tvdd

TEMA 1
Fonologa. Sistema voclico y consonntico
Nociones de prosodia
1.- (sin solucionario). Separa las slabas de las siguientes palabras:
foederata
planitiem
aureo
partium
dominos
rosae

omnia
agricolarum
Caesar
proelio
ratio
poena

2.- (sin solucionario). Coloca el signo

de la cantidad:

en la penltima slaba, aplicando las reglas

respondeo

inficio

ancilla

coepi

diligentia

tauros

magistra

eburneus

poenis

puella

aurum

romanus

3.- (sin solucionario). Seala grficamente () la slaba tnica y lee correctamente:

aqula

singlis

stipendium

discipulrum

indignus

taurus

suadeo

turba

vantas

tritcum

gentes

natio

miltes

errbant

habre

legre

4- (sin solucionario). Completar el siguiente cuadro:

Indica la cantidad todas las
vocales que puedas aplicando
las reglas de la cantidad y
coloca la tilde en la slaba
acentuada
1.

adulescentem

2.

antiqua

3.

auctoritatem

4.

bonum

5.

cantum

6.

casum

7.

constantia

8.

corpus

9.

coruus

10.

dubitare

11.

enumerare

12.

femina

13.

feram

14.

fortes

15.

honorem

16.

imperatorem

17.

incendium

18.

incertum

19.

iuuentutem

20.

magno

21.

molestum

22.

mouerunt
2

Evolucin
a un
trmino
romance

Fenmenos fonticos
experimentados

23.

nostra

24.

nouum

25.

nullos

26.

optimum

27.

pallidam

28.

pastorem

29.

patientia

30.

patrem

31.

perniciosum

32.

populum

33.

praesidium

34.

quae

35.

scientia

36.

sentire

37.

spiritum

38.

statum

39.

suppliciis

40.

temeritate

41.

terra

42.

uarietatem

43.

uerbum

44.

uictoria

45.

uenit

46.

uidere

47.

senatum

48.

spatio

49.

paucos

50.

mensem

51.

lacrimas

52.

recentem

53.

poenam

TEMA 2
FORMACIN DE PALABRAS
.- (sin solucionario). Marca con una X la va de creacin lxica que ha experimentado cada palabra:

prefijacin

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.

derivacin

uerisimile
aduenio
tribunatus

praemoneo
aquaeductus
imprudens
pupilla
amabilis
arator
pisciculus
pigritia
agricola
architectura
conficio
erradicare
paeninsula
iustitia
fragilis
troianus
deflorare
incipiunt
altitudo
fatalis
aquosus
gladiator
gladiolus
aquarius
romanus
cultellus
frigidarius
paruulus
sagittarius
satisfacere
socialis
atheniensis
allocutio
absum

38.

accipio

39.
40.

acerbissimum
adsensionem

41.

amicitiarum

42.

amplissimos
5

composicin

43.
44.
45.

aperte
argumento
auctoritas

46.

biennio

47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.

coercere
cognitionem
concursus
confero
coniurationem
constantia
conuocas
deest
defendere

56.
57.

deflexit
disiunctum

58.
59.
60.
61.

dissensione
doctissimorum
dubitare
dubitatione

62.

effecerunt

63.

enumerare

64.
65.

etenim
excusatio

66.
67.
68.
69.

explorate
grauitate
interfecit
labefactantem

70.

longe

71.
72.
73.
74.

maxime
maximus
mediocriter
minime

75.

multitudinis

76.
77.

munitissimus
occidit

78.

occupare

79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.

patientia
perdifficilis
perferemus
perniciosum
perobscura
philosophia
pontifex
praesidium
praetereo
proxima
prudenter
pulcherrimis
quaestione

92.
93.

quemadmodum
quocumque
6

94.
95.

reipublicae
religionum

96.

redeamus

97.
98.
99.
100.

satisfacere
scientiam
senatusconsultum
superiore

101.

sustinuimus

102.
103.
104.
105.

temerarium
temeritatum
turpius
uarietatibus

TEMA 3
Morfosintaxis: Sustantivos y adjetivos. Pronombres. Verbos.
El sustantivo. Las declinaciones
1- (sin solucionario). Analiza morfolgicamente y traduce:
caso
1.

litteram

2.

villas

3.

vitae

4.

columbarum

5.

naturae

6.

tabulis

7.

matronae

8.

terris

9.

Romae

10.

invidia

11.

terras

12.

servos

13.

Remum

14.

puero

15.

locis

16.

legati

17.

filii

18.

viri

19.

agrorum

20.

campum

21.

vincula

22.

regnorum

23.

supplicio

24.

templis

25.

ingenium

26.

animalium

nmero

gnero

enunciado

decl.

traduccin

27.

hostibus

28.

urbium

29.

montes

30.

classis

31.

mentis

32.

mari

33.

mare

34.

ignis

35.

capita

36.

itinerum

37.

pecus

38.

scelerum

39.

tempora

40.

civitatem

41.

hostem

42.

vi

43.

equitatu

44.

vultus

45.

exercituum

46.

senatui

47.

manibus

48.

cornu

49.

portus

50.

senatuum

51.

die

52.

rerum

53.

fidei

54.

planities

55.

dierum

2- Completa el cuadro colocando cada forma en su lugar:

res, exercitum, insulae, templi, agrum, scuto, legionem, fide, mons, cornui, rei, manus, cornu,
diem, templum, nauta, mari, peditatu, magnitudine, agricola, cupidinis, puellam.

