Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Pgina 1
Resumen
Elobjetivodeestetrabajofueevaluarcrticamentelasconsecuenciasclnicasdelempleodellipidogramasin
ayunoprevioenlugardellipidogramaenayunasyproporcionarorientacinparaqueellaboratorioinformelos
lipidogramaspatolgicosenayunasosinayuno.
Numerososdatosdeobservacin,enlosqueloslipidogramasalazar,sinayunoprevio,secompararonconlos
obtenidosenayunas,indicanquelamediadeloscambiosmximos16hsdespusdelascomidasnoes
clnicamentesignificativaparalostriglicridos,elcolesteroltotal,elcolesterolLDL,elcolesterolremanente
calculado,elcolesterolnoHDLcalculado.
LosvaloresdecolesterolHDL,apolipoprotenaA1,apolipoprotenaBylipoprotena(a)nocambianporelestado
deayunoonoayuno.Adems,losvaloresenayunasysinayunofueroncomparablesparapronosticar
enfermedadcardiovascular.
Paralasmuestrassinayunoloslaboratoriosdebensealarlosvalorespatolgicos:triglicridos175mg/dl,
colesteroltotal190mg/dl,colesterolLDL115mg/dl,colesterolremanentecalculado>35mg/dl,colesterolno
HDLcalculado150mg/d),colesterolHDL40mg/dl,apolipoprotenaA1125mg/dl,apolipoprotenaB100
mg/dlylipoprotena(a)50mg/dl.
Paralasmuestrasenayunaslosvalorespatolgicosson:triglicridos150mg/dl.Losvalorespotencialmente
mortalesson:triglicridos>880mg/dldebidoalriesgodepancreatitis,colesterolLDL>500mg/dldebidoala
hipercolesterolemiafamiliarhomocigota,colesterolLDL>190mg/dldebidoalahipercolesterolemiafamiliar
heterocigotaylipoprotena(a)>150mg/dlporelaltsimoriesgocardiovascular.
ConclusionesSerecomiendaemplearmuestrasdesangresinayunoprevioparaevaluarellipidograma.Los
informesdelaboratoriodebensealarlosvalorespatolgicossobrelabasedelospuntosdecortedeseables.
INTRODUCCIN
Lamayoradelaspersonasconsumenvariascomidasdiariasyalgunastambiningierententempisentrelascomidas,porlo
queelestadoposprandialpredominadurantelas24hs.Sinembargo,enlaprctica,ellipidogramasemideensangreobtenida
trasunayunodeporlomenos8hsyporlotantoquizsnoreflejelosconcentracionespromediodiariasdeloslpidosylas
lipoprotenasyelriesgoasociadodeenfermedadcardiovascular.Nohayevidenciadequeelayunoseasuperioralnoayuno
cuandoseevalaellipidogramaparamedirelriesgocardiovascular.Sinembargo,emplearmuestrasobtenidassinayunotiene
ventajassobrelasobtenidasenayunas.
Desde2009,laspruebasparamedirloslpidosseefectansinayunoprevioenDinamarca,sobrelabasedelas
recomendacionesdelaDanishSocietyforClinicalBiochemistry.Seofrecealosmdicoslaopcindevolveramedirlas
concentracionesdetriglicridosenayunassilosvaloressinayunoson>4mmol/l(350mg/dl).Asimismo,lasrecomendaciones
NICEdelReinoUnidorespaldaronlamedicindeloslpidossinayunoprevioenlaatencinprimariadesde2014.
