Rio

Esperantista
Oficiala Organo de Asocio Esperantista de Rio-de-anejro

N-ro 192
Sep Dec 2014

Sennea Kristnasko,
u eblas tio?
Fernando Pita

Lumo de la Vero
Paulo Nascentes

Omao

Babilado kun...

Geraldo Foriris

Palo Sergio Viana

Trezoro je
ies Dispono

Rio
Esperantista
Oficiala Organo de Asocio
Eperantista de Rio-de-aneiro
N-o 192
Sep - Dec. 2014
73-a jarkolekto
Redaktas: Fernando Pita
Aranas: Allan Argolo
i-numeraj kunlaborantoj:
Fernando Pita, Paulo Srgio Viana,
Alexandre Raymond, Maira Nobre
kaj Paulo Nascentes.
Kovrilo:
Foto: Guto Costa / Fotos Pblicas
rvore de Natal Bradesco Seguros
Lagoa Rodrigo de Freitas, RJ

Enhavo
El la Redakcio _______________ 3
Intervjuo (PSV) ________________ 5
Associao Esperantista do
Rio de Janeiro

Sennea Kristnasko,
u tio eblas? _________________ 7

Rua Tefilo Otoni, 135 / 302

telefono: 2467-4296
retadreso: aerjrj@hotmail.com
disvastigo.aerj@gmail.com
retejo: www.aerj.org.br

Junularo ___________________ 10
Trezoro je ies Dispono ______ 10
Rakonto (Lumo de la Vero) _____ 12
Kvizo _____________________ 13
Omao (Geraldo Foriris) _____ 14

El la redakcio
Karegaj Geamikoj,
Finfine! Jen en viaj manoj nova numero de Rio Esperantista. Kaj, kiel
anoncite de nia kara eksredaktisto
Palo Sergio Viana, tiu eldono estas
anka la unua kies redaktado estas
sub mia respondeco, do mi devas ekkomenci mian laboron persone pardonpetante al la legantaro pro la granda
prokrasto ekde la lasta eldono de nia
oficiala organo de AER.

ne plu povis atendi por difini kiajn

karakterojn RE havu. Do, ek al la
anoj! La unua el ili, kiu malfermas
pordojn al iuj aliaj, estas media: Rio
Esperantista fakte iu ajn esperanta
eldonao iam estis limigita de la
nurpapera medio en kiu i estis eldonita. Pro tio, oni decidis akompani la
nuntempon kaj ani eldonadon al
nurreta, kiu, krom meti finon al la
citita limigo, paras al nia kaso preskaj sendkostojn al la membroj. De
nun RE alvenos ne plu al via potkesto sed vi trovos in en via retpoto,
a en via pofono, a en via socia
retumo, a... ar mi neniel dubas ke,
ekde nun, neniu leganto hezitu
disvastigi Rion Esperantistan al siaj
retamikoj! (Do, kiel oni diras rete,
"pardonu nin se vi ricevu tion pli ol
unu fojo")

Tamen, i-tiu ne estas nur plia eldono, i ja estas la deirpunkto de novaj

planataj anoj por RE. Oni klarigu:
historie, Rio Esperantista havis diversajn fazojn, eldonitaj en tre malsimilaj niveloj, de multaj redaktistoj; iuj
homoj kiuj, la siaj fortoj kaj kapabloj, prenis sur sin tiun lacegigan taskon. Sed tio havis certan prezon: u
Rio Esperantista estas nura bulteno,
institucia informilo, a simpla revueto de AER? u i parolu nur pri
AER a pri la tata movado en Riode-anejro? u en i estas loko por
pridiskuti lingvajn kaj literaturajn
demandojn? Pro tio la tute netrala
nomo oficiala organo, ruza solvo por
flankenlasi multe da demandojn, u
Por signi tiujn transirojn al nova rene?
daktisto kaj al nova medio, nenio pli
Tiu situacio ne devus dari longe, sed oportuna ol intervjui la homon kiu is
ja i daris! Tamen, nuntempeco pos- nun aris surultre la redaktadon de
tulas de ni pli klaran sintenon, kaj oni RE: nia kara Palo Sergio Viana, kiu,

