Tema e Trete Faqe 25

E DREJTA PROCEDURALE CIVILE N REPUBLIKN E SHQIPRIS

PARATHNIE
Prej vitesh sht ndier nevoja e nj teksti t s drejts procedurale civile. Pr t
prmbushur kt nevoj t studentve dhe juristve t rinj n radh t par , n
kt punim jan prmbledhur e prpunuar leksionet e dhna nga autori n
fakultetin e Drejtsis s Universitetit t Tirans gjat viteve akademike, duke
filluar nga viti 1995 e deri n vitin 2003. Duke qn se punimi ka karakter
kryesisht msimor, ndarja dhe renditja e njohurive dhe institucioneve procedurale
civile sht br duke bashkrenduar sistemin e ndrtuar n Kodin e Procedurs
Civile me prvojn shkencore metodologjike.
Ky punim prbn nismn e par t autorit. Prandaj nuk mund t thuhet se n t
sht prfshir e gjith lnda q prbn teorin e s drejts procedurale civile dhe as
t pretendohet se do gj e thn sht e prkryer . do sugjerim miredashs sht
i mirpritur, pasi do t ndihmonte n rritjen e cilsis s punimit me rastin e
botimit m t plot t tij n t ardhmen.
Autori u shpreh mirnjohje kolegve t Fakultetit Juridik pr ndihmn e vlefshme
q dhan.

Tiran

Autori

TEMA I
Njohuri t Prgjithshme
1.Kuptimi, struktura, qllimi dhe objekti i s drejts procedurale civile.
E drejta procedurale civile, si deg e s drejts, sht sistem normash juridike, t
cilat rregullojn formimin e organizimin e gjykatave dhe t arbitrazhit , t
shrbimit t prmbarimit gjyqsor dhe t organeve t tjera q pr shkak t
veprimtaris s tyre ligjore jan n lidhje me gjykatat , rregullojn veprimtarin
dhe marrdhniet proceduriale q lindin ndrmjet subjekteve proceduriale gjat
ksaj veprimtarie. Ky sht kuptimi i gjer i s drejts procedurale civile sipas
shkencs juridike. Normat q rregullojn veprimptarin dhe marrdhniet q
lindin gjat veprimtaris n procesin civil midis gjykats dhe organeve shtetrore
personave fizik e juridik q marrin pjes n kt process, prbjn t drejtn
procedurale n kuptimin e ngusht. Ky kuptim i s drejts procedurale civile sht
quajtur procesi civil ose procedimi civil e madje edhe gjykimi civil nuk nnkupton
vetm veprimtarin e gjykats, palve ndrgjyqse dhe personave t tret, por edhe
t prmbaruesit gjyqsor , avokatit t shtetit, e prokurorit n rastet e parashikuara
n ligj. Nga ana tjetr me process ose gjykim civil duhen kuptuar dy fazat e
procesit ose gjykimit : faza e par sht faza e njohjes t s drejts nga ana e
gjykats dhe faza e dyt sht realizimi i s drejts s njohur me nj akt t gjykats,
me an t ekzekutimit t ktij akti nga ana e prmbaruesit gjyqsor . Faza e par
quhet procesi ose gjykimi I njohjes s t drejts; faza e dyt quhet procesi ose
gjykimi prmbarimor ose i ekzekutimit t detyrueshm. Kt qndrim ka mbajtur
dhe gjykata Evropiane e t Drejtave t Njeriut. Pjesa e s drejts procedurale civile
q prmban norma pr formimin dhe organizimin e gjykatave dhe organeve t tjera
t lidhura me to, prbn at q quhet e drejta procedurale civile q prmban norma
t cilat rregullojne veprimtarin dhe marrdhniet ndrmjet subjekteve
procedurale, sht quajtur e drejta procedurale civile funksionale. T dy pjes
prbjn nj trsi t pandashme si dy ant e medaljes, prbjn t drejtn
procedurale civile. E drejta procedurale civile nuk mund t njehsohet me Kodin
Procedurs Civile, pasi sht nocion
_______________
A.
Lamani , v.p.f.262; V.Lama, v.p.f.333,S. eo,f.280.

m i gjer , n t cilin prfshihen edhe ligje t tjera si do ta shohim m tej.

E drejta proeduriale civile sht i lidhur ngusht me t drejtn kushtetuese , pr
arsye se jo vetm q ka nj mbshtetje t gjer n t, por pr mjaft shtje parimore
q rregullon e drejta procedurale civile prputhet me t drejtn kushtetuese . Kjo
lidhje e prputhje shprehet n disa norma t Kushtetuts s Republiks s
Shqipris . N nenin 7 sht sanksionuar parimi i pavarsis s pushtetit gjyqsor
. N nenin 42 sht garantuar e drejta pr nj process t rregullt ligjor dhe pr nj
gjykim t drejt e publik nga nj gjykat e pavarur dhe e paanshme e caktuar me
ligj. N nenin 43 sht e garantuar e drejta e ankimit kundr vendimit gjyqsor n
nj gjykate m t lart. M tej, nga nenet 135-136 jan sanksionuar parimet e
ushtrimit t pushtetit gjyqsor vetm nga gjykatat, pavarsia e gjyqtarit dhe disa
nga shtjet m t rndsishme t organizimit e juridiksionit t Gjykats s Lart
dhe t veprimtaris s gjykatave t shkallve m t ulta.

Shnim. Lidhur me kuptimin e msiprm t procesit ose t gjykimit , t njjtin

qndrim ka mbajtur edhe Gjykata Evropiane e t Drejtave t Njeriut . N disa
vendime t saj ajo sht shprehur ; Ekzekutimi i vendimit gjyqsor t dhn nga
nj trup gjykues duhet t shikohet si nj pjes prbrse e nj gjykimi Vemdimi
19 mars 1997: Hornsby kundr Greqis vendimi 8.8.1995: Schollo kundr Italis
dhe s fundi vendimi 18.11.2004: Qufaj shpk kundr Shqipris .
Nga sa u tha pr kuptimin dhe strukturn e s drejts procedurale civile, del se
objekti i saj sht mjaft i gjer dhe kompleks. Prej ktej ka lindur nevoja q pjes
organizative e s drejts procedurjale civile dmth pjesa e formimit dhe organizimit
t gjykatave dhe t organeve t tjera q lidhen me to, t rregullohet me ligje t
veanta, si do ta shohim m von. Ky rregullim i veant i ksaj pjese madje ka
ndikuar q edhe n fushn e shkencs t studjohet si disiplin me vete, me
emertimin Organizimi i drejtsis . Nga ana tjetr pjesa e s drejts procedurale
civile q rregullon procesin ose gjykimin civil, prfshin jo vetm shqyrtimin e
shtjeve civile , por edhe t shtjeve administrative t puns, familjare, t
shtjeve me pal kundrshtare e pa pal kundrshtare.
Formimi dhe organizimi i pushtetit gjyqsor nuk sht qllim m vete. Ai sht
kusht sine qua non ( pa t ciln nuk bhet ) pr ushtrimin e veprimtaris s
gjykatave dhe t organeve t tjera t lidhura me t . Ndrsa nprmjet veprimtaris
s gjykatave dhe t organeve q lidhen me t gjene zbatim e drejta materiale n
rastet e mosmarrveshjeve konkrete. Kshtu pra procesi civil sht i lidhur me t
drejtn materiale.
Marrdhniet juridike civile, t puns , shumica e marrdhnieve administrative
etj., nuk do t ishin t qndrueshme pa garancin e mbrojtjes s tyre nga gjykatat
3

dhe organet e ngarkuara me ekzekutimin e vendimeve t tyre me karakter detyrues.

Nprmjet ushtrimit t pushtetit gjyqsor realizohet mbrojtja e t drejtave dhe
interesave t ligjshme t personave fizik e juridike dhe njkohsisht edhe mbrojta
e rendit shoqror demokratik n Shqipri . Prej ktej del prfundimi se e drejta
procedurale civile ka pr qllim dhe detyr t mbroj t drejtat e subjekteve q
marrin pjes n procesin gjyqsor civil nprmjet shqyrtymit dhe zgjidhjes s
shtjeve me paansi dhe objektivitet.

2.E drejta subjektive dhe mbrojta e saj me an t procesit gjyqsor civil.

Subjektet e s drejts civile mund t ushtrojn lirisht t drejtat e tyre ,mjafton q t
jen n pajtim me ligjin , duke lidhur kontrata ose duke kryer veprime t tjera
juridike. Zakonisht t drejtat subjective respektohen nga subjektet e s drejts,
duke u prmbajtur nga shkelja e tyre, si p.sh. mospengimi pronarit t sendit n
ushtrimin e targave t tij t pronsis . Megjithat nuk jan t pakta rastet q
subjetktet e s drejts, persona fizik e juridike shkelin t drejtat subjektive t
bartsve t tyre. N raste t tilla subjekti i s drejts subjektive t shkelur detyrohet
t krkoj mbrojtjen nprmjet gjykats. Krahas ktyre, subjekti i s drejts mund
ti drejtohet gjykats edhe pa u shkelur e drejta e tij subjektive n ratet e
parashikuara shprehimisht n ligj.P.sh. sipas nenit 303 t Kodit Civil , kur pronari
ka arsye t shqetsohet se nga nj punim i ri q ka filluar nj tjetr n truallin e vet
, mund ti vij nj sendi q ka n pronsi t tij , mund ti drejtohet gjykats. N
kt rast e drejta subjektive nuk sht shkelur por vetm sht rrezikuar. Po ashtu
mund t krkohet mbrojtja gjyqsore edhe kur nuk konkurojn shkelja ose
shqetsimi pr mundsin e shkeljes s t drejts , por vetm nj interes i mbrojtur
me ligj. T tilla raste jan gjykimi pr zgjidhjen e martess pr shkak t smundjes
s pashrueshme t bashkshortit , shpallja e zhdukjes ose e vdekjes s nj personi
, heqja ose kufizimi I zotsis pr t vepruar.
Ndjekja e rrugs gjyqsore pr mbrojtjen e s drejts subjektive sht nj tregues i
kulturs qytetare dhe t nj rendi shoqror t konsoliduar . Kjo rrug shmang
veprimet arbitrare e sidomos vetgjyqsin si veprim I kundrligjshm .
3. Procesi gjyqsor me pal kundrshtare dhe pa pal kundrshtare.

Zakonisht n procesin gjyqsor marrin pjes dy pal kundrshtar pr shkak t

mosmarrveshjes q kan midis tyre. Njra pal ( paditsi) pretendon se i sht
shkelur nj e drejt subjektive nga pala tjetr, ndrsa kjo e fundit ( i padituri ) e
mohon qenien e s drejts s pretenduar pr nj arsye ose tjetr. Ky quhet procesi
gjyqsor me pal kundrshtare juridictio contentiosa . Proceset civile me pal
kundrshtare prbjn pjesn drrmuese t shtjeve civile. Por krahas tyre gjykata
shqyrton edhe shtje civile pa pal kundrshtare, t cilat jan shum m t pakta.
N kto gjykime merr pjes vetm krkuesi dhe kan pr qllim vrtetimin e nj
fakti, p.sh. dshmia e trashgimis, vrtetimi i faktit t identitetit t nj personi, ose
ndryshimin e pozits juridike t nj personi , si sht heqja ose kufizimi i zotsis
pr t vepruar etj. Si n legjislacionin ton procedural t mparshm ashtu edhe n
Kodin e Procedurs Civile n fuqi, nuk bhet dallimi midis procesit gjyqsor me
pal kundrshtare dhe pa pal kundrshtare , me t drejt, pr arsye se vet
procedurat e gjykimit pa pal kundrshtare pr shtje t ndryshme jan t
ndryshme. Me nj fjal nuk mund t vendosen rregulla t prbashkta pr shtjet
e ndryshme pa pal kundrshtare . Prandaj kto grupohen n pjesn me titull
Gjykime t posame . Llojet e ndryshme t shtjeve jan rregulluar me dispozita
t veanta.

4.Veprimi i normave proceduriale civile n koh e n hapsir

shtjet e prgjithshme t fuqis ose veprimit t ligjit n koh e hapsir trajtohen
nga lndt teorike t shkencs juridike. Ktu do t bhet fjal pr veorit e
zbatimit n koh e n hapsir t normave procedurale civile. Pr t drejtn
procedurale civile shtja e fuqis ose veprimit t normave juridike n koh sht
pak m e ndrlikuar. Kto norma fillojn t veprojn nga asti i hyrjes s tyre n
fuqi dhe vazhdojn t veprojn deri n astin q u hiqet fuqia juridike n mnyrn
e parashikuar n ligj.
Si rregull n normat kalimtare t ligjit t sapo miratuar caktohet asti i hyrjes n
fuqi t tij dhe i rnies nga fuqia t normave t mparshme. Kshtu Kodi i
Procedurs Civile sot n fuqi me ndryshimet e mvonshme , sht miratuar m
dat 29.3.1996 dhe ka hyr n fuqi m 1 qershor 1996 ( neni 621).
Mirpo kjo dispozit nuk e zgjidh gjith problemin e zbatimit t normave juridike
n koh. Prandaj ligjvnsi e ka quajtur t nevojshme rregullimin e plot edhe me
dy dispozita t tjera . Sipas nenit 618 pr shtjet q jan n gjykim n ditn e
hyrjes n fuqi t ktij kodi do t gjykohen sipas kodit t mparshm deri sa
vendimi t marr formn e prer sipas 451 t ktij Kodi. Sipas ksaj depozite
vendimi quhet i forms s prer kur nuk mund t bhet ankim ose nuk sht br
5

ankim kundr tij brenda afateve ligjore, ose ankimi nuk sht pranuar, ose vendimi
i gjykats sht ln n fuqi, ndryshuar , ose sht pushuar gjykimi n shkall t
dyt . Pra del se ligji i ri nuk ka fuqi prapa vepruese n kto faza t gjykimit. Ky
rregull vlen edhe pr rekurset kundr vendimeve t Gjykats s Apelit drejtuar
Kolegjit Civil t Gjykats s Lart, q jan regjistruar deri n ditn e hyrjes n fuqi
t ktij Kodi. Nga nxjerrim edhe prfudimin e s kundrts, se rekurset e
regjistruara n Gjykatn e Lart pas hyrjes n fuqi t Kodit t ri, do t shqyrtohen
sipas dispozitave t ktij kodi ( neni 619).
Fuqia e normave procedurale civile n hapsir sht shtje m e thjesht. Ato
zbatohen n gjith territorin e Republiks s Shqipris dhe hyjn njkohsisht. Si
rregull kto dispozita zbatohen edhe pr shtetasit e huaj q ndodhen n
Republikn e Shqipris . Prjashtimisht, kur gjykimi ka lidhje me nj detyrim
ndrmjet t huajve ose ndrmjet nj t huaji e nj shtetasi shqiptar ose personi
juridik pa banim ose qndrim n Shqipri , si dhe kur prjashtimet jan parashikuar
n marrveshjet ndrkombtare t ratifikuara nga Republika e Shqipris. Njohja e
vendimeve t gjykatave t huaja dhe kushtet e zbatimit ta tyre rregullohet me
dispozita t veanta t ktij Kodi ose t ligjeve t tjera.
_________________________
A.Lamani , v.p.f.232; F. Brestovici, E drejta procedurale civile ,Prishtin ,
1986,f.21.
L.Omari , Parime dhe institucione t s drejts publike, Tiran 1993,f.167-269.

5. Burimet e s drejts procedurale civile.

Gjykatat organizohen dhe ushtrojn veprimtarin e tyre si organe t pavarura t
pushtetit gjyqsor, n pajtim me Kushtetutn dhe n baz t ligjit e akteve
normative t tjera.
Kushtetuta sht ligji themelor me t ciln vendosen parimet e rendit shoqror e
shtetror dhe t organizimit t pushtetit shtetror. Prej saj prcaktohet prmbajtja e
ligjeve t tjera . Prandaj asnj ligja nuk mund t jet n kundrshtim me
Kushtetutn . Pr kto arsye , ashtu si pr degt e tjera t s drejts edhe pr t
drejtn peocedurale civile, Kushtetuta sht burimi kryesor. N dispozitat e saj
jan sanksionuar parime kryesore t organizimit dhe t veprimtaris s gjykatave
dhe t organeve t tjera t lidhura me to.
N baz t parimeve t Kushtetuts jan miratuar dy kategori ligjesh procedurale.
N njrn kategori hyjn ligjet e ashtuquajtuara organike, me t cilat rregullohet
organizimi i gjykatave dhe i organeve t tjera shtetrore t lidhura me veprimtarin

e gjykatave. N kategorin tjetr hyjn ligjet q rregullojn veprimtarin e

gjykats.
N kategorin e par hyjn ligji nr. 8436 dat 28.12.1998 Pr organizimin e
pushtetit gjyqsor , ndryshuar me ligjin nr. 9111 dat 24.7.2003
; ligji nr.8730 dat 18.01.2001 Pr organizimin dhe funksionimin e shrbimit
prmbarimor gjyqsor ; ligji nr . 8588dat 15.3.200 Pr organizimin e
funksionimin e Gjykats s Lart ;Ligji nr.8811 dat 17.5.2001 Pr organizimin
dhe funksionimin e Kshillit t Lart t Drejtsis etj.
N kategorin e dyt hyjn ligjet q rregullojn mnyrat dhe format e krkimit nga
gjykata dhe prmbaruesi gjyqsor mbrojtjen dhe rivendosjen e t drejtave t
shkelura dhe t njohura nga gjykata , si dhe veprimtarin e organeve gjyqsore .
Burim kryesor sht Kodi i Procedurs Civile, miratuar me ligjin nr.8116 dat
29.3.1996. Burime t tjera jan ligji nr. 8551 dat 18.11.199 Pr Avokaturn e
Shtetit ; disa norma t ligjit nr. 8485dat 12.5.1999 Kodi I procedurave
administrative .
Duhet patur parasysh se midis burimeve t t dy kategorive ekziston nj lidhje e
ngusht , pasi nj sr normash t kategoris s par jan njkohsisht edhe
norma t kategoris s dyt q do t jen object shqyrtimi n lndn e s drejts
procedurale civile . P.sh. nenet 13 e 14 t ligjit Pr organizimin dhe
funksionimin e Gjykats s Lart etj.

TEMA E DYT
PARIMET E S DREJTS PROCEDURALE CIVILE

1. Kuptimi dhe rndsia e parimeve n t drejtn procedurale civile

Parime n t drejtn procedurale civile jan regulla ose teza themelore mbi t
cilat bazohen normat q rregullojn veprimtarin e gjykats dhe t subjekteve t
tjera t procesit civil. N baz t parimeve jan ndrtuar institutet juridike qe e
prbjn t drejtn procedurale civile. Pikrisht n kt qndron edh rndsia e
madhe e parimeve procedurale civile. Asnj dispozit tjetr procedurale nuk mund
t bij ndesh me kto parime. Po ashtu gjykatat nuk mund t japin vendime q bien
ndesh me parimet.
Parimet e s drejts procedurale civile jan sanksionuar jo vetm ne Kodin e
Procedurs Civile dhe ligje t tjera. Nj pjes e tyre jan pjes e prbrsve
Kushtetutes. Madje mjaft prej tyre e kane burimin ne aktet nderkombetare te te
drejtave te njeriut ku vendi yne ka aderuar dhe kemi detyrimin qe ligjet shqiptare
nuk duhet te vijne ne kundershtim jo vetem me Kushtetuten tone por edhe me keto
akte. Njera prej tyre eshte edhe Konventa Europiane e te Drejtave te Njeriut 1, e
cila mbetet nj nga instrumentet m t rndsishm ndrkombtar garantues t t
drejtave t njeriut. Kjo e fundit i ka kushtuar nj vmendje t veant t drejts s
individve pr nj proces t rregullt gjyqsor. Neni 6\1 i saj i garanton secilit t
drejtn pr ti parashtruar gjykats pr gjykim cfardo pretendimi, q u referohet "
t drejtave dhe detyrimeve me karakter civil". Pr t realizuar kt shtetasit kan t
drejtn pr tu dgjuar drejtsisht, publikisht dhe brenda nj afati t arsyeshm nga
nj gjykat e pavarur dhe e paanshme e krijuar ligjrisht. Pra po ti analizojme
sipas hierarkise ka nje rrjedhshmeri llogjike te parimeve Akte Nderkombetare,
Kushtetute, Ligj.
Por kjo nuk do t thot se parimet e sanksionuara n ligje jan me rndsi m t
pakt nga ato t vendosura n Kushtetut. Kushtetuta si ligj themelor nuk mund t
prfshij t gjitha parimet e rndsishme t s drejts procedurale civile. Njohja
dhe respektimi i parimeve sht krkes parsore si pr ligjvnsin ashtu edhe pr
gjykatat dhe organet e tjera t ngarkuara me zbatimin e normave procedurale

civile. Pikerisht ketu e ka bazen koncepti i trajtuar ne temen e pare qe shkelja e te

drejtave procedurale sjell automatikisht shkeljen e te drejtave te shtetasve te
sanksionuar me kushtetute. Mund ta konkretizojme kete me nje shembull. Ne
kushtetute eshte sanksionuar parimi qe, kushdo ka te drejte te degjohet para se te
gjykohet. Neni 33 i Kushtetutes. Ne momentin e njoftimit te paleve per pjesmarrje
ne proces, duhet patur shume kujdes ne proceduren e njoftimit, sepse nje njoftim jo
i sakte i pales sjell si pasoje gjykimin e tije pa u degjuar, duke shkelur kete parim
te rendesishem.
2. Parimi i kushtetueshmris dhe ligjshmris
N nenin 145.1 t Kushtetuts sht parashikuar se gjyqtart n ushtrimin e
veprimtaris s tyre u nnshtrohen vetm Kushtetuts dhe ligjeve dhe jan t
pavarur nga do organ tjetr i cilitdo pushtet shtetror. Parimi i kushtetueshmris
nga njra an do t thot q t gjitha ligjet dhe aktet e tjera normative duhet t
jen n pajtim me Kushtetutn dhe, nga ana tjetr, gjykatat dhe organet e tjera t
ngarkuara me zbatimin e normave procedurale civile ne veprimtarin e tyre, duhet
t ken kujdes t par respektimin e parimeve kushtetuese, t mos nxjerrin akte ose
kryejn veprime q bien ndesh me kto parime. Madje, gjyqtart mund t mos
zbatojn ligjet kur mojn se vin n kundrshtim me Kushtetutn. N raste t tilla
ato pezullojn gjykimin dhe ja drgojn shtjen Gjykats Kushtetuese. Ky sht
nj lloj kontrolli nga ana e vet gjykatave t kushtetueshmris s ligjeve, duke
zbatuar drejtprsdrejti Kushtetutn ( nenet 4 e 145 t Kushtetuts ). Per kete vlen
te shihet vendimi nr.106 dt.01.08.2001. ne thelb te ketij vendimi thuhet: Sfera e
kompetencave te Gjykates kushtetuese per shqyrtimin e ankesave te individeve
eshte e kufizuar.ne veshtrim te nenit 131germa f te kushtetutes ajo gjykon
ceshtje te kesaj natyre por kerkohet qe shkelja e se drejtes kushtetuese te jete e
lidhur detyrimisht me nje proces te parregullt ligjor, ku nuk perfshihet as menyra e
zbatimit te ligjit material, as menyra e vleresimit te provave nga ana e gjykatave te
zakonshme.
Respektimi dhe zbatimi i normave t Kushtetuts sht i pandashm me
respektimin e zbatimin e ligjit. Nuk mund t mendohet respektimi i Kushtetuts
dhe nga ana tjetr shkelja e ligjit. Kushtetushmria dhe ligjshmria prbjn nj
trsi t vetme e t pandashme. Gjykatat n gjith veprimtarin e tyre gjyqsore
detyrohen t zbatojn ligjin.
Gjykata zgjidh mosmarrveshjen n prputhje me normat ligjore dhe normat e
tjera n fuqi, qe jan t detyrueshme t zbatohen prej saj, thuhet n nenin 16 t
Kodit t Procedurs Civile. N qoft se gjykata nuk i zbaton normat ligjore shkel
Kushtetutn, pr arsye se nuk zhvillon nj proces t rregullt ligjor, rrjedhimisht nuk
zhvillon nj gjykim t drejt. Moszhvillimi i procesit t rregullt ligjor dhe i
10

gjykimit t drejt prbn shkelje t se drejts themelore t njeriut, t garantuar nga

neni 42 t Kushtetuts. Zbatimi i ktij parimi sht kusht themelor pr shqyrtimin
dhe zgjidhjen e drejt t shtjeve civile dhe shtjeve t tjera q jan kompetenc
e gjykatave.
Ne zbatim te parimit te ligjshmerise duhet patur parasysh se kur themi,
zbatohet ligji, ne interpretim te nenit 16 te K.Pr.C. kemi te bejme me ligj te
pergjithshem sic eshte Kodi ne fjale, por edhe me ligj te posacem qe zgjidh nje
problem te caktuar. Ndaj edhe kjo dispozite citon per Gjykatat qe ne zgjidhjen e
mosmarrveshjes zbatojne normat ligjore dhe normat e tjera ne fuqi. Qe te dallohet
kush konsiderohet ligj i pergjithshem dhe cili i posacem kerkon trajtim shume me
te gjate teorik dhe nuk eshte pike e kesaj nenteme por do te trajtohet ne temat e
meposhtme si dhe rast pas rasti. Shkurtimisht po e konkretizojme me nje shembull.
Sipas K.Pr.C. si ligj i pergjithshem, padia ngrihet ne gjykaten e rrethit gjyqsor si
gjykate e shkalles se pare dhe kjo ndodh ne te gjitha rastet. Por ka ligje te tjera qe e
detyrojne paditesin qe padine ta ngreje direkt ne Gjykaten e Apelit si shkalle e dyte
duke anashkaluar shkallen e pare. Keto jane raste te posacme, po qe gjykata eshte e
detyruar ti zbatoje pikerisht ne zbatim te parimit te ligjshmerise.
3. Parimi i ushtrimit t pushtetit gjyqsor vetm nga gjykatat. Pavaresia dhe
paanesia e tyre.
Termi pushtet zakonisht shoqrohet me nj mbiemr, si pushtet politik,
pushtet vendor, pushtet ekzekutiv etj. Termi pushtet nuk duhet ngatrruar
me termin shtet, si ndodh ndonjher n jetn e prditshme. Pushteti i nj
shteti sht nj mjet pr kryerjen e funksioneve t tij.+ Nocioni pushtet sht i
gjer. Si nocion shoqror mund t flitet pr pushtet midis subjekteve. Pushteti sht
e drejta dhe mundsia q ka dikush pr t urdhruar dik. P.sh pushteti prindror.
Pra ka pushtete t ndryshme. Ajo q duhet patur parasysh sht se do pushtet ka
njfar imponimi t dukshm ose t padukshm. Ushtrimi i tij kurdoher ka si
synim arritjen e nj qllimi. Po nga t gjitha llojet e pushteteve dallon cilsisht
pushteti shtetror. Ai ka monopolin e imponimit e shtrngimit dhe kt e ushtron
me an t nj aparati t veant q quhet aparat shtetror. N kuadrin e pushtetit
shtetror si nj trsi, ushtrojn pushtetin organet e ndryshme t shtetit. N kto
organe bjn pjes edhe gjykatat. Pushtetin q ato ushtrojn gjat veprimtaris s
tyre sht quajtur pushtet gjyqsor. Dhe pushtetin gjyqsor e ushtrojn vetm
gjykatat, asnj organ tjetr. Ky sht parimi themelor i sanksionuar n nenin 135.1
t Kushtetuts. Pushteti gjyqsor ushtrohet nga Gjykata e Lart, si dhe nga
gjykata e apelit e shkalls s par, t cilat krijohen me ligj, thuhet n kt
dispozit. Asnj organ tjetr nuk ka t drejt t ndrrhyj n ushtrimin e pushtetit
gjyqsor nga gjykatat. Pra pushteti gjyqsor sht i pavarur nga do pushtet tjetr.
11

Ndikimet apo presionet e organeve t tjera shtetrore mbi gjykatat cnojn parimin
e pavarsis s tyre dhe nga ky cnim cnohet dhnia e drejtsis. Dhnia e
drejtsis presupozon marrjen e vendimeve vetm n baz t ligjeve. Prandaj sht
organizuar ushtrimi i veprimtaris s gjykatave n tri shkall, si metod e
kontrollit m t plot t zbatimit t ligjeve.
Nj kontroll t veant dhe eskluziv lidhur me respektimin e parimit kushtetues
t procesit t rregullt gjyqsor nga ana e gjykatave,e ushtron Gjykata Kushtetuese.
Kjo gjykat ushtron kontroll kushtetues jo vetm mbi mbi aktet e organit
ligjdhns dhe atij ekzekutiv por edhe gjykatat. Kshtu q sht krejt pa vend
insinuata pr kt gjykat si gjykat e shkalls s katrt. Kontrolli i fort
kushtetues i Gjykats Kushtetuese ndikon mjaft n respektimin e Kushtetuts dhe
ligjeve dhe goditjen e veprimeve n kundrshtim me Kushtetutn e ligjet nga ana e
organeve t ndryshme shtetrore, sidomos n mbrojtjen e t drejtave themelore t
njeriut. Si shembull tipik t rolit t madh t Gjykats Kushtetuese mund t marrim
at t Gjermanis. Pa mohuar meritn e vet gjykatave t zakonshme t ktij vendi,
nj rol t madh luan edhe Gjykata Kushtetuese.
Edhe n dispozitat e Kodit t Procedurs Civile sht garantuar ushtrimi i
pushtetit gjyqsor nga gjykatat n mnyr t pavarur. N nenin 28 ndr t tjera
thuhet se gjykata duhet t realizoj nj gjykim t drejt, t pavarur dhe t
paanshm. Madje gjykata, sipas nenit 1 paragrafi i dyt sht e detyruar t
shqyrtoj dhe t jap vendime pr shtje q i paraqiten pr shqyrtim edhe kur
mungon ligji, ose nuk sht i plot, sht i paqart apo ka kundrthnie. Ndrsa n
nenin 36 paragrafi i tret sht vendosur ky urdhrim: Asnj institucion tjetr
nuk ka t drejt t pranoj pr shqyrtim nj mosmarrveshje civile q sht duke u
gjykuar nga gjykata. Nga kto parime t Kodit nxjerrim prfundimin se nuk
mund t cnohet pavarsia e gjykatave dhe se asnj organ tjetr shtetror nuk
mund t ndrhyj n veprimtarin e tyre gjyqsore. Gjykata e ushtron pavaresine e
saje ne raport me organet dhe institucionet e tjera, madje edhe vete gjyqtaret, ne
ceshtjet qe gjykojne jane te pavarur nga hierarkia administrative gjyqsore, qe nga
kryetari i gjykates perkatese e deri te Keshilli i Larte i Drejtesise si organ emertese
per gjyqsorin. Gjithashtu gjykata eshte e paanshme dhe e e ushtron paanesine e
saje ne raport me palet ne ceshtjen konkrete. Pavaresisht se cfare perfaqsojne keto
pale, individe apo institucione shtetrore qofshin edhe ato me te lartat, gjykata
duhet te jete e paanshme. Kjo per faktin se gjykata eshte vetmi institucion, arbiter,
qe jep drejtesi dhe pikerisht ne pavaresine dhe paanesine e saje garantohen dhe
mbeshteten lirite e qytetareve.

4. Parimi i zhvillimit t procesit gjyqsor me dyer t hapura dhe i shpalljes

se vendimit.
12

N nenin 42/2 t Kushtetuts sht sanksionuar e drejta e kujtdo te kete nje

proces gjyqsor, mes te tjerash, nje proces gjyqsor publik, dmth me dyer t hapura,
si nj e drejt themelore e njeriut. Ky parim m tej sht sanksionuar n nenin 26
t Kodit t Procedurs Civile. Sipas ksaj dispozite seancat gjyqsore jan t
hapura, prve kur parashikohet ndryshe sipas ktij Kodi. Pra ne kuptim te kesaj,
gjithmone gjykimet jane te hapura per publikun. Perjashtimisht dhe vetem kur
parashikohet shprehimisht ne ligj ato zhvillohen me dyer te mbyllura, madje eshte
e detyrueshme qe te parashikohen patjeter dhe vetem ne ligj keto raste, pasi nuk
mund ti lihet gjykates ne cmimin e saje vleresimi i ketij momenti teper te
rendesishem sepse ne fund te fundit prandaj dhe kjo ceshtje eshte ngritur ne kufijte
dhe ne rendesine e nje parimi. N nenin 173 jan parashikuar rastet kur mund t
zhvillohet gjykimi me dyer t mbyllura: kur sht n interes t moralit, t rendit
publik, t ruajtjes s informacionit t klasifikuar ose siguris kombtare, kur e
krkojn interesat e t miturve, ose mbrojtja e jets private t palve dhe
pjesmarrsve n gjyq, kur prmenden sekrete tregtare ose shpikje industriale, nga
publikimi i t cilave mund t cnohen interesa q mbrohen me ligj dhe n masn e
muar nga gjykata, n rrethana t veanta, publikimi mund t paragjykoj
interesat e drejtsis. Per zhvillimin e gjykimit me dyer te mbyllura gjykata merr
vendim te ndermjetem, ndersa per zhvillimin e gjykimit me dyer te hapura nuk
merret vendim. Procesi gjyqsor eshte i hapur, ai zhvillohet gjithmone me dyer te
hapura pa patur nevoje per vendim sepse eshte sanksionuar direkt si parim ne
kushtetute dhe ligj ipsso-legge. Per perjashtimin nga ky rregull, ate te gjykimit me
dyer te mbyllura duhet vendim, madje gjykata duhet te sqaroje arsyet e ketij
vendimi se perse gjykimi po zhvillohet me dyer te mbyllura dhe keto arsye duhet te
jene ligjore.
Gjithashtu karakterit publik te gjykimit dhe mbrojtjes se ketij parimi i sherben
shume edhe media. Pavaresisht se media vete interesohet per ceshtje qe ajo i cmon
si interesante per te, sa me e madhe te jete pjesmarrja e saje ne procese aq me e
madhe do te jete transparenca dhe pjesmarrja e publikut ne gjykim. Po keshtu edhe
media, ndryshe nga nje praktike absurde e fillim viteve `90 ku pjesmarrjen e
medias ne proces e lejonte me autorizim kryetari i gjykates, aktualisht media ka te
drejte te jete e pranishme ne te gjitha proceset pa kurrfare leje apo autorizimi. Kjo
rezulton nga interpretimi i nenit 26 te K.Pr.C. Vetem perjashtimisht gjykata mund
t mos lejoj pjesmarrjen e medias, kur ajo vet mon se nuk sht n dobi t
gjykimit. Kjo mohet rast pas rasti nga gjykata. N do rast dhe pr do shkak kur
zhvillimi i procesit gjyqsor eshte bere me dyer t mbyllura, vendimi perfundimtar
shpallet publikisht.

13

Kundr vendimit t gjykats pr zhvillimin e gjykimit me dyer t mbyllura dhe

kundr vendimit t saj pr rrezimin e kerkeses se paleve per zhvillimin e gjykimit
me dyer t mbyllura, pra vendimi per moszhvillimin e gjykimit me dyer te mbyllura
nuk mund t bhet ankim i veant. Por kundr ktij vendimi mund t bhet ankim
s bashku me ankimin kunder vendimit prfundimtar ose si ankim i vetm kundr
vendimit prfundimtar. Kur konstatohet shkelja e ktij parimi nga gjykata me e
ulet, vendimi duhet t prishet nga gjykata m e lart.
Parimi i zhvillimit t procesit gjyqsor me dyer t hapura ka rendsi t madhe
shoqrore, sepse i jep mundsi do personi, shtypit dhe medias t njihen dhe te
shprehen botrisht lidhur me nj vendim t dhn. Rrit transparencen, jep garanci
me shume per procese te drejta dhe jo te manipuluara, ndergjegjson shtetasit ne
lidhje me sjelljen e tyre ne jeten e perditshme ne raport me drejtesine, luan rol
parandalimi per konfliktet ne te ardhmen duke rritur njohurite e qytetareve per
ligjin dhe shume i rendesishem eshte dhe mbetet fakti se nepermjet proceseve te
hapura shfaqet niveli profesional dhe moral i gjyqtarit ne veqanti dhe i gjithe
pushtetit gjyqsor ne pergjithsi perballe publikut. Pra publiku nepermjet proceseve
te hapura iu ve noten gjyqtareve.
Duhet patur kurdoher parasysh se sidoq t zhvillohet procesi gjyqsor, me
dyer t hapura apo me dyer t mbyllura, vendimet shpallen publikisht n do rast.
Ky sht detyrim kushtetues, i parashikuar si nga neni 146/2 i kushtetutes ashtu
dhe njkohsisht dhe detyrim ligjor, i parashikuar nga nenet 26/2 dhe 173
paragrafi i fundit te Kodi i Procedurs Civile. Ndaj dhe eshte konsideruar si parim
per shkak se shpallja e vendimit te gjykates publikisht nuk ka lidhje direkte me
zhvillimin e procesit gjyqsor me dyer te hapura apo te mbyllura. Ai detyrimisht
duhet te shpallet publikisht ne cdo rast dhe nuk ka perjashtim.(V:O) Kjo e dallon
vendimin gjyqsor nga vendimi adminstrativ. Vendimi administrativ nuk shpallet
detyrimisht, me perjashtime te cilat jane sanksionuar ne ligj ose kur drejtuesi i
administrates e cmon vete se duhet shpallur. Ai vetem publikohet duke filluar qe
nga fletoret zyrtare e deri tek dorezimi apo venia ne dizpocion nga ana e
administrates te interesuarve. P.sh. nje leje ndertimi e dhene nga administrata
lokale nuk shpallet ne menyre publike. Perkundrazi vendimi gjyqsor shpallet dhe
shpallet publikisht ne menyre honorifike dhe pompoze perpara paleve, medias dhe
te ineteresuarve, pasi ne kete menyre shfaqet edhe fuqia e ketije akti i cili del nga
nje pushtet i pavarur dhe fuqiplote sic eshte pushteti gjyqsor.

5. Barazia e pjesmarrsve n procesin gjyqsor prpara ligjit dhe prpara

gjykats

14

Parimi i barazis para ligjit sht shprehur n nenin 18 t Kushtetuts: T

gjith jan t barabart para ligjit . Askush nuk mund t diskriminohet
padrejtsisht pr shkaqe t tilla si gjinia, raca, feja, etnia, gjuha, bindjet politike,
fetare e filozofike, gjendja ekonomike, arsimore, sociale ose prkatsia
prindrore. Zbatimi i ktij parimi sht me rndsi t veant pr t gjitha fazat e
procesit gjyqsor. Prandaj ka gjetur mishrim edhe n dispozita t Kodit t
Procedurs Civile,duke filluar nga neni 1 i tij. Kodi i Procedurs Civile cakton
rregulla t detyrueshme, t njjta e t barabarta pr gjykimin e mosmarrveshjeve
civile e t mosmarrveshjeve t tjera t parashikuara n kt Kod e n ligje t
veanta, thuhet n kt dispozit. Sipas kesaj dispozite per cfaredo lloj ceshtje qe
do te gjykohet ne gjykate qofte civile, administrative, familjare, etj. sido qe te jete
parashikuar zgjidhja e tyre dhe ne cfaredo lloj ligji qe te jene sanksionuar ato,
procedura e gjykimit do te jete e njejte dhe e barabarte per te gjithe palet ne
proces, qofte kjo procedure e parashikuar si nga kodi i Procedures Civile ashtu
edhe nga ligje te tjera qe parashikojne rregulla procedurale gjykimi. Nga kjo
rrjedh qe subjektet qe marrin pjese ne nje gjykim civil jane te barabarte perpara
gjykates si nje organ i ngritur me ligj dhe kjo e fundit ju krijon paleve mundesi te
barabarta ne proces. M tej n Kod jan sanksionuar parime q e detyrojn
gjykatn tu siguroj palve mjete e mundsi t barabarta n paraqitjen e fakteve e
n dhnien e shpjegimeve (nenet 8 e 9-t K.Pr.C.); tu jap mundsin e mbrojtjes
me an t prfaqsuesit t kualifikuar (neni 23); t shprehet mbi gjithka q
krkohet dhe vetm pr at q krkohet (neni 6) etj. Zbatimi i ketij parimi, ne thelb,
konsiston ne ate qe cfare i takon njeres pale i takon edhe pales tjeter, cfare i
lejohet njeres pale i lejohet edhe tjetres. Nuk ka rendesi se kush eshte dhe cfare
perfaqson pala konkrete, nje individ, person juridik, institucion shtetror, madje
edhe ne nivelet me te larta shtetrore. Ne gjykate palet jane te barabarta, pasi kjo
eshte e sanksionuar ne kushtetute dhe ligj. Ky parim zberthehet me tej ne
shqyrtimin e perditshem praktik gjyqsor. Nje akt adminstrativ qofte ky nje Vendim
i Keshillit te Ministrave, Dekret i Presidentit te Republikes apo te cdo niveli tjeter
me te ulet, me karakter individual ose edhe normativ, mund te goditet ne gjykate,
nga individi me i thjeshte kur shkel te drejtat e tije apo bie ne kundershtim me
interesat e tije pasurore, madje ne gjykaten e shkalles se pare, perveqse kur ne
kushtetute apo ne ligj eshte parashikuar ndonje zgjidhje e posacme sic eshte bie
fjala shkarkimi i gjyqtareve te Gjykates se Larte etj. Gjykata eshte e detyruar ti
siguroje nje proces te barabarte si kur perballen dy individe ashtu kur perballet
individi me shtetin, kuptohet edhe kur perballen dy institucione shtetrore me njeri
tjetrin. Kur gjykata shkel parimin e barazis s palve n procesin gjyqsor do t
thot se ajo ka zhvilluar nj proces jo t rregullt ligjor. Sado e drejte dhe ligjore te
jete zgjidhja ne themel e ceshtjes nese nuk eshte garantuar barazia e paleve
vendimi automatikisht duhet te prishet pasi cdo veprim eshte nul, i pavlefshem.
15

Prandaj gjykata duhet t ket moto t saj barazin midis palve, pavarsisht se
far jan e ka prfaqsojn.

6. Parimi i prdorimit t gjuhs shqipe n gjykim

N Shqipri gjuha zyrtare sht shqipja. Ky sht nj nga parimet themelore t
Kushtetuts, sanksionuar n nenin 14. Ashtu si n do shtet tjetr sovran edhe n
Shqipri gjykatat prdorin gjuhn zyrtare n t gjitha fazat e procesit gjyqsor,
dmth gjuhn shqipe ( neni 27 t Kodit t Procedurs Civile ). Po n kt dispozit
sht parashikuar se personat q nuk din shqip mund t prdorin pa asnj kufizim
gjuhn e tyre. Thniet e tyre dhe t gjitha provat e materialet e shtjes u bhen t
ditura me an t prkthyesit. Mosrespektimi i ktij parimi prbn shkelje t drejts
s njriut ne procesin gjyqsor, q pas sjell prishjen e vendimit t gjykats. Persa i
takon zbatimit te ketije parimi ne praktiken e perditshme per shkak te rrethanave
nuk perben ndonje problem. Problem paraqet perjashtimi nga ky parim; d.m.th.,
kur te pakten njera pale, deshmitaret, ose provat shkresore apo edhe ligji i
zbatueshem jane joshqiptare dhe sidomos kur subjektet nuk flasin dhe nuk kuptojne
gjuhen shqipe. Ne keto kohe, pjesmarrja e te huajve apo paraqitja e provave ne
gjuhe te huaj sic jane p.sh. kontratat me investitore te huaj, para gjykatave
shqiptare eshte shtuar shume per vete marrdheniet juridike qe lindin per shkak te
marrdhenieve me boten. Per kete, sic e permendem me lart, eshte sanksionuar
procedura e perkthimit. Themi procedure dhe jo thjesht nje zgjidhje ligjore, sepse
shteti shqiptar, ne procesin gjyqsor nepermjet gjykatave eshte i detyruar te
siguroje te njejtat te drejta per te huajt si shtetasve te vet. Dhe gjykatat ne prizmin
e mbrojtjes se parimit te gjykimit ne gjuhen shqipe nuk duhet shkelin parimin e
barazise se paleve para ligjit dhe gjykates, per shtetasit e huaj. Gjithashtu eshte e
pajustifikueshme mos marrja ne shqyrtim e nje prove shkresore per shkak se ajo
eshte ne gjuhe te huaj. Per kete eshte parashikuar procedura e perkthimit, nje
procedure qe duhet zbatuar me shume korrektesi sepse sjell pasoja per palet.

7. Parimi i disponibilitetit
Parimi i disponibilitetit sht nj parim shum i rndsishm n t drejtn ton
procedurale civile, q shprehet n norma t ndryshme procedurale. Prkufizimi m
i ngjeshur i kuptimit t nocionit t disponibilitetit sht dhn n shprehjen latine:
Nemo iudex sine actore , q do t thot : Nuk ka gjykat ( gjyqtar) padits
sipas prkthimit ad literam. Pr t dhn kuptimin dhe rndsin e ktij parimi n
t drejtn procedurale civile sht e nevojshme nj analiz m e gjr. N radh t
16

par duhet patur parasysh se parimi i disponibilitetit n procedurn civile sht

vazhdim i disponibilitetit n t drejtn civile. Fitimi dhe ushtrimi i t drejtave
subjektive civile varet nga bartsi i tyre, dmth nga subjekti i tyre. P.sh. sht n
varsi t vullnetit t personit si subjekt i s drejts a do t blej nj send, a do t
pranoj nj dhurat etj. Po kshtu varet nga vullneti i tij a do t ushtroj t drejtn e
mbrojtjes me padi n gjykat, kur i shkelet ose i mohet nj e drejt subjektive. P.sh.
varet nga vullneti i pronarit t truallit ose baness a do t ngrej padi n gjykat
kundr nj tjetri q i ka pushtuar. Si shihet, pr tu zhvilluar procesi gjyqsor me
pal kundrshtare, krkohet q personi fizik ose juridik i interesuar t ngrej padi
n gjykat, pr t mbrojtur ose realizuar nj t drejt subjektive kundr nj subjekti
tjetr pr t cilin pretendon se ia ka shkelur ose mohuar at.
Parimi i disponibilitetit shprehet n disa drejtime dhe n faza t ndryshme t
procesit gjyqsor: Vetm palt mund t ven n lvizje gjykatn pr fillimin e nj
procesi gjyqsor. thuhet n paragrafin e par t nenit 2 t Kodit t Porcedurs
Civile. Si dihet gjykata vihet n lvizje me ngritjen e padis nga i interesuari. M
drejtprdrejt shprehet neni 153 i Kodit : Gjykimi i nj shtje n gjykat fillon
me paraqitjen e krkespadis m shkrim. Pra sht e drejta e personit t vendos
a do t ngrej padi n gjykat. Dhe pa u ngritur padija nuk mund t filloj procesi
gjyqsor. Nj drejtim tjetr i shfaqjes s ktij parimi sht e drejta e paditsit t
caktoj a do t mbrohet vet a me an t prfaqsuesit ( nenet 97 e 154 ), t bj
pohime e t jap sqarime, t zgjidhi mosmarrveshjen me paln tjetr me pajtim, t
heqi dor nga gjykimi ose nga e drejta e padis, t ushtroj ankim ose rekurs
kundr vendimit t gjykats, t krkoj ekzekutimin e vendimit, t paraqes prova
ose t krkoj marrjen e tyre, ( nenet 214 e 281, 158/b, 201, 452,472, 511 etj). N
dallim nga legjislacioni i mparshm procedural civil, n Kodin e Porcedurs
Civile n fuqi, disponimi mbi kto t drejta nuk mund t kufizohet. Kshtu pr
heqien dor nga gjykimi ose nga e drejta e padis, nuk krkohet plqimi i gjykats
dhe i t paditurit.mjafton qe paditesi te heqe dore dhe gjykata eshte e detyruar, pra
e perseris e detyruar te mbylle ceshtjen dhe i padituri nuk ka asnje te drejte te
shprehet. Kjo sepse padia disponohet vetem nga paditesi dhe askush nuk mund te
cenoje apo kufizoje te drejten e tije.
N legjislacionin ton procedural civil n fuqi, prokurorit i sht njohur vetm
prjashtimisht e drejta per t ushtruar krkes pr zhvillimin e procesit gjyqsor
pr shpalljen e zhdukjes ose t vdekjes s nj personi dhe pr heqjen ose kufizimin
e zotsis pr t vepruar, gjykime kto t posame pa pal kundrshtare ( nenet
375 e 382 ). Pr kto shtje do t flitet posarisht. Ajo q ka rndsi ktu sht
sht fakti se n procesin gjyqsor me pal kundrshtare nuk cnohet parimi i
disponibilitetit.
Nj drejtim tjetr me rndsi ku shprehet parimi i disponibilitetit sht ai i
prfaqsimit. Prfaqsuesi me prokur vepron brenda tagreve q i jan dhn nga i
17

prfaqsuari. N do rast nuk mund t kryej akte q sjellin disponimin e s

drejts, prve rasteve kur ka fituar targer n mnyr t shprehur, thuhet ne nenin
97 paragrafi i dyt te Kodit t Procedurs Civile. Akte q sjellin disponimin e s
drejts jan ato q si u tha, mund t kryhen vetm nga paditesi vet. Nga
prfaqsuesi mund t kryhen vetm kur i sht dhn nj e drejt e till n mnyr
t shprehur nga titullari i s drejts. T tilla jan akte p.sh. ngrirja e padis,
zgjidhja e shtjes me pajtim, heqja dor nga gjykimi i shtjes ose nga e drejta e
padis. Keto veprime i kryen vetem paditesi. Perfaqsuesi i kryen keto veprime
vetem kur ne aktin e perfaqsimit si p.sh. prokure, ne menyre te shprehur i eshte
dhene e drejta nga paditesi per te kryer keto veprime ne vend te tije.
Mosrespektimi i ksaj krkese t ligjit sjell si pasoj prishjen e vendimit t
gjykats, pr shkak t pavlefshmris s veprimit t pa autorizuar t prfaqsuesit.
Parimi i disponibilitetit sipas s drejts son procedurale civile nuk sht krejt i
pakufizuar. N baz t neneve 12 e 213 t Kodit t Procedurs Civile, gjykata
vendos pr lejimin e palve pr t provuar vetm faktet mbi t cilat i bazojn
krkimet dhe pretendimet e tyre, duke paraqitur n gjykat vetm ato prova q jan
t domosdoshme e q kan lidhje me shtjen e gjykimit. Pra ne kete moment
vertete qe palet disponojne mbi provat por gjykata nuk mund te lejoje qe palet ne
menyre te pakufizuar te paraqesin prova te cilat nuk kane lidhje, ose nuk sjellin
ndonje interes per ceshtjen. Gjykata e kufizon procesin e provimit gjyqsor vetem
mbi ato prova qe lidhen me objektin e opadise ose me kundeshtimin e tije. Kjo nuk
do te thote shkelje e parimit te te disponibilitetit sepse jane palet ato qe sjellin
prova. Parimi i disponibilitetit pervec formalizimit te paraqitjes dhe administrimit
te padise rregullon edhe raportin padites-gjykate per sa i takon permbajtjes se
padise. Kjo rezulton nga permbajtja e nenit 1 parag.2 te K.Pr.C. Gjykata nuk
mund te refuzoje...., pra gjykata eshte e dytruar te shqyrtoje padine dhe te jape
vendim per kete padi dhe e rendesishmja eshte se nuk mund ta refuzoje kete per
asnje arsye. Paditesi mund te paraqese ne gjykate padine me absurde qe mund te
egzistoje, me te papranueshme per nga permbajtja ne te gjitha pikepamjet, gjykata
eshte e detyruar ta shqyrtoje dhe nuk ka rendesi se cfare vendimi shpall, rendesi ka
qe eshte e detyruar ta shqyrtoje. Kjo per shkak te parimit te disponibilitetit, d.m.th.
qe paditesi e disponon padine ne te drejten e tije ekskluzive edhe ne permbajtje.

8. Parimi i Kontradiktoritetit
N t drejtn procedurale bashkkohore n prgjithsi sht pranuar parimi i
zhvillimit t procesit gjyqsor kontradiktor. Procesi gjyqsor eshte ose hetimor ose
kontradiktor. Sipas Kodit te Pr. Civile te vitit 1981 ose sic quhet rendom kodit te
vjeter, procesi ishte hetimor, d.m.th. qe hetimin nuk e realizonin vetem palet por
18

edhe gjykata. Madje kjo e fundit kishte me shume akses se palet ne kryerjen e
hetimit gjyqsor. Ajo mblidhte vete prova pa pyetur palet, pra kishte rol aktiv.
Sipas Kodite t tanishem te Pr. Civile bazuar n parimin e kontradiktoritetit
procesi eshte kontradiktor pra kemi nje sistem procedural ku paraqitja e provave
t nevojshme pr shqyrtimin dhe zgjidhjen e mosmarrveshjes ndrmjet palve
bhet nga palt. Pra hetimin e realizojne vetem palet, sepse provat praqiten vetem
nga palet. Gjykata asesi nuk mund te hetoje vete pra te mbledhe prova, ajo ka rol
pasiv. Gjykata detyrohet t mbshtes vendimin e saj vetm n faktet provuese t
paraqitura nga palt, duke i muar ato sipas bindjes s brendshme t formuar n
nj gjykim t drejt e t paanshm. Ky parim sht pranuar edhe n Kodin e
Procedurs Civile n fuqi, duke u sanksionuar n dispozita t ndryshme t tij, si n
mnyr t drejtprdrejt ashtu edhe n mnyr t trthort. Kshtu parimit t
kontradiktoritetit i kushtohen 4 dispozita, nenet 18 21. Nga prmbajtja e tyre
kuptohet rndsia e madhe e respektimit e zbatimit t ktij parimi. Asnj pal nuk
mund t gjykohet pa u dgjuar ose thirrur n gjykim thuhet n nenin 18 te K.Pr.C.
Shkelja e ktij urdhrimi prbn shkelje t s drejts themelore pr nj proces t
rregullt ligjor, garantuar nga Kushtetuta dhe Konventa Evropiane e t Drejtave t
Njeriut. Gjithashtu ne vendimin nr.69 dt.16.10.2000 te Gjykates Kushtetuese
thuhet: Parimi i kontradiktoritetit lidhet e me te drejten e paleve ndergjyqese per tu
degjuar, per ti bere te njohur njera tjetres mjetet dhe faktet mbi te cilat i
mbeshtesin te gjitha pretendimete tyre, provat e grumbulluara, referencen e sakte
ligjore. M tej jan parashikuar t drejta dhe detyra pr palt dhe gjykatn q
plotsojn prmbajtjen dhe shprehin kuptimin e plot t ktij parimi. Kshtu me
rndsi t veant sht prmbajtja e nenit 19: Palt duhet ti bjn t njohura
njra- tjetrs, n kohn e duhur, mjetet dhe faktet mbi t cilat mbshtesin
pretendimet e tyre, provat q do t paraqesin dhe dispozitat ligjore q do tu
referohen, n mnyr q t bhet e mundur pr seciln pal mbrojtja e interesave t
tyre n gjykim. Me kt dispozit palve u sigurohen kushte e mundsi t
barabarta pr t prdorur mjetet ( armt ) n mbshtetje t pretendimeve t tyre me
faktet e provat q do t paraqesin dhe dispozitat ligjore q do tu referohen. Neni
6.1 i Konvents.
N nenin 20 t Kodit i vihet pr detyr gjykats q t ndjek vet dhe t krkoj
t zbatohet parimi i kontradiktoritetit. Pra gjykata krkon nga pala paditse q t
paraqes provat pr t vrtetuar faktet e pretenduara dhe nga pala e paditur t
parashtroj pretendimet e saj dhe t paraqes provat me t cilat kundrshton faktet e
pretenduara t pals paditse. Gjykata veanrisht duhet t tregohet e kujdesshme
pr ti mundsuar secils pal parashtrimin e pretendimeve, paraqitjen e provave t
nevojshme, si dhe dhnien e vlersimit pr provat e pals kundrshtare.
Perjashtimisht gjykata ndihmon palet ne marrjen e provave, kryesisht ato
shkresore, kur palet e kane objektivisht te pamundur sigurimin e tyre. Gjithsesi
19

mbetet pala ajo qe sherben si burim i gjetjes se proves dhe kerkon ndihmen e
gjykates per marrjen e saje.
Pse eshte i rendesishem dallimi midis dy sistemeve atij hetimor dhe atij
kontradiktor? Pse te mos kete rol aktiv gjykata ne proces, sidomos ne marrjen e
provave te pakten duke i orientuar palet se cfare provash duhet te paraqesin, ku
mund ti marrin ato etj? Pergjigja e ketyre pyetjeve sqaron rendesine e dallimit
midis dy sistemeve. Se pari ne procesin hetimor hetimi realizohej nga gjykata duke
i mbledhur ajo kryesisht provat apo duke nderhyre edhe ne padi, madje ne cdo faze
te procesit edhe per nje arsye teper te thjeshte. Instituti i mbrojtjes me avokat ishte
i ndaluar nga ligji dhe gjykata kthehej gati-gati ne nje mbrojtese paleve. Ne
sistemin kontradiktor gjykata nuk mund te luaje me nje rol te tille sepse nese ajo do
te ndihmonte palet ne gjetjen e provave apo ne rregullimin e padise ajo do te
kthehej ne mbrojtese tyre, do te humbiste roli i saje si arbiter i paanshem, pra do te
bashkohej me palet. Perkundrazi gjykata duke luajtur rol pasiv, pra duke mos
nderhyre ne ndeshjen mes paleve ajo e realizon detyrimin e saje kushtetues dhe
ligjor dhe nuk mund te akuzohet se po ndihmon njeren pale apo tjetren. Palet mund
te mbrohen me avokat apo cdo person i specializuar, te cilet pasqyrojne
profesionalizmin e tyre para gjykates dhe kjo e fundit degjon palet dhe merr
vendim vetem mbi ato cfare palet paraqesin dhe kerkojne.
Zbatimi i parimit t kontradiktoritetit duhet pasqyrohet edhe n vendimin e
gjykats. Prfundimet e saj duhet t mbshteten jo n konsideratat por vetm n
mjetet, shpejgimet, dokumentet e provat e tjera t treguara ose t sjella nga
palt. ( neni 20 paragrafi i dyt ) +. Kur nuk respektohet ky parim nuk ka gjykim
t mirfillt, nuk ka proces t rregullt ligjor. Gjykata shprehet per gjithcka qe i
kerkohet dhe vetem per ate qe i kerkohet, pra mbeshtetet vetem ne kerkesa dhe nuk
paraqet vete zgjidhje apo ndihma.

9. Parimi i shqyrtimit te procesit gjyqsor civil me goj dhe me shkrim

Ashtu si n legjislacionin e mparshm procedural civil, edhe n Kodin e
Procedurs Civile n fuqi sht pranuar se gjykimi zhvillohet gojarisht, por pa
prjashtuar edhe formn e shkruar. Kshtu n nenin 172 paragrafi i par t Kodit
thuhet: Shqyrtimi i shtjes prpara gjykats bhet verbalisht, por palt mund t
parashtrojn me shkrim shpjegimet e tyre rreth shtjes n gjykim. Po t pranohet
vetm parimi i oralitetit, dmth i shqyrtimit t shtjes me goj, duhet q veprimet
procedurale t kryhen gojarisht. Ndrsa veprimet me shkrim mbeten t ken rol
krejt dytsor. N t kundrt, po t pranohet vetm parimi i shqyrtimit t shtjes
vetm me shkrim, do t thot se veprimet me goj mbeten t ken rolin e
komunikimit e dorzimit t akteve me shkrim. Objektivisht sht e pamundur
20

zbatimi i parimit t shqyrtimit vetm me goj ose vetm me shkrim. Madje ne

literaturn dhe legjislacionet procedurale moderne i jepet hapsir gjithnj e m
tepr shqyrtimit gjyqsor me shkrim. Kjo dukuri vihet re edhe ne Kodin e
Porcedurs Civile n fuqi. Nsa me legjislacionin e mparshm lejohej paraqitja e
krkes- padis n gjykatn e shkalls s par edhe me goj+, n Kodin e
Procedurs Civile n fuqi lejohet ngritja e padis vetm me shkrim ( neni 153 ).Ky
rregull vlen edhe pr kundrpadin. Po ashtu me shkrim duhet t bhen veprimet e
ndryshme t palve jasht procesit gjyqsor, si njoftimet pr shtyrjen e seancs
gjyqsore pr shkaqe t ndryshme t justifikuara, si smundje, shrbim etj. N
bisedimet e fundit, pasi gjykata i jep fund hetimit gjyqsor, si rregull palt duhet t
parashtrojn pretendimet e tyre me shkrim ( neni 302 ).Ankimi n gjykatn e apelit
dhe rekursi ne Gjykatn e Lart duhet t jen t shkruar. Vendimi prfundimtar dhe
disa vendime jo prfundimtare gjykats detyrimisht duhet te paraqitem me shkrim.
Por ajo qe ka rendesi eshte fakti qe palet kane te drejte te flasin dhe te gjitha
pretendimet e tyre ti paraqesin para gjykates gojarisht. Pretendimet, pohimet,
mohimet, kundershtimet e ndryshme per akte apo veprime procedurale, palet kane
te drejte ti paraqesin gojarisht dhe ne asnje menyre nuk mund te ndalohen per
kete. Gjithcka cfare ata thone fiksohet ne nje akt procedural qe quhet procesverbali gjyqsor. Nese gjykata do te pranonte vetem dokumenta shkresore dhe nuk
do te degjonte palet atehere nuk kemi te bejme me gjykate por me organ
administrativ qe vepron vetem me shkresa. Do te humbiste roli i gjykates si arbiter.
Ndaj dhe eshte e dytyruar te degjoje palet per gjithcka ato thone dhe kerkojne, neni
24 i K.Pr.C.

10. Parimi i s drejts s mbrojtjes n procesin gjyqsor.

N dispozitat e Kodit t Procedurs Civile sht garantuar e drejta e mbrojtjes
gjat gjith procesit gjyqsor pr palt n gjykim. Parimi i s drejts s mbrojtjes
shprehet ne disa drejtime: n t drejtn pr tu drejtuar drejtprdrejt nga gjykata
lidhur me pretendimet e ndryshme q mund t ken palt; pr tu mbrojtur vet ose
me an t nj prfaqsuesi t kualifikuar, bashkshortit dhe gjinis s afrt (t
paralindurve, paslindurve, vllezrve e motrave; pr t krkuar marrjen e provave,
kryerjen e eksperimenteve, pr t krkuar prjashtimin e gjyqtarit ose gjyqtarve
kur mendon se ka shkaqe t parashikuara ne ligj pr prjashtimin e tyre etj. E drejta
e mbrojtjes sht nj element i rndsishm i procesit t rregullt gjyqsor.
Pikrisht pr shkak t rndsis s madhe q ka, mbrojtja sht sanksionuar qe
nga aktet nderkombetare te te drejtave te njeriut ku vendi yne ka aderuar e deri ne
drejte persedrejti ne Kushtetute dhe ne K.Pr.C. si nj nga parimet themelore t
procesit gjyqsor ( nenet 22- 24 t K. Pr. Civile). Prandaj duhet t respektohet n
21

do faz t gjykimit n t kundr do t cnohet gjith procesi gjyqsor. E drejta e

mbrojtjes ka qene e parshikuar ne te gjitha sistemet procedurale dhe e sanksionuar
ne te gjitha kodet procedures civile, por ne menyra te ndryshme, p.sh. nga viti 1967
deri ne vitin 1990 instituti i avokatise ishte suprimuar, palet mbroheshin vete. Pra
kishte procedura te ndryshme mbrojtjeje. Megjithate qofte edhe formalisht parimi i
se drejtes se mbrojtjes ishte i sanksionuar. Aktualisht mbrojtja me avokat si nje
person i specializuar ne proces eshte mbrojtja me klasike qe egziston dhe perben
nje te drejte qe zbatohet me shume rreptesi nga gjykata, sepse ne te kundert do te
kishim nje nga shkeljet me te renda kushtetuese te shtetasve ne procesin gjyqsor
civil. Gjtihashti ne Kod parashikohen edhe procedura te tjera mbrojtjeje te cilat do
te trajtohen ne kapitujt perkates, sic jane perfaqsimi, mbrojtja e detyrueshme e
personave te pazote per te vepruar etj.

11. Parimi i gjykimit t drejtprdrejt e nga i njjti trup gjykues.

Zhvillimi i procesit gjyqsor n mnyr t drejtprdrejt do t thot njohja e
gjykats n seanc gjyqsore me t gjitha rrethanat e shtjes, duke filluar nga
dgjimi i palve ( prfaqsuesve kur jan t prfaqsuar ) i dgjimit t
dshimtarve dhe ekspertve, njohja me provat shkresore dhe administrimi i tyre,
pa ndonj ndrmjetsim t ndonj subjekti tjetr. Ky quhet gjykim i
drejtprdrejt ose i pandrmjetshm.
Parimi i gjykimit t drejtprdrejt ose i pandrmjetsis shprehet n disa
dispozita, si n nenet 9, 17, 24, 180 te K.Pr.C. etj. N kto dispozita parashikohet
dhnia e shpjegimeve nga palt mbi faktet dhe nga pikpamja e s drejts, e drejta
e tyre pr t krkuar marrjen edhe t provave t tjera krahas atyre t marra deri
ather, n mnyr t drejtprdrejt. P.sh. palet flasin para gjykates ne sallen e
caktuar per gjykim(salla e gjyqit), deshmitaret deshmojne po aty, provat shkresore,
aktet e ekspertimit etj. etj. pra i gjithe procesi me te gjitha detajet dhe elementet e
tije zhvillohet ne gjykate para trupit gjykues. Mirepo ne praktikn gjyqsore
paraqiten raste kur nj pale nuk mund te pyetet apo nje prov nuk mund t merret
drejtprsdrejti n seanc gjyqsore pr shkaqe objektive. Kshtu p.sh. I padituri
ose nj dshmitar q duhet pyetur ndodhet jasht territorit t veprimtaris s
gjykats, sht i smur, vuan denimin me burgim, etj. N rastin e par, kur prova
duhet t merret jasht territorit, gjykata me an t ltrporosis i delegon
kompetencn e saj gjykats s vendit ku ndodhet prova, prve kur palt krkojn
bashkrisht t delegohet njri prej gjyqtarve t trupit gjykues. Palt edhe n kto
raste jan t lira t marrin pjes n marrjen e provs. Ose ka raste kur per persona
te semure qe duhet te pyeten, trupi gjykues mer vendim dhe ata mund te pyeten ne
banese, spital etj. te gjitha keto kane nje rregullim te posacem procedural qe duhet
22

te zbatohet me korrektesi perndryshe e ben veprimin procedural te pavlefshem dhe

vendimin perfundimtar te cenueshem.
Gjykimi i drejtprdrejt nnkupton edhe zhvillimin e prfundimin e procesit
gjyqsor nga i njjti trup gjykues, si nj parim i vetm. N nenin 181 paragrafi i
par i Kodit t Provedurs Civile sht sanksionuar: Gjykata duhet t organizoj
punn q gjykimi i shtjes t prfundoj nga i njjti trup gjykues. Mirpo mund
t ndodh q pr shkaqe t ndryshme t prligjura, gjat procesit gjyqsor t lind
nevoja e ndrrimit t gjyqtarit t vetm t shtjes me nj gjyqtar tjetr, ose t
ndryshoj prbrja e trupit gjykues. P.sh. kur ekziston nj nga shkaqet e
parashikuara n nenin 72 t Kodit t Procedurs Civile ( gjinia e afrt deri n
shkall t katrt ose krushqia deri n shkall t dyt, pr shkak t kundrshtis s
interesave me njrn pal, etj), smundje t rnd ose transferimi i gjyqtarit, lind
nevoja e zvendsimit t tij. Po n nenin 181 t Kodit sht dhn mnyra e
zgjidhjes, s cils gjykata duhet ti prmbahet detyrimisht. Kur ndonj nga shkaqet
e prmendura vrtetohet gjat procesit gjyqsor dhe si rrjedhoj lind nevoja e
ndryshimit t prbrjes t trupit gjykues, antari i ri duhet t njihet me prmbajtjen
e procesit gjyqsor, prve kur ky krkon q shtja t shqyrtohet nga fillimi. Por
kur ndryshon m shum se nj nga antart ose krejt trupi gjykues shtja fillon
nga fillimi.

12. Parimi i hetimit t plot e t gjithanshm dhe prfundimi i shtjes

brenda nj afati t arsyeshm
Si sht thn m par procesi gjyqsor fillon vetm me krkesn e palve.
Mirpo krkesa e palve pr fillimin e nj procesi gjyqsor sht e pandashme nga
prmbushja e detyrimeve prej tyre gjat ktij procesi. Ato jan t detyruara ti
nnshtrohen rregullit t vendosur nga gjykata gjat procesit gjyqsor, si jan
respektimi i afateve brenda t cilave detyrohen t paraqesin faktet n mbshtetje t
pretendimeve t bra n proces, krkesat e ndryshme procedurale, ose t
respektojn radhn pr kryerjen e veprimeve procedurale. Nga ana tjetr edhe
gjykata ka detyra t caktuara n Kodin e Porcedurs Civile, prmbushja e t cilave
prbn condicio sine qua non pr nj proces t rregullt ligjor. T tilla detyra t
parashikuara shprehimisht pr gjykatn jan verifikimi i shtjes s kompetncs e
juridiksionit t saj, i prbrjes s rregullt t trupit gjykues pr shqyrtimin e
shtjes, i njoftimit t palve dhe subjekteve t tjer pjesmarrs n procesin
gjyqsor,i legjitimitetit t palve ose t vet personave si pal dhe t prfaqsuesve
t tyre, i formimit drejt t ndrgjyqsis. Kto verifikime gjykata e do shkalle e
ka pr detyr ti kryej kryesisht (ex officio), edhe sikur palt pr nj arsye ose
tjetr t mos e ken krkuar, pr arsye se konstatimi i shkeljes s ndonjrs prej
23

tyre sjell medoemos prishjen e vendimit t gjykats ( neni 467 t Kodit t

Procedurs Civile). N qoft se gjykata nuk e prmbush kt detyr q n fillim t
procesit gjyqsor ose edhe gjat ktij procesi, si nj pjes prbrse t procesit
ligjor, nuk mund t thuhet se ajo ka kryer nj hetim t plot e t gjithanshm. Duke
ia ln rastsis shtjen e ekzistencs s elementeve t mesiprm, si gjykata ashtu
edhe pala e interesuar nuk jan asnjher t sigurt pr ligjshmrin e procesit
gjyqsor.
Drejtimi tjetr i parimit t hetimit t plot e t gjithanshm sht detyra e
gjykats pr t sqaruar t gjitha rrethanat q ndikojn n dhnien e vendimit. Sic e
kemi permendur edhe me lart dhe na rezulton, qe duhet trajtuar here pas here,
gjykata duhet te shprehet mbi gjithcka i kerkohet dhe vetem per ate cfare i
kerkohet. Mossqarimi i te gjitha rrethanave, apo mosshprehja per te gjitha qe i
kerkohen, e bn hetimin t pamjaftueshm e t parregullt. Kjo sht rezulton edhe
nga permbajtja e nenit 467 shkronja f t Kodit t Porcedurs Civile. Vendimi
prishet kur lind nevoja pr marrjen e nj prove vendimtare ...
Lidhur ngusht me hetimin e plot e t gjithanshm sht edhe prfundimi i
shtjes brenda nj afati t arsyeshm. Kjo sanksionohet direkt ne kushtetute ne
nenin 42 parag.2. Madje e gjejme edhe ne Konventen Europiane te drejtave te
njeriut. Nocioni afat i arsyeshm sht i gjer. Me afat t arsyeshm nuk
duhet kuptuar vetm prfundimin e shtjes n nj shkall gjykimi. P.Sh. n shkall
t par shtja mund t prfundoj formalisht brenda afatit t arsyeshm, por
vendimi i gjykats t prishet nga Gjykata e Apelit ose Gjykata e Lart dhe ceshtja
te filloje nga e para. N kt rast nuk mund t bhet fjal pr afat t arsyeshm pr
shkak se vendimi sht prishur dhe shtja duhet t rishqyrtohet. Gjithashtu ne
K.Pr.C. nuk parashikohet ndonje afat brenda te cilit procesi duhet te perfundoje.
Pra duket sikur i eshte lene dore e lire gjyqtarit perkates qe gjykon ceshtjen qe ta
perfundoje ai kur ta shohe te arsyeshme dhe mbetet ne vleresimin e tije cdo me
thene afat i arsyeshem. Nga kjo me te vertete mund te lindin abuzime me te
drejten e paleve per nje proces te rregullt gjyqsor. Por gjykata ka nje kufizim
parimor, ajo nepermjet gjyqtarit qe gjykon ceshtjen nuk mund ta shtyje procesin,
sance pas sance pa shkak. Shtyrja mund te ndodhe vetem per shkaqe te
perligjura, perndryshe gjyqtari kryen shkelje administrative te punes se tije e deri
shperdorim detyre, gje qe do te sillte nje investim nga ana e Keshillit te Larte te
Drejtesise. Prfundimi brenda nj afati t arsyeshm presupozon nj hetim t plot
e t gjithanshm, nj proces gjyqsor t ligjshm+1.

24

--1 Shih M.Novicki,Rreth Konvents Evropiane, Porcesi brenda nj afati t

arsyeshm Tiran, 2003, faqe 200-203.

Tema e Trete
Marredheniet Juridike Procedurale Civile dhe Subjektet e saje.

1. Kuptimi i marredhenieve juridike procedurale civile.

2. Subjektet e marredhenieve juridike procedurale civile.
3. Objekti i marredhenieve procedurale civile.
4. Permbajtja e marredhenieve juridike procedurale
5. Subjektet q marrin pjes n proesin gjyqsor civil dhe veprimet
procedurale t subjekteve t proesit gjyqsor.

25

1.

Kuptimi i marrdhnieve juridike procedurale civle

N marrdhniet juridike procedurale civile marrin pjes disa subjekte

me t drejta dhe detyra t caktuara procedurale. Subjekt kryesor i ktyre
marrdhnieve sht gjykata, pr arsye se ajo ka nj rol vendimtar n procesin e
zhvillimit t marrdhnieve. Por kjo nuk do t thot se subjektet e tjer jan t
parndsishm. Prkundrazi dhe subjektet e tjer kan rndsi parsore, disa prej
tyre jan t domosdoshm dhe pa ta nuk mund t lind marrdhnia juridike
procedurale civile. P.sh. Gjykata vihet n lvizje vetm me krksn e palve
(neni 2 i Kodit t Procedurs Civile), ose n fazn e ekzekutimit t detyrueshm
vendimi i gjykats i forms s prer vihet n ekzekutim me krkesn e kreditorit
(neni 511).
Kshtu pra, boshtin e marrdhnieve juridike procedurale civile e
prbjn gjykata dhe palt. Por krahas ktyre, n raste t caktuara n kto
marrdhnie marrin pjes edhe persona t tret, te cilet bejne pjese ne ndergjyqsi,
prmbaruesi ne fazen e egzekutimit dhe kur ky proces behet pjese e gjykimit mbi
ankim, dhe n raste t veanta si krkues edhe prokurori ne ato raste kur
parashikohet shprehimisht ne ligj qe prokurori mund ti drejtohet gjykates me
kerkese pa qene pale apo pa patur interesa te drejt per drejta si p.sh. kerkesa per
heqjen apo kufizimin e zotesise per te vepruar. Si pjesmarrs aktiv kta kryejn
veprime procedurale n pajtim me normat procedurale civile, duke ndikuar kshtu
n rrjedhimin, zhvillimin dhe prfundimin e gjykimit.
Duhet dalluar marrdhenja juridike procedurale civile nga marrdhenja
juridike civile. Marrdhenja juridike procedurale civile realizohet vetem ne gjykate
dhe gjithmone pas inicimit te procesit gjyqsor me padi. Nuk mund te kete
marrdhenje juridike procedurale civile pa u paraqitur padia si fillim i gjithckaje. Te
gjithe subjektet qe nderhyjne ne kete marrdhenje juridike procedurale civile
ndrhyjne ose jane te detyruar te nderhyjne vetem brenda brenda procesit, pasi ai
eshte inicuar me padi. Ndersa marrdhenja juridike civile nuk varet nga procesi
gjyqsor civil, nuk ka lidhje me fillimin apo jo te tije, realizohet pavaresisht nga
26

procesi. Pra marrdhenja juridike civile realizohet jashte procesit gjyqsor si nje
marrdhenje mes subjektesh ne jeten e perditshme. Eshte kjo e fundit qe mund te
sjelle lindjen e konfliktit civil i cili pas sjell inicimin e procesit gjyqsor dhe lindjen
e marrdhenjes juridike procedurale civile mes subjekteve qe nderhyjne ne proces.
Pra rregulli primar per nje marrdhenje juridike procedurale civile mbetet fakti qe
realizohet vetem brenda procesit gjyqsor, ose e thene me thjesht brenda gjykates.
N procesin gjyqsor civil marrin pjes edhe persona t tjer, si mbajtsi
i procesverbalit gjyqsor (sekretari), prfaqsuesit e palve, avokati i shtetit,
dshmitart, ekspertt, dhe prkthyesit, por megjithat kta nuk jan subjekte t
procesit gjyqsor, pr arsye se kta me pjesmarrjen e tyre nuk kan ndikuar n
zhvillimin e procesit gjyqsor. Ata kan vetm rol ndihms n veprimet e
subjekteve t procesit. Kshtu p.sh. sekretari pasqyron n procesverbal shpejgimet
e palve,thniet e dshmitarve dhe do veprim tjetr procedural, dshmitart
ndihmojn me shpjegimin e fakteve, ekspertt me mendimet e prfundimet e tyre
tekniko-shkencore.
U tha se edhe prmbaruesi sht subjekt i marrdhnieve juridike
procedurale civile. Ky sht qndrimi i literaturs ton.Padyshim prmbaruesi
sht subjekt n fazn e dyt t marrdhnieve juridike procedurale civile n ato
prmbarimore ose te egzekutimit. Prmbaruesi sht subjekt q merret me
egzekutimin e vendimeve t forms s prer me karakter detyrimi dhe titujve t
tjer ekzekutiv t parashikuara n Kodin e Porcedurs Civile (neni 510) dhe n
ligje t tjera t veanta. Por, deri n vitet e fundit prmbaruesi nuk ishte subjekt i
procesit gjyqsor. Ai nuk merrte pjes n gjykim as si pal e as si person i tret.
Vetm me ndryshimet e fundit n Kodin e Porcedurs Civile u parashikua
pjesmarrja e prmbaruesit gjyqsor si person i tret. (neni 610 ).2 Sipas ksaj
dispozite gjykata sht e detyruar t thrras prmbaruesin gjyqsor kryesisht (ex
officio ) me cilsin e personit t tret.
Nga sa u tha del prfundimi se nocioni marrdhnie juridike
procedurale civile sht m i gjer nga nocioni procesi gjyqsor civi. Pr
kuptimin e marrdhnies juridike procedurale civile jan dhn prkufizime, n
prpjekjen pr t prfshir elementt themelor t tij. Nj prkufizim m abstrakt do
t ishte: Marrdhnia juridike procedurale civile sht marrrdhnia e posame
midis gjykats dhe subjekteve t tjera procedurale, t cilt jan t lidhur me t
drejta dhe detyra t caktuara procedurale nga normat e s drejts procedurale
civile.
Nj prkufizim tjetr m i kapshm sht:

1. Me ligjin nr.8812 dt.17.5.2001 u parashikua pjesmarrja e prmbaruesit gjyqsor me cilsin e personit

t tret.

27

Marrdhnia juridike procedurale civile sht trsia e t drejtave dhe detyrave

t subjekteve pjesmarrs n procesin gjyqsor me pal kundrshtare, n
procesin gjyqsor pa pal kundrshtare dhe n procesin prmbarimor t
ekzekutimit t detyrueshm.
Thirrja e prmbaruesit gjyqsor nga gjykata me cilsin e personit t
tret sht n prputhje me nenin 193 t Kodit. Kjo dispozit i jep prerogativ
gjykats q kryesisht, kur mon se procesi gjyqsor duhet t zhvillohet n prani t
nj personi t tret pr shkak se mund t ket interes n zgjidhjen e shtjes, e
thrret at n gjykim.
N teori sht diskutuar shtja a sht procesi prmbarimor ose si
thuhet me ligj ekzekutimi i detyrueshm, procesi i ri i veant, apo prbn vetm
vazhdim t proesit gjyqsor (me pal kundrshtare). Ndrmjet tyre ka
karakteristika t prbashkta, por edhe veori dalluese. N procesin gjyqsor
veprimet procedurale t subjekteve pjesmarrse n proces, gjykata, palt dhe disa
her personat e tret etj, si dhe prokurori, prbjn nj trsi t vetme. Gjykata
vepron n shumicn e rasteve kur midis palve egziston mosmarrveshja, pr
zgjidhjen e s cils ajo sht e autorizuar me ligj. Pra, ajo i jep mbrojtje juridike
paditsit kur vren se ky ka te drejtn subjektive dhe kjo e drejt i sht shkelur
nga pala tjetr. Kt detyr e ka edhe prmbaruesi gjyqsor n procesin
prmbarimor.Por qllimi i dy proceseve sht i ndryshm: n t parin hetohet e
plotesohen kushtet pr dhnien e mbrojtjes juridike dhe n rast se po, prcaktohet
permbajtja e ksaj mbrojtjeje. P.sh. paditsi krkon me padi detyrimin e t paditurit
ti kthej shumn e marr hua prej 10.000 lek. Kjo nuk mjafton pr gjykatn. Ajo
therret dhe degjon dhe paln tjetr, t paditurin. Kur ky e pranon detyrimin, gjykata
e konstaton egzistencn e nj marrdhnie juridike materiale civile midis palve
dhe vendos detyrimin e t paditurit ti kthej shumn e marr hua. Por ajo nuk
vendos edhe egzekutimin e vendimit.
Ndrsa ne procesin prmbarimor bhet realizimi formalisht i mbrojtjes
juridike t shpallur nga gjykata, natyrisht kur debitori nuk e prmbush
vullnetarisht detyrimin e tij.
Subjekte t procesit prmbarimor jan gjykata, prmbaruesi gjyqsor, palt, por
ktu n pozitn e kreditorit dhe debitorit dhe personat e tjer, si pjesmarrs:
kreditori pengmarrs, organet tatimore, blersi i sendeve ne procedurn e shitjes s
tyre me ankand etj. Te gjitha keto do te trajtohen hollesisht ne kapitullin mbi
egzekutimin.
N procesin civil subjektet e marrdhnieve juridike civile marrin pjes
aktive, kryejn veprime t caktuara procedurale, por pozita e tyre procedurale n
kto marrdhnie ndryshon pr shkakun se roli i tyre sht i ndryshm. Prandaj dhe
t drejtat procedurale q gzojn jan n vartsi t pozits procedurale q kan.
28

2.

Subjektet e marrdhnieve juridike procedurale civile.

Me qn se secili subjekt i marrdhnieve juridike procedurale civile ka

veorit e veta, t analizojm ve e ve t gjitha kto subjekte. Me poshte do te
analizojme dallimin midis subjekteve te marrdhenjes juridike procedurale civile
dhe atyre te procesit gjyqsor civil.

a) Gjykata
Megjithse n Kodin e ri t Procedurs Civile ka ndryshuar mjaft roli i
gjykats n procesin civil, prsri ajo, si subjekt i marrdhnies juridike
procedurale, ruan nj pozit t veant, m kryesoren. Kjo diktohet nga fakti se ajo
sht i vetmi subjekt i autorizuar t zgjidh nj shtje civile me an t vendimit
prfundimtar. Gjykata ka rol organizues dhe drejtues ne gjith procesin gjyqsor
civil. Pa t as mund t mendohet zhvillimi e prfundimi i procesit.
Prej ktj del se gjat gjith procesit gjyqsor, gjykata ka t drejta dhe detyra t
caktuara.Detyra e par themelore e gjykats, parashikuar edhe n parimet e Kodit
t Porcedurs Civile sht se ajo nuk mund t refuzoj t shqyrtoj edhe t jap
vendime pr shtjet q i paraqiten pr shqyrtim me arsyetim se ligji mungon, nuk
sht i plot, ka kundrthnie ose sht i paqart (neni 1 paragrafi i dyt). N
praktikn gjyqsore ka raste q ky parim detyrues nuk sht kuptuar ose vlersuar
si duhet, duke e konfonduar me shtjen e juridiksionit dhe kompetencs. Kur
ligji mungon, ka boshllk juridik dmth, pr nj shtje t caktuar nuk ka nj
dispozit ligjore procedurale q parashikon shqyrtimin e llojit t saj nga gjykata
dhe shtja nuk hyn n juridiksionin e organeve t tjera, gjykata sht e detyruar ta
pranoj shtjen pr shqyrtim dhe t jap vendimin prkats, duke u bazuar
pikrisht n parimin e sipr cituar, si dhe n normat e tjera parimore dhe t cilat
rregullojn shtje analoge.
P.sh. n nenin 388 t Kodit t Procedurs Civile jan parashikuar kushtet kur nj
person i interesuar ka t drejt t krkoj nga gjykata vrtetimin e nj fakti juridik.
Kushti i par sht interesi personal ose pasuror dhe i dyti, akti q do t vrtetonte
t drejtn e tij ka humbur, sht zhdukur dhe nuk mund t bhet prsri ose nuk
mund t merret n rrug tjetr. Mirpo kur nj person fizik n rregjistrat e gjendjes
civile figuron me nj mbiemr, ndrsa n dokumentet shkollor me mbiemr tjetr,
pra n dy lloj dokumentash ka dy mbiemra t ndryshm, duke iu shkaktuar nga kjo
pasoja negative, si pranimi n nj shkoll t lart, n detyr punesimi etj, si mund
t veproj, kur organet e Bashkis ose Komuns ia kan refuzuar krkesn pr
29

ndrrimin e mbiemrit n gjndjen civile n mbiemrin q ka n dokumentat

shkollore. N kt rast shtja duhet t shqyrtohet nga gjykata ose me padi pr
shfuqizimin e aktit administrativ ose me krkes pr vrtetim fakti identiteti, se
krkuesi me dy mbiemra sht i njjti person, por kurrsesi nuk mund t refuzohet
prej saj me arsyetim se ligji mungon. Gjithsesi edhe kur nuk mund te gjendet asnje
zgjidhje e shkruar ligjore ne asnje akt ligjor apo nenligjor, parlamentar apo
administrativ, madje as edhe nje vendim gjykate analog, gjykata zbaton
drejtpersedrejti Kushtetuten per shkak se, eshte e detyruar te plotesoje te drejten e
shkelur apo te munguar te pretenduesit.
Gjykata si subjekt i procesit gjyqsor ka t drejt t marr masa pr
zhvillimin e rregullt t procesit gjyqsor, t krkoi nga palt e pjesmarrsit e tjer
kryerjen e veprimeve procedurale n afatet e caktuara prej saj, t marr masat e
nevojshme pr sigurimin e provave kur palt e kan t pamundur pr ti paraqitur;
t ngarkoj me prgjegjsi paln q prpiqet t pengoj zhvillimin normal t
procesit, ose zgjatjen e ndrlikimin e tij. Nga ana tjetr gjykata ka edhe nj sr
detyrash me karakter juridiko procedural. Ajo sht e detyruar t shprehet pr t
gjitha krkimet e pretendimet e palve dhe vetm brenda kufijve t asaj q
krkohet. Vendimin e saj detyrohet ta mbshtes vetm mbi faktet q jan
paraqitur gjat procesit gjyqsor n mnyrn e parashikuar ne Kodin e Porcedures
Civile. Po ashtu gjykata e ka pr detyr t kryej nj hetim t plot e t
gjithanshm, ka nnkupton jo nj rol aktiv t gjykats si prashikohej n
legjislacionin e mparshm procedural, t kohs s parahyrjes ne fuqi te Kodit te ri
Procedural Civil, por nj detyr t saj pr tiu dhn mundsi palve t provojn
krkimet e propozimet e tyre.
S fundi duhet patur parasysh se pozita e veant e gjykats n zgjidhjen
e mosmarrveshjeve civile diktohet nga fakti se ajo sht organ pushteti; sht i
vetmi organ q e ushtron pushtetin gjyqsor dhe ne menyre te pavarur(neni 135/1
t Kushtetuts s Republiks s Shqipris), pra eshte nje institucion kushtetues.
b) Palt dhe personat e tret n procesin civil si subjekte t marrdhnieve
juridike procedurale civile.
Prkufizimi i nocionit pal sht dhn n vet Kodin e Porcedurs
Civile. Sipas nenit 90-t paragrafi i par, Pal n nj gjykim civil jan personat
fizik ose juridik n emr ose kundr t cilve zhvillohet gjykimi.
Nga ky prkufizim kuptohet se palt jan subjekte t marrdhnieve
juridike procedurale civile, se pa to nuk mund t ket proces civil. Me cilsin e
subjekteve ato gzojn t drejta dhe ngarkohen edhe me disa detyra. Nuk mund t
pajtohemi me mendimin se ato kan vetm t drejta. sht e vrtet se vllimi i t
drejtave sht pakrahsimisht m i madh nga detyrat q kan, megjithat duhet t
30

vihen n dukje disa nga detyrat e tyre. Ato jan t detyruara t kryejn veprimet
procedurale n formn e krkuar nga ligji, t ruajn repsektin q dikton procesi
gjyqsor, nuk lejohen t prdorin shprehje t paprshtatshme ose fyese, duke u
parashikuar edhe sanksione pr shkeljen e ktij ndalimi. Padia duhet t plotsoj
kushtet e parashikuara n Kodin e Porcedurs Civile, n t kundrt ajo i kthehet
paditsit nga gjyqtari me urdhrimin pr plotsimin e t metave brenda nja afati t
caktuar. Po ashtu pala q pretendon nj t drejt ka detyrim q n prputhje me
ligjin t provoj faktet mbi t cilt bazon pretendimin e saj, neni 12 i K.Pr.C.
Pala q i drejtohet gjykats me padi kundr nj ose disa personave t
tjer ( fizik ose juridik), duke krkuar mbrojtjen e t drejtave ose interesave t
ligjshme q pretendon se i mohohen ose i cnohen, v n lvizje gjykatn. Dhe
gjykata sht e detyruar t kufizohet n shqyrtimin vetm t shtjeve q ngrihen
nga palt.
N disa raste procesi gjyqsor mund t ket rndsi pr interesat e
personave t tjer q nuk marrin pjes n proces. Pr t shmangur do shqetsim e
prsritje t gjykimit, personave t tret u sht dhn mundsia pr t marr pjes
n procesin gjyqsor q zhvillohet midis personave t tjer. Dhe pjesmarrja e
personit t tret n nj proces q ka filluar e vazhdon midis t tjerve quhet
ndrhyrje. Personi i tret mund t ndrhyj duke u ngritur kundr t dy palve ose
duke u bashkuar me njrn pal kundr pals tjetr. N kt mnyr personi i tret
merr cilsin e subjektit t marrdhnies juridike procedurale civile. Kuptohet q
personi i tret do t pranohet n proces vetm kur ka pr t mbrojtur nj interes t
tij t ligjshm, n t kundrt nuk mund t pranohet. Me gjithate per palet do te
flitet ne nje kapitull te veqante.
c) Prokurori
Me Kodin e ri t Procedurs Civile pjesmarrja e prokurorit si subjekt i
marrdhnieve juridike procedurale civile sht ngushtuar shum n krahasim me
legjislacionin e mparshm procedural.Atij i sht hequr e drejta pr t marr pjes
n do gjykim civil q e monte t arsyeshme,n emr t mbrojtjes s interesave t
shtetit.Por para ndryshimeve t fundit t Kodit t Porcedurs Civile ishte vendosur
rregulli i prgjithshm: Porkurori ushtron padin civile n rastet e parashikuara
n ligj. Ne keto dispozita, ishin percaktuar edhe rastet kur pjesmarrja e prokurorit
ishte e detyrueshme, por me ligjin nr.8812 dt.17.05.2001 Per disa ndryshime ne
K.Pr.C., keto dispozita jane shfuqizuar(nenet 84 dhe 85 te K.Pr.C.).
) Prmbaruesi gjyqsor

31

Prmbaruesi gjyqsor si subjekt i marrdhnies juridike procedurale

civile fillon si rregull t marr pjes n fazn e ekzekutimit t vendimeve gjyqsore
dhe t titujve t tjer ekzekutiv, q ndryshe quhet faza prmbarimore. (neni 515 e
vijues t Kodit t Procedurs Civile). Prmbaruesi gjyqsor e ka pr detyr t
zbatoj edhe vendimet penale n pjesn q ato zgjidhin mosmarrveshje pr t
drejta pasurore dhe dnimet me gjob.
Gjat egzekutimit t nj vendimi gjyqsor prmbaruesi gjyqsor hyn n
marrdhnie procedurale me pjesmarrsit e procesit civil, marrdhnie kto
juridike procedurale civile.
Pozita juridike e prmbaruesit gjyqsor si subjekt e marrdhnieve
juridike procedurale, sht prcaktuar me norma t veanta t egzekutimit t
detyrueshm, si kopetenca toksore, lajmrimi pr egzekutimin vullnetar, fillimi i
egzekutimit t detyrueshm, llojet e mnyrat e egzekutimit sipas objektit dhe
subjektit t tij. Prmbaruesi kur thirret nga gjykata me cilsin e personit t tret
merr pjes si subjekt n porcesin gjyqsor civil.
d ) Subjektet ndihmese qe bejne pjese ne marrdhenjen juridike procedurale
civile.
Subjekte te tjera te marrdhenjes juridike procedurale civile qe marrin pjese
ne procesin civil me kerkese te paleve apo me urdherim te gjykates jane edhe ato
qe nuk marrin persiper pasojat e procesit por ndihmojne palet dhe gjykaten ne
realizimin dhe perfundimin e tije. Te tille jane sekretari qe mban proces-verbalin e
seances. Deshmitaret, ekspertet, perkthyesit, gjykatat e tjera qe kryejne veprime me
delegim tj. Procesi gjyqsor eshte shume i gjere. Ai mund te preke fusha nga me te
ndryshmet e jetes se vendit dhe per kete duhen ekspertet apo kur kemi te bejme me
subjekte jo shqiptare apo prova shkresore ne gjuhe te huaj duhen perkthyesit e
keshtu me radhe. Te gjithe keta subjekte hyjne ne marrdhenje procedurale pasi
veprimet e tyre kushtezohen nga procedurat dhe ndihmojne procesin gjyqsor dhe
subjektet e tije por nuk jane subjekte te procesit.

3.

Objekti i marrdhnieve juridike procedurale civile

Marrdhniet juridike procedurale civile kan pr objekt shtjet civile,

administrative, familjare, konfliktet e punes e te sherbimit civil, tregtare, te njohjes,
etj, q kan ardhur ne gjykat pr zgjidhje. Keto shtje mund te jene me pale
kundershtare ose pa pale kundershtare. Por n disa rast objekt i marrdhnieve
procedurale civile mund t jet kryerja e veprimeve ta caktuara nga nj gjykat pr
llogari t nj gjykate tjetr, p.sh. kryerja e porosive me an t nj veprimi
procedural, si marrja e nj procesi me delegim. N kt rast dy gjykatat hyjn n
32

marrdhnie juridike procedurale civile midis tyre. Pra cdo lloj ceshtje qe do te
gjykohet nga seksionet civile, administrative, familjare, etj., nga cilado gjykate ose
seksion i krijuar apo qe mund te krijohet ne ardhmen(p.sh. nuk kemi seksione te
gjykimit te konflikteve te punes, ato mund te krijohen ne te ardhmen) do te perbeje
objekt te marrdhenjes juridike procedurale civile, pasi te gjitha keto ceshtje
gjykohen mbi bazen e rregullave dhe procedurave te parashikuara ne K.Pr.C.

4. Prmbajtja e marrdhnies juridike procedurale civile.

Prmbajtjen e marrdhnieve juridike procedurale civile e prbn trsia
e t drejtave dhe detyrave t subjekteve t ktyre marrdhnieve dhe raporti midis
t drejtave dhe detyrave q lindin gjat zhvillimit t procesit civil. Ushtrimi i t
drejtave dhe prmbushja e detyrave n procesin civil, siguron zhvillimin e nj
procesi t rregullt.
T drejtat porcedurale civile jan mundsia q u njeh ligji subjekteve t
marrdhnies juridike procedurale civile pr t kryer veprime procedurale sipas
dispozitave ligjore. P.sh. e drejta e paditesit pr t ngritur padi, pr t ndryshuar,
shtuar ose paksuar objektin e padis, pr t kundrshtuar prbrjen e trupit
gjykues etj. E drejta e t paditurit pr t prapsuar padin, pr t br kundr padi,
pr tu ankuar kundr vendimit t gjykats etj. T gjitha kto jan mundsia e
njohur nga nga ligji pr t kryer veprime procedurale.
Detyrat porcedurale civile jan ato veprime procedurale q subjektet e
marrdhnies procedurale detyrohen ti kryejn. P.sh. Gjykata sht e detyruar t
zgjidh shtjen me vendim gjyqsor. Paditsi deyrohet t plotsoj t metat e
padis sipas kushteve t parashikuara n nenet 154- 156 t Kodit t Porcedurs
Civile, n t kundr padia nuk pranohet pr gjykim. Palt detyrohen ti bjn t
njohur njra- tjetrs n kohn e caktuar t gjitha provat mbi t cilat i mbshtesin
pretendimet e tyre (neni 19).
Qe te kuptohet permbajtja e marrdhenjes juridike procedurale civile
duhet te sqarohet dallimi midis subjekteve te marrdhenjes juridike procedurale
civile dhe subjekteve te procesit gjyqsor civil. Jo me kot me lart u prek shkarazi
konceptin e procesit gjyqsor me subjektet e tije dhe konceptin e procesit
permbarimor me subjektet e tije. Te gjithe keto subjekte hyne ne marrdhenje
juridike procedurale civile me njeri tjeterin. Eshte e pamundur qe te mos kete
merrdhenje procedurale civile mes tyre, procesi eshte i ndertuar ne menyre te tille
qe subjektet nuk bejne dot pa njeri tjetrin. Subjektet e marrdhenjes juridike
procedurale civile jane sic e theksuam edhe me lart gjykata, palet(padites i
paditur), personat e trete qe nderhyjne ose thirren ne proces, sekretari gjyqsor, ose
mund te jene deshmitaret, ekspertet, perkthyesit, gjykata e tjera qe kryejne veprime
33

procedurale me delegim, institucione te tjera te shtetit apo dhe persona juridik qe

mund te mos kene lidhje direkte me procesin gjyqsor ne fjale dhe ne fazen e
egzekutimit edhe permbaruesi me te gjithe subjektet qe marrin pjese ne kete faze.
Subjektet e procesit gjyqsor civil jane ato te cilat marrin persiper pasojat e procesit
dhe qe jane gjykata dhe palet. Ndersa ne fazen e egzekutimit permbaruesi me
kreditor dhe debitoret e tije ose palet ne egzekutim. Subjektet e siper shenuar si
sekretari gjyqsor, deshmitaret, ekspertet etj, apo te tretet ne egzekutim luajne rol
ndihmes ne proces. Pra te gjithe permendurit jane subjekte te marrdhenjes juridike
procedurale civile, por jo te gjithe jane subjekte te procesit civil. Subjekte te
marrdhenjes procedurale jane te gjithe ata qe per shkak te ligjit apo rrethanave
hyjne ne marrdhenje procedurale me njeri tjetrin dhe gjykaten, realizojne veprime
procedurale civile, ndersa subjektet e procesit gjyqsor, ndryshe nga subjektet
ndihmese marrin persiper dhe realizojne pasojat e procesit gjyqsor te konkretizuara
ne vendimin e gjykates. P.sh. eksperti luan rol ndihmes duke sqaruar ato rrethana
qe i kerkohen nga gjykata dhe palet. Ai nuk merr persiper pasojat e vendimit te
gjykates. Po keshtu deshmitaret, perkthyesit etj. Te gjithe keta subjekte njihen si te
tille ne marrdhenjen procedurale civile sepse veprimet qe ato kryejne jane veprime
juridike procedurale civile te rregulluara ne procedura te caktuara nga K.Pr.C.
kryerja e ketyre veprimeve jashte ketyre procedurave i ben ato te pavlefshme dhe
marrdhenjen juridike procedurale civile te paqene. Nga kjo analize arrihet ne
perfundimin se procesi gjyqsor civil eshte pjese e marrdhenjes juridike procedurale
civile. Subjektet e tije bejne pjese ne kete marrdhenje. Ndersa marrdhenja juridike
procedurale civile eshte nje fushe me gjere se procesi gjyqsor dhe e perfshin kete te
fundit brenda saje. Jo te gjithe subjektet e marrdhenjes jane subjekte edhe te
procesit.