Laventajamsobviadelasmedicionessinayunoesquesesimplificalaobtencindelasmuestrasparalospacientesylos
laboratoriosytambinpuedemejorarelcumplimientodelospacientes.Adems,enloslaboratorioshayungranvolumende
pacientesqueefectanlaspruebasporlamaana.Laslimitacionesquesepercibenparaadoptarlasmedicionesdeloslpidos
sinayunosonlassiguientes:
secreequeelayunoantesdeobtenerellipidogramaproporcionamedicionesmsestandarizadas.
losresultadosdellipidogramaefectuadosinayunopreviosepercibencomomenosexactosypuedeninvalidarelclculo
delcolesteroldelasLDLatravsdelaecuacindeFriedewald.
comoelayunoeslanorma,noestclaroquvaloressedebensealarcomopatolgicoscuandoelpacientenoesten
ayunas.
Losobjetivosdeestadeclaracindeconsensosonevaluarcrticamenteelempleodellipidogramasinayunoprevioysus
consecuenciasclnicasafindeproporcionarorientacinapropiadaparalaboratoriosymdicos.Sobrelabasedelaevidenciade
grandesestudiosdemogrficosyenconsensodeopinionesdeespecialistasconconocimientosyexperiencia,ladeclaracin
conjuntadeconsensodelaEuropeanAtherosclerosisSociety/EuropeanFederationofClinicalChemistryandLaboratory
Medicine(EAS/EFLM)proponerecomendacionessobre:
situacionesenlasquenoesnecesarioelayunoparaunlipidograma
Page 1 / 5
conjuntadeconsensodelaEuropeanAtherosclerosisSociety/EuropeanFederationofClinicalChemistryandLaboratory
Medicine(EAS/EFLM)proponerecomendacionessobre:
situacionesenlasquenoesnecesarioelayunoparaunlipidograma
cmolosinformesdelaboratoriodebensealarloslipidogramaspatolgicosparamejorarelcumplimientoteraputicode
pacientesymdicosrespectoalosvaloresdeseadosempleadosenlasrecomendacionesylasdeclaracionesde
consensosobrelaprevencindelasenfermedadescardiovasculares.
COMPONENTESDELLIPIDOGRAMA
Unlipidogramaestndarincluyelasmedicionesdelasconcentracionesplasmticasdelcolesteroltotal,elcolesteroldelas
lipoprotenasdebajadensidad(LDL),elcolesteroldelaslipoprotenasdealtadensidad(HDL)ylostriglicridos.
Elcolesteroltotal,elcolesterolHDLylostriglicridossedeterminandirectamente,mientrasqueelcolesterolLDLsepuede
determinardirectamenteocalcularmediantelaecuacindeFriedewaldsilostriglicridosson<4,5mmol/l(<400mg/dl).Estas
cuatrodeterminacionespueden,sincostoadicional,complementarseconelcolesterolremanenteyelcolesterolnoHDL.
Elcolesterolremanente(elcolesteroldelaslipoprotenasricoentriglicridos)secalculacomoelcolesteroltotalmenosel
colesterolLDLmenoselcolesterolHDL,empleandolipidogramasenayunasono.Elcolesterolremanentecalculadoesun
fuertefactorderiesgocausaldeenfermedadcardiovascular.ElcolesterolnoHDLsecalculacomoelcolesteroltotalmenosel
colesterolHDLyequivalealcolesterolLDL,elcolesterolremanenteyelcolesteroldelaslipoprotenas(a)combinados.
ElempleodelcolesterolnoHDLparapronosticarelriesgodeenfermedadcardiovascularseresaltaenvariasrecomendaciones
ydocumentosdeconsenso.Laotradeterminacinimportantsimaparapronosticarelriesgodeenfermedadcardiovascularesla
lipoprotena(a)[Lp(a)].Estefactorgentico,causalderiesgodeenfermedadcardiovascular,sedebemedirporlomenosuna
vezentodoslospacientespesquisadosparariesgocardiovascular.
LasconcentracionesdeLp(a)varanpococoneltiempo(<10%).LadeterminacindelaLp(a)nosedebeincluirenlas
repetidasdeterminacionesdellipidogramaenelmismopaciente,amenosquelaintervencinteraputicaseaparadisminuirlas
concentracionesdeLp(a).ElcontenidodecolesteroldelaLp(a),correspondienteal30%delamasatotaldelaLp(a),seincluye
enlosvaloresdelcolesteroltotal,noHDLyLDLysucontenidodeapolipoprotenasBenelvalordelaapolipoprotenaB.