1 DEC.

Singular
3 DEC.

2 DEC.

4 DEC.

5 DEC.

N.V.
AC.
G.
D.
AB.

El adjetivo. Flexin. Concordancia con el sustantivo. Grados del adjetivo.

1- Completa el cuadro:
masc.
Nom./Voc.
Ac..
Gen.
Dat.
Abl.

fem.

neutro.
doctum

docti
docta

2- Completa el cuadro:
singular
masc./fem.
Nom./Voc.
Ac.
Gen.
Dat.
Abl.

3- Completa

plural

neutro
omne

masc./fem.

omnis
omnibus

el cuadro:
singular

Nom./Voc.
Ac.
Gen.
Dat.
Abl.

4- El

neutre./
omnia

masc./fem.
sapiens

plural
neutre

sapientis

masc./fem.

neutre

sapientium

adjetivo concierta con el sustantivo en:.................., ......................, ...................

10

5- Declina en singular los siguientes grupos de palabras:

Nom./Voc.
Ac.

bonus/-e fructus

nigra mens

insctructa acies

altum genu

Gen.
Dat.
Abl.

Nom./Voc.
Ac.

grave corpus

omnis spes

modesta ars

venerabilis dignitas

Gen.
Dat.
Abl.

6- Declina en plural los siguientes grupos de palabras:

Nom./Voc.
Ac.

inquieti spiritus

sapientes poetae

dociles tauri

temerarii hostes

veteres vici

longa itinera

ligneae naves

Gen.

Dat.
Abl.

Nom./Voc.
Ac.

acres homines

Gen.

Dat.
Abl.

7- Empareja cada sustantivo con su adjetivo correspondiente, indicando el g, n y

caso:
templa
agni
pugna
consules
puellae
puerum

pulchrae
veteres
acri
alta
bonum
docilis
11

8- Forma el comparativo de superioridad y el superlativo de los adjetivos:

COMPARATIVO
Comparativo

SUPERLATIVO

Superlativo

Comparativo

nobilis, -e:

parvus, -a, -um:

purus, -a, -um:

blandus,-a,-um:

potens, -ntis:

acer, acris, acre:

facilis, -e:

eloquens, ntis:

carus,-a,-um:

novus,-a,-um

Superlativo

9- Completa el cuadro, indicando g, n y caso de cada forma:

POSITVO

COMPARATIVO

SUPERLATIVO

honestos
gratior
maiores
duriora
avidioris
benevolentiorem
clarissimum
facillima
fortiora
doctis
laudabilius
prudentissimae
pulcherrimi
acer
altiore

10- Relaciona el adjetivo en grado positivo con la forma correspondiente del

comparativo y del superlativo:
COMPARATIVO
melior, -ius

POSITIVO
bonus, -a, -um

SUPERLATIVO
pessimus, -a, -um

maior, -ius

parvus, -a, -um

maximus, -a, -um

peior, -ius

malus, -a, -um

minimus, -a, -um

minor, -us

magnus, -a, -um

optimus, -a, -um

12

11- Seala la respuesta correcta, analiza y traduce:

1. Magister doctus erat

2. Parva puella magnam vitam sperat

3. Sicilia Romanarum provinciarum

prima est
4. Voluptas est virtutis inimica

5. Deus mundi artifex est

6. Manus manum lavat

7. Legum interpretes iudices sunt

8. Homo res sacra homini est

a)
b)
c)
a)
b)
c)
a)
b)
c)
a)
b)
c)
a)
b)
c)

Ac. sing. de magister,-tri

Nom. pl. de
"
Nom. sing. de "
Genit. pl. de puela, -ae
Ablat. sing. de
"
Nom. sing. de
"
Genit. pl. de provincia, -ae
Nom. pl. de
"
Nom. sing. de
"
Ac. pl. de voluptas, -atis
Nom. sing. de
"
Gen. pl. de
"
Nom. pl. de mundus, -i
Gen. sg. de
"
Dat. sg. de
"

a)
b)
c)
a)
b)
c)
a)
b)
c)
a)
b)
c)
a)
b)
c)

Ac. pl. de doctus, -a, -um

Nom. sg. de
"
Gen. sg. de
"
Ac. sing. de vita, -ae
Ablat. pl. de "
Dat. sing. de
"
Gen. sg. de Sicilia,-ae
Nom. sg. de
"
Abl. sg. de
"
Nom. pl. de virtus, -tutis
Ac. pl. de
"
Gen. sing. de "
Nom. pl. de artifex, artificis
Gen. sg. de
"
Nom. sg. de
"

a)
b)
c)
a)
b)
c)
a)
b)
c)

Gen. sg. de manus, -us

Nom. sg. de
"
Ac. pl. de
"
Gen. pl. de lex, -gis
Ac. sg. de
"
Nom. pl. de "
Ac. sg. de res, rei
Nom. sg. de "
Ac. pl. de
"

a)
b)
c)
a)
b)
c)
a)
b)
c)

Ac. sg. de manus, -us

Nom. sg. de
"
Abl. sg. de
"
Ac. pl. de interpres,-pretis
Nom. pl. de
"
Abl. pl. de
"
Dat. sg. de homo,-inis
Ac. pl. de
"
Abl. sg. de
"

Uso de los casos

12- Analiza sintcticamente y traduce:
1.

Coquus industria cenam parat.

2.

Puer aratro agros laborat.

3.

Odium generat bella.

4.

