Vous êtes sur la page 1sur 8

1

UNIDADE CURRICULAR: Histria Medieval

UNIDADE CURRICULAR: Histria Medieval


Professor Responsvel: Fabiano Fernandes
Ano Letivo: 2016
Departamentos/Disciplinas participantes:
Carga horria total: 60
Carga Horria p/ prtica 9%
Objetivo geral:

Contato: fabiano.fernandes@unifesp.br
Semestre: 2

Carga Horria p/ teoria (em 91 %)

Estudo das transformaes nas relaes de poder no decorrer da Idade Mdia. Ser particularmente
enfatizado o estudo da poca senhorial (sculos XI e XII), o fenmeno e o que convencionalmente se
denomina por final da Idade Mdia (sculos XIV e XV).
Objetivos especficos:
- Analisar a constituio do mundo medieval e suas transformaes. As relaes com a antiguidade:
permanncias e rupturas;
- Discutir os usos das noes de feudalidade e senhorio e suas consequncias para a anlise do perodo
Medieval no ensino escolar;
- Dimensionar a importncia do ambiente urbano para as transformaes nas relaes de poder;
- Problematizar as relaes entre Estado Monrquico, justia e fiscalidade no contexto do Final da
Idade Mdia;
- Que o aluno consiga, num primeiro nvel, problematizar as leituras e formular questes acerca da
historiografia e identificar problemas de anlise;
- Instrumentalizar os alunos para a o ensino nos diferentes nveis (fundamental, mdio) e a divulgao
do saber histrico, considerando as diversas linguagens educativas.

Ementa:
A historiografia sobre a Idade Mdia: permanncias e rupturas entre Antiguidade e poca
Medieval, relaes entre poder pblico/poder privado, centralizao/descentralizao; debates
historiogrficos sobre a sociedade feudal: as noes de fragmentao de poder e de
segmentao de poder, senhorio e feudalidade; Cristandade Medieval: unidade e diversidade,
Imprio e papado, crise e transformao da Cristandade Medieval; Relaes entre monarquias
medievais e modernidade, abordagem crtica das relaes entre memria nacional\escolar e a
poca medieval.

Contedo Programtico:
Unidade 1. Os reinos romano-germnicos e suas transformaes.
1.1 O contexto Tardo-Romano.
1.2 As transformaes no mbito das elites no mundo franco. Sculos V- VIII.
1.3 O Imprio Cristo e a expanso da Cristandade latina nos sculos VIII-X.
1.4. A gnese do Feudalismo. O debate historiogrfico contemporneo: as noes de fragmentao e
segmentao de poder.

Unidade 2. As monarquias medievais nos sculos XIII-XV.


2.1. O mundo urbano nos sculos XIII-XIV
2.2 Os reinos de Frana e Inglaterra na guerra dos cem anos
2.4 Poder e sociedade na segunda metade do sculo XV: a guerra das Rosas.

Metodologia de Ensino Utilizada


Aulas expositivas
Seminrios de discusso de fontes
Debate e exerccios sobre os textos de aula
Recursos Instrucionais Necessrios
Biblioteca
Computador
Data-show
Fotocpias
Avaliao
- Provas escritas (5/10)
- Resenhas, fichamentos individuais e participao em aula. (1/10)
- Trabalho final. (4/10)

Bibliografia Bsica:

ALLMAND, Christopher (Ed.). The New Cambridge Medieval History. Vol. VII, 1415- c.
1500. Cambridge: Cambridge University Press, 2006.
BLOCH, Marc. A sociedade Feudal. Lisboa: Edies 70, 1979.
_____. Os reis taumaturgos. So Paulo: Companhia das letras, 1993.
BROWN, Peter. A ascenso do Cristianismo no Ocidente. Lisboa: Editorial Presena, 1999.
DUBY, Georges. A Idade Mdia na Frana. Rio de Janeiro: Zahar Editores, 1992.
FOURQUIN, Guy. Senhorio e feudalidade na Idade Mdia. Lisboa: Edies 70, 1987.
GEARY, J. Patrick. O mito das naes: A inveno do nacionalismo. So Paulo: Conrad
Editora, 2005.
HICKS Michael. The Wars of the Roses. Yale, Yale University Press.
MARKUS, Robert A. O fim do cristianismo antigo. So Paulo: Paulus, 1997.
WATTS, John. The Making of Polities. Europe, 1300-1500. Cambridge: Cambridge University
Press, 2009.
WICKHAM, Chris. Framing the Early Middle Ages. Oxford: Oxford University Press, 2005.

