T.C.

EGE NVERSTES
GNE ENERJS ENSTTS

Say

: B.30.2.EGE.0.43.73.00/

Bornova / ZMR
22.10.2010

Konu : Rzgar Elektrik Santralleri (RES) ve

Yeni Almlar

lgili Makama
Yenilenebilir Enerji Kaynaklarndan Rzgar Enerjisi ile ilgili hazrlanan deerlendirme
raporu ekte sunulmutur.
Gereini bilgilerinize arz ve rica ederim.

Prof. Dr. Gnnur KOAR

MDR

Eki

: Deerlendirme Raporu (20 sayfa)

E.. Gne Enerjisi Enstits, 35100 Bornova /ZMR

URL=http://www.eusolar.ege.edu.tr
Tel.: 90 232 388 6028 Fax: 90 232 388 6027
0

RZGAR ELEKTRK SANTRALLER ve YEN AILIMLAR

1.

Neden Yenilenebilir Enerjiler?

Fosil yakt rezervlerinin giderek azalmas, kresel snma ve evre kirlilii gibi hayati
nedenlerle, yenilenebilir enerji kaynaklar son yllarda ok fazla nem kazanmtr. Dnyamza,
1 ylda gelen gne enerjisi miktar yaklak 1014 TEP (1 Ton Edeer Petrol; 1TEP=12.000kWh)
olup; Dnyadaki tm fosil yakt rezervlerinin 15 katdr (ekil 1). Bununla birlikte
Dnyamzn bir yllk rzgar enerjisi miktar, teorik olarak Gne Enerjisi deerinin %2sidir
(2x1012TEP = 24x1015kWh). Bunun anlam teorik olarak; Trkiye benzeri yaklak 120 bin
lkenin elektrik enerjisi ihtiyac (2009 yl elektrik enerjisi tketim verileri baz alnarak),
rzgar elektrik santrallerinden karlanabilir demektir. Pratikte ise bu rakamn yars,
uygulanabilir deer olarak karmza kmaktadr [1,2,3].

ekil 1. Dnya Enerji Kaynaklar ve Tketimi

Kimyasal bir reaksiyon olarak 1 Ton Karbon yandnda, 3.7 Ton CO2 aa kmaktadr. Bu
durum karbon bileikleri (Kmr, petrol trevleri, doalgaz vb.) iin de sz konusudur. Dnya
iin yllk CO2 emisyonu, yaklak 2.5x1010 Ton olup bu miktarn yars okyanuslarda erimekte,
dier yars ise atmosfere karmaktadr. Bu tr sera gazlarnn atmosferdeki oranlarnn
ykselmesi sonucu Kresel Isnma hzlanmaktadr [1].

ekil 2. Fosil Yaktlardan Kaynaklanan Kresel CO2 Emisyon Deerleri

2.

Neden Rzgar Enerjisi? (Elektrik Enerjisi retme Amal)

Yenilenebilir enerji kaynaklarndan olan rzgar enerjisi; temiz, sistem verimi yksek, miktar
bol (izelge 2-ekil 1) ve cretsizdir. Ayrca bilinenin tersine, rzgar trbinlerinde, grlt
seviyesi olduka dktr (ekil 3-izelge 1).

ekil 3. Rzgar Trbinleri Kurulurken Dikkate Alnan Grlt Seviyeleri

izelge 1. Rzgar Trbinleri Kurulurken Dikkate Alnan Grlt Seviyeleri

Kaynak/Aktivite

Grlt Seviyesi dB (A)

Duyma Eii

Krsalda Gece Boyunca Arka Plan

20-40

Rzgar Tarlas (iftlii)den 350m Uzakta

35-45

Genel Ofis (alma Saatlerinde)

60

Kamyon (100m Uzakta)

65

Pneumatic Matkap (7m uzakta)

95

Jet Ua (250m uzakta)

105

Ar Eii

140

izelge 2. OECD lkeleri Karasal Rzgar Potansiyelleri

Toplam Yzlm Potansiyel Rzgar
2

OECD lkeleri

(1000 km )

Yre

Teknik Potansiyel

Snf

Potansiyeli

(TWh/yr)

(1000 km2)

(km2)

Avusturya

84

40

200

Danimarka

43

43

1720

29

Finlandiya

337

17

440

Fransa

547

216

5080

85

Almanya

357

39

1400

24

ngiltere

244

171

6840

114

Yunanistan

132

73

2640

44

zlanda

103

103

2080

34

rlanda

70

67

2680

44

talya

301

194

4160

69

Hollanda

41

10

400

Norve

324

217

4560

76

Portekiz

92

31

880

15

spanya

505

200

5160

86

sve

450

119

2440

41

Trkiye

781

418

9960

166 (=2006
Tketimi)

