DNA METABOLIZAM

Replikacija u prokariota
Pomou 5-3egzonukleazne aktivnosti intaktne
DNA polimeraze I moe se sintetizirati
segment DNA (ili RNA) koji se moe spariti sa
lancem kalupa.Ovaj proces se naziva translacija
zarezivanjem (nick translation). Translacija
zarezivanjemjeveoma vana za popravak DNA
molekule i za uklanjanje RNA primera tokom
replikacije.Veina DNA polimeraza nema
53egzonukleaznu aktivnost.

Procesom translacije zarezivanjem lanac RNA

ili DNA koji je sparen sa kalupom istovremeno
se razgrauje 53egzonukleaznom aktivnou
DNA polimeraze I i zamjenjuje pomou
polimerazne aktivnosti istog enzima.Ove aktivnosti su vane u procesu
popravka DNA i uklanjanju RNA primera tokom replikacije.
Zeleno je oznaen lanac koji se uklanja.Polimeraza I produava netemplatni
lanac i pomjera nick (prekinuta fosfodiesterska veza sa slobodnom 3OH i
slobodnom 5fosfatnom grupom). Nick se povezuje pomou drugog enzima
nakon disocijacije polimeraze I sa DNA.

Enzim DNA polimeraza III strukturno je mnogo sloeniji od DNA polimeraze

I jer sadri deset tipova podjedinica.
Polimerazna aktivnost locirana je na podjedinici, a aktivnost kontrolnog
itanja ( 35egzonukleazna aktivnost ) na podjedinici. podjedinica
asocira s i podjedinicama inei sr polimeraze, koja moe polimerizirati
DNA, ali sa ogranienom procesivnou. Dvije sri polimeraze mogu biti
vezane u kompleks pomou dimernih ( tau ) podjedinica. Ovaj dimerni
polimerazni kompleks se zatim moe asocirati sa jednim kompleksom koji
utovara tipaljku.
Kompleks koji utovara tipaljkusastoji se od est podjedinica, a koje su
izgraene od pet razliitih tipova podjedinica 2. Sve nabrojane

proteinske podjedinice (skupina koju ini 14 proteinskih podjedinica od kojih

je devet razliitih tipova podjedinica ) sainjavaju enzim DNA polimerazu
III*.

DNA polimeraza III* moe polimerizirati DNA, ali sa mnogo manjom

procesivnou od one koja se oekuje za organiziranu replikaciju cjelokupnog
hromozoma.Poveanje procesivnosti obezbjeuje podjedinica; etiri
podjedinice kompletiraju DNA polimerazu III holoenzim. Dvije podjedinice
polimeraze III E. coli ine strukturu slinu tipaljki koja okruuju
DNA.tipaljka klizi duDNA, sprjeava disocijaciju DNA polimeraze III to
poveava procesivnost holoenzima za vie od 500.000 puta.

Dvije podjedinice polimeraze III E.

coli (na slici obojene sivo i svijetlo
plavo) stvaraju cirkularnu strukturu
slinu tipaljki koja okruuje DNA.

Pogled sa strane.
Sivo obojene podjedinice okruuju
dvostruki heliks DNA (svijetlo i tamno
plav).

Replikacija DNA zahtijeva sudjelovanje vie od dvadeset razliitih enzima i

proteinskih faktora, od kojih svaki ima specifian zadatak.Cjelokupni
kompleks zove se DNA replikazni sistem ili replizom.Da bi se pristupilo
lancima DNA koji u procesu replikacije djeluju kao kalupi potrebno je da se
dva roditeljska lanca razdvoje. Ovo razdvajanje vre enzimi helikaze, koji se
pomjeraju duDNA i razdvajaju lance, troei pri tome energiju u obliku ATP.

Razdvajanje
lanaca
uzrokuje
topoloki stres u uzvojnikoj
strukturi DNA, koji se rjeava
djelovanjem topoizomeraza.

