Vous êtes sur la page 1sur 6

4/11/2016

Miocarditisviraleneladulto

TEMASACTUALIZADOS

Miocarditisviraleneladulto

Viralmyocarditisintheadult

DanielLimontaVelzquez, IJuanF.BatistaCullar,IIMiguelA.RiaoArencibia,IIIAnselmoAbdoCuzaIV
I Mster enVirologa.EspecialistadeIGradoenMedicinaGeneralIntegral.Especialista deIGradoenMicrobiologaMdica.Instructor.Instituto

deMedicinaTropical"PedroKour"(IPK).LaHabana,Cuba.
II Especialista deIGradoenMedicinaInterna.EspecialistadeIIGradoenCardiologa.Asistente.CentrodeInvestigacionesClnicas(CIC).La
Habana,Cuba.
III EspecialistadeIIGradoenCaumatologa.Verticalizado enMedicinaIntensivayEmergencias.ProfesorAuxiliar.FacultaddeMedicina "Miguel
Enrquez".LaHabana,Cuba.
IV DoctorenCienciasMdicas.EspecialistadeI GradoenMedicinaInterna.EspecialistadeIIGradoenMedicinaIntensivayEmergencias.
ProfesorTitular.CentrodeInvestigacionesMdicoQuirrgicas.LaHabana, Cuba.

RESUMEN
Lamiocarditisviralesresultadodeunainflamacindelmiocardioprovocadapordiferentes virus.Estaenfermedadcardacaconstituyesinduda
unaurgenciacardiovascular eneladultoporlascomplicacionesqueocasiona.Elcuadroclnicose caracterizaporarritmiaseinsuficiencia
cardacaquepuedenconducir alamuerte.Lasecuelamsfrecuentedelamiocarditisviralalargo plazoeslamiocardiopatadilatada.Enel
presentetrabajoserevisa etiologa,fisiopatologa,sintomatologa,diagnstico ytratamientodelamiocarditisviraleneladulto.
Palabrasclave:Miocarditis,virus,insuficienciacardaca,arritmias,choquecardiognico, biopsiaendomiocrdica,miocardiopatadilatada.

ABSTRACT
Viralmyocarditisistheresultofamyocardialinflammationprovokedbydifferentviruses.This cardiacdiseaseisdoubtlessacardiovascular
urgencyintheadultduetoits complications.Theclinicalpictureischaracterizedbyarrhythmiasandcardiac failurethatmaytoleadtodeath.
Themorefrequentlongtermmyocarditissequelaisthedilatedmyocardiopathy.Inpresentpaperetiology,pathophysiology,symptomatology,
diagnosisandtreatmentofviralmyocarditisintheadultarereviewed.
Keywords:Myocarditis,virus,cardiacfailure,arrhythmias,cardiogenicshock,endomyocardial biopsy,dilatedmyocardiopathy.

INTRODUCCIN
Lasinfecciones viralesconstituyensindudalacausamsfrecuentedemiocarditis.La miocarditisviralsepuedepresentarencualquierpaciente
conabundantessntomas, desdeepisodiosligerosdedisneaydolortorcicoquedesaparecensin terapiaespecficahastaelpotencialmente
fatalchoquecardiognico. Eneladultosepuedeencontrarlasecuelaalargoplazomsfrecuente delamiocarditisviralqueeslamiocardiopata
dilatadaconinsuficiencia cardacacrnica. 1Enestetrabajosepresentauna revisinactualizadayprcticadelamiocarditisviralenel adulto.
Epidemiologa
Enlaactualidad laverdaderaincidenciadelamiocarditisviralesdesconocidayposiblemente existaunsubregistrodelaenfermedadporque,
usualmente,noserealizalabiopsiaendomiocrdicaparaconfirmarla.Adems,losdatosdelarespuestadeanticuerposenlapoblacincontra
losenterovirusasociados comnmentealasmiocarditissondifcilesdeinterpretaracausa delareaccincruzadaquehabitualmenteocurre
entreellos. 1
Losinformesdenecropsia,deacuerdoconlasdiferentespoblacionesestudiadas,muestranincidencias variablesdemiocarditisconunrangode
0,12a12%.Lasmiocarditisseobservan conmsfrecuenciaenlainfanciaydespusenlaadultez,se presenta,sobretodoentrelos20y54
aos. 2,3EnunodeestosestudiosdeautopsiasrealizadoenFinlandia, 3lamiocarditissepresentfundamentalmenteenniosycomenzabaa
disminuirdeformaimportantedespusdelos54aos(conunaproporcin de6,38a1,12en1000muertes).Despusdelos55aosyhasta
mayoresde75,laproporcindiminuyde0,39a0,11en1000muertes.3
Etiologa
Lasinfecciones porviruscardiotrpicossemantienencomolacausaprincipaldemiocarditis enpasesendesarrollo. 1Sinembargo,lamiocarditis
puedeserprovocadaporotrascausasinfecciosas(bacterianas,fngicasyparasitarias), enfermedadesautoinmunes,hipersensibilidada
medicamentos,reaccionestxicas, cncer,sarcoidosis,miocarditiseosinoflicaymiocarditisde clulasgigantes. 4
LasmiocarditisviralessoncausadasprincipalmenteporviruscoxsackieB(pertenecientesa lafamiliadelosenterovirus),adenovirusy
parvovirusB19.1,5,6 Sinembargo,sehanreportadomiocarditisdeorigenviralporvirusdelainmunodeficienciahumana1(VIH1),7,8virusdela
influenzaAyB9,rotavirus 10yvirusherpeshumanocomoelcitomegalovirus,5,11 virusdeEpsteinBarr5yelvirusherpes6. 5,11,12 Enuntrabajo
recientesehandescrito miocarditiscausadasporcoinfeccionesdeestosvirus. 6Tambinsehadocumentadomiocarditisporvirusdela
hepatitisC 13,14 yarbovirusovirustrasmitidosporartrpodoscomoelvirusdengue15yelchikungunya.16
ToKKWyotros,enunamuyrecienteinvestigacinenHongKong,demostraronque 5de23casosadultosfallecidosporelviruspandmicode
influenzaAH1N1delao2009presentabanevidenciasecocardiogrficasde miocarditis(3casosconfirmados postmortem conmiocarditis
linfoctica) yqueademseranestos23individuoslosdeedadmsavanzada. 17

