MKEMMEL OLMAYAN KANAL KESTRM ALTINDA

UYARLAMA MODLASYONLU TURBO KODLANMI OFDM

Yk. Mh. Musa CVL

Posta Adresi: veler 2.Cadde 1145.Sokak Kl Apartman No:3/8, Dikmen / Ankara
E-Posta Adresi: mcivil@tai.com.tr
Cep Tel: +90 505 864 5890

ZET

Bu almada QAM modle edilmi OFDM sistemler iin uyarlamal modlasyon

teknii 4/8/16 QAM olarak uygulanm ve mkemmel kanal kestirimi altnda bit-hataoran benzetim almalar yaplarak elde edilmitir. Bu almalar turbo kodlar ile
desteklenerek mkemmel kanal kestirimi altnda uyarlama modlasyonlu turbo
kodlanm OFDM sistemler iin bit-hata-oran benzetim almalar ile elde edilmitir.

Mkemmel kanal kestirimi yaplarak incelenen uyarlama modlasyonlu turbo

kodlanm sistemler pilot sembol eklenerek ve mkemmel olmayan kanal kestirimi
metotlar uygulanarak incelenmi ve benzetim almalar ile bit-hata-oran
hesaplanarak mkemmel kanal kestirimi ile karlatrlmtr.

Anahtar Kelimeler: OFDM, M-QAM, Turbo Kodlama Teknii, Uyarlamal

Modlasyon, Bit Hata Oran

ADAPTIVE MODULATED & TURBO CODED OFDM SYSTEMS UNDER

IMPERFECT CHANNEL ESTIMATION
ABSTRACT
In this work, Adaptive Modulation as 4/8/16 QAM is applied to QAM modulated
OFDM Systems and bit-error-ratio simulations are made under perfect channel
estimation. Supporting by turbo coding bit-error-ratio simulations are gained for
adaptive modulated OFDM systems under perfect channel estimation.

Adaptive modulated and turbo coded OFDM systems are supporting by pilot and
analyzed under imperfect channel estimation. Simulation results by calculating biterror-ratio under perfect and imperfect channel estimation are also compared.

Key Words: OFDM System, M-QAM, Turbo Coding, Adaptive Modulation, Bit-ErrorRatio (BER)

1. GR (INTRODUCTION)

OFDM modlasyon teknikleri son yllarda kablosuz haberleme alannda olduka

youn olarak kullanlmaktadr. Birok modern haberleme sistemlerinde OFDM
tekniine olduka sk olarak rastlanr.

Veri aktarm kablosuz ortamda tek bir rf-tayc zerinden gnderilirken birden fazla
bozucu etki ile karlaabilir ve ulat noktada verilerin byk bir blmnde hata
olumu ayrca frekans band verimli kullanlmam olur. ok-taycl veri
aktarmnda ise daha kk frekans bandnda birbirine dikgen alt-tayclar sayesinde
veri aktarm daha verimli ve kayba kar daha dayankl olarak yaplr.

OFDM teknii ok tayc iletim tekniinin zel bir ekli olup tek bir yksek hzl data
serisinin birden ok dk hzl data serisine ayrlmasn ifade etmektedir. Bu dk
hzl data dizilimleri daha sonra alt-tayclar kullanlarak modle edilerek birbirine
dikgen duruma gelirler. Bu sayede ok yollu gecikme yaylm ile oluan kanal
danklarnn sonucu ortaya kan ISI azaltlm olur [1].

OFDM tekniin temel avantaj ok-yollu gecikme yaylmna kar dayanm ve bant
geniliini birbiri zerine frekans blmesinde bindirilerek etkin kullanmdr. Dikkat
eken dier bir zellii ise modlasyon ve ters modlasyon ilemlerinin hzl ve ters
hzl fourier dntrc zerinden hesaplama kolayldr [1].

