Mart - Haziran 2015 Yi 2t Sayi 66. Fiyan 40 TL. ISSN 1300-4174 Ozel sayisi - | ieee tele med Reet er Breda Caen e NT MRC ORUS Lie tot tos tenth tee riaary genel degerlendirme, balkan tarihi ve balkanlarda osmant Oncesi titrk varlg1, ilkgag, Ortacag, osmanki'nin balkan fiituhat ve iskéns, Alanetlar, Alpezenter, Dervisles, Balkanlarda Osman Hakimiyeu, Hosgéris ve Istimaler Siyaseti, fskin Siyaseti balkanlarda sosyal ve ckonomik gelismeler, Niifus Yapisi, Sosyal Yapi, Ekonomik Yapr, Mee aor CHUB C LT ae Cre 7 era “rani nin ees osmanl: dénemibalkan sehirleri, Genel Bakis,Edirne, clanik,Uskiip, Manastir,Kircaali, Rusuk,Belgrad, Drama,iskodra, Kostendil, Vidiny|beal? ay osmanh dénemi'nde rumeli'de din, tasavvuf ve vakaf erreet tS RUS RCA ano: te eave ra balkanlarda kiiltiir, sanat, tiirkce ve edebiyat, Balkanlarda Kiltin ve Sanat, Balkan Tiicksesi, Balkanlarda Edebiyar, balkanlardan kopus ve Fae nS ee ee eee ECO UTC ee mee Ta HT Levan els ArT Coot een Te a Sia eT ane ae ese ee ae Ho eee a eens oS aa Bn Balkan Savasi Hauralani ve Balkan Sehitleri, balkanlarda soykirim, mezalim, gégler ve mitbadele, Balkanlarda Soylarim, Katliam ve eee upe CS Cece Reroute Teemin Sie na TP bélgeler ve halklar, Bulgaristan, Yunanistan, Bats Trakya, Bere Armavutluk, Kosova, Subistan, Yugoslavya,Sanca Karadag, Bosna-tlersek, Hurvatistan,Slovenya, Romanya,Gagavirlar-Moldava, Macaristan,Polonve, Pomaklar, Torbesler, Gingencler, ballcanlarda uluslararast iliskiler, bans, giivenlik ve istikrar, AB ve Balkanlas, Tarkiye'nin Balkan PG ULL Leta en Ae ey ener gegitlemeler, Atatiirk ve Balkanlar, Balkanlar ve Medyaee birinci cildin icindekiler say 66 Recep Tayyip Erdogan Balkan Acts: Yuregimizin Suaist 27 GENEL DEGERLENDIRME Mevlit Cavusoglu Balkanlar / 31 Halil inalctk Rumeli / 33 Kemal H. Karpat — Exnike Kimlik ve Ulus Devletlerin Olugumu / 41 Ilber Ortaylt Balkanlar ve Osmanl Mirast / 62 Peter Mentze! Surur, Sur Bolgesi ve Gekirdek Olarak ‘Osmanh Balkanlan / 66 Sababattin Zaim —Tirk Dinyast’nda Balkanlardan Haturalar /74 BALKAN TARIHI VE BALKANLARDA OSMANLI ONCESL TURK VARLIGL ikeag M. Taner Taran On Asya Diinyasinda fk Torkler: Kimmerler ve Iskitler / 85 Sema Sandaler Ana Hatlaryla ‘Antik Trakya’da Yasam ve Trak Halklan / 102 ‘ithami Durmus iskitlerin Kimligi / 116 HWhanei Durmus —Sarmatlar / 126 Serif Bastav Avrupa Hunlan/ 141 Istoan Zimonyi Bulgarlar ve Ofuzlar / 187 Osman Karatay Harvat ve Sp Géclerinde Ogur Igisi / 201 Yusuf Hanzaoglu Slovenya’da Avar Izleri/ 211 Plamen §. Tzvetkov ‘Torkler, Slavlar ve Bulgarlarin Kokent / 218 mail Mangaltepe Avrapa Kitasinda Kurulan Ik Tork Devletleri (IV-VIL yy) / 227 Diidem Ehinci Tarihsel Sires Iginde Balkanlarda Tork Varhiis / 237 Erhan Tirbedar Gecmisten Gtiniimize Balkan Turkleri: Genel Degerlendirme / 250 Gxcan Pchlivanoglu Gineydogu Avrupa'da (Balkanlar) Tiirk Lleri / 261 Ortaca Gner Tolan Etken Orta Gag Déneminde Balkanlarda Tark ‘Varha / 273 Mualla Uydu Yiicel Balkanlar'da Pecenekler / 301 Balint Zoltan Takdcs TX. Yiryilda Hazarlar, Pegenekler ve Macarlar / 317 Halya Yigit 1. Aleksios Comnenos Devri Bizans Dig Politikasinda Balkanlardak Tarkler / 328 Mustafa Safran -Kuran /Kipcaklar/ 339 ‘Asm Korkmaz 1. ve 13. Yizyillarda Balkanlarda Kuman Savaggilant / 349Ali Abmetbeyojlu Biiyik Bulgar ve Tana Bulgar Devltleri/ 361 Avge Kayapinar Tana Bulgar Devleti (679-1018) /376 Axe Keyapinar’Kamanlat ve tkinei Bulgar Devleti (1187-1370) /390 Nesimi Yeucr {dil (Volga) Bulgar Hanligy’nda islamiet / 402 Imai Dogan Sekeller Kimdit? / 421 Sayime Durmaz Hach Birliklerinin Rumeli'den Gecisi Sirasinda Yasanan Olaylar /424 Nesliban Durak Mogollarin Merkezi Avrupa Sefetleri / 440 Siileyman Kocabas Balkanlarda Tiirklerin Menkus Talihleri - 1364 ilk Hagh Seferinden 1912 Son Hach Seferine Kadar Balkanlar / 449 Yusuf Ayéni Osmanks Fetibleri Oncesinde Balkanlarda Tirk Varhigi / 473 OSMANLI'NIN BALKAN FUTUHATI VE ISKANI Halil inaletk Osmanh Déneminde Balkanlar Tarihi Uzerine ‘Yeni Arastirmalar / 485 Aluncilar, Alperenler, Dervigler Omer Litf Barkan Osmank Smparatotlugu'nda Kolonizatér Tark Dervisleri / 491 Mehmet Demirci Gazi Dervisler ve Balkanlar / 519 Abmet Yasar Ocak Balkanlarda Islam'n ve Turk Askaminin ilk Temsilcisi: Sart Saltuk / 526 Hi. Cetin Arslan Erken Osman Déneminde (1299-1453) Akincilar ve Akinct Beyleri / 535 Hi Getin Arslan Etken Osmanh’nin Fetih ve ‘Yerlesim Sisteminde Alancr Beylerin Stratejik Onemi / 545 AegilKelc | Alancik Teskilat ve Onli Akins Aileesinin Balkan Taihine Katkilan / 553 Vedat Turgut Vakuf Belgelerinde Osmanh Devleti’nin Kurulus Dénemi Aileleri: Malkocogullari Mihalliler: ve / 566 Ekrem Bugra Ekinci Evlad-1 Fatihan / 590 Balkanlarda Osmank Hakimiyeti Yusuf Ofscoglu Osman Devleti nin Balkanlan Fethederek Yeni Bir Diizen Karmasi / 592 Siddik Cals Osmanilar’sn Rumeli'ye Gesis ve ‘Trakya-Meric Havzasinin Fethi / 606 Ugur Alta Esker On Besinci Yizyilda Balkanlarda Osmanh Hakimiyetinin Yerlesmesinde Derbentlerin Roli / 614 Anse Kayapinar Bulgaristan’da Osmanh Hakimiyetinin Kurulmast / 619 Levent Kayapinar Yunanistan’da Osmanh Hiakimiyetinin Kurulmas: (1361-1461) / 636 Bilgehan Pamuk Giiney Amavutlukta Osmanh Hakimiyeti / 647 Bilgehan Pamuk XV Yazyilda Osmank Devleti-Amavutluk lliskileri / 659Viorel Pinate Osmanls Hakimiyetinin Tuna Nehrinin Kuzeyinde Yay: XIVve XVI Yizyllarda Eflak ve Bogdan / 668 Fert Artn Osmanls imparatorlugu Déneminde Bulgaristan / 684 Yasemin Demircan Ege Adalannda Osmanli Hakimiyeti/ 694 Nuri Adiyeke Girt Savaslan ve Bislegik Hurstyan Ordulans/ 706 Nuri Adsyeke Girit’in Islamizasyonu / 715 Enin Giloy XVLXVIL Yuayillarda Akdeniz’de Osmank Hiakimiyeti / 722 Hoggéri ve fstimalet Siyaseti Gomer Iybilir- Mesut Aydiner _ Bir Osmanhh Yonetim Bicimi Olarak istimalet Siyaseti ve Rumelideki Etkileri / 735 Fubameddin Basar Osmank Hosgoristintin Balkanlar’daki Yanstmalan: Bosna- Hersek Orne@i / 758 Iskan Siyaseti Hasan Mofol Osmankt Devleti’'nde Balksnlarda Iskin Siyaseti / 768 Selda Adiller Anadolu'dan Makedonya'ya Yonelen ve Yerlesenler, Yortikler / 782 Helime Dogru Osmanh Devleti’nin Rumeli'de Fetih ve iskan Siyaseti /790 Mehmet inbast Balkanlar’da Osmanli Hakimiyeti ve Iskin Siyaseti / 805 Hava Selgue Rumeli'ye Yapilan [skanlar Neticesinde Kurulan Yeni Yerlesim Yerleri (1432-1481) / 820 Hiseyin Memigogiu Térklerin Bulgaristan’a ve Balkanlar’a Yerleymesi / 831 Siddik Cale Osmanls Devleti‘nin XV-XVL Asilarda Rumeli’deki iskan Siyaseti: Cirmen Sancajs /Merig Havzast / 861 BALKANLARDA SOSYAL VE EKONOMIK GELISMELER Nafus Yapist Ramazan Gzey Osman Yadigitt Balkanlar’in Nous Yaprst/ 929 ‘Ali Yifit Balkan Yarsmadast nin Besert Cografya Ozellklesi ve Tark ve /veya ‘Misliiman Niifus Varhigs / 943 Halil Kurt Balkan Ulkelerinin Genel Demografik Yapsst/ 972 Halil Kurt Balkan Ulkelerinde Nifusun Etnik, Dil ve Dini Yapsst/ 979 Musa Sopmaz_ 19. Yuzyikn Sonunda ve 20. Yozylhn Basinda Nofis Bilgilerinin Yananklar, Bulgarlar ve Ermeniler Tarafindan Garpitilmast/ 1005 Sosyal Yapt ‘Arai Toxduman Terci Balkanlarda Birlikte Yasama Modeline Makedonya Sehirlerinden Ormeklemeler / 1010 M.Ali Demirbas Fetih Sonrast Resmo'da Malkiyetin El Defistirmest Hoakkinda Gézlemler / 1016 ‘Abmet Uyamker 1882 Sarki Rumeli Sthhiye idaresi Kanununa Gore Bélgede Calisan Saglik Personeli / 1024Mebnet Dogan Balkan Savas'nda Bit Schrin Teslimi ve Sehirde Saghk Hizmeti Veren Bir Kurum: Selanik Hilal-1 Ahmer Hastanesi / 103] Avge Osdemir Kralkan Tanzimattan Sonra Balkan Coprafvasinda Kadin Suclan ve Kadin Mahktimlar / 1038 Nazmiye Demirogiu Balkan Diller ve Tarkce liskisinde Kadin Varhguna Feminist Bir Baki / 1053 Ekonomik Yap. Hasan Mojol Osman Devleti'nin Balkanlardaki Sektdrel lktisat Politikalan Uygulamalars / 1063 Mebmet Ali Unal Evliya Celebi'ye Gére Anka Bezirgin, Anka Mellehan: 17. Yazyilda Anadolu ve Rumeli Sehitlerinde Biiyitk Ticcarlar ve Armatérler / 1081 Umit Kog Asai Meric Havzasi'nda Kirsal Ekonomiye iliskin Tespit ve Degerlendirmeler (937-1530 