5. Subjektet q marrin pjes n proesin civilo-juridik gjyqsor dhe veprimet

procedurale t subjekteve t proesit gjyqsor.
Proesi juridiko-civil lind midis dy ose m shum personave t cilt
vihen prball njri-tjetrit para nj subjekti t veant t ngarkuar n zgjidhjene nj
eshtje civile. Pr t patur nj proes juridiko-civil duhet t ket detyrimisht tre
subjekte n rast se gjykimi zhvillohet me dy pal. T paditurin e thrret paditsi me
padin. Gjykata si organ shteteror n proes ka nj pozit t veant. Me kusht dhe
ligj ai sht i vetmi organ q shqyrton nj shtje civile dhe jep vendimin
prfundimtar. Gjyqtart caktohen pavarsisht nga vullneti i palve. Vetm
prjashtimisht gjyqtari mund t caktohet nga vet palt, p.sh. palt mund t bien n
ujdi pr zgjidhjen e nj shtje nga nj gjykat arbitrazhi. Krahas subjekteve t
msiprme pa t cilt nuk ka proes gjyqsor, n t mund t marrin pjes edhe
34

subjekte t tjer (persona t tret) q mund t vin vet ose t thirren n proes pr
t mbrojtur interesat e veta apo te pales me t cilat bashkohet, apo interesat
shteterore ose shoqerore. Gjith kta pjesmarrs n kuptimin e gjer kryejn
veprime proeduriale. Kto veprime prbjn prmbajtjen e proesit civil. Kta
pjesmarrs kan si qllim zgjidhjen e shtjes dhe realizimin e te drejtave te tyre,
per te cilat pretendohet se jane shkelur, nepermjet procesit gjyqsor. Nga kta
subjekte gjykata vepron e vemas n zhvillimin e proesit me qllim q t zgjidhet
mosmarveshja. Kto ajo i arrin me vendim. Ky vendim prodhon efekte kundrejt
pjesmarrsve t subjektit t proesit civil.
Palet dhe subjektet e tjera q marrin pjes pr t mbrojtur interesat e tyre
kryejn veprime proeduriale me qllim q gjykata t zgjidhe mosmarrveshjet
midis tyre. Nga kryerja ose moskryerja e ktyre veprimeve rrjedhin pasojat
proeduriale t caktuara si jan: lindja, ndryshimi ose shuarja e marrdhnieve
proeduriale, p.sh. rrzimi i padis, pushimi i gjykimit, sjellja e provave etj.
Veprimet proeduriale subjektet nuk mund ti kryejne sipas dshirs s tyre por jan
t diktuara nga ligji, d.m.th. ne marrdhenjet e tyre procedurale ne procesin gjyqsor
civil ato do t kryejn vetm ato veprime q parashikohen dhe lejohen nga kodi I
Procedures Civile, ligjet e tjera, apo urdherohen nga Gjykata, pr zgjidhjen e
shtjes. Gjykata n kryerjen e veprimeve t saj proeduriale ndryshon nga ato t
palve. Ajo ka detyr zgjidhjen prfundimtare t shtjes s ngritur, t kryej
veprime proeduriale t caktuara pr zgjidhjen e shtjes, t cilat jan t
detyrueshme pr pjesmarrsit n proes. A kan palt dhe personat e tret n
proes prve t drejtave edhe detyra?
Ka dy pikpamje t ndryshme. E para shtjellon mendimin se palt kan
vetm t drejta dhe jo detyra, p.sh. palt kan t drejt t heqin dor nga gjykimi, t
ankohen etj., pra te disponojne ato mbi procesin sepse jane ato qe e iniciojne ate.
Esht e vrtet se palt kan disa detyra por ato nuk jan veprime
proeduriale: si jan marrja leje gjykats, sjellja e mir etj. Teza e dyt shtjellon
se palt n proes me t vrtet kan t drejta por edhe detyrime mosrespektimi i t
cilave sjell si pasoj heqjen e mundesise pr vazhdimin e mtejshm t veprimeve
proeduriale. Kto mendime, teza jan produkte q vijn nga ndryshimi i
prmbajtjes s legjislacionit proedurial civil n koh t ndryshme. Pr shmbull
Kodi i Procedurs Civile i vitit 1958 nuk ka detyra pr palt, ndrsa Kodi i vitit
1981 i heq mbrojtjen palve dhe i ngarkon me detyra. N K.Pr.C e vitit 1996,
aktualisht ne fuqi, palt dhe personat e tjer nuk jan ngarkuar me shum detyra
proeduriale. Edhe pr sa i prket dispozitave lidhur me krkes-padin dhe provat
nuk kemi t bjm n mnyr t drejtprdrejt me detyrimet proeduriale t palve.
Krkes-padia e paplot i kthehet pr plotsim paditsit, por kjo nuk sht detyre
proeduriale. Paditsi duhet t plotsoj t gjitha krkesat e ligjit pr padine q ajo
t pranohet nga gjykata. Kto krkesa jan elemente prbrs t padis si akt
35

procedurial dhe plotsimi i tyre sht kusht pranimi pr shqyrtim. Kemi t bjm
me kusht dhe jo veprim proedurial. Sipas nenit 12 pala ka pr detyr pr t sjell
prova. Por ky detyrim nuk sht detyr proceduriale por nj e drejt e pals. Ajo
nuk sht e detyruar ti provoj faktet si veprim procedurial sepse kjo varet nga
vullneti i pals.
Veprimet proeduriale q kryen gjykata duhet t dallohen nga veprimet
proeduriale me karakter prgatitor nga ato vendosese. T part kan pr qllim t
prgatisin sa m mir proesin pr gjykim dhe kjo ndihmon n zgjidhjen e shpejt
t shtjes. N veprimet proeduriale vendosse gjykata ka si qllim t zgjidhe nj
shtje t kontestuar p.sh. vendimi i gjykats pr shtje t kopetencs ose t
moskopetencs; vendimi per zgjidhje n themel t shtjes, etj.
Veprimet proeduriale q kryejn palt ose personat e tret dallojn me
veprimet t kushtezuara me afat dhe me veprime t revokueshme ose t
parevokueshme. N veprimet proeduriale me afat mos respektimi i ktij afati sjell
humbjen e s drejts pr kryerjen e ktyre veprimeve. Kto lloj afatesh jan t
shumta, caktohen nga ligji dhe nga gjykata, si p.sh. ankimi realizohet brenda nje
afati ligjor mosrespektimi i te cilit sjell si pasoje humbjen e se drejtes se ankimit.
Veprimet proeduriale t revokueshme sjellin efekte t trthorta si jan : heqja
dore nga ankimi, nga padia etj. Ligji percakton, q heqja dor (revokimi) nga padia
apo ankimi mund t bhet n do koh deri n momentin e dhnies s vendimit s
forms s prer. Veprimet proeduriale t parevokueshme jan ato me efekt te
drejtprdrejt, sepse n astin e lindjes s tyre vjen pasoja proceduriale e
parashikuar n ligj: p.sh. revokimi nga heqja dor nga ankimi nuk mund te ndodhe.
P.sh. pala paraqet ankim kunder vendimit perfundimtar. Ky eshte veprim i
revokueshem sepse pala mund ta revokoje, te heqe dore nga ankimi, por veprimi
procedural i heqjes dore eshte i parevokueshem, nuk mund te hiqet dore prej tije
sepse procesi gjyqsor eshte mbyllur, pra pasoja vjen menjehere. T parevokueshme
jan prgjithsisht veprimet proeduriale disponibl n t cilat pala q i kryen e
keqson pozitn e vet proeduriale. Po t njihet mundesia e revokimit do t onte
n pasiguri pr pozitn proeduriale t pals tjetr dhe ne zvarritje te procesit pa
fund.

36

T E M A IV

Palet ne procesin gjyqsor civil

Kuptimi i pales
Kushtet pr t qen pal
Legjitimimi pr t qen pal
Zevndsimi procedural
Suksedimi procedural
Bashkndrgjyqsia
T drejtat dhe detyrat procedurale t palve

37

1KUPTIMI I PALS

Kemi thn m sipr se n procesin gjyqsor me pal kundrshtare marrin

pjese dy pale: paditesi (actor) dhe i padituri ( reus). Paditesi eshte personi qe i
drejtohet gjykates dhe kerkon prej saj mbrojtjen juridike , me ane te njohjes ose
rivendosjes se nje te drejte subjektive, me pretendimin se i mohohet ose i shkelet
nga nje person tjeter. I padituri quhet personi tjeter i cili thirret ne gjykate nga
paditesi per tu pergjigjur se, sipas pretendimeve te tij, i ka mohuar ose shkelur nje
te drejte subjektive te caktuar.
Palet ose palet ndergjyqese ose me thjeshte ndergjyqesit, jane subjekte te
procesit gjyqesor, ku marrin pjese me interesa te kunderta. Midis tyre eshte
mosmarrveshja e lidhur me menyren e rregullimit te marredhenies juridike ne te
cilen bazohet e drejta subjektive e paditesit dhe detyrimi i te paditurit. Subjekti i se
drejtes e fiton cilesine e paditesit me paraqitjen e padise ne gjykate. Pra, cilesine si
i tille paditesi e fiton me vullnetin etije te lire e te pacenuar. Perkundrazi subjekti
tjeter i se drejtes i padituri, cilesimin si i paditur e fiton pa vullnetin e tij. Nga ky
rregull i pergjithshem ka edhe ndonje perjashtim, si p.sh. zgjidhja e marteses
kerkohet me marreveshjen e bashkeshorteve. Ketu pozita e te paditurit fitohet me
vullnetin e tij ( nenet 359-360 te K.Pr.C.). Cilesia e pales mbaron me perfundimin
e procesit gjyqesor, me vdekjen dhe me mbarimin e personit juridik. Kete cilesi
mund ta humbase edhe me pare, kur per shkak te suksedimit lirohet nga procesi
gjyqesor e ne vend te tij hyn nje tjeter.
Nocioni i pales eshte nocion proceduralo-juridik, qe do te thote qe ky
nocion eshte i pavarur nga ekzistenca e mardhenies juridiko-civile. Pra kur kemi
bere dallimin mes marrdhenjes juridike civile dhe marrdhenjes juridike
proceduralo-civile kemi trajtuar si thelbesor ne kete dallim faktin qe marrdhenja
juridike procedurale civile ndodh vetem ne procesin gjyqsor ku determinante jane
palet. Mirpo, perseri duhet pasur parasysh, se cilesia e paditesit dhe e te paditurit u
takon ne pjesen derrmuese te rasteve pikerisht pjesmarresve te marrdhenies
juridiko-civile. Nga ana tjeter, nje person fiton cilesine e paditesit dhe te paditurit,
38

vetem pse kete cilesi e ka fituar me ane te padise pavaresisht nese ka qene subjekt i
marrdhenjes juridiko civile. Marrdhenja juridiko civile mund te mos kete egzistuar
kurre dhe perseri nje person i tille ka fituar cilesine e pales, pra mund te kete qene
padites ose i paditur ne nje proces gjyqesor. Dhe ky proces ka perfunduar dhe
eshte vendosur nga gjykata rrezimi i kerkesepadise, per shkak se ajo ka konstatuar
se nuk ka ekzistuar asnjehere marrdhenie juridiko civile, ne te cilen paditesi e ka
mbeshtetur padine.
Ne disa raste subjekti i se drejtes mund te ngreje padi, duke kerkuar nga
gjykata konstatimin, se nuk ekziston nje marredhenie konkrete juridike civile. P.sh.
personi te cilit i kerkohet nje shume te hollash te marra hua , nga administratoret e
firmave rentiere te falimentuara ose nen administrim te dhunshem, ngre padi me te
cilen kerkon konstatimin nga gjykata, se nuk ekziston dhe as ka ekzistuar
ndonjehere marredhenia juridike-civile ndermjet tij dhe personit juridik te
falimentuar.
Nje argument tjeter se nocioni pale eshte nocion proceduralo juridik e jo
materialo-juridik, eshte se ne disa raste cilesine si padites apo i paditur e merr nje
subjekt i caktuar, i cili, ndonese nuk ka qene pjesmarres ne marredhenien juridikecivile per shkak te se ciles zhvillohet procesi gjyqsor, per shkak te detyres te
ngarkuar me ligj ose me vendim te organit kompetent shteteror. Keshtu prokurori
mund te ushtroje kerkese per shpalljen e nje personi te zhdukur ose te vdekur ( neni
375 K.Pr.C.), per heqjen ose kufizimin e zotesise per te vepruar, etj.. Kujdestari i
trashegimit vakant (pasurise trashegimore qe nuk dihen trashegimtaret), mund te
ngreje padi ne emer te trashegimtareve te panjohur ose me vendbanim te pa ditur.
Kujdestari vertete paraqitet ne gjyq si perfaqesues i trashegimtareve te panjohur,
mirepo teorikisht personi i panjohur nuk mund te jete pale ndergjyqese, keshtu qe
realisht kujdestari e ka cilesine e pales e jo te perfaqesuesit.
Palet ndergjyqese si subjekte te procesit gjyqesor, duhet te ekzistojne dhe
te jene te percaktuara (individualizuara), ne te kunderten nuk mund te kete proces
gjyqesor. Nje person qe nuk ekziston (ka vdekur), apo nje i panjohur, nuk mund te
fitoje cilesine e pales. Percaktimi i paleve behet ne padi, duke u treguar te dhenat e
indentitetit, si emri e mbiemri, vendbanimi ose vendqendrimi per individin, emri
ose firma dhe selia per personin juridik. Kur paditesi nuk i pergjigjet kerkeses se
gjykates per plotesimin apo ndreqjen e te dhenave per palen e paditur, atij i
kthehet padia me vendim dhe quhet sikur nuk eshte paraqitur. Paraqitjen e paleve
ne padi, ose sic konsiderohet ne gjuhe profesionale ndertimi i ndergjyqsise eshte
ekskluzivitet i paditesit komform parimit te disponibilitetit. Ndaj mbetet ne
pergjegjsine e tije percaktimi i sakte i paleve(i ndergjyqsise) me te gjitha
elementet.
2 KUSHTET PER TE QENE PALE.
39

( Zotesia Juridike dhe zotesia Procedurale per te qene pale).

Per te fituar cilesine e pales ne procesin gjyqesor, subjekti i se drejtes
duhet te kete: a)-Zotesine juridike per te qene pale ndergjyqese, qe ndryshe quhet
zotesia juridike procedurale civile, dhe b)- Zotesine per te vepruar ne proces, qe
ndryshe quhet zotesi procedurale per te vepruar.
Zotesine juridike per te qene pale ndergjyqese e ka cilido qe ka zotesi per
te gezuar te drejta civile, d.m.th. do person fizik i gjalle dhe do person juridik.
Mund te themi qe zotesia juridike proceduralo civile barazohet me zotesine
juridike civile. Ndersa zotesine procedurale per te vepruar e kane vetem personat
(subjektet e se drejtes) qe kane zotesine per te ushtruar te drejtat civile, d.m.th. ata
qe kane zotesi per te vepruar ne fushen civile, kane edhe zotesi procedurale per te
vepruar ne procesin civil.
Si shihet te dy kushtet per te qene pale ndergjyqese, si zotesia juridike
procedurale civile, si zotesia procedurale per te vepruar jane te lidhura me normat
e se drejtes civile qe rregullojne zotesine juridike dhe zotesine per te vepruar. Nga
kjo rezulton se, si zotesia juridike procedurale ashtu edhe zotesia procedurale per te
vepruar jane pjese perberse te zotesise se pergjithshme juridike dhe zotesise per te
vepruar. Kur hiqet ose kufizohet me vendim gjykate zotesia per te vepruar hiqet
apo kufizohet edhe zotesia procedurale per te vepruar. P.sh. nje person madhor i
cili vuan nga nje semundje e rende psiqike dhe qe, me vendim gjykate te formes se
prere i eshte hequr zotesia per te vepruar, nuk mund te kryeje veprime juridike
civile, p.sh. te lidhe nje kontrate shitje banese. Po per te njejten arsye nuk mund te
ngreje padi ne gjykate. Po keshtu edhe personi juridik si ai i krijuar si ai i
rregjistruar kur humbasin zotesine per te vepruar humbasin edhe ate procedurale.
a)- Kuptimi i zotesise juridike procedurale civile ose i zotesise per te
qene pale ne proces.
Zotesia procedurale per te vepruar ose zotesia per te qene pale eshte
zotesia e subjektit te se drejtes per te patur te drejta dhe detyra procedurale, d.m.th.
eshte nje mundesi abstrakte per te qene subjekt i procesit gjyqesor ( padites ose i
paditur) qe i jep subjektit te se drejtes, zotesi per te qene pale ndergjyqese. Si
eshte thene ne procesin gjyqesor civil mbrohen te drejtat civile. Atehere zotesia per
te qene pale u perket te gjitha subjekteve, qe kane zotesi juridike civile. Keshtu
zotesise juridike i pergjigjet zotesia per te qene pale. Dhe zotesia per te qene pale
quhet edhe zotesi procedurale juridike. Zotesia procedurale si cilesi eshte nje
mundesi qe nuk ka te beje me nje gjykim konkret. P.sh. secili nga qytetaret, apo
personat juridik te rregjistruar apo krijuar si te tille e ka mundesine per te qene pale
40

ne proces, por kjo nuk do te thote se eshte edhe efektivisht pale ne nje eshtje
konkrete. Si shihet kjo zotesi nuk varet nga gjykimi konkret dhe as nga
marredhenia juridike civile konkrete.
Zotesia procedurale juridike eshte zotesi e plote dhe e pakufishme, dhe
ajo nuk mund te kufizohet. Ajo eshte e barabarte per te gjithe. Personat fizike e
fitojne zotesine procedurale juridike me lindjen e tyre dhe e kane ate sa te jene
gjalle. Si perjashtim kete zotesi e ka dhe femija qe ne momentin e zenjes ne bark
te nenes, me kusht qe te lindi i gjalle (neni 320 i K.C.), kur duhen mbrojtur
interesat e tij. Zotesine procedurale juridike e fiton edhe do person juridik, si
organizem i njerezve, ose nga asti i krijimit te tij, ose, ne rastet e parashikuara ne
ligj, nga asti i regjistrimit ( neni 29 i Kodit Civil). P.sh. zotesine procedurale
juridike e fiton nga asti i krijimit si institucin nje gjykate, nje prokurori, nje
institucion buxhetor, etj., ndersa nga asti i regjistrimit e fiton nje shoqeri private
prodhuese ose tregetare, anonime apo me pergjegjsi te kufizuar. Pra te drejten per
te qene pale ne nje gjykim e gezojne te gjithe, por kjo nuk do te thote qe
detyrimisht jane pale ne nje proces. Per te qene pale konkrete duhen plotesuar disa
kushte te cilat do te trajtohen me poshte.
b)- Zotesia procedurale per te vepruar ose zotesia per te vepruar ne
proces.
Zotesia procedurale per te vepruar eshte zotesia e subjektit te se drejtes
qe si pale ndergjyqese te kryeje vete veprime procedurale, me te cilat realizohen te
drejtat dhe permbushen detyrat procedurale. Kjo zotesi i pergjigjet zotesise per te
vepruar ne te drejten civile.
Zotesia procedurale per te vepruar eshte e plote dhe e pakufizuar, kur
pala e cila e ka kete zotesi mund te kryeje te gjitha veprimet procedurale ne proces.
Zotesia e plote procedurale per te vepruar fitohet me arritjen e moshes 18 vjec.
Para kesaj moshe pala, subjekti procedural, nuk e ka zotesine e plote, per arsye se
eshte i mitur. Mirepo edhe te miturit, ashtu si ne te drejten civile, duhen dalluar
deri me 14 vjec dhe nga 14 deri me 18 vjec, per arsye se ndryshon statusi juridik. I
mituri deri me 14 vjec nuk ka zotesi procedurale per te vepruar. Ai nuk mund te
kryej vete veprime procedurale. Keto veprime lidhur me te drejtat e tij i kryen ne
emer te tij perfaqesuesi i tij ligjor ( prindi ose kujdestari), i cili e perfaqeson ne
procesin gjyqesor.
I mituri ne moshen nga 14 deri me 18 vje gezon zotesi procedurale per
te vepruar, te pjeseshme. Ai mund te kryeje keto veprime vetem me pelqimin
paraprak te perfaqesuesit te tij ligjor. Vetem disa veprime te caktuara procedurale
mund ti kryeje dhe pa pelqimin e perfaqesuesit te tij ligjor, si ato lidhur me
marrdheniet e tij te punes, me qenien antar i nje organizate shoqerore, lidhur me
41

disponimin e te ardhurave te realizuara nga puna ose te depozitave te kursimit ne

banka. P.sh. i mituri nga 14 deri ne 18 vje nuk mund te ngreje padi per pjestim te
pasurise se paluejteshme as te kryeje veprime procedurale pa pelqimin e
perfaqesuesit te tij ligjor, por ai mund te ngreje padi dhe te kryeje te gjitha
veprimet procedurale edhe pa kete pelqim, per kerkimin e shperblimit nga puna e
kryer. Normalisht aty ku pranohet zotesia e pjesshme per te vepruar ne fushen
civile aty pranohet edhe zotesia e pjesshme procedurale per te vepruar. P.sh. nese
te miturit 16 vjec i lejohet te lidhe kontrate pune, i lejohet edhe te kerkoje, me padi
ne gjykate te drejtat e cenuara qe rrjedhin nga kjo kontrate.
Ky dallim ndermjet te miturit nen 14 vjec, si i pazot per te vepruar
proceduralisht dhe te miturit nga 14 18 vje, si subjekt i se drejtes me zotesi te
pjeseshme procedurale per te vepruar, ka rendesi edhe persa i perket pasojave
juridike. Veprimet e te miturit nen 14 vjec jane absolutisht te pavlefshme. P.sh.
nese nje i mituri 13 vjec ngre padi, atehere ky veprim procedural eshte i
pavlefshem dhe Gjykata nuk mund ta marre ne shqyrtim, madje Gjykata kryesisht
(ex offitio) eshte e detyruar te verifikoje a e ka pala zotesine procedurale per te
vepruar edhe sikur palet te mos e ngrene si pretendim. Keshtu qe verifikimi i
zotesise procedurale per te vepruar ben pjese ne ato qe konsiderohen elemente te
rolit aktiv te Gjykates ne procesin gjyqsor civil.
c)- Heqja dhe kufizimi i zotesise per te vepruar.
Ekziston prezumimi ligjor se personat madhore e kane zotesine
procedurale per te vepruar; po ashtu prezumohet edhe per te miturit 14 deri 18
vje, se e kane zotesine e pjeseshme per te vepruar. Por , kur nje person i tille fizik
eshte krejt i pazoti per te kontrolluar veprimet e tij, per shkak te semundjes se
rende fizike apo psikike, ose zhvillimin mendor te mete, me vendim te gjykates
mund ti hiqet zotesia per te vepruar. Ky person asti qe vendimi i gjykates merr
forme te prere barazohet me te miturin nen 14 vjec.
Personit madhor me vendim te gjykates mund ti kufizohet zotesia per te
vepruar, kur semundja fizike apo psikike ose zhvillimi mendor i tij nuk jane ne ate
shkalle sa ta bejne krejt te pazot per te vepruar. Ky person nga asti qe vendimi i
gjykates merr forme te prere, barazohet me te miturin nga 14 deri 18 vje.
Se fundi, persa i perket personave fizike, perjashtimisht, zotesine e plote
procedurale per te vepruar e fiton gruaja dhe pa mbushur moshen 18 vje ne rast
martese.
Duhet patur parasysh qe heqja apo kufizimi i zotesise per te vepruar e per
pasoje edhe te zotesise procedurale per te vepruar, me vendim gjykate edhe pasi ky
i fundit merr forme te prere, nuk sjell humbjen e zotesise juridike. Ajo mbetet si
me pare.
42

 )- Zotesia procedurale per te vepruar e personit juridik.

Ne ndryshim nga personi fizik, personi juridik e fiton zotesine
procedurale per te vepruar ne nje kohe me zotesine juridike. Si u tha me siper
cilesine e tij si subjekt me zotesi procedurale per te kryer veprime e fiton ne astin
e krijimit te tij ose kur parashikohet ne ligj ne astin e regjistrimit. Ai e humb kete
cilesi kur mbaron si person juridik ne njeren nga dy menyrat: me riorganizim ose
me shperndarje. P.sh. nje Ministri krijohet me vendim te Parlamentit, apo nje
institucion tjeter si Komisioni i Kthimit dhe Kompensimit te Pronave krijohet me
ligj. Nje shoqeri private me funksion tregtar dhe qellime fitimi regjistrohet, der dje
ne Gjykate, aktualisht ne Qendren Kombetare te Rregjistrimit. Personat juridik si
ata qe krijohen, si ata qe rregjistrohen ne momentin e zyrtarizimit te tyre fitojne
njekohesisht si zotesine juridike procurale civile ashtu edhe zotesine procedurale
per te vepruar. Po keshtu ne te njetin moment i humbasin te dyja zotesite. Nuk
duhet ngaterruar vazhdimi i shqyrtimit te pasojave qe sjell riorganizimi apo
shperndarja e personit juridik, me humbjen e dy zotesive si me lart trajtuam.
Gjithashtu per sa i takon personave juridik, nuk mund tju hiqet apo kufizohet
zotesia per te vepruar me vendim gjykate si personave fizik.

3. LEGJITIMIMI PER TE QENE PALE

(Legjitimimi aktiv dhe pasiv)
Ne nenin 32 te K.Pr. Civile ne fuqi thuhet : Padia ngrihet vetem kur
personi ka interes te ligjshem ne njohjen ose rrezimin e nje pretendimi. Ky eshte
perkufizimi me i pergjithshem ne legjislacionin tone procedural lidhur me
mundesine per te vepruar ne procesin gjyqesor.
Me nje arsyetim te kundert (argumentum a contrario) del perfundimi se
nuk mund te ngreje padi personi qe nuk ka nje interes te ligjshem. P.sh.
huadhenesi mund te ngreje padi kunder huamarresit ose bashke me te edhe kunder
dorezanesit (kuptohet kur eshte rasti), sepse ka nje interes te ligjshem. Ky interes i
ligjshem qendron ne faktin se midis huadhenesit padites dhe huamarresit te paditur
ekziston nje marredhenie subjektive lidhur me te drejten subjektive te pretenduar
per mbrojtjen e se ciles ka filluar procesi gjyqesor. Ne keto kushte palet
ndergjyqese legjitimohen realisht per shkak se ato jane pjesmarres ne
merredhenien juridike civile, nga e cila ka lindur procesi gjyqesor. Ne teori ky
legjitimim eshte quajtur legjitimim real (legitimatio od causam ).

43

Kuptimin e nocionit interes te ligjshem e ka thene teoria dhe praktika

gjyqesore. Interesi ne radhe te pare eshte perfitimi vetiak qe do te kete personi
duke kerkuar me ane te gjykates njohjen ose rivendosjen e nje te drejte te shkelur
ose te mohuar prej tjetrit ( te paditurit). Po ashtu duhet qe interesi per te vepruar
(per te ngritur padi) ne nje proces gjyqesor te kushtezohet me faktin se pa ndihmen
e gjykates paditesi do te pesonte nje dem. Per kete duhet te shihet Vendimi
Unufikues i Kolegjeve te Bashkuara te Gjykates se Larte nr.25 dt.28.03.2003. Ne
te kete vendim trajtohet rasti i moslegjitimimit te paditesit si subjekt i te drejtes
tregtare per te kundershtuar nje vendim te Kom. te K. K. Pronave ku pasuria e
kthyer ish pronareve hyn si kapital I shoqerise tregtare, per shkak se i mungon
ineresi i ligjshem. Si rregull interesi duhet te jete i tanishem, d.m.th. te kete filluar
lindja e pasojave, p.sh. demi qe i shkaktohet paditesit nga moskthimi i huase nga i
padituri te kete filluar dhe me ane te padise kerkohet shmangia e ketyre pasojave.
Por padia mund te ngrihet edhe kur ka rrezik qe te vertetohet nje dem , ne nje
kohe shume te afert. P.sh. padia mund te ngrihet nga qiradhenesi kur ky ka baze
per te dyshuar seriozisht se qiramarresi nuk do ti paguaje ne afatet e caktuara
qerane e shtepise . Ne kete rast me padi kerkohet qe i padituri te detyrohet qe te
paguaje qerane ne fund te cdo muaji, megjithese detyrimi behet i kerkueshem
vetem pas dhenies se vendimit. Ose kerkimi per sigurimin e padise kur ka arsye te
dyshohet se ekzekutimi i vendimit per realizimin e te drejtave te paditesit do te
behet i pamundur ose i veshtire ( neni 202 te K.Pr. Civile ). P.sh. ka te dhena se i
padituri do ta tjetersoje pasurine objekt padie. Mund te ngrihet padi per vertetimin
e qenies se nje marrdhenie juridike ose te nje te drejte, vertetesise ose jo te nje
dokumenti etjndonese ende nuk eshte shkelur ose mohuar e drejta e paditesit,
por qe ky ka interes te ligjshem per sanksionimin me vendim te gjykates.
Si perfundim del se padia per njohjen ose rivendosjen e nje te drejte te
shkelur ose te mohuar mund te ngrihet vetem prej atij qe i perket e drejta e
shkelur, ose e mohuar prej nje tjetri. Ky quhet legjitimimi aktiv. Po ashtu padia
mund te ngrihet vetem kunder atij qe me qendrimin ose veprimet e tij shkel ose
mohon te drejten subjektive te kerkuesit. Ky quhet legjitimimi pasiv. P.sh. paditesi
kreditor e ka legjitimimin aktiv per te ngritur padi kunder personit, i cili nuk e
permbush ose e mohon detyrimin ndaj kreditorit padites. Ky i fundit e ka
legjitimimin pasiv. Ne rast se mungon legjitimimi aktiv ose pasiv, padia rrezohet,
me vendim si e pa bazuar ne themel. P.sh. kur gjykata veren se e drejta subjektive
per mbrojtjen e se ciles eshte ngritur padia, nuk i ka takuar paditesit, ose i ka kaluar
nje te treti; ose kur veren se i padituri nuk ka hyre asnjehere ne marrdhenie
juridike-civile me paditesin ose se detyrimi i tij i ka kaluar nje te treti, padia
rrezohet, pervec se kur plotesohen kushtet per zevendesimin e paleve. Ne
dispozitat e K.Pr.Civile nuk eshte parashikuar shprehimisht se per mungese

44

legjitimimi aktiv ose pasiv vendoset rrezimi i padise, por ky perfundim del nga
vete permbajtja e neneve 32 e 184 te Kodit.

4- Z E V E N D E S I M I P R O C E D U R A L
Ne K.e Pr. Civile eshte parashikuar mundesia qe ne rastin e mungeses se
legjitimimit aktiv ose pasiv , d.m.th. kur padia eshte ngritur, nga nje person qe nuk
ka te drejte ta ngreje kete padi, ose eshte ngritur kunder nje personi ndaj te cilit
nuk duhet te ngrihej kjo padi, te mos vendoset rrezimi i padise, por te behet
zevendesimi i paditesit te palegjitimuar me paditesin qe i perket e drejta per te
ngritur padi, pra me paditesin qe legjitimohet , ose i te paditurit te palegjitimuar me
te paditurin kunder te cilit duhet te ngrihet padia ose te paditurin e legjitimuar.
Me kete qe u tha nuk eshte ezauruar teresisht ceshtja e zevendesimit
procedural. Per t`u bere ky zevendesim duhet te plotesohen edhe disa kushte, ose
ndryshe duhet te kryhen disa veprime procedurale. Ne radhe te pare duhet te
ekzistoje mardhenia juridike civile, nga e cila ka lindur marredhenia procedurale
juridike, per arsye se kur mungon marrdhenia juridike civile, as qe mund te behet
fjale per zevendesimin procedural. Ne nje rast te tille, kur mungon marrdhenja
juridike civile vendoset detyrimisht rrezimi i padise, sic eshte spjeguar ne ceshtjen
pararendese. P.sh. nese me padi ne Gjykate kerkohet pavlefshmeria e veprimit
juridik te kontrates se shitjes se nje pasurie, duhet provuar qe ky veprim eshte kryer
qe te vazhdoje gjykimi. Nese nuk eshte kryer veprimi, pra nese nuk ka kontrate
atehere procesi gjyqsor nuk mund te vazhdoje as me pretendimet per zevendesim,
por padia rrezohet. Pra kushti i pare eshte te ekzistoje marrdhenia juridike civile
nga e cila ka lindur procesi gjyqesor, se dyti, zevendesimi i paditesit ose i te
paditurit mund te behet vetem me pelqimin e dy paleve dhe te personit qe hyn ne
vend te njeres apo tjetres pale ne gjykim dhe te miratohet me vendim te Gjykates.
Zevendesimi i njeres apo tjetres pale te palegjitimuar me ate te
legjitimuar mund te behet vetem me kerkimin e pales se interesuar dhe te personit
q hyn si pale. Sipas nenit 184 te K.Pr.Civile gjykata nuk e ka me te drejten qe me
nismen e saj (kryesisht) tu propozoje paleve zevendesimin procedural. Kjo
spjegohet me mosnjohjen ne kod te rolit aktiv te gjykates, ashtu si ne legjislacionin
e meparshem procedural.
Mirpo nga se u tha ende nuk eshte ezauruar ceshtja e nocionit procedural
te zevendesimit. Para nesh shtrohen per zgjidhje disa mundesi procedurale.
Parimisht zevendesimin mund ta kerkojne vete palet per vehten e tyre, p.sh.
paditesi kerkon te zevendesohet nga nje i trete, e po keshtu i padituri per vehten e
tije. Palet mund ti kerkojne respektivisht njera-tjetres te zevendesohen, p.sh.
paditesi kerkon te zevendesohet i padituri i palegjitimuar nga nje i trete i
45

ligjitimuar, ose i padituri per paditesin. Gjithashti zevendesimin per seicilen nga
palet mund ta kerkoje edhe i treti, qe pala perkatese te zevendesohet me te. Ne
praktiken gjyqesore ndodh qe per zevendesimin e paditesit te mos pajtohet paditesi
i pare, kur kete e kerkon i padituri ose nje i trete, ose mund te mos pajtohet edhe i
padituri kur kete e kerkon vete paditesi ose edhe nje i trete. Po ashtu kur shtrohet
ceshtja e zevendesimit te te paditurit, mund te mos jape pelqimin i padituri i pare
ose edhe vete paditesi. Gjithashtu palet mund te bien dakord me zevendesimin por
nuk pranon i treti. Ne raste te tilla si duhet vepruar? Kemi mendimin se gjykata
duhet t`i beje nje interpretim zgjerues nenit 184, pasi jo gjithcka eshte e zgjidhur
drejt per drejt me ligj.
Ne rastin e pare kur kerkohet te zevendesohet paditesi si i palegjitimuar
dhe kjo kerkohet nga i padituri ose nje e i trete qe kerkon te nderhyje si padites dhe
paditesi aktual nuk pajtohet me kete, duke pretenduar se eshte i legjitimuar, gjykata
nuk mund ta perjashtoje ate nga procesi gjyqesor si i palegjitimuar, pra nuk mund
te beje zevendesimin e tij, por lejon hyrjen ne gjykim te paditesit tjeter qe
supozohet se legjitimohet. Ne kete rast kemi dy padi: padia e paditesit te pare
kunder te paditurit dhe padia e paditesit te ri kunder paditesit te pare dhe te
paditurit. Kjo ngjan por nuk eshte e njejte me nderhyrjen e personit te trete si
nderhyres kryesor(per te cilen do te flitet ne nje kapitull te veqante), ndaj dhe nuk
duhen ngaterruar me njera tjetren. Ne qofte se, ne te kunderten, zevendesimi i
paditesit kerkohet nga vete paditesi, paditesi i pare i palegjitimuar del jashte nga
gjykimi dhe nese paditesi i ri i legjitimuar nuk pranon te hyje ne gjykim, vendoset
rrezimi i padise. Krahas pelqimit te paditesit duhet te meret pelqimi edhe i te
paditurit. Ne rast se ky nuk e pranon zevendesimin e paditesit te pare atehere do te
qendroje paditesi i pare bashke me paditesin e dyte te legjitimuar.
Ne rastin e dyte, kur kerkohet zevendesimi i te paditurit si i
palegjitimuar, nga paditesi apo nje i trete jashte gjykimit dhe i padituri nuk pranon
te zevendesohet, gjykata therret edhe te paditurin tjeter, duke mbetur per tu
zgjidhur me vendim perfundimtar te gjykates se cilit te padituri do t`i ngarkohet
detyrimi objekt padie. Ne kete rast kemi dy padi te nje paditesi kunder dy te
paditurve, te cilat shqyrtohen bashkarisht. Ne rastin kur i padituri kerkon vete te
zevendesohet por paditesi nuk pranon, perseri thirret i padituri i ri, i cili
pretendohet qe legjitimohet dhe do te kemi dy te paditur si me lart dhe i mbetet
perseri gjykates te vendose ne fund se kujt i takon detyrimi po qe se pranohet
padia. Po qe se te dy palet jane dakord me zevendesimin por eshte i treti ai qe nuk
pranon te zevendesoje te paditurin atehere sipas rastit padia mund te rrezohet ose
pushohet.
Teknikisht ne te gjitha rastet paditesi eshte i lire te heqe dore nga padia
dhe ta paraqese ate rishtazi me ndergjyqsi te rregulluar, pa ju nenshtruar

46

procedurave te zevendesimit te paleve. Por duhet mbajtur kurdohere parasysh afati

i parashkrimit te se drejtes se padise si nje kerkese e se drejtes materiale civile.

5. S U K S E D I M I P R O C E D U R A L
Suksedimi (kalimi) ne te drejtat dhe detyrat procedurale
Ne cdo faze te procesit gjyqesor mund te ndodhe qe te drejtat dhe detyrat
procedurale te nje pale ti kalojne nje personi tjeter, i cili nuk ka qene pale. Ky
kalim i te drejtave dhe detyrave procedurale te pales ndergjyqese gjate procesit
gjyqesor nje personi tjeter quhet suksedim procedural ose suksedim (kalim) ne te
drejtat e detyrat procedurale.
Suksedimi procedural ndodh kryesisht nga suksedimi i te drejtave civile. Vetem ne
disa raste shkaktohet vetem per arsye procedurale.
Ne e dime se sipas se drejtes civile materiale, suksedimi ne te drejtat
mund te jete i pergjithshem (universal) dhe i pjesshem (partikular). Suksedim te
pergjithshem kemi kur te drejtat e nje personi, ose pjese te caktuara te teresise se te
drejtave , p.sh. 1/2, apo 1/3 e pasurise , i kalojne nje ose disa personave te tjere.
P.sh. per shkak te vdekjes se trashegimlenesit ose te mbarimit te personit juridik, te
drejtat u kalojne trashegimtareve ose personit (personave) juridik tjeter. Suksedimi
eshte i pjesshem (partikular) kur vetem nje ose disa te drejta te caktuara te nje
personi u kalojne personave te tjere. P.sh. kalimi i nje kredie, kalimi i se drejtes se
pronesise me shitje ose dhurim mbi nje send te caktuar. Ne suksedimin e
pergjithshem bashke me suksedimin e te drejtave civile ne kontestim, kemi edhe
suksedim procedural te trashegimtareve te pales ndergjyqese te deriatehershme.
Trashegimtaret thirren ne gjykim ne vend te trashegimlenesit te tyre (neni 199
K.Pr.C.). Ne suksedimin partikular (te pjesshem) perkundrazi, me suksedimin e se
drejtes civile ne kontestim nuk kemi patjeter edhe suksedim procedural. Gjykimi i
filluar vazhdon midis ndergjyqesave te deriatehershem (neni 200 paragrafi i pare).
P.sh. kur pas fillimit te gjykimit per kerkimin e nje sendi, ky send dhurohet prej
njerit ndergjyqes, gjykimi do te vazhdoje midis po atyre ndergjyqsave. Ne kete rast
vendimi ka fuqi (efekt) edhe kunder personit te cilit i ka kaluar e drejta (sendi)
objekt konflikti (neni 200 paragrafi i trete). Nga ky rregull Kodi i Pr. Civile
parashikon edhe perjashtime ne dy raste: a) kur e drejta e pronesise mbi nje send
te luajtshem eshte fituar me mirebesim nga personi i trete ( neni 166 i K.Civil) dhe
b) kur kerkes padia ne lidhje me sendin e paluajteshem nuk eshte regjistruar sipas
nenit 197/b te K. Civil. Persa i perket rastit te dyte si perjashtim (b) ne bejme nje
interpretim ngushtues, per arsye se formulimi ne kod dhe ne zbatimin e rregullave
mbi regjistrimin e sendeve eshte me i gjere, pasi perfshin edhe disa raste te
47

perfshira ne nenet 193 te K.Civil. Por kjo perben objekt i nje studimi me te gjere,
qe tejkalon permasat e nje leksioni.
Personi te cilit i ka kaluar e drejta objekt procesi gjyqesor mund te
nderhyje vete ose te thirret ne gjykim si person i trete nga palet ose edhe nga
gjykata ne kete rast, mund te zevendesoje palen nga e cila i ka kaluar e drejta ne
kontest, kuptohet me pelqimin e paleve ( nenet 184, 193 e 200 paragrafi i trete te
K.Pr.Civile).
Suksedimi vetem per shkaqe thjesht procedurale, ndodh rralle. Ky
suksedim ndodh kur nje person vihet si ndergjyqes ne vend te ndergjyqesit te
deriatehershem dhe ky del jashte gjykimit. P.sh. ne padine per kerkimin e sendit i
padituri eshte qiramarres i atij sendi ose e mban ate ne ruajtje. Ne kete rast ky
therret pronarin e sendit per ti zene vendin dhe vete del jashte gjykimit. (neni 195
paragrafi i dyte). Ose rasti me klasik kur njera nga palet vdes gjate zhvillimit te
procesit gjyqsor atehere gjykata me vendim pezullon ceshtjen dhe therret
trashegimtaret e pales se vdekur te cilet zene vendin e tije. Zevendesi vazhdon
gjykimin, duke qene te detyrueshme per te gjitha veprimet procedurale te
ndergjyqesit te meparshem qe ky e ka zevendesuar (neni 196). Pikerisht kjo veori
e dallon suksedimin nga zevendesimi i pales se palegjitimuar, kur personi duhet te
nise nga e para.

6.- B A S H K E N D E R G J Y Q E S I A
Nje padi mund te ngrihet edhe nga disa persona bashkarisht, po keshtu ne
nje padi mund te paditen disa persona. Ne rastet kur ne palen paditese ose te
paditur, ose ne te dyja palet kemi shume persona, quhet bashkendergjyqesi
(litisconsortium) dhe personat qe marrin pjese quhen bashkendergjyqesa. Aktive
eshte bashkendergjyqesia kur jane shume paditesa, pasive eshte kur jane shume te
paditur dhe e dyaneshme ose e perzier eshte bashkendergjyqesia kur jane shume
paditesa dhe shume te paditur.
Si rregull bashkendergjyqesia eshte fakultative dhe si perjashtim eshte e
detyrueshme. Fakultative eshte ndergjyqesia kur nga secili padites
bashkendergjyqes mund te beje padi te veante kunder shume debitoreve ose
shume padites mund te bejne padi kunder shume debitoreve, por edhe kunder nje
debitori. P.sh. per pagimin e nje shume te hollash padia mund te ngrihet nga te
gjithe kreditoret bashkarisht ose nga secili kreditor ve e ve per pjesen e tij. Kjo
lloj ndergjyqesie mund te krijohet vetem nga pala paditese, pra eshte rezultat i
veprimit procedural te saj. Bashkendergjyqesia eshte e detyrueshme kur formimi i
saj nuk varet nga vullneti i pales ndergjyqese, por nga fakte jashteprocedurale.
P.sh. procesi gjyqesor sipas ligjit, duhet te zhvillohet bashkarisht nga shume
48

padites ose kunder shume te paditurve ne padine e pjestimit te pasurise ne

bashkepronesi. Qenja bashkepronar eshte nje fakt jashte procedural. Ne kete rast
bashkendergjyqsia eshte e detyrueshme per shkak te liigjit (ipso legge). Sipas
neneve 207 e 227 te Kodit Civil dhe nenit 370 te K.Pr.Civile ne gjykim duhet te
thirren te gjithe bashkepronaret e pasurise. Ose kur gjate gjykimit vdes njera pale,
ne vend te saj thirren trashegimtaret; kur personi juridik, pale ne nje gjykim, ndahet
(mbaron), ne vend te tij vijne personat juridike te cileve u kane kaluar (ose i kane
marre persiper ) te drejtat dhe detyrimet pasurore te tij.
Bashkendergjyqesia parashikohet dhe rregullohet nga nenet 161-162 te
K.Pr. Civile. Sipas nenit 161 padia mund te ngrihet bashkarisht nga shume padites
ose kunder shume te paditurve (bashkendergjyqes) ne rast se:
a.- kane te drejta ose detyrime te perbashketa mbi objektin e
padise,
b.- te drejtat dhe detyrimet e tyre nga pikpamja e faktit ose e ligjit
kane po ate baze.
Ne rastin e pare, kur kane te drejta ose detyrime te perbashketa mbi
objektin e padise, kemi bashkendergjyqesi te parashikuar ne dispozita te ndryshme
per pronesine, per detyrimet etj. Raste te drejtash dhe detyrimesh te perbashketa
mbi te njejtin objekt jane te parashikuara ne nenet 199, 201-203, 207-208 te
K.Civil qe rregullojne bashkepronesine ne pjese, administrimin dhe pjestimin e
sendit te perbashket; nenet 423, 426, 442-443, po te Kodit Civil, qe rregullojne
detyrimet solidare, detyrimet e pjestueshme e te papjestueshme etj.
Ne rastin e dyte - kur te drejtat dhe detyrimet e ndergjyqsave nga
pikpamja e faktit ose e ligjit kane po ate baze, kemi bashkendergjyqesi , p.sh. ne
rastet e parashikuara nga neni 626 te K.Civil, ku thuhet: se kur demi eshte
shkaktuar nga shume persona se bashku, keta pergjigjen ndaj te demtuarit
solidarisht. Rast tjeter i bashkendergjyqesise ku te drejtat dhe detyrimet e
bashkendergjyqsave nga pikpamja e faktit ose e ligjit kane po ate baze, eshte ai i
parashikuar ne nenin 612 te K.Pr.Civile. Ne kete dispozite thuhet : Cdo person i
trete qe pretendon se eshte pronar i sendit mbi te cilin behet ekzekutimi , mund te
ngreje padi per te ushtruar te drejten e tij dhe, kur eshte rasti, per te perjashtuar
sendin nga sekuestrimi dhe shitja . Padia ngrihet kunder kreditorit dhe debitorit
Ketu formohet bashkendergjyqesi e detyrueshme dhe pasive, per arsye se kreditori
dhe debitori behen bashkendergjyqes te paditur pa vullnetin e tyre.
Bashkendergjyqesia mund te krijohet qe ne fillim, me
ngritjen e padise, kur padia eshte ngritur nga shume padites ose kunder shume te
paditurve, qe ne literature eshte quajtur edhe bashkendergjyqesi paresore. Por,
bashkendergjyqesia mund te krijohet edhe gjate procesit gjyqesor, me nderhyrjen e
personave te trete, kur paditesit te pare i bashkohet nje padites tjeter, ose kur
zgjerohet padia, duke u shtrire edhe ne nje te paditur tjeter, kur shkaktohet
49

zevendesimi procedural dhe ndergjyqsat e qene nuk pranojne te zevendesohen.

Gjithashtu zgjerim te padise ose te te ndergjyqsise se padise kemi edhe kur per
arsye te ndryshme largohet njera apo tjetra pale dhe dhe realizohet suksedimi
procedural, pra ne vend te paditesit ose te paditurit te pare ne proces hyjne dy a me
teper pasardhes te tyre. P.sh. kur trashegimlenesi vdes dhe celet trashegimia, madje
edhe realizohet duke kaluar pasura nga nje pronar qe ishte trashegimlenesi ne disa
pronar te rinj qe jane trashegimtaret dhe kjo eshte regjistruar edhe ne
dokumentacionet perkatese. Atehere ne gjykimin ne te cilin ndodhej
trashegimlenesi si pale e vetme hyjne trashegimtaret dhe kemi zgjerim te padise
me bashkendergjyqsi.
Ne bashkendergjyqesine e mevoneshme nuk kerkohet
pelqimi i paditesit te pare kur ketij gjate procesit gjyqesor i bashkohet paditesi i ri
dhe as pelqimi i te paditurit te pare qofte per paditesin e ri, qofte per te paditurin e
ri , per arsye se te paditurit te pare me kete nuk i veshtiresohet pozita procedurale.
Teoria bashkendergjyqesine e mevoneshme nuk e pranon si te tille, por si ndryshim
i padise, per shkak se nuk zgjerohet padia ekzistuese, por paraqitet nje padi e re e
vecante nga e para.
Ne bashkendergjyqesi qofte aktive, qofte pasive, apo e perzier,
fakultative apo te detyrueshme (e nevojshme), paresore apo e mevonshme, qofte si
zgjerim apo si shtim padie e re, cdo person qe bashkohet ne gjykim merr cilesine e
paditesit ose te te paditurit , sipas pozites procedurale qe ai ka ne lidhje me
objektin e gjykimit. Veprimet e njerit pjesmarres nuk shkojne ne dobi apo ne dem
te tjereve, me perjashtim te rasteve te padive qe burojne nga detyrime ku veprimet
e njerit shkojne ne dobi te tjetrit. Sic u tha ne bashkendergjyqesi, efekti procedural
qendron ne faktin se disa procese gjyqesore zhvillohen bashkarisht si nje proces i
vetem . Ne keto gjykime veprimtaria procedurale qe kryhet perben nje teresi te
vetme procedurale. Mirepo realisht ne keto raste jane aq marredhenje procedurale
sa jane ndergjyqes dhe si rregull edhe aq kerkesepadi sa jane edhe
bashkendergjyqes. Prandaj veprimet procedurale te cdo bashkendergjyqesi jane te
vecanta dhe te pavarura nga ato te tjereve. Ky eshte nje prezantim procedural. P.sh.
njeri nga paditesat bashkendergjyqes kerkon qe te paraqese nje prove shkresore. Ai
mund ta kerkoje kete pavarsisht nese bashkendergjyqesit e tjere nuk jane dakord.
Por ka edhe padi qe burojne nga detyrime ne te cilat veprimet e njerit shkojne ne
dobi te tjetrit. Veprimi procedural i kryer prej njerit bashkendergjyqes mund te kete
efekt edhe per bashkendergjyqesit e tjere vetem kur per shkak te natyres se
marredhenieve juridike ne konflikt ose per shkak te nje dispozite ligjore , efekti i
vendimit qe do te jepet do te shtrihet ne te gjithe bashkendergjyqesit e tjere. P.sh.
akti i pjestimit ose i vlersimit te sendit objekt padie i kerkuar nga njeri
bashkendergjyqes i shtrin efektet e tije mbi te gjithe te tjeret.

50

Kjo qe u tha eshte sanksionuar ne nenin162 te K.Pr.Civile . Sipas

paragrafit te pare te tije thuhet: Secili nga bashkendergjyqesit kundrejt pales
kundershtare paraqitet i pavarur, ne menyre qe veprimet ose mosveprimet e tij
procedurale nuk u sjellin te tjereve as dobi as dem. Ne paragrafin e dyte
parashikohet perjashtimi nga ky rregull: Kur per shkak te natyres te marrdhenieve
juridike qe jane ne konflikt ose per shkak te nje dispozite ligjore , efekti i vendimit
qe do te jepet, shtrihet ne te gjithe ndergjyqesit, veprimet procedurale qe jane kryer
prej disa bashkendergjyqesave kane efekt edhe per ndergjyqesit e tjere qe nuk jane
paraqitur ne gjykate, ose qe nuk kane kryer ndonje veprim ne afatin e caktuar. Per
te lehtesuar kuptimin e pozites juridike procedurale te bashkendergjyqsave per dy
rastet e cituara te dispozites po ilustrojme me shembuj. Per rastin e paragrafit te
pare: dy prinder te moshuar e pa mjete te mjaftueshme jetese, bashkarisht ngrehin
padi kunder femijeve te tyre per pagimin e detyrimit per ushqim. Ne kete rast secili
prind kundrejt te paditurve eshte i pavarur. Ai mund te kerkoje nje shume me te
vogel ose me te madhe nga `kerkon prindi tjeter, pra veprimet procedurale te
njerit nuk kane efekt ndaj tjetrit. Po keshtu edhe veprimet procedurale te secilit
femije te paditur jane te pavarura e nuk ndikojne tek te tjeret. Per rastin e
paragrafit te dyte: Nje detyrim solidar, p.sh. tre persona u kane shkaktuar dem disa
bashkepronareve padites. Vendimi i gjykates shtrihet mbi te gjithe
bashkendergjyqesit padites dhe te paditur. Po ashtu kur ne gjyq nuk jane paraqitur
te gjithe bashkendergjyqesit e demtuar si paditesa ose nuk jane paraqitur dy
bashkendergjyqesa te paditur ose nuk kane kryer ndonje veprim ne afatin e caktuar,
veprimet procedurale qe jane kryer prej atyre bashkendergjyqesave qe kane marre
pjese ne proces , p.sh. kane pranuar aktin e ekspertimit per vleren e demit, kane
efekt edhe per bashkendergjyqesit e tjere , qe nuk jane paraqitur ose nuk i kane
kundershtuar ne afatin e caktuar perfundimet e eksperteve.
Nga pozita procedurale e pavarur qe ka cdo bashkendergjyqes kundrejt
pales kundershtare, sipas paragrafit te pare te nenit 162, rrjedhin disa perfundime:
a.-Secili bashkendergjyqes duhet te kete zotesi procedurale per te
vepruar ne procesin gjyqesor.
b.-Perfaqesuesi ligjor i nje ose me shume paditesave ose te
paditurve mund te jete bashkendergjyqes me ta, perve kur ka konflikt interesash.
c.-Ne bashkendergjyqesine pasive kerkese padia duhet te behet ne
aq kopje sa jane te paditurit.
-Dukumentat e njeres pale duhet tu komunikohen te gjithe
bashkendergjyqesave.
d.- Ne bashkendergjyqesine e thjeshte palet jane te pavarur ne
paraqitjen dhe kundershtimin e provave e ne parashtrimin e kundershtimeve dhe te
prapesimeve.

51

P.sh.njeri e pranon detyrimin, tjetri pretendon se e ka paguar, i treti ben

prapesimin e parashkrimit te padise etj. Po keshtu edhe pala tjeter (paditese) mund
ti kundershtoje vetem njerit nga bashkendergjyqesit prapesimin e kompensimit
dhe jo edhe te tjereve. Nga keto shembuj del se padia mund te pranohet kundrejt
njerit bashkendergjyqes dhe te rrezohet kundrejt tjetrit, ne varesi nga sjellje qe ka
mbajtur do njeri ne proes dhe nga sjellja e pales kundershtare kundrejt tij.
dh- Ne bashkendergjyqesine e detyrueshme (domosdoshme)
bashkendergjyqesit jane te pavarur ne qendrimet e veprimet e tyre, p.sh. mund qe
secili te ngreje pretendime te ndryshme nga tjetri. Por, kur bashkendergjyqesit e
pranojne nje fakt me perjashtim te njerit prej tyre, i cili e kundershton, ky fakt
duhet te provohet kundrejt te gjitheve , ndryshe nuk mund te pranohet si i provuar
as edhe kundrejt atij qe e ka pranuar. Si shembull i bashkendergjyqesise se
domosdoshme mund te japim padine e njerit ose te disa bashkepronareve te
pasurise se paluajteshme kunder bashkepronareve te tjere per pjestimin e pasurise
se perbashket. Si bashkendergjyqese duhet te thirren te gjithe bashkepronaret per
arsye se marrdheniet juridike civile te bashkepronesise duhet te zgjidhen ne
menyre unike. Sikur pala paditese gjate procesit gjyqesor te terheqe padine ndaj
njerit bashkendergjyqes te paditur, e gjithe padia duhet te rrezohet per arsye se nga
ky veprim procedural shkaktohet si pasoje mungesa e legjitimimit procedural te
kesaj pale (paditur). Prandaj thuhet ne teori se bashkendergjyqesine e detyrueshme
e determinojne normat juridike civile dhe jo ato juridike procedurale. Paditesi me
padi duhet detyrimisht ta formoje bashkendergjyqesine pasive , duke perfshire ne
te gjithe subjektet qe jane pjesmarres te marredhenies juridike civile.
Per te patur nje ide me te plote e me te qarte per bashkendergjyqesine, te
sqarojme me pak fjale edhe nje ide tjeter te bashkendergjyqesise, e cila ndeshet
mjaft shpesh ne praktiken gjyqesore . Kjo eshte bashkendergjyqesia unike. Vecori
themelore dalluese e saj eshte se mosmarreveshja mund te zgjidhet njelloj ndaj te
gjithe bashkendergjyqsave, qe perbejne nje pale ndergjyqese unike. Procesi
gjyqesor eshte nje, sepse edhe vendimi mund te jete i njejte ndaj te gjithe
bashkendergjyqesave. P.sh. kur bashkepronaret kerkojne sendin nga i padituri ose
trashegimtaret kerkojne njohjen e se drejtes se tyre te trashegimit etj. Ne keto raste
padia ose pranohet ose rrezohet njesoj ndaj bashkendergjyqesave.

7.- TE DREJTAT DHE DETYRAT PROCEDURALE TE PALEVE

Palet ne procesin civil krahas te drejtave kane edhe disa detyra
procedurale. E kemi prekur ne temen e kaluar kete problem per shkak te
pikepamjeve te ndryshme ne lidhje kete fakt. Pra qe palet kane vetem te drejta apo
edhe detyrra te ndryshme. Duhet te determinojne te drejtat apo te barazohen me
52

detyrat. Gjithsesi ne sistemin tone procedural te drejtat e paleve jane

jashtezakonisht te gjera por parashikohen edhe disa detyra sepse eshte e pamundur
te eleminohen totalisht detyrat.
Te drejtat procedurale
Te drejtat procedurale te paleve ne proces jane te shumta dhe te
ndryshme, qe ndeshen ne cdo faze te gjykimit , madje qe nga veprimet pergatitore
te gjykates. Si te tilla ato nuk mund te renditen te gjitha. Ketu do te rendisim vetem
ato te drejta qe jane me te rendesishme.
Per paditesin : Ky mund te heqe dore nga gjykimi i padise ose nga e
drejta e padise ne cdo faze te gjykimit, pa qene nevoja per pelqimin e pales tjeter
ose te gjykates (neni 201 te K.Pr.Civile).
-Paditesi ka te drejte te ndryshoje shkakun ligjor te padise ose te shtoje te
pakesoje ose te ndryshoje objektin e padise, po ashtu pa qene nevoja te marre
pelqimin e paleve ose te gjykates. ( neni 185 ).
Per te paditurin : - Ky mund te mohoje padine teresisht ose pjeserisht dhe
te bej kerkime te ndryshme te pavarura. Ka te drejte te ngreje kunderpadi, ka te
drejte te pretendoje me prapsime deri edhe mun gesen e legjitimimit te paditesit.
Per te dyja palet: - kane te drejte te zgjidhin mosmarreveshjen me pajtim.
-Kane te drejte te bejne ankim kunder vendimit te gjykates, perfundimtar
apo te ndermjeteshem.
-Kane te drejten te ndjekin gjykimin personalisht, ose me ane
perfaqesuesi, te mbrohen ose jo me avokat etj.
Lidhur me kete te drejte Gjykata e Larte, ashtu si me pare Gjykata e
Kasacionit , persa i takon gjykimit ne kete gjykate ka vene nje kufizim qe
mendojme se ka vend te diskutohet. Nuk pranohet te flase pala vete gjate
shqyrtimit te eshtjes ne kete gjykate, por vetem avokati. Pala mund te jete
prezente dhe te degjoje. Ky qendrim mbahet ne baze te interpretimit te nenit 483 te
K.Pr.Civile. Mirpo marrja e avokatit apo jo eshte vetem nje e drejte e pales dhe jo
edhe detyre procedurale, mosrespektimi i se ciles i sjell pasoja procedurale, qe
konsistojne ne heqjen e se drejtes per t`u mbrojtur vete pa avokat. Megjithese kjo
ceshtje meriton ndoshta nje diskutim me doktrinor.
-Kane te drejte te paraqesin prova, te shfaqin mendime e te bejne
argumentime lidhur me zgjidhjen e eshtjes ne proes.
Kane te drejte te jene te pranishem dhe te marrin pjese ne
shqyrtimin e provave dhe te japin mendime per to, ne kryerjen e veprimeve
gjyqesore te ndryshme si ekspertimi, kqyrja ne vend etj.
Kane te drejte te kerkojne perjashtimin e gjyqtareve, eksperteve
dhe te sekretarit.

53

te marrin dijeni mbi te gjithe materialin e eshtjes, te pajisen me

kopjet e akteve , dokumentave e shkresave.
palet qe nuk dine shqip kane te drejten e perkthyesit.
Ne K.Pr. Civile ne fuqi nuk parashikohet e drejta e paleve per te bere
verejtje per procesverbalin gjyqesor, sic parashikohej ne kodet e meparshme. Ne
nenin 79 te K.Pr.C. ka qene e parashikuar pergjegjesia e sektorit gjyqesor per
demin e shkaktuar paleve kur pa shkaqe te perligjura heq dore nga mbushja e
akteve qe kerkohen sipas ligjit, ose nuk i kryen keto veprime ne afatet e caktuara,
qe me kerkesen e paleve jane fiksuar nga gjykata. Kjo dispozite eshte shfuqizuar,
duke lene ate boshllek te krijuar nga mungesa e nje dispozite per te drejten e paleve
per te lexuar procesverbalin gjyqesor ose per te marre nje kopje te proces-verbalit
gjyqsor. Ndoshta do te ishte me me vend qe sekretaria gjyqsore ta kishte si detyrim
administrativ zbardhjes ne kompjuter te proces-verbalit gjyqsor dhe seciles pale ti
jepej nga nje kopje e tije. Kjo arsyetohet edhe me faktin se shpenzimet gjyqesore
perballohen kurdohere nga palet dhe palet do te kishin mundesine te benin verejtjet
perkatese ne kohe.
Detyrat e Paleve
Me heret eshte thene se ne literaturen juridike bashkekohore ,
mbisundues eshte mendimi se palet kane te drejta procedurale, por jo dhe detyra
procedurale. Por kjo nuk do te thote se ato nuk kane asnje lloj detyre.
-Palet kane per detyre t`i ushtrojne te drejtat e tyre procedurale ne proces
me mirbesim. Gjykata i ngarkon ato me pergjegjesi kur ato pengojne zhvillimin
normal te procesit gjyqesor (neni 15). P.sh. kur pala abuzon ne te drejten per
ngritjen e padise, duke qene e vetedisheme per pabazueshmerine e saj ne ligj ose
per pathemelsine e saj, ose kryen mashtrimin , mund te merren ndaj saj sanksione
nga gjykata (gjoba deri ne 50.000 leke nga gjykata - neni 34 )
- Palet e kane per detyre te paraqiten para gjykates , per te parashtruar
pretendimet e kundershtimet e tyre. Por mosparaqitja ne gjykim nuk eshte detyre
procedurale, pasi nuk sjell sanksione si sjellja perdhunisht gjoba etj. D.m.th. ne
kuptimin procedural ato nuk jane te detyruara te paraqiten ne procesin gjyqesor.
Keshtu paditesi megjithese ka ngritur padi mund te mos paraqitet ne gjyq. Nga kjo
gjykata vendos pushimin e gjykimit. Ose kur nuk paraqitet i padituri gjykata e
zhvillon procesin gjyqesor ne mungese te tij, por nuk mund ti therrase ata
forcerisht. Megjithate nese ato paraqiten jan te deruara te respektojne daten dhe
oren e caktuar nga gjykata. Gjithashtu palet jane te detyruara te respektojne njeratjetren, te mos nderhyjne pa leje te respektojne gjykaten dhe te zbatojne rreegullat
etike te procesit gjyqsor.

54

LEKSION : TEMA E V

PERSONAT E TRETE
NE PROESIN GJYQESOR

1Kuptimi i personit te trete ne proesin gjyqesor dhe llojet e nderhyrjes

ne gjykim .
2-

Nderhyrja kryesore.

3-

Nderhyrja dytesore .

55

4-

Nderhyrja e detyruar:

I)-Thirja e personit te trete nga palet ;

II)-Thirja e personit te trete nga gjykata.
5- Pozita Procedurale te personit te trete.

1-KUPTIMI I PERSONIT TE TRETE NE PROESIN GJYQESOR DHE

LLOJET E NDERHYRJES NE GJYKIM

Zakonisht ne proesin gjyqesor per zgjidhjen perfundimtare, jane te

interesuar vetem palet ndergjyqesore q marrin pjese ne te - paditesi dhe i padituri.
Mirpo ne disa raste, edhe persona te tret mund te jene te interesuar se si do te
perfundoj proesi midis paleve. Kjo ndodh sidomos atehere kur vendimi i formes
se prere i dhene per nje gjykim, e shtrin efektin e vet edhe ndaj personit te tret.
Vendimi i gjykats mund te ndikoje pozitivisht ose negativisht tek personi i trete,
pavaresisht se ky nuk ka qene pjesmarres ne gjykim. Prandaj ne raste te tilla,
personit te tret i duhet mundesuar mbrojtja e interesave vetiake, duke marr pjes
ne procesin qe eshte duke u zhvilluar midis personave te tjere ne gjykim. Kuptohet
qe nje nderhyrje e personit te trete ne proes e nderlikon proesin dhe mund te
demtoje interesat e njeres apo tjetres pale, ose dhe te dyja palve. Prandaj kjo
nderhyrje lejohet vetm kur personi i trete ka nje interes te ligjshem, p.sh.
pretendon se ai eshte pronar i sendit; se e drejta objekt padie i takon atij; se ka nje
interes te ligjshem ne perfundimin e procesit , ne dobi te njeres apo tjetres pale. Pra
interesi i tij eshte i drejtperdrejte, q gjykimi t perfundoj ne dobi te tij apo te
njers pal, ndryshe nuk mund te pranohet si pjesmarrs n gjykim (neni 189 te
K.Pr.Civile).

56

Nga asti i ndrhyrjes n proesin e filluar, personi i tret merr tiparet e

subjektit te mardhenies juridike procedurale civile. Nderhyrja e tij mund te behet
ne seance prgatitore, ose gjat zhvillimit te gjykimit, deri n astin kur gjykata me
vendim i ka dhen fund hetimit gjyqsor. Si rregull ndrhyrja e personit t tret
mund t bhet vetm gjat zhvillimit te gjykimit ne shkall t par. Perpara
ndryshimeve te vitit 2001 te kodit te Procedures Civile, perjashtimisht, personi i
trete mund te ndrhynte edhe n Gjykatn e Apelit, si gjykata e shkalls s dyt.
Personi i tret kishte t drejten e kundershtimit t vendimit te forms s prer, ose
t ekzekutueshem te gjykats, si ne shkalle te pare, ashtu edhe direkt ne Apel ku
ceshtja ishte akoma ne shqyrtim, kur i shkeleshin te drejtat e tij. Kjo lloj nderhyrje
quhej kundershtim i te tretit dhe me shume trajtohej si mjet ankimimi(nenet 457 e
503 te K.Pr.Civile). Tashme keto dispozita jane shfuqizuar dhe nuk egziston me
nje nderhyrje e tille.
Personi q merr pjes n gjykimin q zhvillohet midis paditesit dhe te
paditurit, quhet nderhyrs, ndersa pjesmarrja e tij quhet nderhyrje. Nderhyrja ne
procesin gjyqesor qe zhvillohet midis te tjereve, mund te behet me nismen e vete
personit te trete, per te mbrojtur nje te drejte te tij, ose per te ndihmuar njeren pale.
Kjo lloj nderhyrjeje quhet nderhyrje vullnetare, per arsye se varet vetem nga
vullneti i tij a do te nderhyje ne proes me cilesine e personit te trete.
Ne te kunderten nderhyrja e personit te trete, mund te behet dhe pa nismen e tij,
por me thirjen e njeres pale, me te cilen mendon se ka te perbashket eshtjen ose
nga i cili mund te kerkoje garanci ose shperblim, ose me thirrjen e vete gjykates.
Kjo lloj nderhyrjeje quhet nderhyrje e detyruar, per shkak se nderhyrja e te tretit
nuk varet nga vullneti i tij.
Ne nderhyrjen vullnetare :
Kur personi i trete nderhyn ne eshtjen qe gjykohet , midis personave te
tjere , per te mbrojtur nje te drejte te tij (interes te ligjshem) kunder te dy paleve
ndergjyqese, quhet nderhyrje kryesore, ose me kerkime te pavarura. Kur personi i
trete nderhyn per te mbeshtetur njeren pale ndergjyqese, quhet nderhyrje dytesore
(aksesore) ose pa kerkime te pavarura. Ky dallim ka rendesi si per shkak te pozites
procedurale te secilit lloj nderhyres ashtu dhe per pasojat e ndryshme juridike
procedurale qe lindin.
2- NDERHYRJA KRYESORE
Sic u tha me siper cilido mund te nderhyje ne nje proces gjyqesor, qe
zhvillohet midis personave te tjere, per te mbrojtur nje interes te ligjshem te tijin.
Dhe kur ky interes eshte i kundert me interesat e te dy paleve ndergjyqesore, qe e
57

nxit te tretin te nderhyje ne proces, jemi para nderhyrjes kryesore ose me kerkim te
pavarur (neni 189 i K.Pr.Civile). P.sh. ne nje proces gjyqesor, ku padia ka per
objekt kerkimin e sendit, personi i trete nderhyn duke pretenduar, se sendi ne
gjykim eshte prone e tij. Pra nderhyrja ne proces behet per te kerkuar njohjen e se
drejtes se pronesise mbi sendin, dhe si pasoje rrezimin e padise se paditesit nga
njera ane dhe detyrimi i te paditurit t`i dorezoje atij sendin ne gjykim.
Me nderhyrjen kryesore i eshte njohur si e drejte personit te trete me qellim qe te
parandaloje demin qe mund t`i shkaktohet atij nga fitimi i gjyqit te njeres pale dhe
per te shmangur nje padi te mevoneshme qe mund te ngrinte kunder pales fituese.
Nje dobi tjeter e njohjes se kesaj te drejte eshte se evitohet dalja e vendimeve te
kunderta.
Eshte me rendesi teorike e praktike kuptimi i drejte i nderhyrjes
kryesore, si padi e re e personit te trete, kunder paditesit dhe te paditurit. Ne raste
te tilla pra kemi dy padi, qe kane lidhje me njera tjetren (koneksitet), kur
nderhyresi kryesor eshte padites dhe te dy palet - paditesi i pare dhe i padituri i
padise ne shqyrtim, jane te paditur ndaj tij. Kjo pozite procedurale e nderhyresit
kryesor, del nga neni 189 te K.Pr.Civile, ku nder te tjera thuhet: duke
ngritur padi kunder dy paleve... midis dy dispozitave asaj 189 dhe asaj 190 te
K.Pr.C. ka nje kontradikte. Ne nenin 189 thuhet: duke ngritur padi kunder te dy
paleve, ndersa nenin 190 thuhet: duke i paraqitur gjykates kerkesen e tije me
shkrim. Ne njeren dispozite akti i nderhyrjes se personit te trete konceptohet si
padi, ndersa ne dispoziten tjeter si kerkese. Pra nuk jepet perfundimisht definicioni
nese kemi te bejme me padi apo kerkese. Ne thelb, ne permbajtje, akti eshte padi.
Por ne forme le shume per te diskutuar. Kjo per faktin se te tjera pasoja ka padia
dhe te tjera pasoja ka kerkesa, p.sh. kur ka te beje me gjene e gjykuar, etj. Ndaj dhe
ky dypercaktimesh eshte kontradiktor.
Per te pranuar per gjykim te filluar, nderhyrja kryesore, krahas detyrimit per
plotesimin e kerkesave per pranimin e padise, duhet te plotesohen edhe keto
kushte:
a)- Nderhyresi kryesor te mos jete vete pale ne gjykimin e filluar, d.m.th. te jete
person i trete. Por nga ana tjeter duhet dalluar nderhyresin kryesor nga nje person i
trete, i cili ndonese nuk ka marre pjese ne gjykimin e filluar, behet pale gjate
gjykimit. p.sh. kemi suksedim universal kur trashegimlenesi vdes dhe ne te drejtat
e tij hyjne trashegimtaret. Kur trashegimlenesi qe ka qene pale ne gjykimin e
filluar vdes, ne vend te tij hyne trashegimtaret jo si persona te trete (nderhyres
kryesore), por si pale. Ata ne kete rast nuk mund te marrin pjese si nderhyres
kryesor.
b)- Duhet te kete nje pretendim qe eshte i papajtueshem me kerkimin e paditesit te
pare.
c) Duhet qe gjykimi ku ai nderhyn te jete ne vazhdim.
58

Nderhyresi kryesor eshte pale ne gjykim dhe i gezon te gjitha te drejtat dhe detyrat
e pales ndergjyqese. Lidhur me kete ne praktiken gjyqesore eshte shtruar per
zgjidhje kjo eshtje procedurale: Ne nje eshtje civile me pale dhe me nderhyres
kryesore, paditesi i pare heq dore nga gjykimi ose nga e drejta e padise, duke
mbetur si ndergjyqese vetem nderhyresi kryesor dhe i padituri. Ne keto rethana a
ka te drejte gjykata ti kerkoje nderhyresit kryesor te ngreje padi te re padi te re
kunder te paditurit? Pergjigjja nuk eshte dhe aq e veshtire, po te jene kuptuar ato
qe jane parashtruar me siper.
Pranimi ose refuzimi i nderhyrjes kryesore te personit te trete behet me vendim
te ndermjetshem te gjykates. Dhe kur gjykata vendos refuzimin e marrjes pjese te
tij, ky ka te drejten e ankimit te veante (neni 194 te K.Pr.Civile). Meqenese me
nderhyrjen kryesore fillon nje gjykim i ri na duket me vend mendimi se eshte e
nevojshme qe provat per kete gjykim te fillojne nga e para.
3 NDERHYRJA DYTESORE
Ne nderhyrjen aksesore, si u theksua, personi i trete mund te nderhyje ne nje
eshtje qe gjykohet midis personave te tjere kur provon se ka interes te ligjshem ,
per te ndihmuar njeren pale ndergjyqese, kunder pales tjeter, per shkak se interesi i
tij eshte i perbashket, me interesin e pales qe e perkrah. Ky eshte kushti ligjor i
nderhyrjes dytesore. Me ane te kesaj nderhyrjeje personi i trete njekohesisht
mbron nje te drejte te veten dhe i jep ndihme njeres pale per te mbrojtur interesat e
saj. Nderhyresi ka interes juridik qe pala se ciles i bashkohet te fitoje gjyqin. Ky
interes juridik i nderhyresit qe ti bashkohet njeres pale, mbeshtetet ne faktin se
vendimi i gjykates, mund te sjelle efekte edhe ndaj tij. Interesi do te quhet i
perbashket kur marredhenia juridike civile e personit te trete me palen qe i
bashkohet , ka lidhje me objektin e padise. P.sh. ne gjykimin qe zhvillohet midis
bleresit te nje sendi si i paditur dhe e nje personi te trete si padites me objekt
kerkimin e sendit te blere, shitesi mund te nderhyje ne perkrahje te bleresit si
nderhyres dytesor, me qellim qe ta ndihmoje qe gjyqin ta fitoje bleresi i sendit te
blere prej tij, pasi ne te kundert, po ta fitoje gjyqin personi i trete si padites, shitesi
(nderhyresi) eshte i detyruar ti ktheje bleresit mimin e sendit te shitur prej tij.
Ketu shitesi nderhyn duke u bashkuar me bleresin , per arsye se ka interesin e vet
per te fituar bleresi dhe njekohesisht, e ndihmon kete qe eshtja te zgjidhet ne favor
te tij.
Ne dallim nga nderhyrja kryesore ose me kerkim te pavarur, ne nderhyrjen
dytesore , qe ne literature quhet dhe nderhyrje e zakoneshme , interesi i nderhyresit
si person i trete nuk lidhet ne menyre te drejtperdrejte me kerkimin e objektit ne
gjykim (p.sh. sendit), por me menyren e zgjidhjes se eshtjes nga gjykata. Po ashtu

59

ndryshe nga nderhyrja kryesore, veprimet qe jane kryer nga gjykata, deri ne astin
e veprimit te nderhyrjes kryesore dhe provat e marra, jane te vlefshme edhe per
personin e trete (nderhyresin) dhe gjykimi vazhdon rregullisht. Me nje fjale
veprimet procedurale
te deriatehershme kane efekt dhe per personin e
trete.Vendimi qe merr gjykata ka efekt edhe mbi nderhyresin dytesor persa i
perket marrdhenieve te tij me palen qe i eshte bashkuar per ndihme, ashtu edhe
palen tjeter kundershtare.
Edhe nderhyrja dytesore pranohet ose refuzohet me vendim te ndermjetem te
gjykates, kunder te cilit personi i trete, kur eshte refuzuar marrja pjese, mund te
behet ankim i veante nga personi i trete (neni 194 te K.Pr.Civile).
Nderhyresi dytesor nuk eshte pale ne gjykim, ndonese ka te drejte te kryeje te
gjitha veprimet procedurale qe u lejohen paleve, perve atyre qe perbejne disponim
te objektit te padise, p.sh. ai nuk mund te heqi dore nga gjykimi i padise apo nga e
drejta e padise, nuk mund ta zgjidhe eshtjen me pajtim, pa pelqimin e pales
ndergjyqese, ne ndihme te se ciles ka nderhyre ne proces ( neni 195 te K.Pr.Civile).
Nderhyresi dytesor ka te drejte te krijoje vetem veprime procedurale, qe jane ne
favor te pales se ndihmuar prej tij. Ky i kryen veprimet procedurale ne emrin e vet
dhe jo si perfaqesues i pales qe i eshte bashkuar, mund te dale nga gjykimi
kurdohere pa patur pasoja juridike ose, me pelqimin e dy paleve , mund te ze
vendin e pales qe e ndihmon dhe kjo te dale jashte gjykimit (neni 195). Me gjithe
se vendimi nuk jepet nga gjykata ne emrin e tij, si nderhyres, ai ka efekt lidhur me
marredheniet e tij me palen qe e ka ndihmuar per te ardhmen.
4. NDERHYRJA E DETYRUAR
Ne literaturen tone eshte pranuar nocioni i nderhyrjes se detyruar jo aq per te
kuptuar me te nderhyrjen e te tretit ne procesin civil jashte vullnetit te tij e aq me
pak pjesmarrjen forcerisht ne kundershtim me deshiren e tij, se sa per te bere
dallim nga nderhyrja e te tretit ne proces me vete nismen e tij.3 Sipas K.Pr.Civile
te vitit 1958, krahas nderhyrjes se ashtuquajtur vullnetare qe e kemi trajtuar, njihej
edhe nderhyrja e te tretit jo me nismen e tij, por me thirrjen e njeres nga palet dhe
ne disa raste me thirrjen nga vete gjykata. Kjo nderhyrje e fundit, sic u tha ne teori
eshte emertuar si nderhyrje e detyruar.
Edhe ne K.Pr.Civile njihet kjo lloj nderhyrjeje, te cilen po vazhdojme ta quajme
te detyruar ndonese nuk na duket edhe aq me vend, thjesht ne kuptimin
figurativ.

Shih: A. Lamani, veper e cituar, f.45.

60

I. THIRJA E PERSONIT TE TRETE NGA PALET

Ne nenin 192 te K.Pr.Civile eshte parashikuar mundesia e thirjes se personit te

trete, ne proesin gjyqesor te filluar, nga ana e seciles pale ndergjyqesore kur
mendon se e ka te perbashket me te eshtjen, ose kur mund te kerkoje prej tij nje
garanci ose nje shperblim qe lidhet me perfundimin e eshtjes. Pra thirja e personit
te trete nga pala e interesuar mund te behet kur konkuron njeri prej ketyre dy
rrethanave.
Rasti i pare:Thirja e personit te trete kur ceshtja ne proces eshte e perbashket me
te.
Per tu thirrur personi i trete ne gjykim kerkohet qe eshtja te jete e perbashket me
te. Dhe eshtja eshte e perbashket kur palet jane ne kontest ( konflikt) midis tyre
per nje marrdhenie juridike, e cila eshte e perbashket me nje person te trete. Ne
kete kontest i treti mund te behej bashkendergjyqes, me njeren ose tjetren pale
ndergjyqese. P.sh. ne padine e kreditorit kunder debitorit kryesor, paditesi mund te
therrase si bashkendergjyqes, dorezenesin me te paditurin, pasi kreditori padites
dhe debitori i paditur jane ne mosmarreveshje midis tyre per nje marredhenie
juridike qe eshte e perbashket me dorezenesin si person i trete.
Prej ketej del se thirja e personit te trete, mund te behet per tu bashkuar si
bashkendergjyqes ne proes me paditesin ose me te paditurin , kur konkurojne
kushtet e parashikuara ne nenin 161 te K.Pr. Civile. Sipas kesaj dispozite mund te
jene bashkendergjyqes shume padites ose shum te paditur kur kane te drejta ose
detyrime te perbashketa mbi objektin e padise, si p.sh ne detyrimet solidare,
secili kreditor solidar mund te therrase si bashkendergjyqes, kreditoret e tjere
solidare ose secili debitor solidar mund te therrase si bashkendergjyqes, debitoret e
tjere solidare, pasi respektivisht kane te drejta dhe detyrime te perbashketa mbi
objektin e padise (neni 161 shkronja a).
Rasti i dyte i bashkendergjyqesise eshte kur te drejtat dhe detyrimet e
tyre, nga pikpamja e faktit ose e ligjit kane po ate baze, ( neni 161 shkronja b).
Sipas kesaj dispozite secila pale mund te therrase nje person te trete se te drejtat
ose detyrimet e tij me personin e trete nga pikpamja e faktit ose e ligjit, kane po aq
baze. P.sh. paditesi e therret ne gjykim nje person te trete qe mund te jete
bashkegjyqes me te per shkak se ashtu si paditesi dhe personi i trete jane demtuar
nga i padituri, ose i padituri therret personin e trete si bashkendergjyqes per te
percaktuar shkallen e pergjegjesise ne nje marredhenie juridike civile.

61

Ne keto raste thirja e personit te trete si pjesmarrje e detyruar nuk perben nje
kerkim kunder te tretit por thjesht nje thirrje per te marre pjese ne gjykimin e nisur.

Rasti I dyte: Thirrja e personit te trete per te kerkuar prej tij nje garanci ose
shperblim qe lidhet me perfundimin e eshtjes (denoncimi i padise)
Ne kete rast denoncimi i padise ka per qellim thirrjen ne proes te nje te treti per ti
dhene ketij mundesi qe te nderhyje ne gjykim dhe te jape ndihmen e tij per
mbrojtjen kunder pales tjeter, si dhe per te shmangur do kundershtim te
mevonshem te personit qe thirret per shperblim. P. sh. i padituri ne padine e
ngritur kunder tij per kerkimin e sendit te blere nga personi i trete, e therret kete te
fundit si nje garanci ose shperblim ne rast se e humbet sendin me vendim te
gjykates, per ta mbrojtur kunder paditesit ose thjesht per te shmangur do
kundershtim te mevonshem te tij. P.sh. personi i trete qe nuk eshte thirrrur nga i
padituri ne raste te tilla, mund ti beje prapesime me vone te paditurit ne rast se
ngre padi kunder tij, se po te ishte thirrur ne proesin e pare gjyqesor do ta kishte
mbrojtur eshtjen dhe nuk do te kishte humbur gjyqin. Rast i tille eshte parashikuar
ne kontraten e shitjes (neni 720 i Kodit Civil). Bleresi duhet te therrase shitesin kur
paditesi ka ngritur padi kunder bleresit duke pretenduar se sendi eshte prone e tij. E
drejta e bleresit te paditur per thirrjen e personit te trete (shitesit) per ti kerkuar
garanci ne rast se e humbet sendin, bazohet ne nenin 719 te Kodit Civil, sipas te
cilit shitesi eshte i detyruar tja kaloje bleresit sendin e shitur te lire nga do e
drejte apo pretendim i te treteve. Prandaj i eshte njohur bleresit e drejta e
denoncimit te padise kunder shitesit.
Shembull tjeter i garancie eshte ai i parashikuar ne nenin 504 te Kodit Civil per
kalimin e kredise. Kreditori qe ia kalon kredine nje tjetri pergjigjet per qenien e
kredise ne kohen e kalimit te saj nje personi tjeter kur ky kalim eshte me
kundershperblim. Ne rast se debitori i kundrejton kreditorit te ri prapesime, ky ka
te drejte te therrese ne gjykim kreditorin e meparshem nga i cili i ka kaluar kredia.
Si u tha, ne ligj krahas garancise eshte parashikuar edhe shperblimi qe ka te drejte
te kerkoje pala nga personi i trete po ta humbase eshtjen. Shperblimi mund te
kerkohet ne ato raste ku kjo pale paditet per nje detyrim qe ka marre persiper ta
permbushe. P. sh. dorezanesi i paditur per ti paguar kreditorit nje borxh te
debitorit, ka te drejte te therrase ne gjykim debitorin per ti kerkuar ketij qe ta
shperbleje per ate qe do te detyrohet me vendim ti paguaje kreditorit (neni 590 i
Kodit Civil). Nje shembull tjeter shperblimi eshte ai i parashikuar ne nenin 627 te
Kodit Civil: Personi qe paguan demin e shkaktuar nga persona te tjere. Kur ky

62

paditet ne gjyq ka te drejte te therrase ne gjykim personin qe e ka shkaktuar demin

per ti kerkuar shperblimin po te detyrohet me vendim te paguaje demin.
Thirrja e personit te trete (denoncimi i padise) behet me kerkese me shkrim , e cila
i njoftohet personit te trete. Si rregull, personi i trete eshte i interesuar te nderhyje
ne gjykim, pasi do te ndihmoje palen qe e therret ne mbrojtje kunder pales tjeter
dhe vete do te lirohet nga detyrimi per te shperblyer palen qe e ka thirrur. Ka edhe
raste kur personi i trete nuk pranon te vije ne gjykim, per shkak se nuk e pranon
detyrimin e pretenduar nga pala qe e therret. Ndonese ne ligj nuk eshte e shprehur ,
mendojme se thirrjen e personit te trete mund ta kundershtoje edhe pala tjeter. Por
eshte gjykata ajo qe e ka tagrin per te vendosur thirrjen ose jo te personit te trete.
Thirrrja e personit te trete lejohet vetem kur ai ka banim te ditur ne territorin e
Republikes se Shqiperise. Ajo mund te behet ne do faze, derisa nuk ka perfunduar
gjykimi i eshtjes ne shkalle te pare. Kunder vendimit qe refuzon marrjen pjese te
personit te trete mund te behet ankim i veante. Dhe ne rast te ushtrimit te ankimit
padia kryesore pezullohet derisa te zgjidhet me vendim te formes se prere eshtja e
mospranimit te personit te trete ne gjykim (neni 195 i K. Pr. Civile).
Edhe personi i trete (i denoncuari) mund te therrese nje person tjeter ne gjykim,
duke i denoncuar padine.
Si rregull denoncimi i padise behet nga i padituri, por nuk perjashtohen rastet kur
denoncimi i padise behet edhe nga paditesi. P. sh. bleresi i nje banese pengohet te
hyje ne posedimin e saj nga nje person tjeter qe ndodhet ne kete banese. Ne kete
rast ky ngre padi kunder ketij personi, duke e thirrur ne gjykim edhe shitesin per ta
ndihmuar kunder personit te paditur.
Kur e therret personin e trete per pagimin e shperblimit ne rast se e humbet
eshtjen, pala qe kerkon shperblimin ngre padi kunder tij (padi e kondituar), ndersa
ne rastet e tjera kemi vetem denoncimin e padise. Ne te dy rastet gjykimit te filluar
i shtohet nje person tjeter, i cili kur paditet per shperblimin eshte pale dhe si e tille
gezon te gjitha te drejtat procedurale te pales.

Rasti I trete: Thirrja ne gjykim te pretenduesit te trete

Ndodh qe te paditet nje person per pagimin e nje detyrimi, per dorezimin e nje
sendi ose per njohjen e nje te drejte reale, per te cilat ka pretendime edhe nje
person i trete. Ne keto raste i padituri ka te drejte te therrase personin e trete ne
gjykim me qellim qe eshtja (mosmarreveshja) te zgjidhet midis paditesit dhe
personit pretendues (neni 198 i K.Pr.Civile). Te paditurit i eshte njohur e drejta te
therrase personin e trete per ti krijuar siguri se ndaj kujt duhet te permbushe
detyrimin dhe per te evituar shqetesimet e mevonshme.
63

I padituri, qe nuk e konteston detyrimin e tij si debitor, ka te drejte te kerkoje nga

gjykata te dale jashte gjykimit, duke pranuar te derdhe shumen e detyrimit, te
depozitoje sendin apo te njohe te drejten reale, ne vendin dhe menyren e caktuar
prej saj. Por kur personi i trete , me gjithe pretendimet e tij nuk pranon te marre
pjese ne gjykim, gjykata vendos pushimin e eshtjes dhe shuma e derdhur ose
sendi i depozituar i dorezohen paditesit (neni 198, paragrafi i trete i K. Pr. Civile).
II THIRRJA E PERSONIT TE TRETE NGA GJYKATA

Ne nenin 193 te K.Pr.Civile eshte parashikuar mundesia e thirrrjes se personit te

trete nga gjykata kur kjo e mon se gjykimi duhet te zhvillohet ne prani te tij, pasi
nga te dhenat rezulton se ai ka interes ne zgjidhjen e eshtjes. Edhe kjo sht nj
lloj thirrjeje e detyruar. Kjo ndodh kur personi i tret ka interes te caktuar ne
eshtjen n gjykim, por nuk ka dijeni, dhe asnjera pal nuk e thrret per shkak te
konkurimit t interesave etj. P.sh. ne padin per krkimin e sendit gjykata mund t
therras n gjykim si person te interesuar qiramarresin, pasi ky ka interes te dije
per konfliktin e pronsis dhe menyrn e zgjidhjes , pr te mos i paguar gabimisht
qiran pals q ia ka paguar deri ather, po t fitoj gjyqin pala tjetr.

5. Pozita procedurale e personit te trete.

Perderisa vendimi i gjykates ka efekt edhe ndaj personit te trete, eshte e
kuptueshme qe ai te kete te drejtat procedurale te paleve, me perjashtim te atyre qe
perbejne disponim te objektit te padise. Nderhyresi si i tille nuk e ka cilesine e
pales, por e ka poziten procedurale te saj, pasi eshte perkrahes i pales qe eshte
bashkuar ne gjykim. Ai eshte ne poziten e bashkendergjyqesit dhe veprimet e tij
procedurale kane efektin njesoj si veprimet e pales se ciles i eshte bashkuar. Mund
te kryeje veprime procedurale ne menyre te pavarur nga pala se ciles i eshte
bashkuar, madje edhe kunder vullnetit te saj kur me keto veprime synon te pengoje
dhenjen e vendimit ne dem te pales qe ndihmon. P.sh. ka te drejte te kundershtoje
nje pretendim te pales kundershtare, edhe sikur ta kete pranuar pala qe i eshte
bashkuar, te ankohet kunder vendimit te gjykates , edhe sikur pala te mos e
ushtroje te drejten e ankimit. Ne pelqimin e te dy paleve personi i trete, qofte ai qe
ka nderhyre vete, qofte ai qe eshte thirrur nga njera prej paleve, mund te zere
vendin e pales per te cilen ka nderhyre dhe kjo te dale jashte gjykimit (neni 195 i
K.Pr.Civile).

64

Vendimi qe merret nga gjykata pas nderhyrjes dytesore ose thirrjes se personit
te trete ka efekt ndaj tij si persa i perket marredhnjeve te tij me personin qe e ka
thirrur ose per te cilin ka nderhyre per ta ndihmuar, ashtu edhe per sa i perket
marredhenjeve te tij me palen kundershtare (neni 196 i K. Pr. Civile).
Dalja jashte gjykimit e njeres pale kur zevendesohet nga personi i trete qe ka
nderhyre vete ose eshte thirrur ne gjykim
Me pelqimin e te dy paleve, personi i trete qe ka nderhyre vete ose eshte thirrur
ne gjykim nga njera prej paleve, mund te zere vendin e pales per te cilen ka
nderhyre ose qe e ka thirrur (neni 195, paragrafi i dyte i K.Pr.Civile). Por jo do
person i trete qe nderhyn ose thirret, mund te zere vendin e pales dhe kjo te dale
jashte gjykimit. Krahas pelqimit te te dy paleve, per daljen ose jo te njeres pale nga
gjykimi dhe zevendesimin e saj nga ky person i trete, varet edhe nga natyra e
marredhenjes juridike civile te pales me personin e trete. Pra, jo ne do rast mund
te behet ky zevendesim. Keshtu p. sh. nuk mund te dale jashte gjykimit dorezenesi
i paditur duke u zevendesuar nga debitori kryesor, te cilin e ka thirrrur dorezenesi,
per arsye se pala paditese po te donte e padiste vete debitorin dhe jo dorezenesin, i
cili paraqet me teper garanci per permbushjen e detyrimit ndaj paditesit kreditor.
Si perfundim mund te thuhet se dalja e njeres pale nga gjykimi dhe zevendesimi
i saj nga personi i trete, ngjajne kryesisht atehere kur pala eshte ne gjykim per nje
te drejte qe i ka kaluar nga personi i trete, me fjale te tjera, kur pala qe therret
personin e trete do te mund te kerkonte prej tij nje garanci, p.sh. kur pala paditet
per kerkimin e sendit qe e ka blere nga personi i trete
Mendojme se per daljen jashte gjykimit te pales duke u zevendesuar nga
personi i trete, duhet te behet kurdohere me pelqimin e pales tjeter, pavaresisht se
sa mund te jete i justifikuar qendrimi i tij ne rast se kundershton daljen e pales. do
qendrim i kundert do te cenonte te drejten e saj te ndergjyqesise dhe vete te drejten
subjektive ne kontest. P.sh. paditesi kerkon nga i padituri krahas sendit te
paluejtshem edhe detyrimin e tij qe te ktheje te ardhurat qe ka nxjerre nga sendi ose
te shperbleje demin qe mund tia kete shkaktuar sendit. Ai me te drejte do te
kundershtoje zevendesimin e tij nga personi i trete, per arsye se vetem te paditurit
mund tia kerkojne te ardhurat ose demin, dhe jo nga personi i trete.
Edhe dalja e pales jashte gjykimit, dhe zevendesimi i saj nga personi i trete,
mund te behet vetem me vendim te gjykates. Ky vendim ka efekt edhe kunder
pales qe ka dale jashte gjykimit.

65

LEKSION : TEMA VII

PADIA

66

1.- KUPTIMI DHE OBJEKTI I PADIS.

2.- ELEMENTET E PADIS (Shkaku, objekti dhe ndryshimi i tyre)
3.- LLOJET E PADIVE
4.- INTERESI LIGJOR I PADIS.
5.- BASHKIMI I PADIVE.
6.- MJETET JURIDIKE T T PADITURIT KUNDER PADIS (Prapsimi,
kundrpadia)
7.- SIGURIMI I PADIS.

1- KUPTIMI I PADIS

Eshte thene se perkufizimi ose percaktimi , ndonese permban ose synon te

perfshije tiparet kryesore te nje fenomeni, perseri ai nuk mund te jete asnjehere aq i
plote dhe i sakte sa te jete i pranueshem per te gjithe njeheresh ose ne kohera te
ndryshme . Prandaj edhe jo pak teoriciene i shmangen dhenies se perkufizimeve te
koncepteve te ndryshme juridike , duke menduar edhe pasojat ndonjehere edhe te
67

pakendeshme, qe konsistojne ndonjehere edhe ne ushqyerjen e kritikave ndaj tyre.

Megjithate perkufizimet kane vleren e tyre , sidomos per te kuptuar me mire
thelbin e ketyre koncepteve nga fillestaret. Prandaj perkufizimet sado te
ndryshme te jene ndermjet tyre ne dukje, ne thelb ato pershkohen si rregull nga i
njejti bosht;
do perkufizim permban me shume ose me pak elemente thelbesore te nje
koncepti juridik. Perkufizimi me i thjeshte PADIA ESHTE VEPRIM ME TE
CILIN VIHET NE LEVIZJE PROESI GJYQESOR Ne Kodin e
Procedures Civile te meparshem eshte dhene ky perkufizim Padia eshte akti
me anen e te cilit paditesi parashtron pretendimet e tij kunder te paditurit4 Ne
nenin 31 te Kodit te Procedures Civile ne fuqi eshte dhene ky kuptim per padine:
Padia eshte e drejta e personit qe ben pretendimin per tu degjuar , mbi
themelin e ketij pretendimi, ne menyre qe gjykata ta shpalle ate te bazuar
ose jo. Ne teori eshte pranuar pak a shume ky perkufizim i padise: Padia eshte
veprimi i pare procedural, me te cilin vihet ne levizje proesi gjyqesor per te
mbrojtur nga gjykata te drejten e shkelur. 5
Me keto perkufizime del ne pah kuptimi me i pergjithshem i padise . Pra si shihet
, padia eshte mjeti kryesor i mbrojtjes se te drejtave civile ne rruge gjyqesore. Si e
tille duhet te dallohet ne dy kuptime ne kuptimin material (substancial) dhe ne
kuptimin procedural.
Padia ne kuptimin material eshte mundesia (e drejta, tagri ) qe i eshte njohur nga
ligji nje subjekti per te kerkuar realizimin e me ane te gjykates e nje te drejte
subjektive civile kunder nje personi tjeter. Per te drejten e padise ne kuptimin
material behet fjale ne nenin 112 te Kodit Civil, dispozite kjo e pare e institutit te
Parashkrimit te Padise: E drejta e Padise qe nuk eshte ushtruar brenda afatit te
caktuar ne ligj, shuhet dhe nuk mund te realizohet me ane te gjykates ose te
organit tjeter kompetent. Pra kur padia ne kuptimin tjeter material , nuk ushtrohet
brenda afatit te caktuar ne ligj, gjykata nuk do te jape ndihmen e saj per realizimin
, mbrojtjen apo rivendosjen e se drejtes se shkelur nga i padituri, per arsye se e
drejta e padise quhet e parashkruar. Me nje fjale kur e drejta e padise nuk
ushtrohet brenda afatit te caktuar me ligj sjell si pasoje shuarjen e padise ne
kuptimin material,
Padia ne kuptimin procedural ndryshon ne thelb nga ajo ne kuptimin material.
Padia ne kuptimin procedural eshte vete parashtresa, akti ose dokumenti qe
ndryshe quhet kerkese padi, ne te cilen paditesi parashtron kerkimet e tij qe
gjykata ti jape mbrojtje ligjore me ane te proesit gjyqesor.