OFDM tekniinde dikgen frekans blmeli oklama yaplarak bant genilii daha
verimli kullanlm olur. rnein, tek-taycl bir frekans blmeli oklama 60 kHz
bant genilii kaplarken 4 taycl herbiri15 kHz bant geniliinde bir OFDM sistem
ile frekans spektrum daha etkin kullanlm olur.

OFDM teknii ile modle edilmi bir sistem genel olarak frekans spektrumun etkin
kullanm ve ok yollu kanal etkisi ile ortaya kan ISI kar dayanm salamaktadr.

Temel olarak kablosuz haberlemede kullanlan bir temel bant OFDM sistem verici ve
alc sisteminden olumaktadr.

OFDM sistemi verici birimlerini incelersek; MOD blou ile frekans blgesinde
oluturulan data en ok kullanlan M-PSK ya da M-QAM modlatr ile modle edilir.
S/P blou modle edilmi sembollerin her birini veya birkan alt-tayclar iin
uygun hale getirir. IFFT blou ise OFDM tekniinin asl uyguland blok olup frekans
blgesinde zaman blgesine geiin yapld yerdir. A-CP blou ile bir ereve
iindeki OFDM sembollerinin dier ereve iindeki OFDM sembolleri ile karmas
engellenerek haberleme dayankll salanr. Haberleme kanal boyunca data seri
olarak iletilecei iin A-CPden hemen nce P/S evrimi yaplarak OFDM alttayclar iindeki sembollerin seri hale gelmesi salanr.

Kanal ise ok-yollu Rayleigh kanal olup grlt eklemesinin gnderilen sinyallere
bindirildii yapdr. Verici birimde IFFT blou sonrasnda tm ilemler zaman
blgesinde yaplmaktadr.

OFDM sisteminin alc birimi ise verici tarafndaki bloklarn yapt fonksiyonlarn
terslenerek yapld yerdir. R-CP blou bir ereve iindeki OFDM sembol
bozulmalarn bir sonraki OFDM sembolleri ile engellenmesi iin yerletirilen nek
verisinin kaldrlarak bir sonraki bloa sadece ereve iindeki OFDM sembolnn
iletildii bloktur. Bu aamadan sonra frekans blgesine tekrar gemek iin S/P
dnmne tekrar ihtiya duyulur. FFT blou ile tekrar zaman blgesinden frekans
blgesine gei salanr ve semboller alt-tayclardan ayrlr. P/S blou verinin ters
modle edilmesi iin seri dizi haline getirildii yerdir. DEMOD blou ise ters
modlasyon gerekletirilerek veri olarak sunulduu bloktur.

FEC teknikleri arasnda yer alan turbo kodlama teknii haberleme sistemlerinde
olduka fazla kullanm alan olan ve veri gvenlii baarm olduka yksek olan bir
kodlama yapsdr.

Turbo kodlama iin 1/2 ve 1/3 kodlama oran bu tez kapsamnda uygulanmtr. Basit
olarak 1/2 turbo kodlama yapsn incelersek gndermek istediimiz her bir veri biti
iin yanna bir tane gvenlik biti ekleriz. Bu gvenlik biti veri bitinin hatalara kar
dayanmn artrr.

Turbo kodlama OFDM sistemi mimarisi iinde basit olarak ENC ve DEC bloklar ile
gsterilmitir. ENC blou haberleme kanalnda gnderilecek veriyi alarak Turbo 1/2
ya da 1/3 olarak kodlanm hale getirir. ENC blounda kan kodlanm veri MOD
blouna girer.

Alc tarafnda ise durum verici tarafnda yaplan ilemlerin tam tersi olarak gerekleir.
DEMOD bloundan ters modle edilmi olarak ayrlan kodlanm veri dizisi DEC
bloundan geerek sadece veri dizisi haline gelir.

2. blmde uyarlama kodlamal turbo kodlanm QAM/OFDM mimarisi oluturularak

mkemmel ve mkemmel olmayan kanal kestirimi altnda BER analiz karlatrmalar
yaplmtr. Yine bu blm ierisinde mkemmel olmayan kanal kestirimi iin grlt
azaltma teknii olarak DFT temelli yapdan bahsedilmitir. DFT temelli kestirim
yapsnda kanal gecikme oran dikkate alnarak filtre boyunca tm grltnn kestirim
hesabna katlmasnn nne geilmi olur.