tarihli Muhasebe-i Vilayet-i Rom-Lli Defterine Gare) / 1097 Zafer Karademir Osmank Kiltrel Cesitiliginin Ekonomiye Yansimalan Yenicag Kadi Sicillerine Gore Sofya Iktisadt Hayatinda Miislim-Gayrimislimn Birlikteligi / 1108 Mustafa Nuri Tirkenen XVI. Yin tkinci Yansinda Osmanh Devletinin Sag Kanat Sefetlerinde Yol ve Koprii inga ve Balamlanna Rumeli‘nin Kathist / 1123 Mustafa Nuri Tirkmen XVI. Yizyilin tkinei Yarsinda Osmanh Devleti’nin Rumeli Sag Kanat Seferlerinde Nakil Vasitalaninin Temini ve Buna Rumeli Halkanin Kathist / 1127 Vabdettin Engin Rumeli Demiryollan / 1136 M. Bsat Sarcaoglu XTX. Yizyilda Edirne'den istanbul Igin Bugday Mubayaast (Mist ve Rayic Fiyat Uygulamalan) / 1148 Mebmed Ganic-Adnan Pajevié-Haris Hojkurié Bats Balkan Ulkelerinde Ekonomik Iyilesme ve Geligme icin Catisma Sonrast Sorunlar ve Manasebetler / 1157 Ali Caneyt Cetin Bat Balkan Ulkeleti Yenilenebilir Enerji Piyasasimin Yam Fursatlani Acisindan Dejerlendirilmesi / 1169 BALKANLARDA OSMANLI YONETiMi Genel idari Yap: Oran Kilig Kurulugundan 18. Yizyihn Sonuna Kadar Rumili Eyaletinin idart Taksimati / 1185 Onder Baywr Arsiv Belgeleine Gore Rumeli'de Osmanh Yonetim Anlayisi/ 1196 Hanife Alaca | Osmank Devlet’nin XVI. Yixzylda Rumeli'de Kurdugu idari Diizen: Prizren Sancags / 1204 Viorel Panaite | Hoaracgizaslarn Statileri: XV ve XVIL Yizyilarda Eflak Bogdan ve ‘Transilvanyallar Uzerine Bir Galigma / 1210Krastyo Yordanov 1528 /29 Tarihli Osmanls Voynuk Katagiine Gore XVI. Yazytl Rumeli Voynuk Teskilats ve Istabli. ‘Amire’deki Voynuk Hizmetinin Yapist / 1221 Yasemin Beyaztt “Rabia’dan tnebahts'ya” Rumeli Kadihk Ritbeleri / 1228 Abmet Kog XNTIL. Yazyilin ik Yanssinda Sarprut Plankasi’nin Yeniden Insist ve Mibasir Mehmed Aga / 1237 ‘Ali Fuat Oreng Balkanlarin Kapist Ege Adalast'nda Osmank Idaresi (1830-1923) / 1248 'A, Nuibbet Adryeke- Nuri Adtyeke Osman Sistemi inde Girit Adasi'nn Genel Gergeveden Farkbliklan, Bu Farklibklarin Gerekceleri ve Algilanig Bicimleri / 1292 Sezai Baler —Sicil Defterlerine Gore Osmanks Barokrasisinde Selanikli Yahudiler / 1298 Vilayet Sistemi Askin Koyuncu ‘Tuna Vilayetinde Niifus ve ‘Demografi (1864-1877) 11309 Mabir Aydin Dogu Rumeli Vilyeti / 1355 ikinci cildin icindekiler Say 61 OSMANLIDONEMI BALKAN SEHIRLERI Genel Bakis Oi Kaan Boyrakdar —Sehir, Osmanls Sebi ve Balkan Sehri / 1389 Radeon Comm Osmanknun Rumeli'deki Yedi Mastesna Gizel /1398 Mebmet Nuri Gonarct — Asik Gelebi'nin Mesa'rt's-su ardsinda Balkan Sehirleri/ 1430 Edirne Redvan Camm Osman Medeniyetinde Muhtesem Bir Payitaht ve Bir Kalttir $ebri Olarak Edime / 1436 Giilser Oguz 18. Yozythn. ilk Yarisinda Gekim Merkezi Edirne / 1460 Bren Alice Raif Necdet (Kestelli) nin Ufal Adlt Eserinde Balkan Savasi’nda ‘Edimne’nin Sosyal Yapist ve Osman Imparatorlugu’nun Gaktigi ile Hgilt ‘Tespitleri / 1468 Selanik Nesliban Unal 16. Yuzyilda Selanik’in Sosyo-ekonomik Gelisim Dinamikleri /1474 Mase Segmaz 1903-1904 Villas Nifus Sayimina Gore Selanike Nous Tablosu Analizi / 1491Akincilik Teskilati ve Unlit Akinct Ailelerinin Balkan Tarihine Katkilart Aysegil Kilig* Abincice tela, Tirk torbinde Orta Aaya‘dan beri siren bir gelenetin devanndir Uc hayatinan kabramanlan olan akincrlann bagenda ite “akinct beyilue beyi” denilen ve devlet tara- Aindan segilen liderleri bulumurdu. Haff stvai birlikleri olarak sarif edilirer ve grza rubugla fetih yaptiblarndan ‘gazi™ umvansyla da anil lands. Seleuklular zamaninda da bu akencs bey- lerine ‘ue bei’ denil Ancak Seleuklu donemi uc beyleriyle Osmanls akin beyleri ara- sndaki ligimiz makalemizde, Osmanli Devleti’nde akencilk tegkilatonn geli- simi ve Gzelikleri anlatlacak, onlars Anadolule uc beylerinden ayran dzellikler vurgulanacakeer Aynca Balkan topraklarnn gercek fatibleri olan ‘inla akinctailelerinin Balkan taribine katkilan ‘Osmanls kaynak ve argv belgelerindeki Grneklerle inceleneceletin Turk tarihinde akincilik teskilat Orta ‘Asya’dan beri siiregelen bir gelenektir. X. yizyildan itibaren islam kaynaklarinda Tiirk- men adiyla anilmaya baslayan Oguzlar, Orta ‘Asya geleneginin bir devamt olarak bozkar hayatina aliskin ve savasct ruha sahip konar- gocer bir yapiya sahiptirler. Bu savagct yapt- lant ve yerlesik hayata adapte olamamalan onlarin Osmanh Devleti’nin kurulug déne- minde sir bélgelerinin beksileri olmasina vesile olmus ve akuneilanin gogu bu kiltdirden yetigen Turkmenler arasindan secilmislerdir. Tehlikelerle dolu bu ue hayatunun kahraman- lant olan akincilar, Osmank Devleti’nin Bal- kanlara gecis ve imparatorluk siirecine girme- sinin de baskahramanlart olmuslardir. Alun, diigman topraklarina seferler yapmak, tahriplerde bulunmak, seferberligini taciz etmek veya diigman kuvvetlerini hazi- liksiz yakalayarak tahrip edereke biyik gelir- ler elde etmek anlamna gelmektedir', Bu baglamda akinct ise kesif, yagma veya tabrip amaciyla yabanci devlet arazilerine seferler dizenleyen hafif siivari birliklerine verilen isimdir ve uc bélgelerinde fetih yapuklan iin bunlara uc beyi de denilmisti, Selcuk- lular zamaninda da bu akinct beylerine uc beyi denilmekteyd?. Bu unvan herhangi bir surette kuvvet kazanarak etrafina askerler toplamis reislere merkezi idare tarafindan verilird. Iran tarihlerinde de hager adi verilen ve ordunun kesif kolu gérevini yapan hafif silahh siivariler de Osmanlidaki akincilik tari- fine uymaktadirlar*. Bizans Devleti’ne bak- tijimizda ise X-XI. yiizyllara ait askeri bir terim olan akritas/akritai (Axpttag/Axprtau) ile kargilagiyoruz’. Bu terim, siurlarda, 6zel- likle de dag gecitlerinde ve miistahkem mev- kilerde bulunan askeri kuvvetler igin kul- lanimaktayd:. Zaten kelime anlami olarak ‘Yananca akri (dxpn) uc, son, kenar anlamina gelmektedir. Askeri kumandan veya sumur bél- gesindeki sivil birlikleri ifade eden muhafiz katalandir. Bunlar da Osmanh akincilan gibi vergiden muaftilar. 0 ls Omer, 4 bes Ta 9 Wed Do De One er Ei co Nag “Be a de Akal ve Bayak An Sar Mecmaan, S. 7(Nian, Istanbul 1936. 73-74 @ eine Zeki Pak, Oona Tart Dvir e Trike Saga [ lnanbel 1993 5.38. O01 Hale Umpc Ket ine Za tala Aig Tk i esa ve 1459, By ly ls 1975390, (4) Laide Unsngrgh, Oomoe Delt Teilione Medal, TTK ‘Ankara 1988, 5 2. (6) AlesnderPKashdan, Te Oxon Dictionary of Byotion,Vlune 1, Oxford 1991, 5.4; Fond Kopel, Oman Dv nin Kare lege, TTK Aakacs 1999, .75; Hal lace, “Osmank Deve nde ‘Ue (Sechallar", Dou Ber, Maker tanbul 2008, «9 ge Ianbul. 1925, s. [iat Tri, (1283 553 ‘YENI TORKIVE 64/2015554 ‘YENI TORKIVE 66/2015. Osmanli Devleti’nin kurulus stirecinde Entugrul Gazi, kuwvet ve iktidar sahibi ola- rak kendisine S6gat ve Domanic civan yaylak ve kislak olarak verildikten sonra Selguklu sultant nezdinde yeri geldigince uc kuvvet- Teri Komutan olarak savaslara katilmistx*, Hammer bu konuyla ilgili olarak “Eraugrul ve Osman, mubarebelerde yabnez ‘aknct’ deni len Tairkmen sivarileri kullansrlards ki metbi- lant sefer agmak istedikleri zaman, bunlart bir milddet evvel toplamak icip ederdi”” diyerek dizenli ordudan énce varliklan bilinen akinci birliklerinden bahsetmektedit. Dizenli ordu- nun kurulmasmnin ardindan akincilik ézel bir statiye kavugmustur, Rumeli sintlanna kay- dunlan akincilar, bu teskilatin kaldinimasina kadar yani yaklagik 250 yil boyunca Rumeli hudutlannda ve Balkanlarda bulunmuslar ve Avrupa’ya Kars. yapilan seferlerde kullarul- mislardu, Alancilar, gaza ruhu ile fetihlerini yaparlardy’. Ertugrul ve Osman Gazi'nin silah arkadaslan olarak bildigimiz Akcakoca, Abdurrahman Gazi, Hasan Alp, Konur Alp, Targud Alp, Aygud Alp, Guinditz Alp, Saltuk Alp, Kése Mihal, Samsa Cavug ve Kara Ali de kurulus devrinde fetihlerde adi sik sik adi gegen yoldas, gazilerdendir"®, Osmanh kro- niklerinde “yarar yoldas” olarak kaydedilen bu beylerden Samsa Cavus, Konur Alp ve Akca Koca’nn daha sonra Osman Bey tara- findan Orhan Bey’in yanina génderildikle- rini dgreniyoruz. Bu beyler sayesinde uclanin ziyadesiyle hareketlendigini kaydeden Asik- pasazide, “ayrica bu gaziler