej filtracji?
Ukad niezalenej filtracji jest alternatyw dla filtra spywowego przy duych nateniach
przepywu cieczy roboczej. Wykazuje szereg zalet z ktrych najwaniejsze to moliwo czyszczenia i
kontroli temperatury cieczy roboczej niezalenie od stanu pracy obwodu gwnego- rys. 5.6. Ukad
niezalenej filtracji stosuje si zarwno w otwartych jak i zamknitych ukadach hydraulicznych.

38
Rys.5.4 Cechy filtra tocznego w ukadzie hydraulicznym otwartym
Rys.5.5 Cechy filtra spywowego w ukadzie hydraulicznym otwartym

39
8. W jaki sposb montuje si filtry w ukadach hydraulicznych zamknitych?
Podstawowym rodzajem filtra w ukadzie hydraulicznym zamknitym jest filtr toczny

niskocinieniowy montowany w ukadzie pompy dopeniajcej instalacj gwn- rys. 5.7. Pompa
dopeniajca uzupenia przecieki wewntrzne ukadu zamknitego lub dodatkowo kompensuje
strumie cieczy wracajcy do zbiornika przez zawory upustowe, ktrych zadaniem jest zapewnienie
wymiany cieczy w obwodzie gwnym, celem utrzymania optymalnej temperatury.
9. W jaki sposb okrela si efektywno przegrody filtracyjnej?
Efektywno filtrowania w ukadach hydraulicznych mierzona jest wspczynnikiem xorys.5.8. Okrela on iloraz liczby czsteczek zanieczyszcze o rednicy wikszej od xo wyraonej w m
na wejciu do filtra i na wyjciu z niego. Wspczynnik ten pozwala na bardzo przejrzyst
interpretacje skutecznoci dziaania filtra. Przykadowo: 3=100 oznacza, e na 100 czsteczek
zanieczyszcze o rednicy 3m ktre znajduj si w cieczy przed filtrem tylko jedna przejdzie przez
przegrod filtracyjn (100/1).
Rys.5.6 Cechy ukadu niezalenej filtracji

40
Rys.5.7 Cechy filtra tocznego niskocinieniowego w ukadzie hydraulicznym zamknitym
10. Jak wyglda systematyka filtrw ze wzgldu na zadanie w ukadzie hydraulicznym?

Podzia na filtry ochronne i robocze wynika z podstawowego zadania spenianego przez te
elementy instalacji. Zadaniem filtrw ochronnych, zgodnie z nazw, jest ochrona wraliwych
elementw instalacji przed skutkami zanieczyszczenia cieczy np. wskutek awarii pomp lub silnikw.
Zadaniem filtrw roboczych jest utrzymanie stanu czystoci cieczy roboczej w caej instalacji na
poziomie wymaganym przez producentw urzdze. Wynikaj std okrelone wasnoci obu rodzajw
filtrw opisane na rys. 5.9.
Rys.5.8 Cechy filtra tocznego niskocinieniowego w ukadzie hydraulicznym zamknitym

41
Rys.5.9 Cechy filtrw ochronnych i roboczych
11. Jakie s kryteria doboru filtra do instalacji?
Podstawowe cechy filtra hydraulicznego to jego wielko konstrukcyjna, dokadno

filtrowania (xo) oraz sposb wykonania (materiay, zcza, elementy dodatkowe itp.). Podczas doboru
filtra istotne s kryteria przedstawione na rys. 5.10.
12. Co to jest czysto cieczy roboczej w ukadzie hydraulicznym?
Zgodnie z norm ISO czysto cieczy to liczba kodowa okrelajca zawarto zanieczyszcze
staych o okrelonej rednicy w prbce badanej cieczy. Czysto okrela si kodem dwucyfrowym dla
metod mikroskopowych oraz trzycyfrowym dla automatycznych licznikw czsteczek zanieczyszcze.
Podstaw okrelenia stanu czystoci jest sporzdzenie rozkadu granulometrycznego cieczy i na tej
podstawie okrelenie liczby czsteczek zanieczyszcze o rednicy wikszej ni 5 i 15 m w metodach
mikroskopowych lub wikszej od 4, 6 i 14 m w metodach licznikw czsteczek. Liczba czsteczek w
poszczeglnych grupach jest podstaw przyznania kodu klasy czystoci- rys. 5.11.

