Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
sociedade.
Surge
da
necessidade
de
um
ordenamento
que
Osautores,quandotratamdaevoluohistricadosindicalismo,
normalmentereferemseafatosocorridosantesdaRevoluoIndustrialeda
supressodascorporaesdeofcio.
Fazemisto,entretanto,semafirmarteremsidoestesfatosantecedenteso
embriodosindicato,nosmoldesqueconhecemos,apartirdaquelesfatos
acimaindicados.
Dessemodoque,mesmoquetenhaexistidoqualquerformade
associativismonaantiguidade,noexistiuelenosmoldesquedevemser
consideradosparaasassociaesdetrabalhadoressurgidasapartirdoincio
dotrabalhofabril.
DamesmaformaemrelaoGrciaeaRoma.
Assimque,paraAlfredoJ.Ruprecht,tratandoeledaantiguidade,"muito
difcilpretenderacharnasuniesdaquelestempos,semelhanascom
ossindicatosmodernos"2
AntniolvaresdaSilva,sobreaantiguidade,entendequenohsentidoem
pesquisarsobreela,querpelafaltadedetalheshistricos,querpelaausncia
deespritoclassista3.Omesmoautor,sobreaGrcia,demonstraasrazes
pelasquaisaexperinciadopovogregonodeveserconsiderada,afirmando,
aofinal,que:"Considerandootrabalhocomocoisadesprezveleno
possuindoocidadonenhumaliberdadeindividual,evidentequeo
associacionismoestforadecogitaonesteperodohistrico"4
SobreosCollegiaromanos,eramelesassociaescomfinsreligiosos,como
severificanadoutrinasobreamatria,como,porexemplo,MozartVictor
Russomano,queinformaqueosColgioseramsubdivididosemCollegia
compitalitia,queeramconfrariasreligiosas,eCollegiaartificumvelopificum,
quereuniaartistaseartesos,semperder,todavia,umcartermstico,
reveladoatravsdocultocoletivoaosdeuses,almdeexistir,ainda,
associaespolticasoueleitorais,denominadasdesodalitates,sodaliciaou
factiones5.
AindasobreosCollegia,lecionaAntniolvaresdaSilvaqueelesnose
prestavamaorganizaraprofisso,sendoinstituiesreligiosas,concluindo
pelafaltadeliberdadeparaaidentificaodequalquerideiaclassista6
Asguildas,prpriasdospovosgermnicosesaxnicos,tambmno
apresentavamcaractersticasqueaspossamidentificarcomosindicalismo.
Elas,segundoRuprecht,eramdetrsordens:religiosas,demercadoresede
artesos,tendoorigemno
52
costumegermnicoderesolverquestesvitaisduranteasrefeies,comos
assistentescomprometendose,porjuramento,defesamtua7
ParaRussomano,plausvelafirmarque,noincio,asguildaseramreligiosas
edeassistnciarecproca,passando,depois,aterfinspolticos,comerciais,
artesanaisetc.8,nosenosapresentandonenhumindcioqueasligueao
modernosindicalismo.
Osdoisautores,entretanto,referemseligaoentreasguildaseas
corporaesdeofciodaIdadeMdia,quedecorredofatode,emdeterminado
momento,tersidointroduzidonosprogramasdeaodasprimeiraso
aprendizado.
Asltimas,ascorporaesdeofcio,constituemimportanteformade
associaonaIdadeMdia.SegundoAntniolvaresdaSilva,"nasceramdo
movimentocomercialqueseverificounaIdadeMdia,porvoltadosculo
XN"9,tendontidafinalidadeeconmica,muitoemborasetenhamprestadoa
organizaraprofisso10.
Eramformadaspormestres,companheiroseaprendizes,dispostos,conforme
ensinaMozartVictorRussomano,"emordemhierrquicaascendente"11.Os
primeiroscontrolandootrabalho;ossegundosexecutandootrabalhoeos
ltimos,comooprprionomediz,aprendendooofcio.