fetibleri gercekles- tirmek igin devamls ayakta olup geceleri uyu- ‘maz, giindtileri de at irtindan inmezlerdi” ifa- desiyle akinci gazilerin yasam tarzlanm kisaca ézetlemigtir!! ‘Ahmedi tarafindan XV. yiizyil basla- ninda kaleme alinan Iskenderndme'de din yolunda cihad etmenin énemi ve gaza- nin bir fazilet oldugu vurgulanmaktadir Allah’ emri olarak goriilen gaza, daril'- harbe® karst daimi akunlarla savas anlamina geliyordu. Seri kanunlara gore bu akunlarla kafislerin mallant ganimet olarak alinabiliyor ve memleketleri tahrip edilebiliyordu. Boy- lece gaziler basan gdsteren nla beyler etra- finda toplanarak, hayati tehlike altinda gaza hareketlerine devam ediyorlardi, XIV. yizy:l Arap kaynaklari Osmanh beylerini “séhibi’l- cucat” unvaniyla anmaktaycilar, Uc gelenegi Osman’nn Balkanlar’a gecig stirecinde de devam etmig ve bu gelenek devletin yiri- tiicti kuweti, ig ve dis politikanin temel olusturmustur. Balkanlardaki bu gelenegin devamina “akuncilk” ismi daha cok yakis- maktadir®. Mustafa Akdag’n da ifade ettigi gibi: “Osmanls akinct beyleriyle Seleuké ue Beyleri arasinda bukuki durumlart itibariyle mithim farklar vardir”, Devlet hazinesine yll- lik nakdi ve ayni vergi ddeyen, hatta bazen de vergi hesaplarim gérmek iizere pay-t tahta kan, kaliclan ile fethettikleri yerleri tama- men kendi topraklarina katan ve bélgelerin- deki kaleleri dahi ellerinde tutan bu uc bey- Jeri” Rumeli’deki uc beylerinden farklidirlar. Onlara da uclarda gérev yaptiklan icin ‘uc beyi’ denilmesi elbette hakidir ancak daha cok askeri bir teskilata baghih ifade eden “akanci beyi” demek belki de daha dogru ola- caktur. Ciinkti bu beyler yukanda da bahsetti- imiz gibi vergiden muaftrlar, Sultan tarafin- dilerine gonderilen emirler tzerine Teri Abi Onmon, LD, Ha. Serafin Taran, Ti Aas 91 45463253 V'Hamimer, Ooanls Dvlti Tab I, Ugdal Neqipat, 1983 oy I, Beysot I. Zeeland (9) Gazi tam ve nsuran allonda daba fsa gin bk. Sina ‘Tekin, “XIV Yozplda Yank Gai Taka Gigi Yl’ ‘Adi Bir Eski Anadolu Tikgesi Meti ve GaaiCihid Karam las Hakan", Journal of Takish Seis, Volume XT, Harvard 1988, 144-163, (10) Akmet Siig, “Osmash Deven Kardupunds Hime Geren Ae Gari Te Tike iy fos 99105. (ub ek aie, Omar an Tr Haz Kena M.A ‘ela Saag, tanbul 2003,» 83; Hall nal, “Osnarks Deve tin Karly” Tale eX, Yai Tskie Va, Ankara 200, (12) Ahmed, skender nme, Inceleme-Tiplsbase: smal Unser, TDK ‘Ankara 1983, 64; aynca Bes. Nad Sami Banat, “Ahmed ve Distin. Tevisb Malo ALi Osman”, Tarkjet Meomaas, M1, 1936-39, laanbul 1939, 112113 (19) Osman Devt ge fopar rtt ha ve dum un fie ma rine ear #30 eal, Delete Kinda, 5.747% BM. Akin age, 5 340-34,fetihlerde bulunmuslar, yine sultan tarafin- dan kendilerine verilen millklerin sahipleri colmuslardir ve daha da énemlisi “hafif sivari birlikleri” olarak kaynaklarda gecmektedir- Ter, Ozetle bu akinci beylerini Osman Bey'in de dahil oldugu, devletlesme amacim tagiyan ve Seluklu sinur boylannda bulunan diger Tarkmen agiretlerinden farkli tutmakta yarar varduz. Osmanli Devletinin genislemesi ile ue beyinin anlam: ve kullanum yeri de degismis olabilir. Ayrica Osman Devieti tarafindan ue beyi ya da alanci beyi olarak atanan énemli akinct ailelerinden ikisine isim veren Mibal Bey ve Evrenos Bey’in de Tiirkmen kokenli olmadiklanns biliyoruz". Aluncilk bir askeri teskilat olup, kendi kanunnameleri ve isimlerinin yazildij alanct defterleri mevcuttur. Uclann beyi olarak mer- kezden uzak bélgelerin feodal beyleri konu- mundalar ancak diger taraftan da alancilik nizaminin kurallanna tabiler ve kendilerine bu giici ve maddi geliti salayan miilkleri her padigah tahta ciktiginda onay almak zorunda- lar”. Ashinda kurulus déneminin uc beyleri, Turkmen gocebelerin hakim oldugu Selguklu uclannda bulunan liderler daha cok boy Bey- Leriditler®, Rumelili uc beyleri yani akancilar ise birer askeri komutan hatta kendilerine verilen topraklar ile sancakbeyi konumun- dadirlar. Etnik agidan bakaldiginda da mer- keze oranla uc toplumu oldukca kansiktu. ‘Merkezin yerlesik medeniyet gekli karsisinda uclarda mistik, eklektik ve hentiz kaliplas- mamis bir halk kiltiri, tarikatler, epik bir cedebiyat ve érfi hukuk hkimdir*', Uc hayatt tehlikelerle doludur. Akincilar da bu uc kil- tiiriiniin bir parcast konumundadurlar. Kisaca her teskilat yapilanmasinda oldugu gibi uc teskilatr da zamanla mahiyetinde yasadija bir takim degisiklikler sebebiyle kurulus dénemi uc kiiltitriinden ziyade bir hal almigtur. Bir taraftan sinurlan diigman isgaline karst korumak ve diger taraftan firsat bul- dukca onlann topraklanna akinlar yaparak gonimet saglamak amaciyla kurulan akyncilik teskilats yakanida da babsettigimiz gibi Tuirk- men asiretlerine dayanmaktaydi, Gaza da yaptklan igin bunlara gazi unvan da veril- misti®. Tyi binici athlardan olusan akincilar, sinirlarda veya simra yalun yerlerde bir plan ve program dahilinde yaz-kig akin yaparlar, mal ve esir alirlar ve yeni fethedilecek bél- gelere kesif akinlan yaparak diigman kuv- vetleti hakkinda énemli bilgiler getirirlerdi. Savas zamaninda ordunun kesif kolu hiz- metini goren akincilar, gizergahlan ordudan ‘nce tespit ederek ordunun yolunu acarlar, k6pri ve gecitleri tutarak diiymanin pusu kurmasina mani olurlard:. Zaten en 6nemli gorevleri simr giivenligini saglamak ve ikin- cisi de diigman topraklarina alunlar yaparak bunlan zayiflatmakti. Boylece Osmank Dev- leti komsu iilkeye savas actygt zaman bolge daha énce akancilar tarafindan taninmig ve zayiflamis bir durumda olurdu. Fetihten 4-5 giin once yapilan kesif akinlan sayesinde de orduyu haberdar etme firsatlan olur ve diis- mana yarayacak maddeleri ganimet olarak toplarlar ve képri ve gecitleri de emniyet altina alarak ordunun sorunsuz bir bigimde ilerlemesini saglarlards™*. (18) Mahl Bein Bizan's bag Harmarays ter ou biin- eked Bee ‘Bajar, "Onmanls Devletnin Karly ‘Ale’ Dneminde Hizme Gérdlen = Tark Darya Tas ‘Mart 1992, «21-22; Gendt dle ve Mba Haz, Agih Son "TI Aakara 200,» 185-184, Evenos Beyn fla ba Levend, TTK Anka . Beye sk M9657 Sl tu adie bleed clare ‘himalinden Eeenos faut teks Pros nt ey le shred Tron le ar arom 2ama yablarndakine ve ERS Rome get Lalo Ven dun bo sn bala Slay kan alklararannda yaygn olarak ‘Vania Vanes iin cafgudtin bekemigik:Eorenos Bey’ eke de as Apel Kg, “Emeos Boy Koken anda Taal ve Ye ", BELLETEN, CASSIS ate TTR kare Ai ils 10338; ue Prank Is) a ve 7 GAMER, cl, 8. 1, Ankara 2012, 879; aya, Been Bey, il Yo, an (19) Tapa Anis Daiesi Bean, Kayéds Kaine Arg, No: 185 Eski No: 227272273. (Evrenos Bey Mlknmes) Arvea bka ‘Argel Cab (ie), lanes Beyi Evrenos Bey’ At Malezime (20) H Ina, *Osmank Deven Ue (Serbia's. 4. (nH Devetlade Uc (Sechdar’ 549; Mustafa Jaen, “Rumelfde Turk Kaltr ve Sanat Besleyen Bir Kaya lata Alans” Balhae de Karel Eshlein e Tirk Mim si Ulsan Smposyane Bier, Sars 2000, tat Kal {Ur MerkestBaiand Ya, Ankara 200, 5 391-397 (22) F Kopeal, Oman Dsl nn Kura. 73, (23) Tak Sa: Kao Ta «TI (1299-1451), Ankara 1964, « Gep atd,“Gu DU, carl 9565.2 (24) Flas Uningag, "Aine 14, 1, MEB., Iearbal 1993, LMT nek “Onl Deven Sadia 5 555 YENI TORKIVE 66/2015556 YENI TORKIYE 692015 Savas zamanlaninda akincilar, padi- sahtan gelen emri ali almaz, kendilerine bagh diger akmcslar da toplayarak fetih bél- gesine giderlerdi. Akincilar hafif stivari bir- likleri olduklan icin disman topraklarinda cok hizh ilerleyebilmislerdir. Bilindigi gibi bir schrin ele gecirilmesi, o gchre ait kalenin alinmis olmasiyla gerceklesirdi. Ancak akinci- lar gerekli techizatlart olmadijindan ve kale ele gecirmek gérevleri arasinda yer almach- Gandan kalelere taarruzda bulunmazlards. Ancak asi] ordu bélgeye ulasana kadar kaleyi kusatma gorevini tistlenitler ve gelebilecek yardim destegini engellemeye calisitlarch. Kusatilan kalelere ise akinci fedaileri olan ser- dengectiler girerler, dalkaliclar ise birebir diis- man kuvvetleri icerisine dalarlard:. Bunlar aluncilann en gizii kara ve en cesur kismint olusturuyordu®, Savas sirasinda da ordu- ‘nun én saflannda bulunurlard:. Omegin II. Kosova Savasi'n anlatan Mustafa Nuri Pasa: “Ranitn-i Osmént tizere Padisih-1 Gazt kapikulu denilen yenigeri ve sipah ve silahdér béliikle- riyle vasatda ve Rumili askeri sag ve Anadolu askeri solda durup, akinct beyleri carbaya ta’yin olunduklart misiilla” diyerek, akanct birlik- lerinin ordunun ilerisinde yer alan asker- ler olduklarim belirtmistir?”