C

CM

MY

CY CMY

8
12
14
17
19
20
22
24
28
30
32
43
49
52
54
85
89

MAYIS / 2013
Say: 61

Nanorobotlar

Prof. Dr. Hilmi nl

Nanobilim in nsan Gc
Prof. Dr. Eyp Sabri Kayal

Nanorobotlar Birbirleriyle Nasl Konuur?

Y. Mh. Hakan Tezcan - Prof. Dr. Sema Oktu
Yrd. Do. Dr. Fatma Nee Kk

Ultrahzl Lazerler ve Malzeme leme

Do. Dr. Seluk Aktrk

Nanotanecik malat Robotu

Do. Dr. Emin Faruk Keeci - Do. Dr. Ali ar - Prof. Dr. Serdar zelik

T VAKFI DERGS

Nano-Optomekanik Teknoloji

mtiyaz Sahibi: T Vakf adna

Prof. Dr. Mehmet Karaca

Do. Dr. Erdal Bulan

Yaz leri Mdr:

Nanoteknoloji ve Cevher Hazrlama

Hatice Yazc ahinli

Yrd. Do. Dr. Birgl Benli - Prof. Dr. Fatma Arslan

Yayn Kurulu:

Trkiye Nanoteknoloji Devrimini Karmamal

Do. Dr. Orhan Yaln

Seici Nano Yzeyler

Prof. Dr. Yldz Sey

Y. Mh. Naci Endem
Dr. Y. Mh. (Mimar) Doan Hasol
Prof. Dr. Mete Tapan
Kenan olpan
Hatice Yazc ahinli

CM

Editr:

Prof. Dr. Figen Kadrgan

Hatice Yazc ahinli

Fahri Sarrafolu

Sekiz lkeye Nanoteknolojik Cihaz hrac

Katkda Bulunanlar:

Faik Mdk

MY

CY

CMY

Burak Yedek, Osman Keskin, Burcu Koz

K

Grafik Uygulama:

Tde Ar-Ge

Gkhan Kul

Ynetim Yeri:

T Vakf Merkezi
T Maka Yerlekesi 80394
Tevikiye / STANBUL
Tel: 0212 291 34 75 - 230 73 71
Faks: 0212 231 46 33

Mhendislie Gnlm Verdim

Y. Mh. lk Arou

Tasarmda zm Orta Makineler

Bask:

Ate ztan

Anka Matbaaclk
2. Matbaaclar Sitesi Litros yolu
D:3 Topkap - stanbul
Tel: 0212 565 90 33 - 480 05 71

Mzik Politikas Yeniden ekillendirilmeli

Prof. Adnan Ko

Yayn Tr: Yaygn, sreli

Higgs Bozonu Hakknda Her ey

E-posta: basin@ituvakif.org.tr

Do. Dr. Sava Arapolu

www.ituvakif.org.tr

Ord. Prof. Ata Nutku: Trk Gemi naat Endstrisi ve

Mhendislik Eitiminin nderi
Y. Mh. Aydn Eken - Prof. Dr. Reat Baykal

Sedat etinta: Rlvelere Adanm Bir Yaam

Prof. Dr. Ayla dekan

58 71 80 96

Tden
Haberler

Gen
Baar

Vakftan
Haberler

Sektr
Haberleri

Bu dergide yaynlanan imzal yazlar sahiplerinin

grn yanstmaktadr. Dergiyi ve Yayn Kurulunu
balayc nitelik tamaz.
T Vakf Dergisinde yaynlanan yaz ve fotoraflardan
kaynak belirtilmek koulu ile alnt yaplabilir.

