RODKI STYLISTYCZNE

Alegoria motyw lub zestaw motyww, ktry poza znaczeniem

dosownym ma jeszcze inne, ukryte i domyle.
Aliteracja rozpoczynanie od identycznych gosek ssiadujcych ze
sob wyrazw.
Anafora powtarzanie tego samego sformuowania (wyrazu lub zwrotu)
na pocztku kolejnych zda wersw lub akapitw.
Animizacja (oywienie) polega na nadaniu przedmiotom, zjawiskom
przyrody lub pojciom cech istot ywych.
Antropomorfizacja rodzaj animizacji; polega na przypisywaniu
zjawiskom natury, tworom nieoywionym, pojciom,
zwierztom cech waciwych czowiekowi.
Antyteza zestawienie dwch wypowiedzi kontrastowych, przeciwnych
pod wzgldem swojego znaczenia.
Apostrofa bezporedni zwrot do osoby, bstwa,
uosobionego przedmiotu, idei.
Archaizm wyraz pochodzcy z czasw minionych,
ktry wyszed z powszechnego uycia.
Epifora - powtarzanie tego samego sformuowania
(wyrazu lub zwrotu) na kocu zdania lub wersu.
Epitet okrelenie rzeczownika, wyraone najczciej za pomoc
przymiotnika, rzadziej imiesowu bd rzeczownika.
Eufemizm (odmiana peryfrazy) wyraz, zwrot, ktry zastpuje
drastyczne, dosadne, wulgarne wyraenie innym, agodniejszym,
osabiajc tym samym jego znaczenie.
Hiperbola opisanie, przedstawienie zjawiska, przedmiotu, czynnoci
w sposb przesadny, przejaskrawiony, wyolbrzymiony. Ma na celu
wywarcie na odbiorcy silniejszego wraenia.
Instrumentacja goskowa taki dobr wyrazw, aby pewne goski
powtarzay si z ponadprzecitn czstotliwoci.
Inwokacja rozwinita apostrofa umieszczana na
pocztku utworu epickiego.

Kalambur rodzaj gry sw (o zblionym bd identycznym

brzmieniu, a rnych znaczeniach).
Koncept wyszukany, oryginalny pomys kompozycyjny, stylistyczny
Kontrast zestawienie wyrazw bd wypowiedzi
(np. motyww, cech) przeciwstawnych.
Metafora (przenonia) zestawienie dwch lub wicej wyrazw,
ktre osobno znacz co innego,
a w zestawieniu nabieraj nowego
znaczenia, zwanego znaczeniem metaforycznym.
Neologizm wyraz tworzony w celu nazwania nowych rzeczy czy
zjawisk bd chci wyraenia okrelonych treci
w sposb oryginalny, wyszukany.
Oksymoron rodzaj zwizku frazeologicznego, ktry skada
si z wyrazw o przeciwstawnej treci.
Onomatopeja (dwikonaladownictwo) jako zabieg poetycki polega
na wprowadzeniu do utworu wyrazw dwikonaladowczych bd
tworzeniu dwikonaladowczych ukadw goskowych,
czy ukadw rytmicznych.
Paradoks zestawienie sprzecznych wewntrznie, kontrastujcych
znaczeniowo wyrae.
Parenteza wypowiedzenie nawiasowe, wtrcone,
dopowiedzenie, dygresja, odautorski komentarz.
Personifikacja (uosobienie) rodzaj animizacji; przedstawienie
przedmiotw, zwierzt, rolin, poj abstrakcyjnych, zjawisk natury
jako dziaajcych, mwicych postaci ludzkich.
Peryfraza (omwienie) zastpienie konkretnej nazwy jakiego
zjawiska, czynnoci, przedmiotu, osoby opisem lub charakterystyk.
Porwnanie przyrwnanie czego do czego innego, najczciej za
pomoc wyrae: jak, jako, na ksztat, niby.
Porwnanie homeryckie porwnanie, w ktrym czon porwnujcy
jest obrazem poetyckim rozbudowanym do rozmiarw epizodu.
Przerzutnia wystpuje w liryce, polega na przeniesieniu
czci zda z jednego wersu do drugiego.

Pytanie retoryczne pytanie, ktre nie zostaje uyte w celu

utrzymywania odpowiedzi.
Symbol znak, przedmiot, pojcie majce poza znaczeniem
dosownym inne, ukryte.
Wulgaryzm dosadny, ordynarny wyraz lub zwizek wyrazowy.
Wykrzyknienie (eksklamacja) wypowiedzenie (wyraz. grupa wyrazw
lub zdanie wykrzyknikowe) zakoczenie znakiem wykrzyknienia.
Wyliczenie wymienienie w szeregu zda rzeczy, poj lub cech.
LIRYKA
Jeden z trzech rodzajw literackich; obejmuje utwory pisane
wierszem. Ukazuj one przede wszystkim przeycia, emocje i doznania
podmiotu lirycznego przekazywane w formie monologu lirycznego.
Istotn rol odgrywa wywoanie nastroju. Jzyk poetycki
charakteryzuje przede wszystkim bogactwo rodkw stylistycznych.
Za wzgldu na temat wyrniamy liryk:
Miosn dotyczy uczu, ktrych dowiadcza podmiot liryczny
Refleksyjno-filozoficzn dotyczy kwestii filozoficznych, na
przykad
przemijania, wolnoci, wartoci czy
sensu ycia.
Religijn dotyczy stosunku czowieka do Boga i do kwestii wiary.
Patriotyczn dotyczy problemw zwizanych z narodem,
pastwem, ojczyzn.
Ponadto wyrniamy midzy innymi: liryk bezporedni,
poredni, liryk apelu, inwokacyjn, podmiotu zbiorowego, roli
(maski), wyznania.

LIRYKA APELU

Odmiana liryki, w ktrej podmiot liryczny kieruje sw wypowied do

okrelonego adresata z zamiarem wywarcia wpywu na jego podstawy
i pogldy, wzywa go do konkretnego dziaania.
LIRYKA BEZPOREDNIA
Odmiana liryki, w ktrej podmiot liryczny ujawnia swoje uczucia
wprost, bezporednio. Na jego obecno wskazuj czasowniki w 1 os,
liczby pojedynczej lub liczby mnogiej oraz zaimki, na przykad ja, mj,
my, nasz. Odmian liryki bezporedniej jest liryka osobista, w ktrej
moemy utosami podmiot liryczny z autorem (odwouje si
ona do ycia i dowiadcze poety).
LIRYKA INWOKACYJNA
(Inaczej liryka zwrotu do adresata) odmiana liryki, w ktrej wyranie
wskazany jest adresat utworu (monolog liryczny skonstruowany jest
jako zwrot do odbiorcy). Adresatem moe by konkretna osoba, grupa
osb, upersonifikowane zjawisko, pojcie.
LIRYKA MASKI
Odmiana liryki, w ktrej twrca nadaje utworowi form mowy
wypowiadanej przez fikcyjn posta. Bohater liryczny wypowiada
treci, ktre mona przypisa autorowi.