Emtese,haviaapossibilidadedeascenso,doprimeiro(aprendiz)aoltimo
grau(mestre).Oaprendizadodoofciolevariaoaprendiz,acritriodeseu
mestre,condiodecompanheiro,earealizaodeumaobraprimaelevaria
estecondiodemestre.
Aexperinciarevelou,entretanto,queacondiodecompanheiroera,
praticamente,perene,ou,comoafirmaRussomano,um"estadodefinitivo" 12,
poisosmestres,quedesfrutavamdetodasasbenessesdesuacondio,
controlavamdeformargidaoacessoaoltimograu.
Aformadeorganizaodascorporaesdeofcio,quereuniam,dentrodesi,
ocapital(representadopelosmestres)eotrabalho(companheirose
aprendizes),noslevaaconcluirnopoderemserelasconsideradasoembrio
dosindicalismo.
Esteembrio,entretanto,podeservislumbradonoreferidoperodohistrico,
nasassociaesdecompanheirosque,segundoRomita,denominavamse
compagnonnagesnaFranaeGesellenverbaendenaAlemanha,eeram
associaesdeauxliomtuoformadasporcompanheiros13
53
queelasrevelavamcertaafinidadecomossindicatos,porrepresentarem
movimentocontraosmestres,comarealizaoatdegrevesem
consequnciadesuainsatisfaocomorgidocontroledotrabalhoe
impossibilidadedeacessoaoltimograudacorporao14
Foramestasassociaes,comoeradeseesperar,reprimidaseproibidas,como
revelaArnaldoSssekind,naInglaterra,em1525,naAlemanha,em1530,e
naFranaem153915.
Chegase,ento,segundametadedosculoXVIII,ondedoisfatos,
rapidamentemencionadosaoinciodesteitem,arevoluoindustrialea
supressodascorporaesdeofcio,ocorremesodeterminantesparao
nascimentodosindicalismo.
Oltimodeles,asupressodascorporaesdeofcio,decorredaadoodo
liberalismo,queserevelaincompatvelcomaexistnciadeassociaesou
assemelhadosquesepudessemsobreporentreosindivduoseoEstado.
SegundoAmauriMascaraNascimento,"OliberalismodaRevoluoFrancesa
de1789suprimiuascorporaesdeofcio,dentreoutrascausas,porsustentar
quealiberdadeindividualnosecompatibilizacomaexistnciadecorpos
intermediriosentreoindivduoeoEstado.Paraserlivre,ohomemnopode
sersubordinadoassociaoporqueestasuprimeasualivreeplena
manifestao,submetidoqueficaaopredomniodavontadegrupai"16
NoBrasil,oDireitodoTrabalhoseguiuasseguintesfases:1Pr
Histrica,de1500a1888,caracterizadapelotrabalhoescravoeeconomia
essencialmenteagrcola;2Capitalista,de1888a1930,emquese
registramaaboliodaescravatura,promulgaoda1CartaRepublicana,
aprovaodoCdigoCivil,criaodoDepartamentoNacionaldoTrabalho,
assinaturadoTratadodeVersalhes,filiaoOITeediodeleisobre
acidentedotrabalho.Naverdade,esses40anosquesucederamaofimda
escravidocaracterizaramsecomoservido;3faseSocialista,de1930a
1934,caracterizadaporumafebrelegiferanteemtornodaquestosocial;4
faseSocialDemocrata,documentadanaConstituiode1934,inspiradana
deWeimar,trazendoumttulodenominadoDaOrdemEconmicaeSocial
einstituiuaJustiadoTrabalho,osalriomnimo,alimitaodelucros,a
limitaodapropriedadeaointeressesocialoucoletivo,condiesde
estabilidadenoemprego;5Corporativa,comaConstituiode1937,
instituindoumregimeditatorialnoPas.Criaramseosindicatonicoeo
impostosindical,eeditouseaCLTDecretoLein.5.452/43,aindaem
vigor.