Yatrm maliyeti asndan bakldnda, rzgar elektrik santralleri olduka iyi konumdadr
(izelge 3). Ayrca 2004 ylnda yaplan projeksiyonda, yatrm maliyetlerinin 2020de
1.000.000TL/MW (667.000$/MW) olaca tahminlenmitir (izelge 4). Fakat dnyadaki retici
firmalarn olduka az olmas ve talebin gn getike eksponansiyel olarak (ekil 4) artmas
sonucu, yatrm maliyetleri 2.250.000TL/MWn altna dememitir. Bununla birlikte, cretleri

pein yatrlan byk gl rzgar trbinlerinin teslim sreleri yaklak 2 yl olarak

verilmektedir [4].

izelge 3. Kaynak Trlerine Gre Santral Yatrm Maliyetleri

Kaynak Tr
thal Kmr
Linyit
Ta Kmr
Doalgaz / LPG
Fuel Oil / Nafta
Hidro
Rzgar
Jeotermal
Biyoktle
Biyogaz
Gne
Nkleer
Dierleri

Toplam Birim Yatrm Tutar (TL/MW)

1.750.000
1.500.000-2.000.000
2.300.000
1.000.000
1.000.000-1.500.000
1.200.000-2.400.000
2.250.000-3.000.000
2.100.000
1.250.000-1.750.000
1.500.000-2.000.000
5.000.000
4.000.000
1.500.000

izelge 4. Rzgar Gc (MW) Bana Ortalama Yatrm Maliyeti [5].

Dnem

Ortalama Yatrm Maliyeti ($/MW)

2004 2008

933.000

2009 2013

791.000

2014 2017

715.000

2018 - 2020

667.000

ekil 4. 1996-2009 Yllar Aras Dnya Kurulu Rzgar Gc Deiimi

2009 yl itibariyle Avrupa lkeleri arasnda, Almanya kurulu gte liderliini korumakta
(25.777MW), spanya ise ikincilie yerlemi durumdadr (19.149MW), Danimarka ise nc
srada (3.465MW) yerini almtr. Dnya rzgar elektrik santrali Kurulu g Liderliini ABD,
Almanyann elinden alm bulunmaktadr (2009 sonu 35.159MW),(ekil 5). Trkiyede kurulu
Rzgar Gc Eyll 2010 itibariyle 1100MW am durumdadr [6].

ekil 5. 2009 Yl Sonu Dnya RES Kurulu Gc ve lk 10 lke

2004 ylnda yaplan bir istatistiksel almada, baz lkelerde rzgar kurulu gcnn, toplam
kurulu gce oran %24ler mertebesine kadar ykselmitir. zellikle Almanya ve Ispanyada bu
oran %14-15 seviyesindedir.

izelge 5. Rzgrdaki lk Sra lkelerinin Kurulu G Olarak

Kaynak Dalm Paylar (2004)
lke

Termik g (%)

Hidrolik g (%) Nkleer g (%) Rzgr gc (%)

Almanya

63.6

3.9

18.4

13.6

spanya

47.6

22.9

13.7

14.8

ABD

77.9

8.9

11.1

0.7

Hindistan

74.1

21.2

2.4

1.2

Danimarka

75.8

23.7

talya

77.3

19.4

2.8

ngiltere

80.2

1.8

15.7

0.1

in Halk Cum.

73.5

24.1

1.9

0.2

Hollanda

92.3

1.9

0.5

Japonya

70.5

9.0

19.9

0.3

Fransa

23.8

18.7

56.4

0.1

Portekiz

58.5

38.0

2.8

Avustralya

83.7

13.7

0.4

2005-2009 yl verileri incelendiinde rzgardan elde edilen elektrik enerjisinin, lkelerin

toplam elektrik enerji tketimine katks (izelge 6), Danimarkada %19.1, Portekizde
%15, spanyada 13.7 ve Almanyada %6.4 olarak gereklemitir. lkemizde ise bu oran
2010un ilk yars iin yaklak %1.6dr. Bu lkeler, rzgar enerjisi potansiyellerinin ok
iyi olmas nedeniyle mi, kurulu gte ve elektrik enerjisi tketimine katkda ilk sralarda
yerlerini

almlardr?

lkemizin

rzgar

enerjisi

teknik

potansiyeli

incelendiinde,

Almanyann yaklak 7 kat ve spanyann 2 kat olduu grlmektedir (lkemizin Rzgar

Enerjisi Kara Potansiyeli; 2006 Yl Elektrik Enerjisi Tketimine karlk gelmektedirizelge 2).