Flectabamus genua in templo.

5.

Senatus cum magistratibus rem publicam administrabat.

6.

Rei publicae fidem debemus in prosperitate et in adversitate.

7.

Marcus in via gladio consulem vulnerat.

8.

Agricolae ex agro ad urbem fructus in retibus portant.

9.

Puer et puella Romae habitant.

10.

Nocte legiones locum deligebant ibique castra ponebant.

11.

Milites fossa valloque castra muniebant.

12.

Agricolae ex villa ad silvas ambulabant.

13.

Pedites tela in hostium equitatum iaciunt.

14.

Romani in multis1 oppidis praesidia habebant et gladiis et hastis et scutis pugnabant.

15.

Romani multos1 deos deasque colebant. Deorum dearumque aras rosis ornabant ibique columbas caprasque
sacrificabant.

16.

Verba uolant, scripta manent (prov.).

17.

Cicero consul creatus est.

18.

Concordia, o filii mei2, erit uestra2 fortuna.

13

19.

Veritas odium parit (Ter.).

20.

Fortuna non mutat genus (Hor.).

21.

Ratio et oratio conciliat inter se homines (Cic.).

22.

Cornelius Mamercum dictatorem dicit (Liu.).

23.

Silent leges inter arma (Cic.).

24.

Multa1 itinera in oppidum ducebant.

25.

Ancum Marcium regem populus creat (Liu.).

26.

Medicus mortem regis ciues celat.

27.

Custodes tres3 noctes hostes uigilant.

28.

Puellae rus mane ibant.

29.

Catilina iuuentutem mala1 facinora edocebat.

30.

Duodequadraginta3 annos Dionysius Syracusae tyrannus fuit.

31.

Agesilaus Hellespontum copias traiecit.

32.

Cras Caesaraugustam ueniam.

33.

Locus ab hoste circiter passus sescentos3 aberat.

34.

Fundamentum perpetuae1 famae est iustitia (Cic.).

35.

Fannius C. Verrem insimulat auaritiae et nequitiae.

36.

Erat planities passuum CCC3 (Caes.).

37.

Manlius uir magni ingenii erat.

38.

Fortitudo est dolorum laborumque contemptio.

39.

Iniuriarum remedium est obliuio (Publ. S.).

40.

Puella nouercae meminit.

41.

Iudex reum absoluit iniuriarum.

42.

Vtinam periculi meminisses!

43.

Deo oboediunt maria terraque (Cic.).

44.

Galli ducentos3 obsides Caesari dederunt.

45.

Imperator insidias hostibus parauerat.

46.

Sagunti ruinae nostris2 capitibus incident (Liu.).

47.

Pompeio magna1 classis erat.

48.

Non uiribus aut uelocitate aut celeritate corporum res magnas1 gerimus, sed
consilio, auctoritate, sententia (Cic.).

49.

Copiae tria3 milia passuum a castris distabant.

50.

Domi multi libri sunt.

51.

Romae et in Graecia iudices interpretes et custodes legum fuerunt.

14

1
2
3

adjetivo calificativo
adjetivo posesivo
adjetivo numeral

13- El adjetivo. Analiza sintcticamente y traduce:

1- Alexander magna gerebat.
2- Multa mihi hodie dicitis.
3- Vilius argentum est auro, virtutibus aurum.
4- Quis me fortior est?
5- Omnium populorum fortissimi sunt Belgae.
6- Constantinus urbem pulcherrimam aedificat.
7. Nullum malum gravius est quam bellum civile.
8- Alba Longa antiquior est quam Roma.
9- Vergilius clarissimus fuit inter poetas romanos.
10- Omnium altissimi sunt montes Pyrenaei.
11- Mercator sua laudat, aliena culpat.

52. Veritatis simplex est oratio (Sen.).

53. Spes est ultimum aduersarum rerum solatium (Sen.).
54. Spectacula magnifica et sumptuosa Dioclecianus edit in Circo (Suet.).
55. Pallida mors aequo pulsat pede pauperum tabernas regumque turres (Sen.).
56. Poeta Homerus multa de bello Troiano primus scribit.
57. Diversis itineribus in castra se recipiunt.
58. Patriae salus, o duces legatique, et in pace et in bello suprema lex erit.
59. Alit lectio ingenium et studio fatigatum reficit (Sen.).
60. Concordia paruae res crescunt, discordia maximae pereunt (Sall.).
61. Germanis singulares mores erant.
62. Bonus pastor oues suas amat et infirmas cognoscit.
63. Multi Cannensi pugna cadunt (Cic.).
64. Existimo bonos beatos, improbos miseros (Cic.).
65. Omnia uincit amor (Verg.).
66. Iason, tyrannus Thessaliae, illo tempore fuit omnium potentissimus (Cic.).
67. Vir bonus semper bona et optima dicit, malus autem non semper mala et pessima
facit.
68. Excellentissimi fuerunt Persarum Cyrus et Darius (Nep.).
69. Multo utilissima est temperantia in cibis (Plin.).
70. Nihil est ueritatis luce dulcius (Cic.).
71. In Cannensi proelio Poeni acriter at fortiter pugnant, sed Scipio, Romanus dux,
magis dolo quam uirtute Hannibalem uincit.
15

72. Valetudinem tuam cura diligentissime (Cic.).

73. Vilius argentum est auro, uirtutibus aurum (Hor.).
74. Maxima in infirmitate sapientes et prudentes uirtutem animi maiorem quam
imprudentes et nescii ostendunt.
75. Animorum morbi perniciosores quam corporis sunt (Cic.).
76. O fons Bandusiae, splendidior uitro (Hor.).
77. Effugit imago simillima somno. (Verg.).
78. Melle dulcior es (Pl.).
79. Magnus bello Themistocles fuit nec minus in pace (Nep.)
80. Inter plurima maximaque hominum uitia nullum est frequentius quam ingrati animi.
81. Nemo beatior est sapiente.
82. Milites fortiores quam numerosiores erant.