Rio Esperantista N-o 1 (2014) | 3

El la redakcio
iam afabla kaj sindonema, iome ba- estas alia afero, kion fari? Nia karega
bilis kun ni pri kelkaj aferoj.
amikino Maira Nobre skribis pri unu
el la plej valoraj trezoroj de la kaVi trovos anka raporton fare de Alerioka esperanta komunumo: la biblioxandre Raymond pri la 1-a Karioka
teko de Kultura Kooperativo de EspeRenkontio KoRo, okazinta tuj anrantistoj KKE, sub ia respondeco.
ta la 70-a Internacia Junulara Kongreso, du junularaj eventoj kiuj incen- En i-tiu numero vi anka trovos nian
diigis la brazilan e-scenejon dum etan, sed sinceran omaon al homo
2014. Fakte du raportoj estis planitaj, kiu briligis tutmondan Esperantujon:
tamen pro nia malfruo unu el ili estis Geraldo Mattos. Nia simplega omao
intertempe publikigita aliloke. Pro tio al li estas farata (kiel li preferus) pere
mi, por ne plu malfruigi Rion Espe- de publikigo de unu el siaj plej belaj
rantistan, anstatais in por olda poemoj.
teksto mia. Bonvolu ne pensi pri tio Bone, mi esperas ke vi uu tiun nokiel propagando de miaj beletraj ta- van Rion Esperantistan, sed ne forgelentoj, ar mi ilin ne havas.
su sendi al ni viajn ladojn, komenNi havas ankora tutnovan, neniam
publikigitan tekston de la elstara poeto Palo Nascentes, al kiu mi petis
poemon por tiu eldono kaj li donacis
al ni... rakonton! Multflanka verkisto

Fernando Pita

4 | Rio Esperantista N-o 1 (2014)

tojn, kritikojn, bombleterojn, ktp. Ni

dankos por iuj! Kaj atendu novajn
anojn, ar "io fluas", kiel tiu jam
forfluganta jaro mem, kaj ar jam
estas tempo por deziri:

Babilado kun Palo Sergio Viana

Intervjuo

Ekde tiu eldono de Rio Esperantista ni intervjuos samideanojn kiuj

realigas atentigajn agadojn por nia afero, kaj neniu pli meritplena
por inaguri tiun novan sekcion ol nia karega eksredaktisto,
tradukisto, verkisto, recenzisto radiisto, e kuracisto! Kaj, finfine,
la opinio de kelkaj sopirantaj virinoj kiuj eestis prelegon
lian en kongreso: la plej carma vira voo de Esperantujo!

FP: Vi estas tutlande agnoskata kiel

referenco pri lingvokonoj (kaj pri
senlaca laboro por nia afero). Do ni
petas de vi konsilon, kiel atonome
progresi en la lernado de E-o?