Razdvojene lance stabiliziraju proteini za stabilizaciju jednolanane DNA

(SSB). Prije nego to DNA polimeraza otpone sintezu DNA, enzimi nazvani
primaze sintetiziraju RNA primere (klice). Na kraju RNA primeri se uklanjaju
i zamjenju s DNA (u E. coli toje jedna od funkcija DNA polimeraze I). Poto
je RNA primer uklonjen i pukotina popunjena s DNA, u kimi DNA ostaje rez
u obliku prekinutog fosfodiesterskog veza.Ovaj rez zatvaraju enzimi koji se
zovu ligaze.

Replikacija E. coli odvija se u fazama

Sinteza DNA molekule moe se podijeliti u tri faze:
1.zapoinjanje (inicijacija)
2.produavanje (elongacija)
3.zavretak (terminacija).
Inicijacija.
Poetak replikacije hromozoma u bakteriji E. coli sastoji se od 245 bazna
para i naziva se oriC.Ovo podruje DNA sadri segmente DNA ije su
sekvence visoko ouvane.

OriC, poetak replikacije u E.coli sadri 245 bp. Mada sekvence koje se
ponavljaju nisu identine, odreeni nukleotidi su visoko konzervirani i ine
tzv. konsenzusne sekvence. Na poloajima gdje ne postoji konsenzus, N
predstavlja bilo koji nukleotid. Strelice pokazuju orijentaciju nukleotidnih
sekvenci.
Kljune sekvence su sekvence sastavljene od 13 baznih parova koje se
ponavljaju uzastopno tri puta i etiri ponavljanja sekvenci koje sadre devet
baznih parova.U otpoinjanju replikacije sudjeluje najmanje devet enzima ili
proteina.Oni otvaraju DNA uzvojnicu na poetku (originu) i stvaraju kompleks
koji omoguava dalje reakcije.

Za otpoinjanje procesa replikacije najvanija

komponenta je DnaAprotein.Kompleks sastavljen od
20 molekula DnaA proteina vezuje se na etiri
ponavljue sekvence duine 9 baznih parova u oriC.

Kompleks sukcesivno denaturira DNA u podruju tri

uzastopno ponavljajua segmenta duine 13 baznih
parova.Ovo podruje je bogato A = T parovima.U
procesu se troi ATP, a neophodno je i sudjelovanje
bakterijskog proteina HU koji je slian histonu. Na odvijeno podruje DNA
zatim se vezuje DnaB protein u rekciji u kojoj je neophodno uee i DnaC
proteina.
Dva heksamera DnaB proteina od kojih se svaki vezuje na jedan od
razdvojenih DNA lanaca djeluju kao helikaze.Oni odvijaju DNA u dva smjera i
stvaraju dvoje replikacijske ralje.

U prisustvu SSB proteina ( single-stranded DNA binding protein) i DNA

giraze ( DNA topoizomeraza II), DNA helikaza brzo odvija hiljade parova
baza u oba smjera od take otpoinjanja replikacije.Vie molekula SSB
proteina kooperativno se vezuje na jednolananu DNA. Na taj nain
stabiliziraju razdvojene lance DNA i sprjeavaju renaturaciju, dok giraza
oslobaa DNA topolokog stresa uzrokovanog djelovanjem DnaB helikaza.
Na vrijeme otpoinjanja replikacije djeluje metilacija DNA i interakcija sa
bakterijskom plazma membranom. DNA u oriCmetilira Dam metilaza. Pri tome
se metilira N6 poloaj adenina unutar palindromske sekvence (5)GATC. Dam
je skraenica od DNA adenin methylation.
Podruje oriC neobino je bogato GATC sekvencama.Podruje hromozoma
koji ini oriC,a ija duina iznosi 245 baznih parova sadri 11 GATC sekvenci.
Neposredno nakon replikacije DNA je hemimetilirana. Ori C sekvence
roditeljskog lanca su metilirane, dok ori C sekvence novosintetiziranog lanca
nisu.
Elongacija
Faza elongacije ukljuuje dvije razliite, ali povezane operacije. To su
sinteza vodeeg lanca i sinteza tromog lanca. Nekoliko enzima u
replikacijskim raljama vano je za sintezu oba lanca.