2. UYARLAMA MODLASYONLU TURBO KODLANMI OFDM

(ADAPTIVE MODULATED TURBO CODED OFDM)

2.1. Uyarlama Modlasyonlu Turbo Kodlanm OFDM Mimarisi

(Adaptive Modulated Turbo Coded OFDM Architecture)

Uyarlamal modlasyonlu turbo kodlanm sistem mimarisinde kanal kestirimi

sonucunda alc tarafndaki alt-kanallarn anlk sinyal grlt oran (SNR) deeri
hesaplanarak alc ve vericinin bir sonraki OFDM gnderimini semeleri iin uygun
modlasyon ve ileri-hata-dzeltme (FEC) kod oran seilmektedir.

Kablosuz iletiim dnldnde bir OFDM sembol ierisinde yer alan her bir alttayc kanaln tepkisinde ayn anda farkl ekillerde etkilenir. Snmlemenin ok hzl
olduu frekans blgelerinde sembol aktarmn gerekletiren alt-tayc daha fazla
etkilenirken snmlemenin az olduu yerde sembol aktarmn gerekletiren alttayc daha az etkilenir.

Adaptasyon algoritmas iin kullanlan bir yntem olan eik deer uygulamas ile en
dk SNR deerine sahip olan alt-tayc, kendisinin iinde yer ald alt-bant iin bir
sonraki OFDM sembol erevesindeki uygulanacak modlasyonun seimini belirler
[2].

Bu algoritmada ortalama SNR deeri her bir alt-bant iin hedeflenen BER deerinden
kktr. Eer BER deeri hedeflenen deere yaklayorsa daha uygun bir modlasyon
ve kod oran seilerek kt (throughput) miktar artrlr [3].

BER iin hedef deer olarak veri aktarmnn yaplabilecei 10-2 deeri seilerek her bir
OFDM erevesi iin adaptasyon metodu uygulanmtr.

Kanal kestirimi ve anlk SNR lm alc tarafnda yaplr ve vericiye bir geri besleme
yaplarak bir sonraki ereve iin uygun metot belirlenir [4].
Tablo 2.1. Uyarlama modlasyonu benzetim parametreleri
(Adaptive modulation simulated parameters)
Parametre

Deer

Parametre

Deer

FFT boyutu

512

Alt tayc frekans aral

9765,625 (Hz)

Alt-tayc says

512

Kanal tipi

2-Yollu
Rayleigh kanal

Data alt-tayc says

384

Kanal Kestirim

Mkemmel
Kanal Kestirimi,
DFT-LS, DFTMMSE

Pilot alt-tayc says

128

Kullanlan sembol sresi

102,4 (s)

Alt-bant says

32

Koruma sresi

6,4 (s)

Alt-bant bana alt-tayc

16

OFDM sembol sresi

108,8 (s)

Pilot sembol aral

1 ms iindeki OFDM paket

says

ereve boyutu

FEC Oran (Turbo)

1/2

Koruma aral

1/16

QAM Anahtarlamalar

4/8/16

Sinyal-grlt-oran

1-30 dB

Kanal Eitleyici

ZF(Zero
Forcing)

Bant genilii

5 MHz

Tablo 2.2. Anahtarlama eik deerleri

(Switched threshold values)
Parametre

Deer

4-QAM, 1/2 kod oran

SNR < 16 dB

8-QAM, 1/2 kod oran

16 dB SNR <19

16-QAM, 1/2 kod oran

19 dB SNR

B0

b0

B1

BN-2

bN-2

BN-1

bN-1

Frekans Blgesi

A-CP

Zaman Blgesi
2-Yollu
Rayleigh
Kanal

AMOD

P/S

ENC

S/P

DATA GR

b1

I
F
F
T

Mod Seici

B0

b0

B1

BN-2

bN-1

BN-1

bN-1

LS/
MMS+ZF
Eitleyici

R-CP

ADEMOD

S/P

DEC

P/S

DATA IKII

b1

F
F
T

AWGN

ekil 2.1. Uyarlama modlasyonlu turbo kodlanm QAM/OFDM sistem mimarisi

(Adaptive modulated turbo coded QAM/OFDM system architecture)
ekil 2.1de verilen uyarlama modlasyonu iin alc tarafndan kanal kndaki sinyal
zerinde anlk sinyal grlt oran kestirimi iin ekil 2.2deki ilem ak
uygulanmaktadr. Bu ak sonucunda eer zplama iin uygun bir alt-bant var ise verici
ve alc konfigrasyonu bir sonraki OFDM sembolnde gncellenecektir.

ekil 2.2de alma kapsamnda uygulanacak algoritma verilmitir. Alternatif olarak

ilem ykn ve alc-verici kompleksliini artran dier bir algoritma ise ekil 2.3de
verilmitir. Bu algoritmada ise uyarlama modlasyonundaki alt bantlara uygulanacak
olan modlasyon tipi her bir alt-bant ierisinde yer alan alt tayclardan anlk sinyal
grlt oran en dk olann sahip olduu deer eik deerinin zerinde ise bir
sonraki OFDM erevesinde bulunduu alt-bant iin alc-verici tarafnda yeni
modlasyon tipi uygulanr.

Alc lemleri

OFDM erevesi ierisindeki herhangi bir alt-bant

(Subband) anlkortalama SNR deeri bir sonraki
modlasyon adm iin eik deerin zerinde mi?

Evet

Hayr

ekil 2.2. Uyarlama modlasyon algoritmas

(Adaptive modulation algoritma)

Anlk ortalama SNR deeri>Eik

Deer olan alt-bantlar iin bir
sonraki
OFDM
erevedeki
modlasyon tipini deitir. (Hem
alc da hem verici de)

Modlasyon seiminde deiiklik

yapma!

Alc
lemleri

OFDM erevesi ierisindeki herhangi bir alt-bant

(Subband)
iindeki
alt-tayc
anlk
SNR
deerlerinden en kk olan bir sonraki
modlasyon adm iin eik deerin zerinde mi?

Evet

Hayr

En kk alt-tayc anlk
SNR deeri>Eik Deer
olan alt-bantlar iin bir
sonraki OFDM erevedeki
modlasyon tipini deitir.
(Hem alc da hem verici de)

Modlasyon
seiminde
deiiklik yapma!

ekil 2.3. Alternatif uyarlama modlasyon algoritmas

(Alternative adaptive modulation algoritma)
2.2. Bit Hata Oran (BER) Analizi (BER Analysis)

Uyarlama modlasyonlu turbo kodlanm sistem iin BER sonular benzetim

almalar ile elde edilmitir. Bu benzetim almalar yaplrken mkemmel ve
mkemmel olmayan kanal kestirimi uygulanmtr.

Mkemmel olmayan kanal kestirimi yaplrken LS ve MMSE kanal kestirim

algoritmalar DFT temelli olarak uygulanmtr.

2.2.1. Mkemmel kanal kestirimi altnda (Under perfect channel estimation)

Mkemmel kanal kestirimi altnda BER sonular olduka baarl olup 2-yollu
Rayleigh kanal iin yaplmtr. ekil 2.4de verilmitir.

ekil 2.4. Mkemmel kanal kestirimi altnda bit-hata-oran

(BER under perfect channel estimation)

2.2.2. DFT Temelli Mkemmel olmayan kanal kestirimi altnda

(Under DFT based imperfect channel estimation)

Mkemmel olmayan DFT temelli LS ve MMSE kanal kestirimi altnda BER sonular
olduka baarl olup 2-yollu Rayleigh kanal iin yaplmtr. ekil 2.5 ve ekil 2.6da
verilmitir.

Sonular mkemmel kanal kestirimini DFT grlt azaltm uygulanmadan nceki

durumuna gre bit-hata-oran olarak ilerleme salamtr. DFT temelli kanal kestirimi
iin pilot says

artrlarak bit-hata-oran

gelitirilebilir, fakat

bu durumda

gnderdiimiz kullanc verisini azaltm kanaln ktsn (throughput) aa ekmi

oluruz.

ekil 2.5. DFT-LS kanal kestirimi altnda bit-hata-oran

(BER under DFT-LS channel estimation)

ekil 2.6. DFT-MMSE kanal kestirimi altnda bit-hata-oran

(BER under DFT-MMSE channel estimation)

3. SONU (CONCLUSION)

Mkemmel olmayan kestirim iine kanal grltsnn tamamn almayacak ekilde

indirgendiinde ortaya kan sonularn baarl olduu gzlenmektedir.

alma

kapsamnda

Uyarlama

Modlasyonlu

LS-Kanal

kestirimi

yaplan

QAM/OFDM sistem performans olarak dzgn snmlemeli kanallarda kullanlmas

daha uygun olacaktr.

Uyarlama modlasyonu performans artlarna ramen alc/verici iftinde tasarm

kompleksliini artrmaktadr.

almalarda 4/8/16 QAM kullanlmas zerindeki zplamalarda (modlasyon atlamas)

performans art grlemediindir.

alma kapsamnda DFT temelli LS ve MMSEdeki grlt azalm incelenmi olup

tavsiye edilmektedir.

Benzetim almalarnda turbo 1/2 kod oran kullanlmtr. Bit-hata-oran 1/3 kod oran
ile iyiletirilebilir fakat bu durumda bant genilii etkin kullanm azaltlm olur.

alma DFT temelli LS ve MMSEdeki grlt azalm ile birlikte M-PSK ve MQAM modlasyon yapacak ekilde geniletilebilir.

Snmlemenin hzl olduu kanallarda benzer almalar yaplrken kod oranlar 1/3,
1/2 arasnda eik deerine gre deitirilerek baarl sonular alnabilecei
ngrlmektedir.

Uyarlama modlasyonundaki eik deer seimi iin alt-bant ortalama sinyal grlt
oran (SNR) yerine alt-bant iindeki minimum tayc sinyal grlt oran (SNR)
deeri alnarak alma kapsam geniletilebilir.

alma temel bant zerinde yaplm olmasna ramen HF bant iin gelitirilebilir.

Mobil istasyonlar ile olan etkisi Doppler kaymas dikkate alnarak ileriki almalar da
deerlendirilebilir.

4. KAYNAKLAR (REFERENCES)
1. Faezah, J. and Sabira, K., Adaptive Modulation for OFDM Systems,
International Journal of Communication Networks and Information Security
Transactions Power Electronics, 1 (2) : 1 8 (2009).
2. L.Hanzo., S.X.Ng., T.Keller., W.Web., Quadrature Amplitude Modulation: From
Basics to Adaptive Trellies Coded, Turbo Equalised and Space-Time Coded
OFDM, CDMA and MC-CDMA Systems, 2nd ed., John Wiley and Sons Ltd,
2004.
3. Y.Lei., A.Burr., Adaptive Modulation and Code Rate for Turbo Coded OFDM
Transmissions, Vehicular Technology Conferance, 1: 2702-2706, 2007.
4. K.M.Hadi., R.Tripathi., K.Kant., Performance of Adaptive Modulation in
Multipath Fading Channel, The 8th International Conference on Advanced
Communication Technology, 2: 1277-1282, 2006.
5. Civil M., Uyarlama Modlasyonlu Turbo Kodlanm Dikgen Frekans Blmeli
oklama (OFDM) Sistemlerin Mkemmel Olmayan Kanal Kestirimi Altnda
ncelenmesi, Yksek Lisans Tezi Gazi niversitesi Elektrik-Elektronik
Mhendislii Anabilim Dal, 2012