te niajn klasikaojn

FP: Vi estas ja senlaca homo, kiu

skribas, tradukas, verkas sonartikolojn por E-retradio, ktp; krom tio,
vi estas anka kuracisto; kaj havas
PSV: Dankon, sed mi ne estas refe- propran familion. Kiel vi sukcesas
renco. Se vi scius, kiom ofte mi devas administri vian tempon por tiomaj
konsulti mian karan PIV-on kaj mian taskoj? u estas speciala formulo?
amikon PoMEGo Kaj kiom ofte mi PSV: Vere mi lasas en miajn tagojn
devas honti pro lingvaj stumbloj! malmulte da libera tempo. La vivo
(Felie la samideanaro estas indulge- estas mallonga kaj la farendaoj,
ma). Mia recepto por persona progre- abundaj, u ne? La sekreto estas agi
sado en la posedo de nia lingvo estas kun ojo. Esperanto agado donas al
jam konata, mi mem sekvas in aku- mi profundan ojon, kiu kompensis
rate. i konsistas el tri efaj punktoj: dum mia tuta vivo la malojon kunviunue, legi bonajn tekstojn iutage, vadi kun la sufero de la pacientoj.
due legi bonajn
Medicino estas neTri punktoj por persona progretekstojn iutage, trie
pre peza profesio.
sado en Esperanto: 1-e, legi bolegi bonajn tekstojn
Kaj kiam oni laboras
najn tekstojn iutage, 2-e legi
iutage. Ne mankas
kun ojo kaj kun
bonajn
tekstojn
iutage,
trie
legi
bonegaj libroj por
kompatemo, tiam la
bonajn tekstojn iutage.
iutaga legado. Mi
laborado estas mallastatempe miras konstati ekzemple, pli laciga. Cetere, korpa kaj mensa
kiom multaj Esperantistoj ankora ne aktivado estas saniga vivmaniero.
legis e la Fundamenton! La samide- Rilate al la familio, mi devas konfesi,
anaro krokodilas ofte kaj legas malof- ke mi edziis al iaspeca sanktulino...
Rio Esperantista N-o 1 (2014) | 5

Intervjuo

Babilado kun Palo Sergio Viana

FP: Pri via krea proceso: vi jam tra- PSV: Sincere, mi diras, ke vi ne bedukis multon, sed kiam vi donacos al zonas konsilojn. Vi certe bonege pleni ian originalan "vianaon"?
numos la taskon kaj nia revuo faros
salton
PSV: Miaj originalaoj jam aperis,
Esperanto agado donas al mi proantaen
sed dise. Precipe en revuoj. Nuntemfundan ojon, kiu kompensis dum
la kvape,
mi
verkas
en
blogo
mia tuta vivo la malojon kunvivalito kaj
(blogdopaulosergioviana.blogspot.
i n f l u- di kun la sufero de la pacientoj.
com.br) kaj dankas por via vizito kaj
kapablo. Persone, plaus al mi trovi
komentoj. Mi planas tamen balda
anguleton por literaturo. Krome, tepublikigi kolekton da originalaj ramoj koncernantaj la modernan monkontoj. Mi devas trovi tempon por
don kaj la internacian lingvoprobleorganizi in
mon estas dare gravaj por loki nian
FP: Fine, decidis la Senkorpa Mistero kulturon en nian epokon. Kaj kontrike mi anstatau vin en Rio Esperan- buoj de eksterlandanoj donus pli vastista, do kiaj konsiloj vi povas doni al thorizontan koloron al la revuo. Mi
kiu sin dediu al aperigado de espe- estas preta por apladi vin!
rantaj revuoj kaj bultenoj?
Komento de la redakcio: Mi ne diris antae ke li
ja estas afabla kaj entila? Tamen, mi persone
kredas ke mi ne meritas tiom da fidemo de nia
kara intevjuito, sed mi promesas fari mian
plejbonon por valorigi liajn vortojn

u vi vere ne scias kion donaci en la sekreta

amiko de via esperanto-grupo? Jen

Penseroj,
Debuta poemlibro de Maria Nazar Laroca,
kortuaj poemoj kiuj pensigos vin.
Disponebla en nia libroservo, mendebla e
nia retpao www.aerj.org.br

6 | Rio Esperantista N-o 1 (2014)

Fernando Pita

Sennea Kristnasko, u tio eblas?