Prvo se roditeljska DNA odvija djelovanjem helikaze, a topoizomeraze

oslobaaju molekulu DNA topolokog stresa nastalog odvijanjem.Svaki od
razdvojenih lanaca potom stabiliziraju SSB proteini. Od ove take sinteza
vodeeg i sporog lanca DNA znaajno se razlikuju.
Sinteza vodeeg lanca je mnogo jednostavnija i otpoinje sintezom kratke
RNA klice ( primer duine 10 do 60 nukleotida ) u taki otpoinjanja
replikacije.Sinetezu klice vri primaza ( DnaG protein). Na ovu klicu dodaju
se deoksiribonukleotodi djelovanjem DNA polimeraze III. Sinteza vodeeg
lanca odvija se kontinuirano i ide u korak sa odvijanjem DNA u replikacijskim
raljama.
Sinteza sporog lanca je mnogo komplikovanija. Ovaj lanac se sintetizira u
obliku kraih segmenta koji se nazvaju Okazakijevi fragmenti. Kao i kod
sinteze vodeeg lanca, prvo primaza sintetizira RNA klicu, a zatim DNA
polimeraza III na klicu dodaje deoksiribonukleotide.

(a)
Sinteza
Okazaki
fragmenata.Primaza
u
intervalima
sintetizira
RNA
primer
za
novi
Okazaki fragment. Ako
postavimo dva matrina
lanca jedan kraj drugoga
moemo primijetiti da se
sinteza tromog lanca odvija
u smjeru suprotnom od
smjera sinteze vodeeg
lanca.
(b) Svaki primer se
produava pomou DNA
polimeraze III.
(c) sinteza DNA lanca se nastavlja dok lanac ne dostigne primer prethodno
dodatog Okazaki fragmenta. Novi primer se sintetizira u blizini replikacijskih
ralji i proces se ponavlja.
Ovako gledano sinteza svakog Okazakijevog fragmenta ini se jednostavnom.
U stvarnosti radi se o mnogo kompleksnijem procesu, jer sintezu oba lanca
vri jedan asimetrini dimer DNA polimeraze III, a sinteza vodeeg i sporog

lanca DNA mora se odvijati koordinirano. Pri tome se spori DNA lanac svija u
petlje da bi se poravnale dvije take polimerizacije.

Sinteza
vodeeg
(sporog) lanca DNA.

Sinteza vodeeg i tromog

(sporog)
lanca
DNA.DnaB
protein (helikaza) i DnaG
protein ( primaza ) grade
funkcionalnu jedinicu unutar
replikacijskog kompleksa, koja
se naziva primozom. DNA
polimeraza III je dimer koji
sadri dvije katalitike sri.

tromog

Katalitiku srini asocijacija tri polipeptidne podjedinice oznaene kao .

Jedan katalitiki centar kontinuirano sintetizira vodei lanac, dok drugi
katalitiki centar krui sa jednog Okazakijevog fragmenta na sljedei po
svijenoj petlji sporog lanca.
Odvijanje DNA pomou DnaB helikaze dovodi do asocijacije DNA primaze i
sinteze kratke klice RNA. Nova klizea tipaljkasmjeta se na klicu
pomou kompleksa koji utovara tipaljkupolimeraze III. Kada se sinteza
Okazaki fragmenta zavri, replikacija se zaustavlja.
Podjedinica koja ini katalitiku srDNA polimeraze III disocira sa klizee
tipaljke. Srna podjedinica tako oslobaa i Okazaki fragment i klizeu
tipaljku. Ista srna podjedinica polimeraze III zatim vee novu klizeu
tipaljkui zapoinje sintezu drugog Okazaki fragmenta kod njegove klice.
Ovaj proces omoguava brzu sintezu, pri kojoj se i na vodei i na spori lanac
DNA dodaje oko 1000 nukleotida u sekundi. Poto je sinteza Okazakijevog
fragmenta zavrena, uklanja se njegova RNA klica i zamjenjuje sa DNA.

