PENTAKSIRAN

Pentaksiran merupakan satu proses mendapatkan maklumat dan seterusnya

membuat penghakiman serta pertimbangan tentang produk sesuatu proses pendidikan.
Pentaksiran adalah istilah yang sering digunakan dalam bidang pengujian dan penilaian
pendidikan. Pentaksiran boleh berfungsi sebagai pembina keyakinan, menunjukkan
peningkatan pembelajaran, pendorong ( Yahya Othman, 2005 ).
Dari konteks pendidikan pentaksiran merupakan satu episod dalam proses
pembelajaran yang merangkumi aktiviti menghurai, mengumpul, merekod, memberi
skor dan menginterpretasi maklumat tentang pembelajaran seorang pelajar bagi
sesuatu tujuan. Pentaksiran juga merupakan satu proses untuk mendapatkan
gambaran tentang prestasi pembelajaran seseorang dalam sesuatu subjek atau aktiviti
pembelajaran. Aktiviti pentaksiran sering kali dijalankan secara berterusan.
Aspek utama dalam pentaksiran ialah (i) instrument, (ii) kumpulan yang ditaksir,
(iii) respons, (iv) kumpulan yang menaksir dan (v) skor. Sehubungan itu, proses
mendapatkan maklumat dan melakukan penghakiman tentang pendidikan memerlukan
para pendidik dan guru melakukan pengukuran ( Tuan Jah Tuan Yusof & Faridah Nazir,
2012 ). Bagi melaksanakan sesuatu pengukuran para pendidikan dan guru perlu
menggunakan kaedah-kaedah pentaksiran yang sesuai. Rajah menunjukkan lima
kaedah yang sesuai dilakukan sewaktu melakukan pentaksiran :

Kaedah
Kaedah
Porfolio
Porfolio

Kaedah
Kaedah
Pertimbang
Pertimbang
an
an
Profesional
Profesional

Kaedah
Kaedah
Lisan
Lisan
KAEDAH
KAEDAH
PENTAKSIRA
PENTAKSIRA
N
N

Kaedah
Kaedah
Penulisan
Penulisan

Kaedah
Kaedah
Pemerhatia
Pemerhatia
n
n

Rajah 1 : Kaedah-kaedah pentaksiran

Proses pentaksiran mempunyai beberapa ciri penting yang meliputi skor, kesahan,
keobjektifan, kebolehtadbiran, kemudahtafsirandan bersifat menyeluruh. Menyeluruh di
sini bermaksud ia mengandungi soalan-soalan yang mewakili semua objektif yang
penting. Di dalam mentaksir melalui kaedah pemerhatian terdapat beberapa elemen
yang perlu diambil perhatian oleh seseorang guru. Elemen-elemen tersebut
termasuklah :

Sikap

Perlakuan atau amalan

Amali

Kemahiran manipulative

Kemahiran bersosial

Kemahiran belajar

Kemahiran reka cipta

Selain itu, guru juga boleh melakukan pemerhatian kepada murid melalui hasil kerja
seperti lukisan, buku skrap dan kerja kursus. Pentaksiran secara lisan pula digunakan
oleh para guru bagi mengumpul maklumat semasa berlakunya interaksi antara murid
dengan guru, murid dengan murid dan juga murid dengan bahan pembelajaran. Berikut
merupakan contoh aktiviti pentaksiran yang boleh dilakukan oleh guru :