Los pronombres
1- Analizar morfolgicamente y traducir:
Ego
Tecum
Nostri
Nos
Vestri
Nobiscum
Sui
Se

Tibi
Me
Mecum
Mihi
Te
Sibi
Tui
Mei

2- Analizar morfolgicamente y traducir:

Illius
Haec
Ille
Huic
Istorum
Eam
Idem
Ipsi

Isti
Illo
Istae
Illis
Illi
Ipsius
Eorum
Iisdem

3- Analizar morfolgicamente y traducir:

Nostri
Suorum
Tuis
Nostra
Suus
Nostrum

Mea
Nostro
Vestrum
Suis
Mearum
Nostram
16

4- Analizar morfolgicamente y traducir:

Alicuius
Quid
Nulla
Quisquam
Alterum
Alterius

Quis
Alias
Unum
Quemque
Utrique
Nulli

5- Analizar morfolgicamente y traducir:

Quos
Quod
Quae
Cuius
Quas

Quarum
Qui
Quibus
Quo
Cui

6- Traducir al latn:
ella misma
para este cnsul
en este lugar
de ese poeta
con el mismo general
Quin eres?
Qu estudias?

de stos
al mismo
para los mismos amigos
con el general mismo
nosotros mismos
Qu libro lees?
con vosotros mismos

7- Declinar los grupos de concordancias siguientes:

Singular
tua navis

meus ordo

is fur

ipse consulatus

quis homo?

Plural

N
V
Ac.
G
D
Ab.
N
V
Ac.
G
D
Ab.
N
Ac.
G
D
Ab.
N
Ac.
G
D
Ab.
N
Ac.
G
D
Ab.
17

nullum horreum

ista auris

idem factum

iste versus

hoc dictum

eadem manus

quisque vir

N
Ac.
G
D
Ab.
N
Ac.
G
D
Ab.
N
Ac.
G
D
Ab.
N
Ac.
G
D
Ab.
N
Ac.
G
D
Ab.
N
Ac.
G
D
Ab.
N
Ac.
G
D
Ab.

8- Analizar sintcticamente y traducir:

1.

Caesar in insulam se abdit.

2.

Aliis consilium, aliis animus, aliis occasio deest, voluntas nemini.

3.

Eum tibi commendo.

4.

Vir sapiens omnes res suas secum portat et ego omnia mea mecum porto.

5.

Ego multos video fortiores te, tu autem paucos vides diligentiores me.

6.

Haec placent mihi et tibi.

7.

Hostes ipsum ducem occidunt et milites eius occidunt se ipsos.

8.

Hae arbores suis foliis hoc tugurium tegebant et in illa umbra viatores quiescebant.

9.

Ille sibi non vivit, sed ventri, somno, libidini.

10. Tecum ero omnibus diebus vitae meae.

11. Homines pigri et sibi et ceteris sunt molesti.
12. Haec erant clariora sole ipso.
13. Ad rivum eundem lupus et agnus veniunt.

14. Tu praedia mea possides, ego misericordia aliena uiuo (Cic.).

15. Natura semina scientiae nobis dedit, scientiam non dedit (Sen.).
18

16. Iuppiter, haec regia arma tibi fero (Liu.).

17. Quis es? Quid dicis de te ipso?
18. Suum cuique: haec uerba culmen iustitiae sunt.
19. Epistulas tuas accepi, aliam alia iucundiorem (Cic.).
20. Iste se aliquem putat (Sen.).
21. Quot digiti tibi sunt in manu?
22. Ille ferro uiam faciebat (Liu.).
23. Rex ipse in dextro cornu erat (Liu.).
24. Praedia aliis colit, non sibi (Cic.).
25. Cicero in litteris saepe dicebat: Si uos ualetis, bene est, ego ualeo.
26. Quid ego oculis aspicio meis? (Pl.).
27. Quis me fortior est?
28. O dii inmortales! Vbinam gentium sumus? In qua urbe uiuimus? Quam rem publicam
habemus? (Cic.).
29. Quo uadis, Antoni?
30. Pompeianus miles fratrem suum, dein se ipsum interficit (Tac.).
31. Cuius ea culpa fuit? Militum, an imperatorum? (Liu.).
32. Roscius patrem occidit, afirmas. Quomodo eum occidit? Vtrum ipse percussit an
per alios scelus commisit? Ipse, arguis. Romae no erat, respondeo. Alii fecerunt,
dicis. Qui fuerunt isti, seruine an liberi?

El verbo
1- Analizar y traducir las siguientes formas verbales:

sumus
est
laudas
delebam
manebamus
eras
facis
mittunt
agebam
audiebat
duco

eratis
ambulas
estis
pugnabatis
ridet
laudant
legunt
capiebat
ducebamus
audiebas
audio
legis

19

2- Conjugar el futuro imperfecto de indicativo de los verbos:

1a sg.

2a sg.

3a sg.

1. pl

2a pl.