http://bvs.sld.cu/revistas/med/vol50_01_1
1/med071
10.htm

1/6

4/11/2016

Miocarditisviraleneladulto

Ennuestropasexistenescasosreportesdemiocarditisviralysoloennioshayreportes demiocarditiscausadaporvirusdengueserotipo2en
unaepidemiadedenguedelao198118yporadenovirusenunbroteepidmico duranteelao2005. 19,20
Fisiopatologa
Aunquelafisiopatologadelamiocarditisviralhasidoampliamenteestudiadaenmodelosexperimentalesenratonesydeformalimitadaentejido
miocrdicohumano,seconoce quelareaccininflamatoriaenlamiocarditisdeetiologaviralsedebealdaodirectocausadoporlosvirusola
respuestainmuneantiviralyseencuentrarelacionadaconlasusceptibilidadgenticadelhospedero. 1
Actualmentese conocequelosviruscardiotrpicosporexcelenciacomolosviruscoxsackie Byadenovirus2y5compartenlosmismos
receptoressobreclulasmiocrdicas llamadosCAR(delingls,coxsackieadenovirusreceptor ).21Estudiosexperimentaleshandemostradoque
laexpresindelosCAResmsaltaenlasprimerasetapasdelavidayqueluegodisminuyeenelcursodelavidaadulta.Estoshallazgos
podranexplicarlasusceptibilidadenlaedadpeditricaalasmiocarditisvirales. 22
EldaodirectoalmiocardiomediadoporlainvasinviralsehademostradoporunaproteasaqueescodificadaporelviruscoxsackieB3llamada
proteasa2 Aquetieneefectoproteolticosobreladistrofina(protena queseunealaactina). 23Adems,laproteasa2Aylaproteasa 3Cde
losviruscoxsackieB3puedeninducirapoptosisdelosmiocitos. 24
Porotroladose hademostrado,deformaexperimental,quelosviruscoxsackieB3compartendeterminantesantignicosconlamiosinayeste
mimetismomolecularinduceautoanticuerposantimiosinayunmecanismoautoinmunededestruccindeltejidomiocrdico.Adicionalmente,
estosmismosautoanticuerposantimiosinapresentanreaccin cruzadaconlosreceptores 1adrenrgicossituadossobrelosmiocitos
inducindolosamorirporapoptosis.25
Lainterrelacinqueexisteentrelarespuestainmuneantiviraldetipoinnataylaadquirida desempeaunpapelfundamentaleneldesenlacede
lainfeccin porvirusdeltejidomiocrdico.EstudiosenmodelosanimalesindicanquemecanismosefectoresdelarespuestainnatacomoelTNF,
oxidontrico,activacindelcomplementoyreceptorestipo toll(quereconocen patronesmolecularesasociadosamicroorganismospatgenos)
podranestarinvolucradosenlainduccindeldaomiocrdico. 26
Elinfiltradoinflamatorioconabundantepresenciadeclulasmononucleares,apredominiodelinfocitos, enlaslesionesdemiocarditisdeetiologa
viral,ponedemanifiestolaampliaparticipacindelarespuestainmunemediadaporclulas.Sehademostradoquelaliberacindeciertas
citocinasproinflamatoriasporlasclulasTayudantes(Th1yTh2)ylamsrecientemente descritainterleucina17producidaporlasclulasT
tipo17(Th17)incrementan laseveridaddelamiocarditisenmodelosanimales.21
Entrelosfactores delhospederoposiblementerelacionadosconlainfeccinviraldelmiocardio sehanpostuladohaplotiposdelcomplejomayor
dehistocompatilibilidadcomoellocusHLADQ27ypolimorfismosgenticosdelCD45(participaenelfuncionamientodeloslinfocitos). 28
Senecesitamayor comprensindelosmecanismosfisiopatolgicosdelamiocarditisquepuedanexplicarporqulamayoradelasinfecciones
porviruscardiotrpicosnoresultanclnicamenteeninflamacin delmiocardioy,sinembargo,enunaminoradeloscasosresultaendao
miocrdicopersistentedeorigeninmunolgico.1
Manifestacionesclnicas
Lamiocarditisviral,desdeelpuntodevistadelaevolucinclnica,puede desarrollarseen3estadios:agudo,subagudoycrnico.Elpasode
unestadioaotronosiempreesevidenteopuedepresentarselaenfermedadinicialmente enunaetapasubagudaocrnica. 2931 Enlahistoria
naturaldelaenfermedad(fig.),las3etapaspuedenserevolutivas, terminarconlacuracindelpaciente,conunasecuelaoconlamuerte,
segnlasusceptibilidadinmunolgicaindividual,lavirulenciadelagenteviralyelestadodesaludpreviodelpaciente. 29,30