4
5

- Neni 45 I K.Pr.Civile I vitit 1981. (26.6 )

- F. Brestovci , E Drejta Proceduriale Civile, I, Prishtine , 1986, f.199.
68

Padia ne kuptimin procedural nuk parashkruhet. Personi ne do kohe mund te

paraqese kerkese padi ne nje gjykate , lidhur me nje te drejte te tij subjektive te
cenuar. Po ti hiqej kjo e drejte personit , do ti hiqej mundesia e mbrojtjes te se
drejtes se tij subjektive civile. P.sh. ne dukje padia eshte ngritur jashte afatit te
parashkrimit, por gjate shqyrtimit gjyqesor, mund te rezultoje se gjate ecjes se ketij
afati, kane ndodhe rethana qe kane shkaktuar pezullimin ose nderprerjen e
parashkrimit te padise .
Vetem me ane te procesit gjyqesor mund te konkludohet a ka te drejte personi te
kerkoje nderhyrjen e gjykates, per realizimin e se drejtes se tij, apo kjo nderhyrje
duhet ti refuzohet per shkak te parashkrimit te padise. Prandaj thuhet se padia ne
kuptimin procedurial nuk parashkruhet.
Padia ne kuptimin procedural ( formal ) ka permbajtjen e saj, ku caktohen kufijte e
proesit gjyqsor.
Si dihet proesin gjyqesor e perben mbi te gjitha veprimi i subjekteve
pjesemarres qe fillon nga asti i paraqitjes se padise ne gjykata dhe mbaron me
dhenien e vendimit perfundimtar. Kjo permbajtje e padise ka pjesen e detyrueshme
dhe pjesen fakultative. Pjesa e detyrueshme e padise ne kuptimin formal, eshte
percaktimi i gjykates qe i drejtohet, i te dhenave te identitetit te paleve
ndergjyqesore, kerkesen me permbajtje te caktuar, mbrojtja e se ciles kerkohet
nga gjykata, faktet ku mbeshtetet kerkese padia, mjetet provuese te pretendimeve
faktike, objektin dhe bazen ligjore te kerkese padise. Mungesa e ndonjeres prej
ketyre kerkesave , perben shkak per kthimin e padise, per plotesim.
Pjesa fakultative e padise , permban kerkesa qe nuk jane te detyrueshme , per
pranimin e saj per gjykim. Te tilla jane kerkesa per sigurimin e proves (neni 292 te
K.Pr. Civile ) per sigurimin e padise ( neni 202 ) etj.
Padia nga vete karakteri i saj eshte veprim procedural i paditesit, ajo ne dallim nga
veprimi juridik i se drejtes civile ( materiale ) i drejtohet gjykates dhe jo pales se
paditur, per arsye se nga gjykata kerkohet mbrojtja ligjore kunder te paditurit.
Kerkese padia eshte mjeti procedoralo-juridik ne te cilen paditesi parashtron
pretendimet e tij, se fare kerkon nga gjykata.Prandaj kerkese padia eshte pjesa me
e rendesishme e padise . Ne te jane percaktuar kufijte e eshtjeve te cilave duhet
t`u pergjigjet gjykata me vendimin e bazuar apo te pabazuar, gjykata nuk mund te
vendose ultra petitum, qe do te thote nuk mund te vendose per tjeter nga sa eshte
kerkuar, dhe tej asaj qe eshte kerkuar me padi. Ky parim procedural eshte
sanksionuar ne dy dispozita te K.Pr. Civile, ne nenet 6 e 28. Per kete do te flitet me
vone,me gjere. Prandaj kerkese padia duhet te jete e arsyetuar qarte dhe e
percaktuar per tu marre ne shqyrtim. Vetem duke i plotesuar keto kushte ajo do te
jete e individualizuar, duke i dhene keshtu mundesi pales se paditur per t`u
mbrojtur dhe gjykates per ta shqyrtuar kerkese padine. Kjo ka rendesi edhe per
faktin , se per te njejten eshtje nuk mund te gjykohet dy here. Ne nenin 154 te
69

K.Pr.Civile eshte parashikuar se fare duhet te permbaje kerkese padia per t`u
pranuar per shqyrtim nga gjykata. Ne kete dispozite kerkohet nder te tjera ne
kerkese padi te tregohet themeli i marredhenies juridike te cenuar. Dhe ky themel
dallohet ne faktin juridik. Ne kerkese padi duhet te tregohen faktet mbi te cilat
mbeshtetet, si dhe bazen juridike te saj. Nga cilesimi juridik del , thelbi i
marredhenies juridike ne proes.
2. E L E M E N T E T E P A D I S E
( Shkaku, Objekti dhe ndyshimi i tyre)
Padia perbehet prej dy elementesh : Shkakut dhe objektit.
Ndryshe nga disa legjislacione te tjera, legjislacioni yne procedural kerkon qe ne
padi te percaktohet shkaku dhe objekti, pra konsiderohen elemente perberes te
padise (nenet 154 e 185 te K.Pr.Civile ).
Shkaku eshte arsyeja e kerkimit ne gjykate vete shkaku ndahet ne dy elemente
perberes : Ne te drejten ( bazen juridike) dhe ne nje gjendje fakti kunder kesaj te
drejte ( causa petendi)1. P.sh. ne kontraten e qirase se baneses , shkaku eshte e
drejta e qiradhenesit per te marre shperblimin e qirase dhe gjendja e faktit kunder
kesaj te drejte, eshte kundershtimi i qiramarresit per te paguar shperblimin e
qirase, duke shkelur ne kete menyre te drejten qiradhenesit ( neni 801 i Kodit
Civil). Po keshtu ne padine e pronarit , per kerkimin e sendit , shkaku i padise eshte
e drejta e tij, per te poseduar e gezuar sendin pra per te ushtruar tagrat e tij si
pronar dhe venia dore mbi kete send, zhveshja e paditesit nga posedimi nga nje i
trete , si fakt qe eshte kunder te drejtes se pronesise.
Objekti i padise eshte ajo qe kerkohet si efekt i padise d.m.th. zbatimi i ligjit dhe
realizimi i se drejtes se shkelur, p.sh. kthimi i sendit, pagimi i qirase, si rrjedhoje e
zberthimit te ligjit. Prej ketej del se objekti i padise , duhet dalluar nga objekti
material (sendi ) qe eshte objekt i se drejtes. P.sh. per nje objekt material (send)
mund te ngrihen disa lloj padie, si padia per kerkimin e sendit ( neni 296 i
K.Pr.Civile) , padia per pushimin e cenimit (neni 302 i K. Civil), padia per lirimin
e sendit nga qiramaresi me mbarimin e afatit te kontrates etj.
Kuptimi dhe dallimi i elementeve te padise eshte me rendesi te madhe teorike e
praktike. do padi percaktohet dhe individualizohet , ne baze te elementeve te saj.
Caktimi drejt i shkakut dhe objektit te padise ka rendesi sidomos per te percaktuar
llojin e marrdhenies juridike, objekt i mosmarrveshjeje ; ka rendesi per percaktimin
e drejte te rrethanave , fakteve, dokumenteve e mjete te tjera provuese , per
gjykaten qe eshte kompetente per ta gjykuar eshtjen, per gjykimin e shpejte dhe
zgjidhjen e drejte nga gjykata . Ne te kunderten kur ne padi nuk tregohet shkaku
dhe objekti edhe zgjidhja e saj do te veshtiresohet . P.sh. ne padine qe rrjedh nga
marredheniet juridike te shoqerise thjesht per shkak te moscaktimit te drejte te
70

shkakut dhe objektit te padise, paditesi dhe gjykata kane konfonduar marredheniet
e pronesise me marredheniet kontraktore te shoqerise gje qe ka uar edhe ne
perfundime te gabuara.
Ne te drejten tone proceduriale eshte e njohur e drejta e ndryshimit te shkakut ose
objektit te padise ose edhe te dy elementeve ne do faze te gjykimit (neni 185 i
K.Pr. Civile ) Kjo arsyetohet me faktin se paditesi gjate gjykimit ka te drejte te
ndreqi gabimet e te korrigjoje pasaktesite e padise me qellim qe t`u pershtatet ,
marredhenieve juridike te paleve.
Lidhur me ndryshimet qe mund te behen ne padi , para miratimit te K.Pr.Civile ne
fuqi, ka qene mendimi unik se, nga dy elementet e padise, mund te ndryshohet
vetem njeri, shkaku ose objekti dhe jo te dy njekohesisht, me arsyetimin se po te
pranohej kjo, atehere ndryshon krejt padia gje qe nuk eshte e lejueshme. Ndonese
kjo pikpamje mbeshtetej ne kuptimin gramatikor te dispozitave procedurale te
kohes, kemi rezerven per kuptimin llogjik te tyre .

____________________
1-A.Lamani veper e cituar, f.104 . S. Ceco, veper e cituar , f.163.
Lamani , veper e cituar,f.105-106. S.Ceco, veper e cituar,f.167.

2-A.

Ne qofte se pranohet se paditesi nuk mund te ndryshonte ne te njejten kohe te dy

elementet e padise, kjo nuk do te thote se ai nuk mund te ndryshonte , nje here
njerin,e nje here tjetrin , ne faza te ndryshme te procesit gjyqesor. Neni 185 i
K.Pr.Civile ne fuqi ka formulim te ndryshuar nga ai i kodeve te mepareshme.
Paditesi gjate hetimit gjyqesor , ka te drejte te ndryshoje shkakun ligjor te padise
. Ai edhe pa e ndryshuar shkakun ligjor te saj, mund te shtoje , te pakesoje, ose
ndryshoje objektin e padise . Ketu lidhesja edhe i ndryshon krejt kuptimin . qe
do te thote se mund te ndryshohen edhe te dy elementet e padise. P.sh. paditesi qe
ka kerkuar 10.000 leke si mimin e sendit te shitur e ndryshon shkakun , duke
kerkuar shumen 10.000 leke si shume e dhene hua. Mirepo paditesi ne te njejten
kohe mund te pakesoje shumen e kerkuar ne 8000 leke ose ta shtoje ate 15.000
leke. Na duket sikur nuk ka pengese ligjore.
71

3 LL O J E T E P A D I V E .

Padite grupohen ne llojet e ndryshme sipas kriterit juridiko-material dhe sipas

kriterit procedoralo-civil. Ne baze te kriterit juridiko-material, padite grupohen
sipas degeve te se drejtes, ne padi civile, te punes, administrative , familjare etj.
Pastaj brenda do grupi te padive behet nendarja e tyre e metejshme, sipas llojit te
marredhenieve juridike civile (ne padi pronesie, trashegimore, per shperblim demi,
posedimore , padi detyrimi etj.), familjare (padi qe rrjedhin nga martesa, nga
mardheniet prind-femije) etj. Nga pikpamja e objektit te padise keto ndahen ne
padi reale (kerkimi i sendit nga pronari) dhe ne padi personale (mospermbushja e
detyrimit qe rrjedh nga kontrata).
Nga pikpamja e se drejtes proceduriale civile, padite ndahen ne tre lloje ne varesi
te qellimit qe kerkon te realizoje paditesi dhe fare vendimi kerkon te marre nga
gjykata.
Sipas qellimit qe kerkon te arrije paditesi, padite ndahen ne padi detyrimi
(kondemnatore ), ne padi njohje(vertetimi) dhe ne padi ndryshimi (transformi,
konstituive).

a). P A D I T E E D E T Y R I M I T ( Kondemnatore)
Me padite e detyrimit paditesi, ka per qellim dhenien e nje vendimi nga gjykata,
me te cilin te detyrohet i padituri (ose te paditurit) qe ne dobi te paditesit te
permbushe nje detyrim (prestim). Detyrimi ose prestimi mund te konsistoje ne
dorezimin e nje sendi , kryerjen e nje pune , pagimin e nje shume . Me kete padi i
padituri kerkohet te detyrohet te permbushe detyrimin sipas marrdhenies juridike
civile qe ekziston midis tyre. Mbrojtjen juridike paditesi e kerkon duke pretenduar
se i padituri me sjelljen e tij, e ka prishur raportin midis gjendjes faktike dhe
juridike ne marredhenien juridike , duke shkelur te drejten e tij subjektive. Me ane
te kesaj padie kerkohet marrja e masave shtrenguese me te cilat rivendoset e
drejta e shkelur nga i padituri. Prandaj dhe kjo padi eshte quajtur padi denimi.

b). P A D I T E E V E R T E T I M I T O S E N J O H J E S
Me padine e vertetimit paditesi synon te vertetoje me ane te vendimit te
gjykates , qenien ose mosqenien e nje marredhenie juridike te caktuar, ose njohjen
72

e qenies se nje te drejte ne baze te ligjit , ose vertetimin e mosqenies se nje

marrdhenieje te caktuar juridike ose te mosqenies se nje te drejte te caktuar
personave te trete. Ne te gjitha rastet qellimi i paditesit eshte marrja e nje vendimi
vertetimi ose deklarimi pozitiv ose negativ . P.sh. padia e paditesit per njohjen e
atesise eshte padi vertetimi ose deklarimi pozitiv dhe e kunderta padia per
`njohjen e atesise eshte padi vertetimi negativ; padia per njohjen e paditesit si
trashegimtar te nje trashegimlenesi, eshte padi vertetimi pozitiv dhe e kunderta ,
padia per mosnjohjen e nje personi si nje trashegimtar te nje personi qe ka lene
pasuri de eujusit, eshte padi vertetimi negativ.
Me vendimin gjyqesor te dhene ne baze te padise se vertetimit nuk krijohen dhe as
ndryshohen marredheniet juridike civile . Kjo marredhenie ekziston pavaresisht
nga vendimi dhe para se te jepet vendimi nga gjykata. P.sh. me padi eshte kerkuar ,
njohja e vjetersise ne pune per nje periudhe te kaluar, prane nje personi juridik.
Ketu gjykata as krijon as ndryshon marredhenie juridike civile, por vetem
deklaron (verteton) ekzistencen e nje marredhenieje juridike qe ka ekzistuar ne te
kaluaren e qe nuk mund te vertetohet ne rruge tjeter.
Padite e vertetimit e kane prejardhjen nga padite qe quheshin formula te
praeindiciales ne te drejten romake, ku mungonte kerkimi per detyrimin e te
paditurit (condemnacio) me prestim.
Rendesia juridike e dallimit te padise ne padi detyrimi dhe ne padi vertetimi eshte
e madhe .
Te parat , padite e detyrimit , kane per qellim dhenien e nje vendimi detyrimi nga
gjykata. Ky vendim mund te vihet ne ekzekutim , si titull ekzekutiv, ndersa
vendimi i gjykates i dhene ne baze te padise se vertetimit ose njohjes, nuk mund te
vihet ne ekzekutim. Ky lloj vendimi mund te sherbeje si baze per dhenien e nje
vendimi detyrimi. P.sh. vendimi i gjykates i dhene ne baze te padise per njohjen e
qenies trashegimtar te nje trashegimlenesi, mund te sherbeje si baze per dhenien
me vone te vendimit te detyrimit ne baze te padise per kerkimin e trashegimit (neni
349 i kodit civil).

C.- P A D I T E E N D R Y S H I M I T
( Transformimit ose konstitutive )
Me padine e ndryshimit ose krijuese paditesi nuk kerkon as detyrimin e te paditurit
, as njohjen (vertetimin)e se drejtes, por ka per qellim qe me ane te vendimit ose
deklarimit te gjykates te se drejtes se pretenduar te lindin efekte te caktuara qe e
krijojne , ndryshojne ose shuajne nje marrdhenie juridike civile. P.sh. i detyruari
me ushqim, kerkon me padi pakesimin e detyrimit per ushqim per shkak te
73

ndryshimit te rrethanave, padia per zgjidhjen ose pavlefshmerine e marteses , per

perpjestimin e pasurise.
Ne keto lloj padish, krijimi, ndryshimi ose shuarja e te drejtave subjektive me
vendim te gjykates, interesi i veante i subjektit te se drejtes ndryshimin ose
shuarjen e marredhenies juridike , por jo ralle me te mpleksen edhe interesat e te
treteve, sidomos ne fushen e te drejtave statutore te anetareve te shoqerive e ne te
drejtat reale si te drejta absolute.

4.-I N T E R E S I L I G J O R P E R N G R I T J E N E P A D I S E
Gjykata jo gjithmone dhe jo do subjekti i jep mbrojtje juridike, por vetem atehere
dhe vetem atij subjekti te cilit i jane shkelur ose cenuar te drejtat subjektive dhe
mbrojtja e tyre eshte e domosdoshme . Gjykata, pra, angazhohet me dhenien e
ndihmes juridike, vetem personit i cili ka nje interes te ligjshem per kete mbrojtje.
Ky interes duhet te jete juridik dhe konkret. P.sh. nuk mund te kerkohet me padi
nderhyrja e gjykates per kthimin e shumes se dhene hua nga i padituri para se te
plotesohet afati i caktuar ne kontrate per kthimin e te hollave, per arsye se ende
nuk eshte vertetuar ai fakt juridik (nuk ka mbaruar afati) qe perben shkak qe cenon
ose shkel te drejten subjektive te paditesit, per kthimin e huase. E thene ndryshe
nuk ka lindur ai interesi subjektiv i ligjshem per ngritjen e padise. Ne nje rast te
tille gjykata do te vendoste pa hezitim rrezimin e padise. Ne nenin 32 te
K.Pr.Civile eshte thene mjaft qarte kuptimi i mocionit interes i ligjshem:
Padia ngrihet vetem kur personi ka interes te ligjshem, ne njohjen ose rrezimin e
nje pretendimi.
Interesi i ligjshem per te kerkuar mbrojtje nga gjykata, qendron ne pretendimin e
paditesit te parashtruar ne padi. Interesi i ligjshem lidhet me dobine qe do te kete
nga pranimi i padise me vendim te gjykates. Ne te kunderten nuk mund te thuhet se
ka interes te ligjshem personi, qe me padine e tij nuk pret asnje perfitim nga
vendimi i gjykates. Prandaj kur gjykata veren se mungon interesi i ligjshem e rezon
ate.
Ndonese qenia e interesit te ligjshem per ngritjen e padise me te drejten , eshte nje
nga parimet kryesore te procesit gjyqesor (neni 32 i K.Pr.Civile), mosperfshirja e
mungeses se ketij interesi ne nenin 467 te K.Pr.Civile, si shkelje e rende
proceduriale, mendoj se perben nje mangesi me rendesi qe ne praktike mund te
sjelle dilema lidhur me pasojat proceduriale juridike. Psh. si do te veproje gjykata e
shkalles se dyte kur veren se gjykata e faktit ka dhene vendim duke pranuar nje
padi nga personi pa patur interes te ligjshem(mungon ky interes), do ta prish
vendimin e shkalles se pare? Teoria pak ka ndihmuar ne kete drejtim. I mbetet

74

praktikes gjyqesore te hape rruge dhe mbi bazen e pervojes se fituar do te mund te
nxjerre perfundimet e nevojeshme.

5.- B A S H K I M I I P A D I V E
Paditesi ne nje kerkesepadi mund te parashtroje edhe disa kerkime kunder te
paditurit.
Kur ne kerkese eshte perfshire nje eshtje e vetme juridike , ajo quhet e thjeshte
edhe kur ne te jane perfshire shume eshtje juridike , kerkese padia quhet e
perbere. Perfshirja ne nje kerkese padi e disa eshtjeve quhet bashkim objektiv i
kerkese padive,emertohet bashkim objektiv per shkak te bashkimit te disa
objekteve , ne nje kerkese padi te vetme . Ky lloj bashkimi i kerkese padive eshte i
njohur ne Kodin e Pr. Civile. Sipas nenit 159 Ne nje kerkese padi mund te
parashtrohen shume kerkime , ne rast se gjykata eshte kompetente per te gjitha
kerkimet. Kur gjykata mon se gjykimi i tyre do te shkaktoje veshtiresi te
dukeshme ne zhvillimin e gjykimit, vendos qe ato te shqyrtohen ve e
ve.Ndryshe nga legjislacioni procedurial i meparshem, ne K.Pr.Civile, nuk eshte
njohur bashkimi i disa eshtjeve ne nje gjykim te vetem. Megjithate ne praktiken
gjyqesore bashkekohore ka patur raste qe eshte pranuar bashkim i eshtjeve ne nje
gjykim. Prandaj eshte e nevojshme te sqarohet me pak fjale kuptimi i bashkimit te
eshtjeve. Sipas legjislacionit te meparshem te teorise dhe praktikes gjyqsore, kur
ne nje gjykate jane duke u shqyrtuar ve e ve eshtje ne te cilat marrin pjese po
ata persona si padites ose si te paditur, ose eshtje qe kane lidhje midis tyre, mund
te bashkohen ne nje gjykim te vetem dhe te jepet per te gjitha nje vendim i vetem.
Mendojme se ne K.Pr.Civile ne fuqi, me te drejte nuk eshte njohur ne menyre te
shprehur bashkimi i eshtjeve ne nje gjykim te vetem. Te perpiqemi te
argumentojme kete mendim. Kemi thene se ne nje padi nuk mund te parashtrohet
vetem nje, por edhe me shume kerkime. P.sh. kerkohet kthimi i te hollave te dhena
hua, kthimi i nje televizori dhe pagimi i qirase per sendin e dhene me qira. Ne kete
rast ne kerkese padi kemi tre kerkime ose objekte. Per secilin prej tyre mund te
ngrihej padi e vecante, ose e thene ndryshe mund te ngriheshin tre padi te vecanta.
Pra duke i perfshire keto tre padi ne nje padi te vetme, kemi bashkim te padive ose
te objekteve. Por po te jene ngritur padi te vecanta per secilin objekt, do te kemi tri
eshtje te veanta ne gjykim.Bashkimi i tyre ne nje eshtje te vetme me duket dhe
jo aq i arsyetuar nga ana procedurale juridike per arsye se pala paditese nuk ka
patur asnje pengese qe te treja kerkimet (padite) ti perfshinte ne nje padi te vetme.
Po ashtu pala paditese gjate hetimit gjyqesor ka te drejte te shtoje , pakesoje ose te
ndryshoje objektin e padise, (neni 185 pragrafi i I-re i K.Pr.Civile) ne njeren
eshtje dhe te heqe dore nga gjykimi per dy eshtjet te tjera.
75

Bashkimi i kerkese padive duhet dalluar ne bashkim te thjeshte, si ne shembullin e

mesiperm dhe bashkim te kushtezuar. Pra bashkimi eshte i thjeshte kur pala
paditese kerkon shprehimisht pranimin e te gjitha kerkimeve te perfshira ne
kerkese padi, kunder te paditurit. Ndersa bashkim te kushtezuar kemi kur pala
paditese nuk kerkon pranimin e te gjitha kerkimeve te perfshira ne kerkese padi,
por kerkon pranimin e njerit kerkim ne menyre te kushtezuar nga perfundimi i nje
kerkimi tjeter.
Bashkimi i kushtezuar i kerkese padive, dallohet ne bashkimin suksesiv, ne
bashkim eventual dhe ne bashkim alternativ.
Kemi bashkim suksesiv kur nje kerkim behet me kusht qe te jete pranuar nje
kerkim tjeter prej te cilit buron. P.sh. ne nje padi kerkohet pavlefshmeria e veprimit
juridik te shitjes, per shkak te mos respektimit te formes se veprimit juridik. Ne
rast se pranohet ky kerkim i pare, kerkohet edhe kthimi i sendit objekt i veprimit
juridik bj.fj. te shitjes,ose kerkohet shpallja e testamentit te pavlefshem dhe po te
pranohet ky kerkim, njohja e paditesit si trashegimtar.
Kemi bashkim eventual , kur nje kerkim behet po te mos pranohet nje kerkim tjeter.
P.sh, paditesi kerkon dorezimin e sendit te blere nga shitesi. Vetem ne rast se sendi
nuk ekziston ose shitesi ja ka shitur sendin nje te treti, me kerkesen e dyte te
padise, bleresi kerkon kthimin e mimit te paguar dhe shperblimin per shkak te
mospermbushjes se kontrates.
Lloji i trete i bashkimit te kushtezuar eshte bashkimi alternativ. Ky lloj bashkimi
rrjedh nga detyrimet alternative, te rregulluara me dispozita te kodit civil.(nenet
436-441). Debitori eshte i detyruar te permbushe njerin nga llojet e detyrimit. Me
permbushjen e njerit lloj te detyrimit,debitori shkarkohet nga detyrimi ne teresine
e tij. E drejta e zgjedhjes te llojit te permbushjes se detyrimit mund ti takoje
kreditorit apo debitorit, sipas marreveshjes. Kur nuk ka marreveshje e drejta e
zgjedhjes ne baze te ligjit i takon debitorit. P.sh. paditesi ne kerkese padi kerkon
ose ekzekutimin e detyrimit ne natyre ose shperblimin e demit nga mosekzekutimi
i detyrimit nga debitori. Ne padine qe rrjedh nga kontrata e shitjes , bleresi kur
zbulon te meta te rendesishme ne sendin e blere, sipas nenit 722 te K.Civil, ka te
drejte te kerkoje zevendesimin e sendit me te meta me send pa te meta,ose
dorezimin e pjeseve qe mungojne , ose ndreqjen e te metave,ose uljen e mimit ose
zgjidhjen e kontrates. Sic shihet bleresi ne padi i ka bashkuar kerkimet ne menyre
alternative. Ai vete mund te zgjedhi ose te kerkoje nga shitesi i paditur te
permbushe njeren prej tyre.
Ne bashkimin objektiv te padive, gjykates i eshte njohur e drejta me ligj qe kur
shqyrtimi i te gjitha kerkimeve bashkarisht krijon veshtiresi te dukshme ne gjykim,
te vendose qe kerkimet e perfshira ne kerkese padi te shqyrtohen ve e ve (neni
159 , pjesa e dyte i K.Pr.Civile).

76

Ne te gjitha rastet e mesiperme kerkohet qe gjykata te jete kompetente nga

pikpamja lendore e tokesore, per te gjitha kerkimet e perfshira ne kerkese padi, qe
objektin e shkakun ta kene te perbashket ose vetem njerin prej tyre.

6.- M B R O J T J A E T E P A D I T U R I T
(Prapesimi dhe kunderpadia )
Eshte thene se palet ne proesin civil nuk kane detyra procedurale juridike por
vetem te drejta.
Prandaj i padituri nuk eshte i detyruar te mbaje nje qendrim te caktuar kundrejt
kerkimeve te paditesit. Ai ka te drejte te mbaje qendrim aktiv ose pasiv, mund te
pranoje padine teresisht ose pjeserisht, mund ta kundershtoje ate teresisht ose
pjeserisht, te parashtroje rrethana qe shkaktojne rrezimin e padise.Te paditurit i
dergohet padia e paditesit dhe leterthirrja per te marre pjese ne gjykim. Ai
paralajmerohet per pasojat procedurale ne rast se nuk paraqitet ne gjykim, si
zhvillimi i proesit gjyqesor ne mungese te tij. Prandaj, i padituri zakonisht eshte i
interesuar te marre pjese ne proesin gjyqesor, per te patur mundesi te ushtroje te
drejten e tij te mbrojtjes kunder kerkimeve te paditesit. Te gjitha kundershtimet e te
paditurit perbejne mbrojtjen e tij. Mjetet me te zakonshme te mbrojtjes jane
prapesimet. Prapesimet jane rrethanat qe paraqet i padituri kunder kerkimeve te
paditesit, te cilat ndalojne pranimin e kerkimeve te paditesit. Prapesimet mund te
perbejne rrethana qe merren parasysh kryesisht nga gjykata , si, p.sh.
moskompetenca lendore ose tokesore e gjykates, ose qe shqyrtohen vetem mbi
kerkimin e te paditurit, si psh.se nje akt eshte i falsifikuar.
Prapesimet si mjete te mbrojtjes, ndahen ne prapesime procedurale juridike dhe
ne prapesime materiale juridike.
Procedurale juridike jane prapesimet qe e ndalojne zhvillimin e proesit gjyqesor
per shkak te mungeses se kushteve procedurale dhe per te cilat gjykata edhe
kryesisht (ex officio) e hedh poshte padine, si dhe prapesimet pa te cilat gjykata
nuk i merr kryesisht ne shqyrtim kunder padise, si jane kerkimet per sigurimin e
shpenzimeve gjyqesore.
Prapesimet materiale juridike , ose materiale themelore , jane ato mjete
procedurale ne te cilat kontestohen faktet ose baza juridike e kerkese padise,
parashtrohen prapesime materiale juridike ose parashtrohen kunder kerkesat.
I padituri mund te kundershtoje nje ose disa fakte te kerkesepadise, duke
parashtruar se paditesi nuk i ka treguar drejt rrethanat e ngjarjes, ose duke
parashtruar vete rrethanat si i di ai. I padituri e konteston bazen juridike te
77

kerkesepadise kur parashtron se gjendja e faktit e treguar ne padi nuk mund te

sjelle pasojat juridike qe jane paraqitur ne padi. P.sh. i padituri duke mos mohuar
faktet e parashtruara nga paditesi, pretendon se mungon dispozita juridike e cituar
ne kerkese padi, ose norma juridike nuk i jep te drejte paditesit te ngreje padi, p.sh.
per zgjidhjen e kontrates(se nuk ka kaluar afati, se vete paditesi nuk e ka
permbushur detyrimin e tij.)
I padituri parashtron prapesime materialo juridike , kur pretendon se rrethana te
caktuara te parashtruara prej tij e kane penguar lindjen e se drejtes se paditesit ,
p.sh. vete ai ka pranuar , shtyrjen e afatit per permbushjen e detyrimit
kontraktor(per kthimin e huase) ose e kane shuar te drejten e tij, p.sh. se i padituri e
ka permbushur detyrimin, se kontrata eshte zgjidhur etj.
Prapesimet materiale substanciale, i padituri mund ti beje dhe me ane te
kunderpadise, si forme e mbrojtjes kunder paditesit.
KUPTIMI I PRAPESIMIT (exceptiv)
Me ane te prapesimit i padituri parashtron fakte te cilat e ndalojne lindjen , ose e
pezullojne ose e shuajne teresisht , ose pjeserisht nje te drejte civile qe kerkon te
mbroje paditesi me padi. P.sh. sipas nenit 128 te Kodit Civil Debitori qe ka
permbushur detyrimin e tij pas plotesimit te parashkrimit, nuk mund te kerkoje
kthimin e shumes se parave ose te sendit qe ka dhene vullnetarisht, edhe sikur te
mos e dinte se ishte plotesuar afati i parashkrimit .
Sipas kesaj dispozite debitori nuk mund te kerkoje kthimin e asaj qe ka dhene
vullnetarisht. Si rrjedhoje me ane te prapesimit te padise ndalon lindjen e nje te
drejte te pretenduar nga debitori padites. Prapesime jane edhe pretendimet e te pa
diturit se padia eshte e parashkruar, se veprimi juridik eshte i pavlefshem, se dhe
paditesi detyrohet ndaj tij etj.
Prapesimi si mjet i mbrojtes kunder kerkesepadise se paditesit ushtrohet gjate
procesit gjyqesor ne ate menyre qe duke mos shuar te drejten e padise, paditesit me
rrethanat e parashtruara e paralizon padine. Prapesimi mund te ushtrohet vetem
pas ngritjes se padise, dhe brenda kufijve te objektit te padise. Kjo eshte edhe
arsyeja qe prapesimi nuk parashkruhet. Dhe prapesimi mund te ushtrohet nga i
padituri vetem kur ky nuk e ka permbushur detyrimin . Prapesimi nuk mund te
ushtrohet me padi. P.sh. bleresi i paditur nga shitesi, per pagimin e mimit , nuk e
mohon blerjen e sendit, por lidhur me mospagimin e mimit prej tij, ben
prapesimin per te metat e sendit, ose kontrata e shitjes se nje sendi te luajtshem
nen ndikimin e mashtrimit te shitesit ky ka te drejten e ngritjes se padise brenda 5
vjeteve, ndersa kur paditet nga bleresi per dorezimin e sendit , shitesi mund ta beje
prapesimin ne do kohe, pasi prapesimi nuk parashkruhet.

78

KUNDERPADIA
Kunderpadia eshte padia e te paditurit e ngritur ne proesin gjyqesor . Ne nenin
160 te K.Pr.Civile jane dhene kushtet kur mund te pranohet per shqyrtim
kunderpadia. Sipas kesaj dispozite kunderpadia mund te paraqitet nga i padituri ,
kur kerkimi i kunderpadise ka lidhje me ate te padise, ose kur midis tyre mund te
behet kompensimi. Kunderpadia mund te paraqitet derisa nuk ka perfunduar
hetimi gjyqesor. Si shihet kushti i pare per ngritjen e kunderpadise eshte qe ajo te
kete koneksitet (lidhje) me kerkimet e padise me kuptimin e gjere te fjales.
Mundesia e ngritjes se kunderpadise eshte parashkruar ne ligj, me qellim qe te
zgjidhen njeheresh kundershtimet midis paleve dhe per te evituar dhenien e
vendimeve te ndryshme ose dhe te kunderta per eshtje civile qe kane lidhje midis
tyre.
Kodi i Procedures Civile ka njohur dy lloj kunderpadish: kunderpadi per
koneksitet dhe kunderpadi kompesuese. Literatura ka njohur dhe kunderpadine
prejudiciale si lloj me vete.
Kunderpadia per koneksitet mund te paraqitet kur ndermjet kerkimeve te
padise, dhe kerkimeve te kerkesepadise nuk ka ndryshime ne bazen juridike, kjo
ndodh zakonisht ne kontratat e dy aneshme , si p.sh ne kontraten e shitjes bleresi
padites kerkon me padi detyrimin e shitesit te paditur te dorezoje sendin, ndersa i
padituri me kunderpadi kerkon nga bleresi padites te paguaj mimin e sendit te
blere. Ose kur shitesi me padi kerkon nga bleresi, pagimin e mimit dhe ky me
kunderpadi kerkon shperblimin e demit per shkak se sendi nuk i pergjigjet cilesise
se percaktuar ne kontrate.
Kunderpadia kompensuese , mund te pranohet per shqyrtim kur objekti i saj
mund te beje kompensimin me ate te padise. Ne kete rast gjykata duhet te shprehet
fillimisht per bazueshmerine e padise dhe kunderpadise( pjesa daklarative e
vendimit).
P.sh.shitesi padites kerkon mimin e sendit te shitur, ndersa bleresi me kunderpadi,
kerkon shpalljen e pavlefshmerise se saj per shkak se vullneti i tij ka qene me ves
(ka qene i mashtruar, ne lajthim etj.) Ose qiradhenesi me padi kerkonn pagimin e
qirase se baneses, ndersa i padituri me kunderpadi kerkon nga paditesi pagimin e
shpenzimeve te nevojeshme.
79

Kunderpadia prejudiciale , paraqitet per njohjen ose mos njohjen e nje

marredhenieje juridike ose te nje te drejte subjektive nga qenia apo mos qenia e
kesaj marredhenieje , ose e te drejtes subjektive varet teresisht ose pjeserisht,
vendimi i gjykates mbi objektin e padise. Kjo padi ka karakter deklarativ. P.sh. me
kunderpadi kerkohet njohja e te paditurit , pronar i sendit, kthimin e te cilit e ka
kerkuar paditesi me padi ne baze te pronesise mbi te. Ne fakt edhe ketu
kunderpadia ngrihet mbi bazen e koneksitetit per arsye se po ta pranoje gjykata
kunderpadine njekohesisht , do te vendose rrezimin e padise, si te pa bazuar. Kete
kundershtim te paditesit i padituri mund ta beje dhe vetem me prapesim, por ne
kete rast gjykata do te vendose vetem rrezimin e padise, dhe nuk do te shprehet ne
pjesen urdheruese te vendimit per te drejten e pronesise se te paditurit.
Kunderpadia duhet te plotesoje kushtet e parashikuara per padi si ne forme ashtu
dhe ne permbajtje. Me paraqitjen e kunderpadise fillon edhe marredhenia
procedurale juridike dhe zhvillimi i proesit gjyqesor per kunderpadine eshte i
pavarur nga ai i padise. Por meqenese gjykimi i tyre zhvillohet bashkarisht, provat
qe merren per padine nuk mund te perdoren edhe per kundrapadine. Kunderpadia
shqyrtohet ne te njejten gjykate ku shqyrtohet padia, edhe sikur te mos jete
kompetente gjykata per te shqyrtuar kunderpadine, po te parashtrohet si padi e
veante. Por kur per kerkesen e kunderpadise eshte kompetente gjykata e nje
shkalle me te larte nga ajo ku shqyrtohet padia e paditesit, kunder te cilit ngrihet
kunderpadia, ose nga nje gjykate e nje lloji tjeter, nuk mund te zbatohet dispozita
mbi kunderpadine.
Kur per shqyrtimin e kerkesepadise eshte kompetente gjykata me e larte nga ajo
qe eshte duke e shqyrtuar padine, nuk mund te shqyrtohet se bashku me padine, per
arsye se gjykata e shkalles me te ulet nuk behet kompetente per shkak koneksiteti
te shqyrtoje edhe kunderpadine.
Prapesimi e kunderpadia , krahas karakteristikave te perbashketa qe kane si
mjete te mbrojtjes se te paditurit kunder padise se paditesit, kane disa veori
dalluese me rendesi juridike. Keshtu, nese prapesimi nuk mund te kaloje kufijte e
kunderpadise, kunderpadia mund ti kaloje keta kufij, nese prapesimi nuk i
nenshtrohet afatit te parashkrimit njesoj si padia.
Ta ilustrojme kete dallim me nje shembull nga praktika gjyqesore. Gjykata e larte e
ka prishur vendimin e gjykates se rrethit , me arsyetimin se nuk ka sqaruar a ka
bere i padituri vetem prapesime apo kunderpadi dhe, se dyti , ne rast se ka bere si
prapesime ashtu dhe kunderpadi, gjykata duhet te percaktoje se cilat rrethana jane
prapesime e cilat jane kunderpadi. Po te analizohet mire mbrojtja e te paditurit del
se ky, duke pretenduar se sendi i blere eshte me cen, prandaj dhe nuk e ka paguar
dhe diferencen e mimit, deri ketu ka bere vetem prapesim, pasi nuk i ka kaluar as
kufijte e padise. Gjykata gabimisht kete kerkim nuk e ka quajtur prapesim por
kunderpadi dhe si rrjedhoje e ka rezuar padine si te parashkruar. Persa i perket
80

pjeses tjeter te kerkimeve te te paditurit qe konsistojne ne shperblimin e demit te

shkaktuar, keto perbejne kunderpadi dhe gjykata duhet te hetoje ne rigjykimin , a
eshte ngritur kunderpadia brenda afatit te parashkrimit.

7. S I G U R I M I I P A D I S E
Mjeti ndihmes me efikas per sugjerimin e mbrojtjes se te drejtave te paditesit
kunder te paditurit eshte sigurimi i padise me ane te masave qe ndermerr gjykata.
Sigurimi i padise eshte i parashikuar ne dispozitat e nje kreu te veante te
K.Pr.Civile (kreu i IV-te titullit te dyte, nenet 202-212).
Ne nenin 202 paragrafi i pare eshte dhene kuptimi i nocionit Sigurimi i padise.
Me kerkesen e paditesit , gjykata lejon marrjen e masave per sigurimin e padise,
kur ka arsye te dyshohet se ekzekutimi i vendimit per te drejtat e paditesit do te
behet i pamundur ose i veshtire.
Ne dallim nga masat e ekzekutimit te vendimit te formes se prere te gjykates,
masa e sigurimit te padise ka karakter te perkoheshem, qe ka per qellim te siguroje
ekzekutimin e vendimit perfundimtar te gjykates. Vetem kur ky vendim merr
formen e prere masa e sigurimit ne sekuestrim shndrrohet ne mase ekzekutive.
Masa e sigurimit te padise, ndryshe nga legjislacioni i meparshem procedural,
mund te merret nga gjykata ose dhe nga gjyqtari vetem me kerkesen e paditesit.
Gjykata nuk ka te drejte te vendose kryesisht nje mase sigurimi. Gjithashtu
sigurimi i padise lejohet per te gjitha llojet e padive dhe ne do faze te gjykimit ,
deri sa vendimi te marre formen e prere. Madje sigurimi i padise lejohet edhe kur
padia eshte duke u shqyrtuar ne gjykaten e Apelit. Lidhur me nocionin ne do
faze te gjykimit dhe nese mund te behet sigurimi i padise nga gjykata e Apelit si
gjykata e shkalles se dyte , ne praktiken gjyqesore ka patur diskutime. Mendojme
se nocioni ne do faze te gjykimitduhet interpretuar ne menyre zgjeruese. Jo
vetem edhe pas perfundimit gjyqesor , por edhe kur eshtja ka kaluar per shqyrtim
ne shkalle te dyte, paditesi ka te drejte te kerkoje, dhe gjykata ka te drejte te
vendose, per marrjen e masave per sigurimin e padise. Po te pranohej perfundimi i
kundert, atehere pjesa e fjalise derisa vendimi te marre forme te prere do te ishte
pa kuptim. Po keshtu, persa i perket kohes ose astit se kur i lind e drejta gjykates
ose gjyqtarit te vendosi per masen e sigurimit te padise, shprehja ne do faze te
gjykimit duhet kuptuar se eshte fjala qe nga veprimet pergatitore te gjyqtarit.
Sipas nenit 170 te K.Pr.Civile , gjyqtari i vetem nder te tjera, vendos per venien e
sekuestros, ose per marrjen e ndonje mase tjeter per sigurimin e padise. Per me
teper, sipas nenit 204 te kodit ne fjale , sigurimi i padise mund te kerkohet nga
paditesi edhe para ngritjes se padise ne gjykaten e vendbanimit te paditesit ose ne
gjykaten ku ndodhet pasuria qe do te sherbeje per sigurimin e padise. Ne kete rast
81

gjykata i cakton paditesit nje afat per ngritjen e padise, por jo me shume se 15 dite.
Kerkesa per marrjen e mases se sigurimit te padise mund te shqyrtohet edhe pa u
thirrur pala tjeter. Ne rast se personi ne dobi te cilit eshte marre masa e sigurimit te
padise nuk ngre padi, gjyqtari kryesisht ose me kerkesen e pales se interesuar,
vendos heqjen e mases se sigurimit. Lind pyetja : po sikur personi te vendose te
mos ngreje padi ne gjykata per themelin e eshtjes brenda afatit te caktuar nga
gjyqtari, ose ky i fundit te mos vendose heqjen e mases se sigurimit qe ka marre, a
do te vazhdoje te qendroje me kembe masa e sigurimit apo do te bie.
Afati qe cakton gjyqtari per ngritjen e padise eshte afat procedural as mund te
zgjatet as mund te rivendoset. Prandaj mendojme se mosngritja e padise se themelit
brenda afatit nga personi, ne dobi te te cilit eshte vendosur masa e sigurimit te
padise , ipso jure dhe renien e kesaj mase. Permbaruesi gjyqesor qe ka ekzekutuar
vendimin e mases se sigurimit , p.sh qe ka sekuestruar pasurine,me kalimin e afatit
e liron pasurine nga sekuestroja kur konstaton se personi i interesuar nuk ka ngritur
padi. Ky eshte edhe kuptimi i nenit 211 parag. i pare i K.Pr. Civile .
Per vendosjen e mases se sigurimit te padise kerkohet qe, krahas dyshimit
serioz per pamundesine e ekzekutimit te vendimit per te drejtat e paditesit, te
plotesohet edhe prej dy kushteve : Padia te mbeshtetet ne prova me shkrese ose
paditesi te jape garanci ne masen dhe llojin e caktuar nga gjykata per demin qe
mund ti shkaktohet te paditurit nga marrja e mases se sigurimit te padise. Garancia
mund te kerkohet edhe kur padia mbeshtetet ne prova me shkrese.
Kerkesa per sigurimin e padise mund te pranohet nga gjykata teresisht ose
pjeserisht , sipas muarjes se saj ose per fare pjese e gjen te bazuar. Gjate
zhvillimit te procesit gjyqesor, me kerkesen e njeres ose tjetres pale , masa e
sigurimit mund te ndryshohet, p.sh. te pakesohet, te shtohet ose te zevendesohet,
me nje lloj tjeter sigurimi, por kurdohere kur eshte marre mendimi edhe i pales
kundershtare. Po ashtu masa e sigurimit mund te hiqet me kerkesen e paleve, kur
mohet se eshte zhdukur shkaku per te cilin eshte vene.
Masa e sigurimit te padise mund te vihet per do lloj padie dhe kunder do te
padituri, duke perfshire ketu edhe institucionet buxhetore, por me nje kufizim:
mund te meret masa e sigurimit te padise vetem me sekuestrimin e llogarise se tyre
bankare ose ne kredite qe kane ato ndaj te treteve ( neni 589 parag. i pare i
K.Pr.Civile) Po ashtu masa e sigurimit te padise mund te vihet si mbi sigurine e te
paditurit qe ndodhet prane tij, ashtu dhe mbi ate qe ndodhet prane personave te
trete. Por kur objekti i padise eshte kerkim te hollash, nuk mund te vihet sekuester
mbi sende qe sipas nenit 529 te K.Pr.Civile nuk mund te sekuestrohen.
Masa e sigurimit te padise hiqet nga gjykata kur rrezohet padia ose vendoset
pushimi i gjykimit. Lidhur me eshtjen e heqjes se mases se sigurimit te padise per
shkak te rrezimit te padise se themelit ose pushimit te gjykimit, duhet patur
parasysh se masa e sigurimit te padise nuk bie menjehere me dhenien e vendimit,
82

por vetem pasi ky vendim te marre formen e prere. Te marrim nje shembull nga
praktika gjyqesore. Me vendim te gjykates eshte vendosur pezullimi i ekzekutimit
te aktit administrativ te Drejtorise se Tatimeve , por me vendim perfundimtar eshte
vendosur rrezimi i padise se paditesit dhe heqja e mases provizore te pezullimit te
ekzekutimit te aktit administrativ. Ndonese paditesi ka ushtruar ankim ne
Gjykaten e Apelit, drejtoria e Tatimeve e ka vene ne ekzekutim aktin si titull
ekzekutiv Gjykata e Apelit si gjykat e shkalles se dyte, ka vendosur prishjen e
vendimit te gjykates se shkalles se par dhe dergimin e eshtjes per rishqyrtim,
duke vendosur dhe masen e sigurimit t padis me pezullimin e ekzekutimit t aktit
administrativ. Mendojm se nuk ka qen e nevojshme t merrej prsri kjo mas
nga gjykata e shkalls s dyt, pr arsye se prderisa vendimi i gjykats s faktit
q rrzonte padin dhe hiqte masn e sigurimit nuk kishte marr formn e prer,
masa e sigurimit ka vazhduar t qndroj. Me vendimin e gjykats s shkalls s
dyt pr prishjen e vendimit t gjykats s faktit, mbetet n fuqi edhe masa e
sigurimit t padis, pr shkak se bie (rrzohet ) vendimi i themelit dhe bashk me
t edhe heqia e mass s sigurimit t padis pa marr vendimi formn e prer.
Kur gjykata me vendim prfundimtar pranon padin si t bazuar ajo njkohsisht
vendos edhe vrtetimin e mass s sigurimit, pa qn nevoja pr marrjen e nj
vendimi tjetr.
Llojet e masave pr sigurimin e padis jan; a) sekuestrimi i sendeve t luajtshme
dhe t paluejtshme si dhe t kredive t debitorit; b) marrja e masave t tjer t
prshtatshme nga ana e gjykats duke prfshir edhe pezullimin e ekzekutimit
(neni 206 paragrafi i par t K.Pr. Civile). Lloji i dyt i masave t sigurimit sht
m i prgjithshm dhe jo i prcaktuar si grupi i llojit t par. Kjo do t thot se
gjykata ka dor m t lir n lejimin e nj mase sigurimi q propozohet nga
paditsi. T tilla masa jan p.sh. ndalimi i fillimit ose vazhdimit t punimeve q
dyshohet se cnon t drejtat e pronsis s paditsit, caktimi I detyrimit pr ushqim
n baz t nenit 365 t K. Pr. Civile si mas provizore q ka fuqi deri n marrjen e
vendimit prfundimtar nga gjykata etj.
N prcaktimin e qndrimit q do t mbaj, me fj. tj. n vendosjen ose jo t mass
s sigurimit, gjykata duhet t tregohet e kujdesshme, pr arsye se si marrje pa vend
e mass s sigurimit ashtu edhe refuzimi pa vend i krkess s paditsit, mund t
sjellin pasoja negative pr njern ose tjetrn pal.
Kundr vendimit t gjyqtarit ose gjykats q ka vendosur provimin e krkess pr
marrjen e mass s sigurimit t padis, pr ndryshimin ose heqjen e sigurimit t
padis mund t bhet ankim i veant. Por ankimi nuk pezullon ekzekutimin e
vendimit q lejon masn e sigurimit dhe as pengon vazhdimin e shqyrtimit t
padis. Vetm ankimi kundr vendimit me t cilin zvendsohet ose hiqet masa e
sigurimit, pezullon ekzekutimin e tij. Duhet t kuptohet mir prmbajtja e neneve
83

209 e 210 t K. Pr. Civile sidomos prsa i prket pezullimit t ekzekutimit t

vendimit me t cilin sht vendosur zvendsimi ose heqja e mass s sigurimit.
N kt rast me ankim pzullohet vendimi q ndryshon ose heq masn e sigurimit
t marr m par, por jo vet masn e sigurimit. Gjithsesi edhe n kt rast nuk
pengohet vazhdimi i procesit gjyqsor.

TEMA VIII
PERFAQESIMI NE PROCESIN GJYQESOR.
CESHTJET:
1- KUPTIMI I PERGJITHSHEMI PERFAQESUESIT NE PROCESIN
GJYQESOR
2. LlOJET E PERFAQESUESVE .

84

b-

a- Perfaqesuesi ligjor.
Perfaqesuesi i personit juridik.
cPerfaqesuesi me prokure.

3. MEKEMBESI PROCEDURAL
1.- Kuptimi i pergjithshem i perfaqesuesit ne procesin gjyqesor.
Personi qe eshte autorizuar te kryeje veprime procedurale ne procesin gjyqesor ne
emer te njeres pale , veprime keto qe sjellin efekte te drejtperdrejta per palen, quhet
perfaqesues. Vete perfaqesuesi, pra nuk eshte pale ne proces. Ky perfaqesim quhet
edhe i drejtperdrejte, per arsye se veprimet procedurale te perfaqesuesit
konsiderohen si veprime te vete perfaqesuarit. Ne procesin gjyqesor nuk mund te
kete perfaqesim te terthorte ,sic jane komisioni ose porosia ( mandatum),te
parashikuara si kontrata te vecanta ne nenet 913 e 935 te Kodit Civil. Keto
ndryshe mund te quhen edhe si perfaqesime te terthorta, per shkak se i porosituri
dhe komisioneri veprojne vertete per llogari te porositesit, por gjithmone ne emrin
e vet. Prandaj keta marrin pjese ne gjyq si pale e jo si perfaqesues. Ne pjesen e
pergjitheshme te se drejtes civile trajtohet edhe dallimi i perfaqesimit si veprim
juridik i nje anshem, nga kontratat e porosise dhe komisjonit.
Kur perfaqesuesi kryen veprime procedurale ne emer e per llogari te njeres pale
, do te thote se kur ai vepron brenda tagrave qe i jane dhene, veprimet e tij shkojne
ne dobi ose ne dem te pales se perfaqesuar prej tij. Kur perfaqesuesi kryen veprime
procedurale jashte kufive te tagreve qe i jane dhene nga i perfaqesuari, nuk sjellin
asnje pasoje ndaj ketij.
Pala ne procesin gjyqesor mund t`i kryeje vete veprimet procedurale ose me ane
perfaqesuesi . E drejta e subjektit pale ndergjyqese per tu perfaqesuar ne procesin
gjyqesor nuk eshte e kufizuar me asnje kusht. Perkundrazi, sic do te shihet me
vone, me K.Pr.Civile ne fuqi jane vene disa kufizime te diskutueshme per
personin per ta ndjekur vete pa perfaqesues ceshtjen ne gjyq. Natyrisht qe ketu
eshte fjala per personat me zotesi te plote per te vepruar, sepse per ata qe nuk e
kane kete zotesi, ose jane te penguar nga ndonje shkak tjeter per te vepruar vete si
pale ne proces, perfaqesimi gjyqesor eshte i detyrushem.
2.- Llojet e Perfaqesuesve.
E drejta per te kryer veprime procedurale dhe veprime te tjera te ligjeshme ne
procesin gjyqesor ne emrin e nje tjetri qe eshte pale ne proces, mbeshtetet ne fakte
te ndryshme juridike , me te cilat ligji lidh lindjen e tagreve te perfaqesuesit. Keto
fakte perbejne shkaqet e lindjes se te drejtave-tagreve te perfaqesuesit. Ne baze
85

tellojit te ketyre shkaqeve, dallohen edhe perfaqesuesit: ne perfaqesues ligjor dhe

ne perfaqesues vullnetar.
a- Perfaqesuesi Ligjor
Per te shmangur keqkuptimin lidhur me dallimin ndermjet perfaqesuesit ligjor dhe
atij vullnetar duhet te kihet parasysh se ky dallim ne vetvete eshte me teper
konvencional, per arsye se te dy llojet mbeshteten ne ligj, te dyja njihen dhe
ushtrohen ne baze te normave juridike te caktuara. Dallimi ndermjet tyre qendron
kryesisht ne ndryshimin e shkaqeve juridike fakteve nga te cilat burojne .
Tagret e perfaqesuesit ligjor jane te percaktuara ne aktin normativ , por duhet
patur parasysh se keto tagre nuk lindin drejt perdrejt nga ky akt normativ, psh. ligji.
Ligji ose norma juridike perben bazen e lindjes se tagreve te perfaqesuesit dhe disa
here edhe vete personit te perfaqesuesit , por vete lindja e tyre shkaktohet nga fakte
juridike konkrete. Nga keto fakte juridike konkrete percaktohet si rregull edhe vete
personi i perfaqesuesit. Keto fakte mund te jene akte administrative , vendime
gjyqesore ose ngjarje juridike.
Perfaqesuesi ligjor tagrat e tij i fiton pavaresisht nga vullneti i te perfaqesuarit
prandaj dhe ndryshe quhet perfaqesues i detyrueshem. Perfaqesues te tille jane
prinderit ose kujdestari i te miturit nen 14 vjec dhe kujdestari i personit te cilit i
eshte hequr zotesia per te vepruar me vendim te gjykates; prinderit ose kujdestari i
te miturit mbi 14 vjec deri ne 18 vjec dhe kujdestari i personit te cilit me vendim
te gjykates i eshte kufizuar zotesia per te vepruar. Keta i kryejne vete veprimet
procedurale, por si rregull me pelqimin e prindit ose kujdestarit. Vetem
perjashtimisht keta mund te kryejne veprimet procedurale ne menyre krejt te
pavarur,d.m.th. edhe pa pelqimin e perfaqesuesit te tyre ligjor. Per kete ceshtje
kemi folur ne temen per palet ne procesin gjyqesor.
Sic shihet per te miturit e drejta e perfaqesimit te prinderve u lind drejt per drejt
ne baze te ligjit, pa qene nevoja per vertetimin e ndonje fakti juridik ( neni 71 i
Kodit te familjes). Ndersa per personat qe u eshte hequr ose kufizuar zotesia per te
vepruar si dhe per te mitur te cileve nuk u dihen prinderit, me vendim te gjykates
caktohet kujdestari, i cili eshte dhe perfaqesues gjyqesor kur lind mosmarreveshja
e personit, nen kujdestari me persona te trete. Ne kete rast perfaqesuesi i fiton
tagrat e perfaqesimit ne baze te ligjit, nenet 350-357 te K.Pr. Civile, por vetem pas
vertetimit te faktit juridik, qe eshte vendimi i gjykates per caktimin e kujdestarit.
Perfaqesues gjyqesor eshte edhe personi qe caktohet kujdestar i atij qe me vendim
te gjykates eshte shpallur i zhdukur. Ndonese ne K. Pr. Civile nuk behet fjale per
kete rast, duke u bazuar ne nenin 16 parag. i pare i K. Civil qe urdheron caktimin e
kujdestarit per administrimin e pasurise se personit te shpallur te zhdukur, kuptohet
se ky fiton edhe cilesine dhe tagret e perfaqesuesit ligjor.
86

Kur personi qe nuk ka zotesi per te vepruar mungon dhe ka arsye te justifikuara qe
kerkojne kryerjen e disa veprimeve proceduriale mund te caktohet nje kujdestar i
posacem per te mbrojtur interesat e tij, i cili vepron si perfaqesues gjyqsor deri sa
gjykata ti caktoje kujdestarin . (neni 94 i K.Pr.Civile). Personat juridike
perfaqesohen ne gjykate nga organet e tyre te parashikuara ne ligj, ne aktin e
krijimit ose ne statut. Organi shpreh drejtperdrejt vullnetin e personit juridik ne
emrin e te cilit ai vepron qofte ky publik apo privat. Lidhur me poziten procedurale
te organit te personit juridik ka dy qendrime. Sipas njeres pikpamje organi i
personit juridik , qofte ky dhe shteti Shqipetar si teresi, eshte perfaqesues ligjor ose
i detyrueshem6 ndersa sipas pikpamjes tjeter, organi i personit juridik nuk eshte
perfaqesues . Kur ai merr pjese vete ne gjyq, p.sh. drejtori,ministri, kryetari, quhet
se ka marre pjese vete personi juridik.7 Ne Kodin Civil organi i personit juridik nuk
eshte cilesuar si perfaqesues i tij por si pjese perberese e tij.
Personi juridik vepron me ane te organeve te veta te parashikuara ne ligj, ne aktin
e krijimit ose ne statut, te cilet shprehin vullnetin e tij. Veprimet juridike te kryera
nga organet e personit juridik,quhen si te kryera nga vete personi juridik (neni
31). Organi mund te caktoje vete perfaqesimin me prokure.

b)

Perfaqesuesi me Prokure.( Vullnetar)

Pala e interesuar ka te drejte te perfaqesohet ne procesin gjyqesor nga nje person

tjeter. Ne keto raste i perfaqesuesi i zgjedhur nga pala bazohet ne vullnetin e
shfaqur ne aktin e perfaqesimit prokures ku percaktohen edhe tagrat e
perfaqesuesit. Ne K. Pr. Civile ky perfaqesues eshte quajtur mbrojtes i pales ne
gjykim. Perfaqesuesi ne cdo rast duhet te paiset me prokure. Persa i perket llojit te
prokures , e pergjitheshme dhe e posacme , si dhe formes se saj, kodi procedural i
referohet dispozitave te Kodit Civil.Vetem behet nje shtese , duke parashikuar dhe
prokuren me goje.. kur ajo behet para gjykates qe shqyrton mosmarreveshjen., (
neni 96 pjesa e fundit e paragrafit te dyte te K.Pr. Civile ).
Ne nje sere dispozitash te K.Pr. Civile perfaqesuesi gjyqesor eshte emertuar me
termin mbrojtes. Dhe mbrojtes mund te jete cdo person qe ka zotesi per te
vepruar. Por zakonisht per shkak te mungeses se njohurive te nevojshme per te
ndjekur ceshtjen ne gjyq, si perfaqesues caktohet me prokure avokati, ndersa per
personin juridik juristi perkates.
Termi prokure ka disa kuptime; se pari prokura eshte veprim juridik i
njeanshem me ane te te cilit subjekti pale ndergjyqese shfaq vullnetin e vet qe nje
6
7

A. Lamani, vep. e cit., f. 54-56

S.Ceco, veper e cit., f.184

87

person tjeter i caktuar prej tij qe quhet perfaqesues te kryeje ne emer e per llogari
te te perfaqesuarit veprime procedurale, te cilat krijojne te drejta e detyrime
drejtperdrejt per te perfaqesuarin. Se dyti, me prokure kuptohen tagrat qe i jane
dhene perfaqesuesit nga i perfaqesuari dhe se treti me prokure kuptohet dhe forma
shkresore e kerkuar nga ligji, me ane te se ciles shprehet vullneti i te perfaqesuarit.
Nga pikpamja e permbajtjes se tagrave qe kane , prokurat ndahen ne prokura te
pergjitheshme dhe te posacme. Ndonese ne kod parashikohen keto dy lloj
prokurash, ne te nuk jepet kuptimi i tyre per arsye se percaktimi i seciles prej tyre
eshte dhene ne Kodin Civil. Sipas tij Prokura eshte e pergjitheshme kur i
perfaqesuari i ka dhene perfaqesuesit tagre per te kryer veprime juridike te
shumllojeshme, te cilat kane te bejne me nje teresi te drejtash te te perfaqesuarit,
pervec atyre qe i ka perjashtuar shprehimisht( neni 71 parag. I pare ).
Prokura eshte e posacme kur i perfaqesuari i ka dhene perfaqesuesit tagrin per te
kryer nje ose disa veprime juridike, qe karakterizohen nga i njejti qellim i
perbashket ( neni 71 parag. i dyte ) .
Ndonese keto percaktime ligjore shtrihen mbi marredheniet juridike materiale
civile , perseri ato kane vleren e tyre edhe per marredheniet proceduralo civile .
Me prokuren gjyqesore i perfaqesuari mund ti jape perfaqesuesit te tij me shume
ose me pak tagra. P.Sh. me nje prokure i jepen perfaqesuesit tagret te kryeje te
gjitha veprimet procedurale ne procesin gjyqesor qe mund ti kryente vete i
perfaqesuari, si paraqitja e padise, heqja dore nga gjykimi ose nga e drejta e padise,
zgjidhja e mosmarveshjes me pajtim , venia e vendimit te gjykates qe ka marre
forme te prere ne ekzekutim. Zakonisht tagret me te rendesishme me prokure u
jepen avokateve.
Ne nje prokure tjeter perfaqesuesit gjyqesor i jepen me pak tagre. Ky dallim
sipas vellimit te tagreve , te perfaqesuesit , ne te drejten procedurale civile eshte
me teper konvencional dhe deri diku dhe i tejkaluar. Per te dy llojet e prokurave
thelbesore eshte se perfaqesuesi nuk mund te disponoje mbi te drejten e padise pa
ju njohur ky tager shprehimisht nga i perfaqesuari ne prokure. P.Sh. per te zgjidhur
mosmareveshjen me pajtim, per te hequr dore nga e drejta e padise, teresisht ose
pjeserisht etj. kerkohet qe te jete autorizuar i perfaqesuari shprehimisht ( neni 97
parag. i dyte i K.Pr. Civile).
Prokura mund te shfuqizohet ne cdo kohe nga i perfaqsuari dhe perfaqesuesi
mund te heqe dore prej saj, por shfuqizimi ose heqja dore nuk ka efekt per palen
tjeter, perderisa nuk eshte bere zevendesimi i mbrojtesit ( neni 98 i K.Pr. Civile ).
Kjo do te thote se nuk pezullohet gjykimi, se i perfaqesuari duhet te caktoje nje
perfaqesues tjeter, ose te paraqitet vete ne gjykim , ne te kundert gjykimi do te
zhvillohet ne mungese te tij.

88

LEKSION : TEMA- IX

PROKURORI NE PROCESIN CIVIL

Ceshtjet:

1- Pozita procedurale e prokurorit ne procesin civil.

2-Rastet e pjesmarrjes se prokurorit ne procesin civil.

1-Pozita procedurale e prokurorit ne procesin civil.

Pozita procedurale e prokurorit ne procesin civil sipas K.Pr. Civile ndryshon mjaft
nga ajo qe parashikohej ne kodet e meparshme procedurale. Sipas atyre kodeve
procedurale prokurori ka patur nje pozite te priviligjuar ne ushtrimin e kontrollit
ndaj veprimtarise se gjykates ashtu dhe ne vete procesin civil. Keshtu, prokurori e
ka patur detyre funksionale ushtrimin e kontrollit te perditshem mbi gjykatat lidhur
me zbatimin e perpikte dhe te njellojte te ligjeve ne procesin civil. Ai kishte te
drejte te ngrinte cdo lloj padie , pervec atyre qe lidhen ngushte me personin,
d.m.th. nuk mund te ngrinte padi qe jane ngushtesisht personale, sic jane padia
per zgjidhje martese, per njohje atesie etj. (1). Po ashtu prokurorit i eshte njohur e
drejta per te marre pjese ne cdo gjykim pa perjashtim, kur ai e cmonte oportune per
te mbrojtur interesat e shtetit ose qytetareve (neni 6 parag.i 3-te i K.Pr.Civile te
vitit 1981). Eshte domethenes fakti se ne praktike prokurori si rregull merr pjese ne
proceset gjyqesore me pale shteti dhe si rregull nuk merrte pjese ne proceset ku dy
palet ishin persona fizike, pervec ku sipas ligjit pjesmarrja e tij ishte e
detyrueshme.

89

2.- Me K.Pr.Civile ne fuqi jane kufizuar mjaft kompetencat e te drejtat e

prokurorit.
Ne radhe te para eshte per t`u theksuar se nuk i njihet me e drejta prokurorit, per te
marre pjese ne ato procese gjyqesore kur e cmon te nevojeshme. Prokurori ka te
drejte te ushtroje padine civile ne rastet e parashikuara me ligj. Ndersa rastet kur
detyrohet te marre pjese ne gjykimin e ceshtjeve jane te percaktuara ne menyre
taksative ne nenin 85 te K.Pr. Civile. Sipas kesaj dispozite pjesmarja e prokurorit
eshte e detyrueshme ne padite lidhur me gjendjen dhe zotesine per te vepruar te
personave, lidhur me interesat e te miturve kur jane nen kujdestari, ne ceshtjet qe
shqyrtohen perpara gjykatas se larte, si dhe ne rastet e tjera te parashikuara me ligj
kur prokurori, krahas paleve , ka te drejte te ngreje padi, perbejne nje perjashtim
teper te rralle.
Keshtu sipas nenit 21 paragrafi i dyte te K. Familjes miratuar me ligjin me nr.6599,
dt. 29.6.1982) krahas bashkeshorteve ka te drejte te ngreje padi per pavlefshmerine
e marteses edhe prokurori. Po keshtu, prokurori ka te drejte te ngreje padi per
heqjen ose kufizimin e zotesise per te vepruar ( neni 382 te K.Pr. Civile), per
shpalljen e zhdukjes ose te vdekjes se nje personi (neni 375). Mendojme se
prokurori ka te drejten e ngritjes se padise ne gjykate edhe per vendosjen e
kujdestarise mbi te miturit, kur kete e kerkon interesi i tyre ,ndonese ne ligj nuk
thuhet shprehimisht. Arrijme ne kete perfundim duke u mbeshtetur ne formulimin
e paragrafit te pare te nenit 351 te K.Pr. Civile. Sipas tij Kerkesa per vendosjen e
kujdestarise i paraqitet gjykates..dhe nga cilido qe merr njoftim per mbetjen e
femijes pa prinder, per lindjen e nje femije me prinder te panjohur, dhe per cdo
rethane tjeter qe ligji kerkon vendosjen e kujdestarise. Kur e drejta e veprimtarise
se kesaj kerkese i njihet ciltdo personi , do te ishte absurde qe kjo e drejte te mos i
njihej edhe prokurorit.
Ne teori eshte shtruar ceshtja e pozites procedurale te prokurorit ne procesin
civil.Nje mendim eshte se prokurori ne cdo rast eshte perfaqesues i shtetit, mendim
ky qe ka qene mbisundues gjate kohes se monizmit ne vendet e lindjes. Nje tjeter
se prokurori eshte perfaqesues Suigeneris i paleve dhe mendimi i trete eshte se
prokurori ne procesin civil ka poziten e pales. Ky mendim i fundit eshte pranuar
pak a shume edhe ne K.Pr.Civile te miratuar me ligjin nr.2625 dt. 17 mars 1958,
neni 70. Po citojme : Prokurori ne gjykimin e nje ceshtje civile , ka po ato te
drejta procedurale qe kane , sipas ligjes, palet. Prokurori nuk mund te kryeje
veprime, qe perbejne disponim te objektit te padise. Kete qendrim e mban sot
K.Pr.Civile ne nenin 87. Por, megjithese thuhet qe prokurori kur merr pjese ne
gjykim , ka po ato te drejta procedurale qe sipas ligjit kane palet, nuk cilesohet si
pale. Ketu eshte fjala per rasatet kur prokurori nuk ka ngritur vete padi, por ka
nderhyre ne gjykim.

90

Na duket me i drejte mendimi se ne te gjitha rastet , prokurori fiton cilesine e te

ashtuquajturit mekembes procedural. Per te kuptuar me mire poziten procedurale
te prokurorit, duhet thene me pak fjale kuptimi i mekembesit procedural. Ne
mekembesin procedural personi (mekembesi) kryen ne gjyq veprime procedurale
ne emrin e vet, por per te mbrojtur te drejtat e nje te treti. Prandaj, ne dallim nga
perfaqesuesi, mekembesi eshte pale. I tille eshte per shembull nderhyresi aksesor (
shitesi qendron ne gjykim per te mbrojtur te drejtat e bleresit), ose personi me
nderhyrjen vullnetare ose te detyruar, ze vendin e atij qe del jashte gjykimit me
pelqimin e te dy paleve (nenet 191 e 195te K.Pr. Civile). Keto pozita ka pra dhe
prokurori.
E diskutueshme eshte pjesmarrja e prokurorit ne ceshtjet qe shqyrtohen
perpara Gjykates se Larte, e sidomos pozita e tij procedurale. Nuk mund te thuhet
se pjesmarja e tij eshte antikushtetuese, per arsye se ne nenin 148.1. te kushtetutes
prokuroria kryen edhe detyra te tjera te caktuara me ligj . Por megjithate mbetet
e diskutueshme se ku qendron causae se drejtes se pjesmarjes se tij ne Gjykaten
e Larte kur ajo gjykon ne kolegje rekurset e paleve ose ne Kolegje te Bashkuara,
kur gjykon kryesisht rekurset ne interes te ligjit. Ketu eshte fjala ne ceshtjet civile
ne gjykimin e te cilave ne gjykaten e rrethit dhe te Apelit , prokurori nuk ka marre
pjese .
Sipas nenit 473 te K.Pr.Civile, te drejten per te ushtruar rekurs ne interes te
ligjit e kane vetem palet. Prokurori perjashtohet nga kjo e drejte, pervec rasteve kur
ai ka marre pjese ne gjykim , ne shkalle te pare e te dyte ne cilesine e pales.
Prokurorit i arsyetohet pjesmarrja ne kolegj ose ne Kolegjet e Bashkuara ne
Gjykaten e Larte , vetem me te drejten e tij per te paraqitur gojarisht mendimin e
tij te arsyetuar.Prej ketej mund te nxirret perfundimi se pozita e prokurorit ne
Gjykaten e Larte nuk eshte me e percaktuar nga ajo e nje keshilltari Juridik, i
ngarkuar me detyren e dhenies se mendimit per mbrojtjen e ligjit.
Se fundi prokurori nuk mund te kryeje vendime procedurale qe perbejne
disponim te objektit te padise, qe do te thote qe nuk mund te heqe dore nga e drejta
e padise, ta zgjidhe ceshtjen me pajtim etj. Personi ne interes te te cilit prokurori ka
ngritur padi, mund te marre pjese si pale ne gjykim ne cdo faze te procesit gjyqesor
(neni 89).
Ne rastet kur merr pjese ne gjykim prokurori ka te drejte te ushtroje ankim
kunder vendimit te gjykates. Te drejten e ankimit me rekurs e ka prokurori edhe ne
Gjykaten e Larte.

91

TEMA X

AKTET PROCEDURALE

eshtjet:

1.

Kuptimi i akteve procedurale

2.

Llojet e akteve procedurale

3.

Shpallja e pavlefshmerise se akteve procedurale

1.Kuptimi i akteve procedurale

92

Aktet procedurale civile jane pjese perberese e akteve juridike ne kuptimin e

gjere te fjales.Per te patur nje kuptim me te qarte per aktet procedurale,eshte e
nevojshme te behet nje sqarim i shkurter per kuptimin e aktit juridik.Akti juridik
eshte akt psikik,akt i ndergjegjes,ose ndryshe akt volitiv,d.m.th.shfaqje e
vullnetit,qe sjell pasoja juridike,qe do te thote ndryshime ne gjendjen juridike te
subjekteve te caktuara,ndryshime ne te drejtat dhe detyrat e tyre.
Akti juridik nxirret ne pajtim me dispozita te caktuara.Vetem akti fillestar te nje
rendi juridik,me te cilin ky rend fillon te krijohet,nxirret ne menyre te pavarur nga
do lloj dispozitash te meparshme.Ky rend juridik eshte kushtetuta-akti themeltar,
p.sh. Ligji Per dispozitat kryesore kushtetuese i vitit 1991 eshte nxjerre pa marre
aspak ne konsiderate Kushtetuten e vitit 1976 apo normat e tjera ne fuqi.Ne baze te
Kushtetutes nxirren aktet e tjera juridike si ligjet,dekretet,vendimet etj.,duke
formuar keshtu hijerarkine juridike.me dispozita percaktohet si proesi i nxjerrjes
se aktit,qe perben formen ashtu edhe permbajtja e tij.
Forma e aktit juridik perbehet nga keta elemente kryesore:kompetenca e
subjektit per nxjerrjen e aktit,procedura e nxjerrjes dhe menyra e materializimit te
aktit,qe do te thote menyra e venies ne perdorim.Permbajtja e aktit perbehet nga dy
elemente,ku njeri eshte kryesor dhe tjetri dytesor,qe percaktojne se cilit lloj akti
juridik i perket nje akt.Elementit dytesor i perkasin zakonisht te thenat se kush e ka
nxjerre aktin,kur dhe ku,disa here tregohet edhe qellimi.
Elementi kryesor i permbajtjes eshte i dyanshem,prandaj dhe aktet juridike per
nga permbajtja dallohen ne dy lloje kryesore:ne akte juridike me te cilat krijohen
norma juridike dhe ne akte me te cilat shfaqet vullneti i parashikuar ne norma
juridike si fakte juridike (p.sh.kryerja e nje veprimi juridik si testamenti,shitja
etj.).Akte juridike me te cilat krijohen norma juridike ndahen ne dy lloje,dhe kjo
ndarje eshte me e rendesishmja.Llojin e pare dhe me te rendesishmin e perbejne
aktet me te cilat krijohen norma te pergjithshme.keto lloj aktesh quhen ndryshe
akte normative,akte te pergjithshme ose burime te se drejtes.Llojin e dyte te akteve
juridike e perbejne aktet me te cilat konkretizohen dhe individualizohen elementet
e normes se pergjithshme.Keto quhen akte individuale.Keto perseri dallohen ne
akte individuale te plota ne te cilet perfshihen te dy elementet e normes
juridike,dispozita+sanksioni,dhe ne akte juridike individuale jo te plota,ne te cilet
perfshihet vetem njeri element i normes juridike,dispozita ose sanksioni
Aktet juridike jo te plota dallohen ne akte me te cilat individualizohen dispozitat e
normave juridike,si jane aktet administrative dhe veprimet juridike dhe,ne akte
juridike me te cilat individualizohen sanksionet,si jane akte procedurale civile ose
penale,qe disa here perkufizohen si akte gjyqesore.
Per aktet procedurale behet dallimi midis atyre per te cilat ligji nuk kerkon nje
forme te caktuar dhe atyre per te cilat kerkohet nje forme e caktuar.Ne te dyja keto
perfshihen
vendimet
e
gjykates,procesverbalet,padia,
93

kunderpadia,ankimi,letrthirrja dhe dokumentet e tjera, te cilat para shikohen ne

dispozita te Kodit te Procedures Civile dhe qe permbajne rrethana qe kane lidhje
me eshtjen,qe zgjidhin eshtje te ndryshm egjate procesit gjyqesor ose qe
realizojne te drejtat dhe detyrat e gjykates dhe subjektave te tjere te procesit.
Akte procedurale hartohen ne gjuhen shqipe dhe do dokument i hartuar ne
gjuhe te huaj perkthehet nga perkthyesi.
Veprimet procedurale te kryera nga pjesemarresit e proesit gjyqesor dhe do
veprim i subjektave te tjere,si deshmitaret,perkthyesit,ekspertet duhet te
pasqyrohen ne nje nga aktet procedurale te parashikuara ne dispozitat e
K.Pr.Civile.P.sh. kan vler procedurale vetm theniet e deshmitarit te pasqyruara
ne procesverbal.Pra ne kete kuptim,veprimet procedurale dhe veprimet e tjera
pasqyrohen ne dokumente te parashikuara nga dispozitat e K.Pr.Civile.Keto
dokumente jane akte procedurale.
2.Llojet e akteve procedurale.
Me disa akte procedurale synohet arritja e nje qellimi te caktuar.keto ndeshen
ne fillim te gjykimit ose ne fund te tij,ne shkalle te pare e te dyte,si
padia,kunderpadia,kerkimet
perfundimtare,ankimi.Disa
akte
procedurale
pasqyrojne rrethanat e ndryshme lidhur me eshtjen ne gjykim,si procesverbali
gjyqesor,qe pasqyron te gjitha fazat dhe elementet e gjykimit, procesverbali i
kqyrjes se vendit,proceverbali i sigurimit te proves,flete thirrjet e njoftimet e
ndryshmeetj.Me disa akte procedurale zgjidhen ceshtje te ndryshme qe lindin gjate
gjykimit,si vendimet e gjyqtarit te vetem per caktimin e dates dhe ores se
gjykimit,per marrjen e mases se sigurimit te padise,vendimet e ndermjetme te
gjykates per paraqitjen dhe marrjen e provave etj.Se fundi ne akte te caktuara
procedurale,zgjidhet eshtja ne themel,qe ajne vendimet perfundimtare te gjykates.
Aktet procedurale ne teresine e tyre japin nje tabllo te pergjithshme te
veprimeve procedurale te subjekteve pjesemarres,si dhe veprimet e subjekteve te
tjere si deshmitareve,ekperteve,perkthyesve etj..Sa me i mire dhe i sakte te jete ky
pasqyrim i veprimeve te kryera gjate gjykimit,aq me mire sigurohet zgjidhja e
eshtjes.Keshtu kerkesepadia dhe kunderpadia duhet te pembajne detyrimisht te
dhena te caktuara si per gjykaten qe I drejtohet,per palet,per personat e trete kur
eshte rasti,per objektin e padise,per bazen ligjore te tyre,konkluzionet,daten e aktit
dhe nenshkrimin e pales ose perfaqesuesit qe e ka hartuar aktin.Ne procesverbalin
e procesit gjyqesor duhet te pasqyrohen personat qe marrin pjese dhe veprimet qe
ata kryejne,faktet e paraqitura si dhe deklaratat e bera.Ne procesverbal pasqyrohet
edhe permbajtja e shiritave te manjetofonit,diapozitivave, filmimeve qe iu
bashkohen akteve te eshtjes (neni 118).Procesverbali nenshkruhet nga sekretari

94

dhe gjyqtari.Por procesverbali i mbajtur duhet tu lexohet subjektave qe marrin

pjese ne gjykimdhe keto mund te shprehin gjykimin e tyre me shkrim.
Veorite e akteve te ndryshme procedurale do te trajtohen ne kreret perkates
sipas karakterit te veprimeve procedurale.
3.Shpallja te pavlefshem te aktit procedural.
Akti procedural mund te goditet per pavlefshmeri kur nuk eshte kryer ne
formen e kerkuar nga ligji dhe kur I mungojne te dhenat e domosdoshme per
arritjen e qellimit te tij.Shpallja e pavlefshmerise se nji akti mund te behet vetem
me kerkesen e pales se interesuar,perve kur ligji parashikon ndryshe.Shpallja e
pavlefshmerise se nje akti mund te jete e plote ose e pjeseshme.Po ashtu kur akti
procedural shpallet i pavlefshem per nje efekt te caktuar procedural,efektet e tjera
te krijuara jane te vlefshme.
Pavlefshmeria nuk ka rendesi per aktet e meparshme,kur keto jane te pavarura
prej tij.
Ne te gjitha rastet perve vendimit perfundimtar,kerkesa shqyrtohet nga gjykata
qe e ka shqyrtuar eshtjen.Per shpalljen e pavlefshmerise se vendimit te gjykates
shqyrtimi behet nga Gjykata e Apelit ose Gjykata e Larte sipas shkalles se gjykates
vendimi i se ciles kerkohet te shpallet i pavlefshem.(nenet 119-123 te K.Pr.Civile).
Kur gjykata shpall te pavlefshem nje akt procedural,duhet ta riperterij ate
teresisht ose pjeserisht dhe,kur per pavlefshmerine eshte fajtor sekretari,
permbaruesi apo mbrojtesi,gjykata e detyron me vendim te shperbleje demin e
shkaktuarnga pavlefshmeria.P.sh.kur shpallet i pavlefshem procesverbali gjyqesor
per shkak se shkrimi i sekretarit qe e ka mbajtur procesverbalin eshte i
palexueshem ky ngarkohet me shpenzimet per ripertritjen e tij.

95

Tema e XI-te

Afatet Procedurale eshtjet:

1.

Kuptimi dhe llojet e afateve procedurale.

2.

Mnyra e llogaritjes s afateve procedurale.

3.

Rivendosja n afatin procedural.

96

1.Kuptimi dhe llojet e afateve procedurale

Afat procedural sht koha gjat s cils ose me kalimin e s cils, pala ose palt
mund t krjojn nj veprim procedural n procesin gjyqsor.
Nga ky prkufizim del se kemi dy lloje afatesh procedurale:
a) Afate, gjat t cilave duhet t kryhet veprimi procedural, ose ndryshe distanca
kohore brnda s cils mund t kryhet veprimi procedural.
P.sh. afati I ankimit n Gjykatn e Apelit, kundr vendimeve prfundimtare t
gjykats s shkalls s par, sipas nenit 443 parag. i par t K.Pr. Civile sht 15
dit. Kto lloj afatesh prbjn rregullin.
b) Afate, me kalimin e t cilve mund t kryhet veprimi procedural. Me tj.tj. me
kto lloj afatesh kuptohet periudha kohore, para mbarimit t s cils nuk mund t
kryhet veprimi procedural. P.sh. krkesa pr vazhdimin e gjykimit t pezulluar nuk
mund ti drejtohet gjykats para se t jen zhdikur pengesat q kan shkaktuar
pezullimin e tij(neni 298 parg. i dyt). Ky lloj afatesh prbn prjashtim, pasi
ndeshet rrall.
N varsi t faktit se nga kush caktohen afatet, ato ndahen n afate ligjore dhe n
afate gjyqsore. Afatet ligjore jan ato q caktohen drjtprdejt prej ligjit. Gjyqsore
jan afatet e caktuara nga gjyqtare se gjykata n ato raste kur ligji e lejon si
prjashtim. P.sh. afatet e ankimit kundr vendimit prfundimtar dhe vendimeve t
ndrmjetme kundr t cilave sht parashikuar e drejta e ankimit, jan caktuar me
ligj. Kto jan afate t prera dhe si t tilla nuk mund t shtyhen apo t shkurtohen.
Afatet procedurale t prera duhe t parashikohen shprehimisht me ligj, ndryshe do
t jen t zakonshme. Afatet e zakonshme mund t zgjaten me vendim t gjykats
prpara mbarimit t afatit, por n do rast zgjatja nuk mund t jet m e gjat se
afati i fillimit, prve rasteve t veanta, kur ka asnj t rnda q e prkighin
krkesn (nenet 146-147 t K.Pr. Civile). P.sh. sipas nenit 302 gjykata mund tu jap
palve afat deri n 5 dit pr t prgatitur parashtresat me shkrim pr krkimet e
fundit. Por, n rast smundjeje t pals apo nj pengese tjetr q ja ka br asaj
objektivisht t pamundur prgatitjen e parashress Brenda ktij afati, gjykata mund
t shtyj afatin deri n aq dit sa ishte caktuar afati i fillimit.

97

N ato raste kur ligji nuk ka caktuar afatin procedural, por ia ka ln n

kompetenc gjykats t cadtoj afatin, quhen afate gjyqsore. Gjyqsore jan
afatet p.sh. pr plotsimin e t metave t padis (neni 157):afati pr paraqitjen e
provave shkresore: afati pr paraqitjen e mendimit me shkrim nga edspertt etj.
Ndonse n lndn e s Drejts Civile materiale jepet kuptimi i prgjithshm i
afateve prerse ose prekluzive (shuese), pr t kuptuar m mir dallimin e afateve
procedurale prerse ose prekluzive nga afatet e zakonshme, sht e nevojshme t
theksohet specifika e tyre n procesin gjyqsor civil. Afatet prekluziv jan ato
afate pas mbarimit t t cilave nuk mund t kryhet m veprimi procedural.P.sh.
afati i ankimit n Gjykatn e Apelit kundr vendimit prfundimtar t gjykats s
shkalls s par, afati pr t br rekurs n Gjykatn e Lart kundr vendimet t
Gjykat s shkalls s par dhe kemi dshtimin e t tretit (neni 443), jan afate t
prer dhe si t till nuk mund t zgjaten as t shkurtohen. Por ankimi, dekursi,
rishikimi kundrshtimi n t gjitha kto raste nuk mund t bhen, pavarsisht nga
njoftimi, mbasi ka kaluar nj vit nga shpallja e vendimit, me prjashtim kur
vrtetohet se pala n nunges nuk ka qen n dieni t procesit gjyqsor pr shkak t
pavlefshmres s njftimeve (neni 122). Afati 1 vjear sht afat prekluziv, pr
arsye se pas nj viti nuk mund t kryhet as nj veprim procedural pavarsisht nga
fakti se pala nuk sht njoftuar. Si u tha, prjashtim nga kjo bhet vetm kur ka
qen n dijeni t procesit gjyqsor pr shkak t pavlefshmris s njoftimit. P.sh.
njoftimi I aktit sht br me an t afishimit t kopjes n gjykatn e vendit ku do
t gjykohet shtja, n kundrshtim me krdesat e neneve 131 e 133 paragrafi i
par t K.Pr. Civile.
2. Mnyra e llogartjes s afateve procedurale.
Njsit kohore pr llogaritjen e afateve procedurale ligjore dhe gjyqsore jan
ditt, javt, muajt dhe vetet. T gjitha llojet e afateve llogariten me dit t plota,
nga mesnata n mesnat (24 or ). Kur afati sht caktuar me dit, p.sh. 5,15, ose
30 dit, nuk numrohet dita n t ciln takon koha ose ngjarja nga e cila duhet t
filloj afati procedural.P.sh. dita e shpalljes s vendimit prfundimtar ose t
ndrmjetm t gjykats sht me 10 Janar 2001. Si dit e fillimit t lejes s afatit
merret dita e nesrme, d.m.th. data 11 Janar 2001. Nga kjo dat duhet llogaritur
afati 5 ditor,15 ditor ose 30 ditor i ankimit. Shpallja e vendimit t gjykats, si u
tha, ka ndodhur me 10 Janar 2001, afati i ankimit fillon me 11 Janar 2001 e
mbaron n orn 24\00 t dats 15 Janar kur afati sht 5 dit, n orn 24\00 t dats
25 janar kur afati sht 15 dit e kshtu me rall.
Afatet e caktuara n muaj ose n vite, prsa I prket fillimit t ecjes s tyre ,
zbtohen rregullat e msiprme. Kto afate mbarojn me mbarimin e asaj dite t
muajit ose vitit t fundit q I prgjigjet dits kur afati ka filluar. Kur mungon kjo
98

dit n muajin e fundit ather afati mbaron me mbarimin e dits s fundit t atij
muaji. P.sh. rrethana nga e cila duhet llogaritur afati ka ndodhur me 10 Janar 2001
dhe afati sht 3 mujor. Ather ky afat mbaron me 10 Prill ora 24\00 te vitit 2001.
N qoft se rrethana ka ndodhur me 30 Nntor 2000 afati 3 mujor mbaron me 28
ose 29 Shkurt 2001 ora 24\00, si dit e fundit e muajit Shkurt.
Ecja e afateve procedurale nuk nderpritet as pr shkak t festive zyrtare e as pr
shkak t ditve t pushimit javor. Por n qoft se dita e fundit e afatit bie n nj
dit feste zyrtare, pushimi javor ose n nj dit q gjykata nuk punon (p.sh. t
shtunn ), afati mbaron me mbarimin e dits pasardhse t puns. P.sh. n qoft se
dita e fundit e afatit bie ditn e hn dhe kjo dit sht dit feste zyrtare, afati
mbaron me mbarimin e dits s mart.
U tha se afati mbaron n ornn 24\00 t dits s fundit. Por gjykatat nuk punojn
deri n kt or, por vetm deri n orn 15\30 ose 16\00. Ankimi nuk mund t
dorzohet jasht orarit zurtar dhe si rrjedhoj pala e interesuar quhet se e ka
humbur afatin procedural. N raste t tilla ruhet afati procedural kur ky sht kryer
jasht gjykats deri n orn 24\00 t dits s fundit. Si dat e veprimit procedural
sht data e dorzimit posts pr do person fizik ose juridik, komnds s repartit
ushtarak pr ushtarakt me sherbim, komands s institucionit t burgut pr t
dnuarit, administrats s spitalit etj. Megjithse prve poarqa, K. Pr. Civile nuk
shprehet pr rastet e tjera ( neni 149).
Nj shtje me rndsi lidhur me afatet n prgjithsi dhe me afatet procedurale n
veanti, sht kur veprimi procedural, p.sh. ankimi, krkesa, i dorzohet gjykats
jokompetente brenda afatit, por gjykats kompetente i arrin jasht afatit. Pr kt
n K.Pr. Civile nuk bhet fjal. Teoria dhe praktika kan pranuar se veprimi
procedural quhet i kryer brenda afatit , d.m.th. i dorzuar n gjykatn kompetente,
kur dorzimi i gabuar sht br nga padijnia. P. sh. Ankimi kunder vendimit t
gjykats s shkalls s par, dorzohet n Gjykatn e Apelit. Ky qndrim na duket
i drejt dhe gjen mbshtetje edhe n nenin 61. Sipas ksaj dispozite kur gjykata
kontakton se nuk sht kompetente pr gjykimin e shtjes vendos
moskompetencn e saj dhe i drgon aktet n gjykatn kompetente.
N praktikn ton gjyqsore lidhur me llogaritjen e afateve procedurale, sidomos
pr llogaritjen e afatit t ankimit kundr vendimit t ndrmjetm ose prfundimtar,
kemi bindjen se ka nj shkare nga ligji. E kemi fjaln pr fillimin e afatit
procedural. Nga gjykatat e shkalls s par dhe ato t Apelit, si dhe administratat e
tyre, si fillim afati procedural llogaritet edhe vet dita kur sht kryer veprimi
procdural nga gjykata p.sh. kur sht dhn vendimi i ndrmjetm ose
prfundimtar. N qoft se vendimi sht dhn me 10 Janar, sipas tyre afati 5 ditor
mbaron me 14 Janar dhe afati 15 ditor mbaron me 24 Janar, pr arsye se n afate
sht llogaritur edhe data 10 Janar. Ky gamin ndodh pr dy arsye. S pari nga se
nuk sht arritur t harmonizohen dispozitat e prgjithshme mbi afatet dhe
99

mnyrn e llogaritjes s tyre, me dispozitat e veanta t K. Pr.Civile, q rregullojn

afate t ndryshme procedurale. T parat bjn pjes n pjesn e prgjithshme ku
rregullohen shtjet e prgjithshme procedurale, t dytat bjn pjes n nj nga
pjest e posame, n pjesn e tret ku rregullohen mjetet ligjore t mbrojtjes, Duke
u nisur nga kjo, detyrimisht duhet udhhequr nga rregulli i prgjithshm i
sanksinuar n nenin 148 parag.i par. N t ndr t tjera parashikohet se kur afati
sht caktuar me dit ose or, prjashtohet dita dhe ora n t ciln ka filluar ngjarja
ose koha nga e cila duhet t filloj afati. Ky rregull i sanksionuar n nj norm
urdhruese nuk njeh prjashtim n dispozitat e prfshira nga K.Pr. Civile. Po t
kishte qllim t kundrt ligjvnsi do t shtonte klauzoln: Prve kur me
dispozita t veanta t ktij kodi parashikohet ndryshe.
N nenet 443 e 444 jan rregulluar afati i ankimit dhe fillimi i afateve t ankimit.
Formulimi n parag. e par t nenit 444: Afatet e caktuara n nenin e msiprm
fillojn nga data e shpalljes s vendimit prfundimtar, sht kuptuar shkputur
nga neni 148 parag. i par, sikur n llogaritjen e afatit duhet t prfshihet edhe dita
e shpalljes s vendimit prfundimtar. Ky interpretim gramatikor bie ndesh me
interpretimin logjik-sistematik t norms juridike, n nenin 148 parag, i par sht
vendosur rregulli i prgjithshm, q nuk njeh prjashtim, si kur afati sht caktuar
me or e me dit,prjashtohet ora dhe dita n t ciln ka filluar ngjarja ose koha
nga e cila duhet t filloj afati. Prandaj edhe prmbajtja e nenit 444 parag.i par
duhet interpretuar n at mnyr q t perjashtohet dita e shpalljes s vendimit.
S dyti,po t pranohet se n afate llogaritet edhe dita e shpalljes s
vendimit,krahas atyre q u than,cenohet e drejta e pals q ka t drejtn e
ankimit,pr dit t plot t fillimit t ankimit.Kshtu p.sh. vendimi i gjykats mund
t shpallet ose t komunikohet n ort e vona t dits,p.sh. n ora 18.00,
20.00,etj.N kto kushte nuk kemi m afat t plot 5 ditor ose 15 ditor.pr m tepr
kjo mnyr e llogaritjes nuk merr parasysh as ort as faktin se afati ditor sht 24
or.Pasojat disa her mund t jen shum t padshirueshme, sidomos n rastet e
afateve 5 ditore.P.sh.vendimi shpallet pasditn e s premtes.T shtunn e t djeln
sht pushimi javor.T hnn qllon fest zyrtare.Ankuesit i mbetet vetm dita e
fundit pr t studjuar materialet e eshtjes dhe pr t br ankimin.
Ve sa u theksua edhe n legjislacionet e huaja rregulli i msiprm pr mos
llogaritjen e dits s shpalljes ose komunikimit t vndimit t gjykats,nuk njeh
prjashtim.
3.Rivendosja n afatin procedural
N K.Pr.Civile sht njohur e drejta pr t krkuar rivendosjen n afatin e humbur
proceduralsi pr palt ashtu edhe pr prokurorin kur ka ngritur padi.Kuptohet q
pala e interesuar ose prokurori q ka humbur afatin duhet t paraqesin prova q t
100

justifikojn rivendosjen,si p.sh. raportin mjeksor etj.,ashtu edhe aktin pr

shqyrtimin e t cilit krkohet ivendosja n afat,si sht ankimi ose rekursi.
Krkesa pr rivendosjen e afatit procedural paraqitet n gjykatn ku duhej t
kryhej veprimi procedural.(nenet 151-152).
Krkesa pr tu rivendosur n afatin procedural mund t behet si pr afatet
ligjore ashtu edhe pr afatet procedurale gjyqsore.
N dispozitat e msiprme nuk sht caktuar ndonj afat pr t ushtruar
krkesn pr rivendosjen e afatit,`ka nnkupton se ajo mund t paraqitet n do
koh.I vetmi kufizim sht ai i parashikuar n nenin 151,kur afatet kane karakter
prekluziv nuk mund t kekohet rivendosja n afat.P.sh. nuk mund t bhet ankim
n Gjykatn Apelit ,rekurs n Gjykatn e Lart,rishikim apo kundrshtim i t
tretit, pasi ka kaluar nji vit nga shpallja e vendimit.Pra,afati nji vjear sht
prekluziv se shuan t drejtn e ankimit e veprimet e tjera procedurale q u
prmendn.

TEMA XII

Shpenzimet gjyqsore dhe gjobat gjyqsore

101

eshtjet:

Shpenzimet gjyqsore
Taksa pr veprimet dhe shrbimet e administrats shtetrore
Shpenzimet procedurale
Gjobat gjyqsore

1.Shpenzimet gjyqsore
Veprimtaria e prgjithshme e gjykatave financohet nga buxheti i shtetit.Kur
pala e interesuar i drejtohet gjykats me kerkes pr t mbrojtur ose rivendosur nji
t drejt t saj subjektive,detyrohet t bj pages pr sherbimet e gjykats.Kjo
pages derdhet n buxhetin e shtetit.Shuma q do t paguaj subjekti q i drejtohet
gjykats varet nga vlefta e objektit t padis q shprehet n t holla.Kjo shum
caktohet me dispozita t veanta ligjore dhe n baz t nji tarife t caktuar. Pagesa
pr sherbimet gjyqsore bhet trsisht n kohn e ngritjes s padis.Kjo pages
nuk mund t trhiqet m edhe sikur t hiqet dor nga padia ose nga gjykimi,t
paksohet objekti i padis apo t rrzohet padia.Kjo sht e kuptueshme pr shkak
se pagesa pr sherbimet e gjykatsshprehet n taksen mbi aktet,shpenzimet pr
aktet q kryhen dhe shpenzimet e tjerat gjykimit.T gjitha kto t prmbledhura
prbjn at q quhet shpenzime gjyqsore(neni 102 t K.Pr.Civile).
Qllimi i ngarkimit t palve t shpenzimeve gjyqsore dhe i parapagimit t
tyre sht t lehtsohet barra e shtetit pr mbajtjen e aparatit gjyqsor,si dhe t
parandalohet n nji far mnyre ngritja e padive haptazi t pabazuara.
Shpenzimet gjyqsore prbhen nga taksa pr veprimet dhe shrbimet q
kryhen nga administrata gjyqsore dhe nga shpenzimet e nevojshme t proesit
gjyqsor.
2.Taksa pr veprimet dhe shrbimet e administrats gjyqsore.

102

Sipas nenit 102 parag.i dyt t K.Pr.Civile,taksa mbi aktet caktohet me ligj t
veant.N ligjin nr.8435 dat 28.12.1998 Pr sistemimin e taksave n
Republikn e Shqiprisndr t tjera sht caktuar edhe taksa mbi aktet pr
ngritjen e padis,e cila nuk sht fikse,por ndryshon n varsi t vlefts dhe sipas
llojit t padis.Sipas nenit 6 t ktij ligji (shkronja h) taksat pr veprimet e
sherbimet nga administrata gjyqsore e tjer,caktohen sipas lidhjes 6 bashklidhur
ktij ligji si pjes prbrse e tij.Pr nji pjes t padive taksa sht fikse nga 100
lek deri n 1500 lek.Ndersa pr padi t rrjedhura nga marrdhnie kontraktoresi
dhe pr shkaktim dmi n vleft mbi 100.000 lek taksa sht 1%.jan prjashtuar
nga pagimi i takss vetm padit pr pension ushqimor e pr kthim n pun.Pr
padit e tjera nuk sht br prjashtimi apo diferencimi n baz t gjndjes
ekonomike.Mendojm se duhej t prjashtoheshin nga pagimi i takss edhe padit
kundr Institutit t Sigurimeve Shoqrore pr masn dhe t drejtn e
pensionit,padit kundr enteve t sigurimit t pasuris dhe personit si dhe padit q
rrjedhin nga marrdhniet e puns pa prjashtim.
N rastet kur objekti i padis paksohet nuk kthehet taksa mbi aktet e paguara
pr krkes padin,ndrsa kur objekti i padis shtohet merret taks per pjesn e
shtuar t saj (neni 103 i K.Pr.Civile).Shtrohet eshtja si do t veprohet kur n
caktimin e vlefts s padis sht br nji gabim i dukshm material,p.sh.vlefta e
nji shtpie sht caktuar 250 milion duke patur parasysh monedhen e vjetr (me
lek t vjetra) si prdoret shpesh n jetn e prditshme,ndrsa n fakt vlera reale e
shtpis sht dhjet her m e vogl.N K.Pr.Civile jepet pr kt prgjigje joaq
adekuate.N nenin 104 paragrafi I par thuhet se n rastet kur n padi vlefta e
caktuar ka ndryshime t dukshme me vleftn e vertet,gjykata e cakton at sipas
rregullave t parashikuaran kt kod,dhe n rast se n dhnien e vendimit vlefta e
padis del m e madhe ose m e vogl nga ajo e caktuar nga gjykata,krkohet taksa
plotsuese ose kthehet shuma e marr m tepr.Ktu bhet fjal pr taksn e
caktuar nga gjykata.Lind pyetja a mund t zbatohet kjo dispozit edhe pr rastet
kur vlefta e objektit t padis sht caktuar n padi nga vet paditsi.Mendojm se
n baz t interpretimit zgjerues edhe prsa I prket shums s paguar tepr mbi
vleftn reale t objektit t padis,t caktuar nga vet paditsi,ajo duhet t kthehet.
N K.Pr.Civile jan parashikuar edhe rastet kur vlefta e objektit t padis nuk
sht caktuar pr shkak t vshtirsis n caktimin e saj. N kto raste taksa mbi
aktet caktohet
nga gjykata n mnyr t prafrt.
3.Shpenzimet procedurale

103

Krahas shpenzimeve pr shrbimet e organeve gjyqsore,q shprehen n taksn

mbi aktet,palt detyrohen t paguajn edhe shpenzimet procedurale,ose si quhen
ndryshe shpenzimet gjyqsore n kuptimin e ngusht.
N nenin 105 t K.Pr.Civile jane prfshi n shpenzimet procedurale shpenzimet
pr dshmitart,ekspertt,kqyrjen e sendeve ose kqyrjen n vend.kto shpenzime
parapaguhen nga pala q i ka krkuar n shumn q cakton
gjykata.Megjithate,duke marr parasysh rrethanat e eshtjes dhe gjendjen pasurore
t palve,mund t ngarkoj njren ose t dyja palt q t paguajne shpenzimet e
tyre,pavarsisht se cila pal ka krkuar pyetjen e deshmitarve,kryerjen e
ekspertimit ose t kqyrjes Megjithate disa shpenzime i mbeten detyrimisht pals q
ka krkuar kryrjen e nji veprimi procedural.P.sh.garancia n t holla pr sigurimin
e padis paguhet nga pala q e ka krkuar (neni 202) ose shprblimi pr avokatin
paguhet nga pala ose personi q e ka caktuar si prfaqsues.
Nga kto shpenzime nuk prjashtohet asnji subject fizik ose juridik,prve atyre
q prjashtohen nga taksa gjyqsore ose taksa mbi aktet.
Me vendim prfundimtar t gjykats shpenzimet I ngarkohen pals q ka
humbur gjyqin,pals paditse kur rrzohey padia dhe pals s paditur kur pranohet
padia.n kto shpenzime prfshihen taksa mbi aktet,si dhe shpenzimet e tjera t
nevojshme t bra gjat gjykimit (neni 202),prfshir ktu edhe shprblimin pr nji
avokat.N qoft se padia sht pranuar pjesrisht,shpenzimet paguhen n masn e
pjess s pranuar ose t rrzuar t padis.
Kur vendoset pushimi i gjykimit pr shkak t mosparaqitjes s paditsit ose pr
ndonji shkak tjetr t parashikuar n ligj,shpenzimet i ngarkohen pals
paditse.Kur mosmarrveshja zgjidhet me pajtim, shpenzimet mbeten n ngarkim
t seicils pal,prve kur ka marrveshje t kundrt midis palve (neni 108).
Pozita procedurale e ndrhyrsit kryesor edhe prsa i prket shpenzimeve
procedurale sht e njjt me at t paditsit.Ndrsa ndrhyrsi dytsor nuk mund
t ngarkohet me pagimin e shpenzimeve gjyqsore (neni 109).
Kur pala e interesuar konstaton se llogaritja e taksave mbi aktet dhe e shpenzimeve
gjyqsore t tjera,sht br gabim,ka t drejtn e ankimitt veantn gjykatn e
nji shkalle m t lart.
Lidhur me shumn e shperblimit t avokatit vrehet n praktik se nuk sht
prfshir ndonjhr n shpenzimet procedurale,fenomen ky q kalon n heshtje
prej vitesh.