Bibliografia complementar (sumria):


ABULAFA, David. The New Cambridge Medieval History. Volume II, c. 700 - c. 900.
Cambridge: Cambridge University Press, 1998.
BARTHLEMY, Dominique. Lordre seigneurial. XIe-XIIe sicles. Paris: ditions du Seuil,
1990.
BOURNAZEL, Eric; POLY, Jean-Pierre (dir.). Les Fodalits: Histoire gnrale des systmes
politiques. Paris: PUF, 1998.
BASCHET, Jrme. A civilizao Feudal: Do ano mil colonizao da Amrica. So Paulo:
Editora Globo, 2006.
DUBY, Georges. O tempo das catedrais: a arte e a sociedade 980-1420. Lisboa: Editorial
Estampa, 1978.
_____. Guerreiros e camponeses: os primrdios do crescimento econmico europeu. Lisboa:
Editorial Estampa, 1993.
DOUGHERY, Martin. J. A guerra das Rosas. SP: M. Books.

FAVIER, Jean. Carlos Magno. So Paulo: Editora Liberdade, 2004.


FERNANDES, Fabiano. O Imprio Cristo nos Sculos VIII e IX. In: SILVA, Francisco
Carlos Teixeira da (org.). Os Imprios na Histria. Rio de Janeiro: ELSEVIER, 2009.
_____. Insurreies urbanas e ritos pblicos em fins do sculo XIV. As relaes politicas e
simblicas nas cerimnias de punio s cidades na Frana medieval . In: Anos 90, Porto
Alegre, v. 21, n. 40, p. 333-361.
Disponvel em: http://seer.ufrgs.br/index.php/anos90/article/view/40824/32276
___. O Reino de Deus e a Espada do Rei: a formao do Poder Eclesistico da Ordem de
Cristo nas comendas de Ega, Soure, Redinha e Pombal na primeira metade do sculo XIV. 2
vols. Tese policopiada apresentada ao PPGHIS/UFRJ, 2005, 622 pp.
GANSHOF, F. L. Que o feudalismo? Mira-Sintra: Publicaes Europa-Amrica, 1976.
GUENNE, Bernard. O Ocidente nos sculos XIV e XV: As estruturas polticas. Srie Nova
Clio, vol. 2. So Paulo: Pioneira/EDUSP, 1981.
GUERREAU, A. O Feudalismo: Um horizonte terico. Lisboa: Edies 70, 1980.
HEERS, Jacques. O Ocidente nos sculos XIV e XV: aspectos econmicos e sociais. Vol. 1.
Srie Nova Clio. So Paulo: Pioneira/EDUSP, 1981.
HICKS, Michael. Bastard Feudalism. NY, Routledge, 2013.
HUIZINGA, J. Outono da Idade Mdia. Lisboa: Ulisseia, 1996.
LE GOFF, Jacques. So Lus: Biografia. RJ/SP: Editora Record, 1999.
REYNOLDS, Susan. Fiefs and vassals: The Medieval evidence reinterpreted. Oxford : Oxford
University Press, 1994.
Jr. COHN, Samuel K. Lust for Liberty: The Politics of Social Revolt in Medieval Europe, 12001425. Cambridge: Harvard University Press, 2008.
SENELLART, Michel. As artes de governar. So Paulo: Editora 34, 2006.
SMALL, Graeme. Late Medieval France. New York: Palgrave/Macmillan, 2009.
VAUCHZ, Andr. A espiritualidade na Idade Mdia: Sculos VIII a XIII. Rio de Janeiro:
Jorge Zahar Editores, 1995.
Plano de curso
Encontro 1. Dia 1 de setembro.

Apresentao da proposta do curso e introduo geral temtica.


Poder e sociedade na Antiguidade Tardia.

Encontro 2. Dia 8 de Setembro.


As elites e as relaes de poder na Antiguidade Tardia.
BROWN, Peter. A ascenso do Cristianismo no Ocidente. Lisboa: Editorial Presena, 1999, p.
21-109.
MARKUS, Robert A. O fim do cristianismo antigo. So Paulo: Paulus: 1997, pp. 13-91.

Encontro 3. Dia 15 de setembro.


As transformaes na Glia merovngia nos sculos VI e VII.
DUBY, Georges. Guerreiros e camponeses: os primrdios do crescimento econmico europeu.
Lisboa: Editorial Estampa, 1993, pp. 15-86.
FERNANDES, Fabiano. Aspectos da sociedade merovngia. C.500.c. 700. Guarulhos: Texto
policopiado, 2012.