. Daha cok kesif akanlan gerceklestiren ve bélgeyi taniyarak ganimet cle geciren akinci kuvvetleri, gizli hareket ettikleri icin her zaman bir diizen ve intizam igerisinde liderlerinin emirleri dog- rultusunda hareket ederlerdi. Akincilik, yeni yerlesim yerlerinin fethedilmesi, yapilan gic- lerle Osman kiltiiré ile bitiinlestirilmesi ve devlet giiciiniin uc bélgelere taginmasinda en Onemli askeri kurumdu. Akinct beyleri- nin en énemli ézelliklerinden biti de yapilan fetih sonrasinda yaninda bulunan bir gurubu yeni yerlesim yerine birakarak yeni fethedilen bdlgenin giivenligini saglamalandi. 1454- 55 (Hicri 859) tarihli Tirhala Sancagi Tah- rir Defteri’nde kendileri ya da babalani veya dedeleri Evrenos Bey ve daha sonra Tarahan Bey ile birlikte basta Yenigehir olmak tizere Cayhisar ve Fenar bélgelerine gelerck yerle- sen yortikler kaydedilmistir=* Alunlar gizlilik, aldatma, sitrat, sessiz- lik, uzun yiirdylisler ve baskin kaidelerine dayanularak yapilird:®. Her zaman da toplu bulunmaya dilckat ederlerdi. Akin zamaninda ilk nce akincs birliklerinin bir kismu muhare- beye katu, diger kustm ise uygun olan zaman beklerdi. Zaman geldiginde pusuda bulunan bu ikinci kuwvet saldinya gecerek ok ve kalic- Janyla hiicum ederlerdi. Alan sirasinda ise daha énce ele gecirdikleri ganimetlerini savas alanndan uzakta tutarlarch, Memlekete doniisleri de birlikte toplu bir halde olurdu®, Kiigiik ritbeli alkanes zabitlerine ise farkh bir isim verilmekteydi. Ancak bu isim kaynaklarda fark gekilde okunmustur. Ahmet Refik bu kelimeyi toyca*!, Abdiilkadir Ozcan tavice veya toyca”, Necati Tacan, tavic, taver, tovuc ya da tavice olarak okumuslardir, Necati Tacan, toycanin béliik komutan: oldu- gunu ileri siirmektedir, Uzuncarsh ise saver olarak okuyarak, bunlarin kademli akincdar olduklann: ve akincilarin kazalarda bulunan ve akin icin gelen emirleri akancilara bildiren geri baslar’man adi oldugunu belirtmektedir. Yani bunlar bans zamaninda akincilarin geri- basisi, sefer zamaninda ise alay beyleri idi- ler, 1454-55 tarihli kayda gore toyca oldu- unu Ofrendigimiz Evrenos Bey'in akrabast olan bir ve bir gayrimiislim karyede timar sahipligi yapan Yusuf Bey icin: “hij-i Evre- nos Bey, toyca(tovica)diy, berétinda iki cebelii esdiire diye kayd olunmus, kendiisit epmex” kayd: bulunmaktadye?, Aluneilanin savas taltikler ise gu sekil- deydi: Birlik halinde digman memleketine (25) Mustafa Nus Pata, Neti, cI, stanbul 1327, 147 (2) Mee ay a kel FORM, 6 Eel 1333, [sunbul 1989, « 295; Abdolladir Oncan, “Akane? IA, C. I fxanbul 1989, s. 250, (27) Mostafa Nu Pata, Neti 7ouki't, Karunlaryle Oomanls Toi, Hx Yous Kar, Ankata 2008, 39-40, (28) Hirt 859 Trib Sires Defers Sancabi Tal 1 neg. Melee Delibag-Muzaffer Ankan, TTK. Ankara 2001, », 300 % 189, ik Ameler Muli Akt Halt Kptnes, aapbal 1933, 215, (62)A. Oncan, "Aine, 248, (B3)N.Toeansege, 23 34) LH. Unineargi, ‘Alana «239; A. Oncan, “Alana” « 249, (35) Hier 859 Tel Sr Deferi Sana Teal I, 3X,» 353girerek, dnemli gecit ve kavsaklara dizenli bir sekilde dagililards, Onemli stratejik nokta- lara yerlesen akuncilar iki guruba ayrtlar, bir kusm: gecit noktalannda bulunurken, diger kusm da bélgenin iglerine girerek yagma ve talan yaparlardi. Ancak tahrip edilecek gehir ve kasabalar énceden tespit edilirdi. Daha sonra birlesen bu iki gurup, bilge igerisinde tekrar ilerler ve ayn taktigi basamak basa- mak uyguladiktan sonra yurda dénerlerdi. Bu nedenledir ki yldinim gibi gectikderi yollar azerinde ne zaman ve nerede bulunacaklars hakkanda séylentiler cikarch, Akuncila ilerler- ken dncti kuvvetleri ileriden giderdi ve gani- metlerinin de bulunduga konvoy arkadan arte olarak gelirdi, Akinci birliklerinin gerek duyduklanr yerlerde dnden ginderdikleri bir de kesif kollart bulunmaktayd: ki ordu- nun isini kolaylagturmast nedeniyle buna cok nem veritlerdi”. Bunlar stiratlifakat tedbitl hareket eden ve yeni girilen balgeyi ile kes- feden guruptu. Bunlar genellikle 2-3 kisiden ibaretti ve bu kadar az gériinmelerine rag- ‘men 6yle disiplinliidiler ki birden bu 2-3 kisi- nin arkasinda 500-600 kigilik alkanes birlikleri ortaya cikabilird?*. Bath kaynaklarda belirtildigi gibi akincdar basibozuk askeri bitlikler dej lerdi. Yapilan alunlar belli kurallara ve nizama gore ve belli gizergahlar tzerinde gercek lestiriirdi. Akinci beylerinin gérevlendiril- meleri de sultan tarafindan yapilmalctayds Aluncilar, cikanlan “akin fermant” dogrul- tusunda hareket ederlerdi ve akin yapilacale bolge de oray: iyi taruyan “igbilir beyler” ve vezitler tarafindan kararlagtinlirds”, Orne- in Osmanli sol kolu (via egnatia) dzerinde ilerleyen Evrenos Bey, Giimillcine’nin fethi icin syle gérevlendirilmisti®: “Evrenos Bey’i cdnib-i cenidhda sabili deryéda vik’ olan vilé- yeti Gimiilcine ve tevdbi’ gibi tesbir igiin ser dirs sipab edib...”. Osmanl: kaynaklarndan Nesri ve Hoca Saadeddin’in bahsettigi bir rivayete g6re, diigmanin Eflak ilinden Tuna’ gecerek ilerledigini duyan Sultan Bayezid, Evrenos Bey'i kaynaklarda gectigi seldiyle dil almak* iwzere goteviendirmisti®. Ya da kendisine “sancakhk” verildigi kaydedilen 1386 tarihli belgede, kendisinden Selanik kalesinin fethinin beklendigi belirtilmekte ashinda yeni fetih alant tespit edilmektedir®. Arnavutluk’a aluna génderilecek Timurtag Pasa’nun gérevlenditikmesi igin de Hoca Saa- dettin*: “Rumili canibine giizir ve Edirne tabt- gdbunda karar buyurdular vitzera-yt bi't-temkin ve iimerayt maslabat beyniyle milsavereden sonra... Armabud ve Bosna diyarina ilgdrs fer min olub Temiirtas Beyi serdar edith” geklinde aciklamaktadir Bu rnekleti cogaltmamuz miimkiindir ve goriildigi gibi fetihler gelisi- giizel degil, belli bir gizergih dogrultusunda ve yapilan miigaverenin ardindan sultanin iani ile yapilmistr. Diigman kuvvetleri ile kargilasuklan zaman énceden belirlenmig kitalar halinde arka arkaya gelmek suretiyle saytlarina gore guruplara ayriitlardi, Hk hiicum eden gurup karg bir direnise ugrarsa arkadaki gurup hizh bir gekilde hiicuma gecerdi. Bu hitcumlann huzh ve ani olarak akinci beyleti tarafindan yapimasi nedeniyle “ake” olarak adlandt- ir ve karst tarafi sarsmak amacina daya- nirdi®. Alunci beyinin katilmadyj ve gon- derdigi kuvvetin yiz ve ylizden fazla oldugu akinlara haramilik; alan kuvvetinin yizden az oldugu durumlara ise gefe veya “potera” ismi verilmekteydi*’, Bizzat akinci beyinin kumandasinda yapilan akunlar ise gergek manada alunlardi. Osman akincilarinin gés- termig olduklan basanlar neticesinde elde (66) Yinaz Ozuna, Tak Akrelan ve Alana Oaginn Sones" Host ak Alan cag Trt Mec & Xa 397,58, N Tea, Al lire Mebmed I, (37) M 2k Aa Alea” «308. (49) LH. Uningarl, “Ala” (40) Onan ‘Aes 250 EE Ua ‘Mne? 23 557 YENLTORKIVE 66/2013558 ‘YENI TORKIVE 66/2015, edilen ganimetin fazlasyla artmasi yeniceri teskilatinin olugmasina da vesile olmustur, Osmanh kronikleri Edime’nin fethinden sonraki siiregte Balkan topraklarinda yapi- Jan akinlarin ve dolayisiyla ganimetlerin art- mast neticesinde Lala Sahin Pasa ve Evrenos Bey’den savaslarda esir diigen geng Hurist yan askerlerden istifade etme amaciyla akin- dan cikan 1/5 esirin alnmasim, eer esir bes degilse her esirden yirmi bes akca alinma- sit talep etmislerdir””. Tayin edilen kadilar igin Negri: “akinct kadslart” isminin verildi- Bini belirtir"*. Uzuncargih ise 1/5 esir veya 25 akea alinmasinin kanunlastinlarak adina da pencik kanunu” denildigini ve Gelibolu iske- lesine pencikgi aciyla bir memur tayin edildi- kaydetmektedir®. Akin ve haramilikten elde edilen esirlerden pencik” denilen