MASUSING BANGHAY ARALIN SA ARALING PANLIPUNAN

IKA-8 BAITANG
I.

Layunin:
Sa pagtatapos ng araling ito, ang 85% ng mga mag-aaral ay inaasahang
maipapamalas ang mga sumusunod nang may 90% na pagkatuto:
1. Nasasabi ang pagkakaiba ng mga pamumuhay ng mga unang tao sa ibatibang panahon.
2. Nakagagawa ng isang malikhaing gawain kung ano ang pagkakaiba-iba ng
pamumuhay ng mga unang tao.
3. Nakahahanap ng kagandahan sa pag-alam ng mga pamumuhay noong

II.

unang panahon.
Paksang Aralin
A. Paksa: Pamumuhay ng mga unang tao sa daigdig (AP8HSK-If-6)
B. Konsepto: Panahon ng pamumuhay ng mga sinaunang tao (Panahong
Paleolitiko, Panahong Neolitiko, at Panahon ng Metal)
C. Integrasyon Sa Iba Pang Asignatura: Antropolohiya
D. Pagpapahalaga: pakiki-angkop sa kapaligiran, malikhain, mapamaraan
E. Kagamitan:
-whiteboard marker
-maliliit na sanga
-plastic
-mga dahon
-bato
F. Sanggunian:
Book Reference: Cabiles, Ma. Dolores S. and Santiago, Aurora L. (2007).
Kasayasayan ng Daigdig. JMC Press, Inc. Lungsod Quezon.

III.

Pamamaraan

Gawain ng Guro
A. Pang-araw-araw na Gawain
(Panalangin)

Gawain ng Mag-aaral
(Pinangunahan

Magsitayo ang lahat para sa estudyante

panalangin.

Magandang Umaga klase.

sa

ng
araw

nakatalagang
na

iyon

ang

panalangin)

Magandang Umaga din po guro.

1

Maaari na kayong umupo.

(Pagtatala ng liban sa klase)
Sinu- sino ang lumiban sa
klase?
Wala po.
Salamat at kumpleto ang
lahat.
Bago natin simulan ang lahat, pulutin
ang mga kalat na nasa ilalim, tapat, likod
at gilid ng inyong upuan. Huwag ilagay sa
(Nagpulot ng mga kalat at umayos ng
bag ng kaklase kundi itago niyo sa mga
upo).
bag niyo.
B. Balik Aral
Kahapon ay tinalakay natin ang
tungkol sa mga sinaunang tao at
May tatlong paniniwalang pinagmulan ang
ang mga paniniwalang pinagmulan
tao.

Una,

ang

paniniwala

mula

sa

nila. Ilahad mo nga sa klase ang

mitolohiya tulad ng Alamat ni Malakas at
iyong natatandaan sa araling iyon.
(Tumawag ng isang mag-aaral)

Maganda.

Ikalawa

naman

ay

ang

paniniwalang panrelihiyon kung saan si

Adan at Eba ang pinagmulan ng tao. At
Tama ba sya klase?

ang huli ay ang paniniwala mula sa

Magaling. Karagdagan?
siyensya na kung saan ang tao ay
(Tumawag muli ng isa pang magnagmula sa unggoy.
aaral)
Opo
Mahusay. Meron pa ba?
(Tumawag mula sa mga nakataas Ayon sa teoryang Ebolusyon ng Tao ni
ang kamay)

Charles Darwin, ang tao daw ay nagmula

sa iisang ninuno na dumami at naging ibat
ibang specie na ang tanging matibay at
malakas ang siyang mag-eevolve sa

Ekselente. May nais pa ba kayong pamamagitan ng natural selection

2

idagdag klase? Mga katanungan o

nais

linawin

sa

araling

ating

tinalakay? Kung wala na ay tutungo Meron pa po.

na tayo sa gawain natin ngayon
bago natin pormal na buksan ang
susunod na aralin.

Ayon sa mga eksperto, ang tao daw ay

nagmula sa sinaunang mga specie ng
Apes.

Ito

ay

Austrolapethicus

ang
at

specie

specie

ng

ng
mga

Homo kung saan kabilang ang Homo

Habilis, Homo Erectus, at Homo Sapiens.

Wala na po.