Iam mi ricevis de eropaj gesamideanoj jenan demandon: Kiel vi festas

Kristnaskon se nun estas printempo
e vi? Aspekte simpla demando...
sed, atentante pri la afero, mi rimarkis
ian tutan nesimplecon: priskribadon
ne sufius, gravus scii kiajn tradiciojn
oni heredis de Eropo, kaj kiaj estas
propre niaj. Mi konfesas ke tiu demando momente terurugis min, ar
mi devus distrani la feston por in
respondi, sed... por demando farata,
respondo devigata. Do jen mia humila provo klarigi al vi kiel oni povas
festi kristnaskon sen neo, tia neo
kiun mi kuriozas iutage finfine vidi.
Kiel ekskoloniinta nacio, Brazilo
lernis Kristnaskon de la katolikaj
portugaloj, kaj iliaj tradicioj eble ne
multe malsimilas al tiuj de alieropanoj. Tamen, al la formado de brazila
popolo anka multe kontribuis indienoj kaj sklaviintaj afrikanoj.
Poste enmigradis Brazilen diversaj
civitanoj el aliaj eropaj landoj: germanoj, poloj, italoj kaj hispanoj, precipe. Do niaj festoj, inter ili Kristnasko, multege uldas al tiuj homoj.
Nia kristnaska tempo komencias la
8-an dec., tago de Nia Sinjorino da
Conceio (la Naskiganta), kiam ni
prenas pinarbojn enerale plastikaj,

ar la veraj estas raraj en Brazilo

ornamas in per multkolorajn vitrajn
sferojn, steletojn, donacetojn, ktp.
Oni anka demetas Prezepion sub
la arbo, tio estas: statuetoj reprezentantaj la manejon kie Li naskiis,
kaj anka la patistojn, la Sanktan
Familion, la Magiajn Reojn
(tiamaniere oni nomas la saulojn
kiujn vizitis Lin). Spertuloj diras ke
tiel kunias du tradicioj: tiu de la germandevena pinarbo kaj tiu de la suderopa prezepio.

Brazilanoj malamas horprecizecon

ne forgesu ke ni estas latinidoj, tute
ne britdevenaj do ni ion faras for
de la usta horo: por tio ni festas
Kristnaskon ne dum la 25-a Dec., sed
dum la nokto de 24-a!, ar ni, sciante
ke Li naskiis la 25-an, sed ne je la
kioma, povas anticipi iomete la aferojn, u ne? Frekvente ni nur ekpreparas la pladojn la 24-a mem tingas
Rio Esperantista N-o 1 (2014) | 7

Sennea Kristnasko, u tio eblas?

(posttagmeze, kial kuri?) Respektante
katolikajn tradiciojn, multaj familioj
nur manas post la noktomezo, reveninte el la Koka Meso, sed samtempe
brazilanoj malrespektas tradiciojn, do
ne raras ke ni ekkomencu mani (kaj
trinki!, kaj drinki!) nur la pladojn estu
pretaj, kaj poste ni (kelkfoje volonte)
tute forgesas la meson! Sed kio distingas Kristnaskon de aliaj brazilaj
festoj estas la fakto ke i estas tute
familia okazintao, tuta familio kutimas renkontii tiaepoke (nerare tia
estas nura dumjara fojo) por escepte
inviti nefamilianon al la festo estas
enerale necesa ke tiu estu tre intima
al la tuta familio, a ke tiu ne havu
familion. Kompreneble gekonuloj
intervizitas sin, sed nur je la 25-a, ar
tie la kristnaska nokto pasis jam.

Fernando Pita

lao devas lasi donacojn e la fenestro,

ar i-tie nenia domo havas fajrejon
nek fulmtubon! Oni tradicie reprezentas lin: longbarba olduleto ruvestita,
kondukanta glitveturilon tiritan per
flugantaj boacoj. Mi pensas ke li devus uzi tropikajn vestojn, kiam li pasas tra Brazilo kaj aliaj sudhemisferiaj landoj...