Enlaprctica clnica,laenfermedadpuedeserinicialmenteasintomticayevolucionar solapadamentehacialamiocardiopatadilatadao


comenzarconsntomasnoespecficos,entreloscualessonfrecuenteslaastenia,fiebrey dolorfarngeoconsntomasdeinfeccinviraldel
tracto respiratoriosuperiorogastrointestinalenlosdasprevios.Tambinsepuedeobservarunataquicardianoexplicable,molestiaprecordial
porcompromisopericrdicoosntomasmsrelevantescomosncope, disneasevera,arritmiassupraventricularesytrastornosdeconduccin,
insuficienciacardacaeinestabilidadhemodinmica. 4
Enocasiones,el dolorprecordialenelcursodelamiocarditispuedesimularunaanginatpicaconcambioselectrocardiogrficosqueincluyenla
elevacindel segmentoSTyotroscambiossugestivosdelinfartodelmiocardio,noobstante, losestudiosangiogrficosmuestrancoronarias
normales.32Adicionalmente,deformamsinfrecuente,eldolortorcicopuede asociarseavasospasmodelasarteriascoronariascomo
reportaronMcCullyRByotros. 33
Noespococomn queenloscasosdeinicioagudoconpredominiodesntomasysignos delaafeccinmiocrdica,elexamenfsicorevele
soplosdeinsuficienciavalvularmitralotricuspdea,tercerruidoyritmo degalopeventricular. 1
Loscasosconcuadro fulminantepuedenpresentarseconinsuficienciacardacasevera,choque cardiognico,embolismospulmonarespor
trombosmuralesencavidadescardacasderechasymuertesbita.Noobstante,lapresentacin benignaeslaformaevolutivamsfrecuente
delamiocarditisagudadeetiologaviral.1
Esasqueporelamplioespectrodepresentacionesclnicasdelamiocarditisviral agudalosmdicosdebenconsiderarunaampliagamade
sndromesdelaparatocardiovascular,quepuedenserdecausainfecciosaono,eneldiagnstico diferencial.
Diagnstico
Laevaluacin inicialdeunamiocarditisviralincluyeunadetalladahistoriadelaenfermedad,uncuidadosoexamencardiovascularygeneral,y
exmenescomplementariosenbuscadeaclararlaposiblecausaviral.Losexmenescomplementarios debenincluiranalticahemtica,
electrocardiograma,radiografadetrax,otrastcnicasimaginolgicasnoinvasivasy labiopsiaendomiocardaca.21
http://bvs.sld.cu/revistas/med/vol50_01_1
1/med071
10.htm