bu sayda

Nanoteknoloji Gelecei ekillendiriyor

Yeni bir sanayi ve bilgi devrimi olarak 21. yzyla damgasn vuracak Nanoteknoloji, Dergimizin 61. saysnn konusunu oluturuyor. lkelerin nanoteknoloji
alanndaki yatrm, aratrma ve retim potansiyelleri
yakn gelecekte o lkelerin dnya zerindeki gcnn
bir gstergesi olacak. Zira, olaanst zellikleri ile nanomalzemeler elektronikten savunmaya, tekstilden
otomotive, inaattan ila sanayi ve yeni tedavi yntemlerine kadar hayatn her alannda devrim yaratacak.
Bu teknoloji devriminin aktr olmak isteyen lkeler,
kamu-niversite-zel sektr kanalyla milyar dolarlk
yatrmlar yapyor, aratrma merkezleri ve laboratuvarlar kuruyor, disiplinleraras yksek lisans ve doktora
programlar ile birlikte bilimsel aratrmalar yrtyor,
gelien pazardan pay kapmak iin birbirleriyle yaryor.
Geride kalmamak iin stratejik politikalar saptanmas gereken bu teknoloji yarnda, lkemizde ise daha
ok niversitelerin abalarn gzlemliyoruz. Bu niversitelerden biri olarak, stanbul Teknik niversitesi de
bata, ok disiplinli NanoScience&NanoEngineering
Lisansst Program ile lkemizin ihtiya duyduu gen
bilim insanlar ve aratrclarn yetitirilmesine nemli
katkda bulunuyor; aratrma laboratuvarlarnda mhendislerin ve bilim insanlarnn kullanmna ak nc
nitelikte yeni teknolojiler gelitirerek, pek ok projenin
alt yapsn hazrlyor. Tnn nanoteknoloji alanndaki
rekabette yerini almas iin DPT destei ile hayata geirilen T Nanobilim ve Nanoteknoloji leri Aratrma Enstits ise Trkiyede nanoteknoloji sanayisinin
olumas ve gelimesinde nc olmay; uzun vadede,
nanoboyutlu yar iletken malzemeler ve cihazlar konusunda yksek kaliteli Ar-Ge almalar yrtmeyi hedefliyor. niversitemizin bu eksendeki almalarndan
rnekler sunduumuz Nanoteknoloji dosyamzda retim yelerimiz; konuya farkl boyutlar ile k tutuyor,
aratrma safhasndaki almalarn getirecei sonulara
deiniyor, retim aamasna getirdikleri devrim niteliindeki nano rnleri tantyorlar.
Tde zellikle son dnemde, uluslararas zel sektr
kurulularnn da destei ile ard ardna, dnya apnda
aratrma-gelitirme almalarna olanak salayan yeni
laboratuvarlar ald. Tde Ar-Ge bal altnda
sunduumuz, bata T VLSI lm Laboratuvar olmak
zere, Trkiyenin ileri teknoloji endstrisine hizmet
edecek bu laboratuvarlar, niversite-sanayi ibirliinin
baarl rneklerini olutururken, dier taraftan Tnn
bilimsel ncln ve uluslararas bilim dnyasyla entegrasyonunu ifade ediyor.
Y. Mh. lk Arolu, snfnn tek kz rencisi olarak
1963 ylnda T naat Fakltesi Betonarme blmn-

den mezun oldu. Mhendislik mesleinin nc kadnlarndan biri olarak mezuniyette 50. yln dolduran,
Vakfmzn Ynetim Kurulu yesi lk Arolu ile, rencilik yllarndan mhendislik idealine, Yap Merkezi
almalarndan niversite ile ilikilerine uzanan bir
sylei yaptk.
Bu saymzda, yaynlarmz arasnda yer alan iki nemli
eserin tantmna yer verdik. Tde sivil gemi mhendislii eitiminin kurucusu ve Trkiyede gemi yaplamaz
denen bir ortamda elik gemi yapmn gerekletiren
Ord. Prof. Ata Nutkunun hayat ve gemi inaat endstrisine yapt katklar Ord. Prof. Ata Nutku Trk Gemi
naat Endstrisi ve Mhendislik Eitiminin nderi
isimli kapsaml bir eser olarak, T Vakf Yaynlar arasnda yerini ald. Kendi alannda yakn tarihimize k tutan
nitelii ile esiz olan bu eseri, Y. Mh. Aydn Eken ve Prof.
Dr. Reat Baykaln kaleminden sizlere aktaryoruz.
Yaynlarmz arasnda yer almasndan her zaman gurur
duyduumuz Yazlar ve Rlveleriyle Sedat etinta
isimli eser, bu yl gerek niversitemizde alan zel sergilerde, gerekse medya programlarnda gndeme geldi.
Mimarlk tarihimizde sanatsal ve mimari deeri gl
rlve ve restitsyonlarn yaratcs olan Sedat etinta
tantan bir blmle, inanlmaz gzellikteki 108 adet rlvenin yer ald bu eseri, Prof. Dr. Ayla dekann kitap
iin yazd nszle sizlere aktarmay grev bildik.
Rektr Prof. Dr. Mehmet Karacann, bugne kadar
Tnn kurumsal tarihinin yazlmam olmasn hzn
verici bir eksiklik olarak grp, bu hissiyatla 2009 ylnda harekete getii ve bir grup yazarla, birinci basksn
2012 ylnda literatre kazandrd stanbul Teknik niversitesi ve Mhendislik Tarihimiz isimli eser byk ilgi
grd. nemli bir eksiklii dolduran eserin geniletilmi 2. basm, Vakfmz yayn olarak 240. T Gnnde
okurla bulutu. Rektr Karacann Editr olarak; Mustafa Kaar, Tuncay Zorlu, Burak Barutu, Atilla Bir, C. Ozan
Ceyhan ve Aras Neftinin yazar olarak imza attklar,
tm geliri burs ve yurt yapm iin kullanlacak olan
bu nadide eseri, Dergimizin 62. saysnda geni ekilde
okurlarmza tantacaz.
lgi ile okuyacanz dndmz, T Fizik
Blmnden Do. Dr. Sava Arapolu ile Higgs Bozonu
Hakknda Her ey, mimar ve evreci Ate ztanla Tasarmda zm Orta Makinalar balkl rportajlar,
umut vaat eden projeleri ile Gen Baar sayfalarmza konuk ettiimiz rencilerimiz, Tden ve Vakfmzdan haberler bu saymzn dier konular.
Sayglarmzla.
Yayn Kurulu