Uklanjanje klice i
popunjavanje nastalog
jaza vri DNA
polimeraza I, a rez
koji preostaje
popunjava DNA ligaza.

Mehanizam reakcije
DNA ligazeDNA ligaza
katalizira stvaranje
fosfodiesterske veze
izmeu 3hidroksilnog
kraja jednog
fragmenta DNA na
sporom lancu i
5fosfata drugog
Okazaki fragmenta.
DNA ligaza je vaan
reagens u
eksperimentima s
rekombinantnom DNA.

Proteini koji djeluju u replikacijskim raljama E.coli.

Terminacija
Na kraju, dvoje replikacijske ralje u cirkularnom hromozomu E.coli susreu
se u podruju terminusa koje sadri multiple kopije sekvence duine
dvadeset baznih parova oznaene kao Ter( za terminus ).Ter sekvence
rasporeene su na hromozomu tako da stvaraju neku vrstu zamke u koju
replikacijska ralja moe ui ali ne moe izai.
Tersekvenca je mjesto vezivanja proteina koji se naziva Tus (terminus
utilisation substance ).Tus-Terkompleks moe zarobiti replikacijske ralje iz
bilo kog smjera.Po replikacijskom ciklusu djeluje samo jedan Tus-Ter
kompleks onaj koji se prvi susretne s replikacijskim raljama.Kada jedne
replikacijske ralje susretnu Tus-Ter kompleks one se zaustavljaju.

Druge ralje se zaustavljaju kada susretnu prve, zarobljene ralje.Nakon

toga dolazi do replikacije nekoliko stotina finalnih baznih parova koji se
nalaze izmeu velikih proteinskih Tus-Ter kompleksa.
Terminacija
replikacije
hromozoma
E.coli.
Tersekvence
su smjetene
na hromozomu
kao dvije
nakupine
suprotne
orijentacije.

Na ovaj nain se kompletiraju dva topoloki

meusobno povezana hromozoma koji se nazivaju
katenani.Razdvajanja DNA katenana u E.coli obavlja
enzim topoizomeraze IV, a odvojeni hromozomi
prilikom diobe elije odlaze u elije keri.

U eukariotskim elijama replikacija je mnoga sloenija

Replikacija kod eukariota, od kvasca do ovjeka je slina.Sinteza DNA (i
histona) u eukariota odvija se samo u jednom dijelu elijskog ciklusa i to
tokom sintetske faze (S) interfaze.Ovoj fazi prethode i prate je dva perioda
tokom kojih se DNA ne sintetizira ( gap periodi G1 i G2 ).

Ciklus eukariotske elije.

Vrijeme za etiri stadija moe varirati,
a navedene su prosjene vrijednosti.