2/6

4/11/2016

Miocarditisviraleneladulto

Algunosexmenescomplementariosnoespecficospodranmostrareritrosedimentacinaceleradaconincrementodeleucocitossanguneosy
protenaCreactiva.Losmarcadoresdedaomiocrdico,troponinaIyT, puedensertilesparaconfirmareldiagnsticodemiocarditis sise
encuentranaumentadosenelsuero. 3436 Estosmarcadoressuelen estarmsincrementadosquelafosfocinasadecreatinaylafosfocinasa de
creatinaisoenzimaMB.35,36
Laspruebasde deteccindeanticuerposantiviralesydeaislamientoviralenelsuero uotramuestraclnicaparadeterminarlainfeccinpor
diferentesviruscardiotrpicospodranapoyarloshallazgosclnicos, delaboratorioeimaginolgicosycontribuirasaundiagnstico presuntivo
deestaentidadsinoserealizaunabiopsiaendomiocrdica. Sinembargo,estaspruebaspuedenayudaradeterminarlacausaenlospacientes
consospechademiocarditisquenosesometanalprocedimientodelabiopsia endomiocrdica.1
Apesardesuampliouso,lasensibilidaddelelectrocardiogramaeneldiagnsticodelamiocarditis esslode47%. 37Enlamiocarditis,el
electrocardiogramapuedemostrartaquicardiasinusalyanormalidadesnoespecficasdel segmentoSTydelaondaT,perotambinpueden
observarsecambiossugestivos delesinmiocrdicacomoinfradesnivelosupradesniveldeST yondaQpatolgica. 32,33 Adicionalmente,pueden
serencontrados signosagudosdeparticipacinpericrdica.Laobservacin debloqueocompletoderamaizquierdaolaaparicindeondasQse
haasociadoconaltastasasdemortalidad. 38,39
Independientementedequenoexistenpatronesecocardiogrficospatognomnicosen lamiocarditis,hansidobiendocumentadosencasos
histopatolgicamente probadosdeestaentidadhallazgoscomo:dilatacin,hipertrofia,miocardiopata restrictivaymiocardiopataisqumica,as
comotrastornos regionalesdelmovimientodeparedesventricularescomolosobservadosenel infartodelmiocardio.40Elecocardiogramapuede
servirparadiferenciarentrelamiocarditissubagudaylafulminanteporquelafulminantesepresentaconcavidadcardacaizquierdams
pequeayparedesengrosadas. 41Ladisfuncinseveradelventrculoderechohasidoreportada comoelindicadormsrobustodemortalidado
necesidaddetrasplante cardaco. 42
Laresonanciamagntica cardiovascularhaemergidocomolaherramientaimaginolgicamsimportanteenelprocedimientodiagnsticodela
miocarditis.TalesasquelaresonanciamagnticacardiovascularcontrastadaT1T2, estsiendocadavezmsutilizadanosloparadetectar
imgenessugestivasdemiocarditis,sinotambinparasealarlaszonasadecuadasparatomarmuestrasdebiopsiasendomiocrdicascon alta
sensibilidadyespecificidad. 4345
Losestudiosde MedicinaNucleartambinhanhechoaportesaldiagnsticoyseguimiento delaenfermedad.Dostiposdeestudiossereportan
comolosmstilesparadetectarfocosdemiocarditis:lagammagrafaconGalio67yla gammagrafaconanticuerposmonoclonalesantimiosina
marcadosconIndium111.46,47
Luegodelsurgimientodelabiopsiaendomiocrdica,loscriterioshistopatolgicosutilizados ensuinterpretacinpresentabandificultadesporlo
cualenladcada delos80serealizunaconvencindepatlogos,enla ciudaddeDallasdelosEstadosUnidos,queestablecieronloscriterios
quellevanelnombrededichaciudad.LoscriterioshistopatolgicosdeDallas describenlamiocarditiscomouninfiltradocelularinflamatorio
asociadoo noanecrosisdelosmiocitosencortesdetejidomiocrdicocontcnicas detincinconvencionales. 48
Loscriteriosde Dallaspresentanlimitacionesyhansidocuestionadosporlainterpretacin individual,bajasensibilidadypocovalorpronstico. 49
Estas limitacioneshanestimuladolaaparicindeotrasclasificacionesinmunohistolgicas queindicaninflamacinmiocrdica,basadasenel
marcajeporinmunohistoqumicadeantgenoscomoelCD3,CD4,CD20,CD68yHLAqueincrementanlasensibilidad,tienenvalorpronsticoyse
puedenutilizarenconjuntoconloscriteriosdeDallas. 50
Enfechareciente, elColegioAmericanodeCardiologa,laAsociacinAmericanadelCoraznylaSociedadEuropeadeCardiologaemitieronun
documentoqueindicalarealizacindelabiopsiaendomiocrdica,principalmentefrentealasospechade2entidades:lamiocarditisfulminante