Anka tre muzikema, brazilanoj kutimas ludi a adi kristnaskajn tradiciajn kanzonojn. Kelkaj eropaj, kiel la
germana Nokto Felia; aliaj brazilaj, (mia preferata estas Anoiteceu,
t.e. Noktiis). Sed tio dependas de
la ojeca grado, ar la plimulto opinias tiajn kanzonojn iom tristaj, do ni
ludas danceblajn muzikojn, kiel sambo, karnavalaj muzikoj, ktp. Mankante nur du monatoj por nia mondfame konata Karnavalo, ni devas prepaDum festo plenkreskuloj interanas
rii, u ne?
donacojn a ludas la sekretamikon,
kiam oni donacas ion al iu antae Kion ni manas? Tio multe varias tra
sortlanita kaj pri kies nomo oni tenas la lando, sed en Rio-de-anejro kaj
sekreton is la festo. Sed geinfanoj San-Palo oni kutimas prepari diverskiuj estis bonkondutaj dum la tuta devenajn pladojn: portugala alozo la
jaro povas atendi la viziton de Papai Gomes S, nordamerika inko la
Noel (Avo Frosto, t.e, Sankta Niko- Kalifornio, fine tiu mi-ne-scias-el-kie
lao) demetante e la fenestro siajn rostita meleagro. Oni anka manas
uetojn, por ke apude li lasu la dona- nuksojn, avelanojn, katanojn ktp.
cojn kiujn ili perletere nordpolen pe- Tiuj fruktoj, kiuj oni nur vidas tie-i
tis. Evidente en Brazilo Sankta Niko- dum tiu epoko, estas veraj specia8 | Rio Esperantista N-o 1 (2014)

Fernando Pita

Sennea Kristnasko, u tio eblas?

laoj! enerale oni manas anka

dolajn salatojn, el tropikaj fruktoj
kiel mango, akauo, ananaso, melono,
banano, orano, kelkfoje e persikoj,
vinberoj, fragoj kaj prunoj! En aliaj
regionoj de Brazilo oni kutimas
mani afidojn, kapridoj, porkoj. En
Amazonio kutimaj estas armadeloj,
anaso ao tucupi, mandiokaj kukoj,
kaj regionaj fruktoj: aa, murumuru, camu-camu, acerola, ktp.
Brazila estas drinkema popolo ni
estas la duaj plejnombraj biertrinkantoj de la mondo, esperante iutage
venki la germanoj pri tio sed por
Kristnasko la plejmulto preferas vinon, tio kio kazas fortajn efektojn
kiam trinkita sub 40C! (ne forgesu:
estas somero tie-i, kaj nokte estas ja
varma, e se ni havas tropikajn somerajn tormojn)
Kaj jen ni alvenas celen: la varmeco.
Komencite je la 21-a dec., somero ne
estas ankora forta dum Kristnasko!
La temperaturo estas pli malpli
32/35C ombre, kompreneble ni vestas la plej malpezajn vestaojn disponeblajn. Frekvente neblanka vesto,
ar la kutimo estas vesti blankajn
teksaojn nur dum Novjara Festo. Ne
estas do la kutimo dum Kristnasko
inaguri vestaojn. Dankal Di!,
ar dancante la tutan nokton oni mul-

tege vitas, kaj pezajn vestojn tute

malhelpas tion. Sed oni ne pensu ke
ni ne sopiras la eropan malvarmon:
la eropa deveno de la festo markiis
en ni; pro tio niaj kristnaskkartoj
iam reproduktas blankneajn scenojn.
Por fini, sufias diri ke kvankam i
havas la karakterojn sube priskribatajn, malfelie Kristnasko ne estas la
festo plej atata de brazilanoj. Oni
diras ke estas festo por rememoraoj
de la foririntoj, maloja por la restantoj, ktp. Mi kredas ke tio devenas el
la tro familia karaktero ke i havas en
Brazilo. Mem Novjaro estas pli festata, kaj la kristnaska epoko finias je
la 6-a jan. (Tago de la Magiaj Reoj)
kiam ni denove gardas la plastikajn
pinarbojn. Ververe Kristnasko estas
malpli grava por ni ol Karnavalo a
Novjaron.
Mi kredas ke la legantoj jam konstatis
kelkajn diferencojn inter la tropika
Kristnaskon kaj tiu de la norda duonsfero. Kiom da? Tion mi mem ne
kapablas diri, sed mi atus scii, sammaniere mi revas iutage vidi neon.
Sed mi esperas ke neniu neu nek la
eropan devenon de la festo, nek la
modifojn faritajn de amerikanoj,
rezulto de adaptado de eropa kulturo
al nova kontinento.
Rio Esperantista N-o 1 (2014) | 9