4.Gjobat gjyqsore

104

sht detyr ligjore dhe qytetarve pr t`iu prgjigjur thirrjeve t gjykats si

dshmitar apo ekspert,mosprmbushja pa arsye e s cils sjell pasoja juridike pr
personin e thirrur.Po ashtu personi i tret,q nuk sht pjesmarrs n proesin
gjyqsor,detyrohet t`i paraqes gjykats dokumentin ose sendin q provohet se
ndodhet pron e tij,kur i krkohet nga gjykata,n t kundrtn dnohet nga gjykata
me gjob (nenet 166-167 t K.Pr.Civile).
Gjobat q mun t caktoj gjykata mund t jet deri n shumn prej 30.000
lek.N kt mnyr gjykata mund t veproj edhe ndaj prsonave q prishin
rregullin e qetsin gjat gjykimit,qofshin kta pjesmarrs ose jo t proesit
gjyqsor.Prjashtohen nga ky sanksion prokurori dhe avokati q marrin pjes n
eshtje.Pr ta gjykata mund t krkoj marrjen e masave prkatse respektivisht
nga prokurori epror dhe kshilli mbikqyrs i avokatis.
Prve gjobs ,gjykata pr dshmitarin dhe ekspertin mund t urdhroj edhe
sjelljen me detyrim (prdhunisht) (neni 165).
Personat e dnuar me gjob kan t drejt t ushtrojn krkese pr heqjen e
denimit,duke treguar shkaqet,ku prfshihet edhe pendimi nprmjet kryerjes s
detyrs si dshmitar ose si ekspert.Kerkesa duhet t bhet brenda tre ditve nga
data e seancs ose njoftimit.
Gjykata kur i gjen me vend shkaqet mund t revokoj vendimin,t paksoj
gjobn e caktuar ose t rrzoj krkesen.Vendimi i dhn nga gjykata sht i
forms s prer dhe kundr tij nuk lejohet ankim.

105

Tema XIII
Provat
shtjet:
1. Kuptimi i prgjithshm i provs.

2. Ndarja e provave(Klasifikimi)
3. Objekti i provs
4. Barra e provs.
5.Paraqitja e provs.
6.Procedimi provues (lejimi i t provuarit)
7. muarja e provave (Vlersimi i provave)
8. Mjetet provuese(Llojet e provave)
9. Shpjegimi dhe pohimi i palve dhe pjesmarrsve t tjer n

proes
10.Thniet e dshmitarve
11. Provat Shkresore ( Dokumentet )
12.Ekspertt
13. Kqyrja e personave, e sendeve dhe kqyrja n vend.
14. Eksperimentimi

106

15. Sigurimi i provs (Paraprova)

1. Kuptimi i prgjithshm i provs.

Prkufizimin e kuptimit t provave e ka dhn K. Pr. Civile n nenin 11: Provat

jan t dhna q merren n formn e parashikuar nga ky Kod dhe q vrtetojn ose
rrzojn pretendimet ose prapsimet e pjesmarrsve n proces.
Ky prkufizim nnkupton kryerjen e t gjitha veprimeve nga gjykata dhe palt me
qllim q t vrtetohet ose rrzohet nj fakt i pretenduar nga palt n procesin
gjyqsor. Kjo veprimtari prfshin paraqitjen e provave, propozitimin e palve pr
marrjen e provave, vendimin e gjykats se cilat prova do t merren, paraqitja e
provave nga ana e palve dhe marrja e tyre nga gjykata kur pala e ka t pamundur
ti siguroj ato, dhe vlersimi i provave. N procesin gjyqsor gjykata detyrohet t
krkoj nga palt t paraqesin prova pr do fakt n kontest, nga e cila dhe varet
zhvillimi i procesit, ose marrja e ndonj vendimi gjat ktij procesi. P.sh. n padin
pr kthimin e shums s dhn hua, paditsi duhet t paraqes provat q i krkon
gjykata, ku ai i mbshtet krkimet e veta. Ose, para se t shprehet lidhur me
krkimin e paditsit pr sigurimin e padis, gjykata i krkon ktij t provoj se ka
arsye t dyshohet se ekzekutimi i vendimit pr t drejtat e paditsit do t bhet i
pamundur ose i vshtir (neni 202 t K.Pr. Civile). N disa raste gjykata nuk lejon
marrjen e provs para se pala e interesuar t ket dorzuar nj shum t hollash.

107

P.sh. pala q krkon thirrjen e nj ose disa ekspertve detyrohet t paguaj

paraprakisht nj shum t hollash, e cila do t prdoret pr pagimin e shprblimit
pr ekspertizn.
Procesi gjuqsor sht n fakt riprodhim i nj mosmarrveshjeje (kontesti) q ka
lindur m prpara. Shkalla e riprodhimit t mosmarrveshjes s ngjar varet
kryesisht nga mundsia e palve pr t riprodhuar elementt thelbsor t saj me
an t provave t paraqitura. Kur thuhet pr t riprodhuar elementt thelbsor t
saj merren parasysh ata element q e riprodhojn ngjarjen n tiparet e saj
qensore; pa t cilt ose pa njerin prij tyre, ngjarja e s kaluars nuk mund t
riprodhohet, ajo mbetet amorfe, e pa vrtetuar dhe si rrjedhoj nuk mund t merret
parasysh nga gjykata. P.sh. deklarata e nnshkruar nga i padituri dhe me dat t
sakt pr shumn e marr hua, prmban elementt thelbsor q riprodhojn nj
marrveshje (ngjarje) t s kaluars. Nuk ka asnj rndsi a sht shkruar deklarata
me dor me makin shtypi apo me kompjuter; sht shkruar n nj zyr apo n
banes etj.
Sipas s drejts son procedurale si zbulimi i gjndjes s faktit, ashtu edhe t
provuarit e pretendimeve, ndryshe nga sistemi i mparshm procedural, sht
detyr vetm e palve. Gjykata ka pr detyr vetm t verifikoj saktsin e
plotsin e tyre. Ajo nuk ka tagr t konstatoj fakte ex ofitio, pr arsye se nuk i
njihet rol aktiv n marrjen e provave, si i ishte njohur me legjislacionin e
mparshm procedural. Ky qndrim sht i drejt. Gjykata sht organi i
paanshm, i ngarkuar pr zgjidhjen me vendim t nj mosmarrveshjeje juridike
civile. Marrja prej saj kryesisht e provave do t prbnte cnim i parimit t barazis
s palve para ligjit, t barazis n procesin gjyqsor dhe n nj far mase t
paansis s saj.
Parimi i sanksionuar n nenin 14 t K. Pr. Civile, ku thuhet: Gjykata ka pr detyr
t kryej nj hetim gjyqsor t plot dhe t gjithanshm, n prputhje me ligjin,
nuk duhet kuptuar sikur me kt asaj i njihet nj rol aktiv n procesin gjyqsor civil
dhe n kt kuadr n marrjen e provave kryesisht. Me an t verifikimit e
ballafaqimit t provave t paraqitura nga palt, gjykata grumbullon dhe vlerson
materialin faktik. N baz t ksaj gjendjeje faktike q konstaton gjat procesit
gjyqsor, gjykata zbaton normn juridike. Vendimi i gjykats sht rezultat i
raportit midis ksaj gjndjeje faktike t konstatuar dhe norms juridike t zbatuar.
Procesi gjyqsor sht n radh t par nj process njohjeje. Kjo njohje e
rrethanave, e ngjarjes arrihet nprmjet njohjes racionale dhe asaj empirike, q jan
dy shkallt e njohjes. Kto dy metoda t njohjes jan t lidhura e ndrvarura midis
tyre si dhe plotsojn njra-tjetrn. N procesin gjyqsor njohja racionale sht m
kryesorja jo vetm pr faktin se nprmjet saj arrihet t zbulohet brendia, thelbi i
sendeve dhe fenomeneve, por edhe nga fakti se n t shumtn e rasteve gjykata
njihet me faktet q i prkasin s kaluars. Njohja empirike bhet vetm pr ato
108

fakte e rrethana q ekzistojn gjat zhvillimit t procesit gjyqsor, q kan mbetur

n gjendjen e mparshme, si p.sh. ndrtesa e banimit q shrben pr kqyrje ose
ekspertim, cilsia e nj sendi etj.
Faktet q kan qen object i t provuarit gjukata i merr pr baz n dhnien e
vendimit vetm kur ato jan paraqitur m sakt gjat procesit. Bindja e gjykats se
ekziston fakti q ka qen objekt i t provuarit apo e kundrta, se nuk ekziston nj
fakt i till prbn themelin nga varet marrja e vendimit pr bazueshmrin e
krkespadis. Pr t formuar bindjen e saj gjukata duhet t marr parasysh si
argumentet q flasin pr ekzistencn e nji fakti ashtu edhe argumentet q flasin
kundr.
Prcesi i njohjes gjyqsore realizohet me an t tre elementve prbrs: objektit t
provs, provave gjyqsore dhe procesit t vrtetimit gjyqsor.1. Object i provs
jan ato fakte juridike vrtetsin e t cilave duhet ta zgjidh gjykata, si kusht pr
dhnien e nji vendimi t drejt. 2. Provat gjyqsore jan mjetet e parashikuara n
ligj pr konstatimin e t dhnave faktike dhe prcaktimin e vrtetsis s fakteve
juridike q prbejn objektin e provs. P. sh. Dshmitari, shkresa e thjesht etj. 3.
Procesi i vrtetimit gjyqsor sht konstatimi i vrtetsis s marrdhnies juridike
me an t provave gjyqsore. E thn m thjesht, procesi i vrtetimit gjyqsor
sht konstatimi i objektit t provs si element i par i njohjes gjyqsore, me an t
provave gjyqsore si element i dyt.
Lidhur ngusht me kto elemente n procedimin provues, jan nocionet e fuqis
provuese, argumenteve provuese dhe e barrs s provs.
Fuqia provuese (nervus probationis) e mjetit provues (p.sh. e dokumentit) sht
aftsia e nji prove pr t krijuar bindjen te gjykata pr vrtetsin apo pavrtetsin
e faktit n kontestim.
Argumentet provues (shkaqet) jan prfundimet lidhur me prmbajtjen dhe cilsin
e t dhnave t dala nga mjeti provues.
Barra e provs (onus probandi) sht prcaktimi i pals n proces e cila duhet t
provoj faktin e pretenduar me mjetet provuese.

2. Ndarja e provave
(Klasifikimi)
Si u tha m sipr provat jan ato mjete t parashikuara n ligj, t cilat shrbejn
pr t konstatuar faktet gjat procesit gjyqsor dhe mbi kt baz pr t zgjidhur n
baz t ligjit mosmarrveshjet juridike civile. Provat jan t ndryshme dhe si t
tilla mund t ndahen sipas disa kritereve t paracaktuara n disa kategori.

109

Duke u nisur nga ndarja m e prgjithshme, provat ndahen sipas burimeve t tyre
t parashikuara n ligj: pohimet e paditsit, t paditurit e personit t tret, thniet e
dshmitarve, shkresat, dhe provat materiale.
Teoria ka br ndarjen e provave sipas disa kritereve pr efekt studimi dhe pr t
lehtsuar vlersimin e tyre. Kshtu nji kriter i ndarjes s tyre sht cilsia e burimit
t tyre. Provat q kan prejardhjen nga personat fizik e juridik, si palt, personat
e tret, dshmirart, ekspertt. Kto jan quajtur prova personale. Ndersa provat
burimi i t cilave jan sendet e bots materiale q ruajn mbi vete gjurm t
veprimeve t caktuara ose vet prbnj gjurma t fakteve e ngjarjeve me vler pr
gjykatn. P.sh. nji document i zbuluar, nji objekt q kqyret nga gjykata si muri,
gurt etj. Mbi provat materjale gjykata merr njoftim t drejtprdrejt, ndrsa provat
personale i njoftohen gjykats nga personat e tjer.
Sipas kohs s formimit provat dallohen n prova t formuara m prpara, si sht
p.sh. shkresa dhe n prova q formohen gjat procesit gjyqsor si dgjimi i
dshmitarve, pohimi i palve etj.
Sipas kriterit t mnyrs s formimit provat ndahen n kryesore dhe t thjeshta.
Kryesore jan ato prova q dalin nga burimi i par si p.sh. thniet e dshmitarit q
e ka par ngjarjen me sy, shkresa zyrtare origjinale, kqyrja e vendit ku ka ndodhur
nji ngjarje etj. T thjeshta ose t trthorta jan ato prova kur lidhja midis faktit q
krkohet t provohet dhe provs nuk sht e drejtprdrejt, por e trthort. P.sh.
dshmitari pr ato q deklaron n gjyq nuk i ka par me sy apo dgjuar vet, por i
ka msuar nga vet pala ndrgjyqse ose nga nji person i tret. Bie fjala dshmitari
deklaron se nuk ka qen i pranishm kur paditsi ia ka dorzuar t paditurit sendin,
por kt fakt e ka msuar nga paditsi ose i padituri. Duket qart se m t
rndsishme dhe bindse jan provat kryesore ose t drejtprdrejta. Provat e
thjeshta ose indirekte nuk mund t mos prfillin ose prdoren nga gjykata, pasi nji
qndrim i till ekstrem nga ana e gjykates do ti hiqte atyre karakterin e provs.
Por, nga ana tjetr, vetm n baz t nji prove t trthort nuk mund t arrihet n
prfundime t bazuara plotsisht. N t shumtn e rasteve provat e trthorta
shrbejn pr t ndihmuar n prforcimin ose kundrshtimin e provave kryesore s
bashku m kt prova. Bie fjala gjykata mund t dyshoj n thniet e nji
dshmitari, t cilat prbjn prov direkte, pr shkak se megjithq deklaron se e
ka par ngjarjen me sy, thniet e tij duhen verifikuar me dshmitar t tjer q nuk
kan qen t pranishm, por q kan marr dieni n nji mnyr ose tjetr, pasi
dshmitari okular sht i afrm me paln paditse. N kt mnur nga provat e
trthorta ndihmohet gjykata pr t br vlersim t drejt pr provat e
drejtprdrejt pr t cilat ajo ka dyshime.
Shfrytzimi i provave t trthorta sht shum m i vshtir nga ai i provave t
drejtprdrejta ose kryesore por, megjithat, sht i domosdoshm pr t arritur n
prfundime t drejta. Kjo vshtirsi shtohet ende m tepr kur n procesin gjyqsor
110

provat jan vetm t trthorta. N kto raste krkohet aftsi n vlersimin e drejtsi
t secils prej tyre ve e ve ashtu edhe t gjithave n trsi, pr t arritur n
prfundim t drejt pr faktin juridik t pretenduar.
Kundr provs kryesore mund t paraqitet kundrprova nga pala q nuk e ka barrn
e provs, me qllim pr t bindur gjykatn se gjendja e faktit sht e kundrt me
ata t pretenduar nga pala tjetr q ka prdorur provn kryesore. Gjykata duhet t
lejoj paraqitjen e kundrprovs kur t mos jet bindur plotsisht n vrtetsin e
pretendimit, pr t cilin sht prdorur prova kryesore

3. Objekti i provs
Object i provs sht fakti ose trsia e fakteve juridike q jan vendimtare pr
pranimin e padis, t prapsimeve ose t kundrpadis dhe pr zgjidhjen e eshtjes
nga gjykata. Pra, object provs jan rrethanat i q duhet t sqarohen gjat procesit
gjyqsor, pr t vrtetuar ose rrzuar krkimet e paditsit ose prapsimet e t
paditurit. Objekti i provs nuk sht do fakt q pretendohet nga palt, por vetm
ato fakte juridike q jan t rndsishme pr zgjidhjen e shtjes nga gjykata. Sipas
s drejts civile materialle me fakte juridike kuptohen ato rrethana q shkaktojn
lindjen, ndryshimin ose shuarjen e t drejtave dhe detyrimeve t subjekteve t
marrdhnieve juridiko civile. Rrethanat e tjera-faktet, me vrtetimin e t cilave
ligji nuk lidh pasoja juridike, nuk shkaktojn pasoja juridike, d.m.th nuk krijojn
t drejta dhe detyrime juridike civile. Si rrjedhoj ato nuk ndikojn aspak n
zgjidhjen e mosmarrveshjes me vendim nga gjykata. P.sh. n mosmarrveshjen q
rrjedh nga kontrata e huas si fakte juridike me rndsi pr objektin e t provuarit
jan dhnia ose jo e nj shume t caktuar hua t paditurit, kthimi ose jo i huas etj.
Kur mohohet vet kontrata e huas me prapsimin q bn pala e paditur, jan fakte
juridike dhe si t tilla kan rndsi thelbsore ato fakte q vrtetojn ose rrzojn
pretendimet e njrs ose tjetrs pal lidhur me lidhjen ose jo t kontrats.
N teorin e s drejts civile ekziston mendimi se object i t provuarit (i provs)
nuk jan drejtprdrejt faktet, por jan pretendimet e palve pr faktet, pr qenien
apo mosqenien e fakteve juridike, nga t cilat varet zbatimi i normave t s drejts
materiale n procesin gjyqsor.
Si argument se objekt i provs (i t provuarit) nuk jan drejtprdrejt faktet, por
pretendimet pr faktet, sht se objekt i provs mund t jet edhe pretendimi se nj
fakt i caktuar nuk ekziston. Ky sht quajtur fakt negativ. Ky pretendim mohues
negativ, mund t vrtetohet vetm n mnyr t trthort, me an t konstatimit t
qenies s faktit q e prjashton qenien e faktit t kundrshtuar. P.sh. i padituri n
prapsimin e tij pretendon se shkresa e paraqitur nga paditsi sht e falsifikuar,
111

pasi nuk sht shkrimi e nnshkrimi i tij. Ky pretendim negativ verifikohet me

ekspertiz grafike. Po t rezultoj nga ekspertiza se pretendimi i t paditurit sht i
vrtet, pra shkresa sht e falsifikuar, do t thot se sht konstatuar qenia e nj
fakti (falsifikimi) q e prjashton qenien e faktit t kundrshtuar, rrzohet
pretendimi i paditsit pr qenien a shkress si fakt juridik.
Sipas nenit 10 t K.Pr.Civile Gjykata e mbshtet vendimin e saj vetm mbi faktet
q jan paraqitur gjat procesit gjyqsor. Ktu ligji ka parasysh vetm faktet e
rndsishme pr dhnien e vendimit. Se cilat fakte jan t rndsishme varet nga
cilsimi i drejt juridik i shtjes. Dispozitn ligjore gjykata e zbaton n baz t
analizs s fakteve q ka konstatuar. Kshtu, pra, n baz t dispozits ose
dispozitave q duhen zbatuar, gjykata konstaton se cilat fakte jan t nevojshme.
Fakt i rndsishm juridik mund t jet nj ngjarje e s kaluars si bj.fj. veprimi
ose mosveprimi q ka shkaktuar dmin, moskthimi i t hollave t marra hua n
afatin e caktuar etj.; mund t jet gjendje q ka ekzistuar ose q vazhdon t
ekzistoj si gjendje e nj sendi etj.
Nga kto fakte t rndsishme, me t cilat ligji lidh edhe faktet juridike
procedurale, objekt prove jan vetm faktet kontestuese midis palve. P.sh. njra
pal pretendon ekzistencn e nj fakti, ndrsa pala tjetr e mohon ekzistencn e tij.
Faktet q nuk jan kontestuese midis palve si rregull nuk prbjn objekt prove
dhe si rrjedhoj nuk ka nevoj t provohen. Qenja e tyre konstatohet me an t
disponibilitetit t palve.
N teori mbrohet mendimi se duhen provuar edhe faktet, t cilat pala kundrshtare
as i ka mohuar e as i ka pranuar. Heshtja pr pretendimet e pals tjetr nuk do t
thot se e liron kt t fundit nga barra e t provuarit.
Krahas fakteve q nuk jan kontestuese midis palve, nuk ka nevoj t provohen as
faktet e njohura botrisht ose zyrtarisht, prezumimet ligjore dhe faktet e pranuara
(pohuara) neni 13 i K.Pr.Civile.
Faktet e njohura botrisht nuk kan nevoj t provohen, pr shkak se ato njihen
prej nj rrethi t gjr prsonash. Nga shkalla e rndsis s tyre varet edhe
madhsia e rrethit t personave q jan t njohur me to. Kshtu 28 Nntori si dat e
shpalljes s pavarsis s Shqiprs, njihet nga pjesa drmuese e shqiptarve n
trojet amtare dhe n bot. Por ka fakte t tjera q njihen nga nj rreth m i ngusht
personash, p.sh. njihet vetm nga qytetart e nj qyteti ose rrethi, banort e nj
fshati, si termeti, prmbytje e madhe etj. Pr tu quajtur fakt i njohur botrisht
krkohet q t njihet si i till edhe nga gjykata. Ajo e mon a sht i njohur
botrisht nj fakt konkret e q si rrjedhoj nuk ka nevoj t provohet. Por, kjo nuk i
mohon t drejtn pals kundr s cils sht fakti i njohur botrisht, t provoj se
nuk e ka cilsin e faktit t njohur botrisht.
Edhe faktet e njohura zyrtarisht nga gjykata nuk ka nevoj t provohen (neni13
paragrafi i par). Ato nuk i nnshtrohen hetimit gjyqsor pr arsye se ligji i pranon
112

t mirqena. Kshtu p.sh. sipas nenit 70 t K.Pr. Penale, sht e detyrueshme pr

gjukatn q shqyrton pasojat civile t veprs penale vetm prsa i prket faktit nse
vepra penale sht kryer dhe nse sht kryer nga i gjykuari. Ky sht nj
prezumim ligjor (praesumtio) i pakundrshtueshm ose absolut, pr arsye se nuk
lejohet t provohet e kundrta. Ky lloj prezumimi ndeshet rrall dhe n teori i sht
dhn m tepr kuptimi i fiksionit.
Krahas prezumimeve t pakundrshtueshme n teori jan dalluar prezumimet
ligjore t kundrshtueshme. Ligji i pranon faktet si t vrteta deri sa t provohet e
kundrta. P.sh. sipas nenit 29 t Kodit t Familjes fmija i lindur brenda 300 ditve
nga zgjidhja e martess ka pr atsi bashkshortin e nns. Ky sht nj prezumim
ligjor i kundrshtueshm (relativ), pr arsye se ati i prezumuar ka t drejt t
provoj t kundrtn, se ai nuk sht at i fmijs me padi n gjykat pr
kundrshtim atsie.
Prve prezumeve ligjore n teori bhet fjal edhe pr prezumimet e faktit.
Prezumimi i faktit nuk parashikohet n ligj, por nxirret nga gjykata rast pas rasti
nga nj fakt i ditur pr t caktuar nj fakt t pa ditur. N saje t prvojs s fituar
dhe analizs logjike prej fakteve ekzistuese q jan vrtetuar rregullisht, arrihet n
prfundimin pr ekzistencn e nj fakti tjetr. Natyrisht edhe ky prezumim sht i
kundrshtueshm, deri sa t provohet e kundrta. P.sh. fatura e pagimit t qiras
pr muajin dhjetor t vitit 2000 prbn prezumim fakti pr qiran e paguar pr
muajin nntor si muaj paraardhs, n baz t rrjedhs normale t marrdhnieve
kontraktore.
Nga sa u tha mund t nxirret prfundimi se prezumimet ligjore ose t faktit
ekzestojn kur fakte t caktuara juridike nxirren nga fakte t tjera ekzistuese, duke
u konsideruar t vrteta dhe si t tilla nuk ka nevoj t provohen.

4. Barra e provs.
Barra e provs ose barra e t provuarit ( onus probandi ) sht prcaktimi i
subjektit (pals) n procesin gjyqsor civil q duhet t provoj faktin (faktet) e
pretenduar. N nenin 12 t K.Pr. Civile jepet nj prkufizim i ngjashm me kt:
Pala q pretendon nj t drejt, ka detyrimin q n prputhje me ligjin, t provoj
faktet mbi t cilat bazon pretendimin e saj .
sht detyr e palve n process pr t paraqitur pretendimet lidhur me faktet n t
cilat i mbshtesin krkimet e tyre, si dhe provat me t cilat mund t vrtetohen kto
pretendime. Ky rregull zbatohet si pr krkes padin e paditsit ashtu edhe pr
prapsimet e t paditurit. Pikrisht kto detyrime t palve n teori jan quajtur
barra e provs.
N procesin gjyqsor civil rregullat pr ndarjen barrs s provs e zgjidhin eshtjen
se cila pal do t humbas gjyqin kur nj fakt mbetet i pa provuar. Rregulli i
113

prgjithshm se secila pal e ka barrn e provs pr ato fakte t cilat i vijn asaj n
ndihm. Kjo do t thot se pala q pretendon ekzistencn e nj t drejte, e ka
barrn e provs s atyre fakteve q parashikon e drejta materiale si prezumim i
ekzistencs s saj dhe e kundrta, pala q mohon ekzistencn e nj t drejte ka
barrn e provs s fakteve q pengojn e saj ose se ajo sht shuar.
Ndryshe nga legjislacioni i mparshm procedural, sipas K.Pr.Civile n fuqi provat
tregohen vetm nga palt. Gjykata nuk sht e autorizuar t marr prova kryesisht (
ex offitio). Pra barra e provs sht detyr ekskluzive e palve. Por kjo nuk do t
thot se gjykata sht krejt pasive n marrjen e provave. Ajo ruan t drejtn t
prcaktoj rrethin e atyre fakteve q e prbnj objektin e provs, duke e realizuar
kt me prcaktimin me vendim se cilat prova lejon t merren si t rndsishme
pr shtjen n gjykim. Kur nj prov t paraqitur nga njra ose tjetra pal gjykata
e quan t parndsishme pr eshtjen, ajo ka t drejt t mos e pranoj at. Ky
qndrim gjen mbshtetje n nenin 213 t K.Pr.Civile. n kt dispozit thuhet: n
zbatim t nenit 12 t ktij Kodi, gjykata me vendim lejon palt t provojn faktet
mbi t cilat i bazojn krkimet dhe pretendimet e tyre, duke paraqitur n gjykat
vetm ato prova q jan t domosdoshme e q kan lidhje me eshtjen e gjykimit.
Pra, kur gjykata nj prov t paraqitur e quan t parndsishme ajo me vendim
refuzon marrjen e saj.
N teori mbisundon mendimi se rregullat e barrs s provs jan n radh t par t
karakterit materialo-juridike, pr arsye se determinohen nga dispozitat materialojuridike. Nga dispozitat materiale ku mbshtetet krkimi del se cils pal i bie
barra e t provuarit. P.sh. sipas dispozitave q rregullojn konratn e huas (neni
1051 t Kodit Civil), paditsi huadhns duhet t provoj dhnien e huas, ndrsa i
padituri huamarrs duhet t provoj kthimin e huas kur paditsi e ka provuar
krkimin e tij. Ose n padin pr krkimin e sendit (neni 296), paditsi pronar
duhet t provoj se sht pronar i sendit q krkon. Por, megjithat, rregullat lidhur
me pasojat juridike kur nuk provohen krkimet e pretendimet e pals kan karakter
procedural, t cilat shfaqen n procesin gjyqsor. Kshtu, nga shembujt e
msiprm themi se kur paditsi huadhns nuk provon dhnien e huas ose paditsi
pronar nuk provon t drejtn e pronsis mbi sendin, rrzohet padia, q do t thot
se pasojat juridike jan t karakterit procedural.
N praktik jo kurdoher sht e leht t dallohet se cils pal i bie barra e t
provuarit t nj fakti t caktuar, sidomos ather kur n dispzitat ligjore materiale
nuk sht e shprehur, si n shembujt e msiprm. Pr t dalluar se cili nga
ndrgjyqsit duhet t provoj nj fakt, d.m.th. se cilit i bie barra e provs, ndihmon
shum ndarja e fakteve n fakte formues, pengues dhe shues.
Fakte formues ose konstitutiv jan ato fakte q sjellin me vet lindjen e nj t
drejte. P.sh. e drejta pr t marr mimin nga shitja e nj sendi; e drejta pr t
marr pasurin q rrjedh nga nj trashgim.
114

Faktet formues duhet t provohen nga pala q i pretendon, q zakonisht sht

paditsi.
Fakte pengues jan ato fakte q pengojn lindjen e nj t drejte. P.sh. kryerja e
veprimit juridik me mashtrim ose me kanosje, keqbesimi n posedimin e sendit.
Zakonisht kto fakte pretendohen nga i padituri, por mund t pretendohen edhe nga
paditsi. Prandaj themi se i takon barra e provs atij q i pretendon.
Fakte shues jan ato fakte q sjellin me vete shuarjen e nj t drejte. P.sh. pagimi i
mimit pr sendin e bler, kthimi i huas. Edhe kto fakte zakonisht i pretendon i
padituri, prandaj i takon atij edhe barra e provs.
Vshtirsia kryesore q mbron n dallimin nse fakti sht formues apo pengues.
Pr t kaprcyer kt vshtirsi duhet t bhet dallimi midis kushteve t nevojshme
pr qenien e marrdhnie juridike.kur kto kushte jan specifike (t veanta) pr
nj marrdhnie juridike t caktuar, kemi t bj me fakte formuese. P.sh. n
kontratn e shitjes marrveshja pr mimin dhe sendin, si dhe akti material kur
sendi sht i paluajtshm; ose n kontratn e huas marrveshja pr shumn e
dhn hua dhe afati i kthimit t huas, jan kushte specifike t shitjes e huas dhe
si t tilla prbjn fakte formues. Disa kushte t tjera jan t prbashkta pr
marrdhnie juridike t ndryshme, si zotsia pr t vepruar, vullneti i lir pr t
kryer veprimin juridik etj. kur mungojn prbjn fakte penguese.
Nga ky dallim i kushteve n marrdhnien juridike, n kushte specifike dhe t
prgjithshme del prfundimi tjetr se kushtet e prgjithshme t shum
marrdhnieve juridike zakonisht ekzistojn n t gjitha kto marrdhnie (zotsia
pr t vepruar), sht prjashtim; ndrsa kushtet specifike t nj marrdhnie
juridike nuk jan n t gjitha marrdhniet juridike, kshtu q qenia e tyre nuk
sht rregull dhe si rrjedhoj mungesa e tyre (mimi n kontratn e shitjes) nuk
sht prjashtim. Pikrisht n mbshtetje t ktij dallimi t rregullit dhe t
prjashtimit nga rregulli, arrijm n konkluzionin prfundimtar se duhet t
provohen vetm ato fakte q nuk jan rregull, d.m.th. vetm ato q jan prjashtim,
pra, duhet t provohen vetm faktet specifik si fakte formues. Ndrsa faktet e
prgjithshme ose t zakonshme, q prbjn rregullin, nuk duhet t provohen.
Mungesa e nj fakti ose kushti t prgjithshm, si bj.fj. mungesa e zotsis pr t
vepruar prbn prjashtim nga rregulli dhe pala q e pretendon nj fakt t till q
sht pengues, duhet ta provoj.
Duke u nisur nga ajo se barra e t provuarit t fakteve duhet t bazohet n dallimin
midis asaj q sht e rregullt dhe asaj q prbn prjashtim nga rregulli, del
prfundimi se mungesa e fakteve pengues sht e prgjithshme dhe si e till prbn
rregullin, ndrsa existenca e fakteve pengues sht prjashtim, prandaj, kur
pretendohet qenja e kushtit ose faktit pengues nga i padituri, atij i bie barra e
provs pr qenjen e faktit pengues. Marrim si shembull kontratn e shitjes s nj
sendi t luajtshm. Kur sendi i shitur sht me t meta, blersi ka t drejt t krkoi
115

nga shitsi, ndr t tjer, ndrrimin e sendit me t meta me nj send pa t meta ose
zbritjen e mimit. Shitsi nga ana e tij pretendon se blersi i dinte kto t met n
kohn e blerjes s sendit. Si do t ndahet barra e t provuarit t pretendimeve.
Duke u nusur nga dallimi i kushteve fakte q prbjn rregullin nga kushtet q
prbjn prjashtim, nxirret prfundimi se mungesa e t metave t sendit prbn
rregullin, prandaj ato duhet ti provoj blersi q i pretendon si prjashtim. Po
ashtu pretendimi pr dijenin e t metave prbn prjashtim dhe kt fakt duhet ta
provoj shitsi q e pretendon, pr arsye se si rregull i prgjithshm blersi nuk i di
t metat e sendit. Ose n marrdhniet e trashgimis, trashgimtari nuk sht i
detyruar t provoj zotsin pr t vepruar t trashigimlnsit t tij q ka ln
testament apo zotsin vet pr t trashguar, por vetm lidhjen e gjinis dhe
ekzistencn e testamentit. I takon pals tjetr q pretendon t provoj pazotsin
pr t vepruar t trashgimlnsit apo pazotsin pr t trashguar t trashgimtarit.
Lidhur me faktet shues,si u tha m sipr barra e t provuarit si rregull i prket t
paditurit. Ky duhet t provoj ekzekutimin e detyrimit q prbn fakt shues. Por
lidhur me ekzekutimin e detyrimeve duhet t bhet dallimi midis detyrimeve
pozitive e negative, d.m.th. midis detyrimeve pr kryerjen e nj veprimi dhe
detyrime pr mos kryerjen e nj veprimi. N detyrimet pr kryerjen e nj veprimi
paditsi duhet t provj vetm qenien e detyrimit, p.sh. duhet t provoj dorzimin
e sendit n huaprdorje t paditurit, por jo edhe moskthimin e tij nga ky i fundit.
Ndrsa n detyrimet pr mos kryerjen e nj veprimi paditsi duhet t provoj
qenien e detyrimit pr t mos kryer veprimin, si dhe kryerjen e veprimit nga i
padituri. P.sh. paditsi duhet t provoj se i padituri detyrohet t mos kaloj npr
oborrime paditsit, si dhe kalinin e tij nga ky oborr, si fakt n kundrshtim me
detyrimin e t paditurit ( si kusht-fakt i veant).
Prezumimi ligjor q sht analizuar n eshtjen e mparshme, ia lehtson shum
barrn e t provuarit pals n dobi t scils sht ky prezumim. P.sh. pagimi i
kstit t muajit t mvonshm t qiras s energjis elektrike prezumon pagimin e
muajit t mhershm nga ana e prdoruesit.

5.Paraqitja e provs.
Koha e paraqitjes s provave nga palt sht me rndsi parsore pr sigurimin e
nj procedimi provues t rregullt dhe evitimin e zvarritjes s gjykimit. Prandaj n
nenin 154 t K.Pr.Civile sht parashikuar rregulli se provat duhet t tregohen n
krkes padi.
Paditsi duhet t tregoj provat ku i mbshtet krkimet e tij. Po ashtu edhe i
padituri me marrjen e krkes padis, nprmjet prgjigjes ndaj padis,duhet t
paraqes provat ku mbshtet prapsimet e tij. Por kjo nuk ua heq t drejtn palve
pr t paraqitur prova t tjera, dhe, gjykata, kur vren se sht n dobi t procesit
gjyqosor, lejon marrjen e tyre (neni 180 paragrafi i tret dhe i katrt). Po ashtu
116

palt kan t drejt t krkojn edhe rieljen e procesit gjyqsor pr t paraqitur

prova t reja, t paparaqitura deri ateher, d.m.th. deri n prfundim t hetimit
gjyqsor (neni 304). Pr rieljen ose jo t hetimit gjyqsor vendos gjykata, sipas
vlersimit t rrethanave t eshtjes.
N praktikn gjyqsore mund t ndodh q palt, pr shkaqe t pavarura prej tyre
ose pr shkak t pengesave t ndryshme, e kan patur t pamundur ose tepr t
vshtir t sigurojn nj ose din prova gjat shqyritmit t eshtjes n shkall t
par. N raste t tilla ato kan t drejt t paraqesin prova t reja ( neni 465
paragrafi i dyt i K.Pr.Civile ). Ndryshe nga legjislacioni i mparshm procedural.
Gjykata e Apelit n shkall t dyt ka t drejt t marr do lloj prova t
parashikuar n K.Pr.Civile. p.sh. n nj rast Gjykata e Apelit ka gabuar ligjrisht
dhe ka br shkelje procedurale kur nuk sht shprehur fare lidhur me nj akt
ekspertimi grafik, t paraqitur nga pala paditse n shkall t dyt si nj prov t
re, me qen nuk ka mund ta siguroj gjat procesit gjyqsor n shkall t par. Me
kt prov t re pala paditse (ose e paditur) i mbshtet pretendimet e saj lishur me
vendimin e shkalls s par, prandaj gjykata e shkalls s dyt duhet t shprehet
patjetr pr marrjen ose jo t saj, por kurrsesi nuk ka t drejt t mbaj qndrim t
heshtur lidhur me provn e re.

6.Procedimi provues
(lejimi i t provuarit)
Gjykata nuk sht e detyruar t pranoj do prov t paraqitur nga palt, por vetm
ato prova q jan t nevojshme pr t provuar faktet e rndsishme pr zgjidhjen e
eshtjes civile. Pr kt qllim gjykata cakton me vendim rrethin e fakteve q
duhet t provohen, provat q jan t nevojshme pr vrtetimin e tyre, si dhe
mnyrn e kohn e marrjes s tyre. Po ashtu me vendim ajo refuzon marrjen e
atyre provave t paraqitura nga palt q nuk kan rndsi pr zgjidhjen e
mosmarrveshjes (neni 213 t K.Pr.Civile ). Ky quhet vendim i ndrmjetm i
gjykats. Vendimi duhet t prmbaj: lejohet ose jo marrja e provs s krkuar nga
cila pal ndrgjyqse sht paraqitur, cilat fakte do t provohen me kt prov dhe
si e ku do t merret prova.
Lidhur me lejimin e provs duhen patur kurdoher parasysh edhe krkesat e
normave materiale n lidhje me mjetet e lejueshme provuese pr marrdhnie t
ndryshme juridike. Kshtu p.sh. veprimet juridike q duhen br me shkres nuk

117

mund t provohen me dshmitar; bj.fj. kontrata e qiras mbi nj vit. N raste t

tilla gjykata nuk do t pranoj dshmitart si mjet provues, duke u shprehur pr
kt me vendim.
Si rregull provat merren n seanc gjyqsore dhe nga i njjti trup gjykues. Kur pr
shkaqe t prligjura ndryshon nj nga antrt e trupit gjykues, antri i ri duhet t
njihet me prmbajtjen e procesit gjyqsor, prve kur ai krkon q eshtja t
shqyrtohet nga fillimi. Kur ndryshon m shum se nj nga antart e trupit gjykues,
provat merren n shqyrtim nga fillimi (neni 181 t K.Pr.Civile).
Kur pr nj fakt nga provat jan marr t dhna t mjaftueshme, gjykata me
vendim mund t rrefuzoj marrjen e provave t tjera pr at fakt.
Duke u nisur nga parimi procedural se gjykata e mbshtet vendimin e saj vetm
mbi faktet q jan paraqitur gjat procesit gjyqsor (neni 10), ajo gjat gjykimit
duhet t njihet drejtprdrejt me provat, t dgjoj vet dshmitart e ekspertt, t
shqyrtoj dokumentet e t kqyr sendet q shrbejn si prov. Vetm prjashtimisht,
kur prova nuk mund t merret n seanc gjyqsore, p.sh. dshmitari sht i smur,
ose banon n nj rreth gjyqsor tjetr. N rastin e par pyetja e dshmitarit bhet
jasht qendres s gjykats nga nj antar i gjykats q vendos gjykata (neni 236
paragrafi i par). N rastin e dyt, gjykata i delegon kompetencat e saj gjykats s
vendit ku ndodhet prova, ose me krkesn e t dy palve delegohet njri prj
antarve t trupit gjykues. N vendimin e ndrmjetm caktohet edhe afati i
marrjes s provs si dhe data e seancs pr vazhdimin e gjykimit (neni 215).
Veprimet e kryera nga gjyqtari pr marrjen e provs pasqyrohen n procesverbal, i
cili lexohet n seanc. Palt kan t drejt t marrin pjes n marrjen e provs,
p.sh. n pyetjen e dshmitarit, kqyrjen n vend, kqyrjen e dokumentave etj.

7. muarja e provave (Vlersimi i provave)

muarja e provave sht nj veprim i gjykats q shqyrton nj mosmarrveshje
juridike civile, me an t cilit ajo, pas prfundimit t hetimit gjyqsor, vlerson
fuqin provuese t provave t paraqitura dhe arsyeton qndrimin e vet si dhe prse
i ka vlersuar ato prova n eshtjen konkrete. Me fjal t tjera muarja e provave
sht konkluzioni i gjykats sa, si dhe prse provat e paraqitura (ose administruara)
vrtetojn ekzistencn ose mos ekzistencn e fakteve dhe rrethanave q kan
rndsi dhe ndikim pr zgjidhjen e mosmarrveshjes.
eshtjen e ndrlikuar dhe jo rrall mjaft t vshtir se cilat fakte do t quhen t
provuara, do ta zgjidh gjykata sipas bindjes s vet, m baz muarjes s
ndrgjegjshme e me kujdes t do prov n veanti dhe t gjitha provave s
bashku, si dhe n baz t rezultatit t t gjith procesit gjyqsor. Pikrisht ktu
118

qndron edhe thelbi i teoris s muarjes s lir t provave (teoria e bindjes s lir
t gjyqtarit). Sipas kasaj teorie nj fakt sht i provuar vetm po t ket krijuar
bindje gjykata se ai ekziston dhe e kudrta: fakti nuk sht i provuar kur gjykata
dyshon pr ekzistencn e tij. muarja q bn gjykata, sipas ksaj teorie, sht
shum konkrete. Lloji dhe numri i mjeteve provuese q jan prdorur nuk jan
vendimtare n kt muarje. Teoria e muarjes s lir t provave prbn nj trsi
me parimin e s vrtets materiale. Qndrimi i gjykats lidhur me t provuarit e
fakteve, formohet gradualisht, me muarjen pas do prove t paraqitur. Mirpo
qndrimin prfundimtar pr kt eshtje gjykata e mban vetm pasi t merren t
gjitha provat. Garancia pr mosshprdorimin e liris s muarjes nga ana e
gjykats qndron n detyrn e saj q muarjen e provave ta arsyetoj n vendim.
Prandaj vendimi i gjykats shpesh konsiderohet shprehje e aftsis profesional
dhe ndershmris s gjyqtarit.
Teoria e muarjes s lir t provave ka gjetur pasqyrim n nenin 29 paragrafi i dyt
i K.Pr.Civile: Gjykata mon provat q ndodhen n aktet, n baz t bindjes s saj
t brendshme, t formuar nga shqyrtimi n trsin e tyre i rrethanave t eshtjes.
Parimi i muarjes s lir nuk shtrihet mbi do lloj prove. Kshtu, kur bhet kqyrja e
nj objekti, p.sh. kqyrja e nj banese pr t prcaktuar prej sa ndarjeve e kateve
prbhet, nuk ka vend pr muarje t provave lidhur me faktin real t konstatuar
nga kqyrja. Po ashtu nuk bhet nga gjykata muarja e fuqis provuese t nj
dokumenti zyrtar.

8. Mjetet provuese(Llojet e provave)

Ndonse n dispozitat e K.Pr.Civile nuk thuhet shprehimisht, por nga

prmbajtja e atyre normave q prbjn institutin e provave n procesin gjyqsor
civil, pa ngurrim mund t nxirret prfundimi se asnj prov nuk ka vler t
paracaktuar. Mjafton t citojm dispozitat prkatse pr provat pr tu bindur pr
saktsin e ktij prfundimi teorik. N paragrafin e nenit 309 t K.Pr.Civile thuhet:
Gjykata mon provat e marra gjat gjykimit t eshtjes, sipas bindjes s saj t
brendshme, t formuar nga shqyrtimi i t gjitha rrethanave t eshtjes n trsin e
tyre. Nga kjo del se gjykats nuk mund ti imponohet asnj lloj prove me vler t
paracaktuar, pasi, n t kundrtn do t cnohej rregulli i vendosur pr t drejtn
ekskluzive t gjykats pr t muar do prov t marr in concreto gjat
gjykimit.

119

Kur bhet fjal pr muarjen e provave nga ana e gjykats duhet patur parasysh
vlera e do prove pr zgjidhjen e eshtjes konkrete, sa ndikon secila prej tyre n
krijimin e nj bindjeje t caktuar tek gjykata.
N mbshtetje pr sa u tha m sipr mund ti referohemi edhe neneve 11,12 e
213 t K.Pr.Civile. n asnjrn prej ktyre dispozitave dhe as n ndonj dispozit
tjetr nuk bhet fjal apo aludim pr dallime n fuqin provuese t llojeve t
ndryshme t provave. sht tjetr eshtje q jeta moderne po e kufizon gjithnji e
m tepr provn me dshmitar n zgjidhjen e mosmarrveshjeve juridike civile.
Prandaj edhe dallimi i provave sipas llojit t tyre bhet jo pr shkak t fuqis
provuese t ndryshme t tyre, po pr t dalluar ato sipas burimeve t parashikuara
n ligj dhe sipas raportit q ekziston midis faktit konkret dhe provs.
Burimet e provave jan t parashikuara n dispozita t veanta t K.Pr.Civile
sipas llojit t tyre. Kto burime jan: Pohimet e bra n gjykat prej palve dhe
personave t tret, dhniet e dshmitarve, dokumentet, provat materiale, kqyrja n
vend, eksperimenti, filmat fotografik, kinematografik e registrime t tjera dhe
ekspertimi. Si shihet lloji i provave varet nga lloji i burimeve i burimit t
parashikuar n ligj.
Sipas raportit ndrmjet provs dhe faktit konkret q prftohet prej saj, provat
dallohen n dy grupe. Kur prova sht n lidhje t drejtprdrejt me faktin q
rrjedh prej saj, quhet prov e drejtprdrejt, ose direkte. P.sh. dhniet e dshmitarit
se ka qen i pranishm kur paditsi i ka dhn t paditurit dhjetmij lek, jan
prov e drejtprdrejt, sepse fakti juridik me rndsi themelore pr eshtjen
numrimi e dhenia e dhjetmij lekve, sht prceptuar prej tij drejtprdrejt.
Kur raporti ndrmjet faktit juridik e provs sht jo i drejtprdrejt, por i
trthort, quhet prov e trthort ose indirekte. P.sh. deklarimi i dshmitarit se ka
dieni nga t trett se paditsi i ka dhn 10.000 lek hua t paditurit. N kt rast
dhnia e t hollave nga paditsi si fakt juridik nuk sht prceptuar drejtprdrejt
nga dshmitari, por nprmjet nj prove ose rrethane tjetr. Prova e trthort si
prov e veuar (e vetme) nuk mund t oj n prfundim t plot e t bazuar. Kur
nuk ka prova t drejtprdrejta, sht e nevojshme t kemi disa prova t trthorta t
lidhura midis tyre n at mnyr q t plotsojn njra tjetrn dhe si trsi t japin
faktin juridik t pretenduar. Shpesh kto provat e trthorta mundsojn pr t
arritur n prjundime t drejta e objektive, pr t mbshtetur nj prov t
drejtprdrejt ose pr t hedhur posht ato, duke e prgenjshtruar vrtetsin e
pretenduar t saj.
Si shihet provat e trthorta prdoren qoft si prova t pavarura pr vrtetimin e
fakteve, qoft s bashku me provat e drejtprdrejta, n mbshtetje ose n
kundrshtim t tyre.
Provat e trthorta marrin rndsi sidomos kur gjykata nuk bindet ose dyshon pr
nj prov t drejtprdrejt. Bie fjala dyshohet n qrtetsin e nj dshmitari q
120

sht farefis me njrn pal. Kto lloj provash e ndihmojn gjykatn jo vetm n
vlersimin e provave t drejtprdrejta, por formimin e nj kuptimi t drejt pr
mosmarrveshjen e lindur dhe pr prcaktimin e marrdhnies juridike n kontest.
Prdorimi i provave t trthorta sht sa i vshtir aq dhe i nevojshm pr t
arritur n prfundime t drejta e t plota pr faktet. Prandaj nuk duhet t
nnvleftsohen asnjher provat e trthorta.
Pala q krkon t bind gjykatn se gjendja e faktit sht e kundrt me ato q
pretendon pala tjetr q e ka barrn e provs, paraqet kundrprova. Pr tu pranuar
kundrprova mjafton q gjykata t mos ket krijuar bindje t plot n baz t
provave t paraqitura.

9. Shpjegimi dhe pohimi i palve dhe pjesmarrsve t tjer n

proes
N procesin gjyqsor palt I bjn pretendimet e tyre me an t shpjegimeve q
japin.Mirpo shpjegimet ose thniet e palve nuk jan parashikuar si lloj i veant
prove n K.Pr.Civile.megjithse pr shpjegimet e tyre bhet fjal n nji sr
dispozitash t ktij kodi,si nenet 20,24,101,182 etj.Prandaj shpjegimet e palve
duhen quajtur si prov e veant,n dallim nga pohimi I tyre.
N dy dispozita parimore procedurale civile bhet fjal posarisht pr
shpjegimet e palve,n nenin 20 e 24.Sipas nenit 20 paragrafi I dyt Gjykata e
mbshtet vendimin e saj (ndr t tjera) n shpjegimet e palve.Ndrsa n nenin 24
thuhet: gjykata dgjon gjithnji palt drejtprsdrejti,prve kur ligji parashikon
ndryshe.ktu sht fjala pr shpjegimet e tyre.E njjta gj mund t thuhet edhe pr
nenin 101.
Kuptohet se palt gjat procesit gjyqsor mund t japin shpjegime t shumta
dhe t gjitha kto nuk do t thot se kan vlern e provs. Kt vler e kane vetm
ato shpjegime q kan lidhje m rrethanat e eshtjes n process dhe muarja e tyre
bhet nga gjykata sipas rregullave t prgjithshme pr muarjen e provave.
N legjislacione t ndryshme dhe n literaturn juridike procedurale civile z
vend qndrimi se palt jan burimi i par dhe kryesor pr marrjen dijeni lidhur me
faktet e rndsishme t shtjes.Ato m mir se kushdo tjetr e din gjendjen reale
t fakteve n t cilat I mbshtesi edhe krkimet e pretendimet e
tyre.Megjithat,shpjegimet epalve si mjet provues nuk mund t jen t besueshm
pa u verifikuar me provat e tjera,pr arsye se seicila pal ka interesat e veta t
kundrtame paln tjetr.Vshtirsia sht ather kur prve shpjegimeve t palve
nuk ka asnj prov tjetr.N raste t tilla sipas sistemeve

121

bashkkohore,rrugzgjidhja sht e krkuar me pyetjen e palve si dshmitar n

eshtjen e vet atyre.(Franc,Itali etj.) Kuptohet se pyetja e pals me cilsin e
dshmitarit mund t bhet vetm me plqimin e tij.N qoft se pranon t pyetet si
dshmitar,ndryshe nga pozita procedurale e pals,detyrohet t paraqitet dhe t thot
t vertetn.
N t shumtn e rasteve palt marrin pjes n gjykim jo n mnyr t
drejtprdrejt,pra jo fizikisht vet,por me an t prfaqsueve t tyre.Mirpon disa
raste shpjegimet e palve kan t veant sa bhet e nevojshme paraqitja e tyre.Kjo
ndodh sidomos kur pretendimet kan eshtje t paqarta si duhet ose kur lind nevoja
pr t marr shpjegimet prej vet atyre.Pr raste t tilla n baz t nenit 182 t
K.Pr.Civile gjykats i sht njohur e drejta t krkoj paraqitjen e palve
personalisht pr tu pyeturpr rrethana q mon se kan rndsi pr zgjidhjen e
eshtjes.Megjithat ndryshe nga legjislacioni i mparshm procedural palt nuk
mund t thirren prdhunisht.Kur pala e krkuar nuk paraqitet pa shkak t ligjshm
ose refuzon t`u prgjigjet pyetjeve,gjykata vlerson qndrimin e saj n harmoni me
provat e tjera. (neni 182 paragrafi i dyt)
Gjat shpjegimeve t tyre palt mund t bjn edhe pohime. Pohimi sht
nocion m i ngusht se shpjegimi dhe si rregull pjes prbrese e tij.Pohimi sht
deklarimi i pals ndrgjyqse se faktet e pretenduara nga pala kundrshtare jan t
verteta.Rndsia e pohimit qndron n at se pala se pala tjetr lirohet nga barra e
t provuarit t faktit t pretenduar.
Pohimi mund t bhet n gjyq ose jashtgjyqsisht.pohimi quhet i br n gjyq
kur pala ndrgjyqse ose prfaqsuesi i saj i autorizuar pr t br
pohomin,pohojn para gjykats,qoft kjo edhe jo kompetente,Ndrsa pohimi
jashtgjyqsor i bhet jasht gjykats pals kundrshtare,prfaqsuesit t saj ose
nj t treti.
Edhe pohimi ashtu si shpjegimet e palve mohen nga gjykata si t gjitha provat
e tjera.Marrja e pohimit t palve n gjyq bhet sipas nj procedure rigorozisht t
prcaktuar n nenet 281-284 t K.Pr.C..Thelbi i ksaj procedure sht se pyetjet
formulohen me vendim t gjykats.Sipas nenit 285 kur pala nuk pranon t
prgjigjet ose nuk paraqitet pr shkaqe t justifikuara,gjykata n kuadrin e
vlersimit t edhe t provave t tjera, mund t`i marr si t pranuara faktet e
parashikuara n pyetjet.
Pohimi mund t jet i thjesht ose i cilsuar.sht i thjesht kur bhet pa
ndryshime e shtesa t fakteve t pretenduara nga pala tjetr.P.sh. kur i padituri
pranon pretendimin e paditsit se I ka marr 5.000 lek hua. Pohimi sht i cilsuar
kur pala pranon faktin e pretenduar nga pala tjetr, po njkohsisht shton mj
fakttjetr q mund t prbj prapsim ose ndryshim t faktit.P.sh. i padituri pranon
se ka marr hua 5.000 lek nga paditsi,por shton se ia ka kthyer kt shum ,ose
pohon se ka marr shumn prej 5.000 lek,por jo hua si pretendon paditsi,por si
122

dhurat. N pohimin e cilsuar kemi pohimin fillestar dhe shtesn me t ciln i bn

ndryshim pretendimit t pals tjetr.Pr shtesn ose ndryshimin barra e provs
gjithmon i bie pals q e bn,p.sh se i ka kthyer huan.
Nga pohimi duhet dalluar pranimi ndonse kan karakteristika themelore t
prbashkta.Me pranim pohohet jo vetm qnia e faktit t pretenduar nga pala
tjetr,por edhe plqimi pr ekzekutimin vullnetar t detyrimit q lind prej ktij
fakti.Si pohimi ashtu edhe pranimi duhet t jen t shprehur.heshtja n proesin
gjyqsor nuk mund t merret asnjher si pohim ose si pranim.
Gjykatat duhet t jen t kujdeshme ndaj shpjegimeve,pohimeve e pranimeve t
palve.Ajo duhet t`i sqaroj palt q shpjegimet e tyre duhet t jen pr dhe lidhur
me objektin e padis,por ajo nuk duhet t nxitohet m ekufizimin e s drejts s ryre
pr t shpjeguar rrethanat n mnyrn q i kan prceptuar ato.
Mjaft delicate sht pozita e prfaqsuesit t palve n rastin e pohimit ose
pranimit t padis.N qoft se pranojm se pohimi e pranimi prbjn akte t
disponimit t padis,prfaqsuesi i pals nuk mund t bj pohime ose pranime pa
ju dhen ky tagr shprehimisht nga i prfaqsuari (neni 97 paragrafi i dyt).

10.Thniet e dshmitarve

Dshmitart jan persona fizik q japin t dhna para gjykats pr fakte q ata i
din dhe q kan rndsi pr eshtjen. Dshmitart i tregojn faktet pr aq dhe
ashtu si i kan prceptuar faktet. N thniet e tij dshmitari duhet t tregoj
marrdhniet me palt, burimet nga i ka msuar faktet pr t cilat pyetet. Por prova
me dshmitar nuk sht e pakufizuar. Sipas nenit 231 t K.Pr.Civile prova me
dshmitar lejohet n t gjitha rastet, prve kur ligji pr vlefshmrin ose
provimin e nj veprimi juridik krkon shkres. Po ashtu nuk lejohet prova me
dshmitar: kundr ose tej prmbajtjes s nj akti zyrtar ose privat q prbn prov
t plot; pr marrveshjen e palve pr ndryshimin e kontrats ose shuarjen me an
pagimi ose foljeje t detyrimeve n t holl,q rrjedhin nga nj kontrat sht br
ose duhej br me shkres, edhe sikur shuma ose vlefta e paguar t jet m e vogl
se 50.000 lek (neni 232).
Nga ky rregull ndalues, n nenin 233 jan parashikuar edhe prjashtime, d.m.th.
rastet kur dokumenti q krkohet nga ligji pr vlefshmrin ose provimin e
veprimit juridik ka humbur ose sht prishur pa fajin e pals, kur ka nj fillim
prove me shkres. Quhet fillim prove me shkres do shkres q rrjedh nga ai,
kundrejt t cilit drejtohet krkimi dhe nga prmbajtja e s cils del se fakti i
pretenduar sht pothuajse i vrtet; kur veprimi juridk i br me shkres sht
123

kryer n kundrshtim me ligjin, n mashtrim t ligjit, nn ndikimin e mashtrimit,

kanosjes, ose pr shkak t nj marrveshjeje me keqbesim t br midis
prfaqsuesit t njrs pal dhe pals tjetr, nn ndikimin e nevojs s madhe t
pals; si dhe kur pr shkak t rrethanave t posame t palve, nuk ka qen e
mundur t merrej prova me shkres kur sht kryer veprimi juridik.
Prve ktyre rasteve n nenin 234 t K.Pr.Civile jan parashikuar edhe dy raste t
veanta kur lejohet prova me dshmitar. I pari sht pr personin e tret. Ky sht
i lir n paraqitjen e provave (dshmitareve) kundr ose tej prmbajtjes s nj
veprimi juridik t br me shkres. I dyti sht kur njra nga palt kontraktuese
pretendon se veprimi juridik sht kryer vetm n dukje, pa pasur qllim q palt t
krijojn pasoja juridike (fiktive), ose pr t mbuluar nj veprim tjetr juridik, t
cilin palt e kan dashur (simuluar), prova me dshmitar lejohet n rastet kur ka
prov me shkres t lshuar nga pala tjetr ose deklarime t bra prej ksaj prpara
institucioneve shtetrore, nga t cilat bhet e besueshme se veprimi juridik sht
kryer vetm pr dukje.
N krahasim me legjislacionin procedural t mparshm lejimi i provs me
dshmitar sht m i gjr. Kjo ka ndodhur kryesisht pr shkakun se n dispozitat
e pjess s prgjithshme t Kodit Civil nuk ka dispozit q vendos kufizime pr
veprime juridike q duhen br detyrimisht me shkres, prndryshe nuk mund t
provohen me dshmitar. Kshtu p.sh. sipas nenit 14 shkronja c t Kodit Civil t
shfuqizuar me Kodin Civil n fuqi, nuk mund t provoheshin me dshmitar
kontratat me vler m shum se njmij e pesqind lek. Nj kufizim i till sot nuk
ekziston. N nenet 80 83 t Kodit Civil sht parashikuar se veprimet juridike
mund t kryhen me shkrim, me goj dhe me do lloj shfaqje tjetr t vullnetit.
Vetm pr veprimin juridik pr kalimin e pronsis s sendeve t paluajtshme dhe
t t drejtave reale mbi to, sht parashikuar se duhen br me akt noterial ( neni
83 ).
Rregullimi i formave t veprimit juridik sht eshtje e s drejts materiale civile
dhe jo e s drejts procedurale civile. Mendojm se kjo sht nj mangsi e Kodit
Civil (t pjess s prgjithshme). Nga dispozitat e siprme kuptohet se legjislatori
nuk ka dashur t vendosi kufizime t veanta, si p.sh. pr vlern e objektit t
veprimit juridik. Por do tishte me vend t parashikohej n nj dispozit e
prgjithsme se n dispozitat q rregullojn kontratat e veanta prcaktohet kur
krkohet shkresa si parov.
N K.Pr.Civile me t drejt nuk ka dispozita q parashikojn formn e veprimit
juridik. Megjithat, prmbajtja e fjalis s dyt t nenit 232 krijon n praktik
njfar konfuzioni. Sipas ksaj fjalie nuk lejohet prova me dshmitar pr
marrveshjet e palve pr ndryshimin e kontrats ose shurajes me an pagimi ose
foljeje t detyrimeve n t holla q rrjedhin nga nj kontrat q sht br ose
duhej br me shkres, edhe sikur shuma ose vlefta e paguar t jet m e vogl se
124

50.000 lek, sidomos pjesa e fundit e fjalis edhe sikur shuma ose vlefta e paguar
t jet m e vogl se 50.000 lek ka krijuar njfar bindjeje se t gjitha llojet e
kontratave me vleft m t madhe se 50.000 lek duhet t lidhen me shkres.
Disa persona prjashtohen ose nuk mund t pyeten si dshmitar. Kto tregohen n
nenin 335 t K.Pr.Civile : prfaqsuesit e palve n shtje pr rrethana q i kan
msuar nga t prfaqsuarit e tyre pr shkak t detyrs s tyre si prfaqsues;
personat q pr shkak t metash fizik ose psikike nuk jan t kuptojn drejt
faktet q kan rndsi pr shtjen dhe t bjn dshmi t rregullt (t smurt
psikik, shurdhmemect etj.). prsa i prket fmijve t mitur gjykata mon rast
pas rasti, n varsi t shkalls s zhvillimit mendor t t miturit; bashkshortt t
pandar ende, fmijt, prindrit, gjyshrit ose kushrinjt n vij t drejt ose t
trthort deri n shkall t dyt, prve kur eshtja ka lidhje me probleme familjare
e personale, si dhe t miturit nn 14 vje, prve kur theniet e tyre jan t
domosdoshme pr zgjidhjen e shtjes. Kto persona vendosin vet a do t
dshmojn dhe nuk mund t merren masa ndshkimore ndaj tyre n rast se
refuzojn pr t br dshmi.
Pyetja e dshmitarve bhet n baz t rregullave t parashikuara n nenet 236
244 t K.Pr.Civile. si rregull dshmitart dgjohen gjat debatit gjyqsor.
Prjashtimisht, pr shkak t rrethanave q ia bjn t pamundur paraqitjen n gjyq
(smundje etj.), gjykata mund t vendos pyetjen jasht qndrs s gjykats nga
nj antar i trupit gjykues. N kto raste pyetja e dshmitarit bhet prpara seancs
gjyqsore t radhs dhe dshmia lexohet n seanc gjyqsore. N pyetjen e
dshmitarit marrin pjes kurdoher palt apo prfaqsuesit e tyre. Dshmitari q
banon ose ndodhet jasht rrethit gjyqsor t gjykats q shqyrton shtjen, pyetet
me letrporosi ose delegohet nj gjyqtar.
Dshmitart i merret identiteti nga kryesuesi i seancs, njoftohet pr detyrimin e tij
pr t treguar t vrtetn n t kundrt ka prgjegjsi pr dshmi t rreme dhe i
merret betimi. Dshmitart pyeten nj nga nj n prani t palve dhe pa pranin e
dshmitarve q do t pyeten pas tyre. Dshmitarin e pyet fillimisht pala q ka
krkuar thirrjen e tij dhe pastaj pala tjetr. Palt kan t drejt t bjn pyetje
plotsuese, por kurdoher me lejen e gjykats. Edhe vet gjykata mund t bj
pyetje e t krkoj sqarime kur e quan t nevojshme (neni 239). Dshmitart mund
t ballafaqohen midis tyre kur ka mosprputhje ndrmjet thnieve t tyre, si me
nismn e gjykats ashtu edhe me krkesn e palve (neni 240).
Kur mohet se jan sqaruar faktet e pretenduara, gjykata vet ose me krkesn e
palve, mund t heq dor nga pyetja e dshmitarve t tjer. N rast se rezulton se
dshmitari bn dshmi t rreme prpara gjykats, kjo vendos denoncimin n
prokurori pr ndjekje penale.

125

11. Provat Shkresore ( Dokumentet )

Dokumente n procesin Civil jan do objekt material n t cilin sht fiksuar me

shenja t shkruara mendimi i njeriut. N jetn maderne ky fiksim i shfaqjes s
mendimit materializohet n aktin e shkruar, n shkres. Dokumenti prbn mjet
provues pavarsisht nga fakte prse sht prpiluar. N procesin bashkkohor sht
me rndsi t madhe dhe ka prdorim m t shpesht si mjet provues.
Dokumentet ose shkresat kan kto tipare: kan nj prmbajtje t kuptueshme
lidhur me nj fakt, rrethan apo ngjarje, q kan rndsi pr procesin gjyqsor;
kan shenjat e shkrimit nprmjet t t cilave sht shprehur mendimi dhe, objektin
mbi t cilin jan fiksuar shenjat e shkrimit q shprehin mendimin pr faktin,
rrethann apo ngjarjen. Kryesorja sht prmbajtja e mendimit nga i cili gjykata
mund t nxjerri prfundimin pr qnjen apo mosqenjen e fakteve, rrethanave ose
ngjarjeve. Por, jo rrall merr rndsi t veant shkrimi ( shenjat ) i fiksuar n
shkres, sidomos kur kjo kundrshtohet pr falsitet.
N dispozitat e K.Pr.Civile nuk sht parashikuar asnj kufizim lidhur me
prdorimin e dokunentave pr t provuar fakte t rndsishme. N disa raste
dokumenti (shkresa) sht element prbrs i veprimit juridik. Sipas dispozitave t
Kodit Civil, n raste t tilla kur shkresa krkohet ad solemnitatatem, ose ad
substontiam, mungesa e saj e bn veprimin juridik absolutisht t pavlefshm. P.sh.
n kontratn e shitjes s pasuris s paluajtshme, shkresa sht element prbrs i
veprimit juridik, ( neni 83 t Kodit Civil ). N disa raste t tjera kur shkresa
krkohet pr t provuar kryerjen e veprimit juridik, mungesa e saj nuk e bn t
pavlefshm veprimin juridik, d.m.th. ky veprim sht i vlefshm por nuk mund t
provohet me dshmitar.
Ndonse hyn n fushn e s drejts civile (materiale) eshtja se kur krkohet
shkresa pr vlefshmrin dhe kur pr provueshmrin e veprimeve juridike, e
quajm t nevojshme t japim nj spjegim t shkurtr pr t kuptuar m mir kt
dallim. Pr t cilat veprime juridike krkohet shkresa dhe pastaj, pr t cilat
veprime juridike shkresa krkohet pr vlefshmri e pr t cilat vetm pr
provueshmri, rregullohet nga normat e s drejts materiale dhe jo nga normat
procedurale. E drejta procedurale civile merret vetm me kuptimin e prgjithshm
t dokumenteve shkresave, me fuqin e tyre provuese, me dallimin midis aktit
zyrtar dhe shkress s thjesht, prgatitjen e tyre pr falsitet etj.
Sipas Kodit Civil veprimi juridik mund t kryhet me shkrim, me goj dhe me do
lloj shfaqje tjetr t vullnetit (neni 80 ). Sipas nenit 83 paragrafi i par te Kodi
Civil sht i pavlefshm veprimi juridik q nuk sht br n formn e krkuar
shprehimisht nga ligji. N rastet e tjera veprimi juridik sht i vlefshm, por nuk
126

mund t provohet me dshmitar. Fjalis s fundit duhet ti bhet nj interpretim i

ngushtuar, duke e lidhur me fjalin e par si fjali kryesore. Fjalia : N rastet e
tjera veprimi juridik sht i vlefshm duhet kuptuar se sht fjala gjithnj pr
veprimet q duhen br me shkres sipas dispozitave t veanta, po pr t cilat
shkresa krkohet vetm pr provueshmri. N dispozitat q rregullojn veprime
juridike t njanshme dhe kontratat parashikohet kur krkohet shkresa pr
vlefshmri dhe provueshmri. N ato veprime e kontrata q nuk sht parashikuar
shkresa veprimi juridik mund t kryhet dhe provohet edhe me goj. P.sh. n
dispozitat q rregullojn kontratn e shitjes dhe t shkmbimit t sendeve t
luajtshme, nuk krkohet shkresa. N kontratn e qiras me afat mbi nj vit
krkohet shkresa pr provueshmri etj.

Fuqia provuese e shkress ( Dokumentit )

Pr t patur shkresa vlern e provs krkohet q t jet prpiluar n formn e
caktuar, t ket elementt e nevojshm pr vlern e saj, t mos jet e coptuar, e
grisur ose e shuar, t mos ket grvishtje ose shtesa midis rreshtave ose rregullime
t tjera dhe t jet shkruar n mnyr t till q t mund t lexohet (neni 246 t
K.Pr.Civile). pala q e paraqet si mjet provues nj shkres n t ciln jan br
ndryshime (korigjime) duhet t vrtetoj se kto ndryshime jan br nga ai q ka
nxjerr shkresn ose nga vet paraqitsi i saj q i shrben si prov ose nga ai q i
ka kaluar e drejta dhe s fundi nga nj i tret sipas porosis s ndonjrit prej ktyre.
Pr ta kuptuar vet m mir po japim nj shembull. Para noterit sht br nj
deklarat noteriale nga personi X t ciln e ka paraqitur si prov paditsi. Mirpo
n deklarat ishte ndryshuar nj fjal, duke shkruar mbi fjaln e meparshme nj
fjal tjerr. Gjykata me t drejt ia ka kthyer paditsit deklaratn pr arsye nuk
vrtetohej se ky ndryshim ishte br nga deklaruesi. Duhej t vrtetohej nga noteri
se ndryshimi sht br me krkesn e deklaruesit. N t kundrtn mbetej dyshimi
se ndryshimi sht br nga vet paditsi, ose nga personi q mund ti ket kaluar e
drejta ose nga nj i tret me porosin e ndonjrit prej ktyre. Si shihet, nj
ndryshim sado i vogl mund t zhvleftsoj dokumentin e paraqitur si prov
(neni247).
Disa her shkresa q paraqitet nuk ka nj prmbajtje t caktuar ose ka
prmbajtje t pjesshme, dhe referon n nj shkres tjetr t mparshme me nr. e
dat ose vetm me dat t caktuar. Kur kjo merret dhe del se prmbajtja e saj
ndryshon nga shkresa referuese ather paraplqehet kjo e fundit (shkresa
referuese), prmbajtja e saj;(neni 249).

127

Kopjet e shresave kur saktsia e tyre vrtetohet nga subjekti kompetent, p.sh.
noteri kan t njjtn fuqi provuese me origjinalin (neni 251),q n praktik quhen
kopje t legalizuara.
Ndodh n praktikn gjyqsore q paraqet vshtirsi sjellja e shkress n gjyq
pr shkaqe t justifikuara, ose pr shkak t rndsis s saj ose t vet karakterit t
saj ka rrezik t humbas ose t dmtohet. N raste t tilla gjykata mund t
urdhroj verifikimin e saj nga nj gjyqtar ose t verifikohet me letrporosi nga
gjykata e vendit ku ndodhet shkresa t merret fotokopje e saj ose fotografija e
vrtetuar (neni 252).
Dokumentat ose shkresat nga prmbajtja e tyre dallohen n dispozitive edhe n
informative. Dispozitive jan ato dokumente n prmbajtjen e t cilave shprehet
vullnet i lir i nj ose disa personave fizik a juridik pr t krijuar, ndryshuar a pr
t shuar marrdhnie juridike t caktuara. Informative jan dokumentet q
prmbajn t dhna mbi fakte a rrethana me rndsi juridike, por q nuk shprehin
vullnetin askujt pr t krijuar, ndryshuar a shuar marrdhnie juridike konkrete.
Dokumentet dallohen n dy lloje edhe n varsi vendit ose t subjektit nga t
cilt burojn: n akte dokumente zyrtare dhe n akte private.
a) Aktet Zyrtare
Aktet zyrtare nga ana e tyre dallohen n akte q nxirren nga organet shtetrore (
organe t pushtetit dhe t administrats shtetrore ) dhe n akte q nxirren nga
npunsit e shtetit ose personat publik q ushtrojn veprimtari publike. N t parat
hyjn aktet zyrtare q prmbajn nj urdhr, nj vendim ose do mas tjetr t
marr prej tyre ose q tregojn kryerjen e nj veprimi nga ana e ktyre organeve.
P.sh. nj vendim shpronsimi i Kshillit t ministrave, nj vendim gjykate ,
vendimi i prmbaruesit pr shitjen n ankand t sendit t sekuestruar etj (neni 254
). N t dytat hyjn aktet q dalin nga npunsi shtetror ose personi q ushtron
veprimtari publike, brenda kompetencs s tyre. P.sh. vrtetimi i pronsis lshuar
nga zura e Regjistrimit t Pasuris s Paluajtshme, akti publik i hartuar nga noteri
etj. (neni 253). N teori kto jan quajtur edhe akte t cilsuar.
Sipas neneve 253 e 254 t Kodit Pr. Civile n akte zyrtare prfshihen s pari aktet
q prpilohen nga npunsi i shtetit ose personi q ushtron veprimtari publike,
kuptohet brenda kompetencs s tyre dhe n formn e caktuar, dhe prbjn prov
t plot pr deklarimet e bra prpara tyre, pr faktet q kan ngjar n prani t
tyre, ose pr veprimet e kryera prej tyre. T tilla akte jan aktet e gjendjes civile
(lindjet, martesat, vdekjet), aktet noteriale, dftesat shkollore, diplomat,
procesverbali i rezultateve t provimit etj. s dyti n akte zyrtare hyjn aktet e
nxjerra nga organet e pushtetit dhe t administrats shtetrore, t cilat si u tha,
prmbajn nj urdhr, nj vendim ose do mas tjetr t marr prej tyre ose q
128

tregojn kryerjen e nj veprimi nga ana e ktyre organeve. Edhe kto prbjn
prov t plot pr prmbajtjen e tyre. Ndonse nuk thuhet n nenin 254 , por
nnkuptohet se kto organe duhet t nxjerrin aktet brenda kompetencs s tyre, t
prcaktuar me ligj ose me akte nnligjore.
Me aktet zyrtare q prpilohen nga npunsi shtetror ose personi q ushtron
veprimtari publike, barazohen edhe shkresat e prpiluara nga npunsi i shtetit t
huaj ose nga personi i huaj q ushtron veprimtari publike dhe q konsiderohen si
ent publik n at vend (neni 256).
Shkresat q prpilohen pr kryerjen ose pr vrtetimin e veprimit juridik pr
ka kan deklaruar palt, prbjn prov t plot pr t gjith. Vetm ato dispozita
q nuk kan lidhje t drejtprdrejt me objektin kryesor t shkress quhen si fillim
prov me shkres.
E prbashkt e t gjitha llojeve t akteve zyrtare (shkresave) t msiprme
sht se kundrta e prmbajtjes s tyre mund t provohet vetm pr falsitet.
Sipas nenit 255 edhe kopjet dhe shkurtimet e akteve (shkresave) zyrtare, t
vrtetuara sipas ligjit, kan fuqi provuese sikurse edhe origjinali. Por duhet treguar
kujdes sidomos nga gjykata q n shkurtimet e akteve t jen t shenuara t gjitha
t dhnat thelbsore. P.sh. n nj vrtetim pronsie duhet t shnohet pronari
objekti, vendndodhja e tij dhe kufijt, ndryshe akti i shkurtuar duhet kthyer si i
paplot.
Si prfundim, q nj shkres t konsiderohet akt zyrtar duhet t jet nxjerr ose
prpiluar nga subjektet e parashikuara n nenet 253 254 dhe 256 t K.Pr.Civile,
t jet nxjerr ose prpiluar brenda kompetencave t tyre dhe t ket formn e
caktuar.
Aktet zyrtare t msiprme pr shkak t ktyre veorive t tyre jan quajtur akte
zyrtare me fuqi provuese t veant.
b. Akte private( shkresa e thjeshte)
Aktet private ose shkresat private jan ato q dalin nga personat privat.
Krahas akteve t msiprme personat zyrtar mund t nxjerrin shkresa tej
kompetencs s tyre ose jo n formn e krkuar. Kto akte kan fuqin provuese t
shkress s thjesht kur jan nnshkruar nga palt. P.sh. plqimi i palve pr
lidhjen e nj kontrate ose shkresa e lshuar nga npunsi i gjendjes civile pr
identitetin e nj personi jo n formn e caktuar me ligj (neni 258). Kjo barazohet
me shkresn private t nnshkruar nga personi q e ka lshuar dhe t dyja kto
prbjn prov t plot kur personi pranon se sht nnshkruar prej tij (neni 259).
Pra, vlera provuese e shkress s thjesht varet vetm nga nnshkrimi i personit
n emrin e t cilit sht prpiluar.
N shkresa private prfshihen edhe librat e mbajtura sipas Kodit Tregtar ose
dispozitave t tjera, librat e avoketve, noterve, permbaruesve, mjekve,
129

farmacistve etj. sipas krkesave ligjore e nnligjore. Kto t fundit prbjn prov
t plot pr subjektet q detyrohen t mbajn kto libra.
Shkresa e thjesht ose private mund t mbahet n do form, mund t jet pa dat,
t prmbaj shtesa etj. Ato nuk marrin dat t sakt kundrejt t tretve deri n ditn
q sht vrtetuar nga noteri ose npuns tjetr kompetent, ose nga dita e vdekjes
nj nga nnshkruesit e saj, ose e ka humbur zotsin fizike pr t shkruajt, ose ka
ngjar ndonj fakt tjetr q provon se shkresa sht hartuar n nj dat t
mparshme (neni 261).
Pr tu pranuar si prov shkresa private n favor t prpiluesit t saj, duhet q t
paraqitet nga pala kundrshtare ose paraqiten librat e siprprmendur (neni 260).
Paraqitja dhe krkimi i provs shkresore.
Mnyra e paraqitjes dhe e krkimit t dokumentave parashikohet n nenet 264
265. si rregull ato paraqiten nga palt. Por, kur shkresa mund t krkohet edhe nga
gjykata nga organet shtetrore dhe personat juridik shtetror me krkesn e
palve, kur kto e kan t pamundur marrjen e tyre. N kto raste marrja e shkress
bhet sipas procedurs s parashikuar pr ekzekutimin pr dorzimin e sendit ose
kryerjen e veprimit. Bhet prjashtim vetm kur shkresa prbn sekret shtetror.
Edhe ndrgjyqsit ose personat e tret detyrohen t paraqs shkresat q
disponon prve kur ka shkaqe serioze q justifikojn mosparaqitjen e tyre, gj q
zgjidhet rast pas rasti (neni 264 paragrafi i dyt dhe neni 223).
Kundrshtimi i vrtetsis s dokumentave (shkresave)
Asnj prov nuk ka vlera absolutisht t paracaktuara q do t thot se asnj prov
nuk sht e pakundrshtueshme. Prandaj legjislacioni yn procedural njeh edhe
kundrshtimin e dokumentit (shkress) s prov. Sipas nenit 270 t K.Pr.Civile
do shkres mund t goditet pr falsitet pavarsisht nga lloji i shkress. Prsa i
prket shkresave private, ato mund t goditen pr falsitet edhe kur nga krahasimi
me shkresat e tjera vrtetohet se jan origjinale.
Vrtetsia e nj shkrese mund t kundrshtohet nga pala kundr s cils sht
paraqitur pr nj nga kto shkaqe: 1.duke mohuar shkrimin ose nnshkrimin e tij
n shkresn e thjesht ose duke vn n dyshim shkrimin ose nnshkrimin e
personit q figuron si autor i saj; 2. duke pretenduar se shkresa sht e falsifikuar
(nenet 267 e 270).
Shkresa private mund t vihet n dyshim nga pala kundrshtare kundr s cils
sht paraqitur. N kt rast pala q e ka paraqitur duhet t provoj origjinalitetin e
saj. Origjinaliteti i shkress mund t provohet me do lloj mjeti provues pa
kufizim. Nga ana tjetr pala ndrgjyqse ose personi ndaj t cilit paraqitet kjo
130

shkres duhet t deklaroj menjher a e pronon origjinalitetin e nnshkrimit. Kur

pranohet ose provohet origjinaliteti i nnshkrimit, prezumohet se sht vrtetuar
origjinaliteti edhe i prmbajtjes s saj. Prezumimi ekziston prderisa t mos jet
goditur prmbajtja e shkress pr falsitet. P.sh. me mjetet e sofistikuara t tekniks
moderne mund t falsifikohet e gjith prmbajtja ose pjes t veanta t saj pa
prekur firmn origjinale. Pra, pranimi ose vrtetimi i nnshkrimit origjinal nuk do
t thot n mnyr absolute edhe vrtetim i origjinalitetit t prmbajtjes s shkress
(nenet 267 268).
Nj mnyr efikase e verifikimit t vrtetsis s shkresave sht krahasimi i
tyre. Pr kt krahasim n nenin 269 t K.Pr. civile sht parashikuar nj procedur
e veant. Pala q e paraqet shkresn si prov detyrohet t depozitoj shkresat
origjinale n gjykat ose ti njoftoj ndrgjyqsit e tjer pr listn e shkresave me
t cilat do t bhet krahasimi. Kuptohet q vrtetsia e ktyre shkresave nuk dyhet
t kundrshtohet, n t kundrtn ato nuk mund t shrbejn pr krahasim. Prve
ksaj, kur shihet e nevojshme personi pjesmarrs n prove ose personi i tret, t
cilit i mohohet origjinaliteti i shkrimint ose nnshkrimit mund t detyrohet t
shkruaj para gjykats nj tekst t caktuar me t cilin do t bhet krahasimi.
Krahasimi pr vrtetsin e shkress bhet me an ekspertsh. Kur rezulton se
shkresa nuk sht e vrtet gjykata e prjashton at nga provat.
Kundrshitimi (goditja) pr falsitet
Pr falsitet mund t kundrshtohet do shkres, si akti zyrtar ashtu edhe shkresa e
thjesht dhe shkresa private pa prjashtim.
Goditja e dokumentit pr falsitet mund t bhet kur pretendohet se prmbajtja e
tij trsisht ose pjesrisht nuk i prgjigjet s vrtets dhe mosprputhja midis
prmbajtjes s tij dhe s vrtets ka ardhur nga veprimet me dashje mbi
dokumentin t hartuesit t tij ose nj personi t tret.
Falsifikimi i dokumentit prbn vepr penale, por prbn edhe objekt t
gjykimit civil kur krkohet ti hiqet fuqia provuese, n rastet kur nuk mund t
vazhdoj gjykimi penal pr shkak parashkrimi, amnistie etj. n procesin civil,
ndryshe nga procesi penal, objekt goditjeje sht dokumenti e jo personi.
Falsfikimi i dokumentit mund t bhet n dy mnyra: me falsifikim material
dhe n intelektual. Falsifikimi sht marerial kur veprohet drejtprdrejt mbi
dokumentin, duke br korigjime, ndryshime, shtesa, fshirje etj. p.sh. n shkresn
pr kthimin e shums prej 10.000 lek kreditori shton para numrit 1 edhe nj 1
tjetr, duke e shtuar shumn n 110.000 lek. Ndrsa falsifikimi sht intelektual
kur prmbajtja e dokumentit nuk i prgjigjet s vrtets.
Jo do pretendim pr falsifikim t dokumentit pranohet nga gjykata. Pretenduesi
i falsitetit detyrohet t paraqes shkresat q vrtetojn falsitetin, t tregoj rrethanat
131

q e vn n dyshim saktsin e dokumentit ose t tregoj emrat e dshmitarve ,

ndryshe pretendimi i that sht i papranueshm (neni 273).
Filmat fotografik, kinematografik e regjistrimet e tjera.
Filmat fotografik o kinematografik, kasetat dhe registrimet e tjera mund t
shrbejn si prov pr ngarjet e sendet e regjistruara. Gjykata, pr tu bindur pr
saktsin e tyre mund t thrras edhe ekspert kompetent.
Fotografit dhe fotokopjet e shkresave kan fuqin e njjt me origjinalin, kur
saktsia e tyre sht vrtetuar nga personi competent sipas ligjit pr nxjerrjen ose
vrtetimin e kopjes (neni 279).
Kur dokumenti i kundrshtuar nga pala pr falsitet ose q ka mohuar shkrimin
ose nnshkrimin n t, pranohet nga gjykata se sht i vrtet, e dnon paln q ka
br kto pretendime me gjob deri n 50.000 lek (neni 280 paragrafi i dyt). N
t kundrt, kur gjykata konstaton se dokumenti nuk sht i vrtet, e prjashton at
nga provat dhe po t rezultoj se dokumenti sht i falsifikuar, ia drgon prokurorit
pr t br ndjekje penale (neni 280 paragrafi i par).

12.Ekspertt

Ekspert jan personat q kan njohuri t veanta n fusha t ndryshme t

shkencs, tekniks,prodhimit, artit e kulturs dhe q thirren nga gjykata pr t
dhn mendime e vlersime t prpikta pr sende, veprimtari a pr zgjidhjen e nj
eshtjeje t ndrlikuar. Ekspertt japin mendimin e tyre t kualifikuar si pr fakte
t mparshme ashtu edhe pr fakte q ekzistojn aktualisht.
Eksperti konkluzionin e tij e jep me an t aktit t ekspertimit. Ekspertimi sht
nj mjet provues n gjykim, q prdoret n rastin kur pr vrtetimin ose vlersimin
e nj fakti, krkohen njohuri t kualifikuara, p.sh. njohuri n fushn e mjeksis,
arkitekturs, t shkrimit etj.
N varsi t degs s shkencs, tekniks, prodhimit, letrsis, artit,kulturs etj.
njohurit e ekspertve q nevojiten pr konstatimin e ndonj fakti apo dhnien e
mendimit lidhur me nj fakt konkret, kemi shum lloj ekspertimesh: mjeksor,
psikiatrik, kimik, teknik, mjeko ligjor, letrar, muzikor, etnografik, arkitektonik,
kontabl etj. p.sh. eksperti mjeko ligjor jep konkluzionin pr shkalln e humbjes
s aftsis pr pun nga nj aksident pr vlern e nj ndrtese konkluzionin e jep
eksperti teknik etj.
132

Caktimi i nj ose m shum ekspertve bhet nga gjykata pasi merret mendimi i
palve dhe pjesmarrsve t tjer n procesin civil. Ekspertt zgjidhen nga
personat q jan t specializuar pr eshtjen konkrete n gjykim dhe q jan t
regjistruar n lista t veanta t institucioneve apo t shoqatave (neni 80 i K.Pr.C.).
eksperti mund t lirohet nga detyra e kryerjes s ekspertimit vetm pr shkaqe t
justifikuara.
Pr tu pranuar kryerja e ekspertimit sht e nevojshme q konkluzioni i
ekspertit t ket rndsi pr eshtjen, si p.sh. n eshtjen pr pjestim pasurie
vlersimi i pasuris dhe mnyra e ndarjes ; n padin pr njohje ose kundrshtim
atsie analiza e grupeve t gjakut etj. pa nj ekspertim nuk mund t jet kurr e
sigurt zgjidhja e eshtjes nga gjykata. Mund t rezultoj p.sh. q babai i pretenduar
t prjashtohet n mnyr absolute.
Ekspertimi vendoset nga gjykata kryesisht ose mbi krkimin e palve, por
gjithmon pasi merret mendimi i tyre.
Mendimin e ekspertit ose ekspertve gjykata e vlerson si do prov tjetr. Kur
nuk e bind mendimin e tyre ajo duhet t arsyetoj mospranimin n vendimin
prfundimtar.
Para se eksperti t marr detyrat, gjykata e fton at t bj betimin se do ti
kryej me nder detyrat e ngarkuara (neni 226).
Gjykata n vendimin pr kryerjen e ekspertimit duhet t prcaktoj objektin e
ekspertimit, eshtjet dhe rrethanat pr t cilat do jepet mendimi nga eksperti. Pr
kt gjykata duhet t dgjoj m par mendimin e palve dhe pjesmarrsve t
tjer n proces (neni 227 paragrafi i par). Para se t kryej ekspertimin eksperti ka
t drejt t njihet me materialet e eshtjes dhe t marr t dhena nga palt q ai i
quan t nevojshme.
Mendimi i ekspertit jepet me goj ose me shkrim. Me goj jepet zakonisht
mendimi kur ekspertimi bhet n prani t gjykats ose gjyqtarit t deleguar. N
kto raste mbahet procesverbal i cili nnshkruhet nga eksperti. Ekspertimi i br pa
pranin e drejtprdrejt t gjykats hartohet n nj raport t shkruar, n t cilin
pasqyrohen edhe vrejtjet e krkesat e palve (neni 228). Kur ekspertimi bhet nga
ky a m shum ekspert, kta mund t japin bashkarisht mendimin e tyre n qoft
se jan t nj mendimi. Kur ekspertt kan mendime t ndryshme, ather secili
parashtron vemas mendimin e tij. N raste t tilla,si dhe kur ekspertimi i sht i
met ose i paqart, gjykata, kryesisht ose me krkesn e palve mund t krkoj
sqarime plotsuese ose edhe t urdhroj nj ekspertim t ri me ekspert t tjer
(neni 229).
Shpenzimet pr ekspertin caktohen nga gjykata dhe parapaguhen nga pala q i
ka krkuar. Por gjykata duke marr parasysh rrethanat e shtjes dhe gjendjen
pasurore t palve, mund t ngarkoj njern ose t dy palt q t paguajn
shpenzimet e ekspertit, pavarsisht se cila pal e ka krkuar (neni 105).
133

Mendimi i ekspertit duhet t jet i arsyetuar pr do konkluzion.

13. Kqyrja e personave, e sendeve dhe kqyrja n vend.

Kqyrja e personave dhe e sendeve si dhe kqyrja n vend jan quajtur kqyrja e
drejtprdrejt. Si nj nga mjetet provuese kqyrja e drejtprdrejt i jep mundsi
gjykats t marr dieni vet pr ndrmjetsimin e t tjerve pr gjendjen e veorit
kryesore t personave dhe sendeve t luajtshme e t paluajtshme. Ky mjet provues
i shrben gjykats pr t verifikuar vrtetsin e thnieve t dshmitarve, t
pretendimeve t palve, madje disa her edhe konkluzionet e ekspertve, duke
prfutuar kshtu edhe nj prov t re. P.sh. n shtjen pr njohje atsie gjykats i
ka shrbyer si prov vendimtare kqyrja e baness s t paditurit duke vrtetuar t
dhnat e hollsishme t paditsit.
Me kqyrjen e personave, kqyrjen e sendeve dhe kqyrjen n vend si veprim
procedural, krahas verifikimit t fakteve t kontestueshme mund t zbulohen edhe
qenia e fakteve t tjera t rndsishme.
Kqyrja mund t vendoset si me krkesn e palve ashtu edhe kryesisht nga
gjykata (neni 286). N vendimin e gjykats pr kqyrjen caktohet vendi, koha dhe
mnyra e kqyrjes (nga i gjith trupi gjykues apo nga nj gjyqtar i deleguar). Kur
shihet e nevojshme n kqyrje mund t marr pjes edhe nj ekspert teknik, i cili
vepron sipas dispozitave pr ekspertimin (neni 287). Kqyrja bhet kurdoher pas
njoftimit t palve pr t marr pjes n kqyrje.
Duhet patur kujdes q gjat kqyrjes s personit t mos preket dinjiteti i tij
personal. Kur lind nj dyshim i till ajo mund t mos marr pjes n kqyrje, duke u
mjaftuar n drgimin e nj eksperti (neni 288). Pr kqyrjen e kryer mbahet
procesverbal i posam, ku shnohen personat q kan marr pjes, objekti e
rrethanat e kqyrjes e vrejtjet e pjesmarrsve. N fund procesverbali nnshkruhet
nga t gjith t pranishmit. Ky procesverbal administrohet n seanc gjyqsore.
Kemi prshtypjen se kqyrja nuk shfrytzohet sa dyhet nga gjykatat, as ather
kur sht m se e nevojshme. Kqyrja si mjet provues, me gjith q me t provohet
vetm gjendja e tanishme e fakteve, ka eprsi sepse mundsia e gabimit sht
minimal.
14. Eksperimentimi
Si mjet provues gjykata mund t prdor edhe eksperimentim, duke e drejtuar
vet ose duke ia besuar at nj eksperti. Eksperimenti mund t bhet nga gjykat pr
tu siguruar pr ekzistencn e nj fakti, duke proceduar n riprodhimin e tij, duke
134

urdhruar t kryhen edhe riprodhime fotografike t objekteve, dokukmentave dhe

sendeve dhe kur sht e mundshme edhe filmimin e tyre. P.sh. riprodhimi i njohjes
s njeriut n errsir n nj distanc t caktuar, duke filmuar ose fotografuar
objekte,sende ose dokumente n kushtet e pretenduara nga pala gjat filmimit ose
fotografimit t par etj. (neni 289).

15. Sigurimi i provs (Paraprova)

Zakonisht provat merren gjat shqyrtimit gjyqsor t eshtjes. Mirpo mund t
ndodh q nj prov rrezikon t zhduket, ose t vshtirsohet marrja e saj m von
n procesin gjyqsor, sendi q mund t shrbej si mjet provues mund t prishet,
dshmitari i smur rnd mund t vdes para ngritjes s padis, ose para fillimit t
procesit gjyqsor etj. n raste t tilla, me krkesn e pals s interesuar, gjykata
mund t urdhroj marrjen e provs (neni 292).
Krkesa pr sigurimin e provs paraqitet n gjykatn q e ka shtjen n shqyrtim.
N rast se padia nuk sht ngritur ende, krkesat paraqitet n gjykatn e
vendbanimit t personit q do t pyetet ose ku ndodhet sendi q do t kqyret (neni
293).
N krkes duhet t tregohet prova q do t merret, rrethanat q krkohet t
vrtetohen me t dhe shkaqet q e justifikojn marrjen e provs m prpara. Nj
kopje e krkess duhet ti njojtohet pals tjetr, prve kur kjo nuk dihet ose kur
marrja e provs nuk lejon shtytje.
Gjykata shprehet me vendim dhe kur lejon marrjen e provs duhet t tregoj
provn q do t merret dhe mnyrn e marrjes s saj. N rast se refuzohet krkesa
pr sigurimin e provs, pala q ka br krkesn mund t bj ankim t veant
kundr vendimit t gjykats.
Pala q ka krkuar marrjen e provs duhet t paraqitet ditn e shqyrtimit t
krkess, n t kundrt krkesa rrzohet. Kur marrjen e provs e krkon pala tjetr
ose kur gjykata mon se sht n dobi t gjykimit, gjykata nuk vendos rrzimin,
por shqyrton shtjen.
Pr mnyrn e marrjes s provs dhe pr fuqin e saj provuese zbatohen rregullat e
prgjithshme pr provat (neni 296 paragrafi i dyt).
Sigurimi i provs bhet pr ta prdorur at n procesin gjyqsor. Pr marrjen e
provs mbahet procesverbal, i cili ruhet n gjykat deri sa t filloj shqyrtimi i
shtjes dhe n qoft se ka filluar mund t merret.

135

Tema XIV

Juridiksioni

136

shtjet:

1.

Kuptimi i juridiksionit

2.

Llojet

juridiksionit

(juridiksioni

gjyqsor

dhe

administrativ).
3.

Mosmarrveshjet lidhur me juridiksionin gjyqsor dhe

administrativ dhe mnyra e zgjidhjes s tyre.

1. Kuptimi i juridiksionit
N K.Pr.Civile nuk sht dhn prkufizimi i juridiksionit. Teoria ka dhn
prkufizimin e ktij insitituti juridik procedural civil. Megjithat nga prmbajtja e
normave juridike pr juridiksionin del kuptimi i tij.
E drejta e organeve shtetrore pr t zgjedhur eshtjet q prfshihen n funksionet
e tyre, duke zbatuar ligjin, quhet juridiksion (ins dicere)
1. Juridiksioni sht e drejta e nj organi pr t ushtruar nj veprimtari t caktuar
n prputhje me ligjin, d.m.th. rrethi i eshtjeve q i takon t zgjidh n baz t
ligjit njeri ose tjetri organ. Prkufizimi m i thjesht

137

sht pr mendimin ton sht ky : Rrethi i shtjes q i takon t zgjidh n baz

t ligjit njri ose tjetri organ shtetror quhet juridiksion
1. T tjer e kan prkufizuar juridiksionin si kompetenc absolute, q sht
kompetenc e gjykatave t nj vendi e ndar nga kompetenca e organeve t tjera t
vendit ose t huaja, q t ushtrojn veprimtarin e tyre pr shtje t caktuara.
Fjala juridiksion rrjedh nga latinishtja ins dicere; zbatimi i ligjit. Lidhur me kt
pr gjykatat dhe organet e tjera t ngarkuara me zbatimin e ligjit ekziston deviza:
Ins dicere et non ins dare dhe e zbatue ligjin, jo me krijue ligjin. Mirpo
1.
V.Lama, v.c. f. 86
termi juridiksion n teori legjislacion si u nnvizua m sipr ka marr kuptim m
t gjr. Krahas detyrs s organeve shtetrore pr t zbatuar ligjin, me tt nocion
juridik prfshihet edhe ndarja ndrmjet organeve e kompetencave me ligj pr t
shqyrtuar shtje t caktuara. Pikrisht kjo ndarje prbn edhe thelbin e
juridiksionit. P.sh. kur nj shtje do t shpyrtohet nga gjykata, shtja e par q
shtrohet para saj sht n se i prket gjykats ta shqyrtoj apo i prket ndonj
organi tjetr shtetror. N legjislacionin ton kjo ndarje sht quajtur juridiksion.
N disa legjislacione t huaja nuk sht pranuar juridiksioni si term i veant, por
sht prfshir n kompetencn.
-------------1.
A. Lamani,v.c. ,f. 62
2.
S. ao, v.c. ,f. 129

2.

Llojet e juridiksionit (juridiksioni gjyqsor dhe, administrativ.)

