++

Wskanik biegu
do motocykla
3042

16

VDD

R1

D13

JP1

U1P
8

Do czego to suy?

Prezentowany ukad jest odpowiedzi na

rzeczywist potrzeb, z jak si spotkaem. Podczas dynamicznego prowadzenia
motocykla nieraz zdarzao si, e chciaem wczy sidmy bieg w motocyklu
z szeciostopniow skrzyni biegw. Po
rozmowie z moimi kolegami okazao si, e
przytrafia si to nie tylko mnie. Oczywicie
mona odczyta w poredni sposb, na
ktrym biegu si jedzie, choby poprzez
porwnanie wskazania prdkociomierza
oraz obrotw, jednak zdecydowanie mniej
absorbujce kierowc bdzie spojrzenie na
cyfrowy wskanik. Opisywane urzdzenie
suy do informowania kierowcy motocykla lub samochodu, na ktrym biegu wanie porusza si pojazd. Podobne wskaniki
mona wprawdzie znale w internecie na

R1-R3: 4,7k

BAS32L

C1

R3

2
1

R2

VCC

VSS

Posiadasz jednolad? Jeeli tak, to urzdzenie jest wanie dla Ciebie... Natychmiastowe wywietlenie wybranego biegu
zapewni wiksz kontrol i bezpieczestwo jazdy motocyklem.

7
1
2
6

IN_A
2 IN_B
3 IN_C

100n

3
4
5

2
1

D1

JP4

IN_B
D2
IN_C

2
D3

I N_ A
D4
IN_C

3
D5
IN_C

BIEG_1
BIEG_2
BIEG_3
BIEG_4
BIEG_5
BIEG_6
LUZ_0

PAD1
PAD3
PAD4
PAD5
PAD6
PAD7
PAD0

2R

1U

1R

5R
6R

7R

8R

JP3D3

9R

PAD
D1
1 1D
2D
3D
4D
5D
6D
7D
8D
21D
11D
01D
9D

MIEJSCE PRZECICIA

50

IA
IB
IC
ID
LT
BI
LE

A
B
C
D
E
F
G

R4-R10: 820
R4 10
R5 9
R6 8
R7 5
R8 4
R9 2
R10 3

13
12
11
10
9
15
14

HDSP-F153
a
b
c
d
e
f
g

CC
CC

DIS1

dp

1
6

HEF4511BT
VCC

rnych forach, jednak moje rozwizanie

wyrnia to, i caa elektronika jest zaprojektowana w taki sposb, by zmiecia si
w maej, eleganckiej obudowie, bezporednio w zabudowie wywietlacza. Warto
te zwrci uwag na kilkukrotnie
niszy koszt wykonania takiego
Rys. 2 Schemat montaowy (skala 2:1)

DIS1
D
IS1

U1

JP3 1

4
D6

IN _ A

D7

D8

D9

IN _ B

IN _ B

IN_A

0
D10

IN_A

D11 IN_B
D12 IN_C

D1-D12: BAS32L

Rys. 1 Schemat ideowy

wskanika biegu w porwnaniu do rozwiza, oferowanych obecnie na rynku.

Jak to dziaa?

Kontrolka informujca kierowc o tym, e

wczony jest bieg neutralny, tzn. luz, zawieca si, gdy zostaje zamknity obwd do
masy poprzez czujnik
biegu neutralnego (jest to
Fot. 1
jedno z rozwiza, jakie
si stosuje w motoryzacji
i dla takiego rozwizania
moemy zastosowa opisywany wskanik).
Idea jest prosta: poprzez
przerobienie czujnika
biegu neutralnego tak, by
zamyka obwd rwnie
dla pozostaych pozycji,
tj. kolejnych biegw,
mona wywietli kierowcy pojazdu stosown informacj. Na tej
oglnej zasadzie opiera

E l e k t r o n i k a d l a Ws z y s t k i c h

JP2
1
2
3

Fot. 3

do 15V. Rezystory R1R3 wymuszaj wysoki stan na wejciach A,

B, C ukadu U1, natomiast wejcie D jest na stae podczone do
masy. Rezystory R4-R10 ograniczaj pyncy prd poprzez poszczeglne
segmenty wywietlacza. Z przerobionego czujnika biegw dostajemy potencja
masy, doprowadzony przewodem na piny
PAD0PAD7, odpowiadajcy pozycji dla
jednego z zaczonych biegw. Nastpnie
za pomoc diod D1D12 zostaje on zamieniony na odpowiedni kombinacj, by
pozostawi stan wysoki na odpowiednich
wejciach A, B, C w celu uzyskania kodu
BCD (zcze JP2 oraz JP3 s poczone ze
sob). I tak jeeli chcemy np. zawieci
segmenty odpowiednie dla cyfry 1 (czyli
wczony pierwszy bieg), na PAD1 pojawi
si potencja masy, nastpnie dziki D1
oraz D2 pojawi si stan niski na wejciach
B, C ukadu U1 (D na stae zwarte do
masy), a na wejciu A mamy stan wysoki,
co odpowiada wanie wywietleniu cyfry
1 na wywietlaczu.