C. Pagganyak/Motibasyon
Ngayon, bago natin simulan ang
ating

talakayan

meron

akong

inihandang aktibiti na maaari niyong

malaman kung tungkol saan ang Opo titser.
ating aralin ngayong araw na ito.
Handa na ba kayo klase?
Hahatiin

ko

kayo

sa

tatlong

pangkat. Ngayon magbilang na tayo

ng

isa

pagkatapos

hanggang
ay

igrupo

tatlo

at

na

ang

(Magbibilang 1,2,3)

inyong mga sarili.

Ngayong naka grupo na kayo,
3

bibigyan ko ang bawat grupo ng

isang plastic bag na nag lalaman ng
ibat ibang bagay na gagamitin nyo
upang makagawa ng isang bahay

Pwede po ba kaming gumamit ng ibang

sa loob lamang ng 7 minuto.

bagay bukod sa laman ng

plastic?

Hindi

pwede.

Uulitin

ko

ang

gagamitin nyo lamang sa paggawa

ng inyong bahay ay yun lamang
nasa plastic na ibibigay ko. Malinaw
na ba klase?
Opo! (At sinumulan na nilang buuin ang
Nakatapos na ba ang lahat? Mamili

kanilang bahay)

ng isang representative para

ipaliwanag ang iyong nagawang
bahay

at

ilahad

ang

mga

kagamitang inyong nagamit. Mauna

na ang ang unang grupo.

Ito po ang aming munting bahay nagtulong

tulong kaming lahat sa paggawa nito,
nagplano po muna kami pagkatapos ay
ginawa na namin hanggang sa huli ay
nilagyan naman namin ng disenyo. Ang
ginamit namin ay mga bato, sanga ng mga

Magaling

unang

pangkat.

Sumunod

halaman at ang mga dahon nito.

naman na groupo.

Mahusay group 2. Ngayon ang huling Ito naman yung nagawa naming bahay na
pangkat. Ipakita sa buong

mula sa mga makikinis na bato, clay at

klase ang inyong nagawang bahay.

ilang matitigas na papel.

Halos lahat ng materyales ay aming

nagamit

at

napag-isipan

din

naming
4

maayos kung paano namin ito gagamitin.

Kung titingnan ang mga nagamit namin ay
maliliit na pawid, mga sanga, tali o pisi,
Magaling ikatlong pangkat. Ayan, nakita stick, at mga hibla-hibla. Dahil na rin sa
nyo na mayroong ibat ibang bahay ang mga materyales na ito ay naging matibay
mga nagawa gamit ang mga materyales ang aming bahay.
na aking binigay sa bawat grupo. Natuwa
ako sa mga nagawa nyo, nagamit nyo (Tuwang tuwang pinapalakpakan ang mga
sarili)
nang maayos ang mga materyales na
ibinigay ko sa inyo. Dahil dyan palakpakan
nyo ang inyong mga sarili.
D. Paglunsad ng Aralin
Ngayon naman matutunan natin
ang isang bagong aralin. Sa aralin
nating ito, matutukoy natin ang
pagkakaiba ng pamumuhay ng mga
unang tao sa ibat ibang panahon.
Opo, kamiy handa na.
Handa na ba kayo sa bagong aralin
(Umupo ng maayos)
natin ngayon?
Sa ginawang aktibiti, itala niyo nga
sa pisara ang mga ginamit na
(Nagtala sa pisara ng mga ginamit nilang
materyales sa paggawa ninyo ng
kagamitan sa paggawa ng bahay)
bahay.
(Tumawag

ng

ilang

mag-aaral -bato

upang magsulat sa pisara)

-sanga ng mga halaman

-dahon
- makikinis na bato
-clay

Anong mapapansin nyo sa mga -ilang matitigas na papel

nakatalang materyales sa pisara?
(Tumawag ng isang mag-aaral)

- maliliit na pawid
-tali o pisi

Tama ba ang kanyang sagot klase?

-stick
Tama. Lahat ng mga bagay na iyan
5

ay makukuha natin sa ating paligid. -mga hibla-hibla

Sa tingin nyo, kung nabubuhay
kayo noong sinaunang panahon,
magagamit niyo rin ba ang mga
materyales na iyan? Bakit?
Lahat ng mga nakatala ay madaling
Paano kung iyan lang ang mga
makita at makuha sa ating paligid.
gamit na mayroon kayo? Walang
mga gadgets na mayroon kayo
Opo
ngayon. Mabubuhay kaya kayo?
Bakit oo? Bakit hindi?
(Tumawag ng isang mag-aaral)
Salamat. Bakit naman oo?