AConstituiode1946restauraomodelosocialdemocratadaCartade1934
einovanosseguintespontos:incluiuaJustiadoTrabalhonoPoder
JudicirioeoMinistrio
33
PblicodoTrabalhonoMinistrioPblicodaUnio;instituiuaassistncia
aosdesempregadoseodireitodegreve.
AConstituiode1967,comaEmendan.1/69,noseuart.165,relaciona
quaseosmesmosdireitosdostrabalhadoresconstantesdoart.7da
Constituiode1988,pormaxiologicamentecomoumdireitodesegunda
categoria.
AConstituiode1988dedicaoCaptuloIIdoTtuloII,compreendendoos
arts.6a11,aosDIREITOSSOCIAIS:
Art.6Sodireitossociaisaeducao,asade,otrabalho,olazer,a
segurana,aprevidnciasocial,amoradia,aproteomaternidadee
infncia,aassistnciaaosdesamparados,naformadestaConstituio.
Oart.7relacionaosdireitosdotrabalhador,masnoosesgota,conformese
depreendedaexpresso:
Sodireitosdostrabalhadoresurbanoserurais,almdeoutrosquevisem
melhoriadesuacondiosocial:
Irelaodeempregoprotegidacontradespedidaarbitrriaousemjusta
causa,nostermosdeleicomplementar,quepreverindenizao
compensatria,dentreoutrosdireitos;
IIsegurodesemprego,emcasodedesempregoinvoluntrio;
IIIfundodegarantiadotempodeservio.
OsfatoresqueinfluramnaformaododireitodotrabalhonoBrasil
soexternoseinternos.
AINFLUNCIASEXTERNAS.Dentreasinflunciasadvindasdeoutros
pasesequeexerceram,decertomodo,algumapressonosentidodelevaro
Brasilaelaborarleistrabalhistas,sublinhemseastransformaesque
ocorriamnaEuropaeacrescenteelaboraolegislativadeproteoao
trabalhadoremmuitospases.Tambmpesouocompromissointernacional
assumidopelonossopasaoingressarnaOrganizaoInternacional
doTrabalho,criadapeloTratadodeVersalhes(1919),propondosea
observarnormastrabalhistase,maisrecentemente,acriseeconmica
mundial,queteveincioem2008.
BINFLUNCIASINTERNAS.Osfatoresinternosmaisinfluentesforam
omovimentooperriodequeparticiparamimigrantescominspiraes
anarquistas,caracterizadoporinmerasgrevesemfinsde1800einciode
1900,osurtoindustrial,efeitodaPrimeiraGrandeGuerraMundial,coma
elevaodonmerodefbricasedeoperrios(em1919,haviacercade
12.000fbricase300.000operrios)eapolticatrabalhistadeGetlio
Vargas(1930)naatualidaderepresentadanoplanolegalpelaCLTeseus
dispositivossindicais,comalteraes,nodireitoindividual,comampla
legislaoesparsaecomaConstituiode1988.
de
qualquer
fato
fundamentalmente
econmico).
Entretanto,
de
produo
fundamentais
da
sociedade
industrial
empregatcia.
Esse
instante
de
hegemonia
de
econmico-sociais
polticas
ali
vivenciadas.
92
de
tal
(pessoa
fsica)
presta
servios
para
empresa
EEP
meramente
eventual,
devera
ser
beneficiado,
temporariamente,
pelas
Referncias bibliogrficas:
1 - Delgado, Mauricio Godinho. Curso de Direito do Trabalho, 5 Edio, Editora LTR (pgina.
289 305).
2 Barros, Alice Monteiro de. Curso de Direito do Trabalho, 4 Edio, Editora LTR.
3 Maior, Jorge Luis Souto. Curso de Direito do Trabalho, Volume 3, Editora LTR.