beste bir resim alinsa da bu vergi ceteden alinmaz, alinmast icin akinct beyinin yaninda akinct ‘adist veya pencikci bast bulunurdu. Bu esir- ler ise devlet tarafindan “acemi oglan” yapil- mak iizere kanun geregi alinrdi, Akinci neferleri ise yapilan alunlarda yanlarinda yedek atlar bulundururlar ve alinan ganimet- Jeri bu atlarla tagirlard:. Candarh Kara Halil ve Molla Riistem’in tavsiyeleriyle esirler Turk ailelerin yanina verilmeye baslanmis ve adina ceri denmistir. Asikpasazide, bu kelimenin ashinin girik 3224 olup, asker anlamuna gel- digini belirtmektedit®. Giinden giine genis- leyen bu uygulama ile Tirk aileler yannda ‘Misliimanlasan esirlerin sayist artmis ve “ak bork” giydicilerek “geri” adi verilen bu asker- lerin adi *yenigeri” olmustur, Oruc Bey, bu konuda”: “bu tertib tizere vardslar ojlanlar devsiirdiler Anatolu'da getiirip Tiirke kavmine tilestirdiler, cift stirdiirdiler. Hem Tiirkce dfre- niirler. Ug dort ytl Tiirkce dabi ogrendikten sonra getirlip kapuda yeniceri eyledier” diye- rek cerilerin 3-4 yil egitimden sonra goreve basladiklanim belirtmektedir. Yenicerilik kurumu I, Murad zamaninda Evrenos Bey’in de yogun faaliyetlerde bulunup bol esir ve ganimet toplandigi dénemde Haristiyan esir- lerden faydalanma amaciyla olusturulmustur. Burada 6zellikle yeni bir kurumun acilmast- nin bahsinde alunct beyi Evrenos'un adinin verilmesi, onun akinci beyi olarak ne kadar énemli oldugunu ve yapilan akunlarda en gok ganimet ve esir sahibi kisi oldugunu bize gos- termektedir. Savas zamanlannda merkezin dave- tiyle ordu-y: hiimayuna katlan akuncalar, bang zamanlarinda ise kendilerine tahsis edi. len timarlannda bulunarak, hasilat-a dstiyye ile gecinirlerdi*, Ayrica bu barig dénemle- rinj talim yaparak degerlendiritlerdi. Bunlar, binicilik, yaya veya atl iken silah kullanmak, huzh ok ve kali kullanmak, hayvanlanyla bir likte sarp veya sulu arazilerden hizla gecebil- mek gibi egitimlerini aynca yang miisabaka- lan dizenleyerek de giiclendirmekteydiler”. Bu donemlerde yapuklan kiigik akinlara ise “seteye gitmek” adu veriliyordu ve bélgeyi tanima ve ganimet toplama amaciyla yapil- yordu®*. Alunlar genellikle bahar veya yaz aylarinda yapildigsndan acil bir durum olma- dikea akuncilar kag stiesince aileleti ve kendi topraklan: ile ilgilenirlerdi. Bahar ayinda ise akanct beylerinin idaresinde yapilacak sefer- ler icin bazar bulunurlardh. Hizla ve gizli bir sekilde ilerleyen kuvvetler, karst tarafin bek- lemedigi bir anda ve sekilde disman toprak- Janna sarlardh, Sehir ve kasabalardan gani- metlerini toplayan akancilar, akan sonrasinda dagmanin tekrar buraya _yerlesebilmesini énlemek veya onlan yildrmak amaciyla bura- Jan tahrip ederler veya yakarlard:, Bu akan- arin huzh ve beklenmedik anlarda yapilmast ise karst tarafa tedbir alma imkénn tanma- (47) Apkpasazide, Teniribi Ali Osmén, Istanbul Matba's:i Amire, Hct 932,034 hg Pyne Oman na oe, 21 MNeqa be Chvpamd 19 Og Or Bas Has Nest Onis Inaba 208, ¢ 3 TH. Unga monn TT Are 1426 (as) Nepiager« 1 (49) LHL stag Omen Ti 173 (30) Be pine ben or ec lac anna poy lj, pie nan ine pene dened Bu daa gear bl yt fre ese se oi fron el § Takin cpa con Res (Ua Koen AEH. Gp, Ane (52) Oza "Aaa. 250 (53) Apkpuazide, age, (54) Agkpeaaide, a, 5) Ong Bex age,s 25 (56) Mehmed Zi, "Abnlar ve Alana" 292 (7) N-Taean, age, 8:3 (58) Marais Nur Page, age, 5 69;N. Than, s 10. a a A] ledifindan alanclann dniine engel gikmazch. Sadece geri dénerlerken halkin karst tedbi- riyle kargllastiklannda ise artik donmekte olduklan icin ve yolu tanudiklanndan burada gofil avladiklant diigmandan da alacaklarimt alirlar ve bol ganimet yikleriyle geri déner- lerdi”. Aluncilar bir bélgede toplu halde oturmazlard. Genellikle de Rumeli'de sinir boylanina yakin; geliti sultanlara, paselara ve beylere maas olarak verilen koylerde ve kasabalarda bulunurlardi®. Yapilan fetih- lerle uslar ilerledikge onlann dis merkezleri de yeni uc bélgelerine kaymaktayds. Devlet adina caliguklan ve akunlar yaptiklan. igin de halktan alinan vergilerden ve angarya- lardan da muaf tutulmuslardw. Gtinkit bu yerel giiclerin sadakati bazs vergilerden muaf olma gibi Ozel imtiyazlarla tegvike edilirdi. ‘Aslinda bulunduklart bélgelerin feodal bey- Jeri durumundaydilar ve Balkanlarda siyasi iktidar bityiik dlgitde akinci beylerinin elinde idi®. Bu nedenle de merkez akincs beylerine karst hassas idi ve dénem dénem bu atistok- rat beylerle Osmanli devlet ricali arasinda baz ihtilaflar ortaya gikabiliyordu, Sultanlar daima ellerinde gig ve topraklan olan aknct beylerine karst tedirginlerdi ve onlara millk- ler, malikaneler vererek memnun_olmala- mnt sagliyorlardi®, Evrenos Bey'in Sultan I. Murad’dan kendi kilic ile fethettigi yerlerin baz: kéylerini vakfederek kendisinden sonra ogullarina kalmasins talep ettigini ve bu istek iizerine Sultan Murad'in: ‘feth eyledigin vilé- yetden ne kadar vakf edersen vallabi'l-azim ve tallahi'Lkerim makbilimdir ve evlédina ri’dyet hustisu bastm tizeredir” diyerek bu tek- lifi kabul ettigini biliyoruz. ‘Akanciltk baz kaynaklarda daha cok diizenli ordunun kurulmasindan dnce kulla- nilan askeri birlikler olarak gosterilmektedir. Osmankinin diizenli orduya gecisi ile akancr- Ingin oneminin azaldyg hatta yerlerine baska kuvvetler getirildigi belirtilmektedir. Ornegin M. Zeki Pakalin bu konuda, ilk énce yaya ve miisellem teskilatinin kuruldugunu ardin- dan da sipahiligin ve yeniceriligin olusturul- dugunu belirterek bu kurulan teskilatlardan sonra akinciligin serhad® denilen hudut boy- larina kaydinldigins belirtmektedir“*. Aynica bu dénemden itibaren de ath olarak gériil- mesi gereken islerin artik sipahiler; piyade- erin gorebilecekleri islerin de bundan sonra yeniceriler tarafindan yardtdldaga yani bir balama akinciligin yerinin dolduruldugunu ifade etmektedir. Ancak akincihk sadece kurulus déneminde diizenli ordunun kurul- masina kadar varhjum siirdtiren bir askeri birlik olmamakla birlikte ileride de bahsede- cegimiz gibi bu teskilat Osmanh Devleti’nin Balkanlara gecip yerlesmesinde en énemli etmenlerden biti olmustur. XVL ytizyihn son- lanina kadar gitgla bir sekilde varligun sir- diirmiis, daha sonraki dénemlerde akincili- fin giiciinii kaybetmesi ve sayica azalmalan nedeniyle, serhad kullar: onlarin yerine kulla- nilan kuvvetler olarak gérev almuslards. Alancilik teskilatin ilk reisligi_yani baskanligi Kése Mihal Bey’e verilmistir”. Bizans'in yéneticilerinden Harmankaya hakimi olan Rum Mihal Bey, Osman Bey zamaninda esit digmiig ve bu dénemde Osman’ yakindan tanyarak kendisine hay- ranlik duymus, Misliman olmustur. Bundan sonra da Osman’in yakin arkadast, yoldasi olarak Osmanki Devleti tarafindan yapilan seferlere istirak etmistir. Mihal Bey gibi Osman Gazi'nin silah arkadaslan birer akanct sayilrlardi. Dizenli bir ordu bulunmadygin- (9) NoTaeanage 84. (GO) A Refik age, 8 (61) A. Oncan, lan 5. 