Opo. Dahil ang mga materyales na iyan ay

(Tumawag muli)

mayroon na noong unang panahon.

Salamat sa inyong mga opinyon.

Kung nakagawa kayo ng bahay
mula sa mga materyales na binigay Opo. Hindi po
lang sa inyo, ganun din ang mga
sinaunang tao. Ginamit nila ang
mga

makikita

nila

sa

kanilang

paligid na posible nilang magamit.

Hindi po kami mabubuhay kasi po wala
Ang pamumuhay ng sinanunag tao
kaming gadgets na kailangan namin.
ay nahahati sa tatlong panahon.
Magbigay ng isa.
(Tumawag ng mag-aaral)
Opo, mabubuhay po dahil noong unang
Magaling. Ano pa?
(Tumawag muli ng isa pang mag- panahon hindi naman po kinakailangan
aaral).
ang mga gadgets para mabuhay sila
Mahusay. At ang huli?
(Tumawag ng isa pang mag-aaral)
halimbawa na lang ang pagkuha nila ng
Magaling. Panahong Paleolitiko ang
pagkain, manghuhuli sila ng hayop gamit
unang panahon. Anong mayroon
ang sibat upang may makain sila.
noong panahon ng Paleolitko?
(Tumawag ng isang estudyante).
6

Tama ba siya klase?

Magaling. Karagdagan?
(Tumawag ng isang mag-aaral).

Tama. Anong uri ng kagamitan ang

meron sila?
(Tumawag ng isang mag-aaral)
Magaling.

Meron

magagaspang

silang

na

mga

kagamitan.

Paano naman sila kumukuha ng

kanilang pagkain?
(Tumawag ng mag-aaral)
Tama.

Sama-sama

paghahanap

nila

ng

Panahong Paleolitiko
sila

sa

kanilang

makakain. Nananatili ba sila sa Panahong Neolitko

iisang lugar?
Bakit?
(Tumawag ng isang estudyante)

Panahon ng Metal

Noong unang panahon, mga 2.5 milyong

Magaling. Tinatawag din silang mga
taon na ang nakakaraan, dito nagsimula
nomadiko dahil sila ay lagalag o
ang

PANAHONG

PALEOLITKO.

hindi sila nananatili sa kanilang mga

Tinatawag din itong Panahon ng Lumang
lugar.

Kanina

sinabi

niyo

na
Bato (Old Stone Age).

magagaspang na bato ang gamit ng

mga sinaunang tao ng panahong
Opo
ito, tama ba klase?
Saan naman kaya

nila

ito

ginagamit?
(Tumawag ng isang mag-aaral).

Ang panahong paleolitko ay nagmula sa

salitang

Griyego

na

Paleos

na

nangangahulugang matanda o luma, at

Tama. Para may magamit sila
lithos na nangangahulugang bato. Ito
7

bilang sandata, ginamit nila ang ang

pinakamahabang

yugto

sa

magagaspang na bato. Dito din sa kasaysayan ng sangkatauhan.

panahong ito natuklasan ng mga
sinaunang tao ang apoy.
Ano naman ang sumunod

Magagaspang na bato ang kagamitan ng

na
mga tao sa panahon ito.

panahon?
(Tumawag ng isang mag-aaral).
Tama.
Paano
naman
kaya
namumuhay ang sinaunang tao sa
panahong ito?
(Tumawag ng isang estudyante).

Pulo-pulotong sila sa paghahanap ng mga

Magaling. Kung sa panahon ng pagkaing

kinakalap

nila

mula

sa

paleolitiko, ang mga sinaunang tao kapaligiran maging sa paghuli ng mga

ay nangangalap ng pagkain at galang hayop.
nanghuhuli ng hayop, dito naman
sa panahon ng neolitiko natutunan
ng

mga

sinaunang

tao

ang

pagtatanim at umunlad din ang Hindi po.

kanilang

mga

kasangkapan

sa

paggamit ng mas makinis na bato. Lagalag sila at pallipat-lipat ng tahanan

Ano naman kaya ang kanilang mga subalit panandaliang nananatili sa mga
itinatanim?
yungib at malalaking punong kahoy para
(Tumawag ng isang estudyante)
Ganun na nga. Ano pa kaya ang makaiwas sa mga mababangis na hayop
mga

ginagawa

nila

noong at ilan pang mga panganib na nagbabanta.