10 lkenin Yllk Rzgardan Elektrik Enerjisi retimi (Milyar kWh) ve Toplam Elektrik Enerjisi Tketimi (Milyar kWh)
2005

2006

2007

2008

2009

lke
Rzgar Kapasite
Enerjisi Faktr

United
States

Toplam Rzgar Kapasite

Tketim Enerjisi Faktr

Toplam Rzgar Kapasite

Tketim Enerjisi Faktr

Toplam Rzgar Kapasite

Tketim Enerjisi Faktr

Toplam Rzgar Kapasite

Tketim Enerjisi Faktr

Toplam
Tketim

17.8

22.2% 0.4% 4048.9 26.6

26.1% 0.7% 4058.1 34.5

23.4% 0.8% 4149.9 52.0

23.5% 1.3% 4108.6 70.8

1.8% 3951.1

2 Germany 27.2

16.9% 5.1% 533.7 30.7

17.0% 5.4% 569.9 38.5

19.7% 6.6% 584.9 40.4

19.3

37.2

6.4% 581.3

3 Spain

20.7

23.5% 7.9% 260.7 22.9

22.4% 8.5% 268.8 27.2

20.5% 9.8% 276.8 31.4

21.7% 11.1% 282.1 36.6

13.7% 267.0

4 India

6.3

16.2% 0.9% 679.2 7.6

13.8% 1.0% 726.7 14.7

21.0% 1.9% 774.7 14.8

17.6% 1.77% 834.3

5 China

1.9

17.2% 0.1% 2474.7 3.7

16.2% 0.1% 2834.4 5.6

10.6% 0.2% 3255.9 12.8

12.0% 0.4% 3426.8 26.9

6 Italy

2.3

15.3% 0.7% 330.4 3.0

16.1% 0.9% 337.5 4.0

16.7% 1.2% 339.9 4.9

15.7% 1.4% 339.5

7 France

0.9

13.6% 0.2% 482.4 2.2

16.0% 0.5% 478.4 4.0

18.6% 0.8% 480.3 5.6

18.8% 1.1% 494.5 7.8

United
2.9
Kingdom

24.0% 0.8% 355.0 4.2

23.2% 1.2% 352.9 5.3

27.5% 1.5% 352.0 7.1

30.4% 2.0% 350.5

9 Portugal 1.7

19.0% 3.6% 47.9

2.9

19.3% 5.9% 49.2

21.2% 8.0% 50.1

5.7

10 Denmark 6.6

24.0% 18.5% 35.7

6.1

22.2% 16.8% 36.4

7.2 26.3% 19.7% 36.4

6.9

4.0

6.6% 611.9

12.2% 0.74% 3640.3

-

20.2% 1.6% 486

22.7% 11.3% 50.6

7.5

24.9% 19.1% 36.2

15.0% 49.9
-

izelge 6. Rzgardan Elektrik Enerjisi reteminde lk 10 lkenin Verileri [6,7,8,9,10]

3. Trkiyenin Rzgar Enerjisi Potansiyeli ve Artan Elektrik Enerjisi Talebi

EE (Elektrik leri Ett daresi)nin REPA (Rzgar Enerjisi Potansiyeli Atlas) verilerine gre,
50metre ykseklik iin lkemizin, rzgar elektrik santrali kurma potansiyeli 48.000MW olarak
ifade edilmektedir. Fakat bu rakam 7m/s ve zeri ortalama rzgar hzlar dikkate alnarak
hesaplanm verilerdir. Yeni nesil rzgar trbinlerinin kurulum ykseklikleri 80-120metre
arasnda deimektedir ve devreye girme rzgar hzlar (Cut-in) dmekte olup, devreden
kma rzgar hzlar (cut-out) ykselmektedir. Dolaysyla, bu durumlar lkemizin rzgar
elektrik santrali kurma potansiyeli de artrmaktadr.
Trkiye, OECD lkeleri arasnda en yksek rzgar enerjisi potansiyeline sahip lke
konumundadr (izelge 2). Teknik potansiyel asndan bakldnda; Almanyann 6.91 kat,
spanyann ise 1.93 katdr. zellikle Almanya, rzgar iyi olan alanlarnn byk bir ksmna
trbinlerini

kurmu

durumdadr

ve

2010

hedefi

olarak

28.000MWa

adm

adm

yaklamaktadr. spanya ise 2010 hedefi olan 15.000MW gemi durumdadr ve mevcut
potansiyeli asndan alaca hayli mesafe vardr (ekil 5 ve ekil 6).