decausaindeterminadayfrenteauncuadroagudocompatibleconmiocarditisdeclulasgigantes. 51Alospacientesconaltondicede
sospechadeestos2cuadrosdemiocarditis selesdeberealizarlabiopsiaendomiocrdicaencentrosespecializados yporpersonal
experimentado,porqueaunqueinfrecuente,puedeocurrirunavariedaddecomplicacionescardiovasculareseinclusolamuerte. 21
LabiopsiaendomiocrdicanosloesnecesariaparaaplicarloscriteriosdeDallas,sinotambin pararealizartcnicasdebiologamolecularcomo
elPCRconelobjetivodedetectarloscidosnucleicos(ADNoARN)dediferentesvirus ydeterminarlosmarcadoresinmunohistolgicos.ElPCR
puededemostrarelgenomadeungrannmerodeviruseneltejidomiocrdicoconaltasensibilidad,especificidadyrapidez. 1
Tratamiento
Enlaactualidad, eltratamientodelamiocarditisviralcomprende3aspectosfundamentales:medidas generales,tratamientodelas
complicacionesytratamientoespecfico antiviral.
Lasmedidasgeneralesincluyenlarestriccindedeportesoejerciciosdegranintensidadpor lomenosdurante6mesesomsdela
convalescencia,endependenciade laafectacindelafuncinventricularizquierda. 52
Aloscasoscon miocarditisquesepresentanconmiocardiopatadilatadaeinsuficiencia cardacaselesimponelateraputicaestndardeeste
tipodeinsuficienciaqueserecogeenlasguasactualesdelColegio AmericanodeCardiologa,laAsociacinAmericanadelCoraznyla
SociedadEuropeadeCardiologa.Estetratamientoincluyediurticos, inhibidoresdelaenzimaconvertidoradelaangiotensina,oantagonistas
dereceptoresdelaangiotensina,ascomobetabloqueadorescomoelmetoprolol, bisopropolycarvedilolcuandoelpacienteestclnicamente
estable. 53,54
Encambio,sielpacienteempeorayevolucionahaciaelchoquecardiognicosehapostulado elusodelapoyocirculatoriomecnicoatravsde
dispositivosdeasistenciaventricularylaoxigenacinextracorporaldemembrana conelobjetivoderecuperaralpacienteoestabilizarloparaun
posibletrasplantecardaco. 5558
Adicionalmente,silospacientespresentansignosdeinsuficienciacardacaseverao choquecardiognicosepuedenutilizarmedicamentos
inotrpicosendovenosos. 53,54 Elusodeladigoxinaenlainsuficienciacardaca pormiocarditisdecausaviraldebesercondosisbajas,teniendo
encuenta queenunmodelomurinodemiocarditisviraltratadoconestemedicamentose demostrunaumentodelascitocinasproinflamatorias
eneltejidomiocrdicoydelamortalidaddelosanimales.59
Segnlasguasdelassociedadesinternacionalesdecardiologams importantesmencionadasanteriormente,lasarritmiasenlasmiocarditisse
debentratardeformaconvencionalporqueestostrastornosusualmentedesaparecen despusdelafaseagudadelaenfermedad,quedura
variassemanas.Sinembargo,losbloqueosatrioventricularesylastaquiarritmiasdebensertratados conlosmedicamentoshabitualesy
marcapasostemporalesopermanentes.Porotro lado,silasarritmiaspersistenpasadalafaseagudadelamiocarditisenforma detaquicardia
ventricularsostenidaosintomticasepuedeadministrar terapiaantiarrtmicacomolaamiodarona,colocaruncardiorrevertidordesfibrilador
implantableovaloraruntrasplantecardaco. 60
Elusodeantiinflamatoriosnoesteroideosnoestrecomendadoydebeserevitadoporqueestosmedicamentos enestudiosderatonescon
miocarditisporviruscoxsackieBincrementaronlainflamacindelmiocardioylamortalidad.61,62
Apesardelos posiblesefectosinmunomoduladoresyantiviralesdelainmunoglobulinaendovenosa,noserecomiendasuusoderutinaenel
tratamientodelamiocarditisviral.Enunensayoclnicodemodulacininmunedelamiocardiopataagudanosedemostrmejoradelos
pacientesadultosconmiocarditis omiocardiopatadilatadatratadosconinmunoglobulinaendovenosacuando fueroncomparadosconelgrupo
placebo. 63
Elhallazgofrecuente devirusenlamiocarditisagudahacepensarenlaposibilidaddeltratamiento antiviralyprofilaxisconvacunas.Sin
embargo,lainformacinsobreunaadecuadaefectividaddeltratamientoantiviralenlasmiocarditisselimita aestudiosenratones. 64,65 Hastael
http://bvs.sld.cu/revistas/med/vol50_01_1
1/med071
10.htm