N varsi t llojeve t organeve shtetrore q jan ngarkuar me shqyrtimin dhe

zghidhen e shtjeve, dallohet edhe juridiksioni n juridiksion gjyqsor dhe n
juridksion adminstrativ.
Kemi juridiksion gjyqsor kur me ligj jan ngarkuar gjykatat pr shqyrtimin dhe
zgjidhjen e shtjeve. Kemi juridiksion administrativ kur me ligj jan ngarkuar
organet e administrats shtetrore pr zgjidhjen e shtjeve t caktuara. Objekt
studimi i s drejts procedurale civile sht juridiksioni gjyqsor, ndonse sipas
legjislacionit t ri, pr nj kategori shtjesh me karakter juridiko administrativ,
juridiksioni gjyqsor sht m i lidhur e i ndrvarur me at administrativ. Edhe
vet juridiksioni gjyqsor, n varsi t llojit t shtjeve dhe ligjit q do t
zbatohet, dallohet n juridiksion civil dhe n juridiksion penal. N jurdiksionin
penal hyjn vetm shtjet penale t parashkiara si vepra penale nga Kodi Penal
dhe dispozita t tjera t veanta. Ndrsa nocioni juridiksion civil e gjykatave sht
138

mjaft i gjr, pasi n t prfshihen, krahas shtjeve q burojn nga e drejta civile
edhe shtje q burojn nga e drejta administrative, nga e drejta familjare, nga e
drejta e puns etj. , t cilat me ligj shqyrtohen me gjykim t posam. Kt kuptim
i jep juridiksionit neni 36 i K.Pr. Civile. N juridiksionin e gjykatave hyjn t
gjitha mosmarrveshjet civile e mosmarrveshjet e tjera t parashkuara.
Juridiksioni gjyqsor civil ushtrohet sipas dispozitave t ktij Kodi dhe ligjeve t
tjera.
Nga kjo dispozit del se shtjet civile pa prjashtim jan n juridiksionin e
gjykatave. shtja sht m e ndrlikuar kur sht fjala pr mosmarrveshjet e
tjera a hyjn t gjitha llojet e shtjeve t tjera jo penale n juridiksioni gjyqsor
civil? Nga paragrafi i par i nenit 36 kuptohet se jo do shtje (mosmarrveshje)
tjetr sht n juridiksionin e gjykatave. P.sh. nuk hyjn n juridiksionin e
gjykatave aktet administrative, t cilat sipas Kushtetuts jan n kompetencn e
gjykats Kushtetuese; aktet administrative q merren nga Qeveria e organe te tjer
qndrore e lokale t administrats shtetrore, q prmbajn nj detyrim t
prgjithshm, prve kur ato cnojn interesat e t drejtat e ligjshme t shtetasve;
urdhrat me karakter ushtarak q lidhen me gatishmrin ose veprimet luftarake
(neni 326). Edhe me ligje t veanta mund t parashikohet q nj ose disa lloje
mosmarrveshjesh midis subjekteve t caktuara t jen n juridiksionin e ndonj
organi tjetr e jo t gjykats p.sh. sipas ligjit nr. 7764 dat 2.11.1993 Pr
investimet e huaja (neni 8), n kontratn me nj investitor t huaj t nj shoqrie
private shqiptare apo shtetrore, mund t parashikohet n procedurn e zgjidhjes s
mosmarrveshjeve, q zgjidhja e saj t bhet nga nj arbitrazh i huaj ndrkombtar.
Po kshtu nuk i nnshtrohen juridiksionit t gjykatave shqiptare antart e
prfaqsive diplomatike e konsullare t huaja n Republikn e Shqipris, prve
kur pranojn vullnetarisht ose objekti i padis ka t bj me sende t paluajtshme
q ndodhen n Republikn e Shqipris, d.m.th. pr padit n lidhje me pronsin
ose posedimin e sendeve t paluajtshme ose dhe n lidhje me qiradhnien e tyre
(neni 39 i K.Pr.C.). Nuk hyjn n juridiksionin gjyqsor mosmarrvedshjet lidhur
me ndarjen e tokave, pasi jan n juridiksionin e komisionneve t ndarjes s tokave
(neni 5 i ligjit nr. 7501 dat 19.7.1991 Pr Tokn dhe vendimi i Kshillit t
Ministrave nr. 230 dat 22.7.1991 Pr Krijimin e Komisioneve t Tokave ;
mosmarrveshjet e npunsit civil me institucionin ku punon zgjidhen nga
Komisioni i shrbimit civil. Kjo kategori e shtjeve, q kryesisht jan t karakterit
administrative, nuk jan objekt t shqyrtimit gjyqsor as mbi bazn (Shkakun
causa), t ankimit. N fakt kto prbjn prjashtim nga morija e shtjeve
administrative, financiare etj, t cilat vrtet jan n juridiksionin admnistrativ por
n instanc t fundit shqyrtohen edhe nga gjykata mbi ankimin e personit fizik ose
juridik, e t cilit sht rrzuar nga organi m i lart administrative. T tilla jan
p.sh. ankimet kundr akteve administrative t organeve tatimore e doganore m t
139

larta n seksionin administrative t gjykats s rrethit gjyqsor. Procedura e

zakonshme e shqyrtimit administrative sht : kundr vendimit t degs s
tatimeve ose doganore personi i interesuar mund ti drejtohet organit administrativ
drejtues dhe kundr ktij t fundit mund ti drejtohet gjykats. Nj kategori tjetr e
shtjeve administrative shqyrtohen vetm n nj shkall nga organi administrativ
dhe kundr vendimit t tij mund t bhet ankimi drejtprdrejt n gjykat. P.sh.
kundr vedimit t Komisionit t Kthimit e Kopensimit t Pronave ish provarve, i
interesuari mund t bj ankim n gjykat duke iu drejtuar ndonj organi m t lart
administrativ.
Si shihet kategori t ndryshme t shtjeve q nuk burojn nga e drejta civile n
kuptimin e gjr t fjals, por burojn nga e drejta publike, ajo administrative e
financiare, hyjn n juridiksionin e gjykatave.
Nga sa u tha mund t nxirret ky prfundim: shtjet civile jan si rregull n
juridiksionin ekskluziv t gjykatave dhe se pjesa m e madhe e shtjeve q nuk
burojn nga e drejta civile, i nnshtrohen kontrollit gjyqsor, q do t thot se
hyjn edhe n juridiksionin administrativ. Secilat shtje q nuk burojn nga e
drejta civile jan n juridiksionin ekskluziv administrative, sht .
shtje fakti, q varet nga Kushtetuta dhe legjislacioni n fuqi. Dhe prfundimi
tjetr q mund t nxjerrim prej ktej sht: sa m e vogl t jet gama e shtjeve
q nuk buronj nga e drejta civile, jasht kontrollit gjyqsor, aq m i thell sht
karakteri demokratik i shtetit dhe m e sigurt sht ruajtja e mbrojtja e t drejtave
t qytetarve. Na duket se kjo synohet edhe n Kyshtetutn e Republiks s
Shqipris. Sipas nenit 42/1 t saj Liria, prona dhe t drejtat e njohura me
Kushtetut dhe me ligj nuk mund t cnohen pa nj process t rregullt ligjor,
ndrsa sipas nenit 44 Kushdo ka t drejt t rehabilitohet dhe t zhdmtohet n
prputhje me ligjin, n rast se sht dmtuar pr shkak t nj akti, veprimi ose
mosveprimi t paligjshm t organeve shtetrore. Ndonse kto dy dispozita nuk
prbjn gjithka pr mbrojtjen e t drejtave t njeriut, zbatimi i tyre n jet varet
shum nga shkalla e demokratizimit t vendit.

3. Mosmarrveshjet lidhur me juridiksionin gjyqsor dhe administrativ.

Si u tha m sipr juridiksioni gjyqsor dhe administrative jan t ndar midis tyre,
q do t thot se kurr nuk mund t jet nj shtje njkohsisht edhe n
juridiksionin gjyqsor edhe n at administrative. Mirpo n jetn e prditshme,
140

gjat ushtrimit t veprimtaris s tyre, si gjykatat ashtu edhe organet administrative

mund t bien n lajthim : mund t shpallin gabimisht se shtja sht n
juridiksionin e tyre. Si gjykata ashtu edhe organi administrative mund t shpallin
me vendim pr t njjtn shtje se hyn n juridiksionin e tij, ose e kundrta: secili
prej tyre mund t shpall se shtja nuk hyn n juridiksionin e tij. N rastin e par,
kur si gjykata ashtu edhe organi administrative vendosin se e njjta shtje q u
sht paraqitur pr shqyrtim, hyn n juridiksionin e donjrit prej tyre, kemi
mosmarrveshje ose konflikt pozitiv. N rastin e dyt, kur si gjykata ashtu edhe
organi adiminstrativ vendosin pr t njjtn shtja q u sht paraqitur pr
shqyrtim, nuk hyn n juridiksionin e secilit prej tyre, kemi mosmarrveshje ose
konflikt negativ. Pra asnjeri organ nuk pranon mendimin e organit tjetr. P.sh.
Komisioni i Shrbimit Civil mendon se shtja sht n juridiksionin e gjykats
ose e kundrta se shtja nuk sht n juridiksionin e gjykats, por n juridiksionin
e komisionit. Nga ana tjetr gjykata ka mendim t kundrt.
N raste t tilla, po t mos parashikohej zgjidhja me ligj, do t kishim bllokim ose
edhe kriz institucionale. Sipas paragrafit t tret t nenit 36 t K.Pr.C. Asnj
institucion tjetr nuk ka t drejt t pranoj pr shqyrtim nj mosmarrveshje civile
q sht duke u gjykuar nga gjykata. Me kt dispzit, prsa i prket shtjeve
civile, sht prjashtuar mundsia e lindjes s mosmarrveshjes juridiksionale n
qoft se shtja i ka ardhur s pari n gjykat pr gjykim. Dhe kur shjta sht
pranuar pr shqyrtim nga gjykata organi administrative nuk mund ta pronoj pr
shqyrtim kt shtje, n t kundrtn do veprim i tij do t quhet pa vler juridike.
Megjithat, me kt dispozit q i jep prparsi gjykats vetm n shjte civile,
nuk ezaurohet shtja e konfliktit t juridiksionit. Mundsia e lindjes s
mosmarrveshjeve lidhur me juridiksionin vrtet kufizohet, por nuk parandalohet
plotsisht. Na dalin prpara dy shjte t rndsishme q nuk gjejn zgjidhje t
plot n dispozitat e K.Pr.C.
E para, kur gjykata ka pranuar pr shqyrtim jo nj shjte civile por nj shtje
administrative ose finaciare dhe, nga ana tjetr, pas saj po kt shtje e ka pranuar
pr shqyrtim edhe organin administrativ. E dyta, kur si gjykata ashtu edhe organi
administrative nuk pranojn t shqyrtojn shtjen e me mendimin se nuk sht n
juridiksionin e tij por t organit tjetr.
Pr shtjen e par, sipas nenit 60 paragrafi i par t K.Pr.C. me krkesn e
prokurorit ose organit administrative mosmarrveshja zgjidhet nga Gjykata e Lart.
Mirpo, n qoft se as prokurori e as organi administrative pr nj arsye ose tjetr
nuk bjn krkes n Gjykatn e Lart, ekziston mundsia, s paku teorikisht, q
shjta t shqyrtohet paralelisht n t dy llojet e organeve, gjyqsor dhe
administrative, duke pretenduar secili se shjta hyn n juridiksionin e tij.
M e ndrklikuar paraqitet shtja kur si gjykata ashtu edhe organi administrative
pretendojn se shja nuk sht n juridiksionin e tyre.
141

Sidoqoft kundr vendimit t gjykats me t cilin vendoset se shtja sht ose nuk
sht n juridiksionin gjyqsor, pala e interesuar mund t bj ankim t veant n
Gjykatn e Lart.
A sht nj shtje n juridiksionin e gjykats apo n juridisionin e nj organi
administrative, merret n shqyrtim nga gjykata si me krkimin e palve ashtu edhe
kryesisht dhe n do faz t gjykimit, q do t thot se mungesa e juridiksionit
mund t shpallet edhe me vendim prfundimtar t gjykats (neni 59).
Mjeti i fundit, sipas mendimit ton, pr zgjidhjen e mosmarrveshjes lidhur me
juridiksionin sht krkesa n Gjykatn Kuahtetuese nga organi administrative, si
dhe nga qytetari n rastet e mosmarrveshjeve negative, respektivisht n baz t
nenit 131/ dhe 131/f t Kushtetuts.

142

Tema XV
Kompetenca

shtjet:
1.
Kuptimi dhe llojet e kompetencs.
2.
Kompetenca lndore.
3.
Kompetenca funksionale.
4.
Kompetenca toksore.
5.
Veprimet e gjykats lidhur me kompetencn.
6.
Mosmarrveshjet pr kompetencn

143

1. Kuptimi dhe llojet e kompetencs.

Kompetenca do t thot trsia e veprimtarive q kryen nj organ shtetror. Ky

sht kuptimi i kompetencs nga ana objektive. Nga ana subjektive kompetenca
prcaktohet njkohsisht si e drejt dhe detyr e do organi pr t kryer veprimtari
t caktuar. Kompetenca prcaktohet n t gjitha organizmat shtetrore, pr arsye se
sht e nevojshme t bhet ndarja e veprimtarive midis organeve t tyre t
ndryshme. Prcaktimi i sakt i kompetencs sht kusht sine qua non pr
funksionimin e rregullt t do organi.
Si sht thn juridiksionin gjyqsor e prbjn t drejtat dhe detyrat q u jan
njohur e ngarkuar gjykatave pr t shqyrtuar e zgjidhur shtje t caktuara n baz
t ligjit. Gjykatat jan organet e ngarkuara me dhnien e mbrojtjes juridike
nprmjet gjykimit subjekteve t s drejts pr t drejtat e tyre t njohura me ligj.
Ky juridiksion gjyqsor nuk mund t ushtrohet vetm nga nj gjykat dhe as
vetm nga gjykatat e nj shkalle t vetme, por nga m shum gjykata, t ngritura n
disa shkall. Gjykatat e shkalls s par ose ndryshme gjykatat e rretheve
gjyqsore jan m t shumtat, ato t shkalls s dyt jan n numr m t pakt dhe
n shkalln m t lart, ka nj gjykat t vetme q sht Gjykata e Lart.
N kuadr t juridiksionit gjyqsor ndarja e veprimtaris midis gjykatave t
ndryshme si dhe midis gjykatave t s njjts shkall prbn at q quhet
kompetenc. N baz t kritereve dhe kufive t caktuar pr ndarjen e veprimtaris
midis gjykatave t ndryshme, kemi tri lloj kompetence: Kompetenca lndore,
funksionale dhe ajo toksore e gjykatave.
a)

Kompetenca lndore

Kompetenca lndore ose objktive sht ajo n baz t s cils gjykatat e nj

kategorie kan t drejt dhe detyr t shqyrtojn dhe t zgjidhin shtjet civile dhe
shtjet e tjera t parashikuara n K.Pr.Civile dhe n ligje t tjera, pr shkak t
llojit, natyrs dhe vlers s objektit t tyre. Duke qen pra objekti prcaktues n
kt lloj kompetence, kjo sht quajtur edhe kompetenc objektive. N baz t
kritereve pr kompetencn lndore prcaktohet rrethi i shtjeve q u takon
gjykatave t shkallve t ndryshme.

b) Kompetenca funksionale.

144

Kompetenca funksionale sht ajo q u njihet disa gjykatave pr t vendosur

lidhur me mjetet e goditjes t ushtruara kundr vendimeve. P.sh. Gjykata e Apelit e
ka kompetencn funksionale pr t vendosur pr bazueshmrin apo
pabesueshmrin e vendimit t Gjykats s shkalls s par etj. Kjo lloj
kompetence na ndihmon pr t dalluar gjykatat e shkalls s par nga gjykatat e
shkall s dyt.
c) Kompetenca toksore
Kompetenca toksore sht ajo n baz t s cils gjykata kompetente nga
pikpamja lndore, ka t drejt ta gjykoj shtjen vetm kur kjo shtje ka lidhje
me territorin ku ajo e zhvillon veprimtarin e saj.
Pr gjykimin n shkall t par kan rndsi kompetenca lndore dhe toksore. Se
cila gjykat do ta gjykoj shtjen n shkall t par zgjidhet me dispozitat pr
kompetencn lndore dhe toksore.
2. Kompetenca lndore
Kompetenca lndore e gjykatave t ndryshme caktohet n Kodin e Procedurs
Civile sipas ligjit Pr organizimin e funksionimin e pushtetit gjyqsor nr. 8436
dat 28.12.1998 dhe ligjit Pr organizimin dhe funksionimin e Gjykats s
Lart, nr, 8588 dat 15.3.2000.
Sipas nenit 2 t ligjit pr organizimin gjyqsor, gjykatat kan kompetenc t
shqyrtojn t gjitha shtjet penale civile, administrative si dhe do shtje tjetr t
prcaktuar me ligj. Gjykatat e shkalls s par gjykojn sipas rregullave t
parashikuara n kodet e procedurave (neni 6). Gjykatat e Apelit gjykojn n
shkall t dyt ankimet kundr vendimeve t gjykatave t shkalls s par (neni 7).
Ndrsa Gjykata e Lart si autoriteti m i lart gjyqsor, ka juridiksion fillestar dhe
rishikues (neni 13). Juridiksioni fillestar i Gjykats s Lart sht kufizuar me
Kushtetut vetm prsa i prket gjykimit pr akuzat penale kundr Presidentit t
Republiks, drejtuesve t pushtetit ekzekutiv e gjyqsor dhe deputetve (neni 141).
Pra pr shtjet civile, administrative dhe shtjet e tjera Gjykata e Lart nuk e ka
n juridiksion fillestar. Megjithat, si do t shohin kur do t bhet fjal pr
kompetencn e Gjykats s Lart, me ligj sht lejuar edhe ndonj prjashtim
tjetr.

A)

Kompetenca e gjykatave t rretheve gjyqsore.

145

Gjykatat e rretheve gjyqsore jan gjykata t shkalls s par. Quhen gjykata t

shkalls s par pr arsye se kto gjykojn shtjet gjyqsore vetm n shkall t
par (nenet 5 e 6 t ligjit Pr organizimin e pushtetit gjyqsor). Ato organizohen
dhe funksionojn n rrethe gjyqsore n t gjith territorin e vendit (neni 11). Pr
her t par me ligj jan emrtuar Gjykata t rretheve gjyqsore. Kjo nuk sht
dika formale. Sipas Kushtetuts rrethet nuk njihen m si njsi t qeverisjes
vendore (neni 108), por vetm komunat ose bashkit dhe qarqet. Prandaj sht
parashikuar q gjykatat e shkall s par e ushtrojn veprimtarin e tyre n nj
territor t caktuar me dekret t Presidentit t Republiks, q quhen rrethe
gjyqsore.
Sipas nenit 41 t K.pr. Civile n kompetenc t gjykats s rrethit gjyqsor jan
mosmarrveshjet civile e mosmarrveshjet e tjera t parashikuara n kt Kod e n
ligje t tjera.
Nga prmbajtja e ksaj norme juridike kuptohet se gjykata e rrethit e ka n
kompetenc t shqyrtoj n rradh t par shtjet civile pa prjashitm. Krahas
ktyre ajo ka n kompetenc lndore t shqyrtoj edhe llojet e tjera t
mosmarrveshjeve, t parashikuara n K.Pr.C. dhe n ligje t tjera. Pr
mosmarrveshjet e tjera gjykata e rrethit gjyqsor sht kompetente vetm po t
jet parashikuar n K.Pr.Civile ose n ligje t tjera, n t kundrtn nuk jan n
kompetencn e saj. Dhe n prgjithsi praktika ka ecur n kt rrug.
Si prfundim i ksaj mund t themi, s pari se nuk ka vend pr t renditur
shtjet civile q jan n kompetencn lndore t gjykats s rrethit, pasi t gjitha
shtjet civile jan n kompetenc t saj. S dyti, se n kompetencn e ksaj
gjykate jan shtjet e tjera q me ligj i jan ln pr ti gjykuar, si p.sh shtjet
administrative (neni 324 I K.Pr.V.), shtjet tregtare (neni 334), vrtetimi i fakteve
(neni 388). Kto lloj mosmarrveshjesh shqyrtohen sipas dispozitave pr gjykimet
e posame duke u krijuar seksione t veanta pr gjykimin e tyre pran gjykatave
t caktuara me vendim t Presidentit t Republiks (neni 321). S fundi, asnj
shtje civile nuk mund t prjashtohet nga kompetenca lndore e gjykats s
shkalls s par, prve kur palt bien n marrveshje q mosmarrveshjet e tyre ta
shqyrtoj nj gjykat arbitrazhi (nenet 400 e vijuese t K.Pr.C.).
Lidhur me kompetencn lndore t gjykatave t rretheve gjyqsore si gjykata t
shkalls s par, duhet patur parasysh se me ligjin nr. 8601 dat 10.4.2000, sht
ndryshuar neni 35 paragrafi i par i K.Pr.Civile, lidhur prbrjen e trupit gjykues.
Sipas nenit 35 t K.Pr.C. gjykata e rrethit gjyqsor gjykon me trup gjykues t
prbr nga nj gjyqtar dhe dy ndihmues gjyqtar. Me ndryshimin e br me ligjin
e msiprm Gjykata e rrethit gjykon me trup gjykues t prbr nga nj gjyqtar
ose tre gjyqtar. Me trup gjykues t prbr nga tre gjyqtar gjykohen padit pr
njohjen e pronsis dhe t t drejtave reale mbi sendet e paluajtshme, pr krkimin
e sendeve t paluajtshme, t pjestimit t tyre, pr njohjen, krkimin dhe pjestimin
146

e trashgimis me vler mbi 5 milion lek, pr pavlefshmrin e veprimeve

juridike me vler mbi 5 milion lek, pr mosekzekutimin ose ekzekutimin jo n
mnyr t plot i detyrimeve pr shprblimin e dmit, pr begatimin pa shkak dhe
pr pagimin e padetyruar, me vler mbi 5 milion lek, mosmarrveshjet tregtare t
parashikuara nga neni 334 t K.Pr.Civile, pr kundrshtimin e akteve
administrative, prve marrdhenieve t puns ose q prmbajn detyrime n t
holla deri n 5 milion lek, pr shpalljen e zhdukjes ose t vdekjes s personit dhe
pr heqjen ose kufizimin e zotsis pr t vepruar t personave. shtjet e tjera
gjykohen nga nj gjyqtar i vetm.
N dispozitat e K.Pr.Civile gjithashtu sht parashikuar se gjyqtari i vetm
kryen disa veprime dhe merr vendime t ndryshme gjat gjykimit t shtjes.
Kshtu, sipas neneve 170 e 171 t kodit gjyqtari i vetm kryen veprimet e
nevojshme pr prgatitjen paraprake t cshtjes, krkon plotsimin e krkes
padis, vendos pr prjashtimin e paditsit nga pagimi i takss mbi aktet n rastet e
parashikuara n ligj; kur e sheh t nevojshme cakton seancn prgatitore, vendos se
cilt dshmitar do t thirren n gjyq, vendos pr vnien e sekuestros ose marrje e
masave t tjera pr sigurimin e padisa, vendos pr sigurimin e provave, pr
pezullimin ose pushimin e gjykimit t shtjes n rastet e parashikuara n ligj, pr
bashkimin e padive n nj gjykim t vetem kur jan rastet e parashikuara n kod,
vendos pr moskompetencn e gjykats kur mon se shtja hyn n kompetencen
e nj gjykate tjetr; kur e lejon natyra e eshtjes bn prpjekje pr zgjedhjen e
mosmarrveshjes me pajtim dhe kur arrihet pajtimi merr vendim pr miratimin e tij.

B) Kompetenca e Gjykatave t Apelit.

Sipas nenit 35 paragrafi i dyt t K.Pr.Civile Gjykata e Apelit, si rregull,
gjykon me trup gjykues t prbr nga tre gjyqtar. Nga ky formulim lihet t
kuptohet se prjashtimisht mund t parashkohet me ligj gjykimi i eshtjeve civile e
sidomos eshtjeve te tjera me prbrje t ndryshme t trupit gjykues. Mirpo n
nenin 460 paragrafi i par, sht dhn nj furmulim i ndryshem q i jep tjetr
kuptim prbrjes s trupit gjykues. Sipas ksaj dispozite gjykata e Apelit gjykon
147

me trup gjykues t prbr nga tre gjyqtar. I njjti formulim sht dhn edhe n
nenin 7 paragrafi i dyt t ligjit Pr organizimin e pushtit gjyqsor. Mendojm
se kjo inkonsekuenc n K.Pr.C. duhet interpretuar n favor t tezs se gjykata e
Apelit gjykon detyrimisht n prbrje prej tre gjyqtarsh.
Lidhur me kompetencn lndore t Gjykats s Apelit duhet patur parasysh se
ato gjykojn kryesisht n shkall t dyt mbi ankimet kundr vendimeve t
gjykats s shkalls s par (neni 452). N kt dispozit sht parashikuar edhe
moslejimi i ankimit n rastet q prjashtohet me ligj. N zbatimin e ksaj
dispozite duhet patur kujdes. Gjykata jep vendime t ndrmjetshme dhe vendime
prfundimtare. Kundr vendimit prfundimtar pala e interesuar pa prjashim ka t
drejtn e ankimit. Nuk lejohet q me dispozita ligjore t hiqet e drejta e ankimit pr
asnj lloj mosmarrveshje, qoft kjo civile, administrative, tregtare etj. ky
konkluzion gjen mbshtetje edhe n nenin 43 t Kushtetuts: Kushdo ka te drejt
t ankohet kundr nj vendimi gjyqsor n nj gjykat m t lart, prve kur n
Kushtetut parashikohet ndryshe. Pra vetm me kushtetut mund t parashikohet
ndryshe, d.m.th. moslejimi i ankimit.
Lind pyetja: n cilat raste, ather, mund t prjashtohet ankimi me ligj?
Prjashtimi ka t bj me vendimet e ndrmjetshme. Si do t shohim n nj tem
t mvonshme, gjykata gjat gjykimit mund t marr vendime t ndrmjetshme me
prmbajtje t ndryshme. Vetm kundr atyre vendimeve t ndrmjetshme q
parashikohet n dispozitn ligjore prkatse mund t bhet ankim n gjykatn m
t lart, n rastet kur e drejta e ankimit nuk parashikohet, do; t thot se nuk lejohet
ankimi. Ky rregull sht vendosur n nenin 470 t K.Pr.Civile.
Lidhur me kompetencn lndore t Gjykats s Apelit shrohet edhe nj shtje
tjetr: a mund t ket n kompetenc gjykimin e shtjeve edhe n shkall t par?
N nenin 7 paragrafi i par t ligjit organizimin e pushtetit gjyqsor,
thuhet:Gjykatat e Apelit gjykojn n shkall t dyt ankimet kundr vendimeve t
gjykatave t shkalls s par. Por kjo nuk prjashton mundsin q me dispozita
t veanta t parashikohet gjykimi n shkall t par nga gjykata e Apelit i nj ose
disa kategori shtjesh, por q nuk jan mosmarrveshje civile. P.sh. me ligjin nr.
8741 dat 08.11.1999 pr nxjerrjen e detyrimeve debitore dhe rishikimin e vlerave
pasurore ne llogarit e personave juridik, jovandar q kan marr hua nga
publiku i gjr vendimi i administratorit pr kthimin e nj shume t caktuar nga
nj debitor e nj prej firmave rentiere, prbn titull ekzekutiv. Sipas nenit 8 t tij,
ankimi kundr urdhrit administrativ bhet n Gjykatn e Apelit. Pra prfundimi i
jon sht se Gjykata e Apelit prjashimisht gjykon edhe n shkall t par, n
rastet e parashikuara me dispozita t veanta.

148

C. Kompetenca lndore e Gjykats s Lart.

N Kushtetutn e Republiks s Shqipris, n nenin 141; sht prcaktuar

parimi i kompetencs lndore t Gjykats s Lart. Sipas paragrafit t par t ksaj
dispozite Gjykata e lart ka juridiksion fillestar dhe rishikues. Mirpo Kushtetuta
nuk kufizohet vetm me kt parim t prgjithshm, pr ta autorizuar ligjvnsin
q me ligje t veanta t prcaktoj se n cilat raste kjo gjykat ka juridiksion
fillestar. Po n paragrafin e par t nenit 141 thuhet: Ajo ka juridiksion fillestar
kur gjykon akuzat penale kundr Presideniti t Republiks, Kryetarit dhe antarve
t Kshillit t ministrave, deputetve, gjyqtarve t Gykats s Lart dhe
Gjyqtarve t Gjykats Kushtetuese. Lind pyetja: prve ktyre shtjeve a mund
t ket Gjykata e Lart juridiksion fillestar edhe n eshtje t tjera. Me fjal t tjera
a mund t parashikohen me ligj shtje t tjera (sht fjala pr shtjet jo penale),
n juridiksionin fillestar t Gjykats s Lart? Po ti qndrojm besnik pjess s
dyt t paragrafit t par t nenit 141 t Kushtetuts, do t detyrohemi t
prgjigjemi n mnyr mohuese, d.m.th.se prve akuzave penale kundr
personaliteteve shtetrore t prfshira n kt dispozit t Kushtetuts, me ligj nuk
mund t parashikohen raste t tjera t juridiksionit fillestar t Gjykats s Lart.
Megjithat, praktika ligjvnse ka br edhe ndonj prjashtim t rrall. Kshtu,
sipas nenit 141 paragrafi i dyt t ligjit nr. 8609 dat 08.5.2000 Kodi zgjedhor i
Republiks s Shqipris, Vendimet e KQZ-s n lidhje me rezultatet
prfundimtare t zgjedhjeve vendore dhe pavlefshmrin e tyre ankimohen n
Gjykatn e Lart brenda tri ditve nga shpallja e tyre. KQZ-ja sht organ
administrativ dhe si i till nuk hyn n prbrje t pushtetit gjyqsor. Prandaj
shqyrtimi i ankimeve t ushtruara kundr vendimeve t tij drejtprdrejt nga
Gjykata e Lart, n kuadrin e juridiksionit gjyqsor prbn juridiksion fillestar.
Ndryshe qndron shtja me vendimet e kshillit t Lart t drejtsis. Ky organ
sht prfshir n pjesn e nnt t Kushtetuts me titull Gjykatat, pra sh
pranuar si pjes prbrse e pushtetit gjyqsor. Ndonse nga prbrja e organizimi
nuk mund t pranohet si gjykat e mirfillt, prsri, nga kompetencat q ushtron
lidhur me transferimin dhe shkarkimin e gjyqtarve dhe mnyra e marrjes s
vendimeve, KLD mund t konsiderohet nj kuazi gjykat. Prandaj dhe shqyrtimi i
ankimit kundr vendimit t KLD, nga Gjykata e Lart, mendojm se nuk prbn
juridiksion fillestar, por rishikues (neni 174 I Kushtetuts).
Sipas ligjit nr. 8588 dat 15.3.2000 Pr organizimin dhe funksionimin e
Gjykats s Lart, n kompetencn lndore t kolegjeve prkatse t ksaj gjykate
sht gjykimi i anikimeve p shtje gjyqsore sipas rregullave t parashikuar n
149

K.Pr.Civile (neni12). Ndrsa n Kolegjet e Bashkuara gjykohen si rastet e

parashikuara n K.Pr.Civile ashtu edhe ankimet kundr vendimeve t Kshillit t
Lart t Drejtsis, krkesat Pr njsimin ose ndryshimin e praktiks gjyqsore dhe
rastet e tjera t parashikuara n ligje t veanta (neni 14).

. Caktimi i vlers s objektit t mosmarrveshjes (kriteret).

N kuadrin e kompetencs lndore t gjykats s rrethit gjyqsor, pas

ndryshimit t nenit 35 paragrafi i par t K.Pr. Civile me ligjin nr. 8601 dat
10.4.2000, prcaktimi i vlers s objektit t mosmarrveshjes ka marr rndsi t
madhe, sepse n varsi t ktij prcaktimi do t varet e do t gjykohet shtja me
trup gjykues t prbr nga nj gjyqtar apo nga tre gjyqtar. P.sh. sipas nenit 35 t
ndryshuar t K.pr.Civile disa padi, si ato pr pavlefshmerin e veprimeve juridike,
pr njohjen, krkimin dhe pjestimin e trashgimis etj. , objekti i t cilave sht
me vler nn 5 milion lek gjykohen nga trupi gjykues i prbr nga tre gjyqtar.
Deri ktu shtja themelore duket e thjesht. Mirpo shtja themelore q shtrohet
ktu mbi far baze dhe far kriteresh merren parasysh n caktimin e vlers s
objektit t mosmarrveshjes.
Si baz fillestare pr caktimin e ksaj vlere shrben vlera e shprehur n padi n
nj shum t hollash. Kjo vler ka rndsi procedurale, sepse prbn kriterin baz
pr t percaktuar n kuadrin e kompetencs lndore, nse shtja sht n
kompetenc t nj gjyqtari apo t trupit gjykues prej tre gjyqtarsh.
Si dihet objekt i mosmarrveshjes sht krkesa juridike civile, administrative
etj., t ciln gjykata detyrohet ta shqyrtoj dhe ta zgjidh me vendim. Dhe vlera e
ktij objekti caktohet nga paditsi n padin e ngritur. Mirpo padia prbhet nga
dy element kryesor: nga shkaku, q sht arsyeja e ngritjes s padis dhe nga
objekti, q prbn at q krkohet me padi. Mirpo vlefta e padis nuk mund t
njjtsohet me vleftn e objektit t krkuar apo me vleftn e shkakut t padis, por
sht vlefta e nxjerr duke marr parasysh t dy kto elemente njkohshisht
1.Kur krkes padia ka t bj me t holla, shuma e t hollave e caktuar n padi
prbn vlern e objektit t mosmarrveshjes. N rast se me krkes padi krkohet
n mnyr alternative, ose dorzimi i sendit ose pagimi t hollave si kundr vleft e
tij, si vler e objektit t mosmarrveshjes merret shuma e t hollave. Kur n padi
krkohet vetm nj objekt konkret, paditsi duhet t tregoj vlern e tij.
Si u tha n caktimin e vlers s padis duhet patur n rast parasysh si objektin
ashtu edhe shkakun. N varsi t llojit t shkakut varet edhe ngritja ose ulja e
vlers s padis, por gjithmon brenda kufijve t objektit. P.sh. A-ja si qiramarrs
mund t krkoj me padi dorzimin e pasuris s paluajtshme nga i padituri si
150

qiradhns, d.m.th. n baz t kontrats s qiras, ose n baz t s drejts s

pronsis (padia e revendikimit). N t dyja rastet objekti i padis sht i njjt,
ndrsa shkaku i padis sht i ndryshm. Si rrjedhoj vlera e dy padive sht e
ndryshme. N rastin e par ajo prbhet nga vlera e kontrats s qiras, ndrsa n
rastin e dyt vlera e padis prbhet nga vlera e pasuris s krkuar.
Kur krkohet me padi pavlefshmria e veprimit juridik, vlera e objektit t
padis sht vlera e veprimit juridik t kryer. Por kur krkohet pavlefshmria
vetm pr nj pjes t veprimit juridik, vlera e objektit t padis sht aq sa sht
vlera e pjess s veprimit juridik q goditet.
Lidhur me caktimin e vlers s padis n K.Pr.Civile jan parashikuar rregulla
mjaft t hollsishme (nenet 65-70). Krkesat e parashtruara n nj proces kundr nj
prsoni (t paditurit) mblidhen ndrmjet tyre, prfshir edhe komatat e arrira,
shpenzimet e kryera dhe dmet e pretenduara. Kur krkimi drejtohet kundr disa
personave me kuota detyrimi pr secilin, vlera e padis prcaktohet nga i gjith
detyrimi. N pjestimin e pasuris vlera prcaktohet nga vlefta e pjess q krkohet
si pjes takuese e paditsit.
Kur krkohet, detyrimi ushqimor periodik kur titulli kundrshtohet vlera
prcaktohet n baz t shums s prgjithshme q duhet t jepet pr dy vjet. Ndrsa
n krkimet pr rentet e prjetshme kur titulli kundrshtohet (d.m.th.nuk pranohet
nga i padituri ekzistenca e vet marrdhnies juridike) vlera prcaktohet nga shuma
e vlerave pr njzet vjet. Ndrsa n ato raste kur paditsi nuk e prcakton ose nuk e
deklaron vlern e objektit t krkuar, prcaktimi i vlefts sht n kompetenc t
gjykats. I padituri mund t kundrshtoj kt vetm n fillim t mbrojtjes s tij
(neni 68). Vlera e padis me t ciln kumdrshtohet ekzekutimi i detyruar
prcaktohet nga kredia pr t ciln procedohet ekzekutimi i detyrueshm. Ndrsa
vlera e padis s personit t tret q kundrshton ekzekutimin e detyrueshm varet
nga vlefta e sendeve pr t cilat ai bn kundrshtimin (p.sh. pr ato sende q ai
pretendon se sht pronar (neni 70).
Kur n marrdhnien juridike parashikohet ekzekutimi me keste e detyrimit ose
kur krkohet nj pjes kredis vlera e padis caktohet nga vlefta e kstit ose e
pjess s kredis s krkuar. Edhe sikur i padituri t kontestoi vet marrdhnien
juridike t detyrimit e jo vetm kstin e saj, nuk sjell asnj ndryshim prsa i
prket kompetencs lndore (p.sh. vazhdon gjykimi me nj gjyqtar). Vetm kur
kontestimi bhet n formn e kundrpadis dhe vlera e saj sht mbi 5 milion lek
(vlera e gjith marrdhnies juridike), ather shqyrtimi i shtjes do t bhet me
trup gjykues prej tre gjyqtarsh. N rast se gjat gjykimit bie vlefta e padis pr
shkak t paksimit t objektit t padis nga paditsi, ose pr shkak se vlera e tij
rezulton m e vogl, p.sh. nn 5 milion lek, shtja duhet t vazhdoj t
gjykohet nga tre gjyqtar. Por n rast se paditsi gjat gjykimit i shton krkimet e
tij n at mas sa shuma e prgjithshme e krkimeve kalon kufirin prej 5 milion
151

lek n padit q sht vn ky kufi, padia nuk do t vazhdoj t gjykohet nga

gjyqtari i vetm, por nga trupi gjykues prej tre gjyqtarsh.
N praktikn gjyqsore mund t ndodh q gjat gjykimit, sidomos kur ai zgjat
pr shum koh, q vlefta e sendit t krkuar t ngrihet. P.sh. vlefta e pjess s
krkuar n padin pr pjestimin e trashgimit sht n 5 milion lek. Gjat
gjykimit kjo vleft sht ngritur n mbi 5milion lek. Me qen se kto shtje nuk
jan zgjidhur me ligj, duke u bazuar n teorin dhe praktikn gjyqsore, mendojm
se nuk duhet t ndryshohet prbrja e trupit gjykues nga nj n tre gjyqtar.
Argumenti qndron n faktin se sendi q do t pjestohet dhe pjesa e krkuar nga
paditsi ( ose ) jan po ato t prcaktuar n padi. Vetm shtimi i vlefts s
sendit nuk mund t prbjn shkak pr ndryshimin e kompetencs lndore nga
gjyqtari i vetm n trup gjykues me tre gjyqtar.

3. Kompetenca funksionlale.

N legjislacionin ton procedural nuk sht prdorur termi kompetenc

funksionale, por vetm kompetenc lndoredhe kompetenc toksore.
Megjithat n dispozitat e ligjit Pr organizimin e pushtetit gjyqsor, n ligjin
Pr organizimin dhe funksionimin e Gjykats s Lart dhe n K.Pr. Civile, sht
br klasifikimi i gjykatave sipas kompetencs funksionale. Gjykatat q gjykojn
shtje q paraqiten pr her t par para gjykats quhen gjykata t shkalls s
par. Gjykatat q gjykojn shtjet q jan gjykuar m par prej gjykats m t ult
dhe vijn me ankim n gjykat m t lart, jan Gjykatat e Apelit ose gjykata t
shkalls s dyt. Dhe n krye qndron Gjykata e Lart, e cila shqyrton ankimet me
rekurs kundr vendimeve t Gjykats s Apelit, si dhe ato t Gjykats s shkalls
s par n rastet e parashikuar nga K.Pr.Civile, kur nuk sht respektuar ose sht
zbatuar keq ligji, ka shkelje t rnda t normave procedurale, nuk sht marr nj
prov vendimtare e krkuar nga palt gjat gjykimit, arsyetimi i vendimit sht
jologjik dhe jan shkelur dispozitat pr juridiksionin dhe kompetencn (neni 472):.
Pr rastin e fundit (neni 472/d) Gjykata e Lart shprehet n kolegje t bashkuara
(neni 481 paragrafi i par). Kryetari i Gjykats s Lart mund t vendos q
gjykata t shprehet n kolegje t bashkuar pr rekurse t veanta, pr t cilat ka
praktika t ndryshme n kolegjet e thjeshta, si dhe kur rekurset paraqesin rndsi t
veant pr vet karakterin e tyre (neni 481 paragrafi i dyt).
N kolegjet e bashkuara mund t shqyrtohen edhe rekurset kundr vendimeve t
forms s prer, vendimeve t mospranimit t rekursit si dhe vendimeve t
kolegjeve t Gjykats s Lart pr mosrespektim ose zbatim t keq t ligjit, pr
152

shkelje t rnda t normave procedurale dhe kur nuk sht marr nj prov
vendimtare e krkuar nga palt gjat gjykimit (nni 473 paragrafi i par n lidhje
me nenin 472 shkronjat a b de c t K.Pr.C. (Rekurs ose intere t ligjit). Me
kto dispozita Gjykats s Lart i sht krijuar mundsia e ushtrimit t kontrollit t
dyfisht mbi veprimtarin gjyqsore t gjykatave t t gjitha instancave.
N thelb kompetenca funksionale sht nj form e kompetecs lndore t
gjykatave. Me t bhet ndarja e veprimeve procedurale ose e fazave t ndryshme
npr t cilat kalon procesi, si midis organizmave t ndryshme t nj gjykate ashtu
edhe midis gjykatave t ndryshme. Me normat e prmendura sht br ndarja e
instancave midis gjykatave t ndryshme, midis kolegjeve t thjeshta e kolegjeve t
bashkuara etj.

4. Kompetenca toksore
Gjykatat e shkalls par e ushtrojn funksionin e tyre n territore t caktuara, t
quajtura rrethe gjyqsore. Sipas nenit 11 t ligjit Pr organizimin e pushtetit
gjyqsor, kompetencat toksore (shtrirja e territorit) dhe qendra e ushtrimit t
veprimtaris pr seciln prej tyre caktohet me dekret t Presidentit t Republiks.
Ndrsa Gjykata e Apelit funksionojn n zona t caktuara po nga Presidenti i
Republiks. Gjykata e Lart e ushtron funksionin e saj n gjith territorin e
republiks.
Gjykatat e shkalls s par jan kompetente nga pikpamja lndore pr
mosmarrveshjet e parashikuara n ligj. Por kjo kompetenc sht e kushtzuar
nga kompetenca toksore. Me fjal t tjera gjykata e shkalls s par kompetencn
lndore mund ta ushtroj vetm brenda nj territori t caktuar, n t ciln ajo e
zhvillon veprimtarin e saj. Me dekretin e Presidentit t Republiks nr.2110 dat
29.5.1998 jan krijuar rrethet gjyqsore, jan caktuar kompetencat toksore dhe
qendra e ushtrimit t veprimtaris s gjykatave t shkalls s par. Ndrsa me
dekretin nr.1984 dat 07.01.1998 jan krijuar 6 gjykata Apeli dhe jan caktuar
kufijt toksor t veprimtaris s tyre.
Pr caktimin e gjykats kompetente nga pikpamja toksore e drejta e jon
procedurale udhhiqet nga disa kritere, si banimi ose qndrimi i t paditurit,
vendndodhja e pasuris, vendi i ngjarjes q ka sjell pasoja juridike, vendi i
ekzekutimit t kontrats, lidhja (komeksiteti) ndrmjet nj padie me nj tjetr,
vendi i ndodhjes s sendeve me vler m t madhe n ekzekutimin e detyrueshm,
si dhe marrveshja e palve pr caktimin e gjykats kompetente pr zgjidhjen e
mosmarrveshjeve midis tyre.
Ngritja e padis n gjykatn n territorin e s cils banon ose qndrimin i padituri
n teori sht quajtur kompetenc e prgjithshme. Ndrsa ngritja e padis n nj
gjykat tjetr nga ajo e banimit ose qndrimit t t paditurit p.sh. n gjykatn ku

153

ndodhet pasuria ose n gjykatn ku ka ndodhur ngjarja (shkaktuar dmi), sht

quajtur kompetenc e veant.
Disa padi mund t ngrihen vetm n nj gjykat, q mund t jet ose ajo; e banimit
t t paditurit ose e vendit ku ndodhet pasuria etj. kjo kompetenc toksore quhet
ekskluzive, pr shkakun se nuk mund t ngrihet n asnj gjykat tjetr.
Disa padi mund t ngrihen si n gjykatn e banimit ose qndrimit t t paditurit
ashtu edhe n gjykatn e rrethit gjyqsor t s cils ka ndodhur ngjarja ose duhet t
ekzekutohet kontrata. Kjo kompetenc sht quajtur alternative ose konkuruese,
pr arsye se paditsi mund t zgjedhi njerin prej kritereve n caktimin e gjykats
kompetente.
Prve ktyre, pr disa padi q ngrihen n gjykatn e caktuar me marrveshje t
shkruar nga palt pr zgjidhjen e mosmarrveshjeve. Kjo quhet kompetenc
kontraktuale.
S fundi, n disa raste padia mund t ngrihet edhe n nj gjykat q mund t mos
jet kompetente pr ta shqyrtuar shtjen. Kjo ndodh ather kur ka lidhje me nj
padi tjetr q sht ngritur m prpara n Gjykatn kompetente. Kjo lloj
kompetence pr t shqyrtuar nj padi pr t ciln mund t mos ishte kompetente
sht quajtur kompetenc pr koneksitet ose lidhje t ngusht midis padive.
Llojet e kompetencs toksore t gjykatave t rretheve gjyqsore jan rregulluar
me mjaft hollsi n K.Pr.Civile (nenet 42 58). T analizojm secilin lloj ve e
ve t kompetencs toksore q u treguan m sipr, duke filluar nga kriteri m i
prgjithshm.

a) Kompetenca toksore e prgjithshme

N K.Pr.Civile nuk sht br shprehimisht ndarja n kompetenc toksore t

prgjithshme dhe t posame. Ky klasifikim njihet n teori, si shprehje e rregullit t
vendosur me dispozitat pr kompetencn dhe me qllimin lehtsimin e kuptimit t
prmbajtjes s normave juridike. Rregulli Actor sequitur forum rei ndeshet qysh
n Kodeksin e Justimanit, q do t thot: pr shqyrtimin e padis sht kompetente
gjykata e vendbanimit t t paditurit. N nenin 42 paragrafi i par ky rregull i
lasht sht pranuar me disa plotsime t nevojshme pr kushtet e reja t jets
moderne. Sipas ksaj dispozite Padit ngrihen n gjykatn e vendit ku i padituri
ka vendbanimin ose vendqndrimin e tij dhe kur kto nuk dihen, n gjykatn e
vendit ku ai ka banesn e prkohshme.
Paditsit i sht njohur e drejta e ngritjes s padis dhe e caktimit t objektit t
mosmarrveshjes, pr ka krkon edhe mbrojten e gjykats. Gjykata nga ana e saj
nuk mund t ndrmarr sanksione kundr tij n rastin e rrzimit t padis, prvese
154

ta ngarkoj me shpenzimet gjyqsore. Por me kompetencn e prgjithshme ligji ka

pr qllim t mos e rndoj q n fillim pozitn procedurale t t paditurit. Prandaj
dhe sht parashikuar ngritja e padis n vendbanimin ose vendqndrimin e tij.
Kuptimi i vendbanimit dhe vendqndrimit sht dhn n Kodin Civil (nenet 12
14).
Rregulli i msiprm zbatohet edhe pr personin juridik kur sht i paditur, pr
degt ose agjencit e tij lokale dhe prfaqsit e tij (neni 43). Pr kto t fundit
gjykata e vendit ku e zhvillojn veprimtarin e tyre sht kompetente vetm kur
padit rrjedhin nga marrdhnie juridike me degn ose agjencin ose prfaqsin e
personit juridik.
N kuadrin e kompetencs s prgjithshme toksore duhet t prfshihet edhe
padia kundr t miturve nn 14 vje. Sipas nenit 44 kjo padi ngrihet n gjykatn e
vendit ku ka banimin prfaqsuesi i tij ligjor. Kjo vlen edhe pr personin q i
sht hequr zotsia pr t vepruar.

b) Kompetenca toksore e posame

Pr disa lloje mosmarrveshjesh K.Pr.Civile parashikon kompetencn toksore
tjetr nga ajo e vendbanimit ose vendqndrimit apo ku ka banesn e prkohshme i
padituri. Kjo quhet kompetenc toksore e posame. Kjo prbn prjashtim, pasi
zbatohet vetm kur parashikohet shprehimisht n ligj q pr nj lloj
mosmarrveshje t caktuar sht kompetente nj gjykat sipas kritereve t
ndryshme nga ato t kompetencs s prgjithshme. N caktimin e kompetencs
toksore t posame t gjykats merren pr baz faktor t veant q determinojn
n caktimin e gjykats kompetente. N varsi t ktyre faktorve bhet edhe ndarja
e llojeve t kompetencs s posame.

b) 1. Kompetenca ekskluzive (forum exelusive)

N kompetencn ekskluzive t gjykats ku ndodhet pasuria e paluajtshme ose

pjesa m e madhe e saj jan padit pr t drejta reale mbi kto sende, pr
pjestimin e tyre dhe pr posedimin. Nga kompeteca pr pasurit e paluajtshme
prjashtohen gjykatat e tjera, edhe ato t huaja, pasi atu ku ndodhet sendi i
paluajtshm sht edhe gjykata kompetente pr gjykimin e momarrveshjes. Po
kshtu padit q rrejdhin nga kallzimi i nj punimi t ri dhe i nj dmi t
mundshm, ngrihen n gjykatn e vendit ku ka ndodhur ky fakt (neni 45 paragrafi i
155

dyt); padit pr t krkuar ekzekutimin e detyrueshm mbi sende ngrihen n

gjykatn e vendit ku ndodhen sendet ose pjesa m e madhe e vlers s tyre dhe
padit pr t krkuar ekzekutimin e detyrueshm pr kryerjen ose moskryerjen e
nj veprimi t caktuar ngrihen n gjykatn e vendit ku duhet t prmbushet ky
detyrim (neni 49); padit me objekt kundrshtim i veprimeve t prmbaruesit pr
ekzekutimin e detyruar, ngrihen n gjykatn e vendit t ekzekutimit (neni 50),
padia pr deklarimin e pavlefshm t titullit ekzekutiv (neni 609) dhe padia e
personit t tret pr krkimin e sendit mbi t cilin bhet ekzekutimi (neni 612)
ngrihet n gjykatn e vendit t ekzekutimit.
N kompetencn ekskluzive hyjn edhe disa lloje t eshtjeve civile pr t cilat
n K.Pr.C. jan parashikuar gjykime t veanta. Kshtu pr mosmarrveshjet
administrative sht kompetente gjykata pran s cils sht krijuar seksioni pr
gjykimin e ktyre mosmarrveshjeve n zonn e s cils ka qendrn organi
administrativ dhe, kur n kt zon pran gjykats nuk sht krijuar seksion
administrativ, kjo ja drgon brenda tre ditve gjykats m t afrt ku sht krijuar
ky seksion. P.sh. n Gjykatn e rrethit gjyqsor t Malsis s Madhe nuk sht
krijuar seksioni administrativ. Megjithse organi administrativ akti i t cilit
kundrshtohet me padi, e ka qendrn n territorin e rrethit gjyqsor t Malsis s
Madhe, gjykata e ktij rrethi ja drgon shtjen Gjykats s rrethit gjyqsor t
Shkodrs n t ciln sht krijuar seksioni prkats (neni 327). Pr
mosmarrveshjet tregtare eshtja gjykohet nga seksioni prkats i gjykats ku e ka
qndrn personi juridik e fizik i paditur. N munges t seksionit jan parashikuar
t njjtat rregulla si n shtjet administrative (neni 335). Pr vendosjen e heqjen e
kujdestaris dhe pr heqjen e kthimin e pushtetit prindror kompetent sht
seksioni prkats i gjykats ku banon i mituri (350). Krkesa pr shpalljen e nj
personi t zhdukur ose t vdekur mund t paraqitet n gjykatn ku ka pasur
vendbaimin e fundit personi pr t cilin krkohet shpallja si i till (neni 357).
Krkesa pr heqjen ose kufizimin e zotsis pr t vepruar kompetente sht
gjykata e vendit ku ka banimin personi q krkohet ti hiqet apo kufizohet zotsia
pr t vepruar (neni 312 paragrafi i dyt).
3.
Kompetenca toksore alternative ose e zgjedhur (forum electivum).
Sipas dispozitave q parashikojn kompetencn alternative,paditsit i sht njohur
e drejta e zgjedhjes midis gjykatave q n dispozitn ligjore jan parashikuar si
gjykata kompetente pr t gjykuar mosmarrveshje t caktuara. Kjo alternativ
sht parashikuar n interes t paditsit.
Kompetenca toksore alternative ose e zgjedhur sht parashikuar n kto raste.
Padit pr krkim ushqimi dhe padit q rrjedhin nga mardhniet e puns, mund t
ngrihen si n gjykatn e vendit ku ka banimin i padituri, ashtu edhe n gjykatn e
vendit ku ka banimin paditsi (neni 47 paragrafi i par). Si shihet kjo kompetenc
alternative sht parashikuar n favor t paditsit, me qllim q pr shkak t
156

karakterit t mosmarrveshjes, t lehtsohet pozita e tij. Por, nga ana tjetr, padit
pr heqjen ose paksimin e ushqimit t caktuar nga gjykata ngrihet n gjykatn e
vendit ku ka banimin i padituri (neni 47 paragrafi i dyt). N kt rast jemi para
kompetencs s prgjithshme, pr arsye se nuk ka vend pr lehtsimin e pozits s
paditsit.
Padit q rrjedhin nga shkaktimi i dmit mund t ngrihen si n gjykatn e vendit ku
ka banimin i padituri, ashtu edhe n gjykatn e vendit ku sht shkaktuar dmi
(neni 48 paragrafi i par). N kto lloj mosmarrveshjesh zgjedhja i takon paditsit
midis dy gjykatave: asaj t vendbanimit t t paditurit dhe asaj t vendit ku sht
shkaktuar dmi. N rastet kur krkohet shprblimi i dmit t shkaktuar nga vdekja
ose dmtimi i shndetit, mundsia e zgjedhjes nga ana e paditsit sht edhe m e
gjr. Krahas gjykats s vendbanimit t t paditurit dhe gjykats s vendit ku
sht shkaktuar dmi, padia mund t ngrihet edhe n gjykatn ku banon vet
paditsi. Pra paditsi mund t zgjedhi midis tri gjykatave nga pikpamja toksore
(neni 48 paragrafi i dyt). Padit pr vrtetimin e qenies ose mosqenies s
martess, pr anullimin e martess dhe pr zgjidhjen e saj, mund t ngrihen si n
gjykatn e vendit ku bashkshortt kan pasur banimin e tyre t prbashkt t
fundit ose n gjykatn e vendit ku ka banimin i padituri. Kur ky i fundit nuk ka
banim ose vendqndrim dhe ka banes t prkohshme n Republikn e Shqipris,
padia ngrihet n gjykatn e vendit ku ka banimin, vendqndrimin ose banimin e
prkohshm paditsi. Si shihet paditsit i sht krijuar lehtsi n ngritjen e padis
kur nuk dihet vendbanimi apo vendqndrimi i t paditurit (neni 51).
Padit kundr shum t paditurve, t cilt e kan vendbanimin ose vendqndrimin
e tyre n vende t ndryshme, mund t ngrihen n gjykatn e vendit ku ka banimin
ose vendqndrimin cilido nga t paditurit (neni 53).

Kompetenca toksore subsidiale (ndihmse ose pasardhse).

Me dispozita t K.Pr.Civile sht parashikuar kompetenca toksore e nj gjykate
dhe kur konkurojn disa rrethana t caktuara negative parashikohet kompetenca
toksore e gjykats tjetr n baz t kritereve t tjera, t ndryshme nga t parat.
N raste t tilla nuk jemi para kompetencs alternative, si sht thn disa her,
pr arsye se nuk kemi konkurim t drejtprdrejt e t njkohshm t gjykatave, por
vetm zvendsohet nj gjykate me nj tjetr, kur vrtetohen rrethana t caktuara.
Kshtu sipas nenit 46 paragrafi i par padit q rrjedhin nga trashgimi, padit pr
pavlefshmrin e testamentit dhe ato pr pjestimin e trashgimit ngrihen n
gjykatn e vendit ku trashgimlnsi ka patur banimin e tij t fundit dhe, kur ky
nuk dihet, n gjykatn e vendit ku ndodhet e gjith pasuria ose pjesa m e madhe e
saj. N paragrafin e dyt t nenit 46 sht rregulluar kompetenca toksore e
gjykats pr rastet kur trashgimlnsi shtetas shqiptar n kohen e vdekjes s tij
157

nuk e ka pasur banimin n Republikn e Shqipris. N kto raste kemi

kompetenc alternative: padia mund t ngrihet ose n gjykatn e vendit ku
trashgimlnsi ka patur banimin e fundit n Republikn e Shqipris ose n
gjykatn e vendit ku ndodhet pjesa m e madhe e pasuris s tij. Kur
trashgimlnsi nuk ka pasur n Republikn e Shqipris as banim t fundit, as
pasuri, padit si m sipr ngrihen n gjykatn e kryeqytetit. Si shihet n rastin e
fundit jemi para kompetencs ekskluzive pr shkak t ekzistencs s rrethanave
negative, mungesa e banimit dhe pasuris. Trashgimlnsi mund t ket ln
pasuri n vende t tjera, prandaj parashikohet kjo kompetenc e gjykats s
kryeqytetit.
Kompetenca kontraktore.
Palt me marrveshje midis tyre mund t caktojn nj gjykat pr shqyrtimin e
mosmarrveshjes s tyre, e cila mund t mos jet kompetente nga pikpamja
toksore (neni 52). N teori kjo kompetenc sht quajtur edhe kompetenc e
zgjatueshme, sepse e shtrin kompetencn e nj gjykate pr eshtjet q nuk jan
n kompetencne saj
1.Sipas nenit 52 t K.Pr.C. kompetenca toksore mund t ndryshohet me
marrveshje me shkrim t palve, prve rasteve t pararishikuara n nenet 45 e 46
t ktij kodi dhe kur ligji e ndalon kt marrveshje. Kto dy dispozita bjn fjal
pr padit pr t drejta reale mbi sende t paluajtshme, pr pjestimin e posedimin
e tyre dhe pr padit q rrjedhin nga trashgimi dhe pr pavlefshrin e testamentit,
pr t cilat me t drejt nuk lejohet ndryshimi i kompetencs me marrveshje. Pra,
e drejta e palve n kt drejtim sht e kufizuar.

Kompetenca toksore e gjykats pr shkak koneksiteti.

Sipas kriterit t koneksitetit (t lidhjes midis eshjteve ose mosmarrveshjeve), nj
gjykat q sht kompetente pr t shqyrtuar nj eshtje, mund t shqyrtoj edhe
nj eshtje tjetr, pr t ciln nuk sht kompetente, pr shkak se eshtja e dyt ka
lidhje (konksitet) me t parn.
Kriteri i koneksitetit shtrihet si prsa i prket kompetencs toksore ashtu asaj
lndore, megjithse prsa i prket kompetencs lndore, ndeshet shum rrall n
praktik, prka do t bhet fjal m von.
Rastet e kompetencs, ndryshimit t saj pr shkak koneksiteti, jan parashikuar n
nenet 55 dhe 58 t K.Pr.Civile.
a) Sipas nenit 55 Gjykata q gjykon padin kryesore sht kompetente pr t
shqyrtuar edhe krkesat dytsore, kundrpadin ose ndrhyrjen kryesore. Ajo merr
vendim pr bashkimin e tyre n nj eshtje t vetme. Ky koneksitet ka t bj n
158

radh t par me kompetencn toksore. P.sh. paditsi banues n qytetin A ngre

padi pr kthimin e huas n gjykatn e qytetit B ku banon i padituri. Ky i fundit
bn kundrpadi. Pr shkak koneksiteti edhe kundrpadia do t shqyrtohet nga
gjykata e qytetit B. po t ngrihej kundrpadia si padi e veant, duhej t shqyrtohej
nga gjykata ku ka vendbanimin A ja.
Lidhur me kompetencn lndore lindin dy probleme:
a)
Kur pr padin sht kompetente gjykata e shkalls s par,
ndrsa pr kundrpadin sht kompetente gjykata e Apelit
b)
dhe b) kur pr padin kryesore sht kompetente gjykata e apelit
dhe pr padin aksesore sht kompetente gjykata e rrethit. N kto raste si do t
veprohet?
N rastin e par kemi mendimin se duhet t zbatohet kriteri i koneksitetit, q do t
thot se gjykata e shkalls s par bashk me padin do t shqyrtoj edhe
kundrpadin, megjithse pr kundrpadin si padi m vete ajo nuk sht
kompetente. Ligji nuk ka br asnj prjashtim n kt drejtim. Pr rastin e dyt,
kur pr padin kryesore sht kompetente gjithnj nga pikpamja lndore gjykata e
Apelit, ndrsa pr padin aksesore sth kompetente gjykata e rrethit, pr shkak
koneksiteti edhe padia aksesore duhet t shqyrtohet bashk me padin kryesore nga
gjykata e apelit. Shembull nga praktika gjyqsore. Sipas ligjit nr. 8471 dat
08.4.1999 Pr nxjerrjen e detyrimeve debitore dhe rikthimin e vlerave pasurore n
llogarit e personave juridik jobankar q kan marr hua nga publiku i gjr,
kundrshtimi i titullit ekzekutiv t lshuar nga Administratort e Shoqris
Gjallica, bhet n gjykatn e apelit. Ky sht nj nga rastet tepr t rralla ku me
dispozita t veanta ligjore gjykimi n shkall t par sht n gjykatn e apelit.
Krahas padis kryesore pr pavlefshmrin e titullit ekzekutiv paditsi ka ngritur
edhe padi aksesore pr shprblimin e dmit t shkaktuar nga lshimi i titullit
ekzekutiv prej pals s paditur. Gjykata e apelit me marrjen n shqyrtim t eshtjes
me vendim t ndrmjetshm ka vendosur moskompetencn pr gjykimin e padis
aksesore. Mendojm se gjykata nuk ka vepruar drejt, pr arsye se nuk jan marr
parasysh krkesat e nenit 55 t K.Pr.C. t cilat jan t detyrueshme edhe pr
gjykatn e apelit, pasi kjo dispozit nuk i shtrin efektet e saj vetm mbi gjykatat e
rretheve gjyqsore.
Form tjetr e ndryshimit t kompetencs pr shkak koneksiteti sht ajo e
parashikuar n nenin 56 t K.Pr.Civile. Sipas ksaj dispozite gjykata q sht
kompetente pr shqyrtimin e eshtjes, me krkesn e palve mund t vendos
drgimin e shtjes n nj gjykat tjetr q sht edhe ajo kompetente vetm
ather kur mohet se eshtja mund t zgjidhet m shpejt dhe m leht se sa n
gjykatn e zgjedhur nga paditsi, ose kur shihet me vend krkesa e t paditurit, t
cilit nuk i dihej vendbanimi, pr gjykimin e mosmarrveshjes n gjykatn e vendit
ku ai ka vendbanimin e tanishm.
159

N praktikn gjyqsore mund t ndodh q padit kundr disa t paditurve t

ndryshm t shqyrtohen n t njtn koh n gjykata t ndryshme. Kur ato kan
lidhje midis tyre pr nga objekti (koneksitet), mund t bashkohen n nj eshtje t
vetme dhe t shqyrtohen nga gjykata e vendit t banimit ose t qndrimit t njerit
prej t paditurve (neni 57). N teori kjo sht quajtur trheqja e kompetencs
(Forum Atractioncis) pr shkak koneksiteti, si nj form e ndryshimit t
kompetencs.
Nga duhet t dallohen me kujdes rastet kur n t njjtn gjykat ose n gjykata t
ndryshme shqyrtohen n t njjtn koh mosmarrveshje midis t njjtave pal dhe
kan t njjtin shkak e t njjtin objekt. Sipas nenit 58 n kto raste vendoset
pushimi i gjykimit t mosmarrveshjeve t paraqitura pas asaj t regjistruar m
par. Me nj fjal gjykata detyrimisht dyhet t vendos pushimin e eshtjes s
paraqitur m von.
Shqyrtimi n t njjtn koh i dy eshtjeve prpara t njjts gjykat ose n gjykata
t ndryshme, q kan t njjtt pal q kan t njjtin objekt e t njjtin shkak,
sht quajtur litispendenc ose gjyqvarsi n kuptimin e veant t fjals.
Gjyqvarsia ose litispendenca sht e ngjashme me gjn e gjykuar, d.m.th. me
vendim t forms s prer n kuptimin substancial, q ka zgjidhur n mnyr
prfundimtare nj mosmarrveshje t caktuar.
Ashtu si nuk mund t jepen dy ose m shum vendime pr nj shtje po ashtu
nuk mund t gjykohen njkohshsisht nga e njjta gjykat ose nga dy gjykata, dy
eshtje midis t njjtave pal dhe me t njjtin shkak e objekt. N rastin e par do
t kemi prapsimin e gjs s gjykuar (excptio rei judicatae) dhe n rastin e dyt
prapsimin e gjyqvarsis (exceptio litispendentis). Tek t dyja kto jan t
prbashkt tre element: t njjtat pal, i njjti objekt dhe i njjti shkak.
Por, krahas ktyre tipareve t prbashkt, midis gjs s gjykuar dhe gjyqvarsis
ka edhe disa ndryshime. Me prapsimin e gjs s gjykuar i ndalohet gjykats t
gjykoj dhe t jap vendim pr nj eshtje t gjykuar m par, pr arsye se me
dhnien e vendimit ka mbaruar funksioni i gjykats. Me prapsimin e gjyqvarsis
i ndalohet gjykats t gjykoj nj shtje pr shkak se po ajo shtje sht duke u
gjykuar nga nj gjykat tjetr ose nga po ajo gjykat, q i sht paraqitur pr
shqyrtim m par.
Prapsimi i gjyqvarsis sipas prmbajtjes s nenit 58 t K.Pr.Civile, mund t
ngrihet nga palt dhe mund t merret n shqyrtim edhe nga vet gjykata kryesisht,
duke u vendosur pushimi i gjykimit kur vrtetohet gjyqvarsia.

5. Veprimet e gjykats lidhur me kompetencn.

160

Gjykata mund t zhvilloj procesin gjyqsor dhe t vendos pr objektin e padis,

vetm kur eshtja sht n kompetencn e saj. A sht eshtja n kompetencn e
saj gjykata e vlerson q n fillim, sapo i paraqitet padia. Ky vlersim madje bhet
n veprimet prgatitore nga gjyqtari i vetm n baz t nenit 170 t K.Pr.C. Kur ai
mon se eshtja hyn n kompetencn e nj gjykate tjetr, vendos pr
moskompetencn dhe ia drgon eshtjen gjykats kompetente. Vlersimi lidhur me
kompetencn si gjyqtari ashtu edhe gjykata e bjn ex oficio (kryesisht), pr arsye
se shtja e kompetencs sht me rndsi t prgjithshme dhe zgjidhja drejt e saj i
shrben fuksionimit normal t gjykatave (neni 61). Kundr vendimit mund t bhet
ankim i veant n Gjykatn e Lart brenda 5 ditve nga shpallja ose komunikimi i
vendimit (neni 62). N Gjykatn e Lart ankimi shqyrtohet n Kolegje t
bashkuara (neni 481 paragrafi i par n lidhje me nenin 472 shkronja d).
Kur palt ose njera prej tyre krkojn nga gjykata shpalljen e moskompetencs s
saj dhe kjo e rrzon kt krkim, shtrohet shtja a mund t bhet ankim edhe
kundr vendimit q nuk pranon
moskompetencn ? Me hyrjen n fuqi t
K.Pr.Civile t ri, Gjykata e Kasacionit fillimisht dhe pas saj edhe kohet e fundit
edhe Gjykata e Lart, kan krijuar praktik gjyqsore t re, duke pranuar edhe
ankimet kundr vendimeve t gjykats q rrzonin krkesat pr shpalljen e
moskompetencs, pa prfunduar gjykimi, duke shkaktuar de facto edhe pezullimin
e menjhershm t gjykimit. Kemi mendimin se kjo praktik bie ndesh me
kuptimin e nenit 62 t K.Pr.Civile. Meqense neni 62 ka t njjtn prmbajtje me
dispozitat prkatse t kodeve t mparshme procedurale civile, kemi t drejtn ti
referohemi edhe praktiks gjyqsore t mparshme gjyqsore dhe literaturs: .
Nuk mund t bhet ankim kundr vendimit me t cilin gjykata, duke refuzuar
prapsimin e inkompetencs t br nga nj ndrgjyqs, deklaron se sht
kompetente pr t shqyrtuar padin q i sht paraqitur.. as sht parashikuar
shprehimisht n kod se kundr ktij lloj vendimi jo prfundimtar, mund t bhet
ankim. N kt drejtim ka ecur pa shmangie edhe praktika gjyqsore.
N nenin 64 t K.Pr.Civile bhet fjal pr veprimet q duhet t kryej gjykata
kur i drgohet nj shtje pr shqyrtim nga nj gjykat tjetr. Sipas ksaj dispozite
shtja duhet t pranohet dhe shqyrtohet prej saj, pr shkakun se nuk lejohen
konfliktet pr kompetenc midis gjykatave (neni 64 paragrafi i dyt).

6. Mosmarrveshjet pr kompetencn.
Si u tha m sipr nuk lejohen konfliktet pr kompetenc midis
gjykatave. Megjithat, me kt ndalim gjykatave nuk u hiqet do mundsi
kundrshtimi pr t parashtruar moskompetencn. Sipas dispozits ligjore, gjykata
161

s cils i sht drguar shtja pr shqyrtim nga ana e nj gjykate tjetr, p e

ndrprer gjykimin e eshtjes, ka t drejt ti parashtroj qndrimin e saj Gjykats
s Lart, e cila vendos prfundimisht pr shtjen e kompetencs midis gjykatave
(neni 64 paragari i dyt). Vendimi i Gjykats s Lart sht i detyrueshm pr
gjykatn e shpallur kompetente.

Tema XVI

Gjykata si subjekt i procesit civil

162

shtjet :
1.
2.
3.
4.
5.

Prbrja e gjykats
Prjashtimi i gjyqtarit nga gjykimi
Veprimet procedurale t gjykats
Veprimet prgatitore, prmbajtja dhe rndsia e tyre. Veprimet e pajtimit.
Caktimi i dats s gjykimit dhe njoftimet

1.

Prbrja e gjykats

Prbrja e gjykats n shkall t par dhe n shkall t dyt t

gjykimit, rregullohet me dispozita t K.Pr.Civile, ndrsa prbrja e trupit gjykues
n Gjykatn e Lart, rregullohet me dispozita t K.Pr.C.dhe t ligjit nr. 8588 dat
15.3.2000 Pr organizimin dhe funksionimin e Gjykats s Lart.
Prbrja e gjykats do t thot n far prbrje ajo gjykon e vendos pr
bazueshmrin e krkespadis, ose pr bazueshmrin e mjetit t goditjes s
vendimit t gjykats. Me dispozita q rregullojn prbrjen e gjykats prcaktohet
a e gjykon nj eshtje nj gjyqtar i vetm apo trupi gjykues prej disa gjyqtarsh,
prej nj gjyqtari e dy ndihmsgjyqtarve. Po ashtu n kto dispozita prcaktohet se
disa veprime procedurale i kryen gjyqtari i vetm e disa t tjera i gjith trupi
gjykues i prbr prej tre gjyqtarsh.

163

N sistemin ton juridik deri koht e fundit ishte pranuar parimi se gjykatat pa
prjashtim gjykojn me trup gjykues dhe n asnj rast nga gjyqtari i vetm (neni 35
e 460 t K.Pr.Civile dhe neni 13 paragrafi i par i ligjit nr. 8588 dat 15.3.2000
Pr organizimin e Funksionimin e Gjykats s Lart. Arsyeja kryesore e pranimit
t ktij parimi t kolegjialitetit sht kur gjykojn bashkarisht m shum persona
jan m t pakta mundsit e gabimeve dhe shtohen premisat pr dhnien e
vendimit t drejt.
N disa sisteme juridike gjykimi n shkall t par bhet nga nj gjyqtar i vetm,
ndrsa n disa sisteme t tjera n gjykatn e shkalls s par eshtjet me vler ose
rndsi m t vogl gjykohen nga nj gjyqtar, ndrsa eshtjet e tjera nga trupi
gjykues prej tre gjyqtarsh.
Kemi prshtypjen se n vendin ton eshtja e prbrjes s gjykats ende nuk sht
konsiliduar si duhet. Nga prvoja e futuar nga Qershori i vitit 1996 kur K.Pr.Civile
ka hyr n fuqi e deri n vitin 2000, sht arritur n prfundimin se gjykim n
Gjykatn e rrethit me prbrje prej nj gjyqtari e dy ndihmsgjyqtarve, edhe kta
t fundit profesionist, nuk ka sjell rezultatet e duhura. Ndihmsgjyqtart nuk e
ndjenin prgjegjsin e veprimtaris s tyre n at shkall q e ndjente gjyqtari i
eshtjes. Nga ana tjetr, gjykimi i t gjitha kategorive t shtjeve civile me kt
prbrje ishte br penges sidomos n rrethet e mdha pr zgjidhjen e shpejt e me
cilsi t tyre. Prandaj me ligjin nr. 8601 dat 10.4.2000 u ndryshua neni 35
paragrafi i par i K.Pr.Civile, duke u vendosur nj parim tjetr lidhur me prbrjen
e gjykats s rrethit. Sipas ksaj dispozite gjykata gjykon me trup gjykues t
prbr nga nj gjyqtar ose tre gjyqtar. eshtjet q gjykohen me tre gjyqtar jan
prcaktuar n mnyr taksative, nj pjes sipas llojit t eshtjeve dhe nj pjes
tjetr sipas llojit por deri n nj vler t caktuar. eshtjet e tjera gjykohen nga nj
gjyqtar i vetm. Pr kt sht folur m gjr n kreun pr kompetencn.
Gjykatat e apelit gjykojn n shkall t dyt ankimet kundr vendimeve t
gjykatave t shkalls s par, me trup gjykues t prbr nga tre gjyqtar. Kjo
prbrje sht parashikuar n nenin 35 paragrafi i dyt t K.Pr.C. dhe n nenin 7
paragrafi i dyt t ligjit nr. 8436 dat 28.12.1998 Pr organizimin e pushtetit
gjyqsor. Me kt prbrje gjykon Gjykata e Apelit edhe kur shqyrton shtjet n
shkall t par.
Gjykata e Lart sht e organizuar n dy kolegje: Kolegji Civil dhe Kolegji Penal.
Kolegjet gjykojn me trup gjykues t prbr nga 5 gjyqtar (nenet 10 e 13 t ligjit
) Pr organizimin dhe funksionimin e Gjykats s Lart.
Gjykata e Lart gjykon edhe n Kolegje t Bashkuara n rastet e parashikuara n
K.Pr.Civile dhe n dispozita t tjera ligjore.
Rregullat e vendosura me dispozita ligjore lidhur me prbrjen e gjykats, kan
rndsi t veant, pasi mos respektimi i tyre prbn shkelje t rnd dhe sjell si
pasoj prishjen e vendimit (neni 467 t K.Pr.C.). Prandaj gjykata e do shkalle e ka
164

pr detyr q ex offitio (kryesisht) t kujdeset pr respektimin e ktyre rregullave.

Kshtu p.sh. nj shtje e gjykuar nga gjyqtari i vetm, q sipas ligjit duhej t
gjykohej nga trupi gjykues i prbr prej tre gjyqtarsh, ose anasjelltas, do t
prishet patjetr, pasi shkelja e rregullave lidhur me prbrjen e trupit gjykues
prbn shkelje t rnd t normave procedurale (neni 467 shkronja b).
2. Prjashtimi i gjyqtarit nga gjykimi
Sipas neninit 42 paragrafi i dyt t Kushtetuts kushdo ka t drejtn e
nj gjykimi t drejt nga nj gjykat e pavarur dhe e paanshme. Ky parim
kushtetues sht materializuar m tej edhe n K.Pr.C., duke u specifikuar rastet e
prjashtimit t gjyqtarit.
Prjashtimi i gjyqtarit nga gjykimi realizohet n dy mnyra: me heqien dor nga
gjykimi nga vet gjyqtari n nj shtje konkrete dhe me krkesn e pals s
interesuar. Sipas nenit 72 gjyqtari sht i detyruar t heq dor nga gjykimi i nj
eshtjeje konkrete kur:
1.
Ka interes n shtjen ose n nj mosmarrveshje tjetr q ka lidhje me
at n gjykim,
2.
ai vet ose bashkshortja e tij jan n konflikt gjyqsor ose n armiqsi
apo n marrdhnie, kredie apo huaje me njern prej palve ose njrin prej
prfaqsuesve;
3.
ai vet ose bashkshortja e tij sht i afrt deri n shkall t katrt ose
krushqi deri n shkall t dyt ose sht i lidhur me detyrime birsimi apo
bashkjeton n mnyr t prhershme me njrn nga palt ose nga mbrojtsit;
4.
ka dhn kshilla ose ka shfaqur mendim pr shtjen n gjykim apo ka
marr pjes n gjykimin e eshjtes n nj shkall tjetr t procesit, sht pyetur si
dshmitar, si ekspert ose si prfaqsues i njrs apo tjetrs pal;
5.
sht kujdestar, pundhns i njers prej palve, administrator ose ka nj
detyr tjetr q ka interesa pr shtjen n gjykim;
6.
n do rast tjetr kur vrtetohen, sipas rrethanave konkrete, arsye serioze
njanshmrie.

Pr heqjen dor n kod sht parashikuar khjo procedur : gjyqtari i paraqet

krkesn kryetarit t gjykats ku bn pjes dhe ky vendos pranimin ose jo t saj.
Kur heq dor kryetari i nj gjykate m t ult, pr t vendos kryetari i nj shkalle
m t lart. Prmbajtja e krkess u njoftohet edhe palve.
Krahas ktyre rasteve kur dorheqja sht e detyruesme, gjyqtari mund t heqi dor
edhe n raste t tjera. Sipas nenit 73 kur vlerson me vetdije se ka shkaqe t
arsyeshme pr t mos marr pjes n shqyrtimin e nj shtjeje, i krkon kryetarit
165

t gjykats zvendsimin e tij dhe ky, kur e sheh me vend urdhron zvendsimin e
tij.
Krahas heqies dor nga gjykimi nga ana e gjyqtarit, n ato raste kur sht e
detyrueshme heqia dor e tij, edhe palve u sht njohur e drejta pr t krkuar
prjashtimin e gjyqtarit. Kjo krkes duhet t depozitohet n sekretari n rast se
sht br i ditur emri i gjyqtarit apo gjyqtarve q do ta shqyrtojn shtjen, n t
kundrtn krkesa paraqitet menjher pas shpalljes s trupit gjykues. Paraqitja
m von e ksaj krkese lejohet vetm kur pala ka marr dieni m von pr
shkakun e prjashtimit ose edhe gjat gjykimit, kur gjyqtari ka shfaqur mendim t
njanshm mbi faktet dhe rrethanat objekt gjykimi, por jo m von se tre dit nga
marrja dieni. N krkes duhet t tregohen shkaqet e prjashtimit dhe provat q
disponohen. Nj kopje e krkess pr prjashtim duhet ti njoftohet edhe gjyqtarit.
Ky duhet t paraqes me shkrim qndrimin e tij pr shkaqet e prjashtimit.
Paraqitja e krkess pr prjashtim pezullon procesin gjyqsor.
Krkesa pr prjashtimin e gjyqtarve t gjykats s rrethit shqyrtohet nga Gjykata
e Apelit. Kur krkohet prjashtimi i gjyqtarve t Apelit shtja shqyrtohet nga nj
kolegj tjetr e Gjykats s Apelit. Ndrsa kur krkohet prjashtimi i gjyqtarve t
Gjykats s Lart shtja shqyrtohet nga nj kolegj i saj, I ndryshm nga ai ku
bjn pjes gjyqtart pr t cilt krkohet prjashtimi
Vendimi i dhn sht i paankimueshm (neni 75).
Kur krkesa pr prjashtimin e gjyqtarit nuk sht br n mnyrn dhe n afatet e
caktuara n nenin 74. Dhe kur konstatohet se pala ose prfaqsuesi i saj me faj
kan parashtruar nj ankim t padrejt, jepet edhe dnimi me gjob deri n 5000
lek.

3. Veprimet procedurale t gjykats.

N procesin gjyqsor veprime procedurale kryejn subjektet e ktij procesi, ku
krahas palve, ndrhyrse kur marrin pjes n gjykim, prokurori kur merr pjes si
pal dhe gjykata. Veprimet procedurale jan fakte t s drejts procedurale pr
shkakun se forma n t ciln kryhen ato, efektet juridike q prodhojn n procesin
gjyqsor dhe prezumimi i vlefshmris s tyre jan rregulluar me dispozita
procedurale. Nga kryerja e veprimeve procedurale krijohen gjendje t caktuara
procedurale njra pas tjetrs deri sa t plotsohen kushtet pr dhnien e vendimit
me t cilin ose merr fund prfundimisht marrdhenia procedurale ose n nj faz t
procesit. Veprimet procedurale jan t lidhura midis tyre n at mnyr sa veprimet
e kryera m von presupozojn kryerjen e veprime t tjera t mparshme. Kshtu
p.sh. vendimi prfundimtar s veprimi procedural merret pas kryerjes kryerjes s
veprimeve procedurale t mparshme si nga palt ashtu edhe nga gjykata.
166

N gjith veprimtarin procedurale gjat procesit gjyqsor nisma i takon pals

(procedat imdex ex offitio). Kshtu veprimet e palve shkaktojn kryerjen e
veprimeve nga gjykata dhe e kundrta. P. sh. Paraqitja e krkes padis nga
paditsi shkakton veprimin procedural t gjykats pr thirrjen e pals tjetr pr
komunikimin e padis, pr kryerjen e veprimeve prgatitore etj. ose vendimi i
gjykats shkakton ankimin e pals s interesuar dhe nga ana tjetr ankimi e detyron
Gjykatn e Apelit t jap vendimin pr pranimin ose mospranimin e tij. N disa
raste veprimet e gjykats shkaktohen edhe nga mosveprimi (pasiviteti) i palve.
P.sh. mosparaqitja pa shkaqe t arsyeshme n seanc gjyqsore e paditsit mund t
shkaktoj pushimin e gjykimit, ose mosplotsimi n afat i t metave t padis
shkakton kthimin e padis nga gjykata.
Veprimet procedurale t gjykats dallohen nga ato t palve pr arsye se kryhen
nga nj organ shtetror, ndryshojn nga forma nga veprimet e subjekteve t tjer t
procesit gjyqsor dhe nga efektet q sjellin.
Veprimet procedurale t gjykats jan fakte juridike dhe ato n trsin e tyre
prbjn at q quhet veprimtaria procedurale e gjr sepse jan t shumta edhe
veprimet e gjykats q kan t bj me prgatitjen e materealit procedural e me
grumbullimin e tij, me drejtimin e procesit gjyqsor, me mbikqyrjen e hartimit t
procesverbaleve, me drgimin e shkresave dhe akteve t ndryshme, me marrjen e
vendimeve pr shtje procedurale, me administrimin e provave dhe me dhnien e
vendimit prfundimtar.
Veprimet procedurale t gjykats duhet t dallohen nga veprimet e tjera t saj, t
cilat prfshihen n veprimet administrative e q si rregull kryhen nga administrata
gjyqsore. Veprimet procedurale t gjykats kan nj synim themelor; krijimi i t
gjitha kushteve pr dhnien e nj vendimi t drejt e t bazuar lidhur me
krkespadin.
Pr t qen t vlefshme veprimet procedurale t gjykats krkohet q t jen
plotsuar prezumimet procedurale me karakter t prgjithshm si juridiksioni e
kompetenca e gjykats, prbrja e trupit gjykues, dijenia e palve pr ditn e
gjykimit.

2.
Veprimet prgatitore.
Prmbajtja dhe rndsia e tyre
sht thn se procesi gjyqsor zhvillohet n baz t krkes padis s paraqitur
nga paditsi. Por ky proces nuk mund t filloj n mnyr spontane, pa nj
prgatitje paraprake. Prandaj n K.Pr.Civile sht parashikuar detyra e gjyqtarit t
ngarkuar me gjykimin ose me drejtimin e tij t kryej veprime t caktuara
procedurale me qllim q shtja t prgatitet sa m mir pr tu zgjidhur shpejt
167

drejt (neni170). Kt veprimtari procedurale gjyqtari e kryen menjeher pasi ta

ket studjuar krkespadin. Sipas ksaj dispozite kompetencat e gjyqtarit t vetm
jan t gjra. N rradhe t par verifikon a i prmban krkespadia elementt e
nevojshm t parashikuar n nenet 154 e 156 t K.Pr.C. si jan identiteti e adresa
e palve dhe prfaqsuesit e tyre, objekti, tregimi i fakteve e rrethenave ku
mbshtetet krkespadia, krkimin e paditsit, vleftn e padis kur objekti i saj
sht i vlersueshm, prokura kur krkespadia paraqitet nga prfaqsuesi i tij,
kopjet e krkespadis dhe e akteve provuese n aq ekzemplar sa jan t paditurit
etj. ku krkespadia nuk i plotson kto kushte, gjyqtari ia kthen padin paditsit
dhe e njofton me shkrim pr plotsimin e t metave, duke i caktuar edhe nj afat
pr plotsimin e tyre. N qoft se paditsi nuk i plotson t metat brenda afatit t
caktuar, krkespadia i kthehet paditsit s bashku me aktet e tjera dhe si pasoj
quhet se nuk sht paraqitur. N t kundrtn, po t plotsohen n afat,
krkespadia quhet e regjistruar q nga dita e depozitimit n gjykat.
Pas plotsimit t krkespadis me elementt e nevojshm, gjyqtari mund t
krkoj shkoqitjet e nevojshme nga paditsi pr tu sqaruar sa m mir pr t gjitha
pretendimet e tij, pr t prcaktuar llojin e marrdhnies juridike q sht br
objekt mosmarrveshjeje. Kur shtja sht e ndrlikuar gjyqtari mund t caktoj
seancn prgatitore n t ciln thirret i padituri dhe po qe nevoja edhe
pjesmarrsit e tjer n proces, krkon prej tyre sqarimet e nevojshme dhe
prcaktimin e provave e kundrprovave pr t vrtetuar pretendimet e prapsimet e
tyre.
Gjat veprimeve prgatitore gjyqtari vendos vet se cilt dshtimtar t paraqitur
nga palt do thirren n seanc gjyqsore, krkon nga i padituri ose persona t tjer
akte q ndodhen pran tyre, kur sht rasti vendos pr vnien e sekuestros ose pr
marrjen e ndonj mase tjetr pr sigurimin e padis (nenet 202 206), pr
sigurimin e provave, vendos pr pezullimin ose pushimin e gjykimit t shtjes n
rastet e parashikuara nga neni 297 dhe neni 299 shkronja b dhe c , vendos pr
bashkimin e padive n nj gjykim n rastet e parashikuara n K.Pr.C. Gjithashtu
gjyqtari vendos edhe pr moskompetencn e gjykats kur mon se shtja hyn n
kompetencn e nj gjykate tjetr dhe i drgon asaj krkespadin s bashku me
aktet e paraqitura. Kundr vendimit t gjyqtarit pr pezullimin , pushimin dhe
moskompetencn e gjykats mund t bhet ankim i veant.
Si shihet detyrat e gjyqtarit gjat kryerjes s veprieve prgatitore jan t shumta,
pr realizimin e t cilave krkohet nj kujdes e vmendje e veant, q jo rrall
paraqet vshtirsi. Por realizimi me cilsi i detyrave ligjore n fazn paraprake ose
n veprimet prgatitore, prbn nj garanci t madhe pr zgjidhjen e shpejt e me
cilsi t shtjes. Mundi dhe energjia e harxhuar n kryerjen e veprimeve
prgatitore shprblehet shumfish gjat gjykimit, e lehtson shum hetimin
gjyqsor dhe ndikon pozitivisht n dhnien e nj nendimi t drejt e t bazuar.
168

Kryerja e veprimeve prgatitore me seriozitet e prkushtim shton edhe besimin pr

paansin e objektivitetin e gjyqtarit.
Nj detyr veanrisht e rndsishme e gjyqtarit gjat veprimeve prgatitore sht
prpjekja e tij pr zgjidhjen e mosmarrveshjes me pajtim, kuptohet kur kt e
lejon natyra e eshtjes. Kto prpjekje mund t prsriten edhe gjat procesit
gjyqsor.
Kur pajtimi i palve arrihet para se t filloj seanca gjyqsore, mbahet nj
procesverbal i cili nnshkruhet nga palt dhe gjyqtari me vendim e miraton
pajtimin. Ndrsa kur pajtimi arrihet n seanc gjyqsore, kushtet e pajtimit
pasqyrohen n procesverbalin gjyqsor dhe gjykata me vendim miraton pajtimin.
Por pajtimi nuk duhet t jet n kundrshitm me ligjin.
Edhe kundr vendimit pr zgjidhjen e mosmarrveshjes me pajtim ose pr
mospranimin e pajtimit mund t bhet ankim i veant (neni 171).

5. Caktimi i dats s gjykimi dhe njoftimet

Pasi i kryen veprimet prgatitore gjyqtari i shtjes kur shtja gjykohet nga nj
gjyqtar ose drejtuesi i procesit gjyqsor kur shtja gjykohet me trup gjykues t
prbr, cakton datn dhe orn e seancs gjyqsore dhe na komunikon palve kur
ato jan t pranishme, duke e vrtetuar njoftimin me nnshkrimin e tyre. Kur njra
ose t dyja palt nuk jan t pranishme, kta thirren n seanc gjyqsore me
letrthirrje me an t npunsit gjyqsor. N qoft se t paditurit nuk i sht
drguar m par padia ather nj kopje e saj i drgohet bashk me letrthirrjen.
Por ndrmjet dats s njoftimit t padis dhe dats s paraqitjes n gjykat, duhet t
sigurohet nj afat jo m pak se 10 dit (neni 155) me qllim q i padituri t ket
mundsi pr tu prgatitur. Krahas palve n seanc gjyqsore thirren edhe
dshmitart dhe krkohen aktet shkresore q ndodhen pran personave t tret
fizik a juridik, sipas vendimit t marr n veprimet prgatitore.
Caktimi i dats s gjykimit dhe kryerja e veprimeve t tjera t msiprme nuk jan
thjesht veprime teknike, por jan veprime procedurale me rndsi pr zhvillimin e
rregullt t procesit gjyqsor. Prandaj dhe data e gjykimit caktohet nga vet gjyqtari.
Pr tu zhvilluar seanca gjyqsore gjykata duhet t jet e siguruar se palt kan
marr dieni me koh pr ditn e gjyqit, n t kundrt ajo sht e detyruar t shtyj
gjykimin e shtjes.
Thirrja nga gjykata e palve dhe e personave t tret bhet me drgimin e fletthirrjes n dy kopje, duke ju dorzuar njra personit t thirrur, ndrsa tjetra i
kthehet gjykats me nnshkrimin me nnshkimin e tij. Letrthirrja duhet t
prmbaj gjykatn q e ka nxjerr, emrin e mbiemrin e personit q thirret, kohn e

169

vendin e seancs gjyqsore, mosmarrveshjen pr t ciln thirret, si dhe pasojat

ligjore n rast se personi i thirrur nuk paraqitet n gjykat (nenet 128-129).
Njoftimi mund t bhet edhe me an t shrbimit postar. Npunsi gjyqsor duhet
t shnoj mbi origjinalin dhe mbi kopjen e njoftimit zyrn e posts me an t s
cils i sht drguar kopje marrsit me drges t porositur. Dftesa e marrjes n
dorzim nga posta duhet ti bashkohet origjinalit t aktit (neni 143). Po ashtu, n
raste t ngutshme gjykata mund t urdhroj me vendim edhe mnyra t tjera
njoftimi, si me an t telegramit me prgjigje me faks, kur vrtetohet me shkrim
marrja e tij njoftimi quhet i br, me shkres dorazi e me mnyra t tjera t
njoftimit t shpejt me t cilat sht dshmuar njoftimi (neni 144).
Pr njoftimin e akteve n K.Pr.C. jan vendosur rregulla t caktuara, t cilat duhet
t respektohen n mnyr prpikt, n t kundrtn njoftimi do t quhet i
pavlefshm. Kshtu, sipas nenit 130 njoftimi bhet nprmjet dorzimit nga
npunsi gjyqsor t kopjes s aktit q prcaktohet si marrs brenda territorit t
juridiksionit t gjykats. Mirpo n praktik ndodh q personi refuzon marrjen n
dorzim. N raste t tilla npunsi bn shnimin pr kt n letrthirrje dhe kur
sht e mundur e vrteton me nnshkrimin e dy dshimtarve t pranishm (neni
130).
Kur nuk sht i mundur njoftimi n kt mnyr, njoftimi bhet n vendbanimin
ose vendqndrimin e marrsit, ose n zyr apo nenin ku e ushtron veprimtarin e tij
ekonomike. Kur marrsi nuk gjendet as n kto vende, noftimi i dorzohet nj
pjestari t familjes me mosh mbi 16 vje dhe n mundges t tyre, njoftimi mund
t bhet edhe nprmjet fqinjve, zyrs ose qndrs s puns s tij. Kur as n kt
mnyr nuk arrihet t bhet njoftimi kopja e njoftimit i dorzohet portierit t
ndrtess s banimit, t zyrs apo t qendrs s puns.
N t gjitha rastet e msiprme personi q merr njoftimin duhet t nnshkruaj
njrn prej ekzemplarve t letrnjoftimit, duke marr prsipr detyrimin me
shkrim q ekzemplarin tjetr tia dorzoj personit t thirrur. N t bhet edhe
shnimi edhe pr marrdhniet e ktij personi me personin q thirret (neni 131).
Kur personi i thirrur ose familjart e tij nuk pranojn t marrin n dorzim
njoftimin ,po ashtu dhe fqinjt nuk din ose nuk mund (nuk duan) t nnshkruajn
marrjen, bhet shnimi n kopjen e njoftimit, duke u nnshkruar s paku nga nj
dshitar. N kto kushte njoftimi quhet i kryer (neni 132).
Ndodh q i thirruri nuk ka vendbanim, vendqndrim ose banes t prkohshme n
Republikn e Shqipris, dhe as ka caktuar prfaqsues t tij, njoftimi bhet
nprmjet afishimit t kopjes n gjykatn e vendit ku do t gjykohet shtja, si dhe
n vendin e afishimit t komund ose qendrs administrative ku ka pasur
vendbanimin dhe kur ky vendbanim nuk dihet, n at t vendlindjes.

170

Kur ka marrveshje dy ose shumpalshe, n t cilat ka aderuar Republika e

Shqipris, njoftimi bhet sipas marrveshjes dhe , kur kjo sht e pamundur,
zbatohen rregullat e msiprme (neni 133).
Pr aktet q vijn nga organet e nj shteti t huaj n nj drejtim (adres) t
prcaktuar nga autoritetet e e tij, njoftimi kryhet me dorzimin e tyre t thjesht
sipas rregullave t K.Pr.C. (neni134).
Aktet e shtetit t huaj njoftohen nprmjet ministris s Drejtsis. Kjo ia prcjell
ato gjykats s rrethit ku duhet t bhet njoftimi.
Kur ka marrveshje pr dhnien e ndihms juridike t ndrsjell, drgimi pr
njoftim dhe njoftimi bhet n mnyrn e parashikuar n marrveshje (neni 135).
Akti njoftohet n gjuhn e vendit nga sht drguar pr njoftim. Por, kur marrsi
nuk e njeh gjuhn e atij vendi, mund t refuzoj pranimin e njoftimit dhe t krkoj
q ai t prkthehet n gjyhn shqipe ose n ndonj gjyh tjetr t njohur prej tij
(neni 137).
Pr njoftimin e aktit mbahet nj procesverbal ose plotsohet nj ertifikat, ku
tregohet vendi, data e njoftimit, personi q i sht dorzuar akti, lidhjet e tij me
personin q i drejtohet akti, nnshkrimi dhe, kur sht rasti arsyet q kan penguar
njoftimin.
Pr personat juridik shtetror dhe organet e tjera shtetrore, njoftimi bhet me
dorzimin e kopjes zyrs s titullarit dhe personave t ngarkuar pr pranimin e
akteve. Pr prsonat juridik privat njoftimi bhet n qendrn e tyre, me an t
dorzimit t aktit prfaqsuesit ose personit t ngarkuar pr marrjen e njoftimit dhe
n mundges t tyre nj personi tjetr q punon n kt qendr t personit juridik
(neni 141).
Personave q jan me sherbim n ushtri ose n repartet e Ministris s Rendit,
njoftimi u bhet me an t komands.

171

Tema XVII
Seanca gjyqsore
eshtjet:

1.
Kuptimi dhe parimet e prgjithshme;
2.
elja e seancs gjyqsore dhe verifikimi i paraqitjes t subjekteve
pjesmarrs n proces;
3.
Zhvillimi i seancs gjyqsore;
a) Pasojat juridike t mosparaqitjes s palve.
b) Shpallja e prbrjes s trupit gjykues dhe zgjidhja e krkimeve pr
prjashtimin e gjyqtarve.
c) Shqyrtimi i shtjes s juridiksionit e kompetencs s gjykats.
) Shpjegimet e palve dhe t subjekteve t tjer n proces
e) Prfundimi i hetimit gjyqsor
f) Shtytja e gjykimit
g) Pezullimi i gjykimit
gj). Prfundimi i hetimit gjyqsor dhe bisedimet prfundimtare
h) Rielja e hetimit gjyqsor
i)Procesverbali gjyqsor

172

1.

Kuptimi dhe parimet e prgjithshme

Caktimi i seancs gjyqsore duhet t bhet vetm pasi t jet prgatitur shtja
sipas krkesave t K.Pr.C. t parashtruara m par. Seancn gjyqsore e cakton
gjyqtari i ngarkuar me shtjen, i cili kur shtja gjykohet nga tre gjyqtar n
shkall t par, kryeson edhe trupin gjykues.
Si sht thn nga prgatitja paraprake e shtjes pr shqyrtim varet shym edhe
ecuria e vet seancs gjyqsore. Marrja e masave t duhura organizative dhe
parashikimi n mnyr sa m t plot i shtjeve juridike q shtrohen ose mund t
shtrohen pr zgjidhje, ndikon pozitivisht n zhvillimin e nj procesi gjyqsor t
rregullt, solemn e me kultur dhe n zgjidhjen e shpejt e me cilsi t shtjes.
Kryesuesi i trupit gjykues ose gjyqtari i vetm na komunikon palve t pranishme
datn, vendin dhe orn e seancs gjyqsore dhe, kur kjo nuk sht e mundur, i
thrret palt me letrthirrje. N qoft se pals s paditur nuk i sht komunikuar
deri ather padia, nj kopje e saj i drgohet bashk me letrthirrjen pr datn e
orn e seancs gjyqsore, se dhe nj kopje e akteve, dokumentave dhe provave t
tjera shkresore, t paraqiura nga paditsi. Por pals s paditur duhet ti sigurohet
afat i mjaftueshm ndrmjet dats s njoftimit t padis dhe dats pr tu paraqitur
n gjykat, me qllim t dhnies s mundsis pr tu prgatitur. Gjithsesi ky afat
nuk mund t jet m pak se 10 dit (neni 155). Nga ky rregull ligji bn prjashtim
vetm kur sht i nevojshm sigurimi i njoftimit t shpejt t padis. Mbi krkesn
e paditsit gjyqtari kur e sheh t arsyeshme mund t lejoj shkeljen e ktij afati, por
duke respektuar rregullat pr njoftimet dhe duke mos cnuar t drejtn e mbrojtjes
(neni 155 paragrafi i tret).
Misioni i seancs gjyqsore sqarimi i rrethanave t shjtes, marrja dhe shqyrtimi i
provave t paraqitura nga palt e t lejuara nga gjykata, sqarimi dhe prcaktimi i
marrdhnieve juridike t palve dhe zgjidhja e mosmarrveshjeve midis tyre me
vendimin e gjykats. Por, kurdoher gjykata e mbshtet vednimin e saj vetm mbi
faktet q jan paraqitur gjat procesit gjyqsor (neni 10), me fj.tj. gjykata duhet t
mbshtetet vetm mbi ato fakte t shtjes q jan hetuar e konstatuar gjat
procesit gjyqsor.
Ky proces jo rrall sht mjaft i ndrlikuar pr shkak t nevojs s sqarimit e
vrtetimit t pretendimeve t ndryshme, pr ka disa her krkohen njohuri t
posame n fushn e shkencs, artit e kulturs. Prandaj n seanc gjyqsore del m
n dukje roli i madh i veprimeve prgatitore. Ndoshta n t ardhmen mund t
bhen prmirsime t mtejshme n K.Pr.Civile edhe prsa i prket detyrs s
gjyqtarit pr kryerjen e veprimeve prgatitore. N nenin 170 t kodit sht
parashikuar caktimi i ksaj seance vetm kur e sheh t nevojshme gjyqtari, duke
thirrur n t t paditurin ose personin e tret, me qllim q t prcaktohet natyra e
173

mosmarrveshjes, t merren prej tyre sqarimet e nevojshme dhe t prcaktohen

provat pr vrtetimin e pretendimeve e t prapsimeve t tyre. Kjo detyr disa her
neglizhohet, duke ndikuar negativisht edhe n vet seancn gjyqsore. Na duket se
do t ishte e nevojshme q gjat veprimeve prgatitore t drejtat e detyrat e
gjyqtarit t ishin m t gjra. Detyrat e gjyqtarit posarisht mund t ishin m t
plota e t shkoqitura, si detyra e tij pr thirrjen e t paditurit ose personit t tret
dhe krkimin prej secilit prej tyre paraqitjen e kundrprovave brenda nj afati ta
caktuar nga njoftimi i krkespadis; e drejta e tij n caktimin e ekspertit me
plqimin e palve; pr t br kqyrjen n vend dhe t sendeve; pr krkimin e
akteve q ndodhen pran institucioneve e organeve shtetrore dhe personave
juridik shtetror e privat, kur marrja e tyre nga palt sht e pamundur ose tepr
e vshtir etj. kshtu si sht dhn kuptimi n nenin 170 pr seancn prgatitore,
pr gjyqtart sjell jo pak vshtirsi, pasi nuk ka asnj dispozit t veant
procedurale q ta rregjylloj at.
N K.Pr.C. nuk parashikohet marrja e vendimit nga ana e gjyqtarit pr kalimin e
shtjes n gjyq, megjithat n praktik shpesh kryhet ky veprim procedural. N
disa legjislacione procedurale t huaja parashikohet edhe e drejta e ankimit kundr
tij. Po ta vshtrojm shtjen nga ana e njoftimit t padis jo m von se 10 dit
para dats s caktuar pr tu paraqitur n gjykat, marrja vendimit pr kalimin e
shtjes n gjyq dhe e drejta e ankimit kundr tij, do tishte n harmoni me
krkesat e tjera t ligjit. N rast se nuk respektohet urdhrimi pr respektimin e
afatit t parashikuar n nenin 155 paragrafi i par, pr paln e interesuar nuk
parashikohet e drejta e ankimit ose ndonj veprim tjetr procedural. Prandaj dhe
kjo dispozit mbetet e met.
T gjitha veprimet n seanc gjyqsore kryhen nn drejtimin e kryesuesit t
seancs. Ky e drejton gjith procesin gjyqsor nprmjet urdhrat e shpallura gjat
seancs gjyqsore quhen t njohura si nga palt e pranishme ashtu edhe nga ato q
duhej t paraqiteshin n gjykatn, me fj. tj. Nuk ka nevoj tu komunikohen
ktyre. Vetm vendimet e shpallura jasht seancs dhe vendimet nga t cilave
lejohet ankim, u komunikohen palve t interesuara q nuk kan qen t
pranishme, nga sekretari i seancs jo m von se tri dit nga shpallja e tyre (neni
163).
Kryesuesi i seancs gjyqsore kujdeset pr zhvillimin normal t procesit gjyqsor
dhe ruajtjen e rregullit gjat gjykimit. Kur jan kushtet e parashikuara nga neni 173
t K.Pr.C. (ruajtja e sekretit shtetror dhe rendit publik, ruajtja e sekretit tregtar dhe
shpikjeve q mbrohen me ligj, pr mosprhapjen e rrethanve nga jeta intime
private e palve dhe pjesmarrsve t tjer n proces), gjykata vendos zhvillimin e
gjykimit me dyer t mbyllura, vendim q shpallet publikisht. N kto raste gjykata
vendos edhe pr personat q mund t qndrojn n sall krahas palve e
prfaqsuesve t tyre, dshmitarve dhe ekspertve.
174

Kryesuesi i seancs gjyqsore drejton hetimin gjyqsor dhe bisedimet e palve

sipas rregullave procedurale. N do rast, kur ndonjra nga palt bn vrejtje ndaj
veprimeve t kryesuesit pr kufizimin ose shkeljen e t drejtave, kto duhet t
pasqyrohen n procesverbal (neni 177).