Junularo

Alexandre Raymond

Sukcese Okazis la 1-a KoRo en Rio

us anta la IJK en Fortalezo, okazis
en Rio-de-anejro (de la 14-a is la
18-a de julio) por la unua fojo la renkontio KoRo Karioka Renkontio
kiu kunigis homojn el pli ol deko da
lankoj, plejparte junuloj. Dum la renkontio okazis ekskursoj al la diversaj vidindaoj de Rio, inkluzive paumado por supreniri la sukerpanon: la
esperantistoj glitis en la limo, iris
inter la arboj, renkontiis simietojn
kaj vitante alvenis al la supro de la
monto por mani merititan glaciaon
admirante la vidon al la tuta urbo.
La nokta programo okazis en la kongresejo, ABENA, kiu trovias en la
kvartalo Kampo Granda, okcidenta
regiono de Rio. Tie, post komuna
kuirumado, ni profitis la nokton por

Trezoro je ies Dispono

iuj partoprenintoj de
K o R o re v e n i s a l s i a j
h e j m o j kun m i r i n d a j
memoraoj d e R i o, kaj
en tiu senco, o n i p ovas
diri ke i estis granda
sukceso, kaj oni jam
atendas la 2-an KoRo-n.
Amuzio tute ne
mankis, u ne,
Renan?

Maira Nobre

Biblioteko de Kultura Kooperativo de

Esperantistoj havas, hodiae, iom pli
ol 1.200 titoloj en a pri Esperanto.
Tiu estas grandioza provizo kie oni
povas trovi librojn originale verkitaj
en nia lingvo, tiel kiel: Grekaj Papirusoj de Julius Penndorf (1927); Historio de la Lingvo Esperanto, de Edmond Privat (1927); Aldono Al La
10 | Rio Esperantista N-o 1 (2014)

kanti kune,
k u n g itar o
ludanta kanzn o j n e s p er a n t i stajn, brazilajn, r u s a j n , g e rm a n a j n , k t p en paca
kaj feliiga etoso.

Dua Libro de Lingvo Internacia de L.

L. Zamenhof (1925); Saltego Trans
jarmiloj de Jean Forge (1924); Pro
Itar de H. A. Luyken (1924); Vojo
kaj Vorto de Roberto Passos Nogueira (1972); Esperantaj Poemoj de C.
C. Droogendijk (s/d); Viktimoj de
Julio Baghy (1921); Printempo en la
Atuno de Julio Baghy (s/d); Origi-

Maira Nobre

Trezoro je ies Dispono

nala Esperanta Bildvortaro

de Sylla Chaves (1990);
La tona Urbo de Anna
Lwenstein (1999);
Ili Vivis Sur la Tero de
Maryvonne kaj Bruno
Robineau (1998);
Ekstremoj de Fernndez
kaj aliaj. (1997); La Monto
de Istvn Nemere (1995); Faktoj kaj
Fantazioj de Marjorie Boulto (1993 ) ,
inter d i v e r sa j a l i a j .