PORQUELAYUNOHASIDOLANORMA?
Algunasrecomendacionescontinandifundiendolaprcticatradicionaldemedirellipidogramaenayunas,aunqueotras
institucionesrespaldanellipidogramasinayunoprevio.Lasrecomendacionesde2013delAmericanCollegeof
Cardiology/AmericanHeartAssociation(ACC/AHA)noexigenelayunoparaestimarelriesgodeenfermedadcardiovascular
aterosclertica,peroaconsejanunlipidogramaenayunasantesdeliniciodeltratamientoconestatinasparacalcularelcolesterol
LDLyparapersonasconcolesterolnoHDL5.7mmol/l(220mg/dl)otrigliceridos5.7mmol/l(500mg/dl),yaquepuedenser
pistasdecausasgenticasosecundariasdehipertrigliceridemia.
Unmotivo,entreotros,parapreferirellipidogramaenayunaseselaumentodelostriglicridosobservadodurantelapruebade
toleranciaalasgrasas,aunqueelaumentoobservadotraselconsumohabitualdealimentosesmuchomenorqueelobservado
durantelapruebadetoleranciaalasgrasas.
Sinembargo,numerososestudiosdemogrficosyporlomenostresimportantesensayossobreestatinasemplearonmuestras
desangrealazar,sinayunoyproporcionaronunafuertebasedeevidenciaparacambiarlaprcticahabitualdeemplear
muestrasenayunas.
INFLUENCIADELCONSUMODEALIMENTOSSOBREELLIPIDOGRAMA
Variosestudiosdemogrficosagranescalayregistrosqueincluyeronnios,mujeres,hombresypacientescondiabetes
determinaronqueloslpidosylaslipoprotenasplasmticasslocambianmodestamenteenrespuestaalaingestahabitualde
alimentos.EstosestudiosfueronelWomensHealthStudydelosEEUU,elCopenhagenGeneralPopulationStudyde
Dinamarca,elNationalHealthandNutritionExaminationSurveydelsEEUUyelCalgaryLaboratoryServicesdeCanad.
Entodoslosestudiosquecomparabanentreloslipidogramassinayunoyloslipidogramasenayunas,seobservaronaumentos
pocoimportantesdelostriglicridosydisminucionespocoimportantesdelcolesteroltotalydelcolesterolLDL,sincambiosen
losvaloresdelcolesterolHDL.Estoscambioslevesytransitoriosdelosvaloreslipdicosparecenserclnicamente
insignificantes.Noobstante,Langstedetal.observaroneldescensotransitoriodelcolesterolLDLde0,6mmol/l(23mg/dl)13
hsdespusdeunacomidaenpacientesdiabticos,quepodratenerimportancia,especialmentesiseempleacomoargumento
paranoadministrarestatinasenundeterminadopaciente.
EsimportantesaberquelareduccindelcolesteroltotalydelcolesterolLDL13hsdespusdelaltimacomida,observadaen
personascondiabetesysinella,sevolviestadsticamenteinsignificantetrasajustarparalosvaloresdelaalbminaplasmtica
comomarcadordelconsumodeaguaporlotanto,estedescensodelcolesteroltotalyLDLnotienerelacinconelconsumode
alimentos.
INFLUENCIADELCONSUMODEALIMENTOSPARAPRONOSTICARELRIESGOCARDIOVASCULAR
Casisiempreestamosenestadodenoayunas,queeselquereflejanuestroestadofisiolgicohabitual.Losefectos
posprandialesnoparecendisminuirypuedenenrealidadaumentarlafuerzadelasasociacionesentreloslpidos,las
lipoprotenasylasapolipoprotenasplasmticasyelriesgodeenfermedadcardiovascular.