2. elja e seancs dhe verifikimi i paraqitjes s pjesmarrsve n proces.

Pasi shpallet elja e seancs gjyqsore, verifikohet paraqitja e palve
dhe kur ndonjra prej tyre nuk sht paraqitur hetohen shkaqet e mosparaqitjes. Ky
verifikim ka rndsi pr arsye se kur mosparaqitja ka ndodhur pr shkak
smundjeje ose pr ndonj tjetr shkak t ligjshm, gjykata shtyn gjykimin pr nj
dit tjetr (neni 175). Gjykata sht e detyruar t veproj n kt mnyr, pasi n t
kundrtn do t shkelej parimi i zhvillimit t procesit gjyqsor n pajtim me ligjin.
Si shkaqe t tjera t ligjshme jan moskomunikimi i rregullt ndrgjyqsit i dits
dhe ors s seancs gjyqsore, angazhimi n nj detyr shtetrore a shoqrore t
ngutshme etj.

3.Zhvillimi i seancs gjyqsore.

a) Pasojat juridike t mosparaqitjes s palve.

Kur paditsi ose asnjra nga palt, pa ndonj shkak t arsyeshm nuk
paraqiten n seancn e par, si n veprimet prgatitore ashtu edhe n seancn
gjyqsore, n qoft se kan dieni rregullisht, gjyqtari i vetm apo gjykata, sipas
rastit, vendos pushimin e gjykimit (neni 179 paragrafi i par). Sipas ksaj dispozite
gjykimi nuk mund t zhvillohet n munges t paditsit. Ky qndrim i drejt
mbahet pr her t par n legjislacionin ton procedural t pas Lufts s Dyt
Botrore. Sipas kodeve procedurale t mparshme, edhe kur nuk paraqitej paditsi
pa ndonj shkak t arsyeshm, gjykimi zhvillohej n munges t tij, me
pjesmarrjen vetm t t paditurit. Ky qndrim n t kaluarn binte ndesh me nj
parim universal mbi t drejtn e disponimit t padis, e q n K.Pr.C. sht
sanksionuar n nenin 2 paragrafi i par: Vetm palt mund t ven n lvizje
gjykatn pr fillimin e nj procesi gjyqsor, prve kur ligji parashikon ndryshe.
Kur nuk paraqitet paditsi n seanc gjykata e pushon gjykimin pa
krkuar pr kt mendimin e t paditurit ose pjesmarrsve t tjer n proces. Por

175

pushimi i gjykimit nuk sjell si pasoj humbjen e s drejts s padis,q do t thot

se paditsi mund t ngrej kt padi prsri.

b) Shpallja e prbrjes s trupit gjykues dhe zgjidhja e krkimeve pr

prjashtimin e gjyqtarve.

Shpallja e prbrjes s trupit gjykues sht nj veprim procedural q

kryhet nga kryesuesi i seancs. Ky u shpjegon palve t drejtat e tyre pr t krkuar
prjashtimin e nj gjyqtari ose t gjith trupit gjykues nga pjesmarrja n gjykimin
e shtjes konkrete pr shkaqet e parashikuar n nenin 72 t K.Pr.C. , t cilat jan
shpjeguar m par.
Mendojm se kto rregulla pr prjashtimin e gjyqtarit duhet t
vlejn edhe pr sekretarin e seancs gjyqsore prkthyesin dhe prokurorin, ndonse
pr kta nuk ka nj rregullim ligjor.
Procedura e shqyrtimit t krkess pr prjashtim shqyrtohet sipas
neneve 74 75 t K.Pr.C. , e shpjeguar m par.
c) Shqyrtimi i shtjes s juridiksionit e kompetencs s gjykats.

Si kemi theksuar m par, kur kemi folur pr juridiksionin dhe

kompetencn e gjykats, sipas despozitave t K.Pr.Civile gjykata n do faz t
gjykimit, kur konstaton se shjta nuk sht n juridiksionin ose kompetencn e
saj, me krkesn e palve ose kryesisht vendos mungesn e juridiksionit ose t
kompetencs (nenet 59 e 61 ) . kundr vendimit t saj pr shpalljen e mungess s
juridiksionit ose moskompetencs palt mund t bjn ankim t veant brenda 5
ditve n gjykatn e Lart.
Prapsimet pr moskompetencn lndore, toksore ose funksionale
(instencionale), palt kan t drejt ti parashtrojn n do qndrim tjetr do tishte
pa kuptim dhe joracional.
) Shpjegimet e palve dhe t subjekteve t tjer n proces

Pasi lexohet krkes padia ose shpjegohet prmbajtja e saj nga

kryetari i seancs, u krkohen palve ose prfaqsuesve t tyre sqarimet e
nevojshme lidhur me objektin dhe shkakun e padis. Fillimisht e merr fjaln
paditsi, pastaj i padituri dhe pas tyre pjesmarrsit e tjer t procesit gjyqsor.
176

Secili prej tyre detyrohet t prcaktoj faktet dhe provat ku i mbshtet

pretendimet e veta (neni 180).
Mendojm se pas ktyre shpjegimeve, n rast se lejon vet karakteri i
shtjes, gjykata duhet t bj prpjekje pr t zgjidhur mosmarrveshjen me
pajtim. Kjo detyr e gjykats buron nga parimi procedural i parashikuar n nenin
25 dhe neni 171 t K.Pr.Civile. kur e krkojn palt gjykata mund tu jap edhe nj
koh t arsyeshme pr pajtim. Zgjidhja e mosmarrveshjes me pajtim sht m
frutdhnse se vendimi detyrues m cilsor, prandaj kjo krkes parimore e ligjit
duhet t respektohet.
Kur nuk arrihet pajtimi i palve vazhdon rregullisht procesi gjyqsor
me marrjen e provave shkresore, me pyetjen e dshmitarve, dhe me thirrjen e
ekspertve dhe kryerjen e ekspertimeve kur kjo sht e nevojshme si dhe kryerjen e
veprimeve t tjera procedurale me karakter hetimor. Palt mund t krkojn nga
gjykata marrjen e provave t tjera, ve atyre t marra deri ather, kur nga
shpjegimet e pals tjetr ose nga vet rrethanat e shtjes q kan dal rishtaz,
marrja e tyre sht n dobi t gjykimit t shtjes. Pr kt qllim gjykata mund tu
jap palve nj afat deri n 10 dit pr t prcaktuar faktet dhe provat e reja (neni
180/45). Por ktu duhet patur kujdes, se mos pas ktyre krkimeve fshihet qllimi
zgjatjes s gjykimit.
Pas shpjegimit t palve vjen faza e marrjes s provave t paraqitura.
Kjo faz quhet hetimi gjyqsor. Ky hetim fillon me marrjen e provave si rregull
nga pala paditse dhe pastaj t ans s paditur. Gjykata mund t vendosi edhe
mnyra t tjera t marrjes s provave, n varsi t karakterit t shtjes dhe
rrethanave q duhet t provohen.
Si sht thn m par secila pal detyrohet t provoj faktet e
pretenduara (neni 12). Por, gjykata kurdoher me vendim lejon palt t provojn
faktet e pretenduara vetm me ato prova q jan t nevojshme dhe q kan lidhje
me shjten (neni 213). Pr lehtsimin e hetimit e mira sht q marrja e provave
t filloj me shqyritimin e dokumentave. Ky shqyrtim bhet me leximin e tyre n
seanc gjyqsore dhe me shpjegimet q japin pr t palt.
N procesin gjyqsor bashkkohor dokumentat zn vendin kryesor n prova, pr
shkak t ngritjes s nevelit t marrdhnieve juridike midis palve. Por kjo nuk do
t thot sht zhvlersuar prova me dshitar.
Pr t siguruar nj gjykim t rregullt e me solemnitet dhe nj zgjidhje
m t shpejt e cilsore, e mira sht t sigurohen n nj seanc t vetme t gjitha
provat, pyetja e dshitarve dhe administrimi i dokumentave t jet i pandrprer.
N praktik vshtirsit paraqiten sidomos pr paraqitjen e dshmitarve.
Jo rrall gjat shqyrtimit gjyqsor merret edhe mendimi i ekspertve.
Detyra e tyre nuk mbaron me paraqitjen e konkluzioneve me shkrim. Palt kan t

177

drejt t krkojn prej tyre sqarime lidhur me ekspertimin dhe t shprehin

qndrimin e tyre pr t .
Gjat procesit gjyqsor merren dhe shqyrtohen edhe provat e tjera,si
kqyrja e sendeve dhe kqyrja n vend pr konstatimin ose jo t rrethanave q kan
rndsi pr shtjen. Prfundimi i kqyrjes dhe I vrejtjeve t palve pasqyrohen n
procesverbal.
Organizimi i procesit gjyqsor duhet t jet i till q t siguroj edhe
gjykimin e prfundimin e shtjes nga i njjti trup gjykues. Kur pr shkaqe t
ndryshme t prligjura ndryshon prbrja e trupit gjykues, antari i ri duhet t
njihet me shtjen. Ai mund t krkoj edhe shqyrtimin e saj nga fillimi. Por, kur
ndryshon m shum se nj nga antart e trupit gjykues, shtja shqyrtohet
detyrimisht nga e para (neni 181).
Sipas dispozitave t K.Pr.Civile n asnj rast nuk mund t
urdhrohet paraqitja e palve n mnyr t detyrueshme (prdhunisht). Gjykata ka
t drejt t krkoj paraqitjen e tyre pr tu pyetur pr rrethana t rndsishm
megjithse kan prfaqsues, por assesi nuk mund t urdhroj paraqitjen. Ajo ka
t drejt vetm t vlersoj qndrimin e pals q nuk i prgjigjet krkess s
gjykats n pajtim me provat e tjera (neni 182). Ky problem mund ti sjelli jo pak
vshtirsi gjykats n zgjidhjen prfundimtare t shtjes. P.sh. n nj padi
trashgimore, paditsi ka krkuar nga i padituri t shprehej para gjykats nse
trashgimlnsi kishte ln pas vdekjes fmij t mitur. I padituri nuk i prgjigjet
krkess s gjykats pr tu paraqitur n seanc dhe pr t dhn shpjegime pr
kt fakt t pretenduar nga pala paditse, ndrsa prfaqsuesi i tij nuk ka pranuar t
shprehet. N raste t tilla gjykata nuk mund t anashkaloj vet pretendim t
shtruar, por duhet ti jap mundsi pals s interesuar t sjelli provat e nevojshme
dhe kur ajo e ka t pamundur ti marr ato pr shkak t pengesave t ndryshme
(organet shtetrore nuk pranojn t japin dokumenta etj.), gjykata vet sht e
detyruar t pranoj krkesn e pals pr marrjen e provave. Pikrisht mosparaqitja
personalisht e pals n gjykat pr t dhn shpjegime pr nj ose disa rrethana t
rndsishme dhe krahas ksaj, mospranimi i prfaqsuesit t saj pr tu shprehur
pr to, jan indicie q duhet ti ngjallin dyshime serioze gjykats. Prandaj ajo sht
e obliguar t plotsoj krkesn e pals pr sqarimin e tyre.
Pr t gjith kto krkesa t palve gjykata duhet t shprehet me
vendim dhe shpalljene e ktij vendimi mund t shtyj deri n tre dit, kur shjta
paraqet vshtirsi. N t kundrt, kur gjykata pranon krkimet e palve, ajo
prcakton edhe mnyrn e marrjes s provave. Refuzimi pr marrjen e provs s
drguar duhet t jet i arsyetuar (neni 183).

e) Prfundimi i hetimit gjyqsor

178

Gjat shqyrtimit t shtjes gjykata duhet t udhhiqet nga parimi

procedural pr kryerjen e nj hetimi t plot t gjithanshm. Vetm pasi t jen
shqyrtuar gjitha provat e pranuar nga gjykata pr tu marr, merret mendimi i
palve a kan krkesa t tjera. N rast se ato krkojn ti jepet fund hetimit
gjyqsor, ose gjykata refuzon krkesat e tyre, i jepet fund hetimit gjyqsor, duhet t
bhet nga gjykata me vendim t arsyetuar, po pa e paragjykuar shtjen.
N rast se gjykimi sht zhvilluar n munges t njrs pal (t
paditur), deri n astin e dhnies s vendimit, pr ti dhn fund hetimit gjyqsor,
kjo pal ka t drejt t paraqitet dhe t krkoj q t kryhen veprime procedurale
pr interes t saj lidhur me hetimin gjyqsor t deriathershm, n qoft se vrteton
pavlefshmrin e thirrjes n gjyq (p.sh. ftesa i sht dorzuar dikujt tjetr t
panjohur me idenditet t prafrt), ose mosparaqitjen pr shkaqe t pavarura prej tij
(p.sh. ka qen me shrbim jasht shtetit). Gjithashtu gjykata mund t pranoj
krkesat e ksaj pale pr prova t tjera kur mon se marrja e tyre sht n interes t
nj hetimi t plot e t gjithanshm (neni 187).
f) Shtytja e gjykimit

Praktika e sotme e gjykatave t shkalls s par kryesisht, ka

vrtetuar se nj sajes e konsiderueshme e shtjeve nuk prfundojn brenda nj
seance gjyqsore edhe pr shkaqe t pavarura nga gjyqtari ose trupi gjykues q e
gjykon shtjen. Me gjith prgatitjen cilsore n mnyr paraprake t shtjes,
ndodh q nuk arrihet t mblidhen t gjitha provat n seancn e par gjyqsore:
nuk paraqitet nj pjes e dshmitarve, nuk sigurohet marrja e dokumentave ose e
prgjigjeve pr t dhna t caktuar , lind nevoja e thirrjes s ekspertve etj. krahas
vshtirsive n sigurimin e provave, gjat gjykimit t shtjes mund t lind nevoja
e zvendsimit e pals s palegjitimuar me paln e legjitimuar, e thirrjes s
personave t tjer si ndrgjyqs ose e personit t tret si t interesuar etj. (nenet
175, 176, 180 paragrafi i katrt, 181 paragrafi i dyt, 184 e 186). N t gjitha kto
raste gjykata duhet t shprehet me vendim, duke treguar shkaqet e shtytjes s
gjykimit t shtjes, masat q duhet t merren pr sigurimin e provave, ose pr
prmbushjen e veprimeve t tjera procedurale dhe cakton datn dhe orn e
seancs.
Kur n seancn gjyqsore nuk paraqiten t gjith dshmitart e thirrur
dhe pr shkaqe t ligjshme duhet t shtyhet gjykimi i shtjes,pyeten dshimtart e
paraqitur, prve kur gjykata mon t nevojshme t pyeten s bashku me
dshimitart q nuk jan paraqitur (neni 186). N raste t tilla duhet patur kujdes
pr t mos shkelur t drejtat procedurale t palve. Kur njra pal nuk sht
179

paraqitur n seanc pr shkaqe t prligjura, gjykata detyrohet t shtyj gjykimin

pr nj dit tjetr (neni 175 paragrafi i dyt). N raste t tilla nuk mund t pyeten
dshimitart e paraqitur ose t merren prova t tjera, pasi n t kundrt do t
prbnte shkelje t rnd t normave procedurale dhe si e till shkak pr prishjen e
vendimit prfundimtar t gjykats (neni 467 shkronja a t K.Pr. C.).

g) Pezullimi i gjykimit

Pezullimi i gjykimit sht institut procedural juridik me vite, i

parashikuar nga nenet 63, 297 e 298 etj.). nocionin juridik t pezullimit nuk e ka
dhn K.Pr.C. At e ka dhn teoria. Pezullimi i gjykimit sht ndalja e
prkohshme i veprimtaris procedurale n nj shjte t caktuar pr t gjitha
subjektet pjesmarrs n procesin civil. Pezullimi i gjykimi vendoset nga gjykata
pr shkak t vrtetimit t disa rrethanave t caktuara, t cilat e ndalojn vazhdimin
e mtejshm t gjykimit deri sa t zhduken pengesa q rrjedhin nga kto rrethana.
Gjykata n vendimin e saj konstaton se sht vertetuar rrethana q shkakton
ndalimin e vazhdimit t procesit gjyqsor.
Pezullimi i gjykimit mund t vendoset vetm n gjykimin e shkalls
s par n do faz t procesit gjyqsor, nga paraqitja e padis e deri n
prfundimin e gjykimit n kt shkall. Pezullimi vendoset vetm n rastet e
parashikuara n ligj. Por kto raste dallohen n t detyrueshme dhe n fakultative.
Pezullimi i gjykimit sht i detyrueshm n rastet kur parashikohet n ligj se me
vrtetimin e nj rrethane t caktuar duhet t pezullohet gjykimi. Pezullimi sht
fakultativ n rastet kur ligji i njeh gjykats t drejtn pr t vendosur pezullimin.
Sipas nenit 297 t K.Pr.Civile gjykata vendos pezullimin e gjykimit
kur:
a)
shtja nuk mund t zgjidhet para se t zgjidhet nj shtje tjetr
penale, civile ose administrative;
b)
krkohet nga t dyja palt ;
c)
njra nga palt vdes ose mbaron personi juridik;
d)
njra nga palt nuk ka ose m von ka humbur zotsin pr t vepruar
si pal dhe shihet e nevojshme ti emrohet nj prfaqsues ligjor;
e)
parashikohet shprehimisht n ligj.
Si shihet K.Pr.Civile ka njohur vetm pzullimin e detyrueshm.
Pasoja juridike e pezullimit sht se gjat kohs q vazhdon pezullimi nuk mund t
kryhen veprime procedurale (neni 297 paragrafi i fundit).

180

N rastin kur sht vendosur pezullimi pr shkak se ka vdekur njra nga palt ose
ka mbaruar personi juridik, gjykimi rifillon me thirrjen nga pala tjetr t
trashgimtarve t personit q ka vdekur ose t personit juridik q ka mbaruar. N
rastin kur sht vendosur pzullimi pr shkak mungess ose t humbjes s zotsis
pr t vepruar si pal, gjykimi rifillon me emrimin e prfaqsuesit ligjor. Kur
sht vendosur pezullimi pr shkak se shtja nuk mund t zgjidhet para se t
zgjidhet nj shtje tjetr penale, civile ose administrative, gjykimi rifillon kur
merr form t prer vendimi civil, penal ose administrativ i dhn pr kt shtje.
S fundi, kur pezullimi sht vendosur me krkesn e t dy palve gjykimi rifillon
me krkesn e tyre. Pr kt shkak t pezullimit nuk sht parashikuar ndonj afat
pr rifillimin e gjykimit t shtjes. Por gjykata edhe kryesisht mund t marr masa
pr menjanimin e pengesave q kan shkaktuar pzullimin, q do t thot edhe t
rifilloj gjykimin (neni 298).
Rifillimi i gjykimit nis nga veprimi n t cilin sht vendosur pezullimi.
Pezullimi i gjykimit nuk i shuan dhe as i ndryshon marrdhniet procedurale
juridike midis palve subjekteve t tjer n proces.
Kundr vendimit me t cilin sht vendosur pezullimi ose refuzimi i rifillimit t
gjykimit, mund t bhet ankim i veant n Gjykatn e Apelit prve kur
parashikohet ndryshe me ligj (neni 301). Prej ktej del se nuk mund t bhet ankim
kundr vendimit t refuzimit t krkess pr pezullimin e gjykimit.

gj). Prfundimi i hetimit gjyqsor dhe bisedimet prfundimtare

Pasi jan shqyrtuar provat e paraqitura nga palt dhe q gjykata ka

pranuar marrjen e tyre, pyeten palt a kan krkesa pr prova t tjera. N rast se
ato nuk kan ose krkesat e tyre nuk pranohen, gjykata e jep fund hetimit gjyqsor
dhe ftohen palt pr t parashtruar pretendimet e tyre prfundimtare rreth shtjes
n gjykim. Si rregull ato i parashtrohen gjykats me shkrim, por paraqitja e tyre me
shkrim nuk prbn detyrim ligjor pr palt. Me krkesn e tyre gjykata mund tu
jap atyre nj afat deri n 5 dit pr t prgatitur parashtreat e tyre (neni 302).
N bisedimet prfundimtare n fillim e merr fjaln paditsi dhe pastaj
e padituri. Kur merr pjes ndrhyrsi kryesor, ai e merr fjaln pas t paditurit.
Ndrsa kur merr pjes ndrhyrsi dytsor n krah t pasditsit ai e merr fjaln pas
tij. Po kshtu vepron edhe ndrhyrsi dytsor n krah t t paditurit. T gjith kta
kan t drejt t marrin fjaln prsri pas ndrhyrsit kryesor. N rast se padin e
ka ngritur prokurori, ather ai flet i pari, ndrsa kur merr pjes n gjykim,
prokurori flet i fundit.

181

h) Rielja e hetimit gjyqsor

Si u tha palt mund t paraqesin prova t reja deri n prfundimin e

hetimit gjyqsor. Pasi i jepet fund hetimit nuk mund t merren prova t tjera. Por
kur palt e quajn t nevojshme mund t krkojn n kt faz t procesit rieljen e
hetimit gjyqsor pr tju mundsurar paraqitjen e provave t reja. Pr kt krkes
nuk sht nevoja e marrjes s nj vendimi t ndrmjetm para trheqjes n dhomn
e kshillimit pr marrjen e vendimit prfundimtar. Gjat kshillimit pr marrjen e
ktij vendimi gjykata e shqyrton edhe krkesn pr rieljen e hetimit dhe e pranon
at kur vren se shtja nuk sht hetuar si duhet. N kt rast ajo nuk e jep
vendimin prfundimtar por kthehet n seanc dhe me vendim t ndrmjetem
vendos rieljen e hetimit (neni 304).

i) Procesverbali gjyqsor

Procesverbali gjyqsor sht nj nga aktet procedurale m t

rndsishme t t gjith procesit gjyqsor. Ai prbn bazn e vednimit gjyqsor,
prandaj n t duhet t jen t pasqyruar t gjitha rrethanat q jan konstatuar gjat
procesit gjyqsor, si ato gjat seancs gjyqsore, ashtu edhe pr do veprim t
kryer jasht saj. Provat e marra gjat gjykimit, si pyetja e dshmitarve, mendimi i
ekspertve, dokumentat, shpjegimet e palve, vendimet e ndrmjetme si dhe do
veprim procedural q kryhet gjat procesit gjyqsor, duhet t fiksohen n
procesiverbal t mbajtur nga sekretari gjyqsor, pasi ky akt procedural sht i
vetmi burim pr verifikimin e saktsis s vendimit prfundimtar t gjykats. Fjalt
e shkruara n procesverbal duhet t jen t plota te t lexueshme dhe fjalit e qarta.
N procesverbal duhet t shnohet n fillim trupi gjykues q e gjykon
shtjen, vendi, data dhe ora e hapjes s seancs, emri i mbajtsit t procesverbalit,
subjektet q marrin pjes, deklarimet e tyre, provat q merren etj. (neni 118).
Procesverbali nnshkruhet nga sekretari dhe gjyqtari i shtjes.
Sekretari ka pr detyr tu lexoj pjesmarrsve n proces procesverbalin e mbajtur
dhe i fton ato t nnshkruajn. Kur kta nuk munden ose nuk duan t nnshkruajn,
duhet ta shprehi kt me shkrim (neni 118 paragrafi i dyt). Ndonse nuk bhet
fjal drejtprdrejt nga ky formulim i dispozits ligjore kuptohet se sht fjala pr
t drejtn e vrejtjeve pr procesverbalin e mbajtur. Mendojm se kjo shtje duhej
t ishte rregulluar n mnyr m t plot n K.Pr.Civile.

182

Tema XVIII

Pushimi i gjykimit

shtjet:
1.
2.

Shkaqet e pushimit t gjykimit.

Efektet procedurale te pushimit t gjykimit.

183

1.

Shkaqet e pushimit t gjykimit.

Procesi gjyqsor si rregull prfundon me dhnien e vendimit prfundimtar nga

gjykata, me t cilin zgjidhet eshtja n themel, duke u pranuar ose rrzuar padia.
Mirpo n disa raste gjykimi merr fund edhe me vendim t gjykats pa u zgjidhur
shtja n themel, me pushimin e gjykimit t shjes. Ky vendim sht vetm me
karakter procedural sepse gjykata nuk shprehet pr shtje t themelit t padis.
Sipas nenit 299 t K.Pr.Civile gjykata vendos pushimin e gjykimit kur:
a)
asnjera prej palve nuk krkon brenda 6 muajve rifillimin e gjykimit
t pezulluar me krkesn e tyre, kur gjykata nuk ka caktuar n vendimin e
pezullimit nj seanc t ardhshme ;
b)
paditsi heq dor nga gjykimi i padis ;
c)
pushimi i gjykimit parashikohet n ligj.
Rasti i par ka t bj me nenin 297 shkronja b t K.Pr.C. Kur asnjra pal nuk
krkon rifillimin e gjykimit t pzulluar me krkesn e tyre, brenda 6 muajve nga
data e pezullimit, gjykata detyrimisht vendos pushimin e gjykimit.
Pushimi i gjykimit vendoset kur paditsi heq dor nga gjykimi i padis s ngritur
prej tij. Sipas venit 201 paragrafi i par paditsi n do faz t gjykimit mund t
heq dor nga gjykimi i padis. N kt rast gjykata vendos detyrimisht pushimin e
gjykimit. Ndryshe nga legjislacioni i mparshm procedural sipas t cilit pr
pushimin e gjykimit krkohej edhe plqimi i t paditurit dhe gjykats, sipas
dispozits s cituar nuk sht i nevojshm plqimi i tyre dhe pr m tepr gjykata
detyrohet t marr parasysh kt veprim procedural t paditsit. Heqja dor nga
gjykimi nga ana e paditsit shpreh vullnetin e tij pr t mos filluar ose pr t
mosvazhduar gjykimi n themel, d.m.th. pa u shprehur gjykata pr themelin e
184

bazueshmrin e padis. Paditsin mund ta shtyjn motive t ndryshme n kryerjen

e ktij veprimi procedural, si p.sh. zgjidhja jashtgjyqsisht e mosmarrveshjes me
t paditurin, mos arritja e sigurimit t disa provave t rndsishme etj. , por kto
motive nuk sht i detyruar ti tregoj dhe pr vet gjykatn nuk paraqesin interes.
Shfaqja e vullnetit pr heqjen dor nga gjykimi i shuan pasojat
juridike q kan lindur deri ather, q nga asti i ngritjes s padis (ex tunc),
duke u zhvelrsuar t gjitha veprimet procedurale q jan kryer, p.sh. bie masa e
sigurimit t padis. Gjykata sapo vihet n dijeni t heqjes dor nga gjykimi jep
vendimin e pushimit, vendim ky q sht deklarativ, p.sh. pr nj ose disa krkime
kur padia prbhet prej m shum krkimesh. Kjo heqje mund t bhet si nga vet
paditsi ashtu edhe prfaqsuesi i tij kur ky i fundit sht autorizuar n prokur
edhe me kt togr.
Heqja dor nga gjykimi nuk mund t revokohet, pr arsye se me
shfaqjen e dshirs pr heqjen dor dhe fiksimin e saj n procesverbal apo n
ndonj akt tjetr drejtuar gjykats, shuhet procedura gjyqsore menjher, pa u
dhn vendimi nga gjykata. Heqja dor mund t bhet edhe para gjykats s Apelit.
N kt rast gjykata prish vendimin e gjykats s shkalls s par dhe shtja
pushohet (neni 465 e 466 shkronja c).
Pushimi i gjykimit vendoset nga gjyqtari ose gjykata kur paditsi ose
t dyja palt nuk paraqiten n veprime prgatitore ose n seanc gjyqsore pa
ndonj shkak t arsyeshm (neni 179 paragrafi i par).
Krahas ktyre pushimi i gjykimit mund t vendoset edhe pr raste t
tjera t parashikuara n dispozita t veanta.
Sipas nenit 58 kur n t njjtn gjykat ose n gjykata t ndryshme
shqyrtohen njkohsisht shtje me t njjtat pal, q kan t njjtin objekt e t
njjtin shkak, vendoset pushimi i gjykimit t shtjeve t paraqitura m von nga
shtja e par.
Heqja dor nga ankimi n Gjykatn e Apelit shkakton pushimin e shqyrtimit
t shtjes n kt gjykat (neni 463).
Kur Gjykata e Apelit vren se shtja nuk hyn n juridiksionin gjyqsor, si
dhe kur padia n kuptimin material nuk mund t ngrihej, prish vendimin dhe
vendos vet pushimin e gjykimit t shtjes (neni 468).

2.

Efektet procedurale t pushimit t gjykimit.

Pushimi i gjykimit n gjykatn e shkalls s par sjell si efekt

anullimin e t gjitha veprimeve procedurale pa prjashtim. Por, provat e mbledhura
n gjykimin e pushuar mund t merren parasysh n rast se paditsi ngre padi t re,
185

kur marrja rishtas e tyre ka vshtirsi e pengesa t pakaprcyeshme (neni 300

paragrafi i par).
Pushimi i gjykimit n rastet e msiprme nuk shuan t drejtn e
ngritjes prsri t t njjts padi. Pikrisht ktu qendron edhe dallimi themelor
ndrmjet efekteve juridike q sjell heqja dor nga gjykimi dhe heqja dor nga e
drejta e padis. N kt t fundit padia rrzohet dhe paditsi nuk ka t drejt t
ngrej prsri po kt padi (neni 201 paragrafi i dyt).
Kundr vendimit t gjykats q vendos pushimin e gjykimit mund t
bhet ankim i veant n Gjykatn e Apelit prve rasteve kur parashikohet
ndryshe me dispozita t veanta.

186

Tema XIX

Prfundimi i procesit gjyqsor me vendim t gjykats

shtjet :
1.
Vendimi gjyqsor si njohje dhe mbrojtje e t drejtave. Baza faktike
dhe juridike e vendimit t gjykats.
2.
Llojet e vendimeve
3.
Vendimi prfundimtar
4.
Prmbajtja e vendimit prfundimtar
5.
Ndreqja e gabimeve n vendim, plotsimi dhe interpretimi i vendimit

187

1. Vendime gjyqsore si njohje dhe mbrojtje e t drejtave dhe baza faktike e

juridike e tij.

Gjykatat jan ngarkuar me zbatimin e normave juridike n rastet

konkrete. Me an t zbatimit t normave juridike t prgjithshme n raste konkrete,
gjykata bn konkretizimin e s drejts. Detyra e saj qndron n mbrojtjen e s
drejts s paditsit kur vrtetohet shkelja e saj. Gjykata me an t procesit gjyqsor
verifikon qnien e s drejts subjektive. Por kjo nuk do t thot se veprimtaria e
gjykats nuk ka edhe karakter krijues. Ajo me an t vendimit q merr krijon
norm individuale. Por gjykata nuk sht e kufizuar n mnyr absolute vetm n
zbatimin e normave t prgjithshme. Edhe gjykata sht e detyruar t zgjidhi nj
shtje konkrete. Kjo detyr e gjykats sht sanksionuar n nenin i paragrafi i
dyt t K.Pr.Civile: Gjykata nuk mund t refuzoj t shqyrtoj dhe t jap
vendime pr shtjet q i paraqiten pr shqyrtim, me arsyetimin se ligji mungon,
nuk sth i plot, ka kundrthnie ose sht i paqart. Pra, gjykata ka pr mision
gjithashtu t plotsoj e t zhvilloj t drejtn objektive duke zbuluar kuptimin e
saj nprmjet zgjidhjes me vendim t shtjeve konkrete.
Vendimi gjyqsor krijohet gradualisht duke filluar nga prcaktimi i
gjendjes s faktit dhe duke vazhduar me prcaktimin e norms juridike q
rregullon marrdhnien konkrete q sht objekt i mosmarrveshjes, dhe n fund
ve n dukje pasojat juridike q norma juridike i lidh me faktet e konstatuara. P.sh.
gjykata ka konstatuar se i padituri ka marr nga paditsi hua nj shum t hollash
dhe se kto nuk ja ka kthyer n afatin e aktuar. Gjykata pas ksaj konstaton se kemi
t bjm me marrdhnien e huas q rregullohet nga norma t caktuara pr
kontratn e huas. S fundi gjykata shprehet pr pasojat juridike, q jan kthimi i
shums s marr hua dhe komatave.
Vendimi i gjykats pra, qoft pr bazueshmrin qoft pr
bazueshmrin e krkes padis, sht prfundim i nj silogjizmi logjik, ku
premisa e madhe sht norma juridike e prgjithshme dhe premisa e vogl sht
gjendja e faktit e konstatuar nga gjykata gjat procesit gjyqsor.
Bazn faktike t vendimit t gjykats e prbjn faktet q ajo i mon
t rndsishme, t cilat jan konstatuar gjat procesit gjyqsor. Se cilat fakte jan t
rndsishme ajo i zbulon duke u udhhequr nga norma materiale pr gjendjen
faktike. Ndrsa bazn ligjore e prbjn normat juridike q duhen zbatuar n
shtjen konkrete. Pr kt qllim gjykata duhet t verifikoj a sht rregulluar me
ligj gjendja e faktit e konstatuar prej saj. N rast se po ather duhet t gjindet
norma ligjore prkatse.

188

Gjykata nuk duhet t lidhet me mendimet e palve pr zbatimin e

norms ligjore. N baz t parimit Iura novit curia (gjykata e din ligjin), gjykata
vet sht e detyruar t caktoj dispozitn q duhet t zbatohet n shtjen konkrete
dhe t zbuloj prmbajtjen e sakt dhe kuptimin e vrtet t saj.
2. Llojet e vendimeve
Vendime quhen aktet e ndryshme juridike, t prgjithshme dhe individuale.
Vendimi i gjykats sht akt individual me t cilin vendoset pr krkesat e shtruara
n krkes padi dhe nga palt e pjesmarrsit e tjer n procesin gjyqsor civil. N
vendim gjykata shprehet pr objektin e mosmarrveshjes. Ato merren gjithashtu t
shkruara pavarsisht nga lloji i vendimit. Vendimet e gjykats sipas dispozitave t
K.Pr.Civile ndahen n tre lloje kryesore: n vendime prfundimtare, t cilat jepen
n fund t procesit gjyqsor, duke e zgjidhur shtjen n themel; n vendime t
ndrmjetme dhe n vendime joprfundimtare.
Vendime t ndrmjetme jan ato q jepen gjat gjykimit pr t siguruar
zhvillimin e gjykimit n mnyr t rregullt n pajtim me krkesat e dispozitave
procedurale, si p.sh. vendimi pr pranimin ose refuzimin e krkess pr marrjen e
nj prove, pr shtytjen e gjykimit, pr kryerjen e nj ekspertimi etj. (neni 125 t
K.Pr.Civile.).
Vendimet joprfundimtare jan vendimet me t cilat vendoset pushimi i
gjykimit t shtjes dhe do vendim tjetr q pa e zgjidhur shtjen n themel i
japin fund procesit gjyqsor civil t filluar. P.sh. vendimi i pushimit t gjykimit t
shtjes pr shkak t mosparaqitjes s paditsit, pr heqie dor nga gjykimi,
vendimi me t cilin shpallet mungesa e juridiksionit ose e kompetencs etj. (neni
127).
Ndryshe nga legjislacioni i mparshm procedural, n K.Pr.C. nuk jan njohur
vendimet e veanta si nj lloj m vete i vendimeve gjyqsore. Sipas K.Pr.C. t
mparshme gjykatat merrnin vendime t veanta pr shtje q nuk kishin t bjn
me zgjidhjen e mosmarrveshjes midis palve, por q dilnin nga rrethanat e
shtjes s gjykuar. Kto lloj vendimesh jepeshin krahas vendimeve prfundimtare
p.sh. pr shrregullimet e anomalit e ndryshme q konstatoheshin n veprimtarit e
institucioneve e personave juridik t ndryshm, e sidomos kur vreheshin shkelje
t rnda t ligjit.

3. Vendimet prfundimtare

189

Edhe vendimet prfundimtare mund t ndahen n disa lloje. Ndarja m e

rndsishme sht ajo sipas qllimit q do t arrihet me an t krkes padis. N
varsi t saj dallon edhe mbrojtja juridike q i jepet paditsit kur pranohet krkes
padia si e bazuar. N kt vshtrim vendimet prfundimtare ndahen n vendime
detyrimi, (komdenmatore), n vendime njohjeje ose vrtetimi dhe n vendime
transformuese, shndrruese ose krijuese (constitutive).
a)
Jan vendime detyrimi ato vendime me t cilt vendoset detyrimi i nj
ose m shum personave q t japin nj send, t kryejn ose t moskryejn nj
veprim t paguajn nj shum t hollash etj. Vetm ky lloj vendimi mund t bhet
titull ekzekutiv, duke u zbatuar me ekzekutim t detyrueshm.
b)
Vendime njohjeje ose vrtetimi jan ato n vendime me t cilat gjykata
njeh ose vrteton qnien ose mosqnien e nj marrdhnieje juridike, t nj t
drejte, t nj fakti juridik, vrtetsin ose pavrtetsin e nj dokumenti.
P.sh.vendimi pr njohjen e atsis, pr njohjen si trashgimtar ligjor ose
testamentar t trashgimlnsit. Vendimi i njohjes ose i vrtetimit n literatur
konsiderohet vendim deklarativ, pr arsye se kufizohet njohjen e qnjs ose
mosqnies s nj marrdhneje juridike, fakti etj. , si p.sh. n njohjen e s drejts
s pronsis s paditsit. Kto vendime nuk mund t vihen n ekzekutim t
detyrueshm, por mund t shrbejn si baz pr dhnien m von t vendimit t
detyrimit.
c)
Vendime transformuese ose krijuese jan ato vendime me t cilat
krijohet, ndryshohet ose shuhet nj marrdhnie juridike. Me kto vendime nuk
shpallet qnia e marrdhnies juridike, po duke u nnkuptuar qnia e saj,
ndryshohet ose shuhet marrdhnia ekzistuese. N teori ekziston mendimi se
vendimet transformuese ose krijuese nuk krijojn marrdhnie juridike por vetm
ndryshojn ose shuajn ato ekzistuese. P.sh. me vendimin pr zgjidhje martese
shuhet marrdhnia juridike ekzistuese ajo bashkshortare. Por n vendimin pr
pjestimin e pasuris shuhet ajo marrdhnie dhe krijohen marrdhnie t reja
pronsie. Me vendimin q vendoset shtimi i pagess s detyrimit pr ushqim
ndryshohet prmbajtja e marrdhnies juridike.
Si rregull vendimet transformuese kan efekt ex nunc, nga asti q vendimi merr
form t prer. Por, n disa raste q parashikohet shprehimisht n ligj efekti i ktij
vendimi sht ex tunc, ka fuqi prapavepruese, si p.sh. n njohjen e njohjen e
atsis s fmijs.
Me vendimin prfundimtar i jepet fund gjykimit t nj shtjeje konkrete, duke e
zgjidhur shtjen n themel (neni 126). Ky vendim shpallet n Emer t
Republiks. Para hyrjes n fuqi t Kushtetuts vendimi shpallej n Emr t
Popullit. Mendojm se ndrmjet ktyre termave nuk ka ndonj dallim thelbsor,
pasi jan pothuajse n harmoni t plot.
190

Me vendimin prfundimtar shtja zgjidhet n mnyr t zakonshme,duke u

pranuar ose rrzuar padia e ngritur nga paditsi. N vendim duhet t tregohet baza
ligjore mbi t ciln bazohet zgjidhja e mosmarrveshjes, analiza e provave dhe
mnyra e zgjidhjes s saj (neni 126 paragrafi i dyt). N dhnien e vendimit
gjykata duhet t ket gjithmon parasysh parimin e sanksionuar n nenin 1
paragrafi i dyt t KPr.Civile:Gjykata nuk mund t refuzoj t shqyrtoj dhe t
jap vendime pr shtjet q i paraqiten pr shqyrtim, me arsyetim se ligji mungon,
nuk sht i plot ka kundrthnie sht i paqart. Pra gjykata sht e detyruar t
zgjidh shtjen n themel pavarsisht nga t metat n legjislacion. N qoft se nuk
ka dispozit materiale q e rregullon n mnyr t drejtpqrdrejt nj marrdhnie
juridike, nga prmbajtja e ktij parimi kuptohet se zbatohet analogjia e ligjit ose e
s drejts.
Vendimi duhet t mbshtetet vetm n t dhna q ndodhen n aktet dhe q jan
shqyrtuar n seanc gjyqsore (neni 308 paragrafi i par). Gjykata i mon provat
sipas bindjes s saj t brendshme. Kjo bindje formohet nga shqyrtimi i t gjitha
rrethanave t shtjes ve e ve dhe n trsin e tyre dhe shprehet n vendim
nprmjet argumenteve. Mungesa e argumentave t nevojshme pr sqarimin e
plot t fakteve bhet shkak pr prishjen e vendimit. Po ashtu vendimi duhet t jet
i ligjshm, q do t thot t jet i bazuar n dispozita ligjore materiale q
rregullojn marrdhnien objekt mosmarrveshjeje, si dhe shtja t jet shqyrtuar
n pajtim me dispozitat procedurale.
Vendimi duhet t jet i plot, q do t thot t ket zgjidhur t gjitha shtjet e
ngritura nga palt gjat gjykimit, si dhe t jet i qart, i ndrtuar me fjali t plota e
pa nnkuptime ose shprehje t figurshme. Nuk duhet harrruar se vendimi sht
edhe nj pjes e autobiografis profesionale t gjyqtarit dhe e prgatitjes s tij t
prgjithshme intelektuale. Vendimi na pasqyron aftsin e prgatitjen profesionale,
prkushtimin e pronsin e gjyqtarit, aq zbulon edhe t metat e dobsit e tij.
Prandaj hartimit t vendimt prfundimtar i duhet kushtuar kujdes e vmendje e
madhe, pasi n fund t fundit vendimi m vetvete sht nj veprimtari krijuese.
Me dhnien e vendimit prfudimtar gjykata nuk ka t drejt t shprehet pr shtje
q nuk jan shqyrtuar gjat procesit gjyqsor dhe as tu referohet provave e fakteve
q nuk jan marr gjat gjykimit (neni 10).
Rregulli i prgjithshm sht se vendimi prfundimtar duhet t shpallet menjher
pas prfundimit t gjykimit. Vetm prjashtimisht, kur shtja sht e ndrlikuar
(ka shum probleme), shpallja e vendimit mund t bhet vetm me dispozitiv, duke
u dorzuar n sekretari jo ma von se 10 dit ose duke e shtytur shpalljen e
vendimit t arsyetuar deri n 5 dit (neni 305 paragrafi i dyt). Vendimi duhet t
nnshkruhet nga t gjith antart e trupit gjykues. Mosrespektimi i ktij rregulli
prbn shkelje t rnd t rregullave t procedurs dhe shkak pr prishjen patjetr
t vendimit (nenet 308 e 467 shkronja b).
191

Marrja e vendimit fillon me bisedimin e shtjes vazhdon votimin dhe prfundon

me shpalljen e tij. Bisedimi prmban debatin pr do pik t objektit t shqyrtimit
dhe t shtjes n trsi, votimi prfshin shfaqjen e mendimit t secilit antar, duke
filluar nga gjyqtari m i ri, q konkretizohet n vendimin e shkruar. Nuk lejohet
abstenimi, por mund t mbetet antari n pakic.
Me shpallje t vendimit prfundimtar kuptohet njoftimi q u bhet palve dhe
publikut pr prmbajtjen e vendimit me an t leximit t tij.
N dhomn e kshillimit ku sht trhequr gjyqtari ose trupi gjykues pr marrjen e
vendimit nuk mund t qndroj asnj person tjetr, as sekretari i seancs (neni
306).
4, Prmbajtja e vendimit prfundimtar
Sipas nenit 310 t K.Pr.Civile vendimin prfundimtar prbhet nga tri pjes :
hyrja, pjesa prshkruese arsyetueshe dhe pjesa urdhruese (dispozitivi). Sipas
disa legislacioneve t procedurale t huaja pas hyrjes vehet pjesa urdhruese
(dispozitivi) dhe n fund pjesa prshkruese arsyetuese.
N hyrjen e vendimit duhet t vihen kto t dhna :
1.
gjykata q e ka gjykuar shtjen ;
2.
prbrja e trupit gjykues ;
3.
koha dhe vendi i dhnies s vendimit ;
4.
palt, identiteti i tyre dhe cilsia e tyre si padits, i paditur, ndhyrs
kryesor ose aksesor, si dhe prfaqsuesit e tyre ;
5.
prokurori kur merr pjes ;
6.
objekti i padis ;
7.
krkimet prfundimtare t palve e ndrhyrsave kur kan marr pjes ;
8.
mendimi i prokurorit, ku ka marr pjes.
N kt pjes duhet shnuar edhe zhvillimi i gjykimit n munges kur mungon pala
e paditur.
N pjesn prshkruese arsyetuese duhet t vihen :
1.
rrethanat e shtjes sipas konstatimit t gjykats dhe prfundimet q
ka nxjerr gjykata;
2.
provat dhe arsyet n t cilat mbshtetet vendimi;
3.
dispozitat ligjore n t cilat bazohet vendimi;
Kjo pjes ka rndsi vendimtare pr vendimin. Po nj analiz t provave t
administruara nga gjykata dhe pa nj interpretim t normave juridike q duhen
zbatuar pr marrdhnien objekt mosmarrveshjeje, vendimi mbetet i el dhe si i
till goditet leht nga pala e interesuar.
- Pjesa urdhruese duhet t prmbaj:
192

1.
far vendosi gjykata;
2.
Kujt i ngarkohen shpenzimet gjyqsore;
3.
E drejta pr t br ankim dhe afati pr paraqitjen e tij.
Edhe kjo pjes e vendimit duhet t jet e qart dhe e plot, pa lejuar dy kuptime e
dyshime pr at ka detyrohet, kush detyrohet dhe n dobi t kujt detyrohet. Kur
padia ose kundrpadia pranohet pjesrisht, duhet t shnohet se pr ka pranohet e
pr ka rrzohet. Kjo pjes e vendimit duhet t jet rrjedhoj e pjess prshkruesearsyetuese.
Kur vendimi prmban detyrimin pr dorzimin e nj sendi n natyr ose detyrimin
pr kryerjen e nj veprimi t caktuar, gjykata duhet t tregoj n vendim afatin pr
ekzekutimin e vendimit (neni 311 paragrafi i par). Me krkesn e pals s
interesuar gjykata n vendim mund t caktoj edhe nj afat pr ekzekutimin e
detyrimit n t holla ose ta ndaj at me keste, duke marr parasysh edhe gjendjen
pasurore t palve dhe rrethanat e tjera t shtjes (neni 311 paragrafi i dyt).
Sipas llojit e veoris s mosmarrveshjes midis palve ndryshon edhe pjesa
urdhruese e vendimit prfundimtar. P.sh. n vendimet e detyrimit pr ushqim,
duhet t prcaktohet personat q duhet t paguaj secili prej tyre ve e ve dhe n
dobi t cilit do t ekzekutohet detyrimi. Kur detyrimi sht pr dorzimin e
sendeve, duhet t tregohet secili prej tyre dhe vlera e do sendi. N detyrimet e m
shum padits ose shum t paditur (bashkndrgjyqsi) kur detyrimi nuk sht
solidar, gjykata n vendim duhet t prcaktoj se far sht vendosur dhe pr do
detyrohet secili i paditur.
N dispozitat e K.Pr.Civile nuk mund t parashikohen t gjitha llojet e pjesve
urdhruese t vendimeve pr shkak t shumllojshmris s padive e
marrdhnieve juridike, por, gjykata, duke u mbshtetur n rregullat e
prgjithshme t ktij kodi dhe n normat e s drejts materiale, e prcakton vet se
far do t prfshij n pjesn urdhruese.
Gjykata n vendimin prfundimtar duhet t shprehet kur sht rasti edhe pr masat
e marra pr sigurimin e padis dhe pr qndrimin e saj lidhur me kto masa. Kur
vendoset pranimi i padis si rregull gjykata vendos edhe vrtetimin e masave t
marra pr sigurimin e padis, ndrsa kur vendoset rrzimi i padis bien edhe masat
e sigurimit t saj. Por gjykata n do rast duhet t shprehet pr fatin e tyre.
Vendimi i gjykats mund t jepet edhe me ekzekutim t prkohshm, sidomos kur
objekti i padis sht detyrim pr ushqim, shprblim nga puna dhe revendosje n
posedimin e baness bashkshortore (neni 317 paragrafi i par i K.Pr.C.). Vendimi
mund t jepet me ekzekutim t prkohshm edhe kur nga vonesa e ekzekutimit
paditsi mund t psoj dme t rndsishme, q nuk mund t riparohen, ose kur
ekzekutimi do t bhej i pamundur, ose do t vshtirsohej s teprmi. Pr kto
raste gjykata mund t krkoj nga paditsi t jap nj garanci. Kjo garanci sht e
nevojshme sidomos pr detyrimet n t holla, n mnyr q n rast se prishet
193

vendimi i gjykats nga gjykata m e lart, t sigurohet kthimi i shums s paguar

pals tjetr (neni 317 paragrafi i dyt).
Kundr vednimit me t cilin pranohet ose rrzohet krkesa pr ekzekutim t
prkohshm t vendimit, mund t bhet ankim i veant (neni 318). N rast se
vendimi prishet nga Gjykata e Apelit ose Gjykata e Lart pezullohet ekzekutimi i
prkohshm.
5. Ndreqja e gabimeve n vendim plotsimi i vendimit dhe sqarimi e
interpretimi i vendimit.

Pas shpalljes s vendimit gjykata nuk mund t bj ndryshime apo t

shfuqizoj vendimin e dhn. Por me krkesn e palve ose kryesisht gjykata mund
t ndreq vet gabimet n shkrim ose n llogari ose ndonj pasaktsi t dukshme t
vendimit (neni 312 paragrafi i par). Krkesa e palve shqyrtohet n seanc
gjyqsore n prani t tyre dhe vendimi i dhn i bashkohet vendimit t ndrequr. Pr
kt shqyrtim gjyqsor nuk ka afat, mund t bhet n do koh. Kundr vendimit
t dhn mund t bhet ankim i veant n Gjykatn e Apelit.
Prve gabimeve t bra n shkrim ose n llogari dhe pasaktsive n
vendimin e gjykats, mund t ndodh q vendimi t jet i met, pr shkak se
gjykata nuk sht shprehur mbi t gjitha krkesat pr t cilat pala ka paraqitur
prova. Edhe n kto raste, me dispozitn e parashikuar nga neni 313 t K.Pr.C.
palve u sht njohur e drejta t krkojn plotsimin e vendimit brenda 30 ditve
nga shpallja e tij. Gjykata e shqyrton shtjen me t njjtin trup gjykues n prani t
palve dhe jep vendim plotsures. Kundr ktij vendimi mund t bhet ankim sipas
rregullave t prgjithshme.
Me qllim q t kuptohet m mir dallimi midis gabimeve n shkrim e
llogari dhe pasaktsive t vendimit nga nj an dhe t metave t vendimit, po i
ulustrojm me shembuj. Nse n pjesn arsyetuese t vendimit thuhet se i padituri
duhet ti kthej paditsit motoikletn Vespa t marr n huaprcarje n pjesn
urdhruese urdhrohet dorzimi i biiklets me kt mark. Ose n pjesn
arsyetuese i padituri detyrohet t paguaj qira 10000 lek n muaj n pjesn
urdhruese thuhet se detyrohet t paguaj nga 5000 lek n muaj. Si shihet ka
mosprputhje midis pjess arsyetuese dhe asaj urdhruese t vendimit. Kto raste
prbjn gabime e pasaktsi t vendimit.
N nj vendim tjetr gjykata nuk sht shprehur pr komatvonesat megjith
q paditsi ka krkuar pagimin e tyre dhe nga trsia e vendimit kuptohet se
gjykata ka ametuar t shprehet edhe pr kt krkes. N kt rast kemi t bjm
me plotsim t vendimit.

194

Prve ktyre t metave, n K.Pr.C. (neni 314) sht parashikuar zgjidhja

edhe kur vendimi i gjykats sht i errt, i pakuptueshm pr palt. Edhe n kto
raste palt kan t drejt t krkojn sqarimin dhe interpretimin e vendimit t
dhn n do koh, deri sa vendimi t mos jet ekzekutuar. Edhe kundr vendimit
t dhn pr kto raste mund t bhet ankim i veant n Gjykatn e Apelit.

195

TEMA XX
GJYKIMET E POSAME

196

Kuptimi i prgjithshm
Deri tani kemi trajtuar rregullat e prgjithshme procedurale civile pr gjykimin e
padive me pal kundrshtare, q ndryshe tek ne quhet edhe gjykimi kontencioz ose
kontestimor. N kto gjykime kryesisht me karakter pasuror, padia ngrihet pr t
rivendosur t drejtn subjektive t shkelur nga pala tjetr. Por, kjo nuk do t thot
se t gjitha llojet e padive gjykohen sipas rregullave t prgjithshme. Legjislacioni
i yn procedural civil i pas LDB i materializuar n tre Kodet e Procedurs Civile
(1958,1981 dhe 1996), me gjith ndryshimet q kan psuar gjat kohs n fuqi, ka
mbajtur t njjtn linj t prgjithshme lidhur me gjykimin e disa padive q kan
disa tipare t veanta, duke parashikuar rregulla t posame, t ndryshme si nga
rregullat e prgjithshme ashtu edhe nga njra - tjetra. Dallimet midis kodeve jan
vetm n llojin e ktyre padive dhe n prmbajtjen e rregullimit.
Pr seciln lloj padie q prfshihet n gjykimet e posame parashikohet nj
procedur e veant, e ndryshme nga procedurat e padive t tjera. Prandaj dhe jan
quajtur Gjykime t Posame. Pr t mos u konfonduar duhet patur parasysh se
padit q i nnshtrohen rregullave t veanta t gjykimit, mund t jen si padi me
pal kundrshtare ashtu edhe padi pa pal kundrshtare. Por, nga ana tjetr, t kihet
parasysh se padit pa pal kundrshtare prfshihen pa prjashtim n gjykimet e
posame.

N titullin e tret t pjess s dyt t K.Pr.Civile dispozitat pr gjykimet e posame

jan ndar n kre t veant pr do lloj padie. N to prfshihen gjykimet e
mosmarrveshjeve administrative, tregtare, n lidhje me familjen, pjestimi
gjyqsor, shpallja e zhdukjes ose e vdekjes s nj personi, heqja ose kufizimi i
zotsis pr t vepruar, vrtetimi gjyqsor i fakteve, njohja e vendimeve t shteteve
t huaja dhe arbitrazhi.
Pr teorin dhe pr praktikn gjyqsore sht me vler t sqarohen dy probleme t
vler t huaja dhe arbitrazhi.

197

Pr teorin dhe pr praktikn gjyqsore sht me vler t sqarohen dy probleme t

veanta me karakter procedural civil:
a)A mund t parashikohen edhe n ligje t veanta padi t tjera q i nnshtrohen
gjykimit t posam? N K.Pr.C. nuk bhet fjal pr kt eshtje, por si n teori
ashtu edhe n praktikn legjislative dhe gjyqsore sht pranuar se edhe me ligje t
veanta mund t parashikohet gjykim i posam pr padi t nj lloji t caktuar. N
kto ligje disa her parashikohen procedura m t hollsishme t gjykimit, por n
t shumtn e rasteve kto rregulla t posame jan fare t pakta, duke referuar n
dispozitat e K.Pr.C. q rregullojn nj gjykim t posam.
b)A mund t zbatohen rregullat e prgjithshme procedurale civile edhe n gjykimet
e posame pr ato eshtje procedurale q nuk jan parashikuar me dispozita
(rregulla) t veanta? Edhe ktu prgjigja sht pozitive. N gjykimet e posame
rregullat procedurale t prgjithshme zbatohen, por kurdoher n mnyr
subsidiare, kur nuk ekzistojn dispozita t posame q t rregullojn veprimet e
subjekteve procedurale (neni 323 t K.Pr.C.).
Para se t shqyrtojm llojet e gjykimeve t posame, duhet t kemi parasysh nj
eshtje q nuk sht e karakterit thjesht procedural, pasi hyn n domenin e
organizimit gjyqsor, por q sht prfshir n kreun e dispozitave t prgjithshme
pr gjykimet e posame. Fjala sht pr krijimin e seksioneve t veanta pr
gjykimin e mosmarrveshjeve administrative, tregtare dhe t mosmarrveshjeve q
lidhen me t miturit dhe familjen. Kto seksione krijohen vetm n prbrje t
gjykatave t rretheve gjyqsore (t shkalls s par) me dekret t Presidentit t
Republiks me propozim t Ministrit t Drejtsis. Seksionet e veanta nuk
krijohen n do gjykat, por n disa prej tyre, duke u caktuar edhe zonat ku do ti
shtrijn kompetencat (nenet 320 e 321 t K.Pr.C.).
2.Procedura e gjykimit t mosmarrveshjeve administrative
N kompetencn lndore t seksioneve pr gjykimet administrative jan dy lloje t
padive. E para me prmbajtje pozitive, me t ciln krkohet shfuqizimi ose
ndryshimi i nj akti administrativ dhe e dyta me prmbajtje negative, me t ciln
kundrshtohet refuzimi i miratimit t nj akti administrativ, ose q lihet pa u
shqyrtuar n afat kundrshtimi i shtetasit n organin kompetent administrativ (neni
324 a dhe b t K.Pr.C.).
Padia me prmbajtje pozitive e parashikuar n shkronjn a t ksaj dispozite
kuptohet pa vshtirsi. sht fjala pr padin me t ciln mund t krkohet
shfuqizimi trsisht ose pjesrisht i nj akti administrativ, ose vetm ndryshimi i
ktij akti po ashtu trsisht ose pjesrisht. Lloji tjetr i padis, si u tha, me
prmbajtje negative sht pak m i ndrlikuar pr tu kuptuar (shkronja b ). S
pari padia mund t ngrihet n gjykat kur organi administrativ kompetent q e ka
198

shqyrtuar krkesn e nj subjekti fizik ose juridik, refuzon ta miratoj aktin

administrativ n favor t krkuesit pa patur shkaqe ligjore. P.sh. Kshilli Kombtar
i Radio-Televizionit nuk e merr vendimin e miratimit t krkess t nj subjekti t
caktuar pr ushtrimin e s drejts pr emitimin e programeve televizive, megjith
q sipas krkuesi ai i ka plotsuar kerkesat e ligjit. S dyti me kt lloj padie mund
t kundrshtohet n gjykat mosshqyrtimi n afatin e caktuar i kundrshtimit nga
ana e organit administrativ kompetent. Ktu bhet fjal pr mosshqyrtimin n afat
nga organi administrativ m i lart i kundrshtimit t aktit administrativ t organit
m t ult, kuptohet n ato raste kur ligji i veant parashikon kundrshtimin n
organin m t lart dhe m pas ankimi n gjykat. P.sh. n fushn e tatimeve.
Ankimi subjektit fillimisht i drejtohet degs prkatse t tatim taksave dhe
kundr ktij organi kundrshtimi bhet ne Drejtorin e Prgjithshme. Vetm padi
merret vendim, refuzohet t miratohet ose nuk shqyrtohet n afat kundrshtimi,
padia ngrihet n gjykat.
Nj vshtirsi q ndesht jo rrall n kt gjykim t veant sht se pr disa
sektor administrativ me ligj nuk parashikohet afati i shqyrtimit dhe nxjerrjes s
aktit administrativ, ose vet organi nuk i respekton krkesat e ligjit pr
komunikimin e aktit t shkruar krkuesit ose kundrshtuesit, duke u shkaktuar
kshtu zvarritje e sorollatje t panevojshme, q jan nj nga format e shkeljs s t
drejtave t njriut.
Paditsi duhet t argumentoj paligjshmrin e aktit administratv dhe nga ky akt i
paligjshm i cenohen interesat e t drejtat drejtprdrejt ose trthorazi,
individualisht ose n mnyr kolektive. Bashk me padin duhet ti paraqes
gjykats kopjen e aktit administrativ dhe, sipas rastit, provat shkresore. Me kt
padi mund t krkohet edhe shprblimi i dmit t shkaktuar nga akti administrativ i
kundrligjshm ose nga mos miratimi i tij sipas rregullave t procedurs s
prgjithshme (neni 325).
Shqyrtimi i padis sht n kompetencn toksore t seksionit t gjykats n zonn
e s cils e ka qendrn organi administrativ kundr t cilit sht ngritur padia. Afati
pr paraqitjen e padis n gjykat sht 30 dit por fillimi i ktij afati sht i
ndryshm. N rastet kur ligji parashikon ankim t drejtprdrejt n gjykat afati
fillon nga dita e shpalljes ose e njoftimit t aktit administrativ kundr t cilit sht
ngritur padia. Afati kundr vendimit t organit adminstrativ m t lart q ka
shqyrtuar ankesn fillon nga data e shpalljes ose njoftimit t tij: ndrsa kur organi
administrativ nuk e ka shqyrtuar krkesn n afatin e caktuar me ligj n rastet kur
ankimi bhet drejprdrejt n gjykat, si dhe kur organi administrativ m i lart
nuk e ka shqyrtuar ankimin n afatin e caktuar me ligj, afati i padis sht 30 dit
nga dita q duhej t shqyrtohej krkesa ose ankimi nga organi administrativ sipas
ligjit t veant (neni 328).

199

Paditsi n do rast mund t krkoj nga gjykata edhe pezullimin e zbatimit t aktit
administrativ (neni 329) deri n zgjidhjen e eshtjes.
Gjykata mund t vendosi edhe bashkimin objektiv t padive n nj padi t vetme,
kur t gjith paditsit drejtohen kundr t njjtit organ administrativ, kan t njjtin
objekt dhe jan n kompetencn toksore t t njjts gjykat (neni 330). Rregulli i
prgjithshm sht se t gjitha aktet administrative mund t kundrshtohen n
gjykat. Nga ky rregull bjn prjashtim tri lloje aktesh administrative, d.m.th. nuk
mund t ngrihet padi kundr tyre:
a)Aktet administrative t Kshillit t Ministrave dhe t institucioneve t tjera t
adminstrats publike qndrore ose vendore q kan karakter normative. Por edhe
kto lloj aktesh mund t kundrshtohen me padi n gjykat kur cenohen t drejtat
dhe lirit themelore t njeriut apo interesa t tjera t ligjshme t personave fizik e
juridik. Dhe gjykata vendos shfuqizimin e atyre dispozitave q shkelin kto t
drejta, liri a interesa.
b)Aktet administrative q kan rregullim ligjor t posam dhe lidhen me
emrimin dhe shkarkimin e funksionarve publik, si p.sh. ministrave
zv.ministrave etj. t parashikuar n Kushtetut e ligje t veanta.
c)Aktet administrative t cilat sipas Kushtetuts jan n kompetencn e Gjykats
Kushtetuese, t Gjykats s Lart. Presidentin e Republiks (neni 326).
d)Pr kt gjykim t posam Presidentin e Republiks (neni 326).
Pr kt gjykim t posam n Kod sht parashikuar edhe mnyra e zgjidhjes s
eshtjes me vendim t gjykats, sipas nenit 331 gjykata n vendimin e saj
prfundimtar mund t vendosi.
- Rrzimin e padis kur akti administrativ gjendet i drejt dhe i bazuar;
- Konstatimin e pavlefshmris s aktit administrativ;
- Anulimin trsisht ose pjesrisht t aktit administrativ;
- Detyrimin e organit prkats pr t nxjerr nj akt administrativ, n prputhje me
ligjin ose pr marrjen e masave pr rivendosjen e s drejts s cenuar;
Saktsimin e t drejtave dhe detyrimeve ndrmjet paditsit dhe organit
administrativ n marrdhnien n konflikt, n baz t ligjit dhe n interpretim t
marrveshjes kur ka t till.
Nga krahasimi i ksaj dispozite me nenin 324 t K.Pr.C. krijohet prshtypja se ka
mosprputhje (diskardenc) midis tyre prsa i prket padis pr shfuqizimin e aktit
administrativ dhe vendimet pr konptatimin e pavlefshmris s aktit
administrativ. sht e vrteta lidhur me vendimin q mund t marr gjykata n
ligj sht br nj rregullim m i hollsishm nga ai pr padin. Por, megjithat,
kemi mendimin se shprehja krkohet shfuqizimi n shkronjn a t nenit 324,
duhet t interpretohet n mnyr t zgjeruar, duke prfshir ktu edhe t drejtn pr
t krkuar me padi edhe konstatimin e pavlefshmris s aktit administrativ etj.

200

Parashikimi n ligj i s drejts s gjykats pr t konstatuar n vendim edhe

pavlefshmrin e aktit administrativ, do t thot se bhet fjal pr pavlefshmrin
absolute t tij. N Kod nuk sht dhn kuptimi i ktij instituti juridik. Pr analogji
mund ti referohemi dispozitave t pjess s prgjithshme t Kodit Civil, nenit 92
t tij, deri n hyrjen n fuqi t Kodit t Procedurave Administrative (21.01.2000).
Me hyrjen n fuqi t ktij kodi zbatohet neni 116, sipas t cilit akte absolutisht t
pavlefshme jan:
a)
Kur akti sht nxjerr nga nj organ administrativ i paidentifikuar;
b)
Kur akti sht nxjerr nga nj organ administrativ n kaprcim t
kompetencave t tij ligjore;
c)
Kur akti sht nxjerr n kundrshtim me formn dhe procedurn e
krkuar nga ligji.
N do rast gjykata sht e detyruar t argumentoj vendimin e saj n pajtim me
faktet e provuara prej saj (neni 332 n lidhje me nenin 29 t K.Pr.Civile).

- 3. Procedura e gjykimit t mosmarrveshjeve tregtare.

Me zgjerimin e marrdhnieve ekonomike q mbshteten n ligjsit e ekonomis

s tregut, edhe mosmarrveshjet midis subjekteve t quajtura tregtare,
mosmarrveshjet n vet gjirin e ktyre subjekteve dhe t mosmarrveshjeve t
tjera q lidhen me veprimitarin e tyre do t zn vend gjithnj e m t madh n
kuadrin e mosmarrveshjeve juridike civile.
Kuptimi i nocionit mosmarrveshjet tregtare sht i gjr, m i gjr nga kuptimi
literal i fjals tregtare. Kt kuptim t gjer ia ka dhn vet ligji nr. 7638 dat
19.11.1992 Pr Shoqrit Tregtare, n nenin 2 paragrafi i dyt. N kt dispozit
thuhet: Shoqrit kolektive, shoqrit komandite, shoqrit me prgjegjsi t
kufizuar dhe shoqrit anonime jan tregtare pr shkak t forms s tyre,
pavarsisht se far objekti kan. Pra, n shoqrit tregtare prfshihen t gjitha
llojet e shoqrive, pavarshisht se n far fushe apo fusha t ekonomis, kulturs
etj. e zhvillojn veprimtarin e tyre prodhuara, t sherbimit, tregtis etj, mjafton q
ato t ken pr qellim marrjen pjes n qarkullimin civil n nj mnyr ose tjetr.
N kompetenc t seksioneve pr gjykimin e mosmarrveshjeve tregtare pran
gjykatave t shkalls s par jan:
a)Mosmarrveshjet midis shoqrive tregtare e ndrmjet tyre e tregtarve, ndrmjet
vet tregtarve, t rrjedhura nga kontratat, kur sht veprimtari tregtare pr t dyja
palt.

201

Ktu subjekte procedurale si padits ose i paditur jan n rradhe t par shoqrit
tregtare, pastaj tregtart. Por pr tu quajtur mosmarrveshje tregtare nuk mjafton
vetm veoria e ktyre subjekteve. Krkohet gjithashtu q mosmarrveshjet t
rrjedhin nga kontratat e lidhura pr veprimtari tregtare pr t dyja palt. N
praktikn gjyqsore disa her haste n vshtirsi t prcaktimit t nj
mosmarrveshjeje si tregtare apo si mosmarrveshje e thjesht civile. P.sh. nj
shoqri tregtare lidh nj kontrat me nj shoqri shrbimi pr mirmbajtjen e
lulishtes dhe kujdesin pr lulet e pemt q jan n truallin prrreth zyrave t saj.
N kt rast t dyja shoqrit jan subjekte tregtare dhe sht lidhur kontrata midis
tyre. Por, megjithat, pr paln porositse kontrata nuk sht pr veprimtari
tregtare t saj. Ose nj tregtar blen nj banese pr t banuar gjat n t nga nj
shoqri ndrtimi. Pr tregtarin kontrata nuk ka synim veprimtari tregtare, ndrsa
pr shoqrin ndrtuese po. Me qense kontrata e shitjes n kt rast nuk sht pr
veprimtari tregtare pr t dyja palt, nuk jemi para mosmarrveshjes tregtare n
qoft se ajo lind.
b)Mosmarrveshjet ndrmjet ortakve t shoqrive t parashikuara n Kodin
Tregtar dhe n do rast kur nuk sht respektuar procedura e parashikuar n ligj.
Kjo sht dispozit referuese q referon n dispozitat e nj ligji t caktuar, q sht
ligji nr.7638 dat 19.11.1992 Pr Shoqrit Tregtare, me kusht q t mos jet
respektuar procedura e veant e parashikuar n ligj. Ndrmjet ortakve t nj
shoqrie tregtare mund t lindin mosmarrveshje t ndryshme si p.sh. pr
transferimin e pjesve t kapitalit, mbi vlersimin e kontributit n kapitalin
themeltar etj. kur nuk sht respektuar procedura pr zgjidhjen e tyre sipas Kodit
Tregtar, eshtja shqyrtohet nga seksioni i masmarrveshjeve tregtare.
c) Mosmarrveshjet lidhur me kontratn e tjetrsimit t t drejtave t pjestarve t
nj shoqrie tregtare.
N kontrat mund t vendosen klauzola t ndryshme lidhur me transferimin
(tjetrsimin) e t drejtave t pjestarve t nj shoqrie. Por padia mund t ngrihet
nga nj ose disa pjestar t shoqris pikrisht pr t shfuqizuar kto klauzol pr
shkak se bien ndesh me krkesat e ligjit. P.sh. n nj kontrat nj pjes e ortakve
q nuk kan e kapitalit i kan njohur t drejtn njri tjetrit t drejtn pr tia
transferuar (tjetrsuar) pjest takuese personave t tret q nuk bejn pjes n
shoqri, duke shkelur p.sh. krkesat e nenit 47 paragrafi i par t Kodit Tregtar.
) Mosmarrveshjet pr t drejtn e emrit t firms tregtare.
Ashtu si do person fizik edhe personi juridik ka emrin e tij t plot dhe t
shkurtuar. Pr shoqrit tregtare emri sht firma e saj. Firma duhet t shpreh
veanrisht qllimin e veprimtaris ekonomike t personit juridik.
Emri (firma) sht nj e drejt personale jo pasurore, e cila gzon nga t gjith t
tjert pa dallim. N qoft se nj i tret cenon n nj mnyr ose tjetr t drejtn e

202

emrit, mbajtsi i saj gzon mbrojtje gjyqsore n seksionin e eshtjeve tregtare t

gjykats s shkalls s par.
d)Shkelja e rregullave pr konkurencn e pandershme.
Kjo dispozit referon n ligjin nr.8044 dat 07.12.1998 Pr Konkurencn, n t
cilin krahas rregullave t konkurencs, parashikohen edhe ndalimet e veprimeve n
kundrshtim me konkurencn. T tilla jan p.sh. ndalimet e veprimeve t
paligjshme tek konsumatort, bie fjala mashtrimi, reklama e fsheht e krahasuese
etj.; ndalimet e veprimeve t paligjshme t konkurrentt, (mimet e ulta),
abuzimet.
N raste t tilla dhe analoge padia paraqitet n gjykat, n seksionin e
mosmarrveshjeve tregtare, t zons ku e ka qendrn personi juridik e fizik tregtar
i paditur. Palt n kontrat mund t caktojn nj gjykat tjetr, me kusht q edhe
ajo t jet kompetente nga ana lndore pr shqyrtimin e saj.
e)Mosmarrveshjet q rrjedhin nga shprberja e shoqrive.
Edhe pr kto lloj mosmarrveshjesh kemi referim n ligjin Pr Shoqrit
Tregtare. Ktu sht prdorur termi shprbrja, i pa ndeshur m par. N Kodin
Civil sht termi i zakonshm mbarimi i personit juridik, i cili mund t ndodh
n dy mnyra: pa likujdim (me riorganizim) dhe me likujdim t punve e
veprimtaris t tij. N ligjin pr shoqrit tregtare prdoret termi likujdimi i
shoqrive tregtare. Sipas fjalorit t gjuhs s sotme shqipe fjals shprberje i
prgjigjen disa fjal si: ndahet n pjes ose elementt prbers, zbrthehet, shthurur
etj. Sidoqoft duhet patur kujdes n terminologjin e prdorur, pasi termat e
ndryshme pr t njjtin institut juridik n akte normative t ndryshme, mund t
sjelli kuti tek juristt e zbatuesit e ligjit.
Mendojm se n Kod fjals shprbrje i sht dhn kuptim i ngusht q i
prgjigjet fjals likuidim.
) Pretendimet pr nj kambial, ek e letra t tjera t ksaj natyre, t parashikuara
n ligj, si dhe gjykimet pr zhvleftsimin e tyre.
N t gjitha rastet n dispozitat e K.Pr.C. rregullohet kompetenca lndore e
toksore e gjykats, e seksionit pr gjykimin e ktyre lloj mosmarrveshjeve. Pr
pretendimet kompetente sht seksioni i Gjykats s shkalls s par ku ka
qendrn personi juridik a fizik i paditur, prve kur palt kan caktuar nj gjykat
tjetr q edhe ajo sht kompetente. Ndersa kur krkohet zhvleftsimi i letrave t
tilla, kompetente pr gjykim sht seksioni ku duhet paguar letra me vler ose
vendbanimi i t paditurit, (nenet 335 e 338).
N krkesn pr zhvleftsimin e ekut, kambialit etj. duhet t tregohen lloji i letrs
me vler dhe rrethanat e humbjes, vjedhjes ose dmtimit t saj dhe argumentat q
provojn t drejtn e tij mbi kt letr me vler. N gjykim nuk mund t ngrihet

203

kundrpadi dhe as t bhet bashkimi me padi t tjera (nenet 340 e 341) pr arsye se
pr natyrn e mosmarrveshjes nuk mund t zbatohen rregullat mbi kundrpadin.
Procedura e gjykimit pr zhvleftsimin e ekut, kambialit etj.ka disa veori
dalluese q duhen respektuar. Fillimisht gjykata kur vren se jan plotsuar
krkesat e nenit 340 (jan treguar lloji i letrs, elementt q e identifikojn at,
sht paraqitur kopja e legalizuar te noteri, rrethanat e humbjes, vjedhjes ose
dmtimit t saj, si dhe argumentat e mjaftueshm q vrtetojn t drejtn e tij mbi
letrn me vler), jep nj mendim n kshill. Ky mendim duhet t prmbaj:
identitetin e plot t krkuesit, llojin e letrs me vler (neni 337), me elementt q
e individualizojn at, urdhrin q i drejtohet paguesit pr t mos i paguar prursit
letrn me vler, nj njoftim mbajtsit t mundshm t letrs me vler (kur ky
dihet), pr t parashtruar t drejtat e tij brenda 30 ditve nga dhnia e vendimit, me
paralajmrimin se n rast t kundrt ajo do t zhvleftsohet.
Ky vendim (mendim) shpallet n gjykat dhe botohet n fletoren zyrtare, si dhe t
paktn n nj gazet kombtare. Nj kopje e ktij vendimi i drgohet paguesit
(neni 342).
Mbajtsi i letrs me vler brenda afatit 30 ditor duhet t njoftoj gjykatn pr
kundrshtimin e tij; duke prcaktuar provat q vrtetojn fitimin me t drejt t
letrs dhe ta dorzoj letrn n gjykat ose n bank, deri n zgjidhjen e
mosmarrveshjes. N kt rast gjykata e pezullon gjykimin dhe e njofton personin
q ka krkuar zhvleftsimin e letrs me vler, pr t ngritur padi pr njohjen e s
drejts s tij mbi kt letr, brenda i muaji (neni 343).
N rast se nuk ngrihet padia brenda ktij afati gjykata vendos pushimin e gjykimit
dhe e shfuqizon vendimin e dhn n baz t nenit 342 shkronja c t K.Pr.C.
Kur mbajtsi i letrs me vler nuk i ka drejtuar gjykats kundrshtimin sipas nenit
343 paragrafi i par, gjykata vendos shuarjen e t gjitha t drejtave mbi letrn me
vler q ka humbur, sht vjedhur apo dmtuar, duke i njohur personit q ka
krkuar zhvleftsimin e saj t drejtn pr pagesn e saj ose pajisjen me nj letr me
vler t re (neni 344).
Nj veori tjetr dalluese e ktij gjykimi t veant sht se mosparaqitja e palve,
kur ato jan njoftuar, nuk ndalon shqyrtimin e eshtjes n munges t tyre (neni
345).
Kundr vendimit t gjykats mund t bhet ankim sipas rregullave t prgjithshme.
Edhe mbajtsi i letrs me vler kur nuk ka mundur t deklaroj t drejtat e tij mbi
letrn sipas shkronjs t nenit 342 t K.Pr.C. mund t ngrej padi kundr personit
q i sht njohur e drejta e pagess s letrs me vler ose t krkoj pajisjen me nj
letr tjetr si kjo (neni 347 i K.Pr.C. dhe neni 655 t K.C.).
Seksionet pr mosmarrveshjet tregtare shqyrtojn edhe mosmarrveshjet t drejtat
q rrjedhin nga pronsia industriale (pr patentat, markat tregtare e t shrbimit,
dizenjat tregtare, modelet etj. (neni348).
204

4.Shqyrtimi i mosmarrveshjeve q lidhen me familjen.

Seksionet pr shqyrtimin e mosmarrveshjeve familjare kan n kompetenc t
shqyrtojn: mosmarrveshjet pr zgjidhjen e marteses me shkurorzim, pr
pavlefshmrin dhe anulimin e martess; vnien e heqien e kujdestaris mbi t
rriturit, mbajtjen e fmijve t mitur pr rritje dhe edukimi deri n zgjidhjen e
martess dhe ndryshimin e vendimit t gjykats pr shkak t rrethanave t reja;
miratimin e birsimit; mosmarrveshjet lidhur me dhnien e ndihms pr jetes;
ndarjen e pasuris bashkshortore dhe t baness s bashkshortve dhe, krkesat
pr heqjen dhe kthimin e pushtetit prindror (neni349).
Nga t gjitha kto kategori q jan n kompetencn lndore t seksioneve pr
mosmarrveshjet familjare pran gjykatave t shkalls s par, n K.Pr.C. jan
parashikuar procedura t veanta pr gjykim vetm pr vendosjen e kujdestaris
dhe gjykimet n lidhje me martesn.
A)Procedura pr vendosjen e kujdestaris.
N kompetencn e seksionit t prmendur hyjn vendosja ose heqja e kujdestaris
dhe heqja ose kthimi i pushtetit prindror.
T drejtn e ushtrimit t krkess pr vendosjen e kujdestaris e kan t afrmit e
fmijs s mitur, si dhe personat e tjer q marrin dijeni pr mbetjen e fmijs pa
prindr, pr lindjen e nj fmije me prindr t panjohur dhe pr do rrethan tjetr
q ligji krkon vendosjen e kujdestaris. Edhe noteri e ka pr detyr t t njoftoj
gjykatn jo m von se 10 dit nga dita kur n eljen e nj testamenti vihet n
dijeni pr caktimin e nj kujdestari. Gjykata n kt rast vendos brenda 15 ditve.
Kur i mituri sht mbi 16 vje mund t ushtroj vet krkes pr vendosjen e
kujdestaris (neni 352).
Kur kemi t bjm me disa vllezr e motra t mitur dhe kur ndrmjet tyre nuk ka
konflikt interesash, gjykata cakton nj kujdestar t vetm pr t gjith, n t
kundrt, kur ka konflikt interesash midis tyre, gjykata cakton dy ose m tepr
kujdestar (neni 353).
Kur kujdestari sht caktuar me testament gjykata e emron at si kujdestar, ndrsa
kur nuk sht caktuar n testament, gjykata emron rikujdestar nj nga t afrmit
n linj t drejt (p.sh. gjyshi, gjyshja) dhe, kur pr nj arsye ose tjetr nuk mund t
jen kta kujdestar (ose nuk ka), caktohen t afrmit n linj t trthort. Por, n
t gjitha kto raste, kur gjykata mon se zgjidhja nuk sht br n interes t
fmijs, vepron vet d.m.th. me nismn e saj pr caktimin e kujdestarit (neni 354).
- Ka raste q pr t mbrojtur interesat e t miturit lind nevoja e caktimit t nj
kujdestari t posam. P.sh. n nj proces gjyqsor civil me karakter pasuror i
205

mituri mund t ket interesa t tij t veanta, t ndryshme nga ato t njerit ose
tjetrit prind ose edhe t t dy prindrve, ose t personave t tjer t afrm, se kta
bie fjala nuk bjn jet t rregullt, ekziston rreziku se do t shprdorojn pasurin e
t miturit. Kjo kujdestari ka karakter t prkohshm (ad hoc). Kur pushojn
shkaqet pr t cilat sht emruar kujdestari i posam,
N fillim t shqyrtimit t krkess pr emrimin e kujdestarit gjykata ka pr detyr
t verifikoj me dokumenta shkresore moshn e fmijs dhe, kur ky sht mbi 10
vje, t krkoj mendimin e tij.
Kujdestaria mbi t miturin vazhdon deri sa ky mbush moshn 18 vje ose kur
martohet para ksaj moshe (neni 356).
Vendimi i gjykats pr emrimin e kujdestarit nuk merr form t prer n kuptimin
substancial, pr arsye me krkesn e personave q kan t drejt t krkojn
vendosjen e kujdestaris, mund t hiqet kujdestaria n do koh dhe kujdestari t
zvendsohet me nj tjetr kur ekziston nj nga kushtet e parashikuara n nenin
357 t K.Pr.C. Sipas ksaj dispozite kujdestari mund t hiqet kur i ka shprdoruar
t drejtat e kujdestarit, sht treguar i pakujdesshm n kryerjen e detyrs, n nj
mnyr ose tjetr ka vn n rrezik interesat e t miturit, si dhe kur vet kujdestari
krkon t lirohet nga detyra pr shkaqe t ndryshme (neni 357).
A.Procedura e gjykimit lidhur me martesn.
Padia pr zgjidhjen e martess me shkurorzim krahas krkesave t parashikuara
n rregullat e prgjithshme procedurale, duhet t prmbaj edhe identitetin e
fmijve t mitur, me cilin nga bashkshortt t ndar n fakt bashkjetojn; kur
bashkjetojn me nj person tjetr, identitetin e tij; t ardhurat e secilit bashkshort
dhe burimet e tyre, a kan fmij t mitur nga martes tjetr apo jasht martese,
pasurin bashkshortore, a krkojn pjestimin e saj. Padis i bashkangjiten
ertifikata e martess dhe ato t lindjes s fmijve (neni 358).
Shkurorzimi mund t krkohet edhe nga t dy bashkshortt, kur argumentojn se
padia e tyre e prbashkt ngrihet me vullnetin e tyre t lir dhe se zgjidhja e
martess sht e domosdoshme. Me krkespadin duhet t paraqitet marrveshja
me shkrimin e tyre lidhur me lnien e fmijve t mitur rritja dhe edukim, pr
kontributin e nevojshm t secilit dhe kur sht e mundur edhe zgjidhjen e
marrdhnieve t bashkpronsis mbi pasurin bashkshortore. Por gjykata mund
t pranoj edhe marrveshje t pjesshme kur kjo mohet e arsyeshme (nenet 359
360).
Me paraqitjen e padis s shkurorzimit gjyqtari fillimisht cakton nj seanc
prgatitore pr t dgjuar personalisht bashkshortt me ose pa pranin e
prfaqsuesve t tyre, me qllim q t bhen prpjekje pr pajtimin e tyre. Kur
arrihet pajtimi mbahet procesverbal dhe pushohet gjykimi. N rast se n seancn
206

prgatitore nuk paraqitet paditsi pa shkak t arsyeshm, gjyqtari vendos pushimin

e eshtjes (thuhet eshtjes e jo gjykimit pasi gjykimi nuk ka filluar). Kur nuk
paraqitet i padituri pa shkak t arsyeshm gjyqtari cakton nj dat tjetr duke e
thirrur prsri. N qoft se nuk paraqitet as kt her pa shkak t arsyeshm,
gjyqtari e dgjon paditsin dhe po t krijoj bindje se nuk mund t arrihet pajtimi,
cakton seancn gjyqsore dhe urdhron marrjen e provave t nevojshme (thirrjen e
dshmitarve, krkimin e provave shkresore etj.). n nenin 361 nuk bhet fjal a
duhet t njoftohet pala e paditur pr seancn gjyqsore kur nuk sht paraqitur dy
her radhazi n seanc prgatitore? Seanca prgatitore dallon nga seanca gjyqsore
prandaj nnkuptohet detyra e gjyqtarit pr ta njoftuar paln e paditur edhe pr
seancn gjyqsore (neni 361).
sht detyr funksionale e gjyqtarit t bj prpjekje serioze pr pajtimin e
bashkshortve, por, pr t prcaktuar drejt qndrimin e tij duhet m par t mbroj
sa t jet e mundur m sakt shkaqet reale t mosmarrveshjes midis tyre,
vshtirsit e pengesa q ata ndeshin. Madje, kur gjyqtari mon se ka ende shpresa
pr pajtimin e tyre mund ta shtyj shpalljen e vendimit prfundimtar deri n nj vit
(neni 362).
Kur gruaja sht shtatzn, me krkesn e saj gjykata sht e detyruar t vendosi
pezullimin e gjykimit t padis deri sa fmija t arrij moshn nj vje (neni 363).
Bashk me padin pr shkurorzim mund t bhen edhe krkime t tjera; detyrimi i
bashkshortit tjetr pr t prballuar shpenzimet pr ushqimin, rritjen dhe edukimin
e fmijve, shpenzimet pr jetes t bashkshortit nevojtar n ato raste kur
parashikohet n ligj, krkimi i sendeve personale dhe pjestimi i pasuris
bashkshortore. Kur t gjitha ose nj ose disa nga kto krkime e vshtirson
shqyrtimin e eshtjes, gjykata e veon padin e shkurorzimit nga nj, disa ose t
gjitha kto krkime (neni 364).
Me krkesn e pals s interesuar gjykata mund t marr edhe masa t
prkohshme, si caktimi i nj detyrimi t prkohshm pr ushqimin dhe edukimin e
fmijve t mitur, pr ushqimin e bashkshortit kur jan kushtet ligjore pr kt t
drejt, pr sigurimin e baness dhe pr prdorimin e pasuris s vn gjat
martess. Vendimi pr marrjen e ketyre masave ka fuqi deri n dhnien e vendimit
prfundimtar, pasi me kt vendim mund t ndryshohen ose shfuqizohen kto masa
t prkohshme n varsi t ndryshimit t rrethanave ose plotsimit a t saktsimit
t t dhnave (neni 365).
N padin pr shkurorzim shpenzimet gjyqsore i ngarkohen pals q ka qen
shkaktare pr zgjidhjen e martess, prve kur ka marrveshje pr prballimin
ndryshe t tyre. Megjithat, gjykata me nismn e saj, pr shkak edhe t gjendjes
ekonomike t palve mund ta detyroj paln tjetr trsisht ose pjesrisht me kto
shpenzime (neni 366).

207

Pasi vendimi i shkurorzimit t marr formn e prer gjykata kryesisht (ipso lege)
ia drgon pjesn urdhruese t vendimit zyrs s gjendjes civile pr regjistrim
(neni 367).
Rregullat e parashikuara pr zgjidhjen e martess me shkurorzim dhe t gjitha
eshtjet e tjera q lidhen me t zbatohen edhe pr padit pr pavlefshmrin dhe
anulimin e martess (neni 368).
4.
Pjestimi gjyqsor.
Pr kuptimin e bashkpronsis dhe t trashgimis n dispozitat e Kodit Civil,
kshtu q shtjellimi i kuptimit t ktyre institutive juridike sht jasht dokumentit
t s drejts procedurale civile.
N gjykimin e padis pr pjestimin e pasuris trashgimore (trashgimit) dhe t
sendeve n bashkpronsi gjykata duhet t respektoj rregullat e parashikuara n
kto institute.
A)
Faza e par e pjestimit.
Pjestimi gjyqsor rregullohet nga nenet 369 374 t K.Pr.C. pjestimi i sendeve
t prbashktta ndeshet n dy faza procedurale.
N fazn e par hetohet dhe prcaktohet e drejta e bashkpronsis s secilit
ndrgjyqs, pjest takuese dhe sendet q prfshihen n pjestim. Gjykata n fund
jep vendim t ndrmjetm (t fazs s par), me t cilin lejon pjestimin, prcakton
se cilt jan bashkpronar dhe pjest takuese t secilit prej tyre si dhe sendet q do
t pjestohen.
Padia pr pjestimin e pasuris mund t ngrihet nga do bashkpronar me qllim
pr ti dhn fund bashkpronsis, duke u thirrur si ndrgjyqs t gjith
bashkpronart. Bashkpronart e pa thirrur nuk i nnshtrohen vendimit t gjykats
pr pjestimin, prandaj paditsi ose paditsat duhet t detyrohen nga gjykata q t
thrrasin edhe bashkpronart e pathirrur. N t kundrt padia duhet t rrzohet pr
nunges legjitimimi pasiv ose t vendoset kthimi i padis (neni 154/a paragrafi i
fundit t K.Pr.C.).
Pjestimi I pasuris s prbashkt mund t ngrihet n do koh, pr arsye se kjo
padi nuk parashkruhet. Por, duhet t kihet parasysh se nuk mund t krkohet
pjestimi me padi n gjykat kur ky pjestim sht kryer m par edhe jasht
gjyqsisht n pajtim me rregullat e kohs s kryerjes s tij. Kshtu, sipas nenit 2 t
Dekretit Mbi Pronsin hyr n fuqi me dat 1 shtator 1955, mbeten t paprekura
pjestimet e kryera rregullisht. Ato mund t provohen edhe me akte t ndryshme
jasht gjyqsore qoft akte noteriale apo shkresa t thjeshta, kur kto pjestime jan
konkretizuar n kto akte. Madje ato mund t provohen edhe me dshmitar n
qoft se jan kryer para hyrjes n fuqi t LUY.D dat 15 qershor 1954. Kjo sht
pranuar pr shkak se pjestimi i sendeve para hyrjes n fuqi t dekretit Mbi

208

Pronsin kishte karakter deklarativ. Nga ajo koh dhe sot pjestimi ka karakter
transformues ose krijues (konstituiv).
Kundr vendimit t fazs s par q lejon pjestimin mund t bhet ankim i
veant (brenda 5 ditve), me paraqitjen e t cilit pezullohet vazhdimi i gjykimit n
fazn e dyt t pjestimit.
Kur ndrgjyqsit ose prfaqsuesit e tyre t autorizuar deklarojn ndaj vendimit t
dhn, bhet regjishtrimi i deklarimeve n procesverbalin gjyqsor i cili duhet t
nnshkruhet edhe prej tyre, gjykata vazhdon gjykimin. N t kundrt gjykata do t
pres deri sa ky vendim t marr formn e prer.
N praktikn gjyqsore ka patur qndrime t ndryshme lidhur me fatin e vendimit
t forms s prer t gjykats pr fazn e par t pjestimit, kur nga t interesuarit
sht hequr dor nga gjykimi n fazn e dyt, ose sht penguar gjykimi pr nj
nga shkaqet e parashikuara n K.Pr.C. Ktij qndrimi t dyzuar t praktiks i ka
dhn fund Gjykata e Lart me vendim t kolegjeve t Bashkuara nr.628 dat
15.5.2002, duke arritur n prfundim se vendimi i gjykats q ka marr formn e
prer pr fazn e par t pjestimit, sht i detyrueshm dhe n asnj rast e pr
fardo lloj shkaku, nuk mund t jet objekt shqyrtimi. Nga gjykata q shqyrton
bazueshmrin e vendimit t fazs s dyt t pjestimit t pasuris. Vendimi i fazs
s par t pjestimit sht nj vendim i llojit t veant (suigeneris) dhe si i till
nuk ka karakter thjesht procedural, pasi me t zgjidhen n themel dhe
prfundimisht disa eshtje t rndsishme t bashkpronsis. Ky sht kuptimi i
neneve 370 371 t K.Pr.C.

209

b) Faza e dyt e pjestimit.

Pasi vendimi i fazs s par q lejon pjestimin merr formn e prer, fillon faza e
dyt e gjykimit t padis n baz t neneve 371 374 t K.Pr.Civile dhe nenit 207
t Kodit Civil.
N kt faz t gjykimit fillimisht merren n shqyrtim krkesat e bashkpronarve
lidhur me llogarit q duhet t japin midis tyre dhe q rrjedhin nga marrdhniet e
bashkpronsis. Kto llogari duhet t rrjedhin nga marrshniet e
bashkpronsisn, si kredit e detyrimet e ndrsjellta pr mirmbajtjen e sendit, t
ardhurat e realizuara nga qiraja etj. (neni 371). Pas ksaj gjykata bn vlersimin e
sendeve q do t pjestohen, pasi t ket marr mendimin e ekspertit ose
ekspertve. N fund bn pjestimin e sendeve.
Na duket me vend vrejtja n literaturn juridike lidhur me radhn e kryerjes s
veprimeve t pjestimit. Do t ishte m mir q n radh t par t bhej vlersimi
i sendeve objekt pjestimi dhe pastaj t merreshin n shqyrtim krkesat e
bashkpronarve, sepse kshtu do t lehtsohej prcaktimi i pjesve t tyre 1.
Kur sendet objekt pjestimi mund t ndahen n natyr, formohen aq pjes sa jan
bashkpronart ose grupet e bashkpjestarve, duke prfshir n secilin grup aq
sende ose kredi t po asaj natyre apo cilsie, t barabart ose afrsisht t barabart
me pjest takuese t secilit prej tyre. Pabarazia midis vlers s sendeve t ndara n
natyr dhe asaj t pjesve takuese, kompensohet n t holla (neni 372).
Kur me ndarjen n natyr pjest e formuara jan t barabarta ose afrsisht t
barabarta, gjykata harton nj projektpjestim, n t cilin bn edhe kompesimin n
t holla pr barazimin e pjesve dhe e depoziton at n sekretari jo m von se 10
dit para seancs gjyqsore t ardhshme. Palt, jo m von se 5 dit para seancs s
ardhshme, kan t drejt t parashtrojn vrejtjet pr projektin.

1. A. Lamani,V.C., f. 255.
Pasi merr n shqyrtim edhe vrejtjet e palve, gjykata jep vendimin prfundimtar.
N vendim cakton pjesn e secilit bashkpjestar. Kur pjest e ndara n natyr jan
t barabarta
(afrsisht), ato u jepen bashkpjestarve duke u hedhur n short. Prjashtimisht
mund t pranohet krkesa e bashkpjestarit pr t marr n natyr pjesn e
krkuar prej tij kur shihet me vend t pr shkak t profesionit ose t natyrs s
sendeve. N do rast me pjestimin n natyr gjykata duhet t ket parasysh
rregullat e urbanistiks (neni 373 paragrafi i dyt).
Ndodh q pr shkak t natyrs s sendit ose pr shkak se asnj prej
bashkpjestarve nuk e krkon pjesn e tij n natyr. N kto raste urdhrohet
.

210

shitja e sendit n ankand. Ekzekutimi bhet pasi vendimi merr formn e prer, nga
prmbaruesi gjyqsor sipas rregullave mbi ekzekutimin e detyrueshm (neni 374).
N ndarjen e pjesve n natyr gjykata duhet t ket parasysh kurdoher edhe
krkesat e nenit 207 t K.Civil. Nj veori q duhet t kihet parasysh n baz t
ksaj dispozite, sht mnyra e zgjidhjes s eshtjes kur sendi nuk mund t ndahet
n natyr. N kt rast gjykata mund t urdhroj q sendi tu lihet atyre
bashkpronarve q e krkojn, duke u detyruar kta ti paguajn bashkpronarit
q krkon pjestimin, vleftn e krkess s tij, sipas, mnyrs dhe afateve t
caktuara n vendim. N qoft se sendi q nuk mund t ndahet n natyr sht
shtpi banimi, gjykata ia l n pjes atij bashkpronari q banon n shtpi ose ka
nevoj m shum se t tjert pr at siprfaqe banimi (neni 207 paragrafi i fundit t
K.Civil).
5.

Shpallja e zhdukjes ose e vdekjes s nj personi

N jetn shoqrore ndodhin raste kur nj person zhduket nga vendi i banimit t tij
pa ln gjyrm pr nj koh t gjat dhe pa ln shenja jete n ndonj vend t
bots. Interesi i shoqris sht t mos zgjasin si koh n pafundsi gjendje t tilla
ku nj person ssht as i gjall as i vdekur. Prandaj n Kodin Civil sht
parashikuar edhe eshtja e ktyre personave, pr arsye me zgjidhjen e
subjektivitetit t tyre civil i jepet fund gradualisht asaj gjendjeje t paprcaktuar, q
lidhet edhe me pasoja t ndryshme juridike. Kur nj person mungon nga vendi i
banimit ose i vendqndrimit t tij t fundit pr m shum se 2 vjet dhe gjat ksaj
kohe nuk ka lajme pr t, mund t shpallet i zhdukur me vendim t gjykats. Pastaj
personi q sht shpallur i zhdukur, mund t shpallet i vdekur po me vendim t
gjykats kur kan kaluar 4 vjet pa patur lajme pr t, nga dita q sht shpallur i
zhdukur. Shpallja e zhdukjes dhe e vdekjes sht rregulluar me dispozitat 15-23 t
K. Civil dhe si institut juridik hyn n lndn e pjess s prgjithshme t s drejts
civile. Prandaj ktu do t trajtojm vetm rregullat e posame procedurale pr
gjykimin e eshtjes q ka pr objekt shpalljen e zhdukjes ose t vdekjes s nj
personi, t parashkikuara nga nenet 375 383 t K.Pr. Civile.
Organi i vetm kompetent pr gjykimin e shpalljes s personit t zhdukur ose t
vdekur sht Gjykata e shkalls s Par ku ka pasur vendbanimin e tij t fundit
personi pr t cilin krkohet shpallja si i till. Shpallja e zhdukjes ose e vdekjes
hyn n kategorin e gjykimeve t posame vetm pr shkak t procedurs s
veant t gjykimit. Pra kompetente pr gjykimin e saj sht do gjykat e shkalls
s par e vendbanimit t fundit t personit pr t cilin krkohet shpallja. N
dispozitat e K.Pr.C. nuk krkohet q kto eshtje t gjykohen nga gjykatat ku jan
krijuar seksione t posame pr kategorit t mparshme t gjykimeve t posame
(neni 375).
.