ekil 6. Avrupa 15lerin 2005 ylnda koyduklar 2010 Rzgar Kurulu G Hedefleri (MW)

Sonu olarak rzgar elektrik kurulu gcmz istenen deerlere ykseltebilmek iin, hedefler
koyarak gerekletirmemiz gerektirmektedir. Almanya, Rzgar Elektrik Santralleri yarna
1991 ylnda balayp (ekil 7) 28.000MW kurulu gce 20 ylda ulamtr. lkemiz de benzer

bir sreci takip etmeli ve koyduu hedefleri gerekletirmelidir. u an itibariyle henz yolun
banda olan lkemiz, son yllardaki yakalad ivmeyi srdrmelidir (ekil 8).

ekil 7. Rzgardan Elektrik Enerjisi Eldesi (Almanya)

ekil 8. 1998 - Eyll 2010 Yllar Aras Trkiyenin Kurulu Rzgar Gc (MW) Deiimi

10

2010

Yl

ilk

aylk

Rzgar

Elektrik

Santrallerinin

retimleri

dikkate

alndnda

1.334.000.000kWhlik elektrik enerjisi rzgardan elde edilmitir. Dolaysyla lkemizin

rzgardan elde ettii yllk elektrik enerjisi deeri yaklak olarak 2.5 milyar kWhe
ulamtr. Bu deer 3.000.000 nfuslu bir ehrin evsel bazda tm elektrik enerjisi ihtiyacn
karlamaktadr. Eer lkemizde, rzgar enerjisinin, Danimarka, Portekiz, spanya ve
Almanyadaki gibi, byk bir ksm deerlendirilmi olsa (ortalama %20 kapasite faktr
alndnda), rzgardan elde edilebilecek elektrik enerjisi deeri yaklak 200milyar kWh
olarak karmza kmaktadr. Trkiyenin 2009 yl elektrik enerjisi tketimi yaklak

200milyar kWh olduu dnlrse, rzgar elektriinin olduka iyi bir deere sahip olduu
grlmektedir (ekil 9). Bura da, arz gvenlii iin enerji kaynaklarnn eitliliine vurgu
yapmalyz. Ama bu eitlilii, yerli kaynaklarmz kullanarak (Rzgar, gne, bioktle,
jeotermal, su vb) salayabileceimizin altn izmeliyiz. Bu balamda, 2010 ylnn ilk 8 ay
dikkate alndnda, Trkiyenin elektrik enerjisi talebinin %44 doal gazdan, %6.3 ithal
kmrden olmak zere yaklak %51i fosil kkenli ithal yaktlardan salanmtr [13].

ekil 9. Trkiye 1970-2020 Yllar Aras Elektrik Enerjisi retim Tahmini [11]

Trkiye elektrik enerjisi tketimi 2020 ylnda, Almanyann u andaki tketimine (580milyar
kWh) ulaaca tahminlenmektedir (ekil 9). Uygulanm olan Almanya rneinde, toplam
elektrik enerjisi tketiminin %6.5i olan 37.5milyar kWhlik rzgar elektrii retilebilir. Bunun

11

anlam, yaklak 28000MW kurulu rzgar elektrik santraline ulamaktr. Bunun iin yllk
ortalama 2000MWlk rzgar elektrik santrali kurulumu gerekletirilmelidir.

ekil 10. Trkiyenin Kurulu Gcnn Kaynaklara Gre Dalm (Aralk 2009)[12].

4. Rzgar Enerjisinin Sreksizliinin (Kesintili Olmasnn) zm

Bir lkenin enerji eldesinde kaynak eitlilii, enerji arz gvenlilii asndan ok nemlidir.
Kaynaklarn tek balarna, kendi ilerinde de benzer durum sz konusudur. lkemizin
corafyas olduka genitir (780.000km 2). Bu yzden, normal artlarda rzgarn olmad zaman
dilimi ok azdr. Trkiye corafyasnda rzgar enerjisi kesintisizlii, sadece Marmara ve Ege
Blgelerinde rzgar elektrik santrali kurarak zlemez. Trkiyenin rzgar haritas
incelendiinde; Edirneden Karsa, zmirden Ardahana, Muladan Hakkariye ve Hataydan
Orduya her blgemizde rzgar enerjisinin verimli olduu alanlar olduka fazladr. Bu alanlarn
tamam zerinde bir lisanslama almalar yaplarak rzgarn sreksizlii kendi ierisinde
minimize edilebilir (ekil 14). rnein; Bandrmada rzgar olmadnda, Ardahanda veya
Erzurumda mutlaka vardr. Bunu ispatlamak iin, Rzgar ve Yenilenebilir Hibrid Enerji
Sistemleri Ar-Ge Grubu olarak nemli almalar yrtmekteyiz.