3/6

4/11/2016

Miocarditisviraleneladulto

momento,sloexisteunapequeaseriede3casosdeunensayoteraputicoconelantiviral ribavirinaendovenosoensereshumanoscon
miocarditisfulminanteporvirusinfluenzaynosedemostrefectividadalguna. 66Estosresultados nosoninesperadosteniendoencuentaquela
mayoradelasmiocarditisviralessondiagnosticadasvariassemanasdespusdelainfeccin viralagudacuandoeltratamientoantiviralesya
tardo.21

REFERENCIASBIBLIOGRFICAS
1.DennertR,CrijnsHJ,HeymansS.Acuteviralmyocarditis.EurHeartJ.2008(17):207382.
2.WakafujiS,OkadaR.TwentyyearautopsystatisticsofmyocarditisincidenceinJapan.Jpn CircJ.198650(12):128893.
3.KytoV,Saraste A,VoipioPulkkiLM,SaukkoP.Incidenceoffatalmyocarditis:apopulationbased studyinFinland.AmJEpidemiol.
2007165(5):5704.
4.CooperLT,Jr. Myocarditis.NEnglJMed.2009360(15):152638.
5.KuhlU,PauschingerM,NoutsiasM,SeebergB,BockT,LassnerD,etal.Highprevalenceofviral genomesandmultipleviralinfectionsinthe
myocardiumofadultswith"idiopathic"leftventriculardysfunction.Circulation.2005111(7):88793.
6.KuhlU,PauschingerM,SeebergB,LassnerD,NoutsiasM,PollerW,etal.Viralpersistenceinthe myocardiumisassociatedwithprogressive
cardiacdysfunction.Circulation. 2005112(13):196570.
7.FelkerGM,ThompsonRE,HareJM,HrubanRH,ClemetsonDE,HowardDL,etal.Underlyingcausesandlongtermsurvivalinpatientswith
initiallyunexplainedcardiomyopathy.NEnglJMed.2000342(15):107784.
8.CiocAM,Nuovo GJ.Histologicandinsituviralfindingsinthemyocardiumincasesofsudden, unexpecteddeath.ModPathol.
200215(9):91422.
9.KuikenT,TaubenbergerJK.Pathologyofhumaninfluenzarevisited.Vaccine.200826Suppl4:D5966.
10.FuseK,KodamaM,OkuraY,ItoM,HironoS,KatoKetal.Predictorsofdiseasecourseinpatients withacutemyocarditis.Circulation.
2000102(23):282935.
11.KytoV,VuorinenT,SaukkoP,LautenschlagerI,LignitzE,SarasteA,etal.Cytomegalovirus infectionoftheheartiscommoninpatients
withfatalmyocarditis.ClinInfect Dis.200540(5):6838.
12.MahrholdtH,WagnerA,DeluigiCC,KispertE,HagerS,MeinhardtG,etal.Presentation, patternsofmyocardialdamage,andclinicalcourse
ofviralmyocarditis.Circulation.2006114(15):158190.
13.MatsumoriA.HepatitisCvirusinfectionandcardiomyopathies.CircRes.200596(2):1447.
14.MatsumoriA,ShimadaT,ChapmanNM,TracySM,MasonJW.Myocarditisandheartfailureassociated withhepatitisCvirusinfection.JCard
Fail.200612(4):2938.
15.PromphanW,SopontammarakS,PruekprasertP,KajornwattanakulW,KongpattanayothinA.Denguemyocarditis.SoutheastAsianJTrop
MedPublicHealth.200435(3):6113.
16.LemantJ,BoissonV,WinerA,ThibaultL,AndrH,TixierF,etal.Seriousacutechikungunya virusinfectionrequiringintensivecareduring
theReunionIslandoutbreakin20052006.CritCareMed.200836(9):253641.
17.ToKK,HungIF,LiIW,LeeKL,KooCK,YanWW,etal.Delayedclearanceofviralloadand markedcytokineactivationinseverecasesof
pandemicH1N12009influenzavirusinfection.ClinInfectDis.201050(6):8509.
18.MartnezE.Dengueydenguehemorrgico.BuenosAires:UniversidadNacionaldeQuilmes,1998.
19.SavonC,Acosta B,ValdesO,GoyenecheaA,GonzalezG,PinA,etal.Amyocarditis outbreakwithfatalcasesassociatedwithadenovirus
subgeneraCamongchildrenfromHavanaCityin2005.JClinVirol.200843(2):1527.
20.ValdsO,AcostaB,PinonA,SavnC,GoyenecheaA,GonzlezG,etal. Firstreportonfatalmyocarditisassociatedwithadenovirus
infectioninCuba. JMedVirol.200880(10):175661.
21.BlauwetLA,CooperLT.Myocarditis.ProgCardiovascDis.201052(4):27488.
22.KashimuraT,KodamaM,HottaY,HosoyaJ,YoshidaK,OzawaT,etal.Spatiotemporalchanges ofcoxsackievirusandadenovirusreceptor
inratheartsduringpostnataldevelopment andinculturedcardiomyocytesofneonatalrat.VirchowsArch.2004444(3):28392.
23.BadorffC,LeeGH,LamphearBJ,MartoneME,CampbellKP,RhoadsRE,etal.Enteroviralprotease2Acleavesdystrophin:evidenceof
cytoskeletaldisruptioninanacquired cardiomyopathy.NatMed.19995(3):3206.
24.ChauDH,YuanJ,ZhangH,CheungP,LimT,LiuZ,etal.CoxsackievirusB3proteases2Aand 3Cinduceapoptoticcelldeaththrough
mitochondrialinjuryandcleavageofeIF4GIbutnotDAP5/p97/NAT1.Apoptosis.200712(3):51324.
25.LiY,HeuserJS,CunninghamLC,KosankeSD,CunninghamMW.Mimicryandantibodymediatedcellsignalinginautoimmunemyocarditis.J
Immunol.2006177(11):823440.
26.HuangCH,VallejoJG,KolliasG,MannDL.Roleoftheinnateimmunesysteminacuteviralmyocarditis.BasicResCardiol.2009104(3):228
37.
27.LozanoMD,RubockiRJ,WilsonJE,McManusBM,WisecarverJL.Humanleukocyteantigenclass IIassociationsinpatientswithidiopathic
dilatedcardiomyopathy.Myocarditis TreatmentTrialInvestigators.JCardFail.19973(2):97103.
28.TchilianEZ, GilJ,NavarroML,FernndezCruzE,ChapelH,MisbahS,etal.Unusual casepresentationsassociatedwiththeCD45C77G
polymorphism.ClinExpImmunol.
2006146(3):44854.
29.FeldmanAM,McNamaraD.Myocarditis.NEnglJMed.2000343(19):138898.
30.MasonJW.Myocarditis anddilatedcardiomyopathy:aninflammatorylink.CardiovascRes.200360(1):510.
31.KawaiC.Frommyocarditistocardiomyopathy:mechanismsofinflammationandcelldeath:learningfromthepastforthefuture.Circulation.
199999(8):1091100.
32.DecGWJr.,WaldmanH,SouthernJ,FallonJT,HutterAMJr.,PalaciosI.Viralmyocarditis mimickingacutemyocardialinfarction.JAmColl
Cardiol.199220(1):859.
http://bvs.sld.cu/revistas/med/vol50_01_1
1/med071
10.htm

