Nhng vn cn ch trong vic x l n xu ti Vit Nam

o Th H Hng1

X l n xu l mt bc i quan trng hng u trong qu trnh ti

cu trc hot ng ngn hng. Tng kt kinh nghim x l n xu trong
tin trnh ti cu trc h thng ngn hng ca cc nc trn th gii cho
thy cc nc thng trin khai theo nhng hng c bn nh sau:
(i) H tr trc tip t Chnh ph thng qua vic bm vn;
(ii) Thnh lp cng ty qun l ti sn (Asset Management
Company - AMC) thu mua n xu;
(iii) To c ch tha thun x l n xu gia cc t chc tn dng
(TCTD) v bn i vay.
Chnh sch x l n qua bm vn l phng php h tr trc tip t
Chnh ph cho cc ngn hng v nh ch ti chnh khc nhm i ph vi
khng hong. Vic to ra mt c ch tha thun x l n xu gia cc TCTD
v bn i vay nhm lm trung gian cho cc ch n ( y l cc TCTD) v
cc doanh nghip i vay thng lng phng n x l n di nhiu hnh
thc nh thanh l ti sn, gia hn hp ng, iu chnh mt s iu khon
ca hp ng. Tuy nhin, trong phm vi nghin cu, tc gi tp trung cp
n nhng vn cn lu rt ra cho Vit Nam trong qu trnh x l n xu
qua cc cng ty qun l ti sn - l cch thc c p dng ph bin ti cc
quc gia trong qu trnh ti c cu khu vc ngn hng. Nhn chung, vic
thnh lp cc cng ty qun l ti sn trn th gii c t chc theo 2 hnh
thc: tp trung hoc phn tn.

Khoa Ti chnh Hc vin Ngn hng

- Hnh thc tp trung: Cc khon n xu s c tch khi bng cn

i ca ngn hng. Cc khon n xu ca ngn hng s c chuyn sang
mt cng ty qun l ti sn hoc mt c quan qun l v thanh khon ngn
hng cc n v ny ph trch vic thu hi cc khon n xu. Cng ty
qun l ti sn c thnh lp di hnh thc ny trong giai on u hot
ng ch yu l cc doanh nghip thuc s hu nh nc.
- Hnh thc phn tn: Cc khon n xu vn c gi trn bng cn
i ca ngn hng. Cc khon n xu ca ngn hng s c x l bi
nhng n v c thnh lp trong chnh ngn hng. Phng php ny da
trn quan im cho rng cc ngn hng c thng tin v cc doanh nghip
hot ng yu km c th thc y qu trnh ti c cu cc doanh nghip
; ng thi, cc ngn hng cng chnh l ch th c nhiu ng lc nht
c gng thu hi n mc ti a cc khon n xu.
Cc nc thnh lp AMC theo hnh thc tp trung gm c: Hn Quc,
Sc, M. i din cc quc gia p dng hnh thc phn tn l Trung Quc
v Ba Lan. Hungary v Thi Lan l 2 nc s dng kt hp c 2 hnh thc.
Cng tc x l n xu ti Hungary p dng song song c 2 loi hnh
AMC trn (mt c quan thu hi n xu tp trung x l cc khon n ln
v phc tp; phn cn li do cc ngn hng t gii quyt theo tha thun
ca ngn hng vi B Ti chnh) trong khi Thi Lan sau khi tht bi vi
phng php phn tn thc hin phng php tp trung.