12

ekil 11. Trkiye Rzgar Haritas (REPA - 100m ykseklik iin)

Ayrca; rzgar, gne ve su rejimleri incelendiinde, zellikle bu kaynak birbirinin

srekliliini salar niteliktedir. Tek yapmamz gereken, inanmak ve yerli teknolojiyle yerli
kaynaklar harekete geirmektir. zm iimizde ve lkemizdedir (ekil 11).

Bilindii zere, rzgar enerjisinin sreklilii tamamen meteorolojik koullara baldr. Burada
en nemli parametre rzgar hznn deikenliidir. lkemizde, 2010 banda 830MW olan
Rzgar Elektrik Santralleri (RESler), Eyll 2010 itibariyle 1120 MWa ulam durumdadr
(ekil 8). u an itibariyle RES kurulu gcnn %42si Ege Blgesinde (Bunlarn %50si zmir ili
snrlar iindedir), %43 Marmara Blgesinde (Bunlarn %60 Balkesir il snrlar iindedir)
ve kalan %15i de Akdeniz Blgesinde (Hatay ve Osmaniyede) yer almaktadr. Dolaysyla

RZGAR
SANTRALLARI
iletmedeki RESlerin %85iLETMEDEK
Marmara ve Ege
Blgelerinde
yer almakta olup, bunlarnda yaklak
Sunjt A..
%55i zmir ve Balkesir
il snrlar ierisinde
bulunmaktadr.
Lodos A..
stanbul-Hadmky / 1,2 MW
Teperes A..
stanbulSilivri / 0,85 MW

Doal A..
anakkale-Gelibolu / 14,9 MW

stanbul-G.O.P. / 24 MW

Ertrk A..
stanbulatalca / 60 MW

Anemon A..
anakkale-ntepe / 30,4 MW
Alize A..
anakkale-Ezine / 20,8 MW
Bores A..
anakkale-Bozcaada / 10,2 MW

Alize A..
Tekirda-arky
/ 28,8 MW

Baki A..
Balkesiraml /90 MW
Yapsan A.. BalkesirBandrma / 30
MW
Asmakinsan A..
Balkesir-Bandrma / 20 MW
Akenerji A..
Balkesir-Bandrma / 15 MW
Borasco A..
Balkesir-Bandrma / 45 MW
Alize A..
Balkesir-Susurluk / 18,9 MW
topya A..
zmir-Bergama / 15 MW
Alize A..
zmir-eme / 1,5 MW

Rotor A..
OsmaniyeBahe / 77,5 MW

Ares A..
zmir-eme / 7,2 MW

Soma Enerji A..

Manisa- Soma / 45 MW

Mare A..
zmir-eme / 39,2 MW
Maz 3 A..
zmir-eme / 22,5 MW
nnores A..
zmir-Aliaa / 42,5 MW

Kores A..
zmir-Urla / 15 MW

Ayen A..
Aydn-Didim / 31,5 MW
Dares A..
Mula-Data / 29,6 MW

Tamamlanan tesisler
Ksmi iletmedeki tesisler
Yap let Devret modelindeki tesisler

Doal A..
Manisa-Sayalar / 34,2 MW
Deniz A..
Manisa-Akhisar / 10,8 MW

Belen A..
HatayBelen / 30 MW
Deniz A..
HataySamanda / 20 MW

13

ekil 12. letmedeki Rzgar Santralleri (2010)

