UNIVERZITET U TUZLI

FILOZOFSKI FAKULTET
ODSJEK: HISTORIJA

DOLAZAK OSMANLIJA NA BALKANSKO POLUOSTRVO

(REFERAT)

Student: Ahmo Mehmedovi

Mentor: mr.sc Alen Salihovi.

Tuzla, novembar 2016.

I DOLAZAK OSMANLIJA NA BALKANSKO POLUOSTRVO

Dogaaji koju su se zbili poslije 1352 god. vrsto su utvrdili nadmo Osmanovog
bejluka nad ostalim, te su za 3 decenije ostale kneevine postale osmanski vazali. Presudan
dogaaj odigrao se kada su Osmanlije izvojevale uporite na Balkanu. Prvi prelazak preko
moreuza iz Anadolije u Evropu bio je teak poduhvat upravo zato to su se Dardaneli nalazili
u rukama hriana. Snage koje su Osmanlije iskrcale u Trakiji nisu mogle da se odre.
Kneevina Karesija, na istonoj obali Dardanela rijeila je taj problem u korist Osmanlija.
Borba za prijesto, koja je izbila u Karesiji 1345 god., pruila je priliku Orhanu da pripoji ovu
kneevinu.
Karesijski odredi koji su sluili u osmanskoj vojsci zaloili su se da se izvri pohod
preko Dardanela. Okolnosti su im ile na ruku. Godine 1346. Orhan je sklopio saveza sa
Jovanom V Kantakuzenom, pretendentom na vizantijski prijesto, te se oenio njegovom
kerkom Teodorom. To je Osmanlijama dalo priliku da se umjeaju u unutranja pitanja
Vizantije i uzmu uea u ratu uTrakiji. Princ Sulejman je zauzeo grad Cimpu na evropskoj
obali Galipoljskog moreuza. On je pomogao Kantakuzenu da sacuva ovu tvravu , te je
nastojao ojaati mostobran sa Evropom dovoenjem svjeih trupa iz Anadolije.
U noi izmeu 1. i 2. marta 1354 god.zemljotres je razorio zidine Galipolja i ostalih
utvrda u toj oblasti i Sulejmanove jedinice su smjesta zauzele ova uporita. On se snano
uvrstio na evropskom tlu. Ovaj dogaaj je pobudio veliku zabrinutost u Vizantiji i zapadnom
hrianskom svijetu. U Evropi su se poeli da kuju planovi za pokretanje krstakog rata ne sa
ciljem da se povrati Jerusalem, nego da se od Osmanlija spasi Carigrad. Da bi osnaio
mostobran ka Evropi, Sulejman je nastojao da preseljava muslimansko stanovnitvo iz
Anadolije u Evropu. Krajita su pod Sulejmanovom vrhovnom komandom organizovana u
desno, lijevo i sredinje krilo. Sulejmanova iznenadna i tragina smrt (pao sa konja u lovu) i
injenica da su Fokejci zarobili Orhanovog najmlaeg sina Halila, prisilila je Orhana da
sklopi mir sa Vizantijom.
.

Halil je bio osloboen 1359 god.. Sultanov sin Murat, komandant galipoljskog krila i
njegov vaspita Lala ahin,zapoeli su ofanzivu sa krajnjim ciljem da osvoje Jedrene. Prve
godine zauzeli su tvrave du Marike doline. U ljeto 1361 god. propao je konaan pokuaj
branilakih snaga i Jedreni, glavni grad Trakije, predao se iste godine. U novoosvojenim
oblastima Trakije primjenjivan je isti postupak kao u Anadoliji. Osmanska vlada je podsticala
stanovnitvo iz Anadolije da se nastani u novoosvojenim zemljama. Dervii su, isto tako,
osnivali brojne zavije sklonita koja su vremenom postala jezgra novih sela. Nije teko
objasniti zato su Osmanlije tako lako osvajali Balkan. Osmanska invazija se vremenski bila
poklopila sa politikim rasparavanjem,