Desdeladcadade1970,numerososgrandesestudios,ensumayorparteprospectivos,hallaronqueloslpidosobtenidossin
ayunosonsuficientesparalapesquisasistemticadelriesgodeenfermedadcardiovascular.Otrosestudiosconpersonasen
ayunasysinayunohallaronasociacionesgeneralmentesimilaresoavecessuperioresconelriesgodeenfermedad
cardiovascularparaloslipidogramassinayunoenrelacinconloslipidogramasenayunas.
UnmetanlisisdelaEmergingRiskFactorsCollaborationqueexaminlaasociacindeloslipidogramasyelriesgode
Page 2 / 5
ayunasysinayunohallaronasociacionesgeneralmentesimilaresoavecessuperioresconelriesgodeenfermedad
cardiovascularparaloslipidogramassinayunoenrelacinconloslipidogramasenayunas.
UnmetanlisisdelaEmergingRiskFactorsCollaborationqueexaminlaasociacindeloslipidogramasyelriesgode
episodiosdeenfermedadcoronariade68estudiosprospectivos,conmsde300.000personas,tampocohallninguna
atenuacindelaasociacinentrelosvaloresdelpidosylipoprotenasplasmticasynuevosepisodioscardiovascularesenlos
20anlisisefectuadosconmuestrassinayunoprevioenrealidadelcolesterolnoHDLyelcolesterolLDLcalculadofueron
superioresalasdeterminacionesenayunasparapronosticarelriesgocardiovascular.Adems,porlomenostresgrandes
estudiosdetratamientoconestatinas(HeartProtectionStudy,AngloScandinavianCardiacOutcomesTrialLipidLoweringArm
yelStudyoftheEffectivenessofAdditionalReductionsinCholesterolandHomocysteine)concasi43000participantes
emplearonmedicionesdellipidogramasinayuno.
Porltimo,paraelpropsitodeestadeclaracinconjuntadeconsensoybasadossobreelCopenhagenGeneralPopulation
Studycon92285hombresymujeresdelapoblacingeneral,seexaminelriesgodecardiopataisqumicaydeinfartodel
miocardioparaelquintilosuperiorvselquintiloinferiordeloslpidos,laslipoprotenasylasapolipoprotenasalazar,sinayuno.
Todosloslpidos,laslipoprotenasylasapolipoprotenasseasociaronfuertementeconelriesgodeamboscriteriosde
valoracin.Todasestasobservacionessugierenquelasmuestrasdesangresinayunopreviosonmuyeficaces,prcticasy
ventajosasparaevaluarelriesgodeenfermedadcardiovascularylasrespuestasaltratamientoatravsdeloslpidos.
RECOMENDACIONESSOBREELEMPLEODELIPIDOGRAMASSINAYUNOPREVIO
Paraquehayamejorcumplimientodelospacientesconlosanlisisdelpidos,losautoresrecomiendanqueseempleenlos
lipidogramassinayunoenlamayoradelospacientes,mientrasquecuandolostriglicridossinayunoson>5mmol/l(440
mg/dl)sepuedeconsiderarunamuestraenayunas.
Elayunopuedeserunabarreraparalapesquisasistemticadelapoblacin,espocopopularenlosniosysueleser
inadecuadoparalospacientescondiabetes.Laspruebassinayunotambinseempleanparaevaluarotrasenfermedades
metablicas,comolahemoglobinaA1cenladiabetes.
Todaslasfuentesdeevidenciavistasmsarriballevanalconceptodequelasmuestrasenayunasnosonesencialesparala
evaluacindelriesgocardiovascular.
Losargumentoscontraelempleodemuestrassinayunotambinmerecenconsideracin.Existeevidenciadequelafaltade
ayunopuedebajarmarginalmenteelcolesterolLDLdebidoalconsumoirrestrictodelquidosyporlotantocausarunaposible
clasificacinequivocadadelriesgocardiovascular,ascomocausarerrorencomenzaroalterarlamedicacinhipolipemiante.