Paro:
Amo:
Moneo:
Deleo
Dico:
Defendo:
Capio:
Rapio:
Advenio:

3- Conjugar el pretrito imperfecto y el pretrito perfecto de indicativo de los verbos:

sum
pret.impf

pret.pf.

laudo
pret.impf

deleo
pret.impf

pret.pf.

mitto
pret.impf

venio
pret.impf

pret.pf.

pret.pf.

20

pret.pf.

3a pl.

4. Colocar cada forma verbal en la columna correspondiente:

laudaveritis, fecit, egeris, miserunt, habueratis, audivisti, fecerant, spectavero, spectavit, egeram,
amaverunt, paraveratis, duxero, legerat, fuerimus.

Pret. Perf. indic.

Pret. Pluscuamperf. Indic.

Fut. Perf. indic.

5. Conjugar el pretrito perfecto y pluscuamperfecto de subjuntivo de los verbos:

impf.

Paro
plcpf.

impf.

Moneo
plcpf.

impf.

Defendo
plcpf.

impf.

Advenio
plcpf.

6- Analizar morfolgicamente los verbos siguientes:

ornamus
laudant
videmus
ornabatis
delectabimus
amavisti
pares
dederant
amemur
aperiebamus
venisti
aperuerunt
cognoverant
vulneras
laudabar
erant
dicantur
ducitur
amaveratis
21

miserunt
misistis
audiebamini
vicerat
moveatur
moverentur
iaciet

7 - Indicar las formas que pertenecen al sistema de presente y las que pertenecen al de perfecto:
damus
venissem
paruit
vidimus
mittam

dabatis
parebam
paruerat
miserit
docuisset

videtis
ridebitis
miserat
vincunt
docerem

videremini
dedi
mittitur
veniet,
vincas

manere
docebunt
vincerem
daretur
rideatis

8- Escribir el enunciado y el pretrito pluscuamperfecto de indicativo de los siguientes verbos:

Verbo
orno

Enunciado

P. perfecto

P. pluscuamperfecto

doceo

sum

venio

tego

9- Traducir al latn:
darn
ensears
estudiaron
rais escuchados
has enseado
hagamos

am
obedecer
dijeron
Ser dicho
abriris
desearan
22

vicerunt
docuit
dabo
misero
misereris

Hubieras deseado
ella era enviada
dieron
amaste
Haban enviado
Sean escuchados

hiciera
l era obedecido
Habrn conducido
Hayis hecho
Es dicho
Fueron enviadas

10- Poner en voz activa y traducir:

PASIVA
amabantur
audiebamini
ducerer
auditae erant
factum est
dicentur
suadebimur
amatus essem
captus est.
scribebantur

TRADUCCIN

ACTIVA

TRADUCCIN

11. Analizar sintcticamente y traducir:

1. Caesar oppidum diripit atque incendit, praedam militibus donat.
2. Agricola in silva multas feras videbat et magnis sagittis necabat.
3. Amicitiae verae concordiam augent, inimicitiae discordiam inter poetas creant.
4. Hostes populi Romani acre bellum movent.
5. Multi ovium greges in montibus optimas herbas invenient.
6. Nulla consilia audis.
7. Vtinam hunc librum legeris.
8. Imperator in castra omnes copias duxit.
9. Ista iam vobis praedixeram.
10. Romani milites in oppidi opugnatione magnos labores tolerarunt.
11. Adulescentes senum praeceptis gaudebant.
12. Romani obsidione oppidum liberaverant.
13. Ipse fortasse erraverim.
14. Statuae albae dearum a puellis domi ornantur.
15. Amemus patriam, pareamus senatui.
16. Romani multas res utiles in Hispaniam importaverunt.
17. Fili mi, in rebus secundis adversisque omnia tua mihi dic.
18. Haec contumelia non fregit eum, sed erexit.
19. Cras obsides prodidero.
20. Vtinam milites cum hostibus proelium commisissent.
21. Vtinam proelium cum hostibus a militibus commissum esset.
22. Caesar in Hellesponto pontem faciet.
23. Auxilia Romanorum sociis missa sunt.
24. Auxilia Romanorum sociis mittuntur.
23

25. Auxilia Romanorum sociis mittentur.

26. Graeci a Themistocle liberabuntur.
27. Cras revertar.
28. Xerxes in Asiam reversus est.
29. Hannibal itinere gravi morbo oculorum adfectus erat.
30. Populus Romanus et adversus Gallos et adversus Hispanos bella fecerat.

31. Amici, obseruate historiam, nam uitae magistra est.

32. Hae litterae a te scriptae erant / scribebantur.
33. Multi alumni in schola studuerunt, pauci studebant domi.
34. Este impigrae, o alumnae, et philosophiam scientiasque obtinebitis.
35. Meis consiliis, meis laboribus, mei capitis periculis interitu rem publicam
liberaui (Cic.).
36. Romani contra Poenos in Sicilia et in Hispania et in Italia pugnarunt.
37. Et in Graecia et in Italia puellae et pueri deorum magna templa ornauerant /
ornabant.
38. Superbi in rebus aduersis non adiuuantur.
39. Nihil recte sine exemplo docetur aut discitur.
40.
41.
42.
43.

Hoc uobis polliceor.

Caesar, bellicae tuae laudes celebrabuntur.
Numquam amicorum obliuiscar.
Maxima debetur puero reuerentia.

44.
45.
46.
47.
48.

Vi uentorum et aquae magnitudine pons interruptus est / interruptus erat.