jer su tada mnogi nezavisni kraljevi, despoti i

namjesnici malih balkanskih kneevina bez oklijevanja traili pomo iz vana da bi rijeili
svoje unutranje razmjerice.
Osmanlije su vodile dosljednu politiku i jedino su oni raspolagali vojnim snagama i
centralizovanom vlau nunom za sprovoenje takve politike. Imali su jo jednu veliku
prednost a to je bio janjiarski korpus, prva stajaa vojska u Evropi. Sultan je ovaj korpus
obrazovao od ratnih zarobljenika poslije zauzea Jedrena i on se nalazio pod njegovom
neposrednom komandom. Osmanlije su potovali feudalne principe. U poetku su od svojih
vazalnih kneeva zahtjevali sasvim mali godinji danak, kao znak njihove pokornosti
islamskoj dravi. Kasnije su traili da im vazalni knez alje sina kao taoca, da on sam
jedanput godinje doe u Portu i zakune se na vjernost i da alje pomone trupe u sultanove
ratne pohode. Ukoliko bi vazal omanuo u ovim dunostima, njegove zemlje su proglaavanje
darulharbom.
Poto papa nije uspioda po cjenu ujedinjenja pravoslavne i rimske crkve organizuje
krstaki rat ( svojom bulom 25.12.1366) kojim bi se pomoglo Vizantiji, i poslije poraza
srpskih velmoa u ernomenu 131 god. Balkanski vladari su jedan po jedan priznavali
Osmansko sizerenstvo. Nakon ove pobjede Osmanlija, vizantijski car je u pravom smislu
postao njihov vazal, dok su lanovi dinastije Paleologa traili sultanovu potporu ne bi li
sauvali prijesto. Najjai Osmanski protivnik u to vrijeme bila je Ugarska kraljevina, koja je
nastojala iskoristiti Osmansko napredovanje na Balkanu, kako bi proirila svoju vlast u
donjem Podunavlju. Osnovna slabost osmanske drave bila je nerazvijenost njene mornarice.

Hrianske snage su kontrolisale Dardanele, moreuz izmeu Rumelije i Anadolije.

Godine 1366 Amadeo VI Savojski zaposjeo je Galipolje, a ve sljedee godine ga vratio
Vizanticima. Osmanske snage u Rumeliji ostale u odsjeene od Anadolije sve dok, oktobra
1376 god., Andronik IV nije pristao da Galipoljsku tvravu vrati Muratu I, koji mu je
zagarantovao prijesto. U oblastima pod osmanskom administracijom i vlau imanja su
potpadala pod dravnu kontrolu i pretvarana su u timare. Osmanski reim je uspostavljao
centralizovanu administraciju umjesto feudalne decentralizacije. Za seljatvo je novi reim
morao znaiti napredak u poreenju sa starim. Valja jednostavno uporediti osmanske zakone
sa zakonikom srpskog cara Srefana Duana. Npr. Duanov zakonik propisuje da seljak radi za
svog gospodara 2 dana u sedmici, dok osmanski zakon nalae da raja radi samo tri dana
godinje na spahijskom imanju.
Povrh svega toga Osmanlije su zvanino priznavale pravoslavnu crkvu i u principu
potiskivali katoliku irom svojih carskih zemalja. Svi ovi inioci su vani da bi se objasnila
lahkoa i brzina sa kojom su Osmanlije izvrile ekspanziju na Balkan. Sastavni dio njihove
ekspanzionistike doktrine bio je tolerantan odnos prema domaem plemstvu i vojnikoj
klasi. Ako se izuzmu oni koju su im se otvoreno suprostavljali, Osmanlije su preuzimale
pripadnike vojnike klase u svoju slubu, te su u Bugarskoj, Srbiji, Albaniji, Makedoniji i
Tesaliji potvrivali status hiljadama ratnika poznatim po slovenskom nazivu vojnik.
Osmanizacija neke osvojene oblasti nije znaila brz i radikalan