Vane razlike u replikaciji DNA eukariota u poreenju sa prokariotima

proizilaze iz razlika u:
veliini eukariotske DNA (oko 105 do 106 kb) u poreenju sa prokariotskom
(oko 103kb za E.coli)
pakovanja eukariotske DNA u hromatin i sporijeg kretanja ralji u eukariota.
Da bi eukariotska DNA postala dostupna DNA polimerazama, nukleozomi
moraju disocirati, a to usporava kretanje ralji.
U kvascu su otkrivene jedinstvene take otpoinjanja replikacije, koje se
nazivaju autonomno replicirajue sekvence (ARS) ili replikatori.Otpoinjanje
replikacije u svim eukariotima zahtijeva mutipodjedinini protein nazvan ORC
(origin recognition complex kompleks koji prepoznaje poetak). Ovaj
kompleks vezuje se na nekoliko sekvenci na replikatoru.
Brzina kretanja replikacijskih ralji u eukariota (priblino 50 nukleotida/sec)
iznosi samo jednu dvadesetinu brzine opaene kod E. coli.Kod ove brzine,
replikacija prosjenog ovjeijeg hromozoma iz jedne take otpoinjanja
odvijala bi se vie od 500 sati. Ali, replikacija ovjeijih hromozoma odvija
se dvosmjerno iz vie taaka otpoinjanja koje su udaljene jedna od druge
30.000 do 300.000 baznih parova.
Eukariotski hromozomi su mnogo vei od bakterijskih hromozoma, tako da su
viestruki poeci vjerovatno univerzalna karakteristika u eukariotskim
elijama.DNA polimeraza otpoinje dvosmjernu sintezu na nekoliko poetaka
replikacije koji se nalaze bilo gdje na hromozomu. Segmenti DNA izmeu dva

poetka replikacije nazivaju se replikoni.Prosjean

ovjeiji hromozom sadri najmanje 100 replikona i
replikacija se moe istovremeno odvijati na najmanje
200 ralji.

Replikacija DNA sisara.

DNA u sisara se replicira simultano na veem broju replikacijskih ralji. Ovaj
mehanizam ubrzava proces replikacije poto je brzina kretanja replikacijskih
ralji u sisara mnogo sporija nego u prokariota

Eukarioti sadre vie tipova DNA polimeraza.Neke od njih imaju posebne

funkcije kao to je replikacija mitohondrijske DNA.U replikaciji hromozoma
lociranih u nukleusu sudjeluju DNA polimeraza zajedno sa DNA polimerazom
.
DNA polimeraza je tipian multipodjedinini enzim sa slinom strukturom i
svojstvima u svim eukariotskim elijama.Jedna podjedinica ima primaznu
aktivnost, a na najveoj podjedinici ( Mr 180 000 ) locirana je polimerazna
aktivnost.DNA polimeraza, nema 35egzonukleaznu aktivnost, to je ini
nepogodnom za DNA replikaciju visoke tanosti.
Za DNA polimerazu se vjeruje da sudjeluje u sintezi samo kratkih klica
(koje sadre i RNA i DNA) Okazakijevih fragmenata sporog lanca. Ovi
fragmenti potom se produavaju djelovanjem multipodjedinine DNA
polmeraze . DNA polmerazavee se s proteinom oznaenim kao PCNA ija
Mr iznosi 29 000 (proliferating cell nuclear antigen), a koji stimulira DNA
polimerazu .
Struktura i funkcija PCNA analogne su strukturi i funkciji podjedinica DNA
polimeraze III E. coli koja stvara strukturu slinu tipaljki i znaajno
poveava procesivnost polimeraze.DNA polimeraza ima 35egzonukleaznu
aktivnost kojom vri kontrolno itanje i sudjeluje u sintezi i vodeeg i sporog
lanca DNA. Ovaj kompleks analogan je dimernoj bakterijskoj DNA polimerazi
III.