Lingvistikaj a metodologiaj verkoj

riigas la provizon, kiel la sekvontaj:
La Bona Lingvo de Claude Piron
(1989); Lingvistikaj Aspektoj de Esperanto de John Wells(1989); La Fenomeno Esperanto de William Auld
(1988); Esperanta Bildvortaro de
Rdiger Eichholz (1988); Esperantaj
Sinonimoj de Jaan Ojalo (1999); La
Vort-Strukturo de Esperanto de Ren
de Saussure (1985); Falsaj Amikoj de
Esperanto de R. Bernard kaj A. Ribot
(1971); La Tuta Esperanto de Henry
Tradukoj de beletraoj, kiel, ekzemSeppik (1971), inter aliaj samintereple: Hamleto de William Shakespeare
saj libroj.
(1929); Patroj kaj Filoj de I. S. Turgenjev; La Morto kaj Morto de Kin- Aktuale oni katalogas la lastajn titoloj
kas Akvobleko de Jorge Amado kaj, plej balda, la tutan provizon
(1980); La Knaboj de Palo-Stratoj estos ladevige etikedita, kun la kode Francisco Molnr (s/d); Sono de responda kodnumerigo. Krome, en tiu
Somermeza Nokto de William Sha- biblioteko estas multe da esperantistaj
kespeare (s/d); Norda Odiseado de revuoj kaj, en estonta numero de Rio
Jack London (s/d); La Sekreta Kazo Esperantista, oni prezentos ties liskaj Aliaj Rakontoj de Machado de ton, ar anka estas nun en kataloga
Assis (2011); La Homo, kiu Scipovis procezo.
la Javan Lingvon de Lima Barreto
En tiu Novjaro, ne
(2009); La Horo Kaj La Vivo de
forgesu (re)anii al AER!
Agusto Matraga de Guimares Rosa
(1997); Lirikaj Perloj de Al-Andalus
de Antonio Marco Botella (1995); La
Respubliko () de Plato
(1993), inter aliaj egale signifaj.
Rio Esperantista N-o 1 (2014) | 11

Rakonto

Paulo Nascentes

Lumo de la Vero
En iu bela kaj suna tago, kiam miaj
du filoj estis infanoj, ili ludis sur la
planko de granda preejo1. Dum longa tempo, ili atente rigardis formikojn2, kiuj rapide iris kaj revenis de
unuflanko al la alia de malgrandaloko, sed ili neniam trapasis nigran linion.

Kompreneble bluaj, verdaj kaj flavaj

formikoj estas tute strangaj.
Sed sur la mistero venis lumo. Blanka
lumo venis sur la mistero. Subite
ande komprenis la misteron. Finfine
li vere komprenis tiun misteron.
Rigardu supren, afa! Rigardu al la
multe kolora vitralo5. La vero estas
simpla. Kiam la blanka lumo de la
suno pasas tra la diversaj koloroj de
la vitralo, la formikoj aspektas flave,
rue, verde kaj blue!

Vidu, ande! La formikoj de la flava

triangulo ne trapasas la nigran linion.
Ili ne iras al la rua triangulo. Ili ne
iras al la verda triangulo. Ili ne iras al
la blua rektangulo3. Ili restas en la
Do la formikoj vere ne estas malsaflava triangulo dum la tuta tempo.
maj, u?, afa demandis.
Estas vere, afa! La formikoj de la
rua triangulo anka ne trapasas la Tute ne, respondis la frato. Ili nur
nigran linion. Ili ne iras al la blua ajnas esti malsamaj. Ili ajnas esti el
tiuj formirektangulo. Ili restas en la rua trian- diversaj koloroj, sed vere
6
gulo dum la tuta tempo. Kial tio oka- koj vivas en fantazio . Ili aspektas
zas? Venis aliaj demandoj. Kial ili flave, rue, verde kaj blue!, ar la
restas en sia propra loko? Kial ili ne blanka lumo pasas tra la diversaj maliras al la loko de aliaj formikoj? Tio samaj pecoj de koloraj vitroj de la
vitralo, kaj...
estas mistero4!
ande diris: Ho, certe flavaj formikoj timas la aliajn. Formikoj kompreneble estas flavaj! Tiel opiniis la
flavaj formikoj. Tiuj malsamaj formikoj estas strangaj. Formikoj ruaj,
verdaj a bluaj estas vere strangaj.
afa respondis: Jes! Kaj la ruaj
opinias, ke formikoj estas ruaj.
12 | Rio Esperantista N-o 1 (2014)

Paulo Nascentes
La fino de tiu parolado estis vera surprizo7 por mi. Mia plej juna filo venis
al interesa punkto ne pri formikoj,
sed pri homoj. Kun inteligenta rideto,
li demandis: ande, la formikoj vivas en fantazio! u homoj anka ne
vivas en fantazio? Multaj homoj pensas, ke ili estas malsamaj. Malsamaj
koloroj, malsamaj religioj, malsamaj
lingvoj, sed la vero estas nur unu: la
blanka lumo de la suno estas sur iuj.

