A U T O M A T Y K A

czno (Profibus)sjonalna,
cz 2
Sie wykorzystywana w
systemie przemysowym w celu
poczenia jego elementw
decyduje o funkcjonalnoci
zaimplementowanych w nim
algorytmw. Jest to szczeglnie
wane w przypadku systemw
rozproszonych oraz rozlegych.
W artykule kontynuujemy
prezentacj moliwoci i
parametrw technicznych
Profibusa.
Parametry TSET, TQUI, TSDR i
TSL (opisane w EP1/2005) s wyraane najczciej jako krotno czasu
nadawania jednego bitu danych. Protok transmisji w sieci zapewnia automatyczne odtwarzanie znacznika w
sieci w przypadku jego zagubienia.
W przypadku bezbdnej pracy czsto nadawania przez urzdzenia jest
uzaleniona przez ilo wzw. Do
sprawnej wymiany znacznika urzdzenie potrzebuje takie parametry jak:
- TS adres wasny urzdzenia (ustalany w czasie konfiguracji przez uytkownika),
- LAS lista wzw nadrzdnych w
sieci,
- PS adres urzdzenia bdcego wczeniej na licie LAS (poprzednik),
- NS adres urzdzenia bdcego pniej na licie LAS (nastpnik).
Do administrowania znacznikiem
zdefiniowany zosta specjalny zestaw
komunikatw. Wze przejmuje znacznik jeli odbierze komunikat przekazujcy go. Skada si on midzy innymi z adresw TS i NS. Znacznik
jest przejmowany przez urzdzenie dla
ktrego adres nadawcy jest zgodny z
adresem poprzednika na jego wasne
licie LAS. Jeli jednak
adresy te nie s zgodn e , w z e c z e ka n a
ponowienie tego komunikatu. Gdy go otrzyma uznaje e, jego poprzednik wypad z sieci i modyfikuje PS. W
przypadku gdy nie ma
go na licie, dopisuRys. 2.
je jego adres. Zdarzy

128

Tab. 1. Prdko pracy sieci w

zalenoci od dugoci medium
transmisyjnego
Dopuszczalna
Prdko [kb/s]
dugo [m]
9,6
1200
19,2
1200
93,75
1200
187,5
1000
500
400
1500
200
12000
100

si moe jednak e nikt nie odbierze

znacznika. Wze si o tym dowie jeli przez czas TSL nikt nie rozpocznie
transmisji. Powtarza wic j jeszcze
dwa razy. Stan po pierwszej prbie,
zosta opisany wczeniej. Po drugiej
transmisji zakoczonej niepowodzeniem, wze stwierdza brak nastpnika i ponawia prb do nastpnego
urzdzenia na licie LAS. Jeli prba
si powiedzie modyfikuje swj adres
nastpnika NS. W przypadku niepowodzenia prby s ponawiane, a do
wyczerpania LAS. W tym przypadku
stwierdza e jest sam w sieci i przejmuje znacznik.
Bardzo ciekawym przypadkiem jest
start sieci w ktrej znacznik jeszcze
nie zosta zainicjowany. Po zaczeniu
wzy nadrzdne nasuchuj stan sieci, gdy czas monitorowania przekroczy
warto:
TTO=(6+2 TS) TSL
Zaleno ta jest liniow zalenoci adresu wza. Dziki temu
pierwszym urzdzeniem ktre otrzyma
znacznik, jest majce najmniejszy adres. Poniewa urzdzenia nie posiada-

j list LAS, pierwsze ktre przechwyci

znacznik przesya go sobie dwukrotnie.
Umoliwia to wpisanie adresu tego
wza na listy LAS innych urzdze
w sieci. Nastpnie zwiksza o jeden
adres pod ktry prbuje nastpnie
przekaza znacznik. Operacj t powtarza a do pomylnego wykonania.
Metoda taka umoliwia zainicjowanie
wszystkich wzw w sieci.
W przypadku podczenia do sieci
nowego urzdzenia rozgasza ono ten
fakt w sieci. Jeli w tym czasie nadaje inny wze, majcy znacznik, prze-

Rys. 3.

Rys. 4.

Elektronika Praktyczna 2/2005

A U T O M A T Y K A

Rys. 5.

rywa transmisj i przekazuje kontrol

w sieci do nowego urzdzenia, a samo
dopisuje go na swojej licie LAS.
Profibus jest bardzo rozbudowany. W
zalenoci od warstwy s preferowane
konkretne media i odmiany protokou.
Najczciej wykorzystywanym medium do poczenia urzdze w warstwie sprztowej sieci Profibus jest
RS485. Moe w niej pracowa do 32
urzdze, dokadnie tak jak w kadej
sieci opartej o ten typ medium. Mog
to by zarwno urzdzenia podrzdne
jak i zarzdzajce wzy nadrzdne.
Przy zastosowaniu wzmacniaczy linii,
urzdze tych moe by 127. Prdkoci stosowane w PROFIBUS dla tego
medium to minimalnie 9,6 kb/s do 12
Mb/s. W zalenoci od wybranej prdkoci pracy sieci moe ona mie maksymalnie dugo okrelon w tab. 1
(bez wzmacniaczy).
Sie opart o RS485 naley terminowa. Preferowany sposb zakaczania
linii przedstawiono na rys. 2. Warto
zastosowanych rezystancji jest rna, w
zalenoci od konfiguracji sieci. Przy
konfiguracji sieci warto sprawdzi czy
urzdzenie ktre ma by zastosowane
ma zapity domylnie terminator. Zdarza si bowiem e poprawnie poczona sie nie chce dziaa a jej impedancja posiada jak dziwn warto.
Tymczasem okazuje si e producenci
domylnie konfiguruj moduy komunikacyjne jako ostatnie w sieci. W przypadku gdy sie zawiera kilka takich
elementw, a jest tak bardzo czsto,
sie nie bdzie dziaa.
Informacje w sieci s wymieniane
cyklicznie, kade urzdzenie ma przydzielony czas transmisji i musi czeka
na swoj kolej by mc nadawa. Odmiana protokou, ktry moe przesya
dane poza ustalonym cyklem to Profibus-DP. Dziki takiej moliwoci alarmy i inne bardzo wane informacje
docieraj natychmiast po wystpieniu.
W tym typie sieci moe by wiele
urzdze nadrzdnych i podrzdnych.
Jednak w praktyce czciej spotyka
si rozwizania w ktrym jest jeden
master sieci i to on zarzdza ca
sieci. Jeli jest to bardzo dua sie
naley rozway jak wybra prdko