panahong ito?
(Tumawag ng isang estudyante)
Magaling. Hindi lamang pagtatanim,
natuto din sila mag-alaga ng hayop.
Hindi lang nila ito hinuhuli at
kakainin bagkus inaalagaan pa.
Ano pa? Ano pa ang nagagawa nila
ng panahong ito?
(Tumawag ng isang estudyante)
Opo.
Tama. Sa panahong ito ba, nanatili

na sila sa kanilang lugar?

(Tumawag ng isang estudyante).

Ginamit nila itong mga sandata para

manghuli ng mga maiilap na hayop sa
ilang, panghiwa ng karne, pamputol ng

Tama.

Isang

halimbawa

ng
kahoy, at maging sa pagkuha ng iba pang

neolitikong

pamayanan

ay

ang
halaman.

Catal Huyuk na matatagpuan sa

Anatolia Turkey.
Ang mga batong gamit nila ay mas
makinis, makintab at higit sa lahat
ay may disenyo. Bawat disenyo ay
ayon sa kani-kanilang gamit sa
pangangaso at gawaing bahay.
Ano naman ang huling panahon ng
Ang sumunod po ay ang panahong
pamumuhay ng sinaunang tao?
(Tumawag ng isang estudyante)

neolitiko.

Tama. Panahon ng metal. Ito ay

nahahati sa tatlo, ano-ano ang mga Sa panahong ito, natutunan ng mga
ito?
sinaunang tao ang pagtatanim at ang mga
(Tumawag na isang estudyante)
Tama ba sya klase?
kasangkapan nila ay yari na sa mga
Anong meron sa panahon ng
makikinis na bato.
tanso?
(Tumawag ng isang estudyante)
Magaling. Ano pa?
(Tumawag ng isang estudyante)
Mahusay. Meron pa ba?
Ano naman ang nangyari noong
panahon ng Bronse?
(Tumawag ng isang estudyante)
Magaling. At sa panahon ng bakal?
(Tumawag ng isang estudyante)
Tama. May idadagdag pa ba?
(Tumawag na isang estudyante)
Nagtatanim sila ng mga butyl, buto ng
Mahusay klase. Ang panahon ng
prutas, gulay at iba pang halaman.
9

metal

ang

huling

yugto

ng

pamumuhay ng sinaunang tao at Nagawa din nilang magpaamo ng hayop

hanggang ngayon makikita natin ito na nagsilbing malaking tulong sa kanilang
sa kasalukuyang panahon.

mga gawain at pagbubungkal ng lupa.

Nakagawa din sila ng palayok mula sa

luwad na ginagamit nila para lutuan at
imbakan ng pagkain.

Opo. Naging pirmihan na rin nila ang

kanilang mga tahanan, nakapagtatag sila
ng mga pamayanan at dumating din sila
sa puntong nagkaroon sila ng pinuno at
pamahalaan.

Panahon ng Metal

10

Panahon ng Tanso, Panahon ng Bronse,

at Panahon ng Bakal

Opo.

Naging mabilis ang pag-unlad ng tao dahil

sa tanso subalit patuloy pa rin ang
paggamit sa kagamitang yari sa bato.
Nalinang ng mabuti ang paggawa at
pagpapanday ng mga kagamitag yari sa
tanso.

Wala na po

Ibat ibang kagamitan at armas ang

nagawa mula sa tanso tulad ng espada,
palakol, kutsilyo, punyal, martilyo, pana, at
sibat.

Natuklasan ang bakal ng mga Hittite, isang

pangkat ng Indo-Europeo na nanirahan sa
Kanlurang Asya.