Esteriesgoespequeoyseaplicaprincipalmentealospacientesdiabticos.
Sibienunamuestrasinayunoessuficienteparadiagnosticarunahipercolesterolemiaaislada,comolahipercolesterolemia
familiarolaLp(a)aumentada,esposiblequepuedaconfundirladistincinentrehipercolesterolemiafamiliarylasformas
genticasdehipertrigliceridemia.Debidoaesto,serecomiendaqueloslaboratoriostambinofrezcanladeterminacindelos
triglicridosenayunassegnelcontextoclnico,comoenelcasodevaloresmuyaltosdetriglicridossinayuno.Loslpidos
plasmticospuedensermuyvariablesenlainfanciayparaeldiagnsticoprecisodeuntrastornodeloslpidosquenecesite
tratamientoquizsseanecesariaporlomenosunasegundapruebaenayunas.
Qurecomendacionespragmticassepuedenhacer?
Primero,lasdeterminacionesenayunasysinayunodellipidogramasedebenconsiderarcomplementariasynomutuamente
excluyentes.Debeprevalecerelsentidocomnyesnecesariodistinguirentresuempleoenlapesquisa,laevaluacinyel
diagnstico.Elayunoesmenosimportanteparalapesquisa,peropuedesermsimportantecuandosetratadeestablecerun
diagnsticofenotpicodelasdislipidemiasdeterminadasgenticamente.Unacircunstanciadondeelayunopuedeser
especialmentevaliosoesladeterminacininicialdeloslpidosparaquienesestnporiniciareltratamientoconmedicamentos
quecausanintensahipertrigliceridemiaenunindividuogenticamentepredispuesto.
Observarquelostriglicridosenayunasestnaumentadospuedesertilantesdecomenzareltratamientoconcorticoides,
estrgenosocidoretinoico.Tambinloslpidosenayunasseempleanparaseguirlaevolucindelospacientesen
recuperacindeunapancreatitishipertrigliceridmica.Noobstante,lasmuestrassinayunosepuedenemplearparaevaluarel
lipidogramaenlamayoradelassituaciones.
RIESGODECLASIFICACINERRNEA
Esimportanteconsiderarsielpasajedellipidogramaenayunasallipidogramasinayunopodrasercausadelaclasificacin
errneadelriesgocardiovascularyelerroreneliniciodeltratamientoconestatinas.Estetratamientosedecidesobrelabase
delriesgocardiovasculardelpaciente,incluidalapresenciadeenfermedadcardiovascular,hipercolesterolemiafamiliary
diabetesynoslolalipidemia,segnlasrecomendacionestantoeuropeascomodelosEEUU.Porello,lospequeoscambios
dellipidogramasegnqueelpacienteestenayunasosinayunoafectarnsloapocaspersonasenloquerespectaala
decisindecomenzaronoconunaestatina.
Sinembargo,lamayoradelasrecomendacionesempleanelcolesterolLDLparacontrolareltratamientofarmacolgicoycomo
metateraputica.EnpacientesconcolesterolLDLlimtrofe,elvalormsbajodecolesterolLDLobservado16hsdespusde
unacomidahabitual,especialmenteenpacientesdiabticos,sedebeconsiderarcuandoseempleaellipidogramasinayuno
paradecidirelcomienzodeltratamientoconestatinasoajustarsudosis.PuestoquelareduccindelcolesterolLDLobservada
sedebealconsumoliberaldelquidosyahemodilucinmsquealconsumodealimentos,esprobablequeocurrauna
reduccinsimilardelLDLcuandoseempleaellipidogramaenayunassinrestriccionesenelconsumodeagua.