Dikkat edilirse (ekil 12- ekil 13) Balkesir ve zmir illeri birbirine ok yakn blgelerde yer
alan ve rzgar rejimleri saatlik aralklarla birbirini izleyen alanlardadr. Bunun anlam, kesintili
olan enerji kayna ile enterkonnekte ebeke sistemine, rzgar rejimlerinin anlk deiimleri
hemen hemen ayn olan 2 blgeden ykleniliyor olmasdr. Enerji nakil hatlaryla ilgili altyap
yetersizlikleri

de

dikkate

alndnda,

teknik

anlamda

enterkonnekte

sistem

ar

zorlanmaktadr. Deerlendirme aamasnda olan yeni verilecek RES lisanslarnn da bu iki

blgede younlamas nedeniyle, sistemin daha da zorlanaca aktr. Halbuki, Trkiyenin
780.000km2lik alannn her blgesinde rzgar deerleri ok iyi olan ve farkl meteorolojik
zellikler gsteren yerler bulunmaktadr. Enerji bakanlnn nmzdeki 5 yllk srete
hedefledii 12000-13000MWlk kurulu RES gcnn, rzgar enerjisinin kendi ierisindeki arz
gvenliini maksimize etmesi ve enterkonnekte sistemi rahatlatmas da dikkate alnarak,
Trkiyenin farkl blgelerine dengeli bir ekilde datlmas uygun olacaktr.

14

ekil 13. Bozcaada (BORES), Bandrma (BARES), anakkale (NTEPE), eme (MARE) ve Akhisar
(KARAKURT) Yerleimlerindeki Santrallerin 2009 yl Mevsimsel Kapasite Faktrleri

5. Kresel Isnma, Kyoto Protokol (2012)

Sera gaz salnmlarn 2008-2012 yllar arasnda, 1990daki deerinden %5 aaya drmek
diye zetleyebileceimiz Kyoto Protokolne, 26 Austos 2009 tarihi itibari ile imza atan
Trkiye resmen taraf olmutur. Ayrca, Trkiye iin bu balayclk 2012 yl itibariyle
balamaktadr.
Gelecek nesillere yaanabilir bir dnya brakmak ve yerli enerji kaynaklarmz kullanarak,
atlm ve alm yapabilmek iin YEK (Yenilenebilir Enerji Kaynaklar) kanunu yeniden
dzenlenerek, ynetmelikleriyle birlikte mutlaka karlmaldr.

15

izelge 7. Sera Gazlarnn Kresel Isnma Potansiyelleri [14].

SERA GAZLARI

BMDS

OTM

Kresel Isnma Potansiyeli

CO2

Karbondioksit

CH4

Metan

20

N2O

Nitrzoksit

300

HFCler

Hidroflorokarbonlar

1100-1900

PFCler

Perflorokarbonlar

560-11700

SF6

Kkrtheksaflorr

23900

CFCler

Kloroflorokarbonlar

6500-8700

BMDS: Birlemi Milletler klim Deiiklii ereve Szlemesi

OTM: Ozon Tabakasn ncelten Maddeler

ekil 14. 2008 yl sektrlere gre Toplam Sera Gaz Emisyonlar (Milyon Ton ve %)

ekil 15. 1990-2005 Yllar Aras Kii Ba Sera Gaz Emisyonlar

6.

Genel Deerlendirme
16

2005 ylnda, 5346 sayl YEK kanununun karlmas ve rzgar enerjisi iin lisans bavurularnn
1 Kasm 2007de almasyla, bir gnde 78.000MWlk bavuru yaplmtr (ekil 14). Doal
olarak sistem kilitlenmitir. nk Trkiye kurulu gcnn, yaklak 2 kat mertebesinde lisans
bavurusu gerekletirilmitir (izelge 8).

izelge 8. Trkiyenin Kurulu Gcnn Kaynaklara Gre Dalm (Aralk 2009), [12].
KAYNAK
Hidrolik
Doal Gaz
Kmr
Liquid Fuel
thal Kmr

KURULU G (MW)
14.417,5
14.576,1
8.579,7
1.820,2
1.921,0

Rzgar ve Dier Yenilenebilir Kaynaklar

Dier
Toplam

912,1
2.332,8
44.559,4

Ayrca, TBMMde geen yl verilen YEK kanunun teklifi, yerli retim destek dzenlenmesi
nedeniyle n tkanmtr. Hem EPDKnn hem de yeni YEK kanununun nn amak iin bu durum
dzeltilebilir. Kanunun kamama sebeplerinden en by, ilgili bakan ve brokratlar
tarafndan, yerli retimi destekleme tablosunun Avrupa Birlii Mevzuatna aykr olduu ve
kWh bana destek fiyatlarnn ykseklii ifadeleridir. Bunun yerine, yerli retim rzgar trbini
kullanarak elektrik enerjisi retecek firmalara EPDK tarafndan (Ynetmelik dzenlemesiyle)
ncelikler salanmaldr. Lisans iptal srecine girmi firmalarn yerli imalat trbin kullanmalar