Elektronika Praktyczna 2/2005

transmisji. W sieci w ktrej wystpuje tylko jedno urzdzenie nadrzdne,

czas cyklu w sieci nie ronie liniowo
w zalenoci od jej prdkoci i iloci
urzdze podrzdnych. Wykres tych
zalenoci przedstawiono na rys. 3.
Jak wida im szybciej, tym czas cyklu
jest mniej wraliwy na liczb doczanych elementw.
Innym typem medium wykorzystywanym w przemyle okablowanie
zgodne z norm IEC 1158-2. Jest to
specjalizowany interfejs zaprojektowany
z myl o zastosowania w systemach
automatyki pracujcych w obszarach
zagroonych wybuchem. Wykorzystano
w nim sta prdko transmisji, wynoszc 31,25 kb/s. Metody czenia
urzdze s okrelone nastpujco:
- kady segment sieci posiada tylko
jedno rdo zasilania, dziki temu
nie ma problemu z przepywem
mocy w sieci,
- sie nie moe by zasilana jeli stacja nadaje,
- urzdzenia pobieraj sta i niezmienn ilo mocy w stanie ustalonym, umoliwia to modulowany typ
nadawania informacji,
- urzdzenia s typu otwarty kolektor,
- sie wymaga pasywnego terminowania z obu kocw linii,
- dopuszczalne s wszystkie typy topologii sieci.
W celu nadania danych urzdzenie moduluje bazowy sygna prdw
w zakresie 9 mA. Jest to moliwe
jeli najmniejszy stay prd pobierany
przez urzdzenie podczone do sieci
pobiera minimum 10 mA.

Profibus via IEC-1158

Wikszo systemw sterowania

wykorzystuje mieszane poczenie
urzdze w sieciach przemysowych.
W tym przypadku jest to poczenie
RS485 i IEC-1158. Pierwszy z nich
integruje podsystemy oparte na IEC
(rys. 4). Do poczenia magistral mona uy dwch metod:
- zastosowa sprzg (segment coupler)
jest to przezroczyste dla standardu
PROFIBUS urzdzenie konwertujce
poziomy elektryczne sygnaw. Meto-

Rys. 6.

da ta jest jednak ograniczona maksymaln prdkoci po stronie RS wynoszc 93,75 kb/s.

- zastosowa cznik (link) jest to
inteligentne urzdzenie integrujce
wszystkie poczone w segmencie
elementy w postaci jednego wza
podrzdnego w sieci RS. Dziki temu
cay segment IEC jest zorganizowany
jako jeden punkt w sieci, pozwala to
na atwiejsze wyodrbnienie danego
obszaru. Ponadto wiksza jest pojemno sieci w ten sposb poczonej.
W odrnieniu od sprzgu tutaj nie
ma ograniczenia co do prdkoci z
jak moe pracowa sie RS.
W interfejsie IEC 1158-2 rozrnia
si cztery typy aplikacji sieciowych.
Trzy pierwsze zapewniaj odpowiedni
poziom bezpieczestwa, czwarta natomiast nie. Jest to bardzo istotne z
punktu widzenia zasilania i moliwego
stopnia obcienia sieci. Aplikacje w
ktrych bardzo wane jest bezpieczestwo, napicie zasilajce jest obnione
do 13,5 V, a liczba urzdze zmienia
si od 9 do 22. Nie wyczerpuje to
jednak pojemnoci sieci wynoszcej 32.
Tyle jest w ostatniej grupie aplikacji.
W praktyce Profibusa naley dobrze
pozna a szczeglnie narzdzia suce do jego konfigurowania. W przypadku Stepa 7 narzdziem takim jest
wchodzcy w skad pakietu NetPro
oraz HW Config. W przypadku NetPro
mona w bardzo wygodny sposb zobaczy urzdzenia podczone do sieci
oraz skonfigurowa aspekty logiczne
sieci (rys. 5). Rola HW Config sprowadza si do konfiguracji sprztowej
sieci (rys. 6). Praca taka jest niezbdna aby sie wiedziaa jakimi urzdzeniami dysponuje. Szczeglnie, e sie
moe skada si kaset rozproszonych
w, ktrych mog by zamontowane
rne moduy rozszerze.
Na poziomie sprztowym Profibus
jest dobrze przygotowanym produktem.
W montau bardzo pomocne s oznaczenia kabli i ich kolorystyka. Niestety
czsto z przyczyn oszczdnociowych
stosowany jest osprzt niesprawdzony,
i zdarzaj si problemy typu wtyczka nie dajca si wcisn gniazdo ze
wzgldu na rozmiar obudowy.
Po zmontowaniu warstwy sprztowej, nadaniu potrzebnych adresw
urzdze w sieci. Po zamapowaniu
sieci w HW Config z dostpnych
wej i wyj w sterowniku korzysta
si tak samo jak z lokalnych moduw z kasety sterownika.
Adam Biekowski
adam@abproject.pl

129