Natutunan nilang magpanday ng bakal at

nang lumaon, lumaganap ang paggamit ng
bakal sa iba pang kaharian.
E. Pagbubuod
Sinong makakapagbuod ng napagNapag-aralan natin sa araw na ito na may
aralan natin sa araw na ito?
11

(Tumawag ng estudyante)

tatlong yugto o panahon ang pamumuhay

ng mga sinaunang tao. Ito ay ang
panahong paleolitiko, neolitiko at metal.
Ang panahong paleolitiko o tinatawag ding
lumang bato ay nagmula sa katagang
paleos o matanda at lithos o bato. Ang
mga sinaunang tao sa panahong ito ay
mga nomadiko dahil nangangalap sila ng
kanilang pagkain at naghuhuli sila ng
maiilap na hayop. Ginagamit nila ang mga
magagaspang na bato sa paghuli ng
hayop. Ang panahong neolitiko naman ay
tinatawag na panahon ng bagong bato.
Dito, ang mga sinaunang tao ay pumipirmi

Mahuhsay na pagbubuod.Sino pa na sa kanilang mga tirahan at nag-aalaga

ang nais magbahagi ng kanyang na rin sila ng mga hayop. Makikinis na
natutunan?
(Tumawag ng isa pang estudyante)

bato naman ang ginagamit ng mga

sinaunang tao ditto. Nagkaroon na rin ng
pamayanan at pamahalaan sa panahong
ito, halimbawa na lang ang Catal Huyuk na
matatagpuan sa Anatolia Turkey. Ang
huling yugto ay ang panahon ng metal
kung saan itoy nahahati pa sa tatlong
panahon. Ito ay ang panahon ng tanso,
panahon ng bronse, at panahon ng bakal.
Ang

mga

metal

na

materyales

ay

ginagamit sa paggawa ng ibat ibang

kagamitan at armas tulad ng epada,
punyal, martilyo, sibat, at iba pa.

12

(Binahagi ng mag-aaral ang kanyang mga

natutunan)
F. Pagpapahalaga
Anong kabutihan o kagandahan
Napag-alaman kong sa bawat pagdaan ng
ang napag-alaman mo o nakita sa
bawat

pamumuhay

ng

panahon,

nagkaroon

pagbabago

sa

ng

malaking

mga
pamumuhay

ng

mga

sinaunang tao?
sinaunang tao lalo na sa mga kagamitan
nila na ginagamit nila sa pagkuha ng
May

katanungan

pa

ba

klase
kanilang mga pagkain.

tungkol

sa

ating

aralin?

Nais

bigyang linaw?
Kung gayon naintindihan niyo na
Wala na po.
ang ating aralin sa araw na ito kaya
alam kong handa na kayo sa
inihanda kong maiksing pagsusulit.
Kumuha ng isang-kapat na papel at
lagyan ng bilang 1-5.
IV.

Pagtataya
Sagutin ang mga sumusunod ng may buong husay.
1. Ano ang tatlong yugto o panahon ng pamumuhay ng mga sinaunang tao?
Sagot: Panahong Paleolitiko, Panahon Neolitiko, at Panahon ng Metal
2. Anong klaseng kagamitan ang ginagamit ng mga sinaunang tao noong
panahon ng Paleolitiko o Lumang bato?
Sagot: mga magagaspang na bato
3. Paano mamuhay ang mga sinaunang tao noong panahon ng paleolitiko?
Sagot: Sila ay mga nomadikong tao o naglalagalag upang kumuha ng
kanilang pagkain at manghuli ng mga hayop
4. Anong pinagkaiba ng pamumuhay ng mga sinaunang tao ng panahon ng
paleolitiko sa panahon ng neolitiko?
Sagot: Noong panahon ng paleolitiko, ang pamumuhay ng mga sinaunag tao
ay mangalap ng pagkain at manghuli ng mga hayop habang noong panahon
naman ng neolitiko, ang mga sinaunang tao ay natutong pumirmi sa kanilang
lugar at natuto silang magtanim at mag-alaga ng hayop.
5. Saan ginamit ng mga sinaunang tao ang mga materyales na metal?

13

Sagot: Ginamit ng mga sinaunang tao ang mga materyales na metal sa

paggawa ng ibat ibang kagamitan at armas tulad ng espada, palakol,
kutsilyo, punyal, martilyo, pana at sibat.
V.

Kasunduan
Takdang aralin:
1. Sa isang buong papel, gumawa ng maikling sanaysay tungkol sa
pamumuhay ng mga unang tao sa daigdig ayon sa inyong pagkakaintindi sa
nagging aralin natin.
2. Basahin at unawain ang Aralin 3 Mga yugto sa pag-unlad ng kultura sa
panahong Prehistoriko.

Inihanda nina:
Caracas, Angelica
Rebulado, Monaliza E.
III-10 BSE Social Science

14