Nhng vn cn lu trong qu trnh x l n xu ti Vit Nam

Trong giai on ti c cu khu vc ngn hng bt u vo nhng nm
2000, do hu qu nng n ca nn kinh t tp trung, bao cp v tc ng
khng thun li ca cuc khng hong ti chnh tin t khu vc v th gii,

hot ng ca h thng cc ngn hng thng mi (NHTM) Vit Nam

gp rt nhiu kh kh khn v bc l nhiu yu km. Trong ni bt l
tnh hnh ti chnh khng lnh mnh, t l n xu cao v tp trung ti cc
NHTM NN. khc phc vn ny, v c bn Vit Nam cng p dng
cc gii php truyn thng trong tin trnh x l n xu nh phn ln cc
nc. M hnh AMC s dng trong qu trnh x l NPL l m hnh phn
tn.
Theo bo co tng kt thc hin n x l n tn ng, nhn chung
n ht nm 2005, cc NHTM x l c gn ht cc khon n xu
(95%), tuy nhin ng gp ca cc AMC trong qu trnh tn thu hi n
thng qua vic bn, khai thc ti sn bo m cn thp (gn 20%), n xu
trong giai on ny ch yu c x l bng ngun vn ca Chnh ph v
d phng ri ro ca cc ngn hng. Cho n nay, cc AMC vn tip tc c
duy tr nhng hot ng cng nh c ch hot ng ca cc n v ny cha
c pht huy trit . y l iu cn phi c khc phc nng cao
tnh hiu qu v hp l trong s tn ti v hot ng ca cc AMC.
Khc vi xut pht im ca chng trnh ti c cu khu vc ngn hng
ca nhng nm 2000, chng trnh ci cch giai on 2011 - 2015 c tin
hnh ng thi vi chng trnh ti c cu nn kinh t nhm c cu li cn
bn, trit v ton din h thng cc TCTD n nm 2020 pht trin
c h thng cc TCTD a nng theo hng hin i, hot ng an ton,
hiu qu vng chc vi cu trc a dng v s hu, quy m, loi hnh c kh
nng cnh tranh ln hn v da trn nn tng cng ngh, qun tr ngn hng
tin tin ph hp vi thng l, chun mc quc t v hot ng ngn hng
nhm p ng tt hn nhu cu v dch v ti chnh, ngn hng ca nn kinh
t.

Trong chng trnh ti c cu giai on 2011 - 2015, mc d n xu ca

h thng cc NHTM theo chun k ton Vit Nam vn nm trong ngng an
ton (3,14%) song vn cn thit phi tp trung x l. V vy, trn c s tham
kho kinh nghim ca cc nc trong vn x l n xu cho thy, c
th thnh cng trong cng tc x l n xu trong qu trnh ti c cu khu
vc ngn hng cn thit phi ch trng khng ch vo cc gii php v m
(xc nh c ch x l n trc tip, thng qua trung gian,) m cn tp
trung vo cc phng php x l vi m (x l cc khon n xu thu mua)
vi cc vn cn lu nh sau:
1. Xy dng mt khun kh php l mnh c th iu tit ton
b cc hot ng lin quan n vic x l n xu, to lp mt mi
trng hot ng minh bch, bnh ng, thng sut
Kinh nghim x l n xu trn th gii cho thy, cc AMC d dng
thu hi cc khon n mua, cc quc gia nn xy dng v pht trin khung
php l sn sng cho mt th trng mua bn v x l cc ti sn xu, trnh
trng hp khi mun p dng mt chnh sch x l n li gp phi nhng
cn tr v mt php l trong vic thc thi cng nh thu ht cc nh u t
nh trng hp ca Trung Quc. Ti thi im thc hin chng khon ha,
do Trung Quc thiu mt khun kh php l hon thin nn cc d n chng
khon ha phi c thc hin trong khun kh ca Lut y thc (Trust
Law) c ban hnh nm 2001 cho nn gii php ny c xem l khng
my thnh cng.
2. Cc AMC phi c hnh thnh c nh hng v quyn lc r
rng
- Nhim v, s mnh ca AMCs cn c nu r rng. Quyn lc ca
AMCs cn c giao c th vi ngun ngn sch nht nh.