249. (2) Gian ir MabedHn 9, ol b Goma pea ODI Gr Siar Yaga Bi 2006, 518 Inala, OomanImpartoru {00.160, lanl 2004, 196197 (oo Ames, “Suan Muratin (Qetken Hokuesn)Gostxe ‘Bullen “Uc Bey? Nesl Olnab2”, Salon Manad Haden Alpin ve Dion Snporyama, tmojh, Gaye Ktapet Burs 2012s, 264 67 Nisan 2012, ed Imai Sel ye (65) Atznlarasrurlarda fale gostei icin “echad Kalu” da dendimelaeyd Bl N. Malkos, ag. s.70. (66) MZ Paka, age, 5.37 (GM Zk, Aare Me 2M 7. abate “Alan” 8.289 6s) Raia, Ago Karan ri rics 1 Maloy," Ted abe Kac, Keeps fit Yoo Sona Rar Ban, Diet Deir oe fs Abme,Ixanbul 2008,» 105. co Mala, age 527 298 ald Klas 559 YENI TORKIVE 66/2013560 ‘YENI TORKIYE 662015, dan eli silah tutan her erkek asker sayiirdi. Tipki akincilar gibi sefere cajinlurlardi ve bunlar da hafif siivari birlikleri gériniimiin- deydiler. Ancak bunlari diizenli ve intizamlt ‘caligan akanct birlikderi ile karistirmamak gere- kir®, Kaynaklar akincilk teskilatinin basinda Kése Mihal’in oldugu konusunda hemfikir- dirler. Hatta Hammer, akinc simfi kuman- danlarmin Mihalzdelere irsen verildigini ve akincilann “Rus kazaklar:"na” benzedigini ifade etmektedir, Hammer'e gore Mihalogla bu askerin kumandam idi. Bu riitbe kazak- lardaki “batman payesi”” gibi uzun bir miid- det o ailede irsi olmustur”. Ancak Osmanl yapilan fetihler neticesinde Osmank sinurlant daha ileri noktalara tagindiktan sonra gele- neksel Tirk stratejisine uygun bir sckilde Bolayi’da bulunan Siileyman Pasa tarafin- dan fetih hareketlerini yénlendirmek ama- ciyla tig ayrt uc teskilatt olusturulmustur. Bu baglamda ise Orta kol 6nemli bir merkez olan Malkara, Hayrabolu ve Vize istikame- tinde; sag kol”’, Tekfurdaji istikametinde ve sol ko!” ise Ipsala, Dimetoka ve Edime yolu istikametinde teskilatlandirilmisti”>. Bu tes- kilatlanmada yine ust bir sekilde devam eden akincilk teskilatinda sag kolda Mihalogul- lan, sol kolda Evrenosogullart bulurken orta kolda ise Siileyman Pasa faaliyet gostermis, 1357'de Siileyman’in ani dlimiiniin ardin- dan kardesi Sehzade Murad, lalast Sahin Pasa ile birlikte bu uc sancajana génderilmis- tir’’. Evrenos’un sol kol ucuna atanmasi ise Edime fethi sirasinda gésterdigi basanlar ve bu sirada Hact Ilbeyi’nin vefat etmesi netice- sinde gerceklesmistit”. Babadan ola gecerck genisleyen ve Osmank Devletine Balkanlara gecig ve yer- Jesme siirecinin en énemli kahramanlan olan akinci aileleri arasinda Evrenosogullant ve Mihalogullan: diginda Tesalya giizergihinda fetihlerde bulunan Turahanogullan: ve saz kolun batt ucunda olan Nigbolu’da ise Mal- kocojullan gibi énemli aileler de bulunmak- tadit. Bu aileler akuncilarinn isimleri ile anal- maktaydilar, Akinclann ogullan da alanci adayt saythtlards, bir nevi babadan ogula gegen bir teskilatt”*. Hee isteyen akinci ola- mazdi, akin olabilmenin de bazt sartlant vardi”. Eger akinci ailesinin yetigmig erkek socuklart varsa onlann éncelikleri vardi ve alinct olarak kaydedilmeleri kanundu®. Bunlar giiclii, yigit delikanllar arasimdan secilirlerdi. Her akan sonrasinda veya ihtiyag halinde bir daha akina cikamayacak olanlar, hastalanip, sakatlananlar veya lenler tespit edilit ve onlann yerlerine gen¢, gevik ve iyi at binici kuvvetli gencler alinirlardi*. Kendi istekleriyle fetihlere katlanlara ise gomilli akinct denilmekteydi. Her akinct adayt, imam veya kéy kethiidasin ya da cevresi tarafindan giivenilen hethangi diirist birini kefil olarak géstermek mecburiyetindeydi*®, Bu akincila- nin hepsinin isimleri dizenli bir sekilde tutu- lan akinct defterlerine yazilmaktaydh, Akinci olabilmek icin devletten izin almak ve akanc defterinde kayitl olmak gerekirdi. Bu def- terlerde akincilanin isimleri, esgalleri baba adlan, mahalle ve kéy isimleti ayrica efer varsa timarlari kayith olurdu®, iki niisha ola- rak hazirlanan defterlerden biri devlet mer- kezindeki defterhanede, digeri ise akincdann bulunduklar: eyalet veya sancak kadilikla- nnda yani ser’ mahkemelerde saklanurdi*. Akinci kanununa gére; 10 neferi bir onbasi, (GN Taeanage, «6 (70) Kaa; a, ger ater anamine gelmelted, (71) Hatman pest Macarads aslzigeanlaminagemecedi (72) Hammer, Oonons Deve Tar ol, « 102 173) Onan Sof Ka talands aba fala big gn bez Halme ofr “Onmal Dot Rane de ve litn Sot, eT Ya, Akar 193 4 165.176 (70 Grau dosnt ll haben dle fos lg Sol Ro Osment Egmeniinde Vs Ep (19001099) BE zabeth A. Zachaiadou, Tah ak Yur %, Apsegtl Kg, "Esken Oumarls Doneminde Sol Kelda Uyglanan eth State, XIV Yazuldon Gimimese Belenlere¢ Baler Tb, On Dodi Aer Tard KargretBildrn , Gene Ks snay Bagh Ya, Anka 2014, « 69-102, (73) Halime Dog, agi, s 165-156 (10H Ih "Omi Deen Uc Sead 3:52 (77) Apkpapaide, ees #.53 ‘vrinde Hac ibeynin ‘dion ole 864i Tob ein vededie Negi vee (Wna-Keymen),s. 198; Gases Sulton Murdd 5. Metered in 5 S81 Mell "Been, Te Enlai of am Ty London 1965, . 736 (78) Ba konusla clara Abdalkadir Onca, lane bi ocak ‘rurlmasida Evrenos Beyin buyik emeginn gstifint betemeltei, “Akan” «249; 1H Unincargl, “Abanet 5 239, HL Getin Aslan, "Esken Osman nem (1299-1453)'nde Alar lar ve Alzn Bele, Omani, c.1, Ankara 1995», 218 CaN Bean sge,s 3 LH Una, Ak!» 239, (60) L1H, Unungag, “Alana (81) A.Oncan ‘Aun? « 90; Maos, "Tr Tides, Alsat, ‘koala. $7.76. (5) A Onan ie 20, (83) N.Taean ages 3+ A. Ozcan, “Akane, 248 (64) LHL Unungargs, ‘Alana, s.239.100 neferi bir subag: ve 1000 neferi bir bin- basi kumanda ediyordu. Akinciarin basinda ise yukarda da bahsettigimiz gibi akanct beyt bulunurdu. Akinci defterlerinden giiniimiize ula- sabilen tig defter bulunmaktadir ki bunlardan ilk ikisi Sofya Osmanh Arsiviinde yer alir*, Usiineti 625 numaralt akunct defteri ise 1586 tarihli olup, istanbul Basbakanhk Osman Arsivi’nde bulunmaktadir”. Defter, Mihal- Iwya tabi olan akunciyén ve onlarin toycalari- nun isimlerinin kayith oldugu piyddegin def- teridir, XVI. yitzyila ait bu defterde Nigbolu, Silistwe, Cirmen, Vidin livalarnda bulunan ‘Mihallu’ya ait 12.000 akincinin kayith oldu- Bunu gérmekteyiz. Defterde fark nahiye- letde bulunan ve Evrenosojullart soyundan gelen on iki akinct kayulidir. Aynica, bugiin hala varligin: koruyan Evrenos Kéyii’nde de 26 piyddegin ismi yer almaktadu*. Bu koy XVL yizyilda Karasu’ya tabi iken, bildigimiz gibi Yenice-i Karasu bugtinkit Iskece’nin act idi; tinlii akinci beyinin adim tastyan Evrenos Koya simdi Gamilcine gehri sinurlart igerisin- dedir. Aluncilanin durumu Osmanlt ordusun- daki yenigeri ve sipailerden cok farkh idi Yeniceriler Istanbul'da, sipahiler Anadolu ve Rumeli?de bulunurlarken, alancidar daha ok Rumeli’de, hem devlet sirurlarinda hem de ig bilgelerde bulunabiliyorlardi, Sipahiler gibi ath olmakda birlikte, Osmanh devletinin daimi ordusuna mensup bir kuvvet olmayip, devlet tarafindan kendilerine maag verilmez, lusla tahsis edilmez, biitin ihtiyaclan: devlet tarafindan karglanmazd®. Daha da énem- lisionlar hitcumu cebri yaparlarken, alkunealar ise sadece ditgmam gasirtmak ve memleketini yaimalamek amaciyla yapryorlard”. Uzun- arg, hafif sivari bitliklerinden olan akan- cilann silahlarinin kalig, Kalkan, pala, mizrak ve atlannin eger kayisina asil: olan bozdo- Jan adi verilen bast yuvarlak, kisa sapl, aac topuz'dan ibaret oldugunu ve bazilannda ath gémlek de bulundugunu belirtmekte- di, Bugin Evrenos Bey'in yaklasik alu yizyildan fazla tarihe sahip zirht giintimitze ulasan nadide eserler arasindadir, Evrenos Bey’e ait askeri zith ve Kuran- Kerim bugiin Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etiid (ATASE) Daire Baskanligr'na bagh Istanbul Harbiye semtinde bulunan Askeri Miize’de sergilenmektedir. Aluna cikmadan énce gerekli techizat temin edilir, daha sonra ise kazandiklan gani- metlerle yani yagmalarla kendi gecimlerini saglarlardi. Uzuncargih: “elde ettikleri mals ganimette avdet eylerlerd:” diye belirtmekte- di”, Akincilan diger stivari birliklerinden ayuran fark da budur. Gittikleri yerlere yanla- rinda miihimmat hatta erzak bile tasimazlar, butin ihtiyaclann: yapuklan akan surasinda ikanirlard”. Osman sultan tarafindan kendisine toprak tahsis edilen timarh akincilar, kendi hizmetleri altinda cebeli™, kul ve ndker sai layarak onlan egitmekle de gorevliydiler. Bunlanin sayisi timarh riitbesine gore degigmekteydi, Néker, Mogolca bir kelime olup, nékir'den gelmektedir. Nokir, arkadas, dost, yoldas anlamndadx”. Halil inalak, Orta Asya Bozkir imparatorluklarinda Tiirk- lerde Alplerin Mogollarda ise Noyanlarin soylu ailelerden gelen kumandanlar oldukla- (9) LE Ue na “Taher, Alani, 2 (26) Soba bulnas Se Gel and Nadas Ula Kapha. side 172 10 tl aes eee erika Oo ffindmze lagan Uk defer olan 1472 til alan: deftest fabihda Bs Mata Koa, The Mary Operon of i A Ono Rael, Biker sven, Bala san Text, Ankara 2008 (e7 Bupa Onan Aa (BOW, Tp Thies (TT. No. 625. (HL. 994 Ramazan) (Agustos 1586) (88) BOA, TT No: 625,179. (0) A. Rel, age + 34, Ablade Ona, ‘Ana’ DUA, C. Iseanbl 1989, + 208; N. Team age, aed hd eh bl ign bh. M 4.298 ‘Sena Alles Mopar 2 oD LE. Ei tno Me le Tips 1:1 H, Uru "23% M,Z, Paka, Oman Tb Devine. 