211

Krkesa pr shpalljen e zhdukjes ose t vdekjes s nj personi duhet t jet e

argumentuar me rrethana q e bjn t besueshme zhdukjen ose vdekjen dhe kur
krkohet shpallja e vdekjes duhet t tregohen edhe personat pr t cilt mendohet
se jan trashgimtar t tij, si dhe ato pr t cilt dihet se nga vrtetimi i faktit t
vdekjes fitojn ose humbin t drejta (neni 376).
Gjykata ka pr detyr q nj kopje t krkess tia dergoj bashkis (minibashkis)
ose komuns s vendbanimit t fundit t personit pr t cilin krkohet shpallja. Po
ashtu krkesa botohet n Fletoren Zyrtare si dhe n t paktn n nj gazet lokale.
Gjykata do ta mbaj eshtjen t pezulluar deri sa t kalojn 6 muaj nga shpallja e
krkess ose botimi i saj n Fletoren Zyrtare Ky sht kuptimi i nenit 377
paragrafi i dyt, me gjithq dispozita nuk bn fjal pr pezullimin.
M e ndrlikuar paraqitet eshtja se kush mund t jet krkuar pr shpalljen e nj
personi t zhdukur ose t vdekur. Sipas nenit 375 krkesa mund t paraqitet nga
do person i interesuar dhe nga prokurori. T till persona t interesuar jan p.sh.
trashgimtart ligjore, (bashkshorti, fmijt etj.), kreditort, organet e ndryshme
shtetrore, si ato tatimore, doganore etj.
N kt gjykim t posam edhe gjykats i sht njohur nj rol aktiv q konsiston
n krkimin e shpjegimeve t hollsishme q konsiston n pyetjen e t afrmve dhe
t njohurve t tjer, marrja e t dhnave nga bashkia ose komuna e vendbanimit t
tij t fundit, si dhe nga do burim tjetr i mundshm q mund t jap lajme pr
personin (neni 378).
Krkesa pr shpalljen e personit t zhdukur ose t vdekur mund ta bj edhe
prokurori. Ky sht nj nga rastet e rralla kur prokurori mund t ushtroj krkes
n gjykat. Ky qndrim i ligjvnsit sht i drejt pasi qndrueshmria dhe gjendja
e stabilizuar e marrdhnieve n shoqri sht n interes sa t qytetarve aq edhe t
shtetit. N t ardhmen kjo e drejt sht mir ti njihet edhe avokatit t shtetit.
Edhe shkurtimi i vendimit t gjykats q shpall nj person t zhdukur ose t
vdekur botohet n Fletoren Zyrtare dhe t paktn n nj gazet lokale ose
publikohet n nj mnyr tjetr m t dobishme.
Kur nga rrethanat del e nevojshme gjykata mund t marr masa pr sigurimin e
pasuris, si p.sh. caktimi i kujdestarit, regjistrimi dhe vendosja n nj vend t
sigurt t sendeve, njoftimi i Zyrs s Regjistrimit t Pasuris s paluejtshme etj
(neni 380).
Vendimi i gjykats q shpall nj person t zhdukur ose t vdekur i drgohet pr
regjistrim zyrs s gjendjes civile ku personi ka qen i regjistruar, pas publikimit t
vendimit.
1. Shih ligjin 8812 dat 17.5.2001 Pr disa shtesa dhe ndryshime n K.Pr.Civile.

212

S fundi, kur personi shpallur i vdekur del i gjall, mund t bhet krkes pr
ndryshimin ose prishjen e vendimit, sipas rastit.
N gjykim thirren personat q kishin krkuar shpalljen e personit t vdekur si dhe
ato q kan fituar t drejta nga shpallja e vdekjes (neni 379).

7. Heqja ose kufizimi i zotsis pr t vepruar.

Sipas nenit 10 t K.Civil Personit madhor, q pr shkak smundjeje psikike ose
zhvillimi t met mendor, sht trsisht ose pjesrisht i pazoti t kujdeset pr
punt e tij, mund ti hiqet ose kufizohet zotsia pr t kryer veprime juridike me
vendim t gjykats.
Pra, heqja ose kufizimi i zotsis pr t vepruar mund t vendoset vetm me
vendim t gjykats. Rregullat dhe procedura e nisms dhe e gjykimit pr heqjen
ose kufizimin e zotsis pr t vepruar jan parashikuar n nenet 382 387 t
K.Pr.Civile.
T drejtn pr t ushtruar krkes e kan nj rreth i kufuzuar personash:
bashkshorit, gjinia e afrt, prokurori dhe personat q kan interes t ligjshm pr
kt fakt. Ndonse n ligj nuk thuhet, praktika gjyqsore me gjini t afrt kupton
fmijt, fmijt e fmijve, prindrit, gjysht e gjyshet dhe vllzerit a motrat e
personit q krkohet ti hiqet ose kufizohet zotsia pr t vepruar. Personat e tjer
mund t jen krkues vetm kur kan nj interes t ligjshm pr kt fakt. Praktika
sht e gjr dhe mund t sjelli raste nga m t ndryshmet, mjafton q t vrtetohet
se krkuesi ka nj interes t ligjshm pr heqjen ose kufizimin e zotsis pr t
vepruar. P.sh. persona q jan n marrdhnie gjinie m t largt mund t jen
bashktrashgimtar t nj pasurie t ardhurat e s cils i vjel trashgimtari i cili
pr shkak t smundjes psikike i shprdoron sistematikisht ato. Interesi i ligjshm
mund t jet i till q personi pasi ti hiqet zotsia pr t vepruar t vihet nn
kujdestari, me qllim q t menjanohen pasojat e veprimeve t kundrligjshme t
personit t paprgjegjshm.
Pr gjykimin e krkess kompetente sht gjykata e vendit ku ka banimin personi
q krkohet ti hiqet apo kufizohet zotsia pr t vepruar (neni 382).
Krkesa duhet t tregoj faktin dhe provat. Pr gjykimin e eshtjes njoftohet
kurdoher prokurori, t cilit i drgohet nj ekzemplar i krkess.
N fillim t gjykimit pyetet personi pr t cilin krkohet heqja ose kufizimi i
zotsis pr t vepruar, pastaj pyeten persona nga gjinia e tij e afrt, mjeku kurues
ose kur sht e nevojshme merret mendimi i mjekve t tjer ekspert, si dhe merr
do prov tjetr q e mon t nevojshme. Personi pr t cilin krkohet heqja ose

213

kufizimi i zotsis pr t vepruar, kur nuk ka mundsi t pyetet n gjykat, pyetet

n institucionin ku mjekohet ose n banes, nga gjyqtari i deleguar.
Ashtu si krkesa pr shpalljen e zhdukjes ose t vdekjes s personit edhe krkesa
pr heqjen ose kufizimin e zotsis pr t vepruar, shqyrtohet nga gjykata me trup
gjykues t perbr nga tre gjyqtar (neni 35 shkronja , i ndryshuar i K.Pr.C.).
Kur shihet e nevojshme, personit pr t cilin krkohet heqja ose kufizimi i zotsis
pr t vepruar, mund ti emrohet nga gjykata nj kujdestar i prkohshm (neni
384). Pasi vendimi i gjykats merr form t prer, i drgohet organit kompetent pr
t emruar nj kujdestar (neni 384 paragrafi i dyt). Sipas dispozitave t Kodit t
Familjes (hyr n fuqi 1 shtator 1982), kujdestari duhet t caktohet nga Kshilli i
Kujdestaris. Me qen se prej nj kohe t gjat kto kshilla nuk fundsionojn dhe
pr kt eshtje nuk sht br rregullim i ri ligjor, bhet e nevojshme miratimi sa
m shpejt i Kodit t ri t familjes.
Kto dispozita t K.Pr.C. zbatohen edhe pr kthimin e zotsis pr t vepruar (neni
386).
Kundr vendimit t gjykats pr heqjen ose kufizimin e zotsis pr t vepruar
mund t bj ankim personi pr t cilin sht vendosur heqja ose kufizimi i
zotsis pr t vepruar, kujdestari i tij prkohshm, krkuesi dhe t gjith personat
e tjer t cilve me dispozitat e K.Pr.C. ju sht njohur e drejta pr t ushtruar kt
krkes, pavarsisht a kan marr pjes ose jo n gjykim, si dhe prokurori (neni
315).
Pasi vendimi me t cilin sht vendosur heqja ose kufizimi i zotsis pr t vepruar
merr formn e prer, nj shkurtim i tij i drgohet t gjitha gjykatave me qllim q
t ket mundsi pr t marr dijeni pr vendimin kushdo q ka interes. Po ashtu i
drgohet edhe Dhoms Kombtare t noterve pr tua br t njohur dhomave t
noterve npr qendra noteriale, me qllim q t parandalohet vrtetimi i
veprimeve juridike t kryera prej ktyre personave (neni 387).
8. Gjykimi pr vrtetimin e fakteve juridike.
Vrtetimi gjyqsor i fakteve juridike prbn nj nga llojet e gjykimeve t posame
dhe pa pal kundrshtare. Krkesa pr vrtetimin e faktit mund t bhet nga
personi i interesuar vetm kur ekzistojn kushtet e parashikuara n nenin 388 t
K.Pr.Civile. sipas ksaj dispozite Kur nga nj fakt varet lindja, ndryshimi ose
shuarja e t drejtave personale apo pasurore t nj personi dhe akti q vrteton at
sht zhdukur, ka humbur dhe nuk mund t bhet prsri ose nuk mund t merret
n ndonj rrug tjetr, personi i interesuar ka t drejt t krkoj q fakti t
vrtetohet me vendim t gjykats s shkalls s par kompetente pr shqyrtimin e
krkess pr vrtetimin e faktit sht gjykata ku e ka vendbanimin krkuesi. Kur

214

krkohet vrtetimi i faktit pr nj send t paluajtshm, krkesa paraqitet n

gjykatn e rrethit gjyqsor ku ndodhet sendi.
Me kt procedur mund t krkohet edhe ndreqja e gabimeve t akteve t
msiprme, si p.sh. ndreqja e nj akti t gjendjes civile (neni 388 paragrafi i
fundit).
Faktet, vrtetimi i t cilave mund t krkohet nga gjykata mund t jen t
nrdyshme, si pr vrtetimin e kohs s puns n nj ose disa qendra pune, vrtetimi
i faktit t posedimit mbi nj pasuri t paluajtshme me t drejt pronsie mbi t,
vrtetimi i aksidentit n pun etj. Por n do rast t till pr tu pranuar krkesa pr
shqyrtim krkohet nga krkuesi t paraqes prova shkresore se akti sht zhdukur
ose ka humbur dhe nuk mund t bhet prsri. N praktikn gjyqsore ky
dokument sht quajtur vrtetim vegativ. P.sh. ndrmarrja ose shoqria aksionere
publike q e ka trashguar etj. lshon vrtetim se pr vitet 1960 1965 pr
punonjsit e saj nuk ekzistojn dokumentat (regjistrat themeltar, bordorot) pasi
nga kontrolli rezulton se kan humbur. Por, n qoft se n vrtetim thuhet se
dokumentat ekzistojn, pra jan t rregullta dhe se n kto dokumenta nuk fuguron
t jet i regjistruar krkuesi, ather krkesa e krkuesit duhet t rrzohet si e pa
bazuar n ligj. Gjykata nuk mund ta shqyrtoj krkesn n themel pr arsye se nuk
jan kushtet e krkuara n nenin 388 t K.Pr.C.
Kto rregulla zbatohen nga gjykata edhe pr krkesat pr lshimin e dshmis s
trashgimis, me t ciln krkohet vrtetimi i faktit t cilsis si trashgimtar dhe
pjest takuese n trashgim. Vet dispozita e nenit 348 t K.Pr.Civile pr lshimin
e dshmis s trashgimis. Prve dispozitave pr vrtetimin gjyqsor t fakteve
nuk ka dispozita t tjera t posame procedurale q do t rregullonin procedurn e
shqyrtimit t krkess pr lshimin e dshmis s trashgimis. Mendojm se do t
ishte pozitive po t bhej ky rregullim n mnyr t shprehur pr shkak t disa
veorive q ka lshimi i dshmis s trashgimis. Me kt gjykim gjykata nuk
kufizohet vetm n vrtetimin e marrdhnieve t gjinis por n disa raste vrteton
edhe fakte t tjera, si miturin, qenien n ngarkim t trashgimlnsit t personit t
paaft pr pun n kohn e eljes s trashgimit etj.
Prve sa u parashtrua, pr tu pranuar krkesa pr shqyrtim nga gjykata, krkuesi
duhet t tregoj qllimin pr arritjen e t cilit paraqet krkesn, shkaqet pr t cilat
nuk mund t merret akti ose pr t cilt akti nuk mund t bhet prsri dhe provat
me t cilat krkohet t provohet si shkaku i pamundsis s marrjes s aktit
(vrtetimi negativ) ashtu edhe fakti q krkohet t vrtetohet (neni 389). Pr
gjykatn ka rndsi t madhe sidomos tregimi i qllimit q do t arrij krkuesi,
pr arsye se ky qllim duhet t jet i ligjshm dhe se duke u treguar qllimi gjykata
ka mundsi t verifikoj se mos parashikohet procedur e veant pr vrtetimin e
faktit.

215

N procedurn e gjykimit sht parashikuar thirrja e personave fizik a juridik q

kan interes n eshtje dhe kur ka interes publik gjykata me nismn e saj mund t
thrras edhe prokurorin. Ky qndrim pr thirrjen e personit t tret si i interesuar
ka pr qllim pr ta njohur at n krkimin pr vrtetimin e nj fakti, pr t cilin ai
mund t ket nj interes t caktuar.
N rast se gjat shqyrtimit gjyqsor lindin mosmarrveshje ndrmjet krkuesit dhe
personit t tret t interesuar lidhur me t drejtat civile pr t cilat krkohet
vrtetimi i faktit, gjykata vendos pushimin e shqyrtimit t eshtjes. Kta pastaj
mund ti drejtohen gjykats me padi sipas rregullave t prgjithshme (neni 392).
Kt rast po e ilustrojm me kta shembuj, n shqyrtimin gjyqsor t nj krkese
pr njohjen e vjetrsis n pun personi i tret person juridik mund t paraqes
prova se ekzistojn regjistrat e rregullt t punonjsve t tij pr nj periudh t
caktuar por krkuesi nuk figuron. Ose n krkesn pr lshimin e dshmis s
trashgimis, personi i tret si i interesuar mund t pretendoj se krkuesi sht
prjashtuar nga trashgimi me an t nj testamenti t trashgimlnsit, duke e
paraqitur para gjykats vet testamentin. N kto raste gjykata duhet t vendosi
pushimin e gjykimit t eshtjes. Por, nga ana tjetr, gjykata duhet t ket parasysh
q mosmarrveshja t ket parasysh q mosmarrveshja t jet reale dhe pr
eshtje thelbsore. N rast se gjykata vren se personi i tret nuk ka asnj shkak
real q e ve n pikpyetje t drejtn e tij t pretenduar nuk mund t vendosi
pushimin e gjykimit, por duhet t vazhdoi shqyrtimin e krkess dhe t jap
vendimin prkats. Kshtu n nj rast gjykata e faktit ka vendosur pushimin
ndonse personi i tret nuk kishte parashturar asnj shkak t ligjshm n
kundrshtimin e tij pr lshimin e dshmis s trashgimis.
Gjykimi i krkess pr vrtetimin e nj fakti juridik sht gjykim pa pal
kundrshtare, pasi nuk zgjidh nj mosmarrveshje t caktuar t s drejts civile.
Personi i tret nuk sht pal si sht quajtur n ndonj rast sidomos nga gjykatat
e faktit, pasi ky nuk sht n pozitn procedurale t t paditurit. Personi i tret
mund t paraqitet edhe vet por gjykata duhet t tregoj kujdes duke krkuar nga
krkuesi thirrjen e tij.
Gjykata n vendimin e dhn duhet t tregoj faktin e vrtetuar, provat q e
vrtetojn kt fakt, por mbi t gjitha ajo duhet t tregoj kujdes n arsyetimin
prse nuk sht e mundur t merret dokumenti q provon faktin e pretenduar. E
theksuam kt detyr t gjykats m tepr pr t ndikuar n parandalimin e
shkeljeve t vrejtura sidomos n vitet e para pas vendosjes s rendit pluralist
demokratik. Disa her gjykatat n shqyrtimin e krkesave kan neglizhuar n
krkimin e provave bindse se nuk ekzistojn dokumenta, pr shkakun e mungess
s tyre, nuk kan krkuar thirrjen e subjekteve t interesuara e ndonj her kan
vendosur vrtetimin e faktit edhe kur sht vrtetuar se ekzistojn dokumenta.
Pasojat negative t rasteve t tilla bien n sy sidomos n krkesat pr vrtetimin e
.

216

faktit t pronsis, duke i regjistruar vendimet edhe n Zyrn e Hipoteks (sot Zyra
e R.P.P.).
Kundr vendimit t gjykats mund t bhet ankim sipas rregullave t prgjithshme
si nga krkuesi ashtu edhe nga subjektet q kan marr pjes n gjykim ose jan
thirrur si persona t tret.
Vendimi nuk ka fuqi provuese kundr personave fizik e juridik q nuk jan
thirrur n rast se e kundrshtojn faktin e vrtetuar n vendim (neni 391). Krkesa
pr vrtetim fakti shqyrtohet nga nj gjyqtar i vetm (n. 35).

9. Njohja e vendimeve t shteteve t huaja dhe akteve t tjera.

1.Normat procedurale civile kan fuqi vetm brenda territorit t shtetit n t cilin
zhvillohen proceset gjyqsore. Si rrjedhoj edhe vendimet e gjykatave shqiptare
kan fuqi vetm brenda territorit t Republiks s Shqipris. Nga ana tjetr, po
ashtu edhe vendimet e gjykatave t shteteve t huaja kan fuqi vetm brenda
territorit t atyre shteteve. Ky sht rregulli i prgjithshm. Nga ky rregull
legjislacioni i yn ka njohur edhe prjashtime, n shembullin e nj sr
legjislacionve t tjera. Kt prjashtim e ka diktuar nevoja q ekzekutimi i nj
vendimi t gjykats s nj shteti t ekzekutohet n nj shtet tjetr n t cilin nuk
sht dhn vendimi i gjykats. Mirpo, vendimi i gjykats, duke shprehur
sovranitetin e shtetit t gjykats q e ka dhn at, gjykata e shtetit tjetr nuk e
ekzekuton at pa u plotsuar kushtet e parashikuara n ligj ose n marrveshjen
ndrkombtare dypalshe apo shumpalshe, pr arsye se veprimtaria e gjykatave
t nj shteti nuk mund t ket efekt prtej kufijve t tij.
eshtja e njohjes dhe zbatimit t vendimeve t gjykatave t nj shteti t caktuar
nga ana e gjykatave t nj shteti tjetr sht trajtuar n mnyra t ndryshme nga
shtete t ndryshme. Deri n ditt tona ende disa shtete si Anglia, Holanda e ndonj
tjetr, nuk e kan pranuar si rregull njohjen dhe zbatimin e vedimeve t gjykatave
t huaja. Sipas legjislacionveve t tyre, vendimet e gjykatave t huaja mund t
shrbejn vetm si prova pr procesin gjyqsor. N disa shtete njohje dhe zbatimi i
vendimeve t gjykatave t huaja pranohet pas nj kontrolli t pakufizuar si nga ana
formale (procedurale) ashtu edhe nga ana materiale ( e themelit), si n Franc,
Belgjik. N disa shtete t tjera sht pranuar sistemi i kontrollit t kufizuar pr
njohjen e zbatimin e vendimit t gjykats s huaj, sipas t cilit bhet kontrolli i tij
vetm nga ana formalo-juridike.

217

Njohja e vendimit t gjykats s huaj i jep fuqin e vendimit t forms s prer (res
indicata) edhe pr vendin e njohjes s tij dhe mund t ekzekutohet n rrugn e
ekzekutimit t detyrueshm.
N legjislacionin ton procedural civil n prgjithsi sht mbajtur i njjti qndrim
lidhur me njohjen e zbatimin e vendimeve t gjykatave t huaja. Kshtu n K.Pr.
Civile, ashtu si n kodet e mparshme jan parashikuar dy mnyra t njohjes dhe
zbatimit t ktyre vendimeve. Prparsi ka marrveshja e posame midis
Republiks s Shqipris dhe shtetit t huaj. Kur ka marrveshje t till zbatohen
dispozitat e marrveshjes, sipas t cilave duhet t jet e thjeshtuar procedura e
njohjes e zbatimit mbi baza reciprociteti. N munges t marrveshjes zbatohen
dispozitat e K.Pr. Civile (nenet 393 398). N kto dispozita parashikohen kushtet
negative q pengojn njohjen e zbatimin e vendimeve t gjykatave t huaja, provat
shkresore q i bashkangjiten krkes dhe gjykata kompetente pr shqyrtimin e saj.
Kushtet negative jan kur: sipas legjislacionit ton n fuqi eshtja nuk mund t jet
n kompetencn e gjykats s shtetit q ka dhn vendimin, d.m.th. e ka dhn
vendimin gjykata e shtetit q nuk e ka patur n kompetenc; krkespadia dhe
letrthirrja n gjyq nuk i sht njoftuar t paditurit n mnyr t rregullt e n koh,
pr ti dhn atij mundsi pr tu paraqitur n gjyq e pr tu mbrojtur midis po
atyre palve, pr t njjtin objekt e pr t njjtin shkak, sht dhn nj vendim
tjetr i ndryshm nga ana e gjykats shqiptare; sht duke u shqyrtuar nga gjykata
shqiptare nj padi q sht ngritur prpara se vendimi i gjykats s huaj t ket
marr formn e prer; i sht dhn forma e prer vendimit t gjykats s huaj n
kundrshtim me legjislacionin e shtetit t saj dhe nuk pajtohet me parimet baz t
legjislacionit shqiptar (neni 394).
Krkes pr ti dhn fuqi vendimit t gjykats s huaj duhet ti bashkangjiten
kopja e vendimit q duhet t zbatohet dhe prkthimi i legalizuar te noteri, vrtetim
nga gjykata q ka lshuar vendimin si ai ka marr form t prer me prkthim t
legalizuar te noteri dhe prokura e prkthyer dhe e legalizuar te noteri kur krkesa
paraqitet nga prfaqsuesi i t interesuarit. N do rast vendimi i gjykats dhe
vrtetimi se vendimi ka marr form t prer duhet t jen t vrtetuar nga
Ministria e Punve t Jashtme e Republiks s Shqipris (neni 396).
Kompetente nga pikpamja lndore sht Gjykata e Apelit. Krkesa mund ti
paraqitet gjykats edhe n rrug diplomatike kur parashikohet n marrveshjet
ndrkombtare dhe mbi bazn e reciprocitetit.
Gjykata e Apelit nuk e shqyrton eshtjen n themel, por vetm kontrollon nse
vendimi i paraqitur nuk prmban dispozita n kundrshtim me nenin 394 t K.Pr.
Civile, d.m.th. se legislacioni i yn ka pranuar sistemin e kontrollit t kufizuar.
Vendimi i gjykats s shtetit t huaj zbatohet n baz t vendimit t Gjykats s
Apelit dhe n prputhje me dispozitat q rregullojn ekzekutimin e detyrueshm t
K.Pr.Civile.
.

218

E njjta procedur dhe t njjtat kushte zbatohen edhe pr njohjen e vendimit

prfundimtar t nj arbitrazhi t shtetit t huaj.
N dispozitat e K.Pr. Civile nuk thuhet shrehimisht se kundr vendimit t gjykats
s Apelit mund t bhet ankim n Gjykatn e Lart, por duke u udhhequr nga
rregulli i prgjithshm kuptohet se vendimi mund t kundrshtohet nga krkuesi
sipas rregullave t prgjithshme.
2. Me dispozitat e K.Pr. Civile sht rregulluar edh mnyra e njoftimit t akteve t
ndryshme q drgohen n vendin ton nga shtete t huaja (nenet 135-140). Duhet
patur parasysh se njoftimi i ktyre akteve t shtetit t huaj vendin ton bhet
nprmjet Ministris s Drejtsis. Kjo ia prcjell aktin Gjykats s Shkalls s
par t vendit ku duhet t kryhet njoftimi.
Ndryshe nga legjislacioni i mparshm procedural i cili bn fjal vetm pr
aktet e gjykatave t shteteve t huaja, n K.Pr. Civile n fuqi nuk bhet ky kufizim,
por prfshihen t gjitha llojet e akteve t shtetit t huaj q drgohen n shtetin ton
pr njoftim personave t caktuar fizik ose juridik. Ky qndrim na duket i drejt,
pr arsye se aktet q drgohen pr njoftim n vendin ton mund t jen dhe akte t
administrats s shtetit t huaj dhe jo vetm i gjykatave t atij shteti. P.sh. nj
institucion sigurimesh drgon t dhnat e nxjerra pr pensionin e pleqris t nj
shtetasi shqiptar q sht kthyer n Shqipri.
Ministria e Drejtsis verifikon a prputhet krkesa pr njoftimin e aktit me
rregullat e K.Pr. Civile ose t marrveshjes ndrkombtare prkatse. Kur ka
mosprputhje ajo ia kthen dokumentet ogranit t shtetit t huaj, duke i vn n
dukje rregullimet e nevojshme q duhen br (neni 135). Organi i shtetit t huaj s
bashku me krkesn duhet drgoj edhe shpenzimet e nevojshme pr njoftimin,
prve kur n ligj ose n marrveshje sht parashikuar prjashtimi paraprak i
shpenzimeve (neni 136). Akti njoftohet n gjuhn e vendit nga i cili sht drguar,
por kur marrsi q nuk e njeh at gjuh, mund t refuzoj njoftimin dhe t krkoj
t prkthehet n gjuhn shqipe ose n nj gjuh tjetr t njohur prej tij, gjithmon
me shpenzimet e krkuesit (neni 137). Me rastin e njoftimit mbahet procesverbal
ose plotsohet nj ertifikat e nj modeli t caktuar, ku plotsohen t dhnat pr
vendin e datn e njoftimit, personi t cilit i sht dorzuar akti, nnshkrimi i tij,
lidhjet q ka me personin q i drejtohet ky akt dhe kur sht i pamundur njoftimi
arsyet q kan penguar njoftimin.
Ashtu si pr njohjen e zbatimin e vendimeve t gjykatave t shteteve t huaja
mund t refuzohet ekzekutimi i njoftimit apo i prcjelljes s tij kur organet
kompetente shqiptare konstatojn se preket sovraniteti a siguria e shtetit, si dhe kur
nuk sht paraqitur n prputhje me dispozitat e K.Pr. Civile (neni140).
Kur ka marrveshje t shtetit ton me shtetin e huaj pr dhnien e ndihms juridike
t ndrsjell pr njoftimet zbatohen dispozitat e marrveshjes, si p.sh. njoftimi i

219

drejtprdrejt midis organeve kompetente t t dy shteteve (neni 135 paragrafi i

dyt).
Ndihma juridike e ndrsjellt midis gjykatave t vendit ton me ato t shteteve t
huaja, sht nj krkes q gjejn zbatim gjithnj m t gjer n kushtetet e hyrjs
s vendit ton n organizmat e ndryshme ndrkombtare, t lvizjes s njerzve e
qarkullimit t mallrave me shtetet e tjera. Nevoja e ndihms juridike mund t lindi
si pr gjykatat tona ashtu edhe pr gjykatat e huaja, lidhur me kryerjen e veprimeve
procedurale, si pyetja e dshimtarve, pyetja e palve, kryerja e ekspertimeve,
nxjerrja e dokumenteve etj. q kan t bjn me sqarimin e shtjes gjyqsore. Kur
kjo ndihm juridike krkohet nga gjykata shqiptare pr kryerjen e nj veprimi
procedural gjyqsor n nj shtet tjetr, ajo nprmjet Ministris s Drejtsis i
drejtohet organit kompetent t atij shteti. Kur veprimi procedural juridik mund t
kryhet nga prfaqsia diplomtike ose konsullare e Republiks s Shqipris,
krkesa i drejtohet ksaj drejtprdrejt. E njjta gj vlen edhe pr gjykatat e huaja.
Kjo ndihm nuk u jepet vetm kur nuk pajtohet me parimet themelore t
legjislacionit shqiptar.
S fundi, n praktikn gjyqsore ndeshen raste kur lind nevoja e zbatimit t ligjit t
huaj n nj eshtje. Gjykata n kto raste duhet t bjn prpjekje pr t gjetur at
dhe zbatuar sipas prmbajtjes s tij. Vetm kur gjetja e ligjit t huaj sht e
pamundur dhe palt nuk kan mundur tia sigurojn gjykats dispozitat prkatse,
t vrtetuara nga organi kompetent i shtetit tjetr, gjykata zbaton ligjin shqiptar.
Rastet n t cilat zbatohet ligji i huaj nga gjykatat shqiptare jan parashikuar n
ligjin nr. 3920 dat 21.11.1964 Pr gzimin e t drejtave civile nga t huajt dhe
zbatimin e ligjit t huaj. Sipas dispozitave t ktij ligji, zbatimi i ligjit t huaj
shtrihet n disa fusha t s drejts civile, familjare dhe procedurale civile, pr
subjektet q jan shtetas t huaj ose persona juridik t huaj. Edhe n kt ligj
sht sanksionuar rregulli i prgjithshm se kur me konventa ndrkombtare n t
cilat ka marr pjes vendi yn sht br rregullim i ndryshm, nuk zbatohen
dispozitat e ligjit (neni 31). Por trajtimi i eshtjeve q prfshihen n kt ligj nuk
sht objekt i s drejts procedurale civile, por i s drejts ndrkombtare private.
Rregullat pr njohjen e zbatimin e vendimeve t gjykatave t shteteve t huaja
zbatohen edhe pr njohjen e vendimit prfundimtar t nj arbitrazhi t shtetit t
huaj (neni 399).

10. Arbitrazhi
1.N literaturn juridike Arbitrazhi sht quajtur edhe Gjykata e zgjedhur, pr
ta dalluar nga gjykata e shtetit. Arbitrazhi sht ajo gjykat e zgjedhur nga palt, t
.

220

cilt palt me marrveshje ia besojn shqyrtimin dhe zgjidhjen e nj

mosmarrveshjeje midis tyre, n vend t gjykats s sistemit gjyqsor. Marrveshja
pr gjykimin e eshtjes me procedur arbitrazhi mund t lidhet pr
mosmarrveshjet q mund t lindin n t ardhmen nga nj marrdhnie ekzistuese,
ose pasi ka lindur mosmarrveshja. Madje, marrveshja pr gjykimin e eshtjes me
procedur arbitrazhi, mund t arrihet edhe pas fillimit t gjykimit nga gjykata e
brndshme. N kt rast nnshkruhet procesverbali i seancs gjyqsore nga gjykata
dhe nga palt ose prfaqsuesit e tyre, ku pasqyrohet marrveshja (neni 406 i
K.Pr.C.).
Marrveshja e palve pr shqytimin e eshtjes nga arbitrazhi sht ose nj
marrveshje juridike-procedurale e veant ose pjes prbrse e marrveshjes
kryesore materialo-juridike, si klauzol kompromisi, klauzol arbitrazhi.
Dispozitat e K.Pr. Civile pr arbitrazhin veprojn si n procedurn e gjykimeve t
arbitrazhit kur palt jan me banim ose vendqndrim n Republikn e Shqipris,
ashtu edhe n procedurn ndrkombtare, kur njra pal e ushtron veprimtarin e
saj jasht territorit t Republiks s Shqipris. Por gjithmon kur vendi i
procedurs s arbitrazhit ndodhet n territorin e vendit ton.
2.Arbitrazhi e ka n kompetenc lndore t gjykoj do eshtje me karakter
pasuror pavarsisht se cilat jan subjektet pal t mosmarrveshjes, persona fizik
e juridik, shteti apo organizmat e kontrolluar prej tij (neni 402/1). Shteti apo
organizmat e varur prej tij nuk mund t kundrshtojn kompetencn lndore t
arbitrazhit, me fj. tj. Nuk mund t pretendojn t drejtn pr t mos qen pal n
nj procedur arbitrazhi (neni 402 paragrafi i dyt).
3.Marrveshja e palve pr shqyrtimin dhe zgjidhjen e mosmarrveshjes nga
arbitrazhi duhet t bhet me shkrim si pjes prbrse e marrveshjes kryesore ose
n nj dokument t shkruar q i referohet marrveshjes kryesore, me kusht q t
prbj prov shkresore. Mosrespektimi i forms shkresore sjell si pasoj
pavlefshmrin (absolute) t kushtit ose marrveshjes pr gjykimin e
mosmarrveshjes nga arbitrazhi (neni 404 parag. i par). Po ashtu marrveshja e
palve pr gjykimin e mosmarrveshjes n arbitrazh sht e pavlefshme n qoft se
n t nuk caktohet arbitri ose arbitrat dhe nuk parashikohet mnyra e caktimit t
tyre. Pr t qen marrveshja e vlefshme krkohet q n t t prcaktohet edhe
objekti i mosmarrveshjes n qoft se ka lindur kjo mosmarrveshje.
Palt mund t merren vesh lirisht pr numrin e arbitrave q do ta formojn
gjykatn e arbitrazhit dhe pr mnyrn e caktimit t tyre. Megjithat, kur ato nuk
bien n ujdi qoft pr numrin dhe mnyrn e caktimit t arbitrave, kur ato e japin
plqimin gjykata e arbitrazhit formohet nga nj ose disa arbitra me numrin tek q
caktohen nga gjykata. Pra, po t mos japin palt plqimin pr caktimin dhe
zgjedhjen e arbitrave as nga gjykata, eshtja nuk mund t shqyrtohet nga arbitrazhi
(neni 405).
.

221

4.Para se t bhet fjal pr procedurn e formimit t gjykats s arbitrazhit dhe

procedurn e gjykimit nga ana e tij, sht me vend t bhet nj prshkrim i shkurtr
i historikut t arbitrazhit n vendin ton. Pr her t par u krijua arbitrazhi pas L D
B, me dekret ligjin nr. 443 dat 02.7.1047 Mbi zgjidhjen e konflikteve pasurore
me arbitrzh shtetror. Titulli i dekretit nuk i prgjigjet plotsisht prmbajtjes s tij,
pr arsye se krahas arbitrazhit shtetror u njoh edhe Arbitrazhi vullnetar.
Arbitrazhet shtetrore u krijuan pran kshillave popullore t nnprefekturave,
pran ministrave dhe pran qeveris, q ishte arbitrazhi i lart. Kur shqyrtonte
mosmarrveshjet midis personave juridik shtetror quhet Arbitrazh i detyruar.
Ndrsa kur shqyrtonte mosmarrveshjet midis personave juridik shtetror nga
nj an dhe personave fizik ose personave juridik privat ose kooperativist nga
ana tjetr, quhej Arbitrazh vullnetar.
Ky dekret ka qen jetshkurtr, pasi sht zvendsuar me dekret-ligjin nr. 728
dat 16.8. 1949 Mbi Arbitrazhin shtetror. Por edhe ky dekret psoi ndryshime
deri sa u shfuqizua me dekretin nr. 1872 dat 07.5.1954 Mbi Arbitrazhin
Shtetror. N baz t ktij dekreti Kshilli i Ministrave ka nxjerr edhe
Rregulloren nr. 180 dat 17.7.1954 Mbi Shqyrtimin dhe zgjidhjen e konflikteve
nga organet e Arbitrazhit shtetror.
N vitin 1972, me dekretin nr. 5009 dat 10.11.1972, me ndryshimet e
mvonshme Pr Arbitrazhin shtetror, ka rifilluar veprimtaria e ktij organi pr
shkak se gjykatat e kishin t pamundur t mbulonin zgjidhjen e mosmarrveshjeve
t shumta midis personave juridik shtetrore dhe ktyre dhe personave juridik
kooperatvist e shoqror.
Edhe dekreti i siprm sht zvendsuar me ligjin nr.7424 dat 14.11.1990 Pr
Arbitrazhin Shtetror. N baz e pr zbatim t ktij ligji Kshilli i Ministrave ka
nxjerr vendimin nr. 26 dat 04.01.1991 Pr miratimin e Rregullores pr
shqyrtimin e eshtjeve nga arbitrazhi shtetror. Kto jan aktet normative t
fundit pr arbitrazhin shtetror, pasoi me dekretin e Presidentit t Repubils nr. 682
dat 04.11.1993 Pr shprndarjen e arbitrazhit shtetror ka pushuar veprimtarin
ky organ. Ligji i msiprm pr Arbitrazhin shtetror sht shfuqizuar. Kuptohet
q me shfuqizimin e ligjit ka rn nga fuqia edhe Rregullorja e miratur nga kshilli
i Ministrave e nxjerr n baz e pr zbatim t tij.
5.Arbitr mund t jet vetm personi fizik. Personi juridik, kur ngarkohet sht i
autorizuar vetm t organizoj arbitrazhin. P.sh. nj personi juridik publik ose
privat i sht besuar nga palt pr t caktuar arbitrat (neni 407).
Nga asti q arbitri ose arbtirat jan emruar sipas dispozitave t K.Pr. Civile pr
arbitrazhin, dhe ata vet kan pranuar pr arbitr duhet tu parashtroj palve
rrethanat q mund tu ngjallin dyshime pr paansin e tij. Kur ai nuk i plotson
kushtet e marrveshjes s palve ose kur dyshimet jan t drejta e t bazuara.
Shkaqet e prjashtimit t arbitrit mund t bhen t njohura edhe pas emrimit t tij
.

222

(neni 408). Palt kan t drejt t prcaktojn vet n mnyr t pavarur

procedurn e mospranimit t nj arbitri (mund t jen edhe dy e tre q nuk
pranohen). N munges t mosmarrveshjes, pala q kundrshton arbitrin duhet
tia bj ktij t ditur shkaqet e kundrshtimit t emrimit t tij brenda 10 ditve
nga marrja n dijeni e emrimit. Kur arbitri nuk trhiqet nga misioni dhe nuk sht
caktuar procedur e prjashtimit me marrveshtje t palve ose me kt procedur
nuk i jepet zgjidhje, vendos gjykata e arbitrazhit pa pjesmarrjen e arbitrit pr t
cilin krkohet prjashtimi. Kur edhe kjo nuk e zgjidh krkesn pr prjashtim,
vendos gjykata e shkalls s par brenda 15 ditve nga data e ardhjes s eshtjes
pr shqyrtim (neni 409).
Ndodh q nj arbitr pr nj arsye ose tjetr nuk sht n gjendje t prmbush
detyrat e tij, p.sh. pr shkaqe shndetsore, angazhim n detyra t tjera etj, mandati
i tij si arbitr merr fund n rast se trhiqet nga misioni i tij ose palt me
marrveshje i japin fund misionit t tij si arbitr. N kto raste bhet zvendsimi i
arbitrit sipas rregullave pr emrimin (neni 410).
6.Kur arbitrat e caktuar nga palt bjn numr ift, p.sh. 1+1 ose 2+2, gjykata e
arbitrazhit plotsohet me nj arbitr t caktuar me marrveshje t palve dhe kur
nuk arrihet marrveshja plotsimi bhet me arbitra t emruar prej tyre. N rast se
as palt nuk kan arritur t caktojn arbitrin, ky caktohet nga kryetari i gjykats s
shkalls s par. Caktimi i arbitrit duhet t bhet n do rast brenda 15 ditve (neni
411). N nenin 412 sht prcaktuar edhe procedura e formimit t gjykats s
arbitrazhit kur nj person fizik ose juridik sht ngarkuar nga palt t organizoj
arbitrazhin. Pr kt caktohen nj ose m shum arbitra t pranuar nga palt. Kur
ato nuk i kan pranuar, prsoni i ngarkuar me organizimin e arbitrazhit krkon nga
secila pal t caktoj arbitrin e saj dhe pr plotsimin e trupit gjykues t arbitrazhit
vepron sipas procedurs pr caktimin e arbitrit t nevojshm (neni 412).
Misioni i arbitrave vazhdon pr aq koh sa caktohet n marrveshje t palve dhe
kur kto nuk kan caktuar afat, ky mision zgjat vetm 6 muaj nga dita e pranimit
t misionit. Por me krkesn e njrs ose t dy palve, ose t gjykats s
arbitrazhit, afati i misionit mund t shtyhet nga kryetari i gjykats s shkalls s
par pr nj koh q e mon t arsyeshme (neni 413).
7.Shqyrtimi i mosmarrveshjes sht n juridiksionin e gjykats s arbitrazhit t
caktuar me marrveshje dhe nuk mund ti drgohet pr gjykim nj juridiksioni
tjetr. N rast se i drgohet ky i fundit duhet t shpall moskompetencn (neni
414).
8.Veprimtaria procedurale e arbitrazhit fillon nga asti i krijimit t tij. Kur me
marrveshje t palve caktohen t gjith arbitrat, kjo veprimtari quhet se fillon nga
asti kur njra nga palt e ngarkon arbitrin ose arbitrat me kryerjen e misionit.
Procedura e puns s gjykats s arbitrazhit mund t caktohet nga vet palt, duke
pranuar rregullat e procedurs gjyqsore ose duke iu referuar rregullave
.

223

procedurale t nj arbitrazhi q ato e kan zgjedhur. Kur palt nuk e kan br kt

rregullim gjykata e arbitrazhit i cakton vet ato duke i referuar rregullores s nj
arbitrazhi. Cilido qoft rregullimi i procedurs s puns, gjykata e arbitrazhit
detyrohet t respektoj parimet e procesit, si barazia e palve dhe e drejta pr tu
dgjuar n nj process kontradiktor. Ajo vet, kryesisht ose me krkesn e palve
vendos lidhur me kompetencn dhe vlefshmrin e marrveshjes s arbitrazhit.
9.Gjykata e arbitrazhit me krkesn e njrs ose tjetrs pal mund t vendos edhe
marrjen e masave pr sigurimin e padis, me perjashtim t rasteve kur ka
marrveshje t kundrt ndrmjet palve. Kur palt nuk jan shprehur pr kt
eshtje, gjykata e arbitrazhit zbaton rregullat e K.Pr. Civile pr sigurimin e padis.
Por kjo nuk mund t zbatoj forcrisht kto masa. Kur nuk zbatohen vullnetarisht
nga pala tjetr, gjykata e arbitrazhit mund ti drejtohet gjykats kompetente pr t
vendosur (neni 418).
Palt n marrveshje mund t caktojn edhe vendin ku do t zhvillohet procedura e
shqyrtimit nga arbtirazhi. Kur nuk ka pr kt marrveshje vendi caktohet nga vet
gjykata e arbitrazhit dhe, kur edhe kjo e ka t pamundur t caktoj vendin, ather
vendi i procedurs do t jet vendbanimi ose qendra e pals s paditur (neni 419).
10.Kur njera ose tjetra pal nuk paraqitet n seanc gjyqsore pa ndonj shkak t
prligjur, gjykimi zhvillohet n munges (neni 422). Por, n kt dispozit nuk
bhet fjal se si do t veproj gjykata e arbitrazhit kur nuk paraqitet asnjra pal pa
shkaqe t prligjura. N kt rast mendojm se duhet vepruar sipas rregullave t
prgjithshme t K.Pr. Civile, pushimi i shqyrtimit t eshtjes.
Arbitiri i emruar sht i detyruar t vazhdoi misionin e tij deri n prfundim. Ai
nuk mund t heq dor nga gjykimi ose t abstenoj, prvese kur jan shkaqet e
parashikuara n nenin 408 t K.Pr. Civile. N raste t tilla zvendsohet sipas
rregullave t parashikuara n kt kod (neni 422-423).
11.N gjykatn e arbitrazhit palt mund t paraqesin prova me shkres q ato
mojn se kan rndsi pr zgjidhjen e eshtjes dhe mund tu referohen edhe
dokumenteve dhe mjeteve t tjera provuese, si p.sh. nj ekspertimi. Pala paditse
mund t shtoj ose paksoj objektin e padis ose t ndryshojn shkakun ligjor t
saj deri n prfundim t hetimit gjyqsor, prve kur n marrveshjen e palve ose
n rregulloren e gjykats th parashikuar ndryshe. Duhet patur parasysh se n
asnj rast nuk mund t cenohen parimet e marrjes s lir t provave.
Ndryshe nga gjykata, gjykata e arbitrazhit vepron edhe vet pr marrjen e provave
dhe, kur ndesh n veshtirsi pr marrjen e tyre, p.sh. nuk i jepen t dhna ose
dokumente nga nj institucion,i drejtohet gjykats s shkalls s par e cila vepron
sipas rregullave t K.Pr.C.
Pasi merren provat e nevojshme mbyllet hetimi gjyqsor dhe arbitri ose arbitrat
caktojn datn e diskutimeve prfundimtare.

224

Gjat zhvillimit t procesit gjyqsor Gjykata e arbitrazhit zbaton legjislacionin

shqiptar (neni 427).
12.Vendimi i gjykats s arbitrazhit merret me shumic votash dhe nnshkruhet
nga t gjith arbitrat. Arbitri ose arbitrat e mbetur n pakic kan t drejt t
parashtrojn me shkrim mendimin e tyre.
Vendimi prfundimtar ashtu si vendimi i gjykats s shkalls s par prbhet nga
tre pjes
a) pjesa e par ose hyrse, ku shenohen prbrja e trupit gjykues t arbitrave, data
dhe vendi i dhnies s vendimit, indentiteti i palve e vendbanimi (vendqndrimi)
ose qendra e tyre, avokatt ose prfaqsuesit e tyre dhe objekti i mosmarreshjes;
b) pjesa e dyt ose prshkruese-arsyetuese e vendimit, ku tregohet marrdhnia
juridike e palve, shkaku i mosmarrveshjes, prezantimet e palve, konkluzioni i
gjykats, provat ku mbshtetet si dhe baza ligjore e zgjidhjes s pranuar;
d) pjesa e tret ose pjesa urdhruese e vendimit, ku tregohet n mnyr t
prmbledhur pranimi ose rrzimi padis n form urdhri, duke u treguar detyrimi
i pals s paditur n qoft se pranohet padia, si dhe e drejta e ankimit kundr
vendimit pr shkaqet e parashkuara shprehimisht n nenin 434 t K.Pr. Civile.
Gjykata e arbitrazhit ka t drejt t bj interpretimin e vendimit t saj prfundimtar,
t ndreqi gabimet materiale, si dhe ta plotsoj at pr krkesat e paditsit pr t
cilat nuk sht shprehur, me kusht q kto krkesa t mos jen pr eshtje
kryesore. Interpretimi, ndreqja e gabimeve materiale dhe plotsimi i vendimit
vendosen nga e njjta prbrje e arbitrave, vetm kur nuk mund t mblidhet me t
njjtn prbrje, kto eshtje zgjidhen nga gjykata q do t ishte kompetente pr
shqyrtimin e saj po t mos ekzistonte marrveshja e arbitrazhit (neni 431).
13.Megjithse palt n marrveshjen e lidhur pr shqyrtimin e mosmarrveshjes
nga gjykata e arbitrazhit e kan parashikuar heqien dor nga ankimi, kundr
vendimit, ky vendim mund t kundrshtohet n Gjykatn e Apelit vetm pr kto
shkaqe:
a)gjykata e arbitrazhit nuk sht formuar n mnyr t rregullt;
b)vendimi i saj pr kompetencn ose moskompetencn per shqyrtimin e
mosmarrveshjes sht i padrejt;
c)n vendim ka tejkaluar krkesat pr t cilat ka qen e investuar ose nuk sht
shprehur pr nj nga krkesat kryesore t padis;
)nuk sht respektuar barazia e palve dhe e drejta e tyre pr tu dgjuar n nj
procedur t mbshtetur n parimin e kontradiktoritetit;
d)vendimi vjen n kundrshtim me rendin publik t Republiks s Shqipris.
Kto jan 5 shkaqet e cilsuara n mnyr taksative nga neni 434. Pala e interesuar
nuk mund t ushtroj ankim pr ndonj shkak tjetr.
Afati i ankimit n Gjykatn e Apelit sht 30 dit nga dita q sht shpallur
vendimi pavarsisht a kan marr pjes palt ditn e shpalljes s tij (neni 435).
.

225

Gjykata e Apelit e shqyrton eshtjen n shkall t dyt sipas rregullave t

prgjithshme. Kur e prish ose e ndryshon vendimin e gjykats s arbitrazhit,
Gjykata e Apelit e shqyrton eshtjen n themel, por kurdoher brenda kufijve t
misionit t caktuar gjykats s arbitrazhit (neni 436).
Kundrvendimit t Gjykats s Apelit nuk lejohet rekurs n Gjykatn e lart. Por
pala e interesuar mund t bj krkes n Gjykatn Kushtetuese kur sht zhvilluar
nj proces jo i rregullt ligjor, (nenet 42. 2 e 1 shkronja f t Kushtetuts).
Vendimi i forms s prer t gjykats s arbitrazhit vihet n ekzekutim forcrisht
n baz t urdhrit t ekzekutimit t lshuar nga gjykata e shkalls s par. Kundr
vendimit t ksaj gjykata lejohet ankim vetm kur refuzohet lshimi i urdhrit t
ekzekutimit, brenda 10 ditve n Gjykatn e Apelit, duke filluar nga e nesrmja e
shpalljes s vendimit.
Ndonse kan kaluar 4 vjet nga shpallja e K.Pr. Civile dhe n kuadr t tij edhe t
dispozitave q rregullojn veprimtarin e gjykats s arbitrazhit, deri m sot nuk
sht ndrmarr asnj mas pr sigurimin e veprimtaris s saj. Ndoshta ka ndikuar
negativisht edhe fakti se me miratimin e K.Pr. Civile nuk sht hartuar e miratuar
edhe ligji Pr zbatimin e K.Pr. Civile. N prgjithsi praktika legjislative ka
hequr dor nga hartimi e miratimi i ligjeve t tilla si e panevojshme. Mendojm se
do t ishte me dobi rikthimi te praktika e mhershme, pasi ligji pr zbatimin e nj
ligji fondamental si sht K.Pr. Civile, do t lehtsonte e disiplinonte shum
zbatimin (vnien n jet) t t gjith dispozitave t tij. Shembull i mir pr kt
sht ligji pr zbatimin e K.Pr. Civile t vitit 1958.
11.Arbitrazhi Ndrkombtar
Fillimisht me dispozitat e K.Pr. Civile, kreu i VI-t, nenet 439-441, rregullohej
edhe veprimtaria e arbitrazhit ndrkombtar. N nenin 439 ishte dhn kuptimi i
ktij arbitrazhi: sht ndrkombtar arbitrazhi q lidhet me interesat e tregtis
ndrkombtare. Nga kjo del se palt duhet t jen t huaja ose t paktn njra prej
tyre e huaj dhe me qendr jasht Republiks s Shqipris; t ket nj marrveshje
arbitrazhi midis palve me t ciln duhet t caktohet arbitri ose arbitrat ose t
parashikohet mnyra e caktimit t tyre, ose duke iu referuar edhe nj rregulloreje
arbitrazhi. Arbitri ose arbitrat jan t zgjedhur n vendin ton dhe vendos; ligji i
zbatueshm sht ligji procedural shqiptar ose i nj vendi, vendi tjetr lidhur me
formimin e gjykats s arbitrazhit. Kur palt hasin n vshtirsi n forminin e saj,
pala e interesuar mund ti drejtohet gjykats s shkalls s par t Tirans pr kt
qllim prve kur palt merren vesh pr ta zgjidhur ndryshe kt problem (neni
439).
Gjithashtu n nenin 441 t K.Pr. Civile sht parashikuar se gjykata e arbitrazhit
ndrkombtar e zgjidh mosmarrveshjen n themel n prputhje me legjislacionin
q palt kan prcaktuar n marrveshje dhe kur nuk sht br nj zgjidhje e till,

226

zbaton ligjet e rregullat q i mon t prshtatshme. Por ajo duhet t mbaj parasysh
edhe rregullat dhe zakonet e tregtis (neni 441).
Me ndryshimet e fundit n K.Pr. Civile me ligjin nr. 8812 dat 17.5.2001, jan
shfuqizuar tri dispozitat (nenet 439-441), duke iu ln rregullimi i Arbitrazhit
Ndrkombtar nj ligji t veant.

TEMA XXI
Mjetet e Goditjes s vendimeve civile t gjykats.
1.Kuptimi i mjeteve t goditjes.
1.Detyra e gjyqtarit sht delikate dhe me prgjegjsi t madhe. Prej tij krkohet
q pr do eshtje t jet i prgatitur mir, ta zhvilloj gjykimin me kujdes, duke
respektuar t drejtat e palve dhe subjekteve t tjer n procesin gjyqsor dhe t
jap vendim t argumentuar e analitik lidhur me pretendimet e secils pal.
.

227

Megjithate, megjith veprimtarin e tij t rregullt, t ligjshme e t kujdesshme, n

jo pak raste njera pal mbetet e paknaqur, pr shkak t interesave, koncepteve apo
edhe nivelit t prgjithshm arsimor e kulturor. Po ashtu nuk prjashtohen
asnjher rastet q edhe gjyqtari sado i mir q t jet, mund t jap vendim t
gabuar. Gabimi mund t ndodh pr shkak t vlersimit t fakteve ose n zbatimin e
ligjit procedural e material. N raste t tilla vet gjykata q ka dhn vendimin nuk
mund ti ndreqi gabimet e lejuara dhe as t verifikoj bazueshmrin e ankimit t
pals q ka mbetur e paknaqur nga vendimi i gjykats. Pra interesi i prgjithshm
shoqror dhe interesi i palve sht q t parashikohet mundsia e shqyrtimit t
ankimit kundr vendimit t gjykats dhe e shfuqizimit t tij kur jan shkelur t
drejtat procedurale t palve, sht zbatuar gabim ose nuk sht respektuar ligji
material q ka dmtuar t drejtat e ligjshme t palve. Prandaj pr kontrollin e
drejtsis dhe bazueshmris s vendimeve gjyqsore dhe pr ndreqjen e zhdukjen
e gabimeve t vrtetuara n to, n t gjitha sistemet procedurale sht pranuar
shqyrtimi nga nj gjykat tjetr. Ky shqyrtim nga nj gjykat tjetr nuk bhet
kryesisht, por n baz t ankimit ose rekursit t palve dhe kur parashikohet n ligj
edhe t prokurorit. Pra, pr tu shqyrtuar bazueshmria e vendimit nga nj gjykat
tjetr krkohet q pala e interesuar t ket prdorur mjetin e goditjes s vendimit
pr zhdukjen ose ndreqjen e gabimeve. Mjeti i goditjes s vendimit sht mjet
procedural me t cilin pala e interesuar autorizuar nga ligji krkon ta prish ose ta
ndryshoj nj vendim q e quan t padrejt dhe t paligjshm.
Kodi i Pr.Civile i ka njohur t dy llojet e mjeteve t goditjes s vendimeve: mjete t
zakonshme dhe mjete t jashtzakonshme. Mjet i goditjes s zakonshme sht
Ankimi, ndrsa mjete t goditjes s jashtzakonshme jan rekursi n Gjykatn e
Lart dhe krkesa pr rishikimin e vendimit. Por dallimi i mjeteve t goditjes s
vendimeve n t zakonshme e t jashtzakonshme nuk bhet n ligj n mnyr t
shprehur. Ato i klasifikon teoria sipas karakterit t tyre. Kshtu n nenin 442 t
K.Pr.C. Mjetet pr tu ankuar ndaj vendimit t gjykatave jan:
1)ankimi n Gjykatn e Apelit,
2)rekursi n Gjykatn e Lart,
3)krkesa pr rishikim .
Mjet i goditjes s zakonshme sht ankimi,ndersa mjete t goditjes s
jashtzakonshme jan rekursi n Gjykatn e Lart dhe rishikimi. Ky dallim i
mjeteve t goditjes bhet n baz t emrtimit t mjeteve t ankimit. Megjithat
mendojm se nuk sht krejt i sakt. sht e vrtet se rekursi n Gjykatn e
Lart bhet kundr vendimeve t forms s prer. Por, prjashtimisht, ka raste t
veanta, t parashikuara shprehimisht n ligj, kur n Gjykatn e Lart ankim
kundr vendimeve q nuk kan marr form t prer. Nj nga kto raste sht
parashikuar n nenin 467/a paragrafi i par t K.Pr.C. sipas ksaj dispozite
Gjykata e Apelit, kur prish vendimin, nuk mund ta kthej eshtjen pr rigjykim
.

228

pr t dytn her, por e shqyrton vet si gjykat e shkalls s par. N raste t tilla
vendimi i Gjykats s Apelit teorikisht nuk sht vendim i forms s prer. Prandaj
sht m sakt t thuhet se me mjetet e goditjes s zakonshme goditen vendimet e
gjykatave q nuk kan marr form t prer, ndrsa me mjetet e jashtzakonshme
goditen vendimet e forms s prer.
Deri para ndryshimeve t fundit t K.Pr.C. me ligjin nr. 8116 dat 29.3.1996
Kodi i Procedurs Civile, n kt kod njihej edhe nj mjet i goditjes s
vendimeve ai i kundrshtimit t t tretit. Kundrshtimi i t tretit rregullohej nga
nenet 503-509 t K.Pr.Civile. sipas ktyre dispozitave nj i tret mund t
kundrshtonte nj vendim t forms s prer ose t ekzekutueshm t gjykats, kur
jan shkelur t drejtat e tij si person q nuk sht thirrur pr t marr pjes n
gjykimin e eshtjes, vendimin e s cils e kundrshton. Mirpo n praktikn
gjyqsore sht hasur n vshtirsi e paqartsi n zbatimin e ktyre dispozitave,
prandaj dhe me t drejt sht vendosur shfuqizimi i tyre. Nj person q nuk ka
marr pjes n nj proces gjyqsor mund t ngrej padi sipas rregullave t
prgjithshme kur n nj mnyr ose tjetr jan cenuar t drejtat ose interesat e tij.
2.Ankimi kundr vendimit si mjet i goditjes s zakonshme
1.Ankimi ose ankesa si mjet i goditjes s zakonshme si term juridik rrjedh nga
kuptimi i prgjithshm i ksaj fjale, q shpreh nj paknaqsi, shqetsim ose
dhmbje ndaj dikaje q ka ndodhur ose q pritet t ndodh. Si term juridik ankimi
kundr vendimit shpreh jo vetm paknaqsin por edhe kundrshtimin e tij
nprmjet pretendimeve t ngritura. Madje shprehja e paknaqsis ndaj vendimit
prbn vetm shfaqje t atij motivi t brendshm q e nxit subjektin e interesuar t
kundrshtoi vendimin e gjykats. Shprehja e paknaqsis n vetvete, e pa
shoqruar nga shkaqet e argumentuara (pretendimet), nuk ka asnj vler juridike,
pr m tepr nuk prbn ankim n kuptimin e s drejts. Ky kuptim i sht dhn
ankimit n nenin 44/a t K.Pr.Civile: Ankimi sht akti me t cilin palt ose
pjesmarrsit e tjer n proces parashtrojn kundrshtimet e tyre ndaj vendimit t
gjykats.
2.Ankimi si mjet i goditjes i drejtohet gjykats s nj shkalle m t lart, q sipas
K.Pr.C. sht Gjykata e Apelit dhe prjashtimisht, n rastet e parashikuara
shprehimisht n ligj i drejtohet Gjykats s Lart. N kt mnyr, me ankimin,
fillon procedura e gjykimit n shkall t dyt nga nj gjykat e nj shkalle m t
lart.
3.Ankimi si mjet i goditjes ka efekt pengues ose pezullues (suspensiv), pr arsye se
me paraqitjen e tij n gjykat, vendimi i kundrshtuar nuk merr formn e prer.
Ankimi sht edhe mjet i kalimit t kompetencs pr shqyrtim nga nj gjykat
tjetr, e nj shkalle m t lart. Ankimi ka edhe karakter t prgjithshm ose
.

229

ndryshe gjithprfshirs, pasi n ankim mund t goditet do veprim procedural dhe

veprime t tjera t gjykats gjat procesit gjyqsor. Megjithat kjo ndeshet rrall n
praktikn gjyqsore pasi zakonisht prfaqsuesi i pales q ushtron t drejtn e
ankimit sht profesionist dhe si i till n ankim ngre ato pretendime q mendon
se kan rndsi juridike.
4.Shqyrtimi i ankimit sht n kompetencn funksionale t gjykats s shkalls s
dyt, q nprmjet kontrollit t bazueshmris s vendimit shton garancin e
zhdukjes ose t paksimit t gabimeve 1, si t rritjes s cilsis s vendimeve.
N kt mnyr pra me legjislacionin ton sht pranuar sistemi i gjykimit dy
shkallsh. Por n praktikn ton legjislative pas L D B jan pranuar dy lloje t ktij
sistemi. Deri n vitin 1996, me hyrjen n fuqi t K.Pr.Civile (me ligjin nr 8116 dat
29.3.1996) me 1 Qershor 1896, sht pranuar sistemi sipas t cilit gjykata e
shkalls s dyt sht e kufizuar vetm n kontrollin e veprimeve gjyqsore t
gjykimit t shkalls s par, pa marr prova t reja, prve atyre me shkres dhe pa
e prsritur gjykimin e shkalls s par. Me K.Pr.Civile n fuqi u pranua sistemi
tjetr, sistemi i apelit, sipas t cilit n shkall t dyt mund t prsritet trsisht
apo pjesrisht hetimi gjyqsor dhe mund t merren edhe prova t reja.
T dyja kto sisteme t zbatuar nuk kan qen t pastr, por kan patur edhe
ndonj element t njri-tjetrit.
5.Objekt i ankimit jan n radh t par vendimet prfundimtare t gjykats q nuk
kan marr form t prer pa prjashtim dhe vendimet e tjera q nuk jan
prfundimtare, pr t cilat parashikohet shprehimisht n K.Pr.C. se lejohet ankim i
veant. Kto t fundit n praktikn gjyqsore jan quajtur
vendime t
ndrmjetshme. Por ky term mund ta oj gjykatn n gabime pasi vendimet e
quajtura t ndrmjetshme jan dy llojesh, vendime kundr t cilave nuk mund t
bhet ankim i veant menjher pas marrjes s tyre, si p.sh. vendimi pr rrzimin
e krkess pr prjashtimit t gjyqtarit. Kundr ktij vendimi lejohet ankim vetm
s bashku me vendimin prfundimtar (neni 75), dhe vendime kundr t cilave
mund t bhet ankim menjher pas dhnies s tyre, p.sh. ankimi kundr vendimit
pr marrjen e mass s sigurimit t padis, ose pr ndryshimin a heqien e saj, mund
t bhet ankim i veant.
6.T drejtn pr t ushtruar ankim e kan paditsi, i padituri dhe prfaqsuesit e
tyre, ndrhyrsit kryesor dhe dytsor, si dhe prokurori kur ka marr pjes n
gjykimin e shkalls s par si pal. Duhet patur parasysh se pjesmarrja e
prokurorit si pal ose shkall t par sht shum e kufizuar n K.Pr.C. T drejtn
e ankimit e kan edhe suksesor (pasardhsit) universal dhe personat e tjer q
kan kaluar t drejtat.
7.Me ushtrimin e ankimit pezullohet ekzekutimi i vendimit deri n prfundim t
shqyrtimit n Gjykatn e Apelit ipso lege (neni 449). M e ndrlikuar paraqitet
eshtja kur vendimi i gjykats s shkalls s par sht dhn me ekzekutim t
.

230

prkohshm. Kundr vendimit pr ekzekutim t prkohshm mund t bhet ankim

i veant. Por n nenet 318-319 t K.Pr.C. nuk parashikohet nse mund t
pezullohet ekzekutimi i prkohshm deri n shqyrtimin e eshtjes n shkall t
dyt. Sipas nenit 319 vetm kur prishet vendimi vendimi nga Gjykata e Apelit ose
nga Gjykata e Lart pezullohet ekzekutimi i prkohshm. Mendojm se nuk ka
pengesa pr gjykatn q shqyrton ankimin t vendosi kur e mon se ekzekutimi i
menjhershm mund t sjell pasoj t pariparueshme ose t renda pr paln
ankuese edhe pezullimin e ekzekutimit t prkohshm deri n shqyrtimin e
eshtjes.
8.Afati ankimit n Gjykatn e apelit kundr vendimeve prfunditare sht 15 dit,
ndrsa afati pr t ushtruar rekurs n Gjykatn e Lart kundr vendimit t
Gjykats s Apelit, sht 30 dit. Afati i ankimit t veant sht 5 dit. Kto afate
fillojn nga dita e nesrme e shpalljes s vendimit pr palt e subjektet e tjer q
kan qen t pranishme. N nenin 444 flitet vetm pr vendimet prfundimitare,
duke ln t kuptohet se pr vendimet jo prfundimtare afati fillon n ditn e
dhnies s vendimit. Mendojm se nuk duhet interpretuar n kt mnyr fjalia e
par e paragrafit t par t nenit 444. Edhe pr kto vendime afati duhet t filloj t
nesrmen, pavarsisht se nuk bhet fjal pr to. Kt mendim e mbshtesim n
rregullat e prgjithshme procedurale pr afatet (nenet 145-149), sipas t cilave kur
afatet jan caktuar me dit dhe me or, prjashtohet dita dhe ora n t ciln ka
filluar ngjarja ose koha nga e cila duhet t filloj afati.
Afatet e msiprme jan t prera pasi ato nuk mund t ndryshohen, zgjaten ose
shkurtohen ose t ndryshohen as me plqimin e palve. N rastet kur vendimi sht
dhn n munges t njrs pal, afati fillon nga dita e njoftimit t vendimit (neni
444).
Si sht thn m par kur palt pr shkaqe t arsyeshme e kan humbur afatin
ligjor t ankimit, mund t krkojn rivendosjen n afat. Nga ky rregull bhet
prjashtim n rastet kur afati ka karakter prekluziv (shues). Kshtu ankimi n
Gjykatn e Apelit dhe rekursi n Gjykatn e Lart ka edhe nj afat tjetr prekluziv
ose shues. Ky afat sth nj vit nga shpallja e vendimit. Pas kalimit t nj viti nga
data e shpalljes s vendimit shuhet e drejta e ankimit, pavarsisht se pala ka qen
n munges (p.sh. jasht shtetit). Vetm perjashtimisht, kur kjo vrteton se nuk
sht vn n dieni t procesit gjyqsor pr shkak t pavlefshmris s njoftimeve,
p.sh. sht vrtetuar se firma pr marrjen e njoftimit sht e falsifikuar (neni 445).
Ankimi paraqitet vetm n gjykatn q ka dhn vendimin. Kjo gjykat u njofton
palve ankimin sipas rregullave t prgjithshme (neni 446-447).
Ankimi drejtuar Gjykats s Apelit duhet t jet i nnshkruar nga pala q bn
ankimin ose prfaqsuesi I tij dhe duhet t prmbaj:
a)palt ndrgjyqse;
b)gjykatn t cils i drejtohet;
.

231

c)vendimin kundr t cilit bhet ankimi;

)shkaqet pr t cilat bhet ankimi;
d)far krkohet me ankimin (nenit 454).
Ankimit duhet ti bashkangjiten
a)kopjet e ankimit dhe t dokumenteve t tjer, aq sa jan personat q marrin pjes
si pal ndrgjyqse
b)prokura e prfaqsimit.
Kur ankimi nuk i plotson kushtet e msiprme, gjykata e Apelit e njofton paln
ankuese q t ndreq t metat brenda 5 ditve, n t kundtn ankimi kthehet (neni
455).
Pala dhe personat e tret q nuk kan br ankim dhe pala kundr s cils sht
br ankimi, mund ta kundrshtoj ankimin me kundrankim brenda 5 ditve nga
dita q ka marr njoftim pr ankimin e pals tjetr. Edhe ankimi kundrshtues
duhej tu njoftohet palve t tjera (neni 456).
9.Si sht thn m par, n raste t veanta t parashikuara shprehimisht n
K.Pr.Civile dhe n ligje t tjera t veanta, Gjykata e Lart shqyrton ankimet e
veanta kundr vendimeve t Gjykats s shkalls s par dhe ankimet kundr
vendimeve t Gjykats s Apelit t dhna n shkall t par. Kshtu p.sh. ankimin
e veant kundr vendimeve t ktyre gjykatave t dhn n shkall t par pr
shpalljen e juridiksionit ose mungess s juridiksionit t gjykats dhe pr shpalljen
e mokompetencs s gjykats, i drejtohen Gjykats s Lart. Ne pamje te pare
duket sikur kto ankime Gjykata e Lart i shqyrton si gjykat e shkalls s dyt
(nenet 59 e 62 t K.Pr.Civile)per shkak se nuk kalojne neprmjet Apelit. Ankimi
shkakton pezullimin e gjykimit (neni 63).
Si sht thn Gjykata e Apelit sht gjykat e shkalls s dyt. Ajo
prjashtimisht, vetm n rastet e parashikuara shprehimisht n dispozitat e
K.Pr.Civile dhe n ligje t tjera t veanta, gjykon drejtprdrejt n shkall t par.
Nj rast i till sht parashikuar n nenin 467/a t K.Pr.Civile. Kur Gjykata e
Apelit prish vendimin e gjykats s shkalls s par pr her t dyt, nuk mund ta
kthej eshtjen pr her dyt n gjykatn e shkalls s par, por e shqyrton vet si
gjykat e shkalls s par; Kundr ktij vendimi mund t bhet jo ankim i veant
(brenda 5 ditve), por sipas rregullave t prgjithshme. Pr kundrshtimin e
vendimit n Gjykatn e Lart sht parashikuar vetm nj afat, ai prej 30 ditsh.
Ky afat sth caktuar pr ushtirimin e rekursit kundr vendimit t Gjykats s
Apelit (vendim i forms s prer) dhe kundr vendimit t gjykats s shkalls s
par q ankimohet drejtprdrejt n Gjykatn e Lart kur parashikohet
shprehimisht n K.Pr.Civile (neni 476 paragrafi i par). Prej ktej del prfundimi
se ky afat sht edhe pr ankimin kundr vendimit t Gjykats s Apelit t dhn
n shkall t par. Nj ligj i till i veant q parashikon shqyrtimin e eshtjes nga
.

232

Gjykata e Apelit n shkall t par sht ligji nr. 8471 dat 08.4.1999 Pr
nxjerrjen e detyrimeve debitore dhe rikthimin e vlerave pasurore n llogarit e
personave juridik, jobankar q kan marr hua nga publiku i gjr. Sipas nenit 8
t ktij ligji Gjykata e Apelit e shqyrton krkesn e debitorit (ankimin) n shkall
t par. Po keshtu ankimet e nepunesve civile kunder vendimit te Komisionit te
Sherbimit Civil, etj. Rrjedhimisht Gjykata e Lart e shqyrton ankimin (rekursin)
kundr vendimit t Gjykats s Apelit. Pra ne dukje Gjykata e Larte I shqyrton
keto ceshtje si sjkalle e dyte.
E theksojme kete se vertete duket se shqyrtimin e eshtjeve nga Gjykata e Lart
behet si gjykat e shkalls s dyt, pr t vn n dukje se edhe n kto raste
ankimi (rekursi) sht mjet i jozakonshm i goditjes s vendimit. Pra, si prfundim
mund t themi se Gjykata e Lart kur i shqyrton eshtjet civile (administrative,
tregtare, familjare etj), si gjykat e shkalls s dyt, e mjeti i goditjes s vendimit
sht jo i zakonshm. Nga kjo mbetet hapur nj eshtje tjetr procedurale me
rndsi. Se pse Gjykata e Lart n kto raste vertete vjen e dyta ne radhe por nuk
eshte gjykat e shkalls s dyt pavarsisht se mund ta shqyrtoje ankimin n trsin
e tij, do t shqyrtoj eshtjen edhe n themel ashtu si gjykata e Apelit, apo vetm
pr shkaqet e parashikuara n nenin 472, pr mosrespektim ose zbatim t keq t
ligjit, pr shkelje t rnda dhe shkelje t tjera procedurale q kan ndikuar n
dhnien e vendimit. N K.Pr.Civile nuk bhet rregullim i veant pr shqyrtimin e
eshtjeve nga Gjykata e Lart n shkall t dyt, i dalluar nga ai pr rekurset
kundr vendimeve t Gjykats s Apelit t dhn n shkall t dyt (vendim i
forms s prer), edhe n kto raste si gjykat e shkalls s dyt do ta shqyrtoj
ankimin vetm pr shkaqet e siprprmendura. Kjo rezulton nga fakti se Gjykata e
Larte nuk eshte shkalle gjykimi sipas sistemit tone gjyqsor dhe gjykon mbi
respektimin e ligjit. Se dyti kjo del edhe nga praktika e mbajtur nga Gjykata e
Larte ku te gjitha rekurset kunder vendimeve te Gjykates se Apelit edhe aty ku kjo
gjykate ka gjykuar si shkalle e pare per arsyet qe I permendem me lart, kalojne
siten e seleksionimit, pra mund te vendoset mospranimi per shqyrtim I rekursit, pa
kaluar ne gjykim. Nga kjo rezulton se Gjykata e Larte I shqyrton ceshtjet ja nga
pikpamja e trajtimit si shkalle gjykimi por thjesht nga kendveshtrimi ligjor. Tjeter
argumet eshte fakti se vendimet marrin forme te prere ne Apel edhe kur ky I fundit
gjykon si shkalle e pare dhe jo ne Gjykaten e Larte. Per sa u takon ceshtjeve te
juriksionit dhe kompetences zgjidhja e tyre nuk ka te beje me sistemin e shkalleve
te gjykimit por percaktimin procedural te ceshtjeve.
3.Gjykimi n shkall t dyt.
1.Ndonse gjykimi n shkall t dyt, qoft n Gjykatn e Apelit qoft n Gjykatn
e Lart, ka veorit e tij, parimet themelore t procesit gjyqsor dhe mnyra e
gjykimit jan ato q vlejn edhe pr gjykimin n shkall t par. Veoria kryesore
.

233

e gjykimit n shkall t dyt sht verifikimi i bazueshmris s vendimit t

gjykats s shkalls s par si n prova ashtu edhe n ligj.
Gjykata e Apelit si gjykat e shkalls s dyt e shqyrton eshtjen n mnyr
kolegjiale, me trup gjykues t prbr nga tre gjyqtar. Relatori i eshtjes caktohet
nga Kryetari i Gjykats s Apelit, si dhe dita e gjykimit. Njoftimi i palve dhe
subjekteve t tjer pjesmarrs n procesin gjyqsor, pr ditn dhe orn e gjykimit
t eshtjeve bhet nga kjo gjykat me an t shpalljes n nj vend t dukshm e t
siguruar pran mjediseve t saj, si dhe t gjykatave prkatse t shkalls s par, jo
m von se 10 dit prpara shqyrtimit t eshtjes. Kur njoftimi me shpallje sht e
pamundur t bhet jo m von se 10 dit prpara dats s gjykimit, ose kur eshtja
sht n rigjykim, duke u mbajtur pr gjykim n fakt nga Gjykata e Apelit, njoftimi
u bhet drejtprdrejt palve, prfaqsuesve t tyre, personave t tret q kan
marr pjes n gjykimin e shkalls s par dhe kur sht rasti edhe prokurorit (neni
460 i K.Pr.C.).
2.Shqyrtimi i eshtjes n seanc gjyqsore fillon me verifikimin e pranis s palve
dhe personave t tret pjesmarrs n proces, si dhe pr marrjen dijeni t pals ose
palve dhe t subjekteve t tjer pjesmarrs q nuk jan paraqitur. Mosparaqitja e
palve dhe e subjekteve t tjer, pr t cilt sht zbatuar rregulli i njoftimit me
shpallje, nuk sht penges pr shqyrtimin e eshtjes n munges t tyre, prve
kur ata kan njoftuar mosparaqitjen pr shkaqe t arsyeshme. N rast njoftimi ka
qen i parregullt p.sh. sht vn n shpallje gabim identiteti i palve ose i njrs
pal, dhe kur dgjimi i palve n mnyr t drejtprdrejt sht nj nga detyrat e
caktuara pr rigjykimin e eshtjes, gjykimi nuk mund t zhvillohet n munges t
tyre. Por, n rastin e fundit, kur palt nuk duan t paraqiten pr t dhn shpjegime
megjith krkesn e prsritur t gjykats, eshtja do t shqyrtohet n munges t
tyre. N raste t tilla gjykata e vlerson qndrimin e tyre n prputhje me nenet 182
e 285 t K.Pr.Civile.
N do faz t gjykimit n shkall t dyt, ashtu si n gjykatn e shkalls s par,
ankuesi ose prfaqsuesi i tij kur sht autorizuar me prokur, mund t heq dor
nga ankimi dhe gjykata sht e detyruar t vendosi pushimin e gjykimit pa pyetur
paln tjetr (neni 463).
Gjykata e Apelit si gjykat e shkalls s dyt zbaton po ato parime dhe mnyr
gjykimi t gjykats s shkalls s par, me prjashtim t disa veorive t gjykimit
t shkalls s par si ndryshimi i objektit ose shkakut t padis.
Madje, me krkesn e palve ose edhe kryesisht, Gjykata e Apelit mund ti prsris
trsisht ose pjesrisht hetimin gjyqsor, t marr prova t reja, si p.sh. t krkoj
dokumente, t pyes dshmitar, t urdhroj kryerjen e ekspertimeve etj. (neni 465
i K.Pr.C.).

234

N dispozitat e K.Pr.C. q rregullojn gjykimin n Apel, nuk jan prsritur disa

dispozita si ato pr prjashtimin e gjyqtarit, pr krkesat paraprake etj. pasi vlejn
po ato rregulla t vendosura prej tyre pr t gjitha shkallt e gjykimit.
Si rregull seanca gjyqsore zhvilohet me dyer t hapura. Vetm prjashtimisht ajo
zhvillohet me dyer t mbyllura pr ato raste dhe pr po ato shkaqe pr t cilat
seanca mund t zhvillohet me dyer t mbyllura n shkall t par.
N fillim njeri prej antarve t trupit gjykues relaton eshtjen, duke filluar nga
prmbajtja e vendimit t gjykats s shkalls s par, ai e merr fjaln i pari.
Palt dhe subjektet e tjer pjesmarrs n gjykim, mendimet e tyre mund ti
paraqesin me goj ose me shkrim. Paraqitja me shkrim i sht m e mir dhe
shpreh seriozitetin e eshtjes; argumentat e shkruar jan m t qart e t shkoqitur
edhe pr gjykatn.
Nj veori dalluese e gjykimit n apel sht se ajo nuk e shqyrton eshtjen n
trsin e saj, si ndodhte m prpara, sipas K.Pr.C. t shfuqizuar kur n shkall t
dyt gjykata e shqyrtonte eshtjen n trsi, pa u kufizuar vetm n shkaqet e
paraqitura n ankim (neni 169 t K.Pr.C. t mparshm). N kt prfundim na on
prmbajtja e nenit 459 t K.Pr.C. n fuqi, ku thuhet : Kur krkesat dhe
pretendimet e pa marra parasysh n vendimin e gjykats s shkalls s par nuk
prsriten n ankim, konsiderohet sikur sht hequr dor prej tyre. Megjithat, si
do t shohim m posht edhe ky kufizim brenda shkaqeve t ankimit nuk sht
absolut.
4.Vendimi i Gjykats s shkalls s dyt.
1.Parimi i disponibilitetit, i saksionuar n nenet 6 dhe 28 t K.Pr.Civile, ashtu si
pr gjykatn e shkalls s par vlen edhe pr gjykatn e shkalls s dyt:
Quantum litigatum tantum indicatum(do t thot: sa sht mosmarrveshja aq
prfshin edhe vendimi).
Gjykata e shkalls s dyt pasi e shqyrton eshtjen dhe dgjon pretendimet e fundit
t palve vendos sipas rastit; lnien n fuqi t vendimit t gjykats s shkalls s
par kur ankimi nuk sht i bazuar n fakt dhe n ligj. Kur ajo konstaton se gjykata
e shkalls s par ka br hetim t plot, por vendimi i saj nuk pajtohet me
rrethanat e vrtetuara prej saj, si dhe kur pr faktet e pranuara me t drejt nuk e ka
zbatuar drejt ligjin, dhe eshtja nuk ka nevoj pr marrjen e provave t reja, vendos
ndryshimin e vendimit t gjykats s shkalls s par, duke e zgjidhur vet eshtjen
me pranimin ose rrzimin e padis (neni 466/b t K.Pr.C.).
Gjykata e shkalls s dyt mund t vendosi prishjen e vendimit t gjykats s
shkalls s par dhe pushimin e gjykimit (neni 466/c). Kto jan rastet kur kan
qen shkaqet e parashikuar n K.Pr.C. pr pushimin e gjykimit t eshtjes dhe nuk
e ka marr vendimin e pushimit. P.sh. kur eshtja nuk hyn n juridiksionin e
.

235

gjykatave (nenet 59 e 468 t K.Pr.C.), ose kur padia nuk mund t ngrihej ose
gjykimi nuk mund t vazhdonte. Kshtu p.sh. padia pr kthimin e nj shume t
dhn hua para mbarimit t afatit t caktuar n kontrat pr kthimin e huas, sht
e parakohshme dhe gjykata duhet t vendosi pushimin e gjykimit. Kur kjo e ka
shqyrtuar dhe zgjidhur eshtjen n themel, gjykata e shkalls s dyt e prish
vendimin e gjykats s shkalls s par vendos pushimin e eshtjes. Po kshtu
veprohet edhe kur padia nuk mund t ngrihej pr shkak se nuk konkuronte asnj
nga shkaqet e parashikuar nga neni 32 t K.Pr.C. , ose kur paditsit i mungon
zotsia juridike pr t vepruar (neni 33).
S fundi gjykata e shkalls s dyt vendos prishjen e vendimit t gjykats s
shkalls s par dhe drgimin e eshtjes pr rigjykim n at gjykat pr shkak t
shkeljeve me rndsi t rregullave procedurale civile, t parashikuara nga neni 467
t K.Pr.C. Shkeljet e parashikuara n kt dispozit jan quajtur t rnda pr arsye
se i heqin ose i kufizojn palve n proces t drejtat m themelore, t garantuara
me ligj, e pengojn gjykatn t zhvilloj nj proces t rregullt ligjor (neni 42 i
Kushtetuts s Republiks s Shqipris) dhe ndikojn dukshm n dhnien e nj
vendimi t padrejt. Prandaj gjykata e shkalls s dyt e prish detyrimisht
vendimin e gjykats s shkalls s par kur kjo e fundit:
a)ka shkelur dispozitat mbi juridiksionin dhe kompetencn;
b)prbrja e trupit gjykues nuk ka qen e rregullt ose vendimi nuk sht nnshkruar
nga t gjith antart;
c)ka vendosur pushimin e eshtjes n kundrshtim me rregullat e prcaktuara nga
ky rast;
)eshtja sht gjykuar n munges t pjesmarrsve n proces, pa pasur dijeni pr
ditn e gjykimit;
d)nuk sht formuar drejt ndrgjyqsia;
e)mungojn ose jan t pavlefshme padia, procesverbali gjyqsor, ankimi, si dhe
do dokument tjetr q ka ndikuar n dhnien e vendimit;
f)lind nevoja pr marrjen e nj prove vendimtare, marrja e s cils sht e vshtir
n shkall t dyt.
N t gjitha kto raste pra eshtja drgohet pr rigjykim n gjykatn e shkalls s
par. N rigjykim kjo sht e detyruar ti prmbahet vendimit t gjykats s
shkalls s dyt pr do veprim procedural t vendosur n t. Ajo me vendim t
ndrmjetm mund t mos i kryej disa veprime procedurale, kur pr shkak t
rrethanave t reja q kan dal gjat rigjykimit, shihen t panevojshme. Megjithat,
kundr ktij vendimi mund t bhet ankim i veant nga pala e interesuar.
Po ashtu n rigjykim nuk mund t bhen pretendime t ndryshme nga ato q jan
pranuar n vendimin e shkalls s dyt, prve kur kto pretendime jan t lidhura
me nevojn e realizimit t detyrave t caktuara nga kjo gjykat.

236

Edhe pr rastet e msiprme Gjykata e Apelit nuk mund ta kthej eshtjen pr

rigjykim pr t dytn her, por e shqyrton vet si gjykat e shkalls s par (neni
467/a paragrafi i par).
M sipr u tha se kufizimi i gjykats s shkalls s dyt brenda shkaqeve t
parashtruara n ankim nuk sht absolut. Kur jemi para shkeljeve t msiprme kjo
nuk sht e lidhur me ankimin e palve, por i shqyrton ato kryesisht, pavarsisht a
jan ngritur n ankim.
Me ndryshimet e fundit t K.Pr.Civile i sht parashikuar nj lshim pr rastet e
gjykimit t eshtjes q nuk ka qen n kompetenc toksore ose lndore t nj
gjykate t shkalls s par. Kur kjo gjykat ka dhn nj vendim t drejt dhe nga
ana tjetr, nuk jan kaprcyer kompetencat e gjykats s ksaj shkalle s cils i
takonte gjykimi i eshtjes, Gjykata e shkalls s dyt ka t drejt t mos e prish
vendimin, duke i vn n dukje gjykats kt parregullsi (neni 467/b). Kjo
dispozit e re i prgjigjet nenit 172 paragrafi i dyt i K.Pr.Civile t shfuqizuar.
1. Ligji nr.8812 dat 17.5.2001, Pr disa shtesa e ndryshime n K.Pr.Civile,
F.Z.nr.32/2001

5.Ankimi kundr vendimeve jo prfundimtare.

1.Ankimi mund t bhet edhe kundr vendimeve jo prfundimtare ose t
ndrmjetme, si rregull s bashku ose si pjes prbrse e ankimit kundr vendimit
prfundimtar. Pra, si rregull I prgjithshm sht se kundr vendimeve jo
prfundimtare nuk mund t bhet ankim n mnyr t veuar, por vetm bashk
me vendim prfundimtar. Prjashtimisht, mund t bhet ankim i veuar kundr
atyre vendimeve joprfundimtare, q n ligj quhet ankim i veant, pr t cilat n
K.Pr.C. parashikohet shprehimisht se mund t bhet ankim jo i zakonshm, por i
veant, si dhe kur vendimi ndalon zhvillimin e mtejshm t gjykimit.
Ky lloj ankimi ka afat m t shkurtr, 5 ditor nga shpallja ose nga njoftimi i
vendimit (neni 470). Vendime t tilla, t parashikuara nga dispozita t veanta
jan: lidhur me shpalljen e pranimit ose jo t juridiksionit t gjykats, (neni 59) pr
shpalljen e moskompetencs, neni 61. n t dyja rastet n rast ankimi pezullohet
gjykimi i eshtjes deri sa t shqyrtohet mosmarrveshje pr juridiksionin ose pr
shpalljen e moskompetencs (nenet 60 paragrafi i dyt dhe neni 63 t K.Pr.Civile).
Pr rivendosjen ose refuzimin e rivendosjes s afatit t ankimit, nenet 151,152 e
458; pr caktimin e gabuar t shpenzimeve gjyqsore, llogaritjes s gabuar t
vlefts s padis e t taksave mbi aktet, neni 110; pr refuzimin e krkess pr
marrjen pjes t personit t tret, neni 194/2; pr pezullumin, pushimin dhe
refuzimin e fillimit t gjykimit, neni 301; pr pranimin ose refuzimin e ekzekutimit
.

237

t prkohshm, neni 318; pr zgjidhjen e mosmarrveshjes me pajtim ose

mospranimin e pajtimit, neni 158/b ; pr pranimin e krkess pr sigurimin e
padis, pr ndryshimin ose heqjen e sigurimit t padis, neni 209; pr refuzimin e
krkess pr sigurimin e provs, neni 295; pr lejimin e pjestimit t pasuris, neni
370; pr refuzimin e lshimit t urdhrit t ekzekutimit, neni 512; pr projektin e
ndarjes s shumave t nxjerra n ekzekutimin e detyrimeve n t holla, neni 539;
kundr veprimeve ose mosveprimeve t prmbaruesit gjyqsor, neni 610, e t tjera.
3.Nga sa u tha, ndryshimet midis ankimit sipas rregullave t prgjithshme dhe
ankimit t veant, jan:
ankimi i zakonshm, sipas rregullave t prgjithshme, ushtrohet kundr vendimeve
prfundimtare t gjykats, ndrsa ankimi i veant ushtrohet kundr vendimeve t
tjera t cilat si rregull merren parpara ose gjat procesit gjyqsor dhe prjashtimisht
edhe bashk me vendimin prfundimtar.
Me ankimin e zakonshm pezullohet ekzekutimi i vendimit t gjykats s shkalls
s par (neni 447) pr shkak se ndalohet marrja e forms s prer t vendimit deri
n shpalljen e vendimit t shkall t dyt. Ankimi i veant nuk pezullon
ekzekutimin e vendimit, as shkakton pezullimin e gjykimit, prve kur n
K.Pr.Civile parashikohet ndryshe, ose kur gjykata e shkalls s dyt vendos
pezullimin e ekzekutimit t vendimit ose pezullimin e gjykimit (neni 471).
Kur prishet vendimi prfundimtar gjykata e shkalls s dyt si rregull ia drgon
eshtjen pr rigjykim nj gjykate tjetr t asaj shkalle (trup gjykues tjetr), ndrsa
kur e prish vendimin joprfundimtar mbi ankimin e veant, si rregull e zgjidh
vet eshtjen pa ia drguar pr rigjykim gjykats s shkalls s par.
6.Kundrshtimi i gjykimit n munges.
Ky mjet i goditjes s vendimit nuk njihet nga K.Pr.Civile. megjithat kundrshtimi
kundr vendimeve t dhna n munges, ka qen nj mjet mjaft efikas n t
kaluarn m t largt, para hyrjes n fuqi t K.Pr.Civile t vitit 1958 (1 korrik).
Kundrshtimi mungimor mund t ushtrohej nga secila pal e interesuar brenda 5
ditve nga e nesrmja e njoftimit t vendimit t gjykats. N krkesn e
kundrshtimit duhet t tregoheshin shkaqet e goditjes s vendimit t dhn n
munges, p.sh. ndryshimi i dats ose ors s gjykimit pa njoftuar kundrshtuesin,
pasja e shkaqeve t justifikueshme pr mosparaqitjen n seanc gjyqsore etj.
Kur arrihet n prfundim se krkesa e kundrshtimit mungimor sht paraqitur
brenda afatit ligjor dhe se shkaqet e saj jan t bazuara n ligj, vazhdon gjykimi
rregullisht, sikur t mos ishte dhn vendimi prfundimtar, duke u marr provat e
nevojshme, t krkuara prej kundrshtuesit. N prfundim t gjykimit merret nj
vendim i ri me t cilin ose vrtetohet ose shfuqizohet vendimi i dhn n munges.

238

Ana pozitive e kundrshtimit mungimor ishte se prbente nj garanci m tepr pr

mbrojtjen e t drejtave t palve. Por, nga ana tjetr, ky kundrshtim mund t
shprdorohej pr t shkaktuar zvarritjen e eshtjes.
Mendojm se n gjykimin modern nuk sht m i nevojshm ky mjet i goditjes s
vendimit.

239

TEMA XXIII

Vendimet e forms s prer (Res iudicata - gj e gjykuar)

1.Kuptimi i vendimit t forms s prer.

N do sistem shoqror si interesi dhe nevoja e prgjithshme ashtu edhe e
individve krkojn q t sigurohet nj qndrueshmri sa m e madhe n
marrdhniet juridike midis palve, t diktuara me vendimet e gjykatave n
mnyr prfundimtare, duke hequr do mundsi kundrshtimi n t ardhmen. Kjo
qendrueshmri sigurohet midis palve n mosmarrveshje pasi vendimi i gjykats
merr formn e prer. Vendimi i forms s prer merr fuqin e gjs s gjykuar, q
do t thot se pala gjyqfituese mund t krkoj ekzekutimin e detyrueshm t
vendimit.
N praktikn gjyqsore t gjykatave t shkalls s par n ndonj rast ka patur
keqkuptime lidhur me vendimin e forms s prer, duke mos e njsuar at me gj
t gjykuar. Termi Res indicata gje e gjykuar sht term i literaturs dhe
praktiks gjyqsore dhe jo i legjislacionit procedural civil, prandaj dhe nuk ndeshet
as n K.Pr.C. n fuqi e as n ato t mparshme.
sht e met e K.Pr. Civile n fuqi q instituti i vendimit t forms s prer nuk
sht ndar si kre m vete dhe nuk sht vendosur pas kreut pr gjykimin n Apel,
ashtu si n kodet e mparshm, po sht vendosur si pjes prbrse e kreut
Mjetet dhe afatet e ankimit, me nntitullin vendimi i forms s prer.
Sidoqoft kjo ka t bj me sistemin e K.Pr. Civile, pasi kuptimi i dhn n kod
sht i njjt me ato t kodeve t mparshm. Kjo sht arritur pas shtesave dhe
ndryshimeve t fundit t K.Pr. Civile me ligjin nr. 8812 dat 17.5.2001. Pas nenit
151 sht shtuar neni 151/a, duke u dhn kshtu kuptimi m i plot dhe fuqia e
vendimit t gjykats t forms s prer dhe njhersh duke e zhdukur kshtu edhe
paqartsit e vrejtura.
N nenin 451 t K.Pr.C. jan treguar rastet kur vendimi i gjykats merr formn e
prer:
.

240

a)kur nuk mund t bhet ankim kundr tij;

b)kur nuk sht br ankim kundr tij brenda afateve t caktuara nga ligji ose kur
ankesa sht trhequr;
c)kur vendimi i gjykats sht ln n fuqi, ndryshuar ose sht pushuar gjykimi n
shkall t dyt.
Kur vendimi merr form t prer n nj nga kto mnyra t parashikuara n nenin
451, prbn gj t gjykuar (res iudicata) n kuptimin formal, pr arsye se kundr
vendimeve q kan marr fomn e prer nuk mund t ushtrohet asnji mjet i
zakonshm i goditjes, prve rekursit n Gjykatn e Lart, i cili sipas mendimit
ton sht mjet i jashtzakonshm i goditjes s vendimit dhe pr t cilin do t flitet
n kreun e pastajm. Me marrjen e forms s prer t vendimit pr palt, vendimi
sjell efekte juridike q n jurisprudenc sht quajtur form e prer n kuptimin
material. Ky efekt konsiston n pamundsin e kundrshtimit t vendimit, t
prmajtjes s tij (N parimin bis in idem nuk mund t gjykohet dy her pr t
njjtn eshtje). Kshtu pra vendimi i forms s prer fiton fuqin e gjs s
gjykuar pr nj shtje konkrete dhe t zgjidhur, pasi i ka prcaktuar n mnyr
prfundimtare dhe t pandryshueshme marrdhniet midis palve. Kjo fuqi e
vendimit t forms s prer i jep mundsin pals gjyqfituese t vj n ekzekutim
t detyrueshem vendimin (action indicati) dhe mundsin e kundrshtimit t
prsritjes s shqyrtimit t mosmarrveshjes n gjykim t ri, me an t prapsimit
t gjs s gjykuar si mjet i mbrojtjes exeptio rei indicatae. Ky prapsim e
pengon gjykimin prsri t nj mosmarrveshjeje civile t zgjidhur me vendim t
forms s prer, prve kur ligji parashikon ndryshe. Ky parim procedural sht
sanksionuar n nenin 451/a paragrafi i dyt t K.Pr.C.
Sipas paragrafit t par t nenit 451/a t K.Pr.C. Vendimi q ka marr form t
prer sht i detyrueshm pr palt, pr trashgimtart e tyre, pr personat q heqin
t drejta nga palt, pr gjykatn q ka dhn vendimin dhe pr t gjitha gjykatat
dhe institucionet e tjera. Me kt dispozit ndalohet jo vetm dhnia e nj
vendimi t kundrt nga ky q ka marr form t prer, po edhe t do vendimi
tjetr pr at eshtje. Prandaj eshtja e gjs s gjykuar mund t ngrihet jo vetm
nga palt, por shqyrtohet edhe kryesisht nga gjykata. Nuk mundet gjykata t
anashkaloj nj vendim t mparshm t forms s prer me arsyetimin se nuk
sht br prapsimi i gjs s gjykuar nga palt. Prderi sa sipas dispozits s
msiprme vendimi i forms s prer sht i detyrueshm edhe pr gjykatn q ka
dhn vendimin dhe pr t gjitha gjykatat e tjera, gjykata q ndodhet para nj
vendimi t till dhe e shqyrton t njjtn eshtje me t njjtat pal, sht e detyruar
ta marr parasysh edhe kryesisht.
N K.Pr. Civile nuk sht parashikuar mnyra se si duhet t veproj gjykata kur ajo
ndodhet para gjs s gjykuar. As n literaturn juridike nuk i sht dhn zgjidhje
se far veprimi procedural duhet t kryej gjykata. A duhet ta kthej
.

241

krkespadin, ta pushoj gjykimin apo ta rrzoj padin si t pa bazuar n ligj.

Jemi t mendimit se padia duhet t rrzohet n raste t tilla pr arsye se shkaku dhe
objekti i saj sht gjykuar nj her dhe pr to sht dhn vendimi prkats, i cili
ka marr formn e prer. N kt prfundim arrijm duke marr parasysh faktin se
prapsimi i gjs s gjykuar nuk merret n shqyrtim n fazn e veprimeve
prgatitore, pr vetm n seanc gjyqsore, ku bhet hetim i plot lidhur me
ekzistencn ose jo t elementve t gjs s gjykuar.
Prej kohsh sht diskutuar eshtja a merr form t prer vetm pjesa urdhruese e
vendimit apo edhe pjesa arsyetuese e tij? Vendimi i gjykats bhet i
ekzekutueshm, merr fuqi n radh t par me pjesn urdhruese t tij dhe jo me
at arsyetuese. Por, edhe pjes arsyetuese t vendimit mund t marrin form t
prer kur disa element t marrdhnies juridike jan zgjidhur n pjesn arsyetuese
t vendimit pa u prsritur n pjesn urdhruese t tij, n mnyr prfundimtare.
Pjest prbrse t vendimit t forms s prer, nuk mund t goditen me asnj mjet
juridik t goditjes. Vendimi ka prmbajtjen e tij q prbn ann materiale. Kt
prmbajtje e prbjn faktet e pranuara n t nga gjykata q prbjn bazn
materiale t vendimit. Kto fakte t pranuara si prova nuk mund t goditen jasht
vendimit, me mjete t zakonshme goditjeje, pa u cenuar vet vendimi i forms s
prer. P.sh. nuk mund t kundrshtohet nj shkres pr falsitet ose pr parregullsi
tjetr n gjykatn e shkalls s par, n t ciln sht bazuar vendimi i forms s
prer. Goditja mund t bhet vetm me mjete t jashtzakonshme, si sht
rishikimi (n qoft se eshtja sht shqyrtuar edhe nga Gjykata e Lart). Po t ket
kaluar afati pr paraqitjen e krkess pr rishikim, hiqet edhe mundsia e goditjes
me mjete t jashtzakonshme.
2.Elementt e vendimit t forms s prer (t gjs s gjykuar).
Vendimi i forms s prer quhet i sakt dhe i vrtet pr ka sht vendosur Res
iudicata pro ceritate accipitur (nabetur) dhe si i till prjashton mundsin e
prsritjes s gjykimit t po asaj mosmarrveshjeje. Por, sipas nenit 451/a paragrafi
i dyt, vendimi i forms s prer ka kufijt e tij. Fuqia e tij shtrihet vetm pr at
ka sht vendosur midis po atyre palve, pr t njjtin objekt dhe pr t njejtin
shkak. N kt mnyr pra, elementt prbrs t vendimit t forms s prer, q i
japin atij fuqin e ligjit pr rastin konkret.
a)T njejtat pal.
Vendimi i forms s prer sjell efekte (pasoja juridike) vetm midis palve q kan
marr pjes n procesin gjyqsor dhe nuk mund t ket efekte mbi t trett q nuk
kan marr pjes n at gjykim. Pr kta t fundit vendimi prbn nj eshtje q u
.