Romae fuimus ibique magna deorum templa uidimus.
Tarentini contra Romanos auxilium poposcerunt.
Hostium magna pars peruenerat ac breui tempore proelium commiserat.
Vtinam meus pater uiueret; domi meae eum haberem.

49. Illos clarissimos uiros laudemus!

50. Neminem tota urbe inueni.
51. Ipse respondebo.
52.
53.
54.
55.
56.

Media nocte a captiuis fuga temptabatur / temptata erat.

Vtinam uxorem liberosque uideres /uidisses.
Haec Romanorum uictoria a legatis consuli nuntiabitur /nuntiata est.
Hostium impetus a nostris non timetur.
Amicorum uerba semper bono animo audiemus / audimus /audiuimus.

57. Vtinam omnia pericula a uobis uincantur /uicta sint.

58. Vobis a patre magnae diuitiae relinquentur /relictae erant.
59. Themistocles Athenis erat expulsus (Nep.).
60. Aurelia via profectus est.
61. Horae cedunt et dies et menses et anni nec praeteritum tempus reuertitur (Cic.).
24

62. Vrbe Neapoli nihil pulchrius uidi; a multis pulcherrima urbs Italiae putatur.
63. In terris calidioribus homines uere et aestate semper sole splendido delectantur.
64. Numidae plerumque lacte et ferina carne uescuntur (Sall.).
65. Viuite fortes fortiaque aduersis opponite pectora rebus (Hor.).
66. Paruo numero nauium magna classis deuicta est (Nep.).
67. Labor uoluptasque societate inter se naturali iunguntur (Cic.).
68. Caesar beneficiis ac munificentia magnus habebatur, integritate uitae Cato: ille
mansuetudine ac misericordia clarus factus erat, huic seueritas dignitatem
addiderat; illius facilitas, huius constantia laudabatur (Sall.).

Formas nominales
12- Poner cada forma verbal en la columna correspondiente. Identificar y traducir:
inveniri, redire, dictu, possumus, praestitisse, agendi, fugatos, praestitissem, invenire, moderentur,
appropinquantibus, comparare, opinor, dormienda, redirem, inveni.

Formas personales

Traduccin

Formas no personales

Traduccin

13.- Analizar sintcticamente y traducir:

1.

Dulce et decorum est pro patria mori (Hor.).

2.

Hostes ab equitatu fugati in silvas sese receperunt.

3.

Pueri territi multitudinem nauium ad litus appropinquantium uiderant.

4.

In pugna ad flumen commissa Galli a nostris uicti sunt.

5.

Nostri facultatem sui recipiendi hostibus non dederunt.

6.

Legio ad multitudinem hostium repellendam non sufficiebat.

7.

Pugnantes eos inuenit.

8.

Haec memoratu digna uidentur.

9.

Nostri tela iaciendo hostes a castris repulerunt.

10. Legionibus appropinquantibus, alii, abiectis armis, ad Caesarem uenerunt; alii,

necessariis rebus coactis, in siluas sese abdiderunt.

25

11. Themistocles Argos habitatum concessit.

12. Diis iuuantibus, nobis uigilantibus, populo Romano consentiente, erimus profecto breui
tempore liberi.
13. Hominis mens discendo et cogitando alitur (Cic.).
14. Catilina opprimendae rei publicae consilium cepit.
15. Caesar iubet milites pugnare.
16. Difficile est dicere bene; difficilius est operare semper optime.
17. Est magistri alumnos docere; est discipulorum audire magistros
18. Homo sine uirtute beatus esse non potest; iustitiam colere et custodire debet (Cic.).
19. Crudelius est quam mori semper mortem timere (Sen.).
20. Aeneas, Troia deleta, in Italiam nauigauit.
21. Romulo rege, Romani multa bella cum finitimis gesserunt.
22. Magna tempestate orta, nautae in mare altum nauigare non ausi sunt.
23. Eo cubitum.
24. Hannibal Carthaginem Nouam ad hiemandum uenerat.
25. Consul obsides ab hostibus traditos accepit.
26. Caesari magna spes erat oppidi capiendi.
27. Omnes ad haec audienda concurrerunt.
28. Omnes mori maluerunt quam pedem referre.
29. Nihilne te, Catilina, nocturnum praesidium Palati, nihil urbis uigiliae, nihil timor populi,
nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus habendi senatus locus, nihil
horum ora uoltusque mouerunt? (Cic.).
30. Obsidibus acceptis, consul profectionem parauit.

26

DEGRADACIN Y DESCOMPOSICIN
DEL SISTEMA CASUAL
1.- Analiza sintcticamente y traduce las siguientes oraciones indicando, en el marco del
proceso de evolucin y descomposicin del sistema casual latino, por qu sintagmas
seran sustitudas las palabras resaltadas:
1) Exploratores Caesari nuntiaverunt hostes castra mouisse.

Caesari:
a) ad Caesarem

b) a Caesari

c) de Caesare

2) Obsidibus acceptis, dux Romam legatos misit.

Romam:
a) de Roma

b) ad Romam

c) in Roma

3) Parvo numero navium magna classis summa audacia devicta est.

parvo numero:
a) per parvum numerum

b) ad parvum numerum

c) in parvo numero

navium:
a) de navium

b) in navibus

c) de navibus

summa audacia:
a) summam audaciam

b) cum summa audacia

c) ad summa audacia

4) Athenas

missi sunt qui Themistoclem proditionis accusaverunt.