- Cn xc nh r thi gian hot ng ca AMC khi AMC c thnh lp

v r rng nu khng c 1 khong thi gian nh trc, AMC c th s
khng c ng c hot ng hiu qu (thu hi n xu cng nhanh th c
quan ny cng nhanh chng ngng hot ng).
Nu nh khng c nh hng hot ng r rng, hiu qu ca cc AMC
s rt thp, thm ch cn thm dng vn ca Nh nc. Trng hp ca Thi
Lan l mt bi hc ng lu . Do vic xc nh cc mc tiu hot ng ban
u ca cc AMC l khng r rng, khng xc nh r trch nhim rng
buc nn m hnh cc AMC phn tn m Thi Lan p dng x l n xu
trong giai on u tin tht bi. N xu cc AMC ca ngn hng t
nhn gn nh khng x l c, thm ch mc an ton vn m cc ngn
hng phi duy tr tng ln gp i. Cn cc ngn hng nh nc, mc
tiu ch yu ca chuyn ha ti sn l c cu li ngun vn ngn hng ch
khng trng tm vo ti a ha gi tr hon li ca cc khon n xu. Chnh
v vy m n nm 2001, Thi Lan phi thnh lp mt cng ty qun l ti
sn tp trung c tn Thai Asset Management Corporation (TAMC).
3.

Xc

nh

cc

nguyn

tc - l cha kha thnh cng trong qu trnh x l n xu

- Tch bch cc khch hng c n xu ra khi ngn hng. Bi v hot ng
ngn hng l hot ng c quan h nn cn thit phi thc hin nguyn tc
ny ngn chn n xu pht sinh.
- Cc ngn hng c n xu cn x l phi c cc cam kt cht ch trong
vic tun th cc quy nh tn dng thn trng sau khi c ti cp vn t
Chnh ph hoc AMC.
- Vic thnh lp cc AMCs cn phi c nh hnh r rng l cc cng ty
qun l ti sn ch khng phi l kho lu gi n xu ca h thng ti chnh.

V th, cn phi c nh hng hot ng cho cc AMC trong tng lai theo
hng s pht trin thnh mt ngn hng u t, mt nh ch ti chnh nh
trng hp ca M v Hn Quc, thay v kt thc hot ng sau khi
gii quyt n tha n xu. Hn na, cng phi trao thm quyn thc y
tnh c lp v ch ng ca cc AMC, c bit l cc AMC thuc s hu
nh nc trong qu trnh hot ng.
4. Cc gii php thc hin gii quyt n xu cn c la chn ph
hp vi trnh pht trin ca th trng ti chnh
Trong cuc khng hong tit kim v cho vay ti M hi cui nhng nm
1980, phng tin chng khon ha dng nh l mt cu cnh to nn
thnh cng ca RTC nhng bin php ny khng hn thnh cng tt c cc
quc gia ng v ng u do th trng ti chnh gia Hoa K v cc
quc gia ny c s chnh lch v mc pht trin. Ring Hn Quc, mc
d quc gia ny cha hnh thnh cho mnh mt th trng mua bn ti sn
ri ro nhng KAMCO sau xy dng c mt th trng cho cc
khon n xu, thu ht c cc nh u t nc ngoi tham gia mua bn v
theo , thu ht c cc nh u t trong nc. Nh , KAMCO thu
hi li nhanh chng mt phn tin Chnh ph b ra cho hot ng ti c
cu, ng thi cng gp phn lm tng chiu su ca th trng ti chnh ca
quc gia ny. Thm vo , mc d mun, nhng Hn Quc cng kp
thi ban hnh cc o lut chun b cho vic x l hiu qu NPLs nh Lut
ABS, Lut Ph sn hp nht, v nhiu o lut b sung khc.
5. Xy dng mt h thng thng tin minh bch v cc nh ch ti
chnh trong nc cng nh tiu chun ha h thng thng tin v cc
khon n xu s gip nng cao hiu qu x l n xu