Vere ni iuj estas homoj, simplaj homoj, u ne?

1

Prei: paroli al Dio; preejo: loko kie ni preas.

Insekto vivanta en grandaj bone organizitaj
popoloj sub tero a en memfarita monteto.
3
Figuro el rektaj linioj kun kvarrektaj.
4
Afero kaita a ne klarigebla.
5
Kunao el diverskoloraj pecoj de vitro, kunigitaj per plumbostrioj por formi desegnojn.
6
Krea imagpovo; kaprica elpensao; fantazii: tiel
imagi a elpensi aferojn.
7
Surprizi; veni a fari ion neatendite; mirigi per
io ne atendita; mirigi, ar ne atendita.
2

Por tiuj kun Karioka Animo

Havi kariokan animon ne estas privilegio de kiuj naskiis en la Mirinda
Urbo, sed por tiuj kiuj sentas sin hejme, amas kaj spiras la belegan etoson
k i u j i r k a a s n i n. D o j e n d e m a nd eto por vi: Kiu estas tiu loko?

Rakonto

Kvizo

La unua usta respondo alveninta al

la retpoto de la redakcio is la 10-a
de januaro, gajnos libron! (Ne forgesu enmeti KVIZON en la titolo de la
mesao, u?)

Respondo en la venonta numero!

Rio Esperantista N-o 1 (2014) | 13

Omao

Geraldo Foriris

i-jare
nia
movado suferis unu el siaj
plej grandaj
perdoj,
ar
forpasis Profro D-ro Geraldo Mattos.
Krom esperantisto kiu
flue parolis e la latinan, Geraldo estis anka lingvisto kiu multe skribis
pri nia lingvo kaj kiu multe batalis
por faligi la fortegajn antajuojn
kontra Esperanto en brazila univer-

sitata medio; brila poeto kiu enkondukis novajn stilojn en la esperanta

poezio, kaj fine, eksprezidento de
Akademio de Esperanto, Geraldo lasis por iu esperantista brazilano duoblan kialon por orgojlo: esti lia
samlandano kaj samlingvano. (Oni
diras ke orgojlo estas mortiga peko,
sed ni estas homoj, u ne?)
Inter la multaj poemlibroj de Geraldo,
estas verkoj kiuj ja estas kaitaj perloj, kiel la i-suba Nesociemo, el sia
libro Aroj, lanita de Stafeto en
1967:

Kunvivi kun aliaj estas triste,

Se nia koro bolas de la vervo

Min nomas kruda amikoj, ar en rondoj

Aspiri fantazion per la servo

Mi lasas la demandojn sen respondoj

De ritmoj puigantaj senreziste...

Kaj en silento novajn vivojn kreas...

Dum kelkaj min konsilas kateiste Ho lasu, lasu min en ritmomiro,

Konduti dece, pensas mia cerbo:

ar mi klopodas, per la versinspiro,

Mi volus kui sur soleca herbo

En revoj ui, kion vivo neas...

Adante la naturon, egoiste...

14 | Rio Esperantista N-o 1 (2014)

Balda Lanota!
u vi havas amikon al kiu vi volas
instrui Esperanton, sed kiu jam studas alian lingvon?
u vi volas lerni alian lingvon pere
de Esperanto?
u vi jam parolas a studas Esperanton, a la anglan, la francan, la hispanan a e la portugalan!, sed estas
multe de aferoj kiuj vi volas lerni sed
ne trovas en viaj libroj?
Jen la solvo!!! Balda vi disponos
Kvinlingvan Vortareton, kie vi povos
akiri aktualan kaj modernan vortostokon en 5 idiomoj.
Ne nur por esperantistoj, ar Esperanto estas lingvo ies, u ne?

Balda en via preferata libroservo