Athenas:
a) de Athenis

b) in Athenis

c) ad Athenas

proditionis:
a) proditione

b) de proditionis

c) de proditione
27

5) Nemo

Romanorum fuit Cicerone eloquentior.

Romanorum:
a) in Romanos

6) His

b) de Romanis

c) a Romanis

rebus ab hostibus gestis, Vercingetorix promisit se Caesari obsides daturum esse.

ab hostibus:
a) ad hostibus

b) per hostes

c) ad hostes

Caesari:
a) ad Caesarem

b) a Caesari

c) de Caesare

28

TEMA 4
Sintaxis de la oracin: Parataxis e Hipotaxis
1.

Veni, uidi, uici (Caes.).

2.

Aquae magnae bis eo anno fuerunt Tiberisque agros inundauit cum magna strage tectorum
pecorumque et hominum pernicie (Liu.).

3.

Auaros homines non solum deprauatos sed etiam miseros existimamus.

4.

Lex omnis aut tribuit aut adimit, aut punit aut iuuat, aut uetat aut permittit.

5.

Horatius et uenatione delectatur et gaudet equis.

6.

Heluetii fere cottidianis proeliis cum Germanis contendunt; aut suis finibus eos prohibent aut ei in
eorum finibus bellum gerunt.

7.

Nam mihi ante oculos dies noctesque uersaris (Cic.).

8.

Vel imperatore, uel milite utimini.

9.

Aristides aequalis fere fuit Themistocli. Itaque cum eo de principatu contendit (Nep.).

10. Habemus enim Senatus consultum in te, Catilina, vehemens et grave (Cic.).
11. Iniuria fit duobus modis: aut ui, aut fraude.
12. Caesar et Antonius non modo non copiosi ac diuites, sed etiam inopes ac pauperes sunt.
13. Siue iracundia, siue dolore, siue metu permotus amicus meus haec fecit.
14. Num Metellus deis offendit ?
15. Nonne Caesar equitatum in omnes partes diuisit ?
16. Totam domum num quis alter praeter te regit? Minime uero (Cic.).
17. Nonne prudentissimus omnium erat?
18. Venitne orador in forum?
19. Quid est tam iucundum cognitu atque auditu quam sapientibus sententiis grauibusque uerbis
ornata oratio?
20. Liber quem legis meus est.
21. Dux urbem deleuit quo ciues fugerant.
22. Vir cuius filium nouisti in urbem uenit.
23. Consul militibus quibus praemia donauerat terras reliquit.
24. Quod discis tibi discis.
25. Hic mihi dixit quae tibi dico.
26. Qui multum habet plus cupit.
27. Dic mihi domicilium quo tibi litteras mittere possim.
28. Ille est uir cui patriae salus dulcior fuit quam uita.
29. Hannibal capit coloniam quam Fregellam appellant.
30. Amittit merito proprium, qui alienum appetit.
29

31. Loquamur quod sentimus; sentiamus quod loquimur.

32. Tu non adfuisti, qui semper solitus esses obire.
33. Qui nescit tacere, is nescit audire ea quae amici eius dicunt.
34. Quis est homo ille quem uides?
35. Quid illo faciemus, stulta ? Quid facias rogas ? (Ter.).
36. Tarquinius ut regnum sibi esset cupiebat.
37. Nescio utrum sis albus an ater homo (Cat.).
38. Accidit ut hostes iam maiores copias haberent.
39. Caesar per exploratores intelligit hostes in siluas se recepisse.
40. Quaero num tu senatui causam permittas.
41. Quanta multitudo conuenerit uides.
42. Ingratus est qui beneficium quod accipit negat.
43. Interrogas me num te ire in exsilium iubeam (Cic.).
44. Fieri potest ut errem.
45. Ad Apii Claudii senectutem accedebat quod caecus erat.
46. Vt hunc audias ueni!
47. Credebant se in altis urbibus solitudinem inuenturos esse.
48. Loquor ut opinor.
49. Piratae maria infestabant ita ut Romanis nauigatio tuta non esset.
50. Vt desint uires, tamen est laudanda uoluntas.
51. Hi qui in insula erant, mirabantur classem regiam, interrogabant ab illis qui cum Alexandro
uenerant, qui essent, quid uenissent.
52. Caesar exploratores praemittit qui locum idoneum castris deligant.
53. Dicunt Socratem iuuenes philosophiam docere.
54. Qui sim scies ex eo quem ad te misi (Sall.).
55. Tibi stultus uideo qui sperem.
56. Peccatum suum, quod celari posset, confiteri maluit.
57. Consul timebat ne Galli, priusquam auxilia uenirent, impetum facerent.
58. Tecum loquor ut me audias.
59. Caesaris milites, cum in iniquo loco pugnarent, hostes tamen uicerunt.
60. Si Romam mecum uenisses, templa deorum uidisses.
61. Tam acre proelium fuit, ut pauci superfuerint.
62. Romam ueni ut antiqua monumenta uiderem.
63. Bellum scripturus sum quod Populus Romanus cum Iugurtha, rege Numidarum, gessit (Sall.).
64. Sic respondit, ut nemo loqui auderet.
30