preobraaj, ve

postepen razvoj. Oni su ve bili osnovali snanu dravu u Anadoliji, koja se prostirala od
Ankare do Dardanela. Poslije raspada Srpskog carstva, na Balkanu vie nije bilo drave koja
se po veliini i snazi mogla uporediti sa Osmanskim carstvom. Osmanlije su smiljeno
izbjegavale da se bore na 2 fronta. U drugoj polovini XIV st. dvije snane drave nastupile su
kao suparnike Osmanlijama u Anadoliji. To su bile kneevina Eretna sa prijestolnimom u
Sivasu, ranijem sreditu mongolske uprave i kneevina Karamanija, kojoj je u to vrijeme
pripadala i Konja, stara selduka prijestolnica. Godine 1354 Osmanlije su preotele Ankaru
od Eretne, ali su jo morali da vode rauna o savezu Eretne i Karamanije. Kada su karamanse
snage krenule protiv Osmanlija, ovu su njihov in nazvali izdajomsvetog rata koji vode,
tvrdei da takva ofanziva pomae neprijateljima vjere, te je po erijatu njihova sveta dunost
da uklone karamansku dinastiju.

Osmanlije su esto pribjegavali ovoj politici. Godine 1387 Murat je doekao napad
Karamanida s trupama u kojima su uzeli uea njegovi hrianski vazali na Balkanu
vizantijski car, srpski despot,..- i tom prilikom odluno potukao svog muslimanskog
suparnika. Poslije ove pobjede, nezavisni vladari u Anadoliji Karamanidi, Dandaridi u
Kastamoniji, kao i ogranak hamidske dinastije u Antaliji priznali su osmanskog sultana za
svog sizerena. Dok se Murat I bavio problemima Anadolije, Srbija, Bugarska i Bosna zdruile
su se protiv njega na Balkanu i Srbi su 1388 god zadali porazan udarac osmanskoj vojsci kod
Plonika. Naredne godine Murat se prebacio preko mora u Evropu sa pomonim snagama
koje su mu poslali njegovi vazali i 15. juna 1389 god. potukao udruene vojske Srbije i Bosne
u Bici na Kosovu polju. Ovom pobjedom Osmanlije su se snano uvrstile na Balkanu. Kada
se pronijela vijest da je jedan Srbin ubio Murata I u bici na Kosovu, anadolski dinasi su digli
bunu. Izmeu 1389 i 1392 god. novi sultan Bajazit I (1389-1402), je pripojio svom carstvu
veinu anadolskih kneevina, gdje je na poloaje visokih inovnikapostavio robove koje je
odgajao na svom dvoru.
Bajazit I je zarobio i pogubio bugarskog kralja imana, poto ga je prethodno optuio za
saradnju sa neprijateljem . Uklanjajui lokalne dinase, on e uinio nekoliko koraka katvaranju
imperije sa centralizovanom vladavinom umjesto carstava u iji su sastav ulazile vazalne
drave. Nikopoljski krstaki rat 1396 oznaio je vrhunac borbe izmeu Osmanlija i Ugara za
vladavinu donjim Podunavljem. Venecija je, takoe, imala svoje interese u borbama za
Balkan. Ona je nastojala da presjee saobraajnice izmeu Anadolije i Balkana kod
Dardanela. Pobjedom kod Nikopolja, Osmanlije su ne samo potvrdile svoju prevlast na
Balkanu ve su znatno podigli svoj ugled u islamskom svijetu. Bajazit se vratio u Anadoliju
1398 god. i pripojio Karamaniju, kao i kneevinu Kadi Burhanedina. U to vrijeme dolazi do
osnivanja mone imperije u centralnoj Aziji i Iranu, a na elu joj se nalazio Timur (13361405), koji je sebe proglasio nasljednikom Ilhanida u Anadoliji. Sultan je izazvao Timura na
bojno polje, i u bici kod Ankare 28.7. 1402 god. do nogu biva potuen, te pada u ropstvo.
Anadolski konjanici ponovo se vraaju na stranu svojih nekadanjih vladara, te su nali
utoite na Timurovom dvoru. Tako se Bajazitov pokuaj da stvori imperiju okonao
neuspjeheom.

LITERATURA
Josef Matuz, Osmansko carstvo.
Halil Inaldi, Osmansko carstvo u klasino doba.