37. os NL i pea 1292; N, Malo, “Tas Tek Anca. 0 Ca tp Spal eam anced Bi. Hall Oaa Fe Yontemles”, Cop: smel: Oz Sey, VEY ian 19998 126 (99) Fran Leni el Tan Sc Gee Gr Kae sg, TDK, Ankara 2003, 5.9 561 YENI TORKIVE 66/2013562 ‘YENI TORKIVE 6672015, nin belirtmektedir™. Kul ve cebelii arasindaki fark ise silah ve diger askeri techizatlanindan kaynaklanmaktayd:. Kullar da bizzat sultan tarafindan timarh yaptlana kadar efendileri- nin emrinde caligirlardi. Unli akinci beyle- rinden olan Evrenos Bey, Turahan Bey ya da Uskiiplii Ishak Bey gibi merkezden uzak simr olgelerinde faaliyet gésteren énemli isimle- rin ve daha sonra da onlarin ogullarsnin yiiz- lerce kullan bulunmaktaydi. H. Inalcik’in da belirttigi gibi bu kullar imparatorlugun diger bélgelerine oranla -belki de merkezi hiikit- mete uzakhgun fazia olmast nedeniyle- balge- lerindeki timar sahipleri olan beylerine daha cok bagumh durumdaydilar”. ‘Alunc: beylerinin fetihlerden elde ettikleri ganimetler sayesinde servet sahibi olduldan bilinmektedir. Mustafa Nuri Pasa ba konuda digman memleketlerine giren akancs beyleriigin “Ruomili’nde 20,000 miedara akinct gliribu vards ki akince beyleri ma'iyye- tinde menudlik-ia’déya capul ediip nebb i giret ve emvl-i gandyim ile tabsil-iservet edegeldik- Lerinden” diyerck bu konuyu vurgulamist®. Burada akincilarin zenginliklerine de vurgu yapildya dikkati cekmektedir ki Evrenos Bey'in dillere destan zenginligi de Osmank kroniklerine konu olmustur”. Nafuzu ve zenginligi ile dikkat geken bir isim olan Evre- nos'un bzellikle Us bélgesi olarak sectifi yer- lerde yaptift imar faaliyetleri bunun en gizel gostergesidir"®, Gimillcine, Serez, Selanile ve Yenice-i Vardar’da vakuflar kurmustur. ‘Agni sekilde kuuzey Bulgaristan’da Mihalogul- lan valaflar!, Tesalya bélgesinde Turahan Bey vakiflant™ ve II. Bayezid devrinde tarih sahnesine cikan Gimliogullan’nun™ kurmus olduklan valaflar onlanin sadece yagma ve talan eden alunci beyleri degil, aymt zamanda kkurduldlant valaflar sayesinde Balkan toprak- laninn birer Osmank: kenti haline gelmesine bayik katkt saglamis olduklannin bir goster- gesidir. Ctinkti akina beylerinin toprajan kul- Janim hakka ve gelitini toplama imknlarinin olmast, onlanin imar faaliyetlerinde bulun- malanns saflamigti. Vergilerden muaf tutu- Jan akincilara, muharebelerde gosterdikleri basardar kargihiinda dirlikler tahsis edilmis- tir, Béylece timar sahibi olan akanct beyleri ortaya gikmugtr"*. Bu bazen koy ya da mer'a da olabilirdi. Fetihler genisledikge gelitleri artan akinclar, elde ettikleri ganimetlerle pek cok imar faaliyetinde bulunmuslardir. Gelir Jeri ile bulunduklan bélgelerin gelismesine atkida bulunmuslar, camiler, medreseler, hanlar, cegmeler yaptrmuslardir. Fethertikleri yerlerden kendilerine bir yer tahsis edilmesi ise padigah tarafindan ferman gonderilerek yapihrd:!. Oregin Evrenos Bey'e dair eli- mize ulasan 1386 tarihli belgeyle, kendi kab- cayla fethettigi yerlerin ona teveih edildigini vve on bin kisi askeri bir birligi olan bir san- cakbeyi oldugunu anbyoruz'®. Akinci beyleri tarafindan inga ettirilen han ve kervansaraylar ise sadece maddi acidan degil, Balkanlar’da ticaret yollan dizerinde Osmanli ticaret yasa- mim canlandirarak, bélgenin senlenmesini saglyyorlards, Bos (hali) topraklarda kurulan cami, han, hamam, kervansaray, zaviye ve bedesten gibi yapilar sayesinde yeni yerlesim yerleri ve hatta sehirler olusuyordu. Yapilan yeni fetihlerle geride kalan ve sehirlegen bu ue merkezleri arasinda Guimillcine, Serez, Silis- tre ve Usktip énemi érmeklerdir!”. Hakim olduklan bélgelerin ekonomik agidan da gelir sehibi durumundaki akinct beyleri, bu zen- ginlikleriyle de cok sayida yapr inga ettirerck, sehir karakterinin belizlenmesinde de énemli (96) nek, -Ommal Deve nin Kr’ ($0) ack Omul ech Yoo a {$e Stat Nt Py, Ne 17 (99) Aghkpagazide, ac, s. 57; Negi, age. (Unat-Kéymen), +. 204- ils Sada, (soo Er Bo eal A Kg, ge. 99.171. (Ao RSet “The Mindaps Fahy Cad Wario And Nee SF Hopes Teor of Otomon Sais, SSSR nal ann © 2 ee Keeps Tae Bult un ONE oA! ee Biiler Derg 1, 8.10, 2005 Babs 169 eth ve Idaresinde Mitlogula a meter”, OTAM c. 3, Ankara 2013, s. 229-246 (102) Fibamettn Bayer, "Osmarh Devetnin Kuruuy Déneminse Hiames|Govilen Akane: Ales, Teabanopullan’, Tare Di st Tab Deg, 8. 6 (6), lanbl 1992,» 47-50 ‘Avhan Pala, “Ramelide Bit Aka Ades: Gomivogulan ve Wht, Tok iin ve Hacr Boas Vell Arana Deri, 4, Askata 2007, 137-144 (00). Teanyage 8 3:4 (105) A Refi, e810 (108) BOA, Vs Eas Esa (VEE), Dory No: 91/4. (407) H. nla, “Osman Devieinde Uc (Sexhul” 56 (103) "Bhan 249. Ue |rol oynamislardiz. Omegin Yenice-i Vardar yani bugiinkii adiyla Giannitsa (Twavvitoa), Evrenosogullari’nn merkezi nitelifinde olan bir sehirdir. Evrenos Bey killliyesi etrafinda gelisen Yenice-i Vardar, daha sonra torunu Ahmed Bey’in ve Seyh Hlahi'nin kiliyeleriyle gelisimini sirdtirmastir. Ayrica Evrenos Bey ofullanndan isa ve Barak Beylerin de imar faaliyetleri bulunmaktads. Kent, Evrenosog- Jularinin burada yapurmis oldugu vakaf eser- leti cercevesinde geliserek, kisa zamanda bit Tark-islam sehr niteligi kazanmistir™. Alanci kuvvetlerinin 1391 ytlinda Tir- ker'in ilk defa Tuna’nin kuzeyine ulagtklant donemden kasa siire sonra sayilaninin kark-elli inden asagi olmadigi diginilmektedir™. Orug Bey 1430 yilndaki Selanik kusatma- sinda, Anadolu’dan gelen bes bin azap ve bes bin yenicerinin yam stra Rumeli alanct beylerinden Evrenosoju Ali Bey, Uskipl Ishak Bey ve Turahan Beylerin yaninda alt- ‘mu-yetmis bin kisilik bir kuvvetten bahseder. Yine Orug Bey’e gore XV. yiizyildaki ele ise lark bin kisi civarina diigmtistir"™®. yiizylda Osman kaynaklan Sinan Bas i, Uskiip'te {shak Bey’i, Mora'da Turahan Bey'i Amavutluk ucunda ise Evrenosojlu Ali ve Isa Beyleti anarlar'™, Evrenosoglu Ali Bey'in de katildyg: 1479-80 (H. 884) ‘Transilvanya sefe- rinde de kark ila kurk tig bin kisiden olugan bir akanct ordusundan bahsedilmektedir'. 1529 I. Viyana kusatmasinda kaynaklar, on iki bin kehraman alunciun bulundugunu kaydet- mislerdit'®. Osmanh Devleti’nde akuncilik teskilatt azalan sayilarina ragmen 1595 sene- sine kadar devam etmistir. Bu dénemde verir- i azim olan Koca Sinan Pasa'nin Eflak’ta Prens Mihael’e yenilmesi ve akinci kuvvet- Ierinden pek azinun kurtulabilmesi nedenivle akanct ocaklani eski énemini ve itibarnt kay- betmistir™, Pecev# Tariby’nde, islam askerinin daha nce béylesine bir yenilgiyle kargulagma- dig. ve binlerce insanin telef oldugu kayde- dilmistie"®, 1625 yilna gelindiginde meveut- lant 2-3.000'e diigen akinci kuvvetinin yerine, sim kalelerinde serbad kulu teskilatina énem verilmig ve ihtimal saldwnlara karst suurlarda devaml: siivari birlikleri olarak sechad kul- Jan birakilmislardir*, 1630'da kaleme alt- nan Kogi Bey Risalesi'nde bu donemde iki bin akanct kaldyji belirtilmektedir!”. XVI. yizyildan itibaren sayllan iyice azalan akanci- lar, aruik geri hizmette kullanulmaya baslan- muslar ve yerlerini sirur kalelerindeki “serhad keullan” almistir. Yine bu yaizyildan itibaren, éncilik hizmetinde Kinm hanlarinin maiyet- lerindeki Tatar askerlerinden faydalanulmus ve akancilik zamanla yok olmustut"’, Sonug olarak uc kiiltiiriniin Balkan- lardaki devamr olan akincilk, Osmanl Dev- Ieti’nin bu topraklan fethinde énciltik etmig ve Osmank Devleti’ni basta Rumeli toprak- lan olmak dizere Balkan topraklanna tastyan en 6nemli yiritiicii kuvveti olmustur. Akin- calik gelenegi sayesinde Osmanh Devleti’ne hizmet etmis olan Mihalogullan, Evrenoso- gullan, Turahanogullan, Gimliogullan ve Malkocogullant gibi aileler acmus olduklart yollar kadar yapmis olduklan fetihler ve son- rasinda kurduklant vakaflar sayesinde Balkan- lara Osmank kaltiiriniin yerlesmesini sagla- muslardir. Bir Orta Asya Tark gelenegi olan bu teskilat, akinct beylerinin elde ettikleri ganimetlerin cogalmas: nedeniyle, Osmank Devieti’nin en dnemli kurumlanndan biti (0) Evrenosojulannun ene‘ Vardar'da [eda Bl. Arygal Gal Kil), Bir Osmank Val Seb: Yeni Mindat, IP Mabedele ve Balkan Tark Kart Anges On Ge BT 86. (111) Genta Stn Merd bs Mebenomed Fi, 91 “Alnlar ve Akane, 297; V Ozana, irk Alan: ae» 116 Mana lan "Omen Deve Akademi Bak, ¢.7, S13, Aakars 2013, oie (115) Pee beim fend, Peet Tr, I, Haz. Bek Sta Bay Ra Baan Anas 19,5 172 (HON, Tacan ae {IIS Reto Rel oy Vas Ka, Aga Anas 1998, 50 (116) {Halla Uzangaryl, Oomanls Delt Tehilondan Kapa (asin 1, TK. Ankara 1984, . 