Soal jawab

Perbincangan dalam kumpulan

Syarahan

Bacaan kuat

Perbahasan

Bercerita

Temu bual

Hafazan

Deklamasi sajak / puisi / pantun

PENGUJIAN
Pengujian ialah cara yang sistematik bagi mengukur perubahan tingkah laku
seseorang individu yang berkaitan dengan pembelajaran. Pengujian juga bertujuan
mendapatkan maklumat pencapaian pelajar dalam bidang kognitif, afektif, dan
psikomotor ( Yahya Othman, 2005 ). Pengujian dapat dianggap sebagai proses
penyerahan set soalan yang piawai yang perlu dijawab, atau satu set instrumen
bersama satu prosedur yang sistematik bagi mengukur sampel tingkah laku atau
perubahan seseorang individu atau pelajar.
Ujian yang merupakan alat pengukuran hanya membenarkan kita mengukur
pencapaian murid ( dalam bentuk markah ) sahaja. Sehubungan itu, terdapat empat
tujuan utama pengujian, iaitu (i) mengesan hasil pembelajaran yang telah dicapai, (ii)
mengesan kemajuan yang telah diperoleh tentang pencapaian hasil-hasil pembelajaran
yang lain, (iii) ujian petempatan akan menentukan kemahiran dan penguasaan sedia
ada murid sebelum pengajaran dan (iv) ujian diagnostik menentukan punca masalah
pembalajaran dan dengan itu membantu guru menentukan teknik pemulihan yang perlu
digunakan ( Tuan Jah Tuan Yusof & Faridah Nazir, 2012 ). Hasil daripada pemarkahan
jawapan pelajar, satu ukuran yang disebut sebagai markah akan diberikan kepada
pelajar tersebut. Pengujian menjelaskan tahap prestasi pelajar yang diuji.
Proses pengujian lazimnya bermula dengan peringkat persediaan, diikuti
pelaksanaan / pentadbiran ujian dan berakhir dengan pemeriksaan skrip jawapan.
Melalui pengujian inilah seseorang guru mengetahui sama ada murid-muridnya telah
menguasai pengetahuan,kemahiran atau sikap yang ingin disampaikan guru.

PENILAIAN
Penilaian merupakan satu proses untuk menghasilkan nilai kuantitatif untuk
menentukan peringkat pencapaian dan kedudukan dalam pembelajaran. Penilaian
merangkumi aspek pengujian dan pengukuran. Penilaian juga dapat didefinisikan
sebagai satu proses/prosedur yang sistematik bagi membuat pertimbangan dalam
menafsir hasil pengukuran, yang bertujuan untuk memberi maklumat tentang
pencapaian akademik, kemahiran atau sikap. Penilaian selalu ditafsirkan sebagai ujian

atau peperiksaan. Sebenarnya, penilaian tidak terhad kepada ujian dan peperiksaan
sahaja tetapi merangkumi seluruh program pendidikan ( Kementerian Pendidikan
Malaysia, 1990 )
Penilaian yang dijalankan oleh guru dalam bilik darjah akan dapat memberikan
maklum balas kepada guru tentang tahap penguasaan murid terhadap pengetahuan
dan kemahiran yang telah diajar. Selain itu, penilaian ini juga dapat memberi maklum
balas tentang masalah yang dihadapi murid dalam pembelajaran. Dengan itu, guru
dapat mengenal pasti kemajuan seseorang murid, sama ada pada tahap yang sangat
memuaskan, memuaskan, sederhana,lemah atau tidak ada sebarang kemajuan
langsung. Daripada penilaian yang dijalankan juga, guru dapat mengenal pasti murid
yang cepat/cergas, yang memerlukan aktiviti pengayaan dan pelajar yang lemah yang
memerlukan aktiviti pemulihan. Guru juga perlu membuat keputusan sama ada untuk
mengubah strategi pengajaran, supaya ia lebih bersesuaian dengan keperluan murid
atau mengulang pelajaran dengan menggunakan strategi yang sama dan sebagainya.
Penilaian yang dijalankan sepanjang tempoh pengajaran dan pembelajaran akan
memperlihatkan kemajuan pelajar dalam jangka masa tertentu. Pengesanan kemajuan
pelajar secara berterusan ini akan memberi maklum balas kepada guru tentang
masalah yang dihadapi pelajar. Adakah pelajar mempunyai masalah dalam mempelajari
dan menguasai pengetahuan dan kemahiran yang telah diajar? Sekiranya pelajar
menghadapi masalah, guru akan menyelidik punca masalah tersebut. Maklumat
berkenaan akan digunakan guru untuk mengubah pendekatan pengajaran atau
menyediakan latihan yang khusus supaya masalah yang dihadapi pelajar dapat diatasi.
Tanpa bantuan khas ini, pelajar-pelajar akan terus menghadapi masalah dan akibatnya
mereka akan terus ketinggalan dalam pembelajaran.
Kesimpulannya, pengesanan hasil pengajaran dan pembelajaran boleh dibuat
melalui pengujian, pengukuran dan penilaian yang tepat, yang dilaksanakan guru dalam
bilik darjah. Justeru, kecekapan guru membangunkan alat pengujian amat penting,
malah sama pentingnya dengan penguasaan guru terhadap kurikulum yang diajar bagi
menjamin keberkesanan pengajaran dan pembelajaran.