karl lisans sreleri uzatlabilir. Bununla birlikte, yerli trbin kullanma karl yeni
lisanslama yaplabilir. Ayn zamanda lke corafyasnn tamamn kullanp, rzgardan elde
edilecek enerjinin

srekliliini

salama

adna, lisans bavurusu yaplmam dou ve

gneydoudaki yerler iin direkt lisans verme uygulamasna geilebilir. Bu ekildeki tevik ve
zorlamalarla, 2012ye kadar yerli retim yapan firma says arttrlmaldr. Aksi taktirde,
Avrupa Birliinin pazar olmaktan ileriye gidilemeyecektir.

2005 ylnda ilk defa karlan YEK kanununun ierisinde var olan, 500kWa kadar kendi
enerjisini yenilenebilir enerji kaynaklarndan retebilme izni, sanayi sektrndeki birka
uygulama dnda, ahslar tarafndan gerekletirilememektedir. Dolaysyla yasann bu ksm

17

uygulamaya geirilememitir. Ayrca ilgili kurumlar, ynetmelik karma konusunda, talep

olmamasn da sebep gstererek, sreci uzatmaktadr. Bununla birlikte, ilgili kurululardan
TEDA, sorumluluk almama eilimindedir.

500kW ve alt rzgar trbinlerinin lkemizde retimi salanmaldr. Bu konuda retim yapan
firmalardan, zmir firmalar ne kmaktadr. Bu firmalara 2000 ylndan beri, grup olarak
yaptmz teknoloji transferi meyvelerini vermeye balamtr. Kaynak transferi yaplarak,
sre hzlandrlmaldr.

ekil 14. 1 Kasm 2007 Rzgar Elektrik Santrali Bavurular [11].

Bir lkenin enerji eldesinde kaynak eitlilii, enerji arz gvenlilii asndan ok nemlidir.
Kaynaklarn tek balarna, kendi ilerinde de benzer durum sz konusudur. lkemizin
corafyas olduka genitir (780.000km 2). Bu yzden, normal artlarda rzgarn olmad zaman

18

dilimi ok azdr. Trkiye corafyasnda rzgar enerjisi kesintisizlii, sadece Marmara ve Ege
Blgelerinde rzgar elektrik santrali kurarak zlemez. Trkiyenin rzgar haritas
incelendiinde; Edirneden Karsa, zmirden Ardahana, Muladan Hakkariye ve Hataydan
Orduya kadar her blgemizde rzgar enerjisinin verimli olduu alanlar olduka fazladr. Bu
alanlarn tamam zerinde bir lisanslama almalar yaplarak rzgarn sreksizlii kendi
ierisinde minimize edilmelidir. Ayrca; rzgar, gne ve su rejimleri incelendiinde, zellikle
bu kaynak birbirinin srekliliini salar niteliktedir. Tek yapmamz gereken, inanmak ve yerli
teknolojiyle yerli kaynaklar harekete geirmektir. zm iimizde ve lkemizdedir. Bu
balamda, 2010 ylnn ilk 8 ay dikkate alndnda, Trkiyenin elektrik enerjisi talebinin
%44 doal gazdan, %6.3 ithal kmrden olmak zere yaklak %51i fosil kkenli ithal
yaktlardan salanmtr [13]. Fosil kkenli ithal kaynaklarn, zellikle elektrik enerjisi
retimindeki pay %25in altna indirilebilmelidir. Hatta Cumhuriyetimizin 100. Kurulu yl
olan 2023de bu orann %23 olmas gerekletirilebilir bir hedeftir.

2010

Yl

ilk

aylk

Rzgar

Elektrik

Santrallerinin

retimleri

dikkate

alndnda

1.334milyarkWhlik elektrik enerjisi rzgardan elde edilmitir. Dolaysyla lkemizin rzgardan

elde ettii yllk elektrik enerjisi deeri yaklak olarak 2.5 milyar kWhe ulamtr. Bu deer

3 milyon nfuslu bir ehrin evsel bazda tm elektrik enerjisi ihtiyacn karlamaktadr.
Trkiye elektrik enerjisi tketimi 2020 ylda, Almanyann u andaki tketimine (580milyar
kWh) ulaaca tahminlenmektedir (ekil 9). Uygulanm olan Almanya rneinde, toplam
elektrik enerjisi tketiminin %6.5i olan 37.5milyar kWhlik rzgar elektrii retilebilir. Bunun
anlam, yaklak 28000MW kurulu rzgar elektrik santraline ulamaktr. Bunun iin yllk
ortalama 2000MWlk rzgar elektrik santrali kurulumu gerekletirilmelidir.