42
Rys.5.10 Kryteria doboru filtrw do instalacji.
Rys.5.11. Procedura wyznaczania klasy czystoci cieczy
13. Co to jest proces pukania instalacji i od czego zaley czas pukania?
Pukanie instalacji hydraulicznej to proces odfiltrowania czsteczek zanieczyszcze obecnych

w instalacji za pomoc agregatu pompowego i zespou filtrw o odpowiedniej zdolnoci pochaniania
zanieczyszcze. Przed pukaniem demontuje si wkady wszystkich wraliwych elementw instalacji

43
takich jak zawory proporcjonalne lub serwozawory. Proces pukania poczony jest z biec kontroli
stanu czystoci cieczy. Podczas pukania pocztkowo obserwuje si wzrost a potem stopniowy spadek
liczby zanieczyszcze w cieczy. Proces pukania przerywany jest po osigniciu wymaganego
poziomu czystoci cieczy- rys. 5.12. Minimalny czas pukania zaley od wielu parametrw opisanych
na rysunku, lecz generalnie jest uzaleniony od relacji objtoci zbiornika ukadu hydraulicznego do
wydajnoci agregatu puczcego.
Rys.5.12. Zmiana czystoci cieczy podczas pukania

44

Napedy Hydrauliczne IV Semestr Wyklady

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Napedy Hydrauliczne IV Semestr Wyklady

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Projekt Rozwj i promocja kierunkw technicznych w Akademii Morskiej w Szczecinie

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Temat 1 (3h): Podstawowe rodzaje napdowych ukadw hydraulicznych

Zagadnienie 1.A: Systematyka hydraulicznych ukadw napdowych

1. Co to jest napd hydrostatyczny

Hydrauliczny ukad napdowy to instalacja ktrej zadaniem jest przeniesienie energii

gdzie: - gsto cieczy

Energia potencjalna wykorzystana jest w energetyce wodnej, energia kinetyczna w napdach

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

2. Co to jest ukad hydrauliczny

Zgodnie z oglnie przyjt nomenklatur instalacja to zesp maszyn urzdze i rurocigw

3. Czym rni si otwarty i zamknity ukad hydrauliczny

Istnieje wiele kryteriw podziau ukadw hydraulicznych Najwaniejsze z nich to rola

Projekt Rozwj i promocja kierunkw technicznych w Akademii Morskiej w Szczecinie

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Rys.1.1 Budowa hydraulicznego ukadu napdowego i transformacja energii

Rys. 1.2. Ukad hydrauliczny otwarty i zamknity

4. Czym charakteryzuj si ukady hydrauliczne i jak wyglda ich systematyka

Podstawow zalet ukadw hydraulicznych jest wysoki wskanik przenoszonej mocy do

Projekt Rozwj i promocja kierunkw technicznych w Akademii Morskiej w Szczecinie

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

cakowita w porwnaniu z pozostaymi rozwizaniami napdw. Pozostae zalety i wady ukadw

Rys.1.3 Cechy ukadu hydraulicznego

Kolejny podzia ukadw hydraulicznych wynika z liczby i natenia przepywu

Projekt Rozwj i promocja kierunkw technicznych w Akademii Morskiej w Szczecinie

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Kolejne kryterium podziau dotyczy ukadw hydraulicznych wielosilnikowych i wynika ze

Rys.1.4. Przykady zasilania w ukadach hydraulicznych z wieloma odbiornikami

Rys.1.5. Sposoby regulacji prdkoci silnika

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Ostatnim kryterium podziau hydraulicznych ukadw napdowych jest sposb sterowania i

Prdko robocza silnika zaley od natenia zasilajcego go

strumienia cieczy roboczej- rys.1.5.

Odprowadzenie czci strumienia do zbiornika powoduje zmniejszenie natenia

przepywu cieczy docierajcej do silnika, co pozwala na regulacj prdkoci. Regulacja odbywa si

dawieniowych, wielodrogowe regulatory przepywu.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

W ukadach hydraulicznych z regulacj objtociow stabilizacj prdkoci silnika uzyskuje

Rys. 1.6. Oglna systematyka ukadw hydraulicznych

Zagadnienie 1B: Pompy i silniki hydrauliczne

5. Jakie rodzaje pomp stosowane s w ukadach hydraulicznych

Elementem wejciowym ukadu hydraulicznego jest zgodnie z rys.1.1. pompa wyporowa

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

W wyniku strat hydraulicznych i objtociowych ciecz dopywajca do elementu wyjciowego

Rys. 1.7. Systematyka pomp wyporowych stosowanych w ukadach hydraulicznych.

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Rys.1.8 Charakterystyka i symbole graficzne pomp wyporowych

Pompy zbate, rubowe oraz toczkowe rzdowe produkowane s w wersjach z jednym

Projekt Rozwj i promocja kierunkw technicznych w Akademii Morskiej w Szczecinie

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

6. Jakie rodzaje silnikw stosowane s w ukadach hydraulicznych

Rys.1.9. Systematyka wolnoobrotowych silnikw hydraulicznych [1]

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Rys.1.10 Charakterystyka i symbole graficzne silnikw hydraulicznych

Konstrukcja wielokrotnego dziaania polega na tym, e kady aktywny zesp wyporowy

7. Jakie rodzaje siownikw stosowane s w ukadach hydraulicznych

Oddzieln grup elementw wyjciowych ukadu hydraulicznego s odbiorniki energii

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego

Podstawowy podzia siownikw wynika z rodzaju elementu przekazujcego energi.

Rys.1.11 Systematyka i schemat budowy siownikw

Bezporedni zamian energii cinienia na moment obrotowy, bez porednictwa przekadni,

Projekt Rozwj i promocja kierunkw technicznych w Akademii Morskiej w Szczecinie

Projekt wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego