AKDANG KANLURANIN

Ang akdang kanluranin Ay puno Ng Mga mapangyarihang karakter, tulad

ni Thor na maaaring Martilyo na kung Saan Siya Lamang Ang May
kakayahang buhatin Ito, bukod Lamang kay Odin. Karamihan ay isang
Mga akdang kanluranin Ay maaaring temang layo o kaya't gera, o
masasabi na gap ng puro labanan ang kanilang Mga akda, Kahit ang
kwento rin nina Romeo sa Juliet ay maaaring parteng labanan, ang
pagaaway ng kanilang Mga Magulang. Kadalasan ang Mga akdang
kanluranin ay umaabot ng iilnag buwan upang mabuo sa maipasalin-dila,
dahil sa panahon ng tanghali ay pasalin-dila Ang kanilang Paraan upang
mapalaganap Ang Isang kwento o akda. Magulo rin Ang Mga salita
Minsan Ng ingles kaya't kinukwestion pa Sila kung gumagawa lang ba
Sila Ng Mga dayalogo Si nila tulad ni Shakespear. Bonggang bongga rin
Ang Mga akdang kanluranin kung ikukumpara mo uti ay isang Mga
akdang galing ay isangatin, halos kasing haba Ng akdang kanluranin
Minsan Ang Mga akda natin Ngayon, ngunit Minsan Ay mas maraming
mahika o "pantasya" masyado Ang Mga akda natin sa mas kakaunti
Lamang ang Mga Aksyon ay isang labanan ay isang Ating Mga akda kung
ikukumpara ay isang Mga akdang kanluranin tanghali. ang Panitikang
kanluranin Ay tumutukoy ay isang Panitikan Na isinulat ay isang Mga
wikang Europeo, Kasama ang Mga nakapaloob ay isang Mga wikang IndoEuropeo sa ang Ilang Mga kaugnay na Bahagi ng Pananalita ayon ay isang
heograpiya sa kasaysayan katulad ng Wikang Basque, Wikang Unggaryo
atbp. Itinuturing na isa ay isang pinakamahalagang elemento Ng
Kabihasnang kanluranin Ang panitikang kanluranin.
Mga Uri ng Mitolohiya
1. Ang mga Diyos at Diyosa: Kanilang mga Gawain at Pakikipaguganayan
(The
Gods:
Their
Activities
and
Relationships)
Ang mitolihiyang ito ay pumapaksa sa mga diyos at diyosa at ang kanilang
kamangha-mangahang kakayahan. Dito ay nakikipag-ugnayan ang mga
diyos at diyosa sa tao. May mga pagkakataon pang sila ay nagkakaroon ng
anak sa tao. Ang mitolohiyang Griyego at Romano ay nasa uring ito. Sa
Pilipinas, may mga mitolohiya rin tayong tungkols sa ugnayan ng diyos at
diyosa sa tao at isa sa mga halimbawa nito ay ang kuwento ni Lumawig na
pinaniniwalang lumikha sa mga Igorot.
2. Pinanggaling ng Daigdig at Uniberso (Cosmology and Cosmogony)
Isinisalaysay sa mitolohiyang ito ang mga kuwento ukol sa pagbuo ng
daigdig at ng mga bagay na makikita rito. Kabilang dito ang mga kuwento
hinggil sa pagkakabuo ng lupa, langit, mga bituin, buwan, at araw. Ilan sa
mga halimbawa nito ay ang mga sumusunod:

a. Hermopolis Bumukal ang mitolohiyang ito na nagpapaliwanag sa

paglikha ng daigdig sa Lungsod ng Hermopolis sa sinaunang Ehipto. Ayon
dito, ang sinaunang katubigan ay nilikha ng walong diyos na ang tawag ay
Ogdoad.
c. Viracocha Ito ay mitolohiya ng mga Inca sa rehiyong andes ng Timog
America. Ayon sa mitolohiyang ito, si Viracocha ang may lalang ng lahat ng bagay
sa daigdig. Siya rin ang may likha ng buong uniberso araw, mga bituin, at buwan.
Siya ang dahilan kung bakit tumatakbo ang oras sa pamamagitan ng pag-utos sa
araw na gumalaw.
Katangiang Topograpikal ng Daigdig (Topographical Feautures of the Earth;
water and land features)
Isinasalaysay sa mitolohiyang ito ang mga paliwanag at dahilan kung paano
nagkaroon ng kani-kaniyang katangiang topograpikal ang daigdig. Sa Pilipinas,
isinalaysay kung paanong naging watak-watak ang mga pulo ng ating bansa.
Pandaigdigang Kalamidad (World Calamities; The Great Flood)
Sa mitolihiyang ito, isinasalaysa na ang mga diyos ay nagpapadala ng malaking
baha upang parusahan ang mga taong nagkakasala sakaniya. Ilan sa mga
halimbaw nito ay:
a. Kuwento ni Noah Ayon sa Bibliya nagbabala ang Diyos kay Noah na
magkakaroon ng malaking baha at kailangan miyang gumawa ng arko upang
isalba ang mga kaanak na naging matapat sa paglilingkod sa Diyos maging ang
ibat ibang uri ng hayop.
b. Mitolohiyang Mayan Naniniwala ang mga sinaunang Mayan na ginamit ng
mga diyos ang baha upang anurin ang mga kahoy na nililok ng tao ng mga diyos at
diyosa bilang pagtatangka na makalikha ng tao.
ANG DIWATA NG KARAGATAN.
Sa isang nayon, ang mga tao ay masaya at masaganang namumuhay. Mapagpala
angkalikasan sa kanila. Ang pangunahing hanapbuhay nilay ay ang pangingisda.
Sagana samaraming isda ang karagatan. May isang diwatang nagbabantay at nagaalaga sa mgaisda at ito'y nalalaman ng mga taganayon. Ngunit may mga taong
sakim, ibig nilangmakahuli ng maraming-maraming isda upang magkamal ng
maraming salapi. Gumamitsila ng dinamita kaya't labis na napinsala ang mga isda,
pati ang maliliit ay namatay. Nagalit ang diwata sa kasakiman ng mga tao kaya't
mula noon ay wala nang mahuli kahitna isda ang mga tao. Naghirap at nagutom
ang mga tao at naging pangit na rin angkaragatan na dati'y sakdal ganda.
Nagpulong ang mga taganayon at napagpasyahan nilanghumingi ng tawad sa
diwatang nangangalaga sa karagatan. Nakiusap din silang ibalik naang dating
ganda ng karagatan at gayundin ang mga isda. Nangako sila na hindi nagagamit
ng anumang makasisira sa kalikasan.Mula nang sila'y humingi ng tawad sa diwata

ay bumalik na ang ganda ng karagatan atmuling dumami ang mga isda.

Nanaganang muli ang kabuhayan ng mga tao.
LUHA NG BUWAYA.
Inilahad sa nobela ang sistemang piyudal na kinakatawan nina Donya Leona at
DonSevero Grande, na nag-aari ng malalawak na lupain sa Sampilong. Ginamit ng
mag-asawa ang kanilang salapi, impluwensiya, at kapangyarihan upang paikutin at
bulukinang mga institusyong gaya ng hukuman, simbahan, at pamahalaan nang
mapanatili angkanilang interes. Kalaban ng mag-asawa ang pangkat ng mga
dukhang mula sa pook-maralita, na pinamumunuan ni Bandong. Si Bandong ay
isang guro na naging gabay ngmga tao sa makatwirang pagkilos laban sa mga
pamamalakad ng mag-asawang Grande. Nagbuo ng kooperatiba ang mga dukha
sa pagnanais na makaraos sa kahirapan. Tumindiang tunggalian sa kuwento nang
ipakulong si Bandong gayong wala naman siyangkasalanan, at sa halip ay
naghasik ng lagim ang mga tauhan ng mag-asawang Grande. Sadakong huli ng
nobela'y matutuklasan na ang lupaing kinatitirikan ng mga bahay ng mgadukha ay
hindi pag-aari ng mag-asawang Grande. Mauunawaan din sa wakas ng mga taona
sama-sama lamang na pagkilos nila mababago ang bulok na sistemang piyudal
salipunan.Ang "luha ng buwaya" ay bulaklak ng dila na nangangahulugang
"mapagbalatkayo" o"pagkukunwari.
Kuwentong - Bayan Ng Ilocos
Sa isang nayon, ang mga tao ay masaya at masaganang
n a m u m u h a y. Mapagpala ang kalikasan sa kanila. Ang pangunahing
hanapbuhay nilay ay ang p a n g i n g i s d a . S a g a n a s a m a r a m i n g i s d a
a n g k a r a g a t a . M a y i s a n g d i w a t a n g nagbabantay at nag-aalaga sa
m g a i s d a a t i t o ' y n a l a l a m a n n g m g a t a g a n a y o n . Ngunit may mga
taong sakim, ibig nilang makahuli ng maraming-maraming isdaupang
magkamal ng maraming salapi. Gumamit sila ng dinamita kaya't labis
nanapinsala ang mga isda, pati ang maliliit ay namatay. Nagalit ang diwata sa
kasakiman ng mga tao kaya't mula noon ay wala nangm a h u l i k a h i t n a i s d a
a n g m g a t a o. N a g h i r a p a t n a g u t o m a n g m g a t a o a t n a g i n g pangit na
rin ang karagatan na dati'y sakdal ganda. Nagpulong ang mga taganayona t
napagpasyahan
nilang
humingi
ng
tawad
sa
diwatang
nangangalaga sakaragatan. Nakiusap din silang ibalik na ang
d a t i n g g a n d a n g k a r a g a t a n a t gayundin ang mga isda. Nangako sila na
hindi na gagamit ng anumang makasisirasa kalikasan.Mula nang sila'y humingi
ng tawad sa diwata ay bumalik na ang ganda ngkaragatan at muling
dumami ang mga isda. Nanaganang muli ang kabuhayan ng mga tao

Ang Hudhud ni Aliguyon (Ifugaw)

Ang payaw ng mga Ifugaw. Kuha ni E. Narvaez noong Disyembre 2012.

DI TULAD NG KARANIWANG EPIKO, halos walang kagila-gilalas sa Ang Awit sa Tagani ni Aliguyon na inawit ni Hinayup Bantayan ng Burnay at nalathala sa
Antolohiya ng mga Panitikang ASEAN (1983). Masasabing napakapraktikal ng
daigdig na ginagalawan ng epikong ito ng mga Ifugaw, sapagkat umiinog sa
ekonomikong transaksiyon at katatagan sa likod ng mga digmaan at pagaasawahan. Para ito sa pagpapanatili ng katayuan sa lipunan, at ang halaga ng
kapayapaan upang hindi mayanig ang posisyon ng mga nanunungkulan.
May tatlong detalye na maaaring ituring na kamangha-mangha: a) ang lubhang
batang edad nina Aliguyon at Pumbakhayon nang sumuong sa digmaan; b) ang
pananalangin sa tandang at paghingi rito ng tanda ng kapalaran sa digmaan; at c)
ang paghingi ng gabay sa idaw sa daan patungo sa nayon ng kalaban. Subalit hindi
ganap na kagila-gilalas ang mga ito sapagkat naiisip kong kamukha ang una ng
kaso ng mga gang war sa mga siyudad ng kontemporaneong lipunan
nagtatanggol din sa teritoryo at maaaring buhay ang nakataya; samantalang ang
huling dalawa naman ay nakasalalay sa pagbsa ng mga bayani sa mga tanda ng
kalikasanna hindi nalalayo sa kasalukuyang pagtatawas o panghuhula.
Kaya naman higit na kagila-gilalas pa ang alamat sa likod ng pag-awit ng epiko. Sa
introduksiyon ni Josefina T. Mariano, na nagsalin nito sa Filipino, ipinaalala niya ang
isang kuwento na si Pumbakhayon umano ang dating tampok sa hudhud, subalit
napagod na ito sa pakikinig sa paulit-ulit niyang pakikipagsapalaran kaya
isinalaysay niya ang kuwento ni Aliguyon sa mga babaeng nagtatanim sa payaw.
Subalit namatay ang lahat ng babaeng nakakita sa kaniya, at napalaganap na
lamang ang bagong epiko dahil sa dalawang babaeng nag-aani sa malayot
nakarinig sa kaniya ngunit hindi siya nakita. Patunay ng kuwentong ito ang bato
sa Kuto na may butas na dahil umano sa lakas ng pagdura ng nganga ni
Pumbakhayon. May mapa rin sa edisyong ito, na tila ba itong Topograpiya ng
Hudhud ay pagsasaagham sa espasyong ginagalawan ng naratibo. (Ano ba ang

salita sa atin para sa Espanyol na tofografia?) Sa isang banda, tinutulungan nitong

harayahin ang materyalidad ng naratibona ang totoong kagila-gilalas sa epiko ay
na may batayan ito sa katotohanan, na nilakaran ng mga dakilang bagani ng
hudhud ang daigdig na maaari pa natin ngayong siyasatin.
O kung wala sa nilalaman, baka nasa anyo ang kagila-gilalas. Tulad ng siklo ng
mga pag-uulit, na tinitingnan natin nang madalas bilang function ng oralidad. Kaya
ang ritwal ni Aliguyon ay ritwal din ni Pumbakhayon. Pareho ang iniisip nila sa isat
isa, ang paghanga at pangamba sa lubhang pagiging magkasukat ng kanilang
husay. Kahit ang mga galaw nila sa pakikidigma ay iisa, ang sagtan, ang
paglusob, kahit ang pag-urong at pagbawi. Tila isang sayaw. May ritmo at indayog
ang mga pangyayari rito. Ang nangyari na ay mangyayari ulit. Walang dj vu sa
mga Ifugaw, o hindi dj vu ang dj vu para sa kanila. Mas mayayanig siguro sila
sa sandaling hindi nag-ulit ang mga bagay.
Buod ng epikong hudhud ni aliguyon
ISANG ARAW nuong Unang Panahon, sa nayon ng Hannanga, isang sanggol na
lalaki ang isinilang sa mag-asawang Amtalao at Dumulao. Ang pangalan niya ay
Aliguyon. Siya ay matalino at masipag matuto ng iba't ibang bagay. Katunayan,
ang napag-aralan niyang mahahalaga mula sa mga kasaysayan at pangaral ng
kanyang ama ay marami. Natuto siya kung paano makipag-bakbakan nang
mahusay, at paano umawit ng mga mahiwagang gayuma (encantos, magic spells).
Kaya kahit nuong bata pa, tiningala na siya bilang pinuno, at hanga ang mga tao
sa
kanya.
Nang mag-binata si Aliguyon, ipinasiya niyang sagupain si Panga-iwan, ang kaaway
ng kanyang ama, sa nayon ng Daligdigan. Subalit ang sumagot sa kanyang hamon
(reto, challenge) ay hindi si Panga-iwan. Ang humarap sa kanya ay ang mabangis
na anak nito, siPumbakhayon, marunong ng hiwaga at bihasa rin sa bakbakan
tulad
niAliguyon.
Hindi naaling, pinukol ni Aliguyon ng sibat si Pumbakhayon. Kasing bilis ng kidlat,
umiktad si Pumbakhayon upang iwasan ang sibat at, kagila-gilalas, sinalo sa
hangin ang sibat ng isa niyang kamay! Wala pang isang kurap ng mata, binaligtad
ni Pumbakhayon ang sibat at hinagis pabalik kay Aliguyon. Umiwas din si Aliguyon
at sinalo rin ng isang kamay sa hangin ang humahagibis na sibat. Binaliktad din
niya
at
ipinukol
uli
kay
Pumbakhayon.
Pabalik-balik at walang tigil, naghagisan at nagsaluhan ng sibat siAliguyon at
Pumbakhayon hanggang umabot ng 3 taon, hindi pa rin tumigil ang bakbakan, at
walang nagpakita ng pagod o pagsuko. Subalit sa bangis at dahas ng kanilang
paghahamok, kapwa sila humanga sa giting at husay ng kalaban, at pagkaraan ng

3
taong
bakbakan,
natuto
silang
igalang
ang
isa't
isa.
Biglang bigla, tumigil sina Aliguyon at Pumbakhayon at nahinto, sa wakas, ang
bakbakan. Nag-usap at nagkasundo sila ng payapa (paz, peace) ng kanilang nayon
ng Hannanga at Daligdigan. Buong lugod na sumang-ayon lahat ng tao sa 2 nayon,
at
ipinagdiwang
nila
ang
kampihan
ng
2
bayani.
Sa paglawak ng katahimikan, umunlad ang 2 nayon. Naging matalik na
magkaibigan sina Aliguyon at Pumbakhayon. Nang sapat na ang gulang ni
Aliguyon, pinili niyang asawa si Bugan, ang batang-batang kapatid na babae ni
Pumbakhayon. Inalagaan niya sa bahay si Buganhanggang lumaki itong napakagandang dalaga.
Ang pilining asawa naman ni Pumbakhayon ay ang kapatid na babae niAliguyon, si
Aginaya. Ang 2 familia nila ay yumaman at iginalang ng lahat sa Ifugao.