E l e k t r o n i k a d l a Ws z y s t k i c h

J P4

3
2
1

R7
U1

R5
R6

R2

R1

R8

C1 D13

R9

JP1

R4 R10

R3

D1
D2
D3
D4
D5
D6
D7
D8
D12
D11
D10
D9

JP3

MIEJSCE PRZECICIA

Monta
i uruchomienie

Rys. 3 Strona lutowania (skala 2:1,

widok lustrzany)

Fot. 4

Ukad mona zmontowa na pytce drukowanej, ktrej projekt pokazany jest na rysunku
2 (w skali 2:1) oraz na fotografii 1. Ukad
montujemy standardowo, zaczynajc od elementw najmniejszych, a koczc na najwikszych. Rozmieszczenie elementw na
obu stronach pytki ilustruj rysunki 3 i 4.
Uwaga! W tym projekcie na pocztku
naley przeci PCB w poowie miejsce
przecicia pokazuje rysunek 2. W ten oto
sposb niejako jest tworzona dwuwarstwowa
PCB o maych wymiarach. Fotografia 2 oraz
fotografia 3 to model przed i po poczeniu
ze sob dwch powek pytki poprzez zcze JP3 i JP2 oraz JP1 i JP4. Tak otrzymana
pytka zostaa zaprojektowana pod wymiary
typowej fabrycznej obudowy Z-83 fotografia 4. Rysunek 5 pokazuje rozmiary wycicia
w obudowie.
Prawidowo zmontowaRys. 4 Stronia elementw (skala 2:1)
ny ukad powinien dziaa
od razu. Jego poprawne
DIS1
dziaanie moemy sprawPAD1
dzi przez doprowadzenie
zasilania do JP4, a nastpPAD3
nie zwierajc punkty
PAD0, PAD1, PAD3 itd.,
PAD4
odpowiadajce wywiePAD5
tlaniu si poszczeglnych
biegw. Gdy zmontowany
PAD6
ukad dziaa prawidowo,
moemy przystpi do dalPAD0
szej czci, czyli do przePAD7
rabiania czujnika biegu
neutralnego. Fotografia
5 pokazuje taki czujnik,
wymontowany z motocykla
2

si opisywany wskanik zaczonego biegu.

Schemat ideowy ukadu przedstawia rysunek
1. Do ukadu poprzez zcze JP1 doprowadzone jest zasilanie z instalacji motocyklowej
12V. Dioda D13 chroni ukad przed pomykowym odwrotnym podczeniem napicia.
Warto podczy si w miejsce, w ktrym
napicie pojawia si dopiero po przekrceniu
kluczyka np. pod wiata drogowe. Cay ukad
mona podzieli na dwie czci. Pierwsza
to przeksztacenie sygnau wybranego biegu
na kod BCD, druga cz to zmiana kodu
BCD na kod 7-segmentowy odpowiedni dla
wywietlacza.
Ukad U1 to popularny 4511 pozwalajcy zamieni kod BCD na cyfr dla
wywietlacza 7-seg. ze wspln katod w
klasycznej wersji pozwalajcej na zasilanie

JP2

Fot. 2

51

3mm

5mm

Komplet podzespow z pytk jest dostpny

w sieci handlowej AVT jako kit szkolny AVT-3042.

R
E
K
L
A
M
A

(z reguy znajduje si on pod lew pokryw

silnika, czyli w okolicach zbatki zdawczej,
ktra napdza acuch). Oryginalne czujniki
biegu neutralnego maj jeden pin, wyprowadzony na drug stron dla pozycji luzu.
Pracujcy styk pozostawia znaki (wgbienia) w miejscach, gdzie zatrzymuje si na
poszczeglnych biegach. Przerbka polega na umieszczeniu dodatkowych pinw
(stykw) w tych miejscach wgbie. Jako
nowe piny dla stykw zostay uyte mae
gwodzie miedziowane, jednak mona
uy dowolnego materiau zapewniajcego
dobre poczenie elektryczne. Do pinw
po drugiej stronie jest przylutowywany
kabel omioyowy z ekranem (w przypadku motocykla szeciobiegowego), ktry
jest doprowadzony do punktw PAD0,
PAD1, PAD3 itd. na pytce. Dodatkowo
na styki mona nanie klej, ktry umocuje poszczeglne yy kabla i dodatkowo zabezpieczy poczenia lutowane przed
wpywem warunkw atmosferycznych oraz
mechanicznymi uszkodzeniami, ktre mog
wystpi na skutek drga podczas jazdy.
Przykadowy ju przerobiony czujnik wida
na fotografii 6 oraz fotografii 7. Kabel
mona dodatkowo przymocowa opaskami
zaciskowymi na drodze do PCB. Po zmontowaniu i umieszczeniu PCB w obudowie, przewody poczeniowe na punktach
PAD0, PAD1 itd. dodatkowo zostay pokryte w celu zabezpieczenia przed drganiami
mechanicznymi fotografa 8. Wszelkie
poczenia w obudowie, jak np. front, oraz
miejsce, gdzie wchodzi kabel
do obudowy, zostay dodatkowo Fot. 8
zabezpieczone przed dostaniem
si wody przez naniesienie kleju
dwuskadnikowego. W opisywanym wskaniku dodatkowo w
poowie kabla czcego zastosowano rozczaln kostk, poniewa w przyszoci umoliwi ona
wymian wywietlacza na inny
typ, na przykad na LCD od telefonu Nokia.

6mm

30mm

R1-R3. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4,7k
R4-R10. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 820
C1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100nF ceramiczny
D1-D13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BAS32L lub podobna
U1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . HEF4511BT
JP1,JP4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Goldpin 1x2pin
JP2,JP3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Goldpin 1x3pin
DIS1 . . . . . . . . . . . . . Wywietlacz 7-seg. HDSP-F153

Rys. 5 Wycicie w przednim panelu

na wywietlacz

15mm

Wykaz elementw

20mm

Fot. 5

Fot. 6

Fot. 7

Sawomir Cop
copek.mobile@gmail.com

52

E l e k t r o n i k a d l a Ws z y s t k i c h