255; A. Onc, ‘Alana’. BO,N tear, age, «10; Kyprona eg, «8. 563 ‘YENI TORKIVE 64/2015564 YENITORKIYE 66/2015, olan Yeniceriligin olugmasina da vesile olmus- tur, Ancak Osmanh Devleti’ni Balkanlarda yasatan akunciann XVIL yiizyildan itibaren saylannn zamanla azalmast ve fark askeri birliklerden yararlanma yoluna gidilmesi, bu buyiik teskilatin tarihe kangmasina vesile olmustur. Kaynakega 1 Kaynaklar Bagbakanlk Osmanks Argivi (BOA), Yildz Esas Evraka, Dosya No: 91, Gémlek Sica No: 49. BOA, Tapu Tahrir Defteri, No: 625. (H. 994) ‘Tapu Arsiv Dairesi Baskanhgp, Kuyld-1 Kadime Assivi, No:195 (Eski No: 2272/2273). (Evrenos Bey ‘Malkndmesi) Hicrt 859 Taribli ret Defteri Sancakei Tor ala I, nese. Melek Delilbasi-Muzaffer Arikan, TTK, ‘Ankara 2001. Gazautt-ndmeler ve Mibaloflu Ali Bey'in Gazavitndmesi, Haz. Agih Sum Levend, TTK Ankara 2000. Ahmedt, Isendername, inceleme-Tipkabasim: {smail Unver, TDK Ankara 1983 Askpasazide, Tevérthi Ali Osman, Istanbul Matba'aciAmire, Hcet 1332. Aik Pasazide, Osmanogullon’ni» Tari, az. Kemal Yavuz-M. A. Yekta Sarag, {stanbul 2003, Gazavits Sultan Murid b, Mebemmed Hin, Ieladi ve Varna Saveslars (1443-1444) Uzerinde Ananim Gazavitnéme, Hiaz, Halil Inaledk, Meviad Oguz, TTK Ankara 1989. Hoca Saadeddin, Téci’tevirih,c. I, istanbul 1279. Ibn-i Kemal, Tevirib-i Ali Osman, I. Defter, “Haz. Serafettin Turan, TTK, Ankara 1991. Mehmed Nesti, Negri Tari (Kitdb-+ Ciban- ‘id T, laa. FR. Unat-M. A. Koymen, TK Ankara 1995. Mustafa Nuri Pasa, Netiyici’ouki’ét, c. I, ‘Astanbul 1327, Mustafa Nuti Pasa, Netayii'/ ude’, Kurta layla Osmanls Taibi, Haz. Yilmaz Kurt, Ankara 2008, Orug Bey, Orug Bey Taribi, Haz, Necdet Oxtirk, Istanbul 2008, Pecevi brahim Efendi, Pegevt Taribi,c. I, Haz. Bekir Sitki Baykal, Kiltir Bakanlig: Yay, Ankara 1999. IL Tethik Eserler Ahmet Refik, Tiirk Akoncilar, Muallim Ahmet Halit Kitaphanesi, Istanbul 1933. Akdag, Mustafa, Tirkiye’nin Uktsadt ve Igtimat Taribi I, (1243-1453), Bans Yay., Ankara 1999. Alkan, Mustafa, “Osmenh Devlet’nde Akinci Ocajinin Sonu", Gazi Akademi Bakis, c. 7, S. 13, Ankara 2013, s, 107-116. Arslan, H. Cetin, “Erken Osmank Dénemi (1299-1453)'nde Akancilar ve Akune: Beyleri”, Osman, I, Ankara 1999, s. 217-225. Aurel, Decei,, “Akindj, The Encyclopaedia of Islam, Nolume I, A-B, 1960, s. 340. Banarh, Nihad Sami, “Ahmedi ve ‘Tevarih-i Malik-i Ali Osman’ ‘VI, 1936-39, Istanbul 1939. Basar, Fahamettin, “Osmanh Devleti’nin Kuru- Jug Déneminde Hizmeti Gérilen Akunci Ailcleri I, Mihalogullan”, Tiirk Diiryase Tarib Dergisi, S. 63, Mart 1992, s 20-26 Basar, F., “Osmanki Devieti’nin Kurulus Déne- minde Hizmeti Gorin Ake Aileleri I, Tarahano- Bulan”, Tark Diimyass Tarih Dergisi, S. 6 (65), Istanbul 1992, s.47-50. Cali (Kili), A, “Bir Osmanh Valaf Sehri: Yenice-i Vardar”, I. Mabadele ve Balkan Titre Kaltira Arastrmalars Kongresi, 22-23 Kasim 2008, Balkanlarda Biraktsklarvmz, Samsun Mabadele ve Balkan Turk Kaltara Arasurmalan Demegi Kultur Yayinlan Serisi-2, Samsun 2009, s. 32-47. Dofru, Halime, “Osman: Devlet’nin Rume- litde Fetih ve iskan Siyaseti”, Ovmanly, . I, Yeni Torkiye Yayinlan, Ankara 1999, s. 169-176, Hammer, J. V, Osmanls Devleti Tarbi 1, Ugdal Nesrvat, 1983 istanbul Imber, Colin, Osmanlt imparatorlugu 1300- 1650, Cew Siar Yalan, Istanbul Bilgi Unv. Yay, Istanbul 2006. , Tirkiyat Mecmuas, inalcik, Halil, “Osmanhs Devieti'nde Uc (Ser had)lar”, Dogu Bat, Makaleler I, istanbul 2008, s. 45-60. inalcik, H., “Osman Devletinin Kurulugu” Tiirkler,c. IX, Yeni Tarkiye Yay, Ankara 2002, s. 66-88. Tnalok, H., “Osmank Fetih Yantemleri”, Cogito: Osmanls Onel Saytst, YKX., istanbul 1999, s. 115-135. Inalcik, H., Oomanls Imparatorlugu Klasile Gag 1500-1600, istanbul 2004 sen, Mustafa, “Rumelide Turk Kiltir ve Sanatunt Besleyen Bir Kaynak Olarak Alanciik’, Bal:heanlar'da Kiltirel Ethilegins ve Tirk Mimarisi Uluslara rast Sempozyunu Bildirileri, Suma 2000, Atatirk Kil tir Merkezi Baskanligs Yay, Ankara 2001, s. 391-397. Kafadas, Cemal, “Gaza, DIA, c. XII, Istanbul 1996. Kandes, Vasielos L, Kurulugndan XIX. Yileye Jin Sonalerina Kadar Bursa, cex. Dimitri Demirc-tbra- him Kelaga Ahmet, Istanbul 2008. Kayapinar, Ayge, “Kuzey Bulgaristan’da Gazi Mihalogullan Vakaflan (XV-XVI. yozyil), Abant tezet Baysal Uno. Sosyal Bilimler Derg, c. 1, $. 10, 2005 Bolu, s, 169-181. Kazhdan, Alexander P, The Oxford Dictionary ‘of Byzantiuo, Nolume 1, Oxford 1991. Kilic, A, “Erken Osman Doneminde Sol Kolda Uygulanan Feth Straejsi, XIV. Yizynldan Gini- ‘ize Balkanlar ve Balkan Taribi, On Dordiinci Asteri Tarib Kongresi Bildrlet I, Genel Kurmay Bask. Yay, Ankara 2014, s 89-102. Kili, A., “Sultan I. Muradin (Merkezi Hko- metin) Géaiyle Balkanlann “Uc Beyi” Nasi Olmal?”, Sultan I. Murad Hudévendigér ve Dénemsi Sempozyuois, 6-7 Nisan 2012, ed. Ismail Selimoglu, Gaye Kitapevi, Bursa 2012, Kilts, A, Bir Osman Akin Beyi Gazi Eorenos Bey, Ithaki Yay, Istanbul 2014. Kiprovska, Mariya, “The Mihalogla Family: Gazi Warsiors And Patrons of Dervish Hospices", The Jounal of Ottoman Studies, c. XXXU, Istanbul 2008, s, 193-222, Kiprovska, M., The Military Organization of the Akincis in Ottoman Rumelia, Bilkent Universitesi, Basilmamis Yksek Lisans Tezi, Ankara 2004. Kogi Bey Risalesi, Yay. Yilmaz Kurt, Akgaig Yay. Ankara 1998. Képrilli, Fuad, Osmanls Deolet’nin Kurulugu, ‘TTK Ankara 1999. Lessing, Ferdinand D., Mojolca-Tiarkge Sozldk I, Cev. Giinay Karaagag, TD.K,, Ankara 2003. Lowry, Heath. W.-Eriinsal, fsmail. E., Yenice Vardar'ls Eorenos Hanedara: Notlar ve Belgeler, Babcege- bir Universitest Yaynlan, Istanbul 2010, Malkog, Nami, “Tarihi Tetkkler, Akinlar, Akan- calar ve Boyak Akanlar, Soar’ Mecreuas, S. 97(Nisan), ‘Istanbul 1936, s, 68-89. ‘Mehmed Zeki, “Alanlar ve Alancilar”, TOEM, c. 8,n, 46, Testin-i Evvel 1333, istanbul 1989, s. 286-305. Melikoff, I, “Ewrenos", The Encyclopedia of Islam, c. IL, London 1965, s. 738-739. Ozcan, Abdilkadir, “Alanes", DIA, C. 1, [stan- bul 1989. Ozruna, Yilmaz, “Tark Alanalan ve Akinct Ocagr'nun Senmesi”, Hayat Tarib Mecmuas, 8. Istan- bul 1973, 5 13-16. Pakalin, M. Zeki, Oomanls Tarib Deyimleri ve Terimler’ Sézhigi I, Istanbul 1993. Pala, Ayhan, “Rumeli'de Bir Akanct Ailesi: Gamlaogullan ve Vakflan’, Tiirk Killtrd ve Hact Bek- tas Velt Aragtirma Dergsi, S. 43, Ankara 2007, s. 137- 14. Rodakes, Perikles, Hi Toupxncy Kardxxame 1s pins, O1 Opdixes Movaoviydvor, Atina 1991 Sabey, Orlin, “Osmanlilann Balkanlan Fethi ve fdaresinde Mihalogullan Ailesi (XIV-XIX. Yuzyllat): Malkler, Valuflar, Hiametlec”, OTAM, c. 33, Ankara 2013;s. 229-244, Sol Kol, Osmanl Egemenliginde Via Egnatia (1300-1699), edt. Elizabeth A. Zachariadou, Tarih Vale: YartYayinlan, tstanbul 1999. Simsirgil, Ahmet, “Osmank Devleti’nin Kuru- lugunda Hizmeti Gegen Alpler ve Gaziler”, Tinker, c. IX, Yeni Turkiye Yay, Ankara 2002, . 99-105. Tacan, Necati, Akencilar ve Mebmed IL, Bayaztt IL Zemenlornda Akanlar, istanbul 1936. ‘Tekin, Sinasi, “XIV. Yozylda Yazlms Gazlik Tasikast ‘Gazilgin Yollan’ Adl Bir Eski Anadolu Tack- esi Metni ve Gazi/Cihid Kavramlans Haktanda”, Jour- nal of Turkish Studies, Volume XUT, Harvard 1989, s. 159-204. Tink Silably Kuovetleri Taribi, c. TIVE (1299- 1451), Ankara 1964 Uzungargih, Ismail Hakks, Oomanls Taribi I, ‘TTK Ankara 1982. Usungargl, f. H., ‘Ake, 14, c. 1, MEB., istanbul 1993. Ununcargih, 1. H, Karesi Vildyeti Taribges, fstanbul 1925, Uzungargih, 1. H, Onmanls Devleti Teskiltina ‘Medbal, TTK. Ankara 1988, Uzungargih, L. H., Osmanls Devleti Teskilaten ddan Kapokulu Ocablan, c. W, TK. Ankara 1984, 565 ‘YENI TORKIVE c6/2015