Sonu olarak, rzgar elektrik kurulu gcmz istenen deerlere ykseltebilmek iin, hedefler
koyarak gerekletirmemiz gerekmektedir. Almanya, Rzgar Elektrik Santralleri yarna 1991
ylnda balayp (ekil 7) 28.000MW kurulu gce 20 ylda ulamtr. lkemiz de benzer bir
sreci takip etmeli ve koyduu hedefleri gerekletirmelidir. u an itibariyle henz yolun
banda olan lkemiz, son yllardaki yakalad ivmeyi srdrmelidir (ekil 8).

Gelecek nesillere yaanabilir bir dnya brakmak iin yerli

ve yenilenebilir

enerji

kaynaklarmz kullanarak, yeni atlmlar ve almlar yapmalyz (ekil 15).

19

ekil 15. Yenilenebili Enerjilerin Kullanld Yaanabilir Bir Dnya

Yrd.Do.Dr. Numan S. ETN

Ege niversitesi
Gne Enerjisi Enstits
Enerji Teknolojisi Anabilim Dal
Rzgar Enerjisi Aratrma Grubu
35100Bornova / ZMR
Tel
: +90 232 388 40 00/1234
Fax
: +90 232 388 60 27
E-Mail : numan.sabit.cetin@ege.edu.tr
5. KAYNAKLAR

20

1. ETN, Numan S.,(2010),Rzgar Trbini retim Teknolojileri ve Trkiyede Kurulu Olan

Byk Gl Rzgar Santrallerinin Kapasite Faktrleri, Uluslar aras Enerji Trk Zirvesi,
zmir, Trkiye.
2.

SALMANOLU, F., ETN, Numan S.,(2010), Design of Wind-Photovoltaic Autonomous

Hybrid Power System with ORF Software for Denizli Country, 5th Ege Energy Syposium
and Exhibition (EEE-5)27-30 June 2010, Pamukkale University, Denizli, Turkey.

3.

ETN Numan S., SALMANOGLU F., RzgrFotovoltaik Otonom Hibrid G

Sistemlerinin Optimum Maliyetle Boyutlandrlmas zerine Paket Bir Yazlm, Ege Blgesi
Enerji Forumu, 12-13 Ekim 2009, Denizli.

4.

ETN Numan S., Rzgar Enerjisi evrim Sistemleri ve Yatrm Frsatlar, Kaynak
Elektrik Mhendislik Dergisi, Say 233, S.162-166, Ekim 2008.

5.

THE EUROPEAN WIND ENERGY ASSOCIATION (EWEA), Wind in power 2004

European statistics.

6.

"World Wind Energy Report 2009" (PDF). Report. World Wind Energy Association.
February2010.
http://www.wwindea.org/home/images/stories/worldwindenergyreport2009_s.pdf.
Retrieved 13-March-2010.

7.

"BP.com".http://www.bp.com/liveassets/bp_internet/globalbp/globalbp_uk_english/rep
orts_and_publications/statistical_energy_review_2008/STAGING/local_assets/download
s/spreadsheets/statistical_review_full_report_workbook_2008.xls. Retrieved 2010-0829.

8.

"Energy Information Administration - International Electricity Generation Data".

Eia.doe.gov.
http://www.eia.doe.gov/emeu/international/electricitygeneration.html.
Retrieved 2010-08-29.

9.

"International
Energy
Statistics".
Tonto.eia.doe.gov.
http://tonto.eia.doe.gov/cfapps/ipdbproject/iedindex3.cfm?
tid=2&pid=37&aid=2&cid=&syid=2005&eyid=2007&unit=BKWH. Retrieved 2010-08-29.

10.

DECC.gov.uk Digest of United Kingdom energy statistics: 2009, Tables 5.1.2 (total
electricity consumption) and 7.4 (installed capacity, electricity generated, capacity factor)

11.

Trkiyedeki
rzgar
http://www.epdk.gov.tr/lisans/elektrik/yek/yek.html

12.
13.
14.

projelerinin

geliimi,

http://www tias.gov.tr, http://www.enerji.gov.tr

AHN, M., (2010), klim Deiiklii Sreci ve Trkiye, Uluslararas Enerji Trk
Zirvesi 2 Eyll 2010, zmir.

21