DNA polimeraza , zamjenjuje DNA polimerazu u nekim stanjima kao to je,

na primjer, popravak DNA.DNA polimeraza moe djelovati i u replikacijskim
raljama gdje, vjerovatno, vri ulogu slinu onoj koju ima DNA polimeraza I,
tj uklanja klice s Okazaki fragmenata sporog lanca.
Jo dva proteinska kompleksa djeluju pri replikaciji eukariotske DNA.RPA
(replikacijski protein A) je po funkciji eukariotski analog SSB proteina.RFC
(replikacioni faktor C) utovara tipaljku, sada je tipaljka PCNA, i olakava
stvaranje aktivnog replikacijskog kompleksa.
Terminacija replikacije na linearnim eukariotskim hromozomima ukljuuje
sintezu posebnih struktura koje se nazivaju telomere i koje se nalaze na
krajevima hromozoma.
Popravak DNA
Trajna promjena nukleotidne sekvence u DNA zove se mutacija.Mutacija
moe biti posljedica zamjene jednog baznog para sa drugim (supstitucijska
mutacija), dodavanja jednog ili vie baznih parova (insercija) ili isijecanja
jednog ili vie parova baza (delecija).Ako mutacija nema posljedice na
funkciju gena naziva se nijema (tiha)mutacija.
Rijetko mutacija moe proizvesti bioloku korist, mnogo ee je tetna.U
sisara postoji veoma jaka korelacija izmeu nagomilavanja mutacija i pojave
raka.Broj i raznolikost sistema za reparaciju DNA ukazuje na vanost
ouvanja integriteta DNA za preivljavanje, a isto tako i na brojne uzronike
oteenja DNA.
DNA oteenje na jednom lancu DNA moe se ukloniti i pravilno zamijeniti
koristei neoteeni komplementarni lanac kao matricu.

Popravak pogrenog sparivanja

Metilacija adenina u palindromskim 5'-GATC
sekvencama slui za razdvajanje roditeljskih
od novosintetiziranih lanaca. MutH, koji
prepoznaje metilirane GATC sekvence,
ujedno je endonukleaza koja cijepa
nemetilirani lanac na 5' mjestu G u GATC
sekvenci.
MutS
prepoznaje
pogreno
spareno mjesto i vee se za njega. MutL
meusobno povezuje MutH i MutS.

Segment nemetiliranog lanca, koji obuhvata

novosintetizirani
lanac
izmeu
mjesta
cijepanja sa MutH i i take iza pogreno
sparenih baza uklanja se sa helikazom II,
egzonukleazom I i SSB. Jaz se popunjava
djelovanjem
DNA
polimeraze
III
i
ligaze.Slian mehanizam koriste i eukarioti
samo to za identifikaciju novosintetiziranog
lanca slui urez.

Popravak ekscizijom-isijecanjem baza

Svaka elija sadri klasu enzima koji se zovu DNA glikozilaze i koji
prepoznaju opta oteenja DNA (kao to su proizvodi deaminacije citozina i
adenina).

Popravak DNA pomou uracil glikozilaze.

Uracil DNA glikozilaza, cijepanjem
glikozidnih veza, uklanja uracil nastao
nastao spontanom deaminacijom
citozina.

Nakon toga, enzim AP endonukleaza

isijeca ostatke eer-fosfat. Popravak se
kompletira pomou DNA polimeraze i
ligaze.

Popravak isijecanjem-ekscizijom nukleotida

DNA oteenja koja imaju za posljedicu veliku distorziju u heliksnoj
strukturi DNA popravljaju se sistemom za eksciziju nukleotida koji je
kritian za preivljavanje svih ivih organizama.U ovom sistemu za popravak,
multipodjedinini enzim (ekscinukleaza), hidrolizira dvije fosfodiesterske
veze, po jednu sa svake strane lezije.

Direktni popravak
Neke lezije u DNA popravljaju se bez uklanjanja baza ili nukleotida.Takav
primjer je direktna fotoreaktivacija ciklobutanskog pirimidinskog dimera.Ovu
reakciju zapoinje DNA fotoliaza koja koristi apsorbiranu svjetlosnu
energiju u pirimidinskom paru da bi katalizirala reverzibilnu reakciju
stvaranja monomernih pirimidina.