4/6

4/11/2016

Miocarditisviraleneladulto

33.McCullyRB,CooperLT,SchreiterS.Coronaryarteryspasminlymphocyticmyocarditis:a rarecauseofacutemyocardialinfarction.Heart.
200591(2):202.
34.SmithSC,LadensonJH,MasonJW,JaffeAS.ElevationsofcardiactroponinIassociatedwithmyocarditis. Experimentalandclinical
correlates.Circulation.199795(1):1638.
35.FranzWM,RemppisA,KandolfR,KublerW,KatusHA.SerumtroponinT:diagnosticmarkerforacutemyocarditis.ClinChem.
199642(2):3401.
36.LauerB,NiederauC,KuhlU,SchannwellM,PauschingerM,StrauerBEetal.CardiactroponinT inpatientswithclinicallysuspected
myocarditis.JAmCollCardiol.199730(5):13549.
37.MorgeraT, DiLenardaA,DreasL,PinamontiB,HumarF,BussaniR,etal.Electrocardiographyofmyocarditisrevisited:clinicaland
prognosticsignificanceofelectrocardiographic changes.AmHeartJ.1992124(2):45567.
38.MagnaniJW,DanikHJ,DecGWJr.,DiSalvoTG.Survivalinbiopsyprovenmyocarditis:alongtermretrospectiveanalysisofthe
histopathologic,clinical,andhemodynamicpredictors. AmHeartJ.2006151(2):46370.
39.NakashimaH,KatayamaT,IshizakiM,TakenoM,HondaY,YanoK.QwaveandnonQwavemyocarditis withspecialreferencetoclinical
significance.JpnHeartJ.199839(6):76374.
40.AngeliniA,CalzolariV,CalabreseF,BoffaGM,MaddalenaF,ChioinR,etal.Myocarditis mimickingacutemyocardialinfarction:roleof
endomyocardialbiopsyinthedifferentialdiagnosis.Heart.200084(3):24550.
41.FelkerGM,BoehmerJP,HrubanRH,HutchinsGM,KasperEK,BaughmanKL,etal.Echocardiographicfindingsinfulminantandacute
myocarditis.JAmCollCardiol.200036(1):22732.
42.MendesLA, DecGW,PicardMH,PalaciosIF,NewellJ,DavidoffR.Rightventriculardysfunction: anindependentpredictorofadverse
outcomeinpatientswithmyocarditis.Am HeartJ.1994128(2):3017.
43.LaissyJP, MessinB,VarenneO,IungB,KarilaCohenD,SchoumanClaeysE,etal.MRIof acutemyocarditis:acomprehensiveapproach
basedonvariousimagingsequences.Chest.2002122(5):163848.
44.FriedrichMG,StrohmO,SchulzMengerJ,MarciniakH,LuftFC,DietzR.Contrastmediaenhanced magneticresonanceimagingvisualizes
myocardialchangesinthecourseofviral myocarditis.Circulation.199897(18):18029.
45.AbdelAtyH, BoyeP,ZagrosekA,WassmuthR,KumarA,MessroghliD,etal.Diagnosticperformanceofcardiovascularmagneticresonance
inpatientswithsuspectedacutemyocarditis: comparisonofdifferentapproaches.JAmCollCardiol.200545(11):181522.
46.DecGW,Palacios I,YasudaT,FallonJT,KhawBA,StraussHW,etal.Antimyosinantibodycardiac imaging:itsroleinthediagnosisof
myocarditis.JAmCollCardiol.199016(1):97104.
47.O'ConnellJB,HenkinRE,RobinsonJA,SubramanianR,ScanlonPJ,GunnarRM.Gallium67imaging
inpatientswithdilatedcardiomyopathyand
biopsyprovenmyocarditis.Circulation. 198470(1):5862.
48.AretzHT.Myocarditis: theDallascriteria.HumPathol.198718(6):61924.
49.BaughmanKL.Diagnosisofmyocarditis:deathofDallascriteria.Circulation.2006113(4):5935.
50.KindermannI,KindermannM,KandolfR,KlingelK,BltmannB,MllerT,etal.
Predictorsofoutcomeinpatientswithsuspectedmyocarditis.
Circulation.2008118(6):63948.
51.CooperLT, BaughmanKL,FeldmanAM,FrustaciA,JessupM,KuhlU,etal.Theroleofendomyocardial biopsyinthemanagementof
cardiovasculardisease:ascientificstatementfrom theAmericanHeartAssociation,theAmericanCollegeofCardiology,andthe European
SocietyofCardiology.EndorsedbytheHeartFailureSocietyofAmerica andtheHeartFailureAssociationoftheEuropeanSocietyof
Cardiology.JAmCollCardiol.200750(19):191431.
52.MaronBJ,AckermanMJ,NishimuraRA,PyeritzRE,TowbinJA,UdelsonJE.TaskForce4:HCMandother cardiomyopathies,mitralvalve
prolapse,myocarditis,andMarfansyndrome.JAmCollCardiol.200545(8):13405.
53.HuntSA.ACC/AHA2005guidelineupdateforthediagnosisandmanagementofchronicheartfailure intheadult:areportoftheAmerican
CollegeofCardiology/AmericanHeartAssociationTaskForceonPracticeGuidelines(WritingCommitteetoUpdatethe 2001Guidelinesforthe
EvaluationandManagementofHeartFailure).JAmCollCardiol.200546(6):e182.
54.DicksteinK,CohenSolalA,FilippatosG,McMurrayJJ,PonikowskiP,PooleWilsonPA,et al.ESCguidelinesforthediagnosisandtreatment
ofacuteandchronicheart failure2008:theTaskForceforthediagnosisandtreatmentofacuteandchronic heartfailure2008oftheEuropean
SocietyofCardiology.Developedincollaboration withtheHeartFailureAssociationoftheESC(HFA)andendorsedbytheEuropean Societyof
IntensiveCareMedicine(ESICM).EurJHeartFail.200810(10):93389.
55.FarrarDJ,HolmanWR,McBrideLR,KormosRL,IcenogleTB,HendryPJetal.LongtermfollowupofThoratecventricularassistdevice
bridgetorecoverypatientssuccessfully removedfromsupportafterrecoveryofventricularfunction.JHeartLungTransplant. 200221(5):516
21.
56.TopkaraVK,DangNC,BariliF,MartensTP,GeorgeI,CheemaFH,etal.Ventricularassist deviceuseforthetreatmentofacuteviral
myocarditis.JThoracCardiovasc Surg.2006131(5):11901.
57.PagesON,Aubert S,CombesA,LuytCE,PavieA,LgerP,etal.Paracorporealpulsatile biventricularassistdeviceversusextracorporal
membraneoxygenationextracorporallifesupportinadultfulminantmyocarditis.JThoracCardiovascSurg.2009137(1):1947.
58.ChenYS,Yu HY.Choiceofmechanicalsupportforfulminantmyocarditis:ECMO vs.VAD?EurJCardiothoracSurg.200527(5):9312author
reply932.
59.MatsumoriA,IgataH,OnoK,IwasakiA,MiyamotoT,NishioR,etal.Highdosesofdigitalis increasethemyocardialproductionof
proinflammatorycytokinesandworsenmyocardialinjuryinviralmyocarditis:apossiblemechanismofdigitalistoxicity.JpnCircJ.
199963(12):93440.
60.ZipesDP,CammAJ,BorggrefeM,BuxtonAE,ChaitmanB,FromerM,etal.ACC/AHA/ESC2006GuidelinesforManagementofPatientsWith
VentricularArrhythmiasandthePreventionof SuddenCardiacDeath:areportoftheAmericanCollegeofCardiology/American HeartAssociation
TaskForceandtheEuropeanSocietyofCardiologyCommittee forPracticeGuidelines(WritingcommitteetodevelopGuidelinesforManagement
ofPatientsWithVentricularArrhythmiasandthePreventionofSuddenCardiac Death):developedincollaborationwiththeEuropeanHeart
RhythmAssociationandtheHeartRhythmSociety.Circulation.2006114(10):e385484.
61.KhatibR,ReyesMP,SmithF,KhatibG,RezkallaS.EnhancementofcoxsackievirusB4virulence byindomethacin.JLabClinMed.
1990116(1):11620.
62.CostanzoNordinMR,ReapEA,O'ConnellJB,RobinsonJA,ScanlonPJ.AnonsteroidantiinflammatorydrugexacerbatesCoxsackieB3murine
myocarditis.JAmCollCardiol.19856(5):107882.
http://bvs.sld.cu/revistas/med/vol50_01_1
1/med071
10.htm