242

prket t tjerve dhe t trett nuk mund ti dmtoj. Ata jan indiferent pr at
vendim (res interalios indicatae, alli non praeiudicant eshtja e gjykuar midis
palve nuk dmton t tjert).
eshtja e prcaktimit t sakt t kuptimit t njjtat pal disa her n praktik ka
ndeshur n veshtirsi, qoft pr kuptimin e termit t njjtat pal, qoft pr
kuptimin e termave i njejti objekt dhe i njejti shkak.
Teoria dhe praktika kan pranuar se termi t njjtat pal ose identiteti i palve
duhet interpretuar n mnyr zgjeruese, n t kundrtn do t binin n pozitat e
interpretuesve mekanicist dhe si pasoj do t arrinim n prfundime t gabuara.
Premisa e gabuar on n prfundim t gabuar, jo real. Pra, me kt term nuk duhen
kuptuar t njejtt persona fizik ose juridik. Po t kufizohemi n pranimin vetm
t t njejtve persona q kan marr pjes n gjykimin pr t cilin vendimi ka
marr formn e prer, do t detyroheshim t pranonim q trashgimtari i njrs
pal t ket t drejtn t ngrej prsri po ato padi q kishte ngritur trashgimlnsi
i tij, e cila kishte prfunduar me vendim t forms s prer. Pra n sa nuk sht e
nevojshme t ket identitet fizik, prkundrazi sht e nevojshme t ket identitet
juridik t palve. Ekziston identiteti juridik i tyre kur:
a)palt jan t njjta n padin e dyt jan po ato pal q kan qen n padin e
par, t prfunduar me vendim t forms s prer. Palt do t quhen t njjta edhe
kur n padin e par kan marr pjes personalisht n gjykim dhe n padin e dyt
kan marr pjes me an t prfaqsuesve t tyre. N kt rast nuk kemi identitet
fizik, por kemi identitet juridik. Por, nuk do t kemi as identitet juridik kur nj
person n padin e par ka marr pjes si prfaqsues i nj tjetri, ndrsa n padin
e dyt merr pjes n emr t vet e jo si prfaqsues i tjetrit. Po ashtu nuk kemi
identitet juridik as ather kur i njjti person q kishte ngritur padin e par n
emrin e vet, padin e dyt e ngre si trashgimtar i nj personi tjetr, t cilin ende
nuk e kish trashguar kur e ka ngritur padin e par (padin e par A-ja e ngre n
emrin e vet. Padin e dyt e ngre si trashgimtar i B-s, por q kur e ka ngritur padin
e par nuk ishte br ende trashgimtar i tij B-s).
Pr t patur m t qart kuptimin e identitetit t njjt juridik t pals ose t palve,
po japim rastet tipike ku mund t ndeshet praktika gjyqsore:
- suksesoret universal (trashgimtart) e paditsit ose t t paditurit n gjykimin
e par t prfunduar me vendim t forms s prer. T gjitha vendimet e dhna n
favor ose kundr trashgimlnsit kan efekt njsoj edhe ndaj trashgimtarve t
tij;
- t miturit dhe prsonat q u sht hequr zotsia pr t vepruar, kur kta kan
qen t prfaqsuar nga prfaqsuesit e tyre ligjor (prindrit e kujdestart);
- Personat e shpallur t zhdukur sipas nenit 380 t K.Pr. Civile dhe nenit 16 t
Kodit Civil, q kan qen t prfaqsuar nga kujdestari;

243

- Organet shtetrore e personat juridik shtetror, personat juridik privat dhe

shoqatat jofitimprurse q kan qen t prfaqsuar nga organet e parashkikuara n
ligj, akte nnligjore, statutet e rregulloret e tyre, pasi veprimet e organeve si
prfaqsues quhen si veprime t vet ktyre subjekteve;
- Porositsit e prfaqsuar nga t porositurit brenda kufijve t kontrats s porosis
(neni 913 i Kodit Civil);
- Personat fizik n interes t t cilve sht ushturar padia ose krkesa n gjykat
nga prokurori dhe personat e tjer t autorizuar n baz t ligjit, p.sh. kujdestari i
pasuris s personit t shpallur t zhdukur n baz t nenit 16 t Kodit Civil, ose
kujdestari i personit t cilit i sht hequr zotsia pr t vepruar (neni 384 i K.Pr.C.);
- Personat juridik t cilve u kan kaluar t drejtat e detyrimet e personave
juridik q kan mbaruar me an t riorganizimit (personat juridik pasardhs);
- Sukseduesit partikulart (ata t cilve u kan kaluar vetm nj ose disa t drejta)
t nj personi tjetr, kur ky kalim ka ndodhur pas ngritjes s padis mbi kto t
drejta. P.sh. A-ja blen nj send nga B-ja pasi C-ja kishte ngritur padi kundr
B-s pr krkimin e sendit. N rast se me vendim sendi i kthehet C-s, ky vendim ka
efektin e gjs s gjykuar edhe pr A-n, n qoft se krkes padia ishte regjistruar
sipas nenit 193 t Kodit Civil.
Po kshtu kur padia e C-s kundr B-s sht rrzuar, A-ja si suksedues particular
(blers) mund t kundrvihet me prapsimin e gjs s gjykuar po t ngrihet padia
pr krkimin e sendit kundr tij nga ana e C-s.
Por, pasojat jan t kundrta kur kalimi i s drejts ka ndodhur para ngritjes s
padis. Fituesi i s drejts, n shembullin e msiprm A-ja e ka bler sendin nga Bja para se t ngrinte padi C-ja kundr B-s. vendimi i gjykats nuk mund t ket
efekte kundr A-s pr arsye se ky nuk ka qen i prfaqsuar nga B-ja, prve kur
edhe A-ja ka qen i thirrur n gjyq si ndrgjyqs. Pr tu quajtur t njjtat pal nuk
ka rndsi pozita procedurale e palve n t dy gjykimet. Pala q ngre padin e
dyt nuk mund t pretendoj se n gjykimin e par e ka patur cilsin e t paditurit.
T dy gjykimet jan identike kur n to veprojn t njjtat pal, pavarsisht se n
gjykimin e dyt kan pozita t kundrta procedurale.
b)I njjti objekt
Kemi objekt t njejt ose identitet objekti kur n t dyja rastet sht ngritur e
njejta krkespadi pr t njejtin objekt send, veprim ose pun. Me padi mund t
krkohet kthimi i sendit, kryerja e nj pune a veprimi ose moskryerja e nj veprimi.
P.sh. me padi krkohet kthimi i televizorit t dhn n huaprdorje, ngritja e nj
muri, moshapja e nj dritareje. Kur eshtja e gjykuar mbi kt padi ka prfunduar
me vendim t forms s prer duke vendosur rrzimi ose pranimi i padis, nuk

244

mund t ngrihet m padia pr kthimin e televizorit, ngritjen e murit, moshapja e

dritares.
Objekti i njejt do t quhet edhe sikur t krkohet me padin e dyt nj pjes e atij
sendi ose ngritjen vetm t nj pjes muri. Nuk ka rndsi pr gjen e gjykuar edhe
sikur sendi m von t ket psuar ndryshime, sht paksuar ose shtuar. P.sh.
edhe sikur n shtpin objekt t gjs s gjykuar t jen br ndreqja ose shtesa t
mvonshme, prsri do t quhet i njejti objekt.
Por objekti i njejt i padis nuk duhet identifikuar me eshtjen e gjykuar, pasi
eshtja prfshin palt dhe shkakun e padis. Kta tre element jan t lidhur e
ndrvarur ndrmjet tyre, q do t thot se nuk mund t merren t shkputur, por n
trsi pr t konkluduar a jemi para gjs s gjykuar.
c)I njjti shkak
N krkes padi parashtrohen argumentet juridike pr t mbshtetur krkimin q
prbn objektin e padis. Kur shkaku juridik i pretenduar n padin e dyt sht i
njejt me shkakun e padis s par pr t ciln gjykata ka dhn vendim t forms
s prer, n kushtet kur jan t njjtat pal dhe i njjti objekt, prbn gj t gjykuar.
Shkaku i padis prcakton edhe kufijt e saj; p.sh. paditsi n padin e par q sht
zgjidhur me vendim t forms s prer ka krkuar shpalljen t pavlefshm t
veprimit juridik t dhurimit pr shkak t mashtrimit. N padin e dyt padia nuk
mund t ngarihet pr kt shkak pasi prbn gj t gjykuar. Por, po t ngulet padia
pr shpalljen e pavlefshm t veprimit juridik pr shkak lajthimi, nuk mund t
ushtrohet prapsimi i gjs s gjykuar, pr arsye se nuk kemi t njejtin shkak, por
nj shkak t ndryshm nga i pari, t cilin gjykata nuk e ka patur objekt gjykimi.
Nuk jemi para rastit t parashikuar nga neni 451/a paragrafi i dyt i K.Pr.C., ku
thuhet ndr t tjera se vendimi i forms s prer ka fuqi vetm pr ka sht
vendosur pr t njjtin shkak.
Vmendje e veant pr eshtjen e gjs s gjykuar i duhet kushtuar sidomos
rasteve kur n krkes padi jan prfshir disa krkime disa me karakter
administrative e disa me karakter juridiko-civil. Krahasimi i prmbajtjes s padis
s dyt me at t padis s par dhe vendimin e forms s prer t dhn lidhur me
t, duhet t bhet pr do krkim. Mund t mos prputhen t gjitha krkimet e t dy
padive. N kso rastesh mendojm se duhen veuar krkimet e shqyrtuar e t
zgjidhura mbi padin e par, kur kto krkime jan t pavarura prbjn gj t
gjykuar dhe pr krkimet e tjera t pa shqyrtuara e t pazgjidhura, duhet t
zhvillohet proces i rregullt ligjor.
Nga prmbajtja e nenit 451/a t K.Pr.C del prfundimi se eshtja e gjs s gjykuar
merret parasysh edhe kryesisht n do shkall t gjykimit, edhe sikur t mos jet
krkuar nga palt. Ky rregull nuk prbn kalim t kufijve t krkes padis, por nj
.

245

kontroll ligjor pr ruajtjen e qndrueshmris n marrdhniet juridike e shoqrore,

pr sigurin e t drejtave t fituara n baz t ligjit dhe pr parandalimin e
prsritjes s proceseve gjyqsore pr t njejtat marrdhnie juridike e t
mundsis s dhnies s vendimeve t kundrta ose t ndryshme pr t njejtn
eshtje.
3.Fuqia e vendimit q ka marr form t prer.
Vendimi q ka marr formn e prer sipas nenit 451/a t K.Pr.C. sht i
detyrueshm pr palt, pr trashgimtart e tyre, pr subjektet q heqin t drejta
nga palt, pr gjykatn q ka dhn vendimin dhe pr t gjitha gjykatat dhe
institucionet e tjera. Vendimi sht po ashtu i detyrueshm edhe pr subjektin
(paln) n interesin e t cilit sht ngritur padia, p.sh. pr personin pr t cilin sht
vendosur heqja ose kufizimi i zotsis pr t vepruar (neni 382 t K.Pr.C.).
Kjo fuqi detyruese e vendimit t forms s prer sht quajtur gj e gjykuar n
kuptimin thelbsor ose substancial. Kt fuqi, si do t shohim m posht e kan
vetm vendimet e forms s prer n kuptimin substancial. Mospasja parasysh nga
gjykata e vendimit t forms s prer n gjykimet e mvonshme, ose kryerja e
veprimeve nga organet e ndryshme administrative n kundrshtim me vendimin,
sjell si pasoj prishjen dhe shfuqizimin e tyre si akte t kundrligjshme. Edhe
personat e tret q nuk kan marr pjes si subjekte t procesit gjyqsor detyrohen
t respektojn vendimin e forms s prer. Ata nuk detyrohen ta pranojn kt
vendim vetm kur prek ose dmton t drejtat ose interesat e tyre. kta kan t
drejt me padi t kundrshtojn vendimin pr aq sa ky dmton interesat e tyre.
4.Vendimet q nuk marrin form t prer n kuptimin substancial.
Kemi thn se n kuptimin formal marrin formn e prer t gjitha vendimet,
pavarshisht nga lloji i tyre, kundr t cilve nuk mund t bhet ankim, kundr t
cilve nuk sht br ankim brenda afatit ligjor dhe kur ankesa e paraqitur kundr
tyre nuk sht pranuar, sht rrzuar, si dhe kur sht hequr dor nga e drejta e
ankimit brenda afatit pr ta ushturar kt t drejt, kur ankimi i paraqitur sht
trhequr n shkall t dyt.
Sistemi yn procedural ka pranuar gjykimet dy shkallsh. Prej ktej del se vendimi
i gjykats s shkalls s dyt, qoft kjo Gjykat e Apelit qoft Gjykata e Lart,
sht i forms s prer. Kundr tij nuk sht njohur asnj mjet i goditjes s
zakonshme. Por, prej ktej shtrohet pyetja cili sht asti q vendimi i dhn n
shkall t dyt merr form t prer? Pikpamja m e pranuar sht se vendimi i
shkalls s dyt merr form t prer n astin e dhnies s tij. Nga ky ast vendimi
si akt juridik sht i detyrueshm pr palt, personat e tret dhe gjykatn. Sipas
.

246

pikpamjes tjetr vendimi i shkalls s dyt merr form t prer n astin q i

njoftohet pals q ka qen n munges. Kjo pikpamje mbshtetet n argumentin
se vendimi sjell efekte ndaj pals vetm pasi ti komunikohet. Mirpo kjo
pikpamje e anashkalon faktin se efekti i vendimit nuk mund t njjsohet me
nocionin e forms s prer. Nocioni i forms s prer ka karakter objektiv dhe si
i till nuk varet nga njoftimi i palve me vendimin. Vendimi i forms s prer sht
i till pr t gjith pa dallim.
Jo t gjitha vendimet marrin formn e prer n kuptimin substancial, d.m.th. q t
jen t detyrueshm n gjykimet e mpasme. T tilla vendime jan ato q pr vet
karakterin e tyre nuk mund t marrin formn e prer nj her e prgjithmon. Me
vrtetimin e rrethanave t reja ose me ndryshimin e rrethanave n t cilat sht
bazuar vendimi i forms s prer n kuptimin formal, mund t ndryshojn edhe
kto lloj vendimesh me nj vendim t mvonshm. Kshtu tipik sht vendimi i
detyrimit pr ushqim. Caktimi i mass s detyrimit caktohej me vendim t gjykats
n baz t disa rrethanave ekzistuese n kohn e dhnies s vendimit (neni 78 e
vijuese t Kodit t Familjes). Me ndryshimin e rrethanave vendimi i detyrimit me
ushqim mund t ndryshoj, duke shtuar, paksuar ose hequr krejt detyrimin pr
ushqim (neni 87 t K.Familjes).
Nuk marrin form t prer vendimet e zgjidhjes s martess me shkurorzim pr
pjesn q zgjidh eshtjen e lnies s fmijve pr rritje dhe edukim dhe pr
marrdhniet e bashkshortve t shkurorzuar me fmijt. Gjykata, mbi krkesn
e njrit bashkshort mund t ndryshoj vendimin e forms s prer n kuptimin
formal, kur kan ndryshuar rrethanat (neni 98 i K. t Familjes), duke ja kaluar
fmijt prindit tjetr ose duke ndryshuar mnyrn e takimeve me ta. Vendimi q ka
shpallur vdekjen e nj personi t zhdukur kur ky del i gjall prishet me vendim t
gjykats (neni 379 i K.Pr.C.).
Nuk marrin form t prer vendimet e dhna n gjykime pa pal kundrshtare
(vetm me krkues). P.sh. vendimet e vrtetimit gjyqsor t fakteve sipas nenit 388
t K.Pr.C., si jan shpjeguar n pjesn pr gjykimet e posame. Po ashtu nuk
marrin form t prer n kuptimin substancial as vendimet lidhur me shpalljen e
moskompetencs s gjykats, pr arsye se gjykata q ka shpallur moskompetencn
e saj me kalimin e kohs mund t bhet kompetente dhe prandaj nuk ka asnj
ndalim pr ngritjen prsri t padis. Ose kur rrzohet padia e paditsit pr
munges legjitimimi pr krkimin e nj sendi pr shkak se nuk ka asnj titull
pronsie, po rrzohet padia e paditsit pr shkak se i mungon zotsia pr t
vepruar. N rastin e par paditsi po ta fitoj pronsin mbi sendin e krkuar m
par mund t ngrej prsri padi dhe n rastin e dyt i pazoti pr t vepruar mund
ta ngrej padin prsri n qoft se m von e ka fituar kt zotsi (i mituri ka
mbushur moshn 18 vje ose personi q i sht hequr zotsia pr t vepruar, i
kthehet kjo zotsi prsri me vendim t gjykats).
.

247

5.Efektet e vendimit penal t forms s prer t gjykats n gjykimin civil dhe

administrativ dhe efektet e vendimit civil t forms s prer t gjykats n
gjykimin penal.
N nenet 70 e 71 t K.Pr.Penale jan prcaktuar efektet e vendimit penal t forms
s prer t gjykats pr gjykimin civil e administrativ dhe efektet e vendimit civil
t forms s prer pr gjykimin penal. Sipas nenit 70 vendimi penal, q ka marr
form t prer sht i detyrueshm pr gjykatn q shqyrton pasojat civile t veprs
vetm persa i prket faktit a sht kryer vepra penale dhe a sht kryer nga i
gjykuari. Kjo do t thot se gjykata n procesin civil nuk i shqyrton faktet e
rrethanat q jan vrtetuar me vendim penal t forms s prer, por i pranon ato si
t provuara. P.sh. me vendim penal t forms s prer sht provuar se A-ja ka
plagosur B-n dhe pr kt vepr sht denuar. Gjykata do t shqyrtoj vetm
shqrblimin q duhet t paguaj i padituri pr kt plagosje. Por tej ktyre fakteve
vendimi penal i forms s prer nuk mund t ket efekt tjetr. Sipas paragrafit t
dyt t nenit 70 vendimi penal q n mnyr t rastsishme e ka zgjidhur nj fakt
q lidhet me nj eshtje civile ose administrative, nuk mund t ket efekt detyrues
n procesin civil. Nj fakt i till i vrtetuar mund t shrbej vetm si nj e dhn
q do t ndihmoj palt dhe gjykatn n sqarimin e rrethanave ose marrjen e
provave.
N nenin 71 jan prcaktuar efektet e vendimit civil t forms s prer n gjykimin
penal. Sipas paragrafit t par t ksaj dispozite vendimi civil sht i detyrueshm
pr gjykimin penal vetm pr faktin a ka ndodhur vepra pr t ciln gjykohet, por
jo edhe pr eshtjen e fajsis s t pandehurit, pasi kto eshtje e zgjidh vetm
gjykata q gjykon eshtjen penale. N paragrafin e dyt t ksaj dispozite sht
parashikuar se kur vendimi penal varet nga zgjidhja e nj mosmarrveshjeje lidhur
me gjendjen familjare, p.sh. pr eshtjen e heqies s t drejts prindrore pr shkak
t keqtrajtimit t fmijeve, ose lidhur me shtetsin, p.sh. n procesin civil
shqyrtohet nse shtetsia revokuar ligjruar, pr t cilat ka filluar procesi gjyqsor,
gjykata n procesin penal mund t vendos edhe kryesisht pezullimin e shqyrtimit
gjyqsor derisa mosmarrveshja t zgjidhet me vendim civil t forms s prer. N
rastin e par heqja e s drejts prindrore pr shkak t keqtrajtimit t fmijve,
prbn prov pr kryerjen e vepres penale. Ndrsa n rastin e dyt nga zgjidhja e
eshtjes s shtetsis varet a do t ekstradohet personi i akuzuar n nj shtet t huaj
pr nj vepr penale.
Prve ktij rregullimi n K.Pr.Penale jan parashikuar edhe rastet e tjera q kan
t bjn me lidhjen midis vendimit penal t forms s prer dhe padis civile. i
dmtuari nga vepra penale mund t ngrej padi civile n procesin penal pr
.

248

shprblimin e dmit e kthimin e pasuris deri sa t mos ket filluar shqyrtimi

gjyqsor. N raste t tilla si rregull padia civile shqyrtohet s bashku me eshtjen
penale dhe me vendim prfundimtar jepet zgjidhja prkatse, duke pranuar
trsisht ose pjesrisht padin ose duke e rrzuar at (neni 68). Mirpo gjykata kur
jep vendim pafajsie pr shkak se fakti i vrtetuar nuk prbn vepr penale, ose
kur vendoset pushimi i eshtjes penale, ose paditsi heq dor nga gjykimi i padis
civile ose nuk paraqet konkluzionet e tij n diskutimin prfundimtar, ose ngre padi
tjetr n gjykatn civile, quhet se ka hequr dor nga gjykimi i padis civile n
procesin penal. N kto raste gjykata penale vendos pushimin e gjykimit t padis
civile. Kjo heqje dor nuk i sjell asnj penges pr t ngritur padi n gjykatn
civile (neni 64).
N qoft se rrzohet padia civile pas shqyrtimit t saj n themel n procesin penal,
paditsi civil nuk mund t ngrej prsri at padi n gjykatn civile.

249

TEMA XXIV

Kontrolli ligjor i vendimeve t forms s prer si mjet i goditjes s

jashtzakonshme.

1.Kuptimi dhe rndsia e kontrollit ligjor.

sht thn m par se Gjykata e Lart i shqyrton vendimet e kundrshtuara t

Gjykats s Apelit dhe n rastet e parashikuara nga K.Pr.Civile edhe vendimet e
gjykats s shkalls s par, vetm pr shkaqet e parashikuara shprehimisht n
nenin 472 t ktij kodi. Kto kundrshtime t vendimeve ajo i shqyrton sic e kemi
permendur e3dhe me lart jo ne shkalle te dyte megjithse per disa prej tyre duket si
e tille por si gjykat revizioni (rishqyrtimi).
Si gjykat e shkalls s dyt por jo ne shkalle te dyte vepron n rastet kur Gjykata e
Apelit i shqyrton eshtjet si gjykat e shkalls s par dhe pr vendimet e
ankimuara t gjykats s shkalls s par n rastet e parashkikuara n K.Pr.Civile.
Pr kt sht folur m lart. Si rregull Gjykata e Lart i shqyrton vendimet e
Gjykats s Apelit. N t gjitha rastet mjeti juridik i ankimimit t vendimit n
Gjykatn e Lart sht rekursi. Ky dallim sht n fakt vetm formal, pr shkakun
se rekursi n Gjykatn e Lart, kur shqyrtohet prej saj qoft si Gjykat e shkalls s
dyt, qoft si gjykat revizioni, sht nj mjet goditjeje i kufizuar. Prandaj, nga
prmbajtja e nenit 472 del prfundimi se rekursi n Gjykatn e Lart, pavarsisht a
.

250

ushtrohet kunder vendimit te shkalles se pare apo Apelit apo si mjet i goditjes s
jashtzakonshme, mund t bhet vetm pr shkelje t ligjit pr t njjtat shkaqe
ligjore. Pra nuk ekziston asnj dallim midis ktyre dy llojgjykimeve pasi kerkohen
me te njejtin mjet. Megjithat, prsa i prket mjetit t goditjes s vendimit,
ekziston nj dallim. Rekursi si mjet i goditjes s jashtezakonshme mund t
ushtrohet si kundr vendimeve q nuk kan marr form t prer, ashtu edhe
kundr vendimeve t Gjykats s Apelit t dhn n shkall t dyt, t cilat jan
vendime t forms s prer, t dhna n baz t ankimit kundr vendimit t
gjykats s shkalls s par.
Shqyrtimi i rekursit si mjet i goditjes s jashtzakonshme kundr nj vendimi t
forms s prer t dhn n shkall t dyt nga Gjykata e Apelit, n radh t par
prbn nj garanci m t madhe pr zgjidhen e mosmarrveshjes midis palve drejt
e n pajtim me ligjin, prbn nj mbrojtje m t madhe t t drejtave t tyre t
ligjshme. Prve ksaj ky mjet goditjeje sherben edhe si nj mjet pr konsilidimin
e njjtsimin e praktiks gjyqsore. N arritje t ktij qllimi n K.Pr.Civile sht
parashikuar edhe mundsia e shqyrtimit t eshtjeve n kolegje t bashkuar pr
rekurset e paraqitura, pr t cilat ka praktika t ndryshme n kolegjet e thjeshta
civile. Kolegjet e bashkuara mund t shqyrtojn eshtjet edhe si shkall e dyt
kundr vendimeve t Gjykats s Apelit t dhn n shkall t par dhe kundr
vendimit t gjykats s rrethit gjyqsor pr ato raste q parashikohet nga K.Pr.C. se
mund t ankimohen me rekurs n Gjykatn e Lart.
Prfundimisht mund t thuhet se rekursi si mjet i goditjes s jashtzakonshme
prbn nj mjet t kufizuar, me t cilin mund t goditen vetm vendime t
parashikuara n ligj dhe pr shkaqe t caktuara.

2.Shkaqet pr t cilat mund t ushtrohet rekursi.

Shkaqet pr t cilat mund t ushtrohet rekursi n Gjykatn e Lart jan prcaktuar
n nenin 472 t K.Pr.Civile:
a)pr mosrespektim ose zbatim t keq t ligjit.
b)pr shkelje t rnda t normave procedurale, t parashikuara nga neni 467 t
K.Pr.C.;
c)pr shkelje procedurale q kan ndikuar n dhnien e vendimit.
Si shihet shkaqet pr t cilat mund t ushtrohet rekursi jan t kufizuara vetm pr
mosrespektim ose shkelje t ligjit material e procedural.
Kurndrshtimi i vendimit t forms s prer t Gjykats s Apelit mund t bhet
brenda 30 ditve nga data e dhnies s vendimit. Edhe kur pala ose palt nuk kan
qen t pranishme ky afat fillon nga data e shpalljes. Por pr paln n munges ka
edhe nj afat tjetr, q sht afati prekluziv (shues). Ajo nuk mund t ushtroj
.

251

rekurs me kalimin e nj viti nga data e shpalljes s vendimit. Nga ky rregull bhet
prjashtim vetm kur vrtetohet se pala nuk ka qen n dijeni t procesit gjyqsor
pr shkak t pavlefshmris s njoftimeve. P.sh. i sht drguar ftesa n nj adres
tjetr t gabuar duke u shenuar n t marrja e njoftimit nga njerz t huaj, t
panjohur pr t (neni 445 i K.Pr.C.).
Rekursi duhet t jet i nnshkruar nga pala q e ka ushtruar apo prfaqsuesi i saj i
autorizuar me prokur (neni 474). N rast se rekursi nuk sht i nnshkruar nga
pala apo prfaqsuesi sjell si pasoj mosshqyrtimin (kthimin) e rekursit.
Ashtu si ankimi edhe rekursi duhet t prmbaj t dhna pr palt ndrgjyqse, pr
vendimin q kundrshtohet (numrin, datn dhe gjykatn e vendit q e ka dhn), n
mnyr t prmbledhur pr faktet e eshtjes, shkaqet pr t cilat krkohet prishja
ose ndryshimi i vendimit t kundrshtuar me citimin e normave ligjore ku
mbshtetet dhe prokurn kur rekursi sht br nga avokati ose prfaqsuesi i
ankuesit (neni 475). N nenin 476 jan parashikuar rregulla e krkesa t tjera t
cilat detyrohet t plotsoj ankuesi. Kshtu s bashku me rekursin duhet t
depozitohen aq kopje t tij sa jan ndrgjyqsit e tjer, kopja e vrtetuar e vendimit
ose e vendimeve t kundrshtuara, p.sh. nj kopje e vendimet t Gjykats s Apelit
dhe nj kopje e vendimit t gjykats s shkalls s par, t vrtetuar t noteri,
prokura, aktet dhe dokumentet mbi t cilat sht bazuar rekursi, n aq kopje sa jan
ndrgjyqsit.
Rekursi depozitohet n sekretarin e gjykats q ka dhn vendimin. Kjo e fundit,
pasi ua komunikon kopjen rekursin ndrgjyqsave t tjer dhe pasi merr prgjigje
pr marrjen e tij, e prcjell zyrtarisht dosjen n sekretarin e Gjykats s Lart s
bashku me rekursin e dokumentat e tjer. N rast se ankuesi nuk i ka plotsuar kto
krkesa, atij i caktohet nj afat 10 ditor pr plotsimet dhe, po t mos bhen
plotsimet brenda ktij afati rekursi i kthehet ankuesit. Ndonse n K.Pr.C. nuk
thuhet, mendojm se plotsimin e ktyre krkesave duhet ta verifikoj edhe
sekretaria e Gjykats s Lart dhe kur konstatohen t meta prej saj duhet t veproj
si sekretaria e gjykats q e ka prcjell dosjen.
Pala kundr s cils sht paraqitur rekursi ka t drejt ta kundrshtoj rekursin me
kundrrekurs, i cili duhet ti njoftohet po ashtu atij q ka br rekusin brenda 20
ditve nga dita e njoftimit t rekursit (neni 477).
Gjykata e Lart gjat shqyrtimit t rekursit nuk merr prova t reja, prve akteve e
dokumenteve q kan t bjn me vet vendimin e kundrshtuar me rekurs si dhe
me pranimin e rekursit ose t kundrrekursit. P.sh. pala e interesuar e paraqet nj
dokument pronsie nga Zyra e Regjistrit t Pasuris s Paluajtshme me prmbajtje
t kundrt e me dat t mvonshme nga dokumenti ku sht mbshtetur vendimi,
rekursi ose kundrrekursi. Ky dokument i ri duhet tu njoftohet ndrgjyqsave t
tjer (neni 478).

252

Nj veprim procedural me rndsi q mund t ndrmarr Gjykata e Lart sht

pezullimi i ekzekutimit t vendimit. Dihet se vendimi i Gjykats s Apelit sht i
forms s prer dhe pala gjyqfituese mund ta vj n ekzekutim. Gjykata e Lart
mund t vendosi pezullimin kur ekzekutimi i menjhershm i vendimit do t sillte
pasoja t rnda e t pariparueshme, ose pala ankuese depoziton garanci noteriale
pr sigurimin e ekzekutimit t vendimit (neni 479).
Rekursi q nuk prmban shkaqet e parashikuara n nenin 472 t K.Pr.C., por
shkaqe t tjera, nuk pranohet nga i ashtuquajturi kolegj seleksionues (neni 480). Ky
kolegj nuk e shqyrton n themel bazueshmrin ligjore t rekursit, por vetm
kontrollon n dhomn e kshillimit dhe pa pjesmarrjen e palve, a ekzistojn
shkaqet e parashikuara n nenin 472 n lidhje edhe me nenin 467 t K.Pr.C. kur
konstaton se ekziston ndonjeri prej ktyre shkaqeve ligjore e drgon me vendim
eshtjen pr shqyrtim n kolegjin civil.
Jo pak problematike paraqitet eshtja kur kolegji seleksionues vendos mospranimin
e rekursit. N disa raste Gjykata Kushtetuese e ka shfuqizuar vendimin e
mospranimit pr shqyrtim t rekursit pr shkak t mos arsyetimit t mospranimit
kur vendimi bie n kundrshtim me shkaqet ligjore t parashtruara n rekurs.
Pavarsisht nga kjo mendojm se kur sht e nevojshme n vendimin e
mospranimit duhet t arsyetohen shkaqet prse rekursi nuk mund t pranohet (neni
480).

3.Procedura e gjykimit n Gjykatn e Lart.

Gjykata e Lart gjykon n kolegje me trup gjykues me 5 gjyqtar 1.Data dhe ora e
gjykimit shpallet jo m von se 15 dit prpara dats s shqyrtimit t rekursit. Kjo
dat caktohet nga kryetari i kolegjit civil (neni 482 i K.Pr.Civile).
Shqyrtimi gjyqsor nis me paraqitjen e trupit gjykues dhe me zbatimin e rregullave
t tjera t parashikuara pr gjykimin n shkall t par. Pastaj relatori i eshtjes
paraqet faktet ku mbshtetet vendimi i kundrshtuar dhe shkaqet e rekursit e t
kundrrekursit. Pas relatimit prfaqsuesit e palve bjn mbrojtjen e tyre.
1.Me ligjin nr.8812 dat 17.5.2001, sht ndryshuar edhe neni 482 lidhur me
prbrjen e kolegjeve n Gjykatn e Lart, duke e shtuar trupin gjykues nga 3 n 5
gjyqtar.
.

253

N seanc gjyqsore sht e ndaluar replika, por avokatt e palve mund ti

paraqesin mendimet me shkrim. Gjat seancs mbahet procesverbal nga sekretari
gjyqsor (neni 483). Pas diskutimit t palve gjykata trhiqet n dhomn e
kshillimit ku merr vendimin prkats. Kur eshtja sht e ndrlikuar apo me
rndsi t veant shpallja e vendimit mund t shtyhet pr m von (neni 484). Kjo
praktik ndiqet jo rrall edhe n Gjykatn e Lart, gj q sht normale. Por, kurdo
q ta shpall vendimin ajo kt shpallje duhet ta bj publikisht, pasi kjo sht
krkes e nenit 146.2 t Kushtetuts.
Gjykata e Lart n kolegj civil t thjesht apo n kolegjet e bashkuara, mund t
vendos lnien n fuqi t vendimit t kundrshtuar me rekurs; prishjen e vendimit
t Gjykats s Apelit dhe lnien n fuqi t vendimit t gjykats s shkalls s par;
prishjen e vendimit t Gjykats s Apelit dhe drgimin e eshtjes pr rishqyrtim n
kt gjykat, por me tjetr trup gjykues; prishjen e vendimit t Gjykats s Apelit
dhe t vendimit t gjykats s shkalls s par dhe drgimin e eshtjes pr
rishqyrtim n gjykatn e shkalls s par me tjetr trup gjykues; ndryshimin e
vendimit t gjykats s shkalls s par dhe t Gjykats s Apelit, kur rrethanat
jan sqaruar plotsisht dhe nuk ka nevoj pr prova t tjera, duke dhn nj vendim
t ri, sipas rastit me pranimin ose rrzimin e padis. S fundi Gjykata e Lart mund
t vendos edhe prishjen e vendimeve t dhna n t dyja shkallt ose vetm n
njern shkall dhe pushimin e gjykimit t eshtjes pr shkak se nuk mund t
ngrihej padia. Nj vendim i till mund t merret p.sh. kur eshtja nuk hyn n
juridiksionin gjyqsor, paditsi ka hequr dor nga gjykimi ose e drejta e padis dhe
gjykatat nuk kan vendosur pushimin e gjykimit, eshtja prbn gj t gjykuar
(nenet 59, 299, 467 shkronja a, 451/a,b,c) etj.
Si sht vn n dukje Gjykata e Lart mund t shqyrtoj eshtjet edhe n kolegje
t bashkuara. Kto jan raste m t rralla dhe vetm ather kur lindr nevoja e
unifikimet t praktiks gjyqsore. N nenin 481 t K.Pr.Civile thuhet: Kryetari i
Gjykats s Lart mund t vendos q gjykata t shprehet n kolegje t bashkuara
pr rekurse t paraqitura nga palt, pr t cilat ka praktika t ndryshme e t
mparshme n kolegjet e thjeshta. Si shihet duhet t plotsohet kushti themelor
q kryetari i gjykats t ket t drejtn pr t vendosur q gjykata ta shqyrtoj
eshtjen n kolegje t bashkuara. Ky kusht sht praktikat e ndryshme t kolegjeve
t thjeshta n t kaluarn pr rekurset me t njejtin objekt. Kto vendime jan me
vler t veant pr kuptimin e njjt t normave juridike nga gjykatat q i
zbatojn.
Kur Gjykata e Lart n kolegj civil t thjesht apo n kolegje t bashkuara vendos
prishjen e vendimit t gjykats m t ult dhe e drgon eshtjen pr rishqyrtim
(rigjykim), udhzimet dhe konkluzionet e saj jan t detyrueshme pr gjykatn q e

254

rishqyrton eshtjen (neni 486). Kjo detyrohet tu prmbahet ktyre udhzimeve e

konkluzioneve dhe nuk mund t marr vendimin n kundrshtim me to.
Rekursi mund t paraqitet vetm nj her nga pala ankuese edhe n rastin kur
rekursi shpallet i papranueshm (neni 489).
Nj veori e gjykimit n Gjykatn e Lart n baz t rekursit sht se pala mund t
heq dor nga rekursi vetm n fillim t shqyrtimit, derisa nuk ka filluar relatimi n
seanc gjyqsore nga ana e relatorit t eshtjes. Heqja dor mund t bhet vetm
me shkrim dhe nnshkruar nga vet pala ose avokati i saj kur sht pajisur me
prokur me kt toger. Akti i heqjes dor u njoftohet palve t pranishme ose u
komunikohet avokatve t tyre. kur n gjykim kan marr pjes t gjitha palt
ndrgjyqse ose prfaqsuesit e tyre, eshtja nuk pushohet me vendim t shpallur,
pr arsye se gjykata nuk sht e detyruar ta shpall n prani t palve vendimin e
saj (neni 490). Prej ktej del prfundimi se palt e tjera dhe gjykata nuk mund t
kundrshtojn heqjen dor nga rekursi.

4.Rishikimi i vendimeve.
Instituti i rishikimit t vendimeve civile e administrative sht nj mjet i goditjes s
jashtzakonshme t tyre. Rishikimi ka pr qllim rishikimin e eshtjes s
prfunduar me vendim t forms s prer t gjykats pr shkakun se ky vendim
sht i gabuar prsa i prket muarjes s faktit nga ana e gjykats. Por ketu nuk
sht fjala pr muarjen e lir t provave nga ana e gjykats. Gabimi i muarjes s
tyre duhet t jet pasoj e rrethanave t parashikuara n nenin 494 t K.Pr.Civile, si
prdorimi i mashtrimit gjat procesit t zhvilluar gjyqsor nga ndonj ndrgjyqs,
paraqitja e dokumentave t falsifikuara mbi t cilt sht mbshtetur vendimi i
gjykats, zbulohen disa rrethana t reja, t cilat po t diheshin do t ndikonin
dukshm n mnyrn e zgjidhjes s mosmarrveshjes nga gjykata etj.
Instituti i rishikimit sht pranuar me K.Pr.Civile t vitit 1958, ndrsa me
K.Pr.Civile t 1981 nuk sht njohur, duke u quajtur i teprt. N at Kod si mjet i
goditjes s jashtzkonshme njihej krkesa pr mbrojtjen e ligjshmris kundr
vendimit civil t forms s prer. Kt krkes kishin t drejt ta ushtronin vetm
Kryetari i Gjykats s Lart dhe Prakurori i Prgjithshm.
Me miratimin e K.Pr.Civile n fuqi u rivendos instituti i rishikimit. Por dispozitat e
ktij instituti kan psuar ndryshime t ndjeshme, duke u thjeshtuar sidomos
procedura e shqyrtimit t krkess, si dhe duke u br disa plotsime t nevojshme
q do t analizohen m posht. Ndryshimet e plotsimet m t rndsishme jan
br me ligjin nr. 8431 dat 14.12.1998 dhe me ligjin nr. 8812 dat 17.5.2001.
Shkaqet pr t cilat mund t ushtrohet krkesa pr rishikimin e vendimit t forms
s prer, jan parashikuar n nenin 494 t K.Pr.Civile.
.

255

a)kur zbulohen rrethana t reja apo prova t reja me shkres q kan rndsi pr
eshtjen, t cilat nuk mund t diheshin nga pala gjat shqyrtimit t saj;
b)kur vrtetohet se thniet e dshmitarve apo mendimet e ekspertve, mbi t cilat
sht bazuar vendimi, kan qen t rreme;
c)kur vrtetohet se palt ose prfaqsuesit e tyre apo ndonj antar i trupit gjykues,
q ka marr pjes n gjykimin e eshtjes, kan kryer vepra t denueshme penalisht,
t cilat kan ndikuar n dhnien e vendimit (p.sh. i kan kanosur antart e trupit
gjykues);
)kur vrtetohet se vendimi i dhn sht bazuar n dokumenta ta falsifukuara;
d)kur vendimi sht bazuar n nj vendim t gjykats ose t nj institucioni tjetr
q m pas sht prishur;
e)kur vendimi sht n kundrshtim t hapur me nj vendim tjetr t forms s
prer t dhn midis po atyre palve, pr t njjtin objekt dhe pr t njjtin shkak.
Kto shkaqe jan taksative dhe gjykata nuk mund t prfshij asnj shkak tjetr t
rishikimit. Edhe n K.Pr.Civile t vitit 1958 ishin parashikuar t njjtat shkaqe pr
rishikimin e vendimit. Shkaqet e parashikuara nga shkronjat a, b, c dhe u
referohen provave dhe rrethanave t eshtjes, ndrsa shkaqet e parashikuara n
shkronjat d dhe e kan t bjn me kundrshtimin e prmbajtjes s vendimit me
prmbajtjen e nj vendimi tjetr t gjykats ose t organit administrativ.
Shkaku i parashikuar n shkronjn a pr tu pranuar pr rishikim krkohet q
rrethanat apo provat e reja t jen zbuluar pasi vendimi i gjykats t ket marr
formn e prer, pasi po t zbulohen gjat procesit gjyqsor n shkall t par ose
n Gjykatn e Apelit n shkall t dyt, ato mund t paraqiten n gjyq. Kto prova
t reja duhet t jen vetm me shkres, q do t thot se gjetja e nj ose disa
dshmitarve t rinj nuk mund t prbj shkak rishikimi. Po ashtu krkohet q
pala e interesuar t mos kishte mundsi ta dinte egzistencen e saj. P.sh. pas
pjestimit t pasuris trashgimore midis trashgimtarve ligjor zbulohet
testamenti me t cilin trashgimlnsi t gjith pasurin ia le njerit prej
trashgimtarve.
Rrethana ndryshon nga prova, pasi ajo si fakt juridik nuk hyn n provat e
klasifukuara n K.Pr.Civile. megjithat ajo ka rndsi t madhe pr marrjen e
vendimit pr nj eshtje konkrete. Ato mund t jen nga m t ndryshmet, por jo t
gjitha dhe n do rast mund t ken rndsi juridike. Rrethan e re n kuptim t
nenit 494/a sht vetm ajo q justifikon krkimin e rishikimit pr shkak t
ndikimit t madh q mund t ket n dhnien e nj vendimi t ndryshm nga ai i
goditur me krkesn pr rishikim dhe q n kohen e dhnies s vendimit
prfundimtar nuk sht ditur.
Shkaqet e parashiuara n shkronjat b, c dhe ndonse dallojm midis tyre
kan disa veori t prbashkta: bhet fjal pr prova t rreme dhe veprime t tjera
t paligjshme q kan ndikuar n dhnien e vendimit. Sipas piks b theniet e
.

256

dshmitarve dhe mendimet e ekspertve duhet t jen t rreme; sipas piks c

krkohet q palt ose prfaqsuesit e tyre apo ndonj antar i trupit gjykues q ka
gjykuar eshtjen, t ken kryer vepra penale q kan ndikuar n dhnien e
vendimit; ndrsa sipas shkronjs duhet t vrtetohet se vendimi i dhn sht
bazuar n dokumente t falsifikuara. Dy shkaqet e parashikuara n shkronjat d
dhe e ndryshojn shkaqet e msiprme. Mund t bhet objekt rishikimi krkesa
kur vendimi q krkohet t rishikohet sht bazuar n nj vendim t mparshm t
forms s prer t gjykats ose t nj institucioni tjetr, i cili vendim sht prishur
m pas. P.sh. vendimi i dhn sht bazuar n nj vendim penal fajsie, i cili m
von sht prishur, duke marr i gjykuari pafajsi. Po kshtu objekt rishikimi bhet
edhe nj vendim q bie n kundrshim t hapur me nj vendim tjetr t forms s
prer, me t njjtat pal, t njjtin objekt e t njjtin shkak (gj e gjykuar). Pr tu
lejuar rishikimi i vendimit pr shkaqet e parashikuara n shkronjat b,c dhe
krkohet q rrethanat t jen vrtetuar me vendim penal t forms s prer (neni
495 paragrafi i par). Mirpo n paraktikn gjyqsore pr nj koh t gjat ishte
krijuar nj gjendje paqartsie lidhur me zbatimin e ktyre dispozitave, n rastet kur
ndjekja penale nuk mund t fillonte ose t prfundonte pr ndonj nga shkaqet e
parashikuara nga neni 96 t K.Pr.Penale ose pr shkak se nuk sht zbuluar personi
q ka kryer falsifikimin. Ky boshllk ligjor sht interpretuar gabim, sikur nuk
mund t vrtetohen rrethanat e prmendura n rrug civile. N fakt me kt
qndrim nuk sht patur parasysh parimi procedural i sanksionuar n nenin 1
paragrafi i dyt t K.Pr. Civile: Gjykata nuk mund t refuzoj t shqyrtoj dhe t
jap vendime per eshtje q i paraqiten pr shqyrtim, me arsyetimin se ligji
mungon, nuk sht i plot, ka kundrthnie ose sht i paqart. Ky urdhrim i
ligjit n ndonj rast nuk sht patur parasysh as nga Gjykata e Lart dhe as nga
Gjykata Kushtetuese 1. prandaj me plotsimet e ndryshimet e fundit n K.Pr.
Civile, u mbush ky boshllk, duke shtuar n nenin 495 kt paragraf: Kur ndjekja
penale nuk mund t filloj ose t prfundoj pr ndonj nga shkaqet e treguara n
nenin 96 t K.Pr. Penale, ose pr shkak se nuk sht zbuluar personi q ka kryer
falsifikimin, pr vrtetimin e rrethanave t msiprme mund t ngrihet padi n
gjykatn civile 2. Kto raste jan kur personi i akuzuar vdes, kur vepra
amnistohet, kur sht parashkruar ndjekja penale dhe kur i pandehuri shpallet i
paprgjegjshm.
Krkesa pr rishikimin pas ndryshimeve t fundit t K.Pr. Civile, i paraqitet
Gjykats s Lart, n t ciln duhet t tregohet shkaku i rishikimit, provat q lihen
me nj nga shkaqet e parashikuara n nenin 494 dhe datn e zbulimit apo t
vrtetimit t rrethans apo t marrjes s dokumenteve (neni 497).
1.Kjo dispozit ishte parashikuar n K.Pr. Civile t vitit 1958.

257

Gjykata e Lart shqyrton a e ka krkuar rishikimin, a mbshtetet n nj nga shkaqet

e parashikuara n nenin 494. kur pranohet krkesa gjykata vendos prishjen e
vendimit t forms s prer trsisht ose pjesrisht dhe e drgon eshtjen pr
rigjykim nga nj tjetr trup gjykues. Kur objekt
rishikimi sht shkaku i parashikuar n shkronjn e t nenit 494, Gjykata e Lart
njoftohet vetm me prishjen e vendimit t dyt, pasi sht para gjs s gjykuar
(neni 498).
Krkesa pr rishikim mund t paraqitet brenda 30 ditve nga dita q pala ka marr
dijeni pr shkakun e rishikimit, por n do rast jo m von se nj vit nga dita q ka
lindur shkaku i rishikimit. Afati 1.vjear sht afat prekluziv. Pr shkaqet e
parashikuara nga shkronjat b,c dhe t nenit 494 afati fillon nga dita q vendimi ka
marr formn e prer (neni 496).
Ky rregullim i ri i procedurs s shqyrtimit t krkess pr rishikim sht m i
thjesht pr gjykatat dhe siguron nj kontroll m efektiv t shkaqeve t rishikimit si
mjet i goditjes s jashtzakonshme t vendimit.

5.Kundrshtimi i t tretit.

Me ligjin nr. 8812 dat 17.5.2001, neni 104, jan shfuqizuar dispozitat q
rregullonin kushtet dhe procedurn e kundrshtimit nga ana e nj t treti t
vendimit t forms s prer ose t ekzekutueshm t gjykats, kur ishin shkelur t
drejtat e tij. Praktika e jon gjyqsore vrtetoi se ky institut jurudik nuk ka sjell
efekte pozitive. Prkundrazi dispozitat e tij u bn disa her shkak konfuzioni e
pasigurie pr qytetart. Prandaj mendojm se shfuqizimi i ktyre dispozitave sht
pritur pozitivisht nga punonjsit e praktiks.

TEMA XXV
.

258

EKZEKUTIMI I VENDIMIT.
1.Njohuri t prgjithshme mbi ekzekutimin e detyrueshm.
N K.Pr.Civile nuk jepet prkufizimi pr kuptimin e ekzekutimit t detyrueshm.
Kt prkufizim nuk e ka dhn as teoria e s drejts procedurale civile. N tekstin
e A. Lamanit sht dhn kuptimi i ekzekutimit t detyrueshm pa pretenduar n
nj prkufizim t plot t tij, ai ekzekutim i akteve q prmbajn njohjen ose
rivendosjen e t drejtave.
1.Ndrsa n literaturn e huaj jan dhn prkufizime m t plota thelbin e t
cilave mund ta prmblidhnim pak a shum n nj; sht nj proces i ekzekutimit
t detyrueshm t vendimit t forms s prer ose t nj akti tjetr q prbn titull
ekzekutiv, me t cilin sht vendosur n dobi t nj subjekti e drejta pr t kryer
dika (p.sh. pr t paguar nj shum t hollash, pr t dorzuar e ndrequr nj send
etj), dhe detyrimi i subjektit tjetr pr t prmbushur kt detyrim.
Ekzekutimi i detyrueshm pr vet natyrn e tij ka karakter juridiko-civil, pasi
ashtu si procesi gjyqsor me pal kundrshtare ka pr qllim rivendosjen e rendit
juridik t shkelur n fushn e t drejtave subjektive. Prandaj, pavarsisht nga
mnyra e organizimit dhe vartsia administrative e prmbarimit si organ i
ekzekutimit t vendimeve gjyqsore t forms s prer dhe titujve t tjer
ekzekutiv, n literaturn ton sht pranuar se gjykimi ose procedimi civil kalon
npr dy faza.
1. A. Lamani, V.C. , f. 262.

Faza e par sht ajo q ka t bj me njohjen ose shpalljen e s drejts, q sht

quajtur faza e deklarimit ose shpalljes s t drejts. Faza e dyt e gjykimit sht ajo
e zbatimit ose ekzekutimit t detyrueshm, q ndryshe sht quajtur faza
prmbarimore. N kt faz zbatohen vendimet gjyqsore t forms s prer dhe
titujt e tjer ekzekutiv q me ligj i jan ngarkuar pr ekzekutim prmbaruesit
gjyqsor. T dyja kto faza s bashku prbjn at q quhet procesi gjyqsor civil
1. Por, jo gjithmon titujt ekzekutiv kalojn npr dy fazat e procesit gjyqsor
civil. N t dy fazat kalojn vetm vendimet gjyqsore. Pasi vendimi i gjykats
merr formn e prer kalon n fazn e dyt, at t ekzekutimit t detyrueshm ose
n fazn prmbarimore.
Madje, jo t gjitha vendimet e gjykats mund t vihen n ekzekutim t
detyrueshm, por vetm nj pjes e tyre, vetm ato vendime q prmbajn nj
detyrim t njrs pal n favor t pals tjetr. Prej ktij del prfundimi se nuk
mund t vihen n ekzekutim t detyrueshm vendimet e njohjes ose vrtetimit.
.

259

Pikrisht kjo prbn edhe nj nga veorit dalluese t fazs s dyt t procesit
gjyqsor.
Veori tjetr dalluese e fazs s dyt t procesit gjyqsor sht se organi i ngarkuar
me ekzekutimin e detyrueshm (prmbaruesi gjyqsor), nuk merr n shqyrtim
bazueshmrin e pretendimeve t subjekteve pjesmarrs n ekzekutim pr
drejtsin e vendimit t gjykats ose t titullit tjetr ekzekutiv. Detyra e tij sht
ekzekutimi i plot dhe i sakt i vendimit ose titullit tjetr ekzekutiv, q i sht ln
n kompetenc pr ekzekutim. Veoria e fundit dalluese sht se si rregull faza e
dyt-prmbarimore fillon pasi vendimi prfundimtar t ket marr formn e prer
ose titulli tjetr ekzekutiv t ket marr fuqi ekzekutive. Prjashtimet nga ky
rregull do t analizohen me posht.

1. Shih A.Lamani, V.C. f.262; V.C. , faqe 333; S. eo, V.C.,faqe 280.
Nga sa u tha del se faza e dyt, ajo e ekzekutimit t detyrueshm, zhvillohet si n
baz t nj vendimi gjyqsor, por
edhe n baz t akteve t tjera q ligji i njjson me vendimet, duke i quajtur tituj
ekzekutiv ose prmbarimor. Kshtu, kur ekzekutimi ka pr objekt nj vendim t
gjykats, quhet ekzekutim e detyrueshm i zakonshm dhe kur ekzekutimi ka pr
objekt nj akt tjetr q sht titull ekzekutiv quhet ekzekutim i detyrueshm jo i
zakonshm.
Sipas nenit 510 t K.Pr.Civile jan tituj ekzekutiv:
a)vendimet civile t gjykats q kan marr form t prer; vendimet e dhna prej
saj pr sigurimin e padis, si dhe pr ekzekutim t prkohshm;
b)vendimet penale t forms s prer n pjesn q bjn fjal pr t drejta
pasurore;
c)vendimet e gjykatave a t arbitrazheve t shteteve t huaja q u sht dhn fuqi
sipas dispozitave prkatse t ktij kodi;
)vendimet e nj gjykate arbitrazhi n Republikn e Shqipris;
d)aktet noteriale q prmbajn detyrim n t holla, si dhe aktet pr dhnien e
kredis bankare;
dh)kambialet, eqet e letrat me urdhr q sipas ligjeve t veanta quhen tituj
ekzekutiv dhe ngarkohet zyra e prmbarimit pr ekzekutimin e tyre.
N tituj ekzekutiv, krahas vendimeve prfundimtare kondemnatore jan pfshir
edhe vendimet e gjykts t dhna gjat procesit gjyqsor pr sigurimin e padis,
p.sh. vendimi pr sekuestrimin e sendeve t luajtshme (orendive shtpiake) q
ndodhen n banesn bashkshortore, ose vendimi prfundimtar q jepet me
ekzekutim t prkohshm p.sh. detyrimi i bashkshortit q t paguaj bashkshoriti

260

tjetr nevojtar nj shum t caktuar pr ushqim deri sa vendimi t marr formn e

prer (neni 317 t K.Pr.C.).
Kambiali bhet i ekzekutueshm si titull ekzekutiv pasi t jet plotsuar. Ndrsa
aktet noteriale mund t vihen n ekzekutiv vetm kur ato jan t thjeshta, si p.sh.
ato q prmbajn detyrimin pr pagim t nj shume t hollash. Por kur n aktin
noterial prmbushja e detyrimit t njers pal varet nga prmbushja e detyrimit t
pals tjetr, nuk mund t vihet n ekzekutim t detyrueshm, pr arsye se n raste
t tilla duhet t ngrihet padi pr t prcaktuar se cili detyrohet dhe pr far.
Nga prmbajtja e nenit 510 t K.Pr.C. krijohet prshtypja e par se jan tituj
ekzekutiv vetm ata q jan cilsuar n mnyr taksative n kt dispozit.
Mirpo n kt dispozit, pas ndryshimeve e plotsimeve t bra her pas here n
K.Pr.Civile e deri tek plotsimet e ndryshimet e fundit, 1 shkronja e e nenit 510
nuk figuron n tekst. Nga krahasimi i ndryshimeve e plotsimeve n dispozitat e
K.Pr.C. nuk rezulton q t jet shfuqizuar ose ndryshuar dispozita q prmban kjo
shkronj. Kshtu q arrihet n prjundim se kjo shkronj sht n fuqi. Duke qen
nj nga rastet e parashikuara si tituj ekzekutiv me rndsi t veant, po e citojm
: e) aktet e tjera q sipas ligjeve t veanta quhen tituj ekzekutiv dhe ngarkohet
zyra e prmbarimit pr ekzekutimin e tyre. Pra, mosprfshirja e ksaj shkronje n
tekstin e kodit sht vetm ometim (gabim shtypi) dhe vetm s bashku me t neni
510 bhet i plot dhe sht pa vend do interpretim zgjerues i tij. Pr t
argumentuar kto konkluzione mjafton t prmendet si shembull ligji Pr
nxjerrjen e detyrimeve debitore dhe rikthimin e vlerave pasurore n llogarit e
prsonave juridik jobankar q kan marr hua nga publiku i gjr. Sipas tij, kur
personat fizik e juridik t shpallur debitor, nuk ekzekutojn vullnetarisht
detyrimin, adminstratori i paraqet zyrs s prmbarimit krkesn pr ekzekutimin e
detyrueshm. 1. Pra akti i adminstratorit sipas ktij ligji sht titull ekzekutiv.

1.

Ligji nr.8471 dat 08.4.1999, neni 8.

Edhe n ekzekutimin e detyrueshm vlen parimi procedural, se ekzekutimi mund

t filloj dhe t kryhet vetm me krkesn e kreditorit. Ky i drejtohet gjykats
kompetente, e cila kur vren se jan plotsuar krkesat e ligjit, se titulli ekzekutiv
sht i forms s prer, se detyrimi sht i krkueshm dhe i pakushtzuar, q do t
thot se ekzekutimi i tij nuk sht lidhur as me afat, as me kusht apo me ndonj
kufizim tjetr, lshon urdhrin e ekzekutimit. Pr vendimet civile t forms s
prer, pr vendimet pr sigurimin e padis , pr ekzekutimin e prkohshm dhe pr
vendimet penale t forms s prer pr a dhe b t nenit 510), urdhri i
.

261

ekzekutimit lshohet nga gjykata q ka dhn vendimin. Pr vendimet e gjykatave

t huaja dhe t gjykatave t arbitrazhit t huaj q u sht dhn fuqi zbatimi sipas
K.Pr.C. urdhri i ekzekutimit lshohet nga Gjykata e Apelit. Pr vendimet e nj
gjykate arbitrazhi n R. e Shqipris, urdhri lshohet nga gjykata e vendit ku sht
dhn vendimi (shkronja e nenit 510). Pr aktet noteriale, kambialet e eqet dhe
aktet e tjera t parashikuara n ligje t veanta si tituj ekzekutiv (shkronjat d
dh dhe e t nenit 510), urdhri lshohet nga gjykata e vendit ku sht caktuar
t bhet ekzekutimi.
Kur refuzohet dhnia e urdhrit t ekzekutimit, krkuesi mund t bj ankim t
veant (neni 512).
Urdhri i ekzekutimit si rregull lshohet vetm n nj kopje. Kur urdhri ka t bj
me disa persona mund t lshohen urdhra ekzekutimi t veant, duke shenuar n
do urdhr pjesn e titullit t ekzekutimit q duhet t ekzekutohet.
2.Subjektet procedurale t ekzekutimit t detyrueshm.
N procedurn e ekzekutimit t detyrueshm t titullit ekzekutiv lindin
marrdhnie juridike proceduale t caktuara ndrmjet subjekteve t ndryshme, q
jan marrdhnie procedurale ekzekutive. Si subjekte t ktyre marrdhnieve jan
gjykata, prmbaruesi gjyqsor, organi q e ka nxjerr titullin ekzekutiv, q
zakonisht sht pal, pala kreditore dhe pala debitore dhe kur sht rasti edhe
pjesmarrsit e tjer.
Gjykata sht subjekt kryesor i procedurs s ekzekutimit. Ajo lshon urdhrin e
ekzekutimit dhe npermjet ushtrimit t mjeteve t goditjes s veprimeve ose
mosveprimeve t prmbaruesit nga pala e interesuar, ajo kontrollon ligjshmrin e
veprimeve t prmbaruesit n fazn e ekzekutimit t detyrueshm.
Edhe n procedurn e ekzekutimit t detyrueshm jan dy pal ; pala kreditore q
ka krkuar ekzekutimin dhe pala debitore, kundr s cils realizohet procedura e
ekzekutimit, si dhe trashgimtart e tyre.
Pjesmarrsit e tjer jan ato q n procedurn e ekzekutimit realizon ndonj t
drejt apo interes juridik, si p.sh. kreditori i siguruar me hipotek ose peng.
Objekt i marrdhnies juridike procedurale t ekzekutimit sht vendimi gjyqsor i
forms s prer ose titulli ekzekutiv tjetr, q do t vihet n ekzekutim.
3.Veprimet e prmbaruesit pr ekzekutimin e detyrueshm.
Si u tha m sipr venia n ekzekutim t detyrueshm t titullit ekzekutiv, bhet
vetm me krkimin e kreditorit ose prokurorit pr ato eshtje q ai ka ngritur padi.
Pas krkess prmbaruesi i kryen vet veprimet e parashikuara n K.Pr.C. pr
ekzekutimin e titullit ekzekutiv. Por kreditori q krkon vnien n ekzekutime t
.

262

vendimit nuk duhet njsuar me paditsin, pr arsye se kreditor (gjyqfitues) mund t

jet edhe i padituri; p.sh. kur rrzohet padia e paditsit i padituri ka t drejt t
krkoj pagimin e shenzimeve gjyqsore.
Nj eshtje me rndsi pr fillimin e ekzekutimit t detyrueshm sht: a
parashkruhet krkesa pr vnien n ekzekutim t titullit ekzekutiv. Nse i jepet
prgjigje pozitive ksaj pyetjeje, d.m.th. se edhe krkesa pr vnien n ekzekutim
t nj titulli ekzekutiv i nnshtrohet parashkrimit, ashtu si padia, del eshtja tjetr
pr zgjidhje: nse krkesa sht e parashkruar do t merret n shqyrtim kryesisht
nga prmbaruesi apo vetm me krkimin e pals s interesuar (debitore).
Para hyrjes n fuqi t Kodit Civil eshtja e parashkrimit n prgjithsi dhe
posarisht ajo e parashkrimit t krkess pr ekzekutimin e detyrueshm, ka qen
m e thjesht. Sipas kodeve civile t mparshme parashkrimi merrej parasysh
kryesisht (ex officio) nga gjykata, pavarsisht a krkohej zbatimi i parashkrimit
nga pala e interesuar 1. Ndrsa sipas nenit 125 t Kodit Civil n fuqi Parashkrimi
i plotsuar nuk mund t merret parasysh nga gjykata ose organi tjetr kompetent
me nismn e vet, por vetm me krkesn e pals s interesuar. Ky parim duhet t
vlej edhe lidhur me krkesn pr ekzekutimin e detyrueshm, n qoft se do
t pranohet teza se parashkruhet edhe krkesa pr ekzekutimin e detyrueshm.
eshtja tjetr m e ndrlikuar sht se ndryshe nga kodet civile t mparshme,
Kodi Civil n fuqi nuk prmban ndonj dispozit ku t parashikohet n mnyr t
shprehur parashkrimi ose jo i s drejts pr t krkuar ekzekutimin e nj vendimi t
forms s prer t gjykats ose t nj titulli tjetr ekzekutiv. N kodet civile t
mparshme ekzistonte nj dispozit e till pr parashkrimin e s drejts pr t
krkuar ekzekutimin e detyrueshm dhe pr afatet e parashkrimit 1. N Kodin Civil
n fuqi nuk ekziston nj dispozit e till. Nga kjo mund t krijohet prshtypja e
par se e drejta e krkimit pr ekzekutimin e detyrueshm nuk parashkruhet.
Argumenti n favor t ktij qndrimi sht se ligjvnsi po t kishte dashur do t
kishte parashikuar se parashkruhet edhe e drejta e krkimit pr ekzekutim t
detyrueshm, ose t paktn n dispozitat pr parashkrimin e padis do t kishte
prfshir edhe krkesn pr ekzekutim t detyrueshm. Por ky qndrim prmbyset
nga paragrafi i fundit i nenit 113 t Kodit Civil n fuqi.
1.Neni 81 i ligjit nr. 2022 dat 02.4.1955 Mbi Pjesn e Prgjithshme t Kodit
Civil; neni 62 i Kodit Civil t vitit 1981, hyr n fuqi me 01.01.1982.
2.Neni 84 t ligjit Mbi Pjesn e Prgjithshme t Kodit Civil dhe 61 t Kodit Civil
t vitit 1981.

263

N kt dispozit renditen padit q nuk i nnshtrohen parashkrimit. N paragrafin

e fundit thuhet : Nuk parashkruhen edhe krkesat pr ekzekutimin e detyrueshm
t vendimeve q jan t lodhura me padi, pr t cilat nuk zbatohet parashkrimi.
Me nj argumentum a contrario nxjerrim prfundimin se parashkruhen edhe
krkesat pr ekzekutimin e detyrueshm t vendimeve t titujve t tjer ekzekutiv
q jan t lidhura me padi pr t cilat zbatohet parashkrimi. Dhe persa i prket
afateve mendojm se, prderisa nuk jan parashikuar afate t veanta pr
parashkrimin e s drejts s krkess pr ekzekutimin e detyrueshm, duhet t
zbatohen ato afate q jan parashikuar pr vet padit.
Prderi sa e pranojm kt tez ather duhet t pranojme edhe tzn tjetr se ashtu
si mund t ndrpritet parashkrimi i padis mund t ndrpritet edhe parashkrimi i
s drejts pr t krkuar ekzekutimin e detyrueshm t titullit ekzekutiv. Shkak i
ndrprerjes n kt rast sht vetm krkesa pr ekzekutim q i paraqitet s bashku
me aktet prmbaruesit gjyqsor. Dhe derisa krkesa pr ekzekutim t jet e
depozituar n zyrn e prmbarimit (me numr regjistri dhe datn e paraqitjes) nuk
ec afati i parashkrimit t krkess. Vetm kur krkesa pr ekzekutimin e
detyrueshm i kthehet krkuesit fillon t ec nga e para afati i parashkrimit. Koha
e kaluar para paraqitjes s krkess prmbaruesit dhe koha e qndrimit t krkess
n zyrn e prmbarimit nuk llogariten n afatin e parashkrimit. Krkesa mund ti
kthehet krkuesit nga prmbaruesi pr shkaqe t ndryshme: se debitori ka ndrruar
adres, se sht inzolvabl (pa aftsi paguese dhe nuk ka pasuri t sekuestrueshme
etj.) etj., por kjo nuk ka asnj rndsi pr pasojat juridike.
E vlen t tregohet nj rast negativ shum kuptimplot q ka shkaktuar zvarritjen e
ekzekutimit t detyrueshm t vendimit t gjykats t forms s prer pr 17 vjet. i
padituri Xh.M. ka banuar si qiramarrs n shtpin pron e G.B. e t tjer. N vitin
1958 mbi padin e pronarit qiramarrsi Xh.M. sht detyruar me vendim t
gjykats ti liroj banesn pronarit G.B. pasi organet e pushtetit local ti ken
siguruar nj banes tjetr. N vitin 1975 Komiteti Ekzekutiv e K.P. t Qytetit i ka
dhn qiramarrsit banesn tjetr n zbatim t vendimit t gjykats (pas 17
vjetve). Pavarsisht nga kjo koh e strzgjatur, debitori Xh.M. megjithse e ka
marr banesn tjetr dhe ka vendosur n t nj pjes t familjes nuk ka pranuar ti
liroj pronarit banesn me pretendimin se ka nevoj edhe pr kt siprfaqe
banimi. Me qen se prmbaruesi gjyqsor e ka vn n ekzekutim vendimin e
gjykats pr lirimin e dorzimin e baness pronarit, pasi qiramarrsit iu gjet nj
banes tjetr sipas vendimit t gjykats, ky i fundit i ka kundrshtuar veprimet e
prmbaruesit, duke br ankim n gjykat. Gjykata e ka rrzuar padin e tij me
arsyetimin se vendimi i gjykats sht zbatuar plotsisht dhe n mnyr t prpikt.
Qiramarrsit nuk i sht siguruar banes tjetr pr zgjerim, por pr zbatim t
vendimit t gjykats, me at siprfaqe q ka patur. Ironia e fatit qndron n at se
ekzekutimi i vendimit t gjykats nga prmbaruesi sht penguar nga drejtuesi i
.

264

Komitetit t Partis n rreth deri n vitin 1991. pas ndryshimeve n sistemin

politik, pronari ka krkuar nga prmbaruesi ekzekutimin e vendimit dhe detyrimin
e debitorit t liroj banesn, prmbaruesi e ka njoftuar se krkesa pr ekzekutimin
sht parashkruar. Gabimi i prmbaruesit qndron n faktin se nuk ka patur
parasysh se gjat gjith kohs nuk ka ecur afati i parashkrimit, pasi krkesn e
kishte prmbaruesi. Ky rast negativ, n t cilin mpleksen veprimet arbitrare t
personave t veshur me pushtet ose mosnjohjen e mosrespektimin e ligjit nga
organi i ekzekutimit. Raste t tilla negative duhet t shfrytzohen n dobi t
zbatimit t ligjit, pr t mos u prsritur n t ardhmen.
Ekzekutimi i detyrueshm q ka filluar kundr debitorit, n rast se ky vdes mund t
vazhdoj kundr trashgimtarve t tij dhe mbi pasurin e tyre, por gjithmon
brenda kufijve t vlers s pasuris s trashguar.
Prmbaruesi gjyqsor pr t vn n ekzekutim titullin ekzekutiv n baz t
urdhrit t ekzekutimit, duhet para s gjithash ta ket n kompetenc toksore. Pr
t siguruar zbatimin e prpikt t krkesave t K.Pr.C. pr kompetencn, n nenin
516 sht prcaktuar se kompetent pr vnien n ekzekutim t titullit ekzekutiv
sht prmbaruesi gjyqsor i vendit:
a)ku ndodhen sendet e luajtshme ose t paluajtshme ose parat, ndaj t cilave
drejtohet ekzekutimi;
b)ku ndodhet banimi i personit t tret t detyruar kur ekzekutimi drejtohet kundr
kredis q ka pr t marr debitori nga ky person;
c)ku ndodhet vendi i ekzekutimit t detyrimit pr kryerjen ose mokryerjen e nj
veprimi t caktuar.
Kur prmbaruesi gjyqsor vren se nuk sht kompetent pr t vn n ekzekutim
krkesn, ia drgon kt prmbaruesit gjyqsor kompetent, pasi ka vn m par
sekuestr mbi sendin ose kredin e debitorit. Edhe ndrmjet prmbaruesve nuk
lejohet konflikt kompetence, por prmbaruesi q i sht drguar krkesa nga
prmbaruesi tjetr, ka t drejt ti drejtohet gjykats s shkalls s par, duke
parashtruar moskompetencn e tij. Gjykata e shqyrton eshtjen n kshill gjyqsor.
Kundr vendimit lejohet ankim i veant (neni 516).
Prmbaruesi e fillon ekzekutimin e detyrueshm me drgimin debitorit t nj
lajmrimi pr ekzekutuar vullnetarisht detyrimin q prmban urdhri i ekzekutimit,
duke caktuar pr kt nj afat prej 5 ditsh kur objekti i tij sht pag ose detyrim
pr ushqim, dhe prej 10 ditsh n t gjitha rastet e tjera. Lajmrimin pr
ekzekutimin vullnetar duhet t prmbaj nj shkurtim t urdhrit t ekzekutimit,
adresn dhe paralajmrimin pr debitorin se do t filloj ekzekutimi i detyrueshm,
n qoft se detyrimi nuk ekzekutohet vullnetarisht. N kto faz t ekzekutimit,
gjykata e shkalls s par, me krkesn e debitorit, n raste t veanta, duke marr
parasysh gjendjen pasurore t debitorit ose rrethanat e tjera t eshtjes, mund t
shtyj afatin e ekzekutimit t detyrimit n t holla ose ta ndaj detyrimin n kste.
.

265

Vendimi jepet n seanc gjyqsore, duke thirrur palt dhe kundr tij mund t bhet
ankim i veant n Gjykatn e Apelit (neni 517).
Ekzekutimi i detyrueshm nuk mund t filloj pa u respektuar afatet e ekzekutimit
vullnetar. Por, kur ka t dhna ose rrezik q debitori gjat afateve pr ekzekutimin
vullnetar t fsheh pasurin e tij, duke e br t pamundshm ekzekutimin,
prmbaruesi mund t filloj menjher ekzekutimin e detyrueshm (njkohsisht
me lajmrimin pr ekzekutimin vullnetar t detyrimit), duke sekuestruar nj pjes
t pasuris s debitorit ose duke marr masa t tjera pr sigurimin e ekzekutimit
(neni 519).
Urdhri i ekzekutimit kundr debitorit mund t vihet n ekzekutim edhe kundr
personit t tret, i cili pr sigurimin e detyrimit ka ngarkuar me barr sipas ligjit nj
send t tij, n qoft se kreditori krkon ekzekutimin mbi kt send (neni 521).
N ato raste kur banimi i debitorit nuk dihet, gjykata e shkalls s par me
krkesn e prmbaruesit, i emron debitorit nj prfaqsures, i cili shprblihet
fillimisht nga kreditori.
Pr do veprim q kryen prmbaruesi detyrohet t mbaj procesverbal, ku
pasqyrohen veprimet e kryera dhe deklarimet e palve (neni 524). Shpenzimet e
ekzekutimit fillimisht prballohen nga kreditori dhe pas ekzekutimit ato i ndalen
debitorit, duke ia kthyer kreditorit ashtu si i ka br (neni 525).
Ekzekutimi i detyrurshm ndaj nj personi t huaj publik mund t bhet vetm me
leje t ministrit t Drejtsis (neni 526).

4.Llojet e ekzekutimit t detyrueshm.

Ekzekutimi i detyrueshm bhet n mnyra t ndryshme, n varsi t llojit t
detyrimit q duhet t prmbush debitori.
a)Ekzekutimi i detyrimit n t holla kundr personave fizik e juridik.
Pr ekzekutimin e detyrimit n t holla q prmban nj titull ekzekutiv
prmbaruesi gjyqsor do t veproj sipas urdhrimeve t caktuara n vendimin e
gjykats t forms s prer, kur n t sht caktuar afat pr ekzekutimin ose sht
ndar detyrimi n kste, sipas nenit 311 paragrafi i dyt t K.Pr.C. N rast se n
titullin ekzekutiv nuk jan parashikuar afate ose ndarja e detyrimit me kste,
ekzekutimi i detyrimit fillon me mbarimin e afatit t lajmrimit pr ekzekutimin
vullnetar sipas nenit 517, q u tregua m sipr. Edhe kur debitori nuk respekton
afatet ose nuk shlyen kstet n afat, fillon ekzekutimi i detyrueshm.
Ekzekutimi i detyrueshm pr pagimin e nj shume t hollash fillon me vnien e
sekuestros mbi kredit e debitorit pran banks apo prova subjekteve t tjer, me
.

266

sekuestrumin e sendeve t luejtshme dhe t paluajtshme, sipas shums s detyrimit

(neni 527). Kjo mnyr ekzekutimi t detyrimit prbn nj lloj shpronsimi t
debitorit. Nga asti i sekuestrimit t pasuris debitori nuk ka t drejt t disponoj
sendin ose kredin, n t kundrt prgjigjet penalisht pr pengim t ekzekutimit. T
njjtin detyrim kan edhe personat e tret q e posedojn sendin e dibitorit (neni
531).
N ekzekutim mund t marrin pjes edhe kreditor t tjer t t njjtit debitor deri
n astin q prmbaruesi nuk ka prgatitur ende projektin e ndarjes s shumave t
nxjerra nga debitori (neni 534). T gjitha kreditort q marrin pjes n ekzekutim
kan t njjtat t drejta, pra jan t barabart, prve kur konkurojn shkaqet
ligjore t preferimit. N ndryshim nga ligjislacioni i mparshm procedural, shteti
barazohet me kreditort e tjer (neni 536).
Kur ndodh q shuma e nxjerr nga ekzekutimi nuk sht e mjaftueshme pr t
paguar t gjith kreditort, prmbaruesi bn projektin e ndarjes. N fillim veon
shumat e nevojshme pr kredit q paguhen me preferim, pastaj pjesn q mbetet e
ndar midis kreditorve t tjer t papreferuar, n prpjestim m kredit e tyre
(neni 537). Pr projektin e ndarjes s shumave njoftohen debitori dhe kreditort
dhe kto kan t drejt ankimi kundr projektit t paraqitur nga prmbaruesi
brenda 5 ditve n gjykatn e shkalls s par. Edhe kundr vendimit t gjykats
palt mund t bjn ankim n Gjykatn e Apelit brenda 5 ditve.
Ekzekutimi i detyrimit n t holla i nnshtrohet disa kufizimeve t parashkuara
shprehimisht n K.Pr.Civile. kshtu n nenin 529 jan caktuar sendet mbi t cilat
nuk mund t vihet sekuestroja. Sipas ksaj dispozite prjashtohen nga sekuestrimi i
pasuris s debitorit.
1)sendet e prdorimit personal t debitorit dhe t familjes s tij, si veshjet, shtresat,
mbulesat, mobiljet pr aq sa ato jan t nevojshme pr jetesn e tyre;
2)ushqimet dhe lndt djegse q i nevojiten debitorit dhe familjes s tij pr tre
muaj;
3)dekoratat dhe sende kujtimi, letra, shkresa t familjes dhe librat profesional;
4)librat, veglat muzikore, mjetet e artit q nevojiten pr veprimtarin shkencore
dhe artistike t debitorit dhe t familjes s tij;
5)deri 3 dynym tok, dy kafsh pr punimin e toks, nj lop, 6 dele ose 6 dhi, fara
pr mbjelljen e ardhshme, si dhe ushqimi i ktyre kafshve pr 3 muaj pr personat
q jetojn me pun bujqsore ose blegtorale,
6)ndihma q u jepet nnave me shum fmij ose t vetme, pnsionet e pleqris,
t invaliditetit ose familjar ose bursa studimi prve kur detyrimi sht pr
ushqim. N kt rast nuk mund t sekuestrohet m shum se e shums s
pensionit ose t burss;
7)frutat natyrore nj muaj para se ato t piqen.

267

Na trheq vmendjen se prfamiljen bujqsore q nuk ka kafsh pune, por ka nj

traktor, ky mjet pune nuk prjashtohet nga sekuestrimi. Po ashtu nuk parashikohet
prjashtimi nga sekuestrimi as i ndihmave (asistencave) sociale q marrin personat
e ndryshm nevojtar apo shprblimet e veteranve, pensionet e posame etj.
Nj kufizim tjetr lidhur me sekuestrimin sht ajo pr pagn e debitorit. Nuk
mund t ndalohet m shum se nj e dyta e pags, prve kur parashikohet ndryshe
me dispozita t veanta (neni 5333).
b)Ekzekutimi mbi sendet e luajtshme t debitorit.
Ekzekutimi i detyrimit mbi sendet e luajtshme t debitorit bhet me sekuestrimin e
tyre nga prmbaruesi. Kjo sekuestro realizohet me imentorizimin e sendeve q
ndodhen n banesn e debitorit dhe n nj lokal tjetr t prbashket t debitorit me
persona t tret, prve kur vrtetohet se sendet jan t nj personi tjetr. P.sh. nj
person ka ln n ruajtje n lokal nj valixhe me sende me vler. Inventarizimi
realizohet me an t nj procesverbali q mban prmbaruesi, n t cilin shnohen
nj pr nj sendet e regjistruara me shenjat e tyre t veanta dhe vlefta n t holla.
Inventarizimi bhet n prani t debitorit ose t nj pjestari madhor t familjes s
tij dhe n munges t tyre, n prani t prfaqsuesit t njsis s qeverisjes
vendore, si dhe kurdoher n prani t dy dshmitarve. Procesverbali i
inventarizimit duhet t prmbaj kto t dhna:
shnimin e urdhrit t ekzekutimit, n baz t t cilit vihet
sekuestroja;
identitetin e plot t prmbaruesit gjyqsor, t debitorit,
kreditort dhe t personave t tret t pranishm;
vendin dhe kohn e kryerjes s inventarizimit;
pretendimet e personave t tret n lidhje me sendet e
invetarizmore;
prshkrimin e hollsishm t sendeve dhe vlersimin e tyre;
personin q i lihen pr ruajtje sendet;
nnshkrimin e personave q marrin pjes n inventarizim (neni
542).
Pr vlersimin e sendeve prmbaruesi merr ekspert, t cilt vlersimin e bjn n
baz t mimeve t tregut, duke zbritur prqindjen e kosumimit ose vjetrsis s
tyre (neni 544).
Kur ekzekutimi bhet mbi sende q jan n bashkpronsi t debitorit dhe t
personave t tjer, prmbaruesi bn inventarizimin e gjith pasuris s prbashkt
dhe i paraqet krkesn gjykats kompetente t vendit t ekzekutimit s bashku me
procesverbalin, pr t caktuar dhe ndar si pjesn q i takon debitorit, sipas
.

268

rregullave pr pjestimin e pasuris (nenet 369 374) t K.Pr.C. Mbi pjesn e

ndar t debitorit prmbaruesi bn pastaj ekzekutimin (neni 564).
do lloj disponimi mbi sendin e sekuestruar nga ana e debitorit sht i pavlefshm
kundrejt kreditorve q kan krkuar ekzekutimin, prve kur me disponimin sendi
ka kaluar n pronsi t nj tjetri q ka qen n mirbesim n kushtet e nenit 166 t
Kodit Civil (Shih fitimi me mirbesim i sendeve t luajtshme) (neni 547/1 ).
N rastet kur sendet e sekuestruara jan sende t mueshme si ari argjendi, platimi
dhe artikujt e tjer t mueshm ose dokumenta e tituj t parashikurar n nenin 548
t K.Pr.C. , i japin n ruajtjen nj banke.
Procedura e shitjes s sendeve t sekuestruara.
Pas vendosjes s sekuestros prmbaruasi i drgon nj lajmrim tjetr debitorit,
duke njoftuar se sendet e sekuestruara do t shiten n qoft se ai brenda 5 ditve
nuk e prmbush detyrimin. Sendet e sekuestruara shiten ose me an t ankandit
ose me shitje t lir n nj dyqan, ndrsa sendet e mueshme t depozituara n
bank shiten asaj sipas kursit zyrtar. mimi i sendit t destinuar pr shitje caktohet
nga prmbaruesi dhe kur e krkon debitori thirret ekspert pr caktimin e mimit.
Kur sendi nuk shitet brenda dy muajve nga data e shpalljes ose e drgimit t sendit
n dyqan, prmbaruesi bn nj vlersim t ri m t ult n prani t debitorit dhe
prfaqsuesit t dyqanit. Kur as brenda dy muajve nga vlersimi i dyt sendi nuk
shitet prmbaruesi i propozon kreditorit pr t marr sendin kundrejt kredis s tij.
N qoft se ky nuk pranon sendi i kthehet debitorit (nenet 549 553).
Ankandi
Prmbaruesi gjyqsor e organizon shitjen n ankand n nj vend t caktuar pr
shitjen n ankand, duke lajmruar pr mimin fillestar, vendin, ditn dhe orn e
shitjes, por kurdoher jo ma par se 5 dit nga data e shpalljes. Blers quhet
ofertuesi q ka dhn mimin m t lart.
Kur n ankandin e par nuk paraqitet asnj ofertues, pas 5 ditve prmbaruesi n
prani t debitorit bn vlersim t ri dhe cakton ankandin e dyt pr shitjen e sendit.
N qoft se edhe n ankandin e dyt nuk paraqitet asnj ofertues, prmbaruesi i
propozon kreditorit t marr sendin kundrejt kredis dhe po qe se ky nuk pranon,
sendi i kthehet kreditorit. Debitori ka t drejt t caktoj radhn e shitjes s
sendeve n ankand. Kur shuma e detyrimit q nxirret sht e mjaftueshme pr t
shlyer kredin me t gjitha shpenzimet e tjera, ankandi mbyllet, duke mos u shitur
sendet e tjera. Blersi i sendit t shitur n dyqanin me shitje t lir ose n ankand
bhet pronar i tij edhe sikur sendi t mos ishte n pronsi t debitorit (nenet 554
559).
.

269

c)Ekzekutimi mbi sendet e paluajtshme, mbi mjetet e lundrimit e t fluturimit.

Edhe pr ekzekutimin mbi sendet e paluajtshme t debitorit, ndiqen rregullat si pr
sendet e luajtshme. Menjher pas mbarimit t afatit pr ekzekutimin vullnetar t
detyrimit prmbaruesi vendos sekuestrimin e pasuris s paluajtshme t debitorit,
duke regjistruar n zyrn e regjistrimit t pasurive t paluajtshme aktin e tij, ku
shenohen t dhnat kryesore q e dallojn sendin me kufijt e tij si dhe hipotekat e
t drejtat reale t vna mbi t. Nj kopje e aktit i dorzohet debitorit. Ndrsa kur
objekt i sekuestrimit sht nj anije, n procesverbal shnohet emri i anijes, pronari
i saj etj. Kopja e procesverbalit i dorzohet personit q mban regjistrin detar t
anijes dhe drejtorit t portit. Me vendosjen e sekuestros ndolohet lundrimi i anijes.
Po kshtu veprohet kur sekuestrohet nj mjet fluturimi (nenet 560 565).
Procedura e ankandit.
Kur debitori nuk e prmbush detyrimin vullnetarisht brenda afatit 10 ditor,
prmbaruesi bn shpalljen pr shitjen e sendit n ankand n zyrn e tij dhe n
vendin ku ndodhej sendi i paluajtshm, me t gjitha t dhnat e sendit dhe mimin
fillestar, data, ora dhe sendi i ankanit. Shitja nuk mund t bhet para 25 ditve nga
shpallja e ankandit. Pr shpalljen e ankandit njoftohen edhe kreditort q kan
hipotek. Shitja vazhdon 15 dit dhe mbaron n ditn q tregohet n ankand. do
ofertues duhet t depozitoj si garanci 10 prqind t mimit, prve kreditorit, kur
kredia e tij e kalon shumn e garancis.
Ankandi prsritet pasi t ken kaluar tre muaj nga ankandi i par dhe mimi i ri
nuk mund t jet m i ult se 20 prqind t mimit t par.
Personi i tret q pretendon pronsin mbi sendin n ankand mund t ngrej padi
pr krkimin e sendit (nenet 567 580).
)Ekzekutimi mbi kredit e debitorit dhe mbi sendet q personat e tret i detyrohen
debitorit.
Ekzekutimi mbi kredit e debitorit dhe mbi sendet q personat e tret i detyrohen
debitorit, bhet po ashtu duke vn sekuestro mbi to, duke njoftuar si debitorin
ashtu edhe personin e tret. Ky i fundit ndalohet ti dorzoj debitorit kredin dhe
sendet e tij dhe ai prgjigjet pr to si ruajts. N rast se personi i tret kundrshton
q kredia ose sendet t jen t debitorit, ather kreditori duhet t ngrej padi pr t
vrtetuar t kundrtn, pasi ekzekutimi nuk mund t vazhdoj. N sekuestrimin e
kredis s siguruar me peng, personi q mban sendin mbi t cilin sht vn peng
detyrohet t mos ia dorzoj sendin askujt. Ndrsa n kredin e sekuestruar e cila
.

270

sht siguruar me hipotek. Me regjistrin e zyrs s regjistrimit t pasuris s

paluajtshme duhet t vihet shenimi pr vnien e sekuestros (nenet 581 588).
d)Ekzekutimi i detyrimeve n t holla ndaj institucioneve buxhetore.
Ekzekutimi i detyrimve n t holla ndaj institucioneve buxhetore bhet vetm n
llogarin e tyre prkatse bankare, n zrin pr kredit q ata kan t t trett dhe
kur nuk ka t tilla, n llogarin e thesarit. Nuk lejohet ekzekutimi i detyrueshm
mbi pasurin e luajtshme e t paluejtshme t institucionit buxhetor. Kur institucioni
nuk ka gjendje n bank, as kredi dhe as n thesar, i krkohet organit epror
financiar prkats t caktoj fondin e nevojshm e kapitullin e buxhetit t subjektit
nga do t shlyhet detyrimi ose financim t veant nga Buxheti i Shtetit. Ministri i
Financave nxjerr udhzimet e nevojshme pr ekzekutimin e detyrimeve n t holla
(nenet 589 590).
e)Ekzekutimi mbi shumat e llogarive n banka.
Bankat shtetrore e private jan t detyruara t informojn zyrn e prmbarimit
nse kan llogari, depozita ose kredi n emr t debitorit. Banka posa merr
urdhrin e ekzekutimit v sekuestro mbi llogarin, depozitat dhe kredit e debitorit,
por pa pezulluar pagimin e kredive q sipas nenit 605 t Kodit Civile paguhen me
preferim ndaj kredis pr t ciln sht vn sekuestro (nenet 593 600).
)Ekzekutimi i detyrimit pr dorzimin e nj sendi t caktuar.
Kur debitori nuk e dorzon sendin vullnetarisht brenda afatit t caktuar nga
prmbaruesi n lajmrim, sendi i merret n mnyr t detyrueshme dhe i dorzohet
kreditorit. Kur sendi sht zhdukur ose prishur merret kundrvlefta e caktuar nga
gjykata e vendit t ekzekutimit.
f)Ekzekutimi i detyrimit pr kryerjen e nj veprimi t caktuar.
N rast se debitori nuk e ekzekuton detyrimin e tij pr t kryer nj veprim q mund
ta kryejn edhe persona t tjer, prmbaruesi mund t lejoj kreditorin q ta kryej
vet kt veprim n llogari t debitorit. Kundr ktij t fundit prmbaruesi ka t
drejtn t vendos sanksione me gjob.
5.Mjetet e mbrojtjes kundr ekzekutimit t detyrueshm.

271

Pr tu mbrojtur nga parregullsit n fazn e ekzekutimit t detyrueshm jan

njohur edhe mjetet e goditjes s veprimeve t prmbaruesit gjyqsor dhe t titullit
ekzekutiv nga palt, nga kreditori e debitori dhe nga personat e tret pr t drejta
pronsie.

a)Goditja e titullit ekzekutiv

Titujt ekzekutiv qofshin kta edhe vendime gjyqsore t forms s prer nuk jan
t pakundrshtueshm. Ata mund t goditen pr eshtjen e vlefshmris s tyre ose
pr ekzistencn apo saktsin e detyrimeve q prmbajn ato. Kjo goditje sht
parashikuar n nenin 609 t K.Pr.Civile. sipas ksaj dispozite debitori mund t
krkoj n gjykatn kompetente t vendit t ekzekutimit, q t deklarohet se titulli
ekzekutiv sht i pavlefshm ose se detyrimi nuk ekziston, ose ekziston n nj
mas m t vogl, ose sht shuar m pas. Por kur titulli ekzekutiv sht nj
vendim gjyqsor ose vendim arbitrazhi, debitori mund t kundrshtoj ekzekutimin
e titullit vetm pr fakte t ngjara pas dhnies s ktyre vendimeve. N kto raste
gjykata e shqyrton eshtjen me prparsi dhe mund t vendos edhe pezullimin e
ekzekutimit t vendimit.
Nga prmbajtja e ksaj dispozite del se goditja e titullit ekzekutiv pr vlefshmri
ose pr ekzistencn e detyrimit q ai prmban, do t bhet me padi sipas rregullave
t prgjithshme, me pal kundrshtare, n gjykatn e vendit t ekzekutimit. Pra nuk
ka t bj me veprimet e prmbaruesit gjyqsor, sepse padia nuk drejtohet kundr
veprimeve t tij. Kur titulli ekzekutiv sht nj vendim gjykate ose arbitrazhi,
goditja e tij mund t bhet vetm pr fakte q kan ngjar pas dhnies s ktyre
vendimeve. P.sh. se sht prmbushur trsisht ose pjesrisht detyrimi, se sht
folur, parashkruar e fakte t tjera t ngjara pas dhnies s ktyre vendimeve. N
rast se faktet kan ngjar para dhnies s ktyre vendimeve, edhe sikur t jen
zbuluar m pas, nuk mund t prbjn shkak pr goditjen e tyre. P.sh. gjetja e nj
deftese me dat para se t jepej vendimi, ku pranohet nga kreditori se kredia e tij
kundr kreditorit, pr t ciln sht dhn vendimi i detyrimit, i sht paguar, nuk
mund t prbj shkak dhe gjykata nuk mund ta marr parasysh, pr goditjen e
vendimit si titull ekzekutiv, sepse fakti ka ngjar para dhnies s vendimit. Ose
pretendimi se nj nga dokumentat ku sht mbshtetur vendimi sht i pavlefshm,
edhe sikur t jet pranuar m von nga kreditori, nuk mund t prbj shkak pr
goditjen e vendimit si titull ekzekutiv. Ato mund t prbjn shkak vetm pr
rishikimin e vendimit.
T gjith titujt e tjer ekzekutiv q nuk jan vendime mund t goditen edhe pr
shkaqe t ngjara para dhnies s vendimit, t cilat mund t shrbenin si fakte
(prova) edhe n kohn e shpalljes s t drejts. P.sh. akti noterial, eku, kambiali
.

272

ose akt tjetr detyrimi, mund t goditen pr shkakun se detyrimi q prmbajn ato
sht i simuluar, ose se sht marr nn ndikimin e mashtrimit, kanosjes ose
lajthimit, se debitori nuk e ka patur zotsin pr t vepruar etj.
b)Kundrshtimi i veprimeve t prmbaruesit gjyqsor.
N nenin 610 t K.Pr.Civile sht parashikuar edhe nj mjet i goditjes s
veprimeve t prmbaruesit gjyqsor. Sipas ksaj dispozite kundr veprimeve t
prmbaruesit dhe kundr refuzimit t tij pr t kryer nj veprim, palt mund t
bjn ankim n gjykatn q ekzekuton vendimin brenda 5 ditve nga data e
kryerjes s veprimit apo refuzimit, kur palt kan qen t pranishme n kryerjen e
veprimit, ose kan qen thirrur pavarsisht a kan marr pjes dhe n raste t tjera
nga dita e njoftimit ose e marrjes dijeni prej tyre pr veprimin e kryer ose
refuzimin. Kompetente pr shqyrtimin e ankimit sht gjykata e vendit t
ekzekutimit, i cila mund t thrras edhe palt. Prmbaruesi gjyqsor thirret nga
gjykata me cilsin e personit t tret. Ankimi nuk pezullon ekzekutimin, prve
kur gjykata vendos pezullimin. Kundr vendimit t gjykats mund t bhet ankim
i veant.
Veprimet e prmbaruesit dhe refuzimet e tij pr t kryer nj veprim mund t jen
nga m t ndryshmet, por jo kundr t gjithve mund t bhet ankim. Goditja mund
t bhet vetm pr ato veprime pr t cilat parashikohet shprehimisht n
K.Pr.Civile se kundr tyre mund t bhet ankim. T tilla veprime kundr t cilave
mund t bhet ankim jan ato lidhur me afatin e ekzekutimit t detyrimit (neni
517), lidhur me pasurin e trashgimtarve q mund t sekuestrohet (neni 520),
lidhur me prqindjen e pags q mund t sekuestrohet (neni 533) etj.
c)Kundrshtimi i veprimeve t prmbaruesit nga personi i tret.
Me nenin 612 t K.Pr.Civile i sht siguruar mbrojtja edhe personit t tret lidhur
me t drejtn e tij t pronsis. N kt despozit thuhet personi i treti q pretendon
se sht pronar i sendit mbi t cilin bhet ekzekutimi, mund t ngrej padi pr t
mbrojtur t drejtn e tij dhe kur sht rasti pr t prjashtuar sendin nga
sekuestrimi dhe shitja. Padia ngrihet kundr kreditorit dhe debitorit n gjykatn e
vendit t ekzekutimit t vendimit. Gjykata mund t vendos edhe pezullimin e
ekzekutimit si mas t prkohshme. Kjo padi ka tiparet e nj padie krkimi t
sendit (revendikimi), ndonse objekti i saj i thjesht sht prjashtimi i sendeve
nga sekuestrimi e shtja. Dallim tjetr nga ankimi i palve kundr veprimeve ose
refuzimit pr t kryer veprime t prmbaruesit, sht se padia e personit t tret
nuk i nnshtrohet afatit 5 ditor apo ndonj afati tjetr t shkurtr.
Kur sendi i krkuar nga personi i tret sht i luajtshm dhe gjykata pranon se ky
sht pranuar, por kur vendimi ka marr formn e prer sendi ishte shitur n
.

273

dyqanin e shitjes s lir ose n ankand, personi i tret ka t drejt t krkoj nga
prmbaruesi mimin e shitjes. N rast se mimi i sht dhn kreditorit, ai ka t
drejt t krkoj prej debitorit at q ka prfituar nga shitja e sendit. N qoft se
vrtetohet se kreditori ka qen me keqbesim, d.m.th. a ka ditur se debitori nuk
sht pronar i tij, ai detyrohet ti kthej personit t tret mimin e marr nga shitja
e sendit dhe n qoft se e ka marr vet sendin n vend t kredis, detyrohet t
kthej vendim (neni 613).
Pr sendin e paluajtshme t shitura n ankand, personi i tret pronar i ktij sendi,
sendi i merret blersit. Ky ka t drejt t krkoj nga prmbaruesi mimin q ka
paguar n qoft se nuk i sht dhn kreditorit. Kur mimi i sht dhn kreditorit
blersi ka t drejt ta krkoj prej tij si dhe nga debitori at pjes t mimit q ka
marr nga shitja e sendit. Sendi i paluajtshm n qoft se i sht dhn kreditorit i
merret atij dhe i kthehet personit t tret (neni 614).

6.Pezullimi e pushimi i ekzekutimit

a)Pezullimi i ekzekutimit
Ekzekutimi i titullit ekzekutiv mund t pezullohet n rastet e parashikuara
shprehimisht n K.Pr. Civile. Sipas nenit 615 ekzekutimi pezullohet me vendim t
gjykats , me krkesn e kreditorit dhe n rastet e parashikuara nga shkronj c
dhe t nenit 297 t K.Pr.Civile dhe n raste t tjera t parashikuara n ligj.
Ekzekutimi pezullohet me vendim t gjykats kur ajo mon t nevojshme
pezullimin e veprimeve t ekzekutimit pr nj koh t caktuar, zakonisht deri n
zgjidhjen e eshtjes me vendim prfundimtar. P.sh. gjykata vendos pezullimin e
ekzekutimit deri n zgjidhjen e ankimit t palve kundr veprimeve t
prmbaruesit gjyqsor, n baz t nenit 611 t K.Pr.C. ose vendos pezullimin deri
n prfundim t gjykimit t padis s ngritur pr pavlefshmrin e titullit ekzekutiv
( neni 609) etj.
Pezullimi i ekzekutimit t detyrueshm me krkesn e kreditorit sht plotsisht e
motivuar, pr arsye se ky sht subjekti i interesuar pr pezullimin, por ka rn n
marrveshje me debitorin pr mnyrn e ekzekutimit.
Prmbaruesi gjyqsor sht i detyruar t vendos pezullimin e ekzekutimit kur
vdes njra nga palt ose mbaron personi juridik, ose kur njra nga palt nuk ka ose
m von ka humbur zotsin pr t vepruar si pal dhe shihet e nevojshme ti
emrohej nj prfaqsues ligjor. Por nuk mund t vendoset pezullimi i
ekzekutimit pr ndonjrin prej ktyre shkaqeve n qoft se n kohn e vrtetimit t
njerit prej shkaqeve, ishte br shpallj e lajmrimit pr shitjen n ankand t sendit
t paluajtshm.
.

274

b)Pushtimi i ekzekutimit
Edhe rastet dhe kushtet e pushimit t ekzekutimit t detyrueshm jan parashikuar
shprehimisht n nenin 616 t K.Pr.Civile. sipas ksaj dispozite ekzekutimi pushon:
a)
kur debitori i paraqet prmbaruesit gjyqsor dftesn me nnshkrimin
e kreditorit, t vrtetuar rregullisht se ka paguar shumn q shenohet n urdhrin e
ekzekutimit ose kuintanc t zyrs postare ose shkres t banks me t cilat
vrtetohet se shuma q shenohet n urdhrin e ekzekutimit sht derdhur n dobi t
kreditorit , q do t thot se detyrimi sht shlyer.
b)
Kur kreditori heq dor me shkres nga ekzekutimi;
c)
Kur urdhri i ekzekutimit shfuqizohet;
) Kur me vendim t gjykats q ka marr form t prer sht pranuar padia e
debitorit pr kundrshtimin e veprimeve t prmbaruesit n baz t nenit 610 t
ktij kodi, ose padia e personit t tret sipas nenit 613.
d)
kur prmbaruesi gjyqsor vet ose me kujdesin e kreditorit nuk gjen
brenda 6 muajve nga dallimi i ekzekutimit pasuri t debit0rit, ose kur sendi i
sekuestruar nuk sht shitur dhe kreditori nuk ka pranuar ta marr sendin kundrejt
kredis s tij.
Kundr vendimeve t pezullimit ose t pushimit t ekzekutimit mund t bhet
ankim n gjykatn e shkalls s par brenda 5 ditve nga data e shpalljes ose
njoftimit. Pasi vendimi i pushimit t ekzekutimit t ket marr form t prer
prmbaruesi gjyqsor heq sekuestrn e vn mbi pasurin e debitorit. Kur vendoset
pushimi i ekzekutimit pr shkak se nuk sht gjetur pasuri e debitorit brenda 6
muajve ose pr shkak se kreditori heq dor nga ekzekutimi ose nuk ka pranuar t
marr sendin e pashitur kundrejt kredis s tij, prmbaruesi i kthen n kto raste
urdhrin e ekzekutimi kreditorit. Ky i fundit mund t paraqes krkes t re pr
ekzekutim, pasi parashkrimi fillon rishtas nga data q vendimi pushimit t
ekzekutimit t ket marr form t prer (neni 617).

275