NUEVOSDATOSDELAEXPERIENCIAENDINAMARCA
En2009,laDanishSocietyforClinicalBiochemistryrecomendquetodosloslaboratoriosdeDinamarcaemplearan
lipidogramasaleatoriossinayunoenlugardelipidogramasenayunas.Noobstante,tambinserecomendqueloslaboratorios
ofrecieranlaopcindevolveradeterminarlostriglicridosenayunassilosvaloressinayunoeran>350mg/dl.Estecambiose
implementfcilmentetrassuadopcinporlosprincipaleshospitalesuniversitariosdeCopenhagenylosinformesmediticos
Page 3 / 5
ulterioresentodoelpas.
lipidogramasaleatoriossinayunoenlugardelipidogramasenayunas.Noobstante,tambinserecomendqueloslaboratorios
ofrecieranlaopcindevolveradeterminarlostriglicridosenayunassilosvaloressinayunoeran>350mg/dl.Estecambiose
implementfcilmentetrassuadopcinporlosprincipaleshospitalesuniversitariosdeCopenhagenylosinformesmediticos
ulterioresentodoelpas.
Parailustrarsobrelasconsecuenciasdeimplementarestenuevomtodoyparaelpropsitodeestadeclaracinconjuntade
consenso,losautoresrecuperaronlosresultadosdetodoslosanlisisdetriglicridosdelHerlevHospital,elhospitaldela
UniversidaddeCopenhagen,desdeabrilde2011hastaabrilde2015:deaproximadamente60000determinaciones,sloel10%
seefectuaronconayunoprevio.Adems,entrelos5538pacientesquetenanunanlisisdetriglicridossinayunoyotroen
ayunas,losresultadosenayunasysinayunofueronmuysimilares,comoastambincuandoselosestratificsegnlos
valoresdelostriglicridosylapresenciaolaausenciadediabetes.Losresultadosfuerontambinsimilaresparaelcolesterol
LDLcuandosecompararonlosvaloresobtenidosenayunasysinayuno.
RECOMENDACIONESSOBRELOSINFORMESDELOSLIPIDOGRAMASPATOLGICOSSINAYUNOYENAYUNAS
Serecomiendaquelosinformesdeloslaboratoriossealenlosresultadospatolgicosbasadossobrelospuntosdecortedelos
valoresdeseables.(VaseCuadro)
Cuadro.Valoresplasmticospatolgicosdelpidos,lipoprotenasyapoprotenas
Sinayunas
Parmetro
Triglicridos
Colesteroltotal
CLDL
Colesterolremanente
CnoHDL
Lipoprotena(a)
ApolipoprotenaB
CHDL
ApolipoprotenaA
mg/dl
175
190
115
35
150
50
100
40
125
Enayunas
g/l
1,75
1,90
1,15
0,35
1,50
0,50
1,0
0,40
1,25
mg/dl
150
190
115
30
145
50
100
40
125
g/l
1,50
1,90
1,15
0,30
1,45
0,50
1,0
0,40
1,25
Lamayoradeesospuntosdecortecorrespondenalosvaloresdeseablesdelasrecomendacionesylasdeclaracionesde
consenso.Sinembargo,comorecientementesedocumentunpuntodecortedeseableparalostriglicridossinayuno,se
recomiendasealarcomovalorespatolgicosalostriglicridossinayuno2mmol/l(175mg/dl),segnelrecienteestudio
WomensHealthStudyquehallqueestepuntodecorteeraptimoparapronosticarelriesgocardiovascular.
Serecomiendasealarlosvalorespatolgicossobrelabasedelospuntosdecortedelascifrasdeseablesmsquesobrelos
intervalosdereferenciaparaidentificarlosresultadospatolgicos.EspecialmenteparaelcolesterolLDL,losvaloresdeseables
varansegnelriesgoglobaldecadapersonaentre<70mg/dl(muyaltoriesgo),<100mg/dl(altoriesgo)y<115mg/dl(riesgo
moderado).Estosdiferentesvaloresseclasificansegnlapresenciaolaausenciadeenfermedadesconcomitantes
(enfermedadcardiovascularaterosclertica,diabetes,nefropatacrnica)yotrosfactoresderiesgo(edad,sexo,hipertensin,
tabaquismo).