65. Vt Caesar finem loquendi fecit, surrexit Cato (Nep.).

66. Cum in fines Heluetiorum peruenissent, castra summa cura muniuerunt (Caes.).
67. Athenis, ut hic, Romae, summi oratores fuerunt.
68. Romani post cladem Cannensem timebant ne Hannibal Romam oppugnaret (Nep.).
69. Pater multa fecit ne domo filius exiret.
70. Milites dilecti missi sunt ut Thermopylas occuparent (Nep.).
71. Tantus tumultus est, ut non audiar.
72. Antquequam uerbum facerem, pater abiit.
73. Sed tamen rogo ut scribas ad me.
74. Quantus labor, tanta gloria militibus fuit.
75. Quamquam multa scis, tamen non omnia scis.
76. Socrates, cum facile posset educi e custodia, tamen noluit.
77. Vt aeger sim, tamen tibi scribo.
78. Bibulus, ut supra demonstratum est, erat in classe ad Oricum, et sicut mari portibusque Caesarem
prohibebat, ita ipse omni terra earum regionum prohibebatur.
79. Non tam insolens sum, qui me Iouem esse dicam.
80. Cicero ut perorauit, surrexit.
81. Caesar ex captiuis cognovit auxilia a Gallis exspectari.
82. Fuit fama Themistoclem sua sponte uenenum sumpsisse.
83. Censeo Carthaginem esse delendam.
84. At hostes ut nostros equites conspexerunt, impetum fecerunt.
85. Dux effecit ut copiae flumen, quod multis imbribus creuerat, saluae transirent.
86. Ibam Via Augusta, sicut meus mos est.
87. Quid sit futurum cras fuge quaerere (Hor.).
88. Germani neque Druides habent, ut Galli, qui rebus diuinis praesint, neque sacrificiis student
(Caes.).
89. Romani Cincinnato copias dederunt ut bellum gereret et uictoriam obtineret.
90. Vt intraui, salutaui.
91. Vt ignis aurum probat, sic miseria fortes uiros.
92. Pater mihi suasit ut Athenis apud doctos magistros litteris studerem et bona disciplinam
acciperem.
93. Adeo stultus est, ut hoc non intelligat.
94. Vt primum potui, domum contendi.
95. Gallia est omnis diuisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam Aquitani, tertiam qui
ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur (Caes.).
31

Apndice de Textos

1
C. IVLI CAESARIS COMMENTARIORVM DE BELLO
GALLICO LIBER PRIMVS
[1] Gallia est omnis divisa in partes tres, quarum unam incolunt Belgae, aliam
Aquitani, tertiam qui ipsorum lingua Celtae, nostra Galli appellantur. Hi omnes
lingua, institutis, legibus inter se differunt. Gallos ab Aquitanis Garumna flumen, a
Belgis Matrona et Sequana dividit. Horum omnium fortissimi sunt Belgae,
propterea quod a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt, minimeque
ad eos mercatores saepe commeant atque ea quae ad effeminandos animos pertinent
important, proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibuscum
continenter bellum gerunt. Qua de causa Helvetii quoque reliquos Gallos virtute
praecedunt, quod fere cotidianis proeliis cum Germanis contendunt, cum aut suis
finibus eos prohibent aut ipsi in eorum finibus bellum gerunt. Eorum una pars,
quam Gallos obtinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano, continetur
Garumna flumine, Oceano, finibus Belgarum, attingit etiam ab Sequanis et
Helvetiis flumen Rhenum, vergit ad septentriones. Belgae ab extremis Galliae
finibus oriuntur, pertinent ad inferiorem partem fluminis Rheni, spectant in
septentrionem et orientem solem. Aquitania a Garumna flumine ad Pyrenaeos
montes et eam partem Oceani quae est ad Hispaniam pertinet; spectat inter occasum
solis et septentriones.

2
M. TVLLI CICERONIS ORATIONES IN CATILINAM.
ORATIO IN L. CATILINAM PRIMA
[1] I. Quousque tandem abutere, Catilina, patientia nostra? Quamdiu etiam furor
iste tuus nos eludet? Quem ad finem sese effrenata iactabit audacia? Nihilne te
nocturnum praesidium Palati, nihil urbis vigiliae, nihil timor populi, nihil concursus
bonorum omnium, nihil hic munitissimus habendi senatus locus, nihil horum ora
voltusque moverunt? Patere tua consilia non sentis, constrictam iam horum omnium
scientia teneri coniurationem tuam non vides? Quid proxima, quid superiore nocte
egeris, ubi fueris, quos convocaveris, quid consilii ceperis, quem nostrum ignorare
arbitraris? [2] O tempora, o mores! Senatus haec intellegit. Consul videt; hic tamen
vivit. Vivit? Immo vero etiam in senatum venit, fit publici consilii particeps, notat et
designat oculis ad caedem unumquemque nostrum. Nos autem fortes viri satis
facere reipublicae videmur, si istius furorem ac tela vitemus. Ad mortem te,
32

Catilina, duci iussu consulis iam pridem oportebat, in te conferri pestem, quam tu in
nos [omnes iam diu] machinaris.

3
C. VALERIVS CATVLLVS
V. ad Lesbiam
Vivamus mea Lesbia, atque amemus,
rumoresque senum severiorum
omnes unius aestimemus assis!
soles occidere et redire possunt:
5 nobis cum semel occidit brevis lux,
nox est perpetua una dormienda.
da mi basia mille, deinde centum,
dein mille altera, dein secunda centum,
deinde usque altera mille, deinde centum.
10 dein, cum milia multa fecerimus,
conturbabimus illa, ne sciamus,
aut ne quis malus invidere possit,
cum tantum sciat esse basiorum.

33