BANDING BEZA KONSEP PENTAKSIRAN, PENGUJIAN DAN PENILAIAN

Secara ringkasnya, perkaitan anatar penilaian, pengujian, pengukuran dan pentaksiran
dapat dirumuskan seperti dalam Rajah dibawah :

Pengukuran

Pengujian

Penilaian

Rajah 2 : Hubungan antara pengujian, pengukuran dan penilaian

Penilaian
Pentaksiran
Pengujian

Rajah 3 : Hubungan antara pengujian, pentaksiran dan penilaian

(Suhaiami al-Bahanjiey, 2011)

Banding beza ketiga-tiga aspek yang dibincangkan diatas telah dijadualkan seperti
berikut :

Persamaan

Digunakan untuk menentukan tindakan susulan yang harus dilakukan oleh pihak tertentu untuk penam
aspek kaedah, pendekatan, teknik dan strategi pengajaran dan pembelajaran
Perbezaan
Aspek
Definisi

Pentaksiran

Tujuan

Pengujian

Satu proses mendapatkan

maklumat dan seterusnya
membuat pertimbangan
tentang produk sesuatu
proses pendidikan
Satu episod dalam proses
pembelajaran yang
merangkumi aktiviti
menghurai, mengumpul,
merekod, memberi skor
dan menginterpretasi
maklumat tentang
pembelajaran seseorang
pelajar bagi sesuatu tujuan
Satu proses untuk
mendapatkan gambaran
tentang prestasi
pembelajaran seseorang
dalam aktiviti pembelajaran

Mendapatkan gambaran
tentang prestasi seseorang
dalam pembelajaran
Menilai aktiviti yang
dijalankan semasa
pengajaran dan
pembelajaran
Mendapatkan maklumat
secara berterusan tentang
pengajaran dan
pembelajaran
Merancang aktiviti

Pen

Proses / prosedur yang

sistematik bagi mengukur
pencapaian pelajar yang
biasanya dibuat secara bertulis
Proses penyerahan set soalan
berpiawai yang perlu dijawab
atau satu set instrument
bersama satu prosedur yang
sistematik bagi mengukur
sampel tingkah laku atau
perubahan seseorang individu
atau pelajar

Menentukan pencapaian murid

dalam sesuatu sesi
pembelajaran

Proses untuk
nilai kuantitat
menentukan
pencapaian d
dalam pembe
Merangkumi
dan penguku
Satu proses
sistematik ba
pertimbangan
hasil penguk
bertujuan unt
maklumat ten
akademik, ke
sikap

Membantu gu
keupayaan p
Membantu gu
membuat pe
murid atau an
Membuat per
pencapaian m
subjek terten
yang lain
Menentukan
dan rendah p
Membantu gu

pengajaran dan
pembelajaran yang
tersusun dan sistematik
bersesuaian dengan tahap
keupayaan pelajar
Melibatkan semua atau
sebahagian besar murid
dalam kelas secara efektif
Merancang dan
melaksanakan aktiviti
susulan yang berkesan
Memperbaiki pengajaran
dan pembelajaran

menentukan
pemulihan
Membantu gu
jangkaan terh
bakat murid
Membolehka
bahan-bahan
kaedah peng
Murid menge
dalam sesua
bidang

Bentuk

Pemerhatian
Ujian lisan
Ujian bertulis

Set ujian bertulis dengan markah

dan gred

Jadual
Gred berdas
perangkaan

Jenis

Pentaksiran
Pentaksiran kendiri (boleh
dijalankan secara formatif
dan sumatif)

Ujian Bahasa :

Ujian bakat
Ujian personaliti
Ujian kefasihan
Ujian diagnostik
Ujian kecerdasan
Ujian prestasi

Penilaian me
penguasaan
Penilaian me
Penilaian me
pencapaian

Proses pengujian
Merekod markah / gred

Persediaan ujian
Pentadbiran
Pemeriksaan

Cara /
proses

Masa
Liputan
Keputusan

Proses peng
Proses peng
Proses interp
Melapor
Tindakan

Selepas pembelajaran

Selepas pembelajaran

Sebelum, semas
pembelajaran

Satu peringkat pembelajaran

Terhad kepada satu kemahiran

atau pembelajaran

Dari satu pembe

hingga seluruh k

Menunjukkan pencapaian
secara relatif

Menunjukkan prestasi satu

kemahiran atau penguasaan

Menunjukkan pe
keseluruhan

pembelajaran spesifik
Jadual 1 : Banding beza pentaksiran, pengujian dan penilai