Debidoaqueestosinformespersonalizadossondifcilesdeimplementarenlosinformesdelaboratorio,dondeelprofesionalno
conocealpaciente,losautoresproponenunsistemasimplificadodeadvertenciadelosvalorespatolgicosbasadosobrelos
puntosdecortedelosvaloresdeseablessloparaelriesgomoderado,quesepuedecomplementarconinformacinms
detalladasobrelospuntosdecorteestratificadossegnelriesgoennotasalpiedelinformedelaboratorio.
VALORESDELPIDOSPLASMTICOSPOTENCIALMENTEMORTALESQUHACER?
Losresultadospotencialmentemortalesoextremadamentepatolgicosdelosanlisismerecenatencinyreacciones
especialesdellaboratoriobioqumico.Sedebensealarlassiguienteshiperlipidemiasextremas:triglicridos.880mg/dldebido
alriesgodepancreatitisaguda,colesterolLDL>190mg/dlenadultoso>155mg/dlenniosyespecialmente>500mg/dldebido
apresuntahipercolesterolemiafamiliarheterocigotayhomocigota,respectivamenteyLp(a)>150mg/dl(percentilo99)porel
altsimoriesgodeinfartodelmiocardioyestenosisdelavlvulaartica.
Comoestosvaloressonmuysuperioresalosdeunpuntodecorteparaunadecisincomn,selosdebesealarconsmbolos
especialesparainiciarrpidamenteotrasaccionesdiagnsticasyteraputicas,preferentementeconderivacinaun
especialistaenlpidos.TambinesimportantederivaralospacientesconvaloresmuybajosdecolesterolLDL,apolipoprotena
B,colesterolHDLoapolipoprotenaA1aunespecialistaenlpidosparamayorevaluacindeuntrastornomonognicodel
metabolismolipdico.
IMPLEMENTACINDELASRECOMENDACIONES
Cadapasdeberaadoptarestrategiasparaimplementarelempleodellipidogramasinayunoprevioenlugardellipidogramaen
ayunas,ascomotambinelsealamientodelosvalorespatolgicosbasadossobrelospuntosdecortedelosvalores
deseablesenlugardeemplearlosintervalosdereferenciatradicionales.Idealmente,debehaberunestndarparainformarlos
lipidogramas,teniendoencuentalapresentedeclaracindeconsenso.
Lasestrategiaspuedendiferirsegnlospases.Enpasesconotrosgrupostnicos,podrasernecesariorefinarlaspolticas
sobreelayunoonoayuno.Porejemplo,losdescendientesdepersonasdeIsurdeAsiaodeAmricalatinasonmsproclivesa
sufrirgravesaumentosdelostriglicridosenrelacinconlosdescendientesdeblancosnohispanoamericanosodepersonas
derazanegra.Estepodraserotromotivoparalaadvertenciadeevitarunacomidaricaengrasas,comolascomidaschatarra,
eldadelanlisisdellipidograma.
Fastingisnotroutinelyrequiredfordeterminationofalipidprofile:clinicalandlaboratoryimplicationsincludingflaggingatdesirableconcentrationcutpointsajoint
consensusstatementfromtheEuropeanAtherosclerosisSocietyandEuropeanFederationofClinicalChemistryandLaboratoryMedicine
Page 4 / 5
Fastingisnotroutinelyrequiredfordeterminationofalipidprofile:clinicalandlaboratoryimplicationsincludingflaggingatdesirableconcentrationcutpointsajoint
consensusstatementfromtheEuropeanAtherosclerosisSocietyandEuropeanFederationofClinicalChemistryandLaboratoryMedicine
Page 5 / 5