Texto opcional:
WICKHAM, Chris. Aristocracies. In:_____. Framing the Early Middle Ages. Oxford:
Oxford University Press, 2005, p. 153-258.

Encontro 4. Dia 22 de setembro.

Poder e sociedade no Imprio Carolngio.


FAVIER, Jean. Carlos Magno. So Paulo: Estao Liberdade, 2004, pp. 467-522.
FERNANDES, Fabiano. O Imprio Cristo nos Sculos VIII e IX. In: SILVA, Francisco
Carlos Teixeira da (org.). Os Imprios na Histria. Rio de Janeiro: ELSEVIER, 2009.
FERNANDES, Fabiano. A sociedade Poltica Carolngia e a formao da sociedade Feudal.
So Paulo: texto policopiado, 2008.

Encontro 5. 29 de setembro.
Senhorio e Feudalidade na Idade mdia.
BLOCH, Marc. A sociedade Feudal. Lisboa, Editorial Presena, 1991, 141-177.
FORQUIN, Guy. Cap. I: Mutao ou evoluo?. In:_____. Senhorio e feudalidade na Idade
Mdia. Lisboa: Edies 70, 1978, pp. 21-59.
FERNANDES, Fabiano. A ordem senhorial. So Paulo, Texto policopiado, 2011.
Texto opcional
REYNOLDS, Susan. Government and community. In: RILEY-SMITH, Jonathan (Ed.). New
Cambridge Medieval History. Vol. IV. Part. I. c.1024-1198. Cambridge: Cambridge University
Press, 2004, p. 86-112.

Encontro 6. Dia 6 de 0utubro.


Um breve panorama sobre a vida na Inglaterra Anglo-saxnica.

LACEY, Robert & DANZING, Danner. A vida no incio do primeiro milnio. RJ: Editora
Campus, 1999.

Encontro 7. Dia 13 de outubro.


A reorganizao dos poderes. Sculos XI e XII.
DUBY, Georges. A Idade Mdia na Frana (987-1460). Rio de Janeiro: Jorge Zahar Editor,
1992, p. 59-156.
Primeira Avaliao individual. Entrega das questes.

Encontro 8. Dia 20 de outubro.


A reforma da Igreja e a violncia leiga. possvel falar de uma sacralizao da guerra?
FLORI, Jean. La guerra Santa. La formcion de la idea de cruzada em el Occident Cristiano.
Granada: Ed. Universidad de Granada/ Trotta, 2003, p. 99-156.
VAUCHEZ, Andr. A idade monstica e feudal In: A espiritualidade na Idade Mdia.
Sculos VIII a XIII. Rio de Janeiro: Jorge Zahar Editor, p. 31-64

Encontro 9. Dia 27 de outubro.


Poder real e feudalidade nos sculos XIII e XIV.
DUBY, Georges. A Idade Mdia na Frana (987-1460). Rio de Janeiro: Jorge Zahar Editor,
1992, p. 157-255.
Entrega da primeira avaliao individual.

Encontro 10. Dia 3 de novembro.


. Poder real e feudalidade nos sculos XIII e XIV.
LE GOFF, Jacques. So Lus. Biografia. Rio de Janeiro: Editora Record, 2002. p.20-118.

Encontro 11. Dia 10 de novembro.


A crise do sculo XIV. Consideraes historiogrficas e histricas
WOLFF, Phillipe. Outono da Idade Mdia ou Primavera dos Tempos? Lisboa: Edies 70,
1988, p. 11-93.

Encontro 12. Dia 17 de novembro.


O reino de Inglaterra na guerra dos cem anos.

FERNANDES, Fabiano. A noo de feudalismo Bastardo. Texto policopiado, 2016.


BARKER, Juliet. Agincourt. RJ: Ed. Record, 2009.

Leitura complementar:
HICKS, Michael. Bastard Feudalism. NY, Routledge, 2013.

Encontro 13. Dia 24 de novembro.


A Inglaterra em meados do sculo XV
DOUGHERY, Martin. J. A guerra das Rosas. SP: M. Books, p. 7-107
Leitura opcional:
HICKS, Michael. Bastard Feudalism. NY, Routledge, 2013.

Encontro 14. Dia 1 de dezembro.


DOUGHERY, Martin. J. A guerra das Rosas. SP: M. Books, p. 107-207.
Leitura opcional:
HICKS, Michael. Bastard Feudalism. NY, Routledge, 2013.
Entrega das questes para a segunda avaliao.

Encontro 15. Dia 8 de Dezembro.


Balano final.
Entrega da segunda avaliao.

Vous aimerez peut-être aussi