Hn Quc thnh cng trong vic xy dng nn mt th trng cho vic

mua i bn li cc khon n xu l nh s hot ng tch cc ca KAMCO
vi vai tr l ngi iu tit v lun chuyn thng tin trn th trng. Trc
, s tham gia ca cc nh u t trong nc l rt thp do cc nh u t
trong nc thiu cc thng tin v lch s hot ng (Track record) cng nh
cc thng tin v tnh hnh ti chnh ca cc t chc ti chnh trong nc
nhng sau mt thi gian, KAMCO li ko c cc nh u t nc
ngoi v t thu ht c cc nh u t trong nc.
Vic tiu chun ha h thng cng ngh thng tin v cc khon n xu t
trc s gip cho qu trnh tp hp nh gi v quyt nh mua cng nh la
chn cc bin php x l n xu ca cc AMC c din ra nhanh chng v
thun li hn. Trc khi khng hong ti chnh 1997 din ra, vic Hn Quc
cha xy dng c h thng ny cng c nh gi l mt tr ngi cho
vic tng tc x l n xu ca KAMCO.
6. To iu kin cho th trng ti chnh pht trin ng mc, kp
thi; xy dng mi trng kinh t, chnh tr n nh vi nhng c hi
u t hp dn
i vi trng hp ca Hn Quc, thnh cng ca KAMCO so vi cc
AMC tng t c thnh lp cc nc khc l KAMCO c nh gi l
xy dng thnh cng mt th trng cho cc khon n xu, thu ht c
cc nh u t nc ngoi tham gia mua bn v theo , thu ht c cc
nh u t trong nc.
Tuy nhin, thnh cng ny c c phi k n yu t mi trng chnh tr
x hi m KAMCO hot ng. L mt n v cng c quyn mua cc ti
sn n xu, t nht trong hai nm u hot ng, KAMCO l ra c th tr
thnh mt ni chuyn cha cc khon n xu v l cng c chnh tr h

tr cho cc nhm li ch c la chn. Tuy nhin, hiu qu hot ng ca

KAMCO phn ln l nh mi trng kinh t chnh tr c bit ti Hn Quc
- l mi trng m li ch cng c t ln hng u, vic s dng
cng qu mt cch c hiu qu thm nhun trong thc v hnh vi ca
tng ngi dn Hn Quc. Thm vo , Hn Quc cn chu s gim st
cht ch ca cc nh u t nc ngoi trong c IMF v WB.
i vi trng hp ca Trung Quc: y l mt trng hp vn cn gy
nhiu tranh ci v mc thnh cng. n nm 2004, cc AMCs ti Trung
Quc mi ch x l c 675 t NDT n xu (tng ng 39% cc khon
n xu m h mua li), t l thu hi tin mt (cash recovery rate) ca cc
AMCs ch khong 20,3%. Thc trng ny do nhiu nguyn nhn (cht lng
ti sn thp, khun kh php l cha hon thin, ri ro o c gia cc
SOEs v AMCs). Nhng v th ngy cng cao ca cc ngn hng Trung
Quc sau khi c x l n xu (d cc khon n ny vn cn nm u
trong nn kinh t Trung Quc) trn cc bng xp hng quc t l mt thnh
cng ng kinh ngc. C kin cho rng s thnh vng ca nn kinh t
nc ny dng nh che khut nhng kt qu thc s ca qu trnh x l
n xu din ra trc

Ti liu tham kho

1/ PGS.,TS. Nguyn Hng Sn, Ti cu trc h thng ngn hng: Kinh
nghim quc t v hm v t duy cho Vit Nam, Hi tho quc t Ti
cu trc h thng ngn hng: Kinh nghim quc t v hm cho Vit Nam,
thng 12 nm 2011.
2/ TS. Nguyn Phi Ln, Kinh nghim cc nc trong khu vc v ng u
v ti cu trc h thng ngn hng, Hi tho quc t Ti cu trc h

thng ngn hng: Kinh nghim quc t v hm cho Vit Nam, thng 12
nm 2011.
3/ Banking reform in China - John P. Bonin.
4/ Szapary, Gyorgy, (2001) Banking sector reform in Hungary: lessons
learned, current trends and prospects, Croatian National Bank.
5/ Dealing with the bad Loans of the Chinese Banks (2001).
6/ Resolution of Non - performing Loans in China (2005).