5/6

4/11/2016

Miocarditisviraleneladulto

63.McNamaraDM,HolubkovR,StarlingRC,DecGW,LohE,TorreAmioneG,etal.Controlledtrialofintravenousimmuneglobulininrecent
onsetdilatedcardiomyopathy.Circulation. 2001103(18):22549.
64.MatsumoriA,CrumpackerCS,AbelmannWH.PreventionofviralmyocarditiswithrecombinanthumanleukocyteinterferonalphaA/Dina
murinemodel.JAmCollCardiol.19879(6):13205.
65.OkadaI,MatsumoriA,MatobaY,TominagaM,YamadaT,KawaiC.Combinationtreatmentwithribavirin andinterferonforcoxsackievirusB3
replication.JLabClinMed.1992120(4):56973.
66.RayCG,IcenogleTB,MinnichLL,CopelandJG,GroganTM.Theuseofintravenousribavirinto treatinfluenzavirusassociatedacute
myocarditis.JInfectDis.1989159(5):82936.

Recibido:4demayode2010.
Aprobado:18demayode2010.

Dr.DanielLimontaVelzquez.InstitutodeMedicinaTropical"PedroKour" (IPK),AutopistaNoviadelMediodiakm61/2,LaLisa.LaHabana,
Cuba.Correoelectrnico: dlimonta@infomed.sld.cu

http://bvs.sld.cu/revistas/med/vol50_01_1
1/med071
10.htm

6/6

Vous aimerez peut-être aussi