Reparacija pirimidinskih dimera pomou fotoliaze

Odreeni tipovi oteenja DNA, kao to je cijepanje dvostrukog lanca,
popreno vezivanje lanaca, ili lezije na jednolananoj DNA podrazumijevaju
oteenje ili nepostojanje komplementarnog lanca.Ovakva oteenja javljaju
se esto kada replikacijske ralje susretnu nerepariranu leziju u DNA ili su
oteenja posljedica ionizirajueg zraenja te oksidativnih reakcija.
U bakterija postoje dva naina da se izvri popravka. U nedostatku drugog
lanca, radi specifikacije popravke, informacija za taan popravak mora doi
sa odvojenog, homolognog hromozoma. To podrazumijeva homolognu genetsku
rekombinaciju i stoga se proces naziva rekombinantni DNA popravak.
Kad god je oteenje DNA neuobiajeno veliko (na primjer ako je elija
izloena jakom ultravioletnom zraenju) koristi se drugi put za reparaciju
tzv. popravak podloan grekama.Kada se aktivira ovaj put, reparacija je
manje tana i rezultira velikim postotkom mutacija. Popravak podloan

grekama dio je naglaenog odgovora elije na ekstenzivno oteenje DNA,

odgovora koji se zove SOS odgovor.
Nastale mutacije e ubiti mnoge elije, ali to je bioloka cijena koju elije
moraju platiti da bi prevazile, inae, nepremostivu barijeru za replikaciju.
Ova vrsta reparacije omoguava nekolicini mutiranih elija da preivi.
Rekombinacija DNA
Preureivanje genetske informacije unutar DNA molekula obuhvata razliite
procese koji spadaju u podruje genskih rekombinacija. Genske
rekombinacije mogu se svrstati u tri klase.
1.homologne genske rekombinacije ( zovu se i opte rekombinacije)
predstavljaju genske izmjene izmeu bilo koje dvije DNA molekule (ili
segmenta iste molekule) koje imaju duu regiju gotovo identinih sekvenci.
2. rekombinacije specifine za mjestopredstavljaju promjene koje se
deavaju samo na posebnoj sekvenci DNA.
3. DNA transpozicijapodrazumijeva kratke segmente DNA koji se kreu po
razliitim mjestima na jednom hromozomu.
U bakterija, homologne genske rekombinacije primarno spadaju u procese za
reparaciju DNA. Rezultat rekombinacije specifine za mjesto je precizno
preureivanje DNA. Transpozoni su segmenti DNA koji se kreu ili skau od
jednog mjesta na hromozomu (donorsko mjesto) do drugog na istom ili
razliitom hromozomu (ciljno mjesto).
Homologija DNA sekvence esto nije bitna za ovo kretanje koje se zove
transpozicija; nova lokacija izabrana je vie ili manje sluajno. Insercija
transpozona u neki bitni gen moe dovesti do smrti elije. Zato je
transpozicija strogo kontrolirana i veoma rijetka.
Transpozoni su, najvjerovatnije, najjednostavniji molekularni paraziti,
adaptirani za pasivnu replikaciju unutar hromozoma elije domaina.U nekim
sluajevima transpozoni nose gene koji su korisni za eliju domaina i ive u
jednoj vrsti simbioze sa elijom domainom.
Programirana reakcija rekombinacije povezana sa transpozicijom povezuje
genske segmente imunoglobulina.Na taj nain formiraju se geni
imunoglobulina tokom diferencijacije B-limfocita u vertebrata.
Rekombinacija V i J genskih segmenata ljudskog IgG kappa lakog lanca.Ovaj
process osigurava raznolikost antitijela.(a)Raspored sekvenci koje kodiraju
IgG u matinim elijama kotane sri(b)Rekombinacija uklanja DNA izmeu
odreenog V segmenta i J segmenta.

Rekombinacija V i J
genskih segmenata
ljudskog IgG kappa
lakog lanca.
Transkript (c) se
procesira pomou
RNA povezivanja (d),
a zatim se vri
translacija (e) uz
nastanak polipeptidalakog lanca. (f) Laki
lanac se moe
kombinirati sa bilo
kojim od 5.000
moguih tekih
lanaca da bi nastala
molekula antitijela.