T Sosyal Tesisleri
3 suit olmak zere 29 odal 57 yatak kapasiteli konaklama birimi.
Konferans salonu
ok amal toplant salonlar
Ar Kovan Restoran/Bar
K bahesi

at Restoran

Teras

CM

Sergi salonu

MY

CY

Otopark

CMY

zenle seilmi menler, len ve akam yemekleri,

bilimsel ve sosyal etkinlikler, davetler, kokteyller, brunch,
kokteyl prolonger, nian-dn trenleri,
mezuniyet - doum gn partileri, snf yemekleri,
ak bfe yemek davetleri.

T Maka Sosyal Tesisleri

T Vakf tiraki olan

Mhendislik-Mimarlk-Mavirlik
Aratrma - Gelitirme San. Tic. A..

tarafndan iletilmektedir.

T Sosyal Tesisleri, T Maka Kamps, Tevikiye / stanbul

Tel: (0212) 296 31 47 - 296 55 12 Fax: (0212) 233 10 19
e-mail:sostes@ituvakif.org.tr / Havuzba Restoran: 0212 246 10 07

Nanorobotlar

Nanoteknolojide Yeni Frsatlar ve Almlar:

NANOROBOTLAR

Nanoteknoloji ve nano-biyoteknolojideki gelimelerle, kanser gibi baz lmcl hastalkarn tehis ve tedavisinde
nanorobotlarn kullanlabilme olasl, insan sal iin yeni umutlarn kayna olmaktadr. Gelimi lkeler, gncel
hayatta yaygn uygulamalar olan nanoteknoloji alannda milyarlarca dolar bulan mali yatrm yapmaktadrlar...
Tnn de nanobilim ve nanoteknoloji alanndaki rekabette yerini almas gereine inanan bir grup retim
yesinin 2007 ylnda T Nanobilim ve Nanoteknoloji leri Aratrma Enstits - T-ARINANOTEK (T Advanced
Research Institute on Nanoscience and Nanotechnology) kurulmas iin hazrlad bir bilimsel aratrma altyap
projesi, Devlet Planlama Tekilat (DPT) tarafndan kabul grm ve proje btesine destek alnmtr...
Prof. Dr. Hilmi nl

stanbul Teknik niversitesi

Fizik Mhendislii Blm
Nanoteknoloji rn cihazlar gelecein elektro
nik haberleme, bilgisayar, kimyasal alglama,
savunma, inaat, evre, tekstil, enerji depolama
ve dnm teknolojilerinin temel geleri olarak
kabul edilmektedir. Nanoteknoloji ve nano-biyo
teknolojideki gelimelerle kanser gibi baz lm
cl hastalklarn tehis ve tedavisinde nanorobot
larn kullanlabilme olasl insan sal iin yeni
umutlarn kayna olmaktadr. Gelimi lkeler
gncel hayatta yaygn uygulamalar olan nano
teknoloji alannda milyarlarca dolar bulan mali
yatrm yapmaktadrlar. Uluslararas teknolojik
gelimeleri yakndan takip etmek bir zorunluluk
olup lkemizin gelecekteki menfaatlerini koru
mak birlikten g doar-bilgili toplum gldr
anlayyla, nanoteknoloji alannda niversite-sa
nayi-kamu kurumlar arasndaki ibirliinin g
lendirilmesini gerektirmektedir.

Nanobilim ve nanoteknoloji, 1959 ylnda

Amerikan Fiziki Richard P. Feynmann There

is plenty of room at the bottom balkl bilimsel
konumasyla 1960l yllarn az sayda bilim insa
nnn gndemine girmi ve yariletken teknoloji
sindeki doal snrlamalar nedeniyle 2000li yllar
da nemini tm bilim dnyasna kabul et
ti rmitir.
Bilim ve teknolojideki son gelimelere bakldn
da, nanoteknoloji 21. yzyln en nemli tekno
lojik buluu olarak grlmektedir. Nanoteknoloji
gnmzn gelimi ve gelimekte olan pek ok
lkesinde haberleme, biliim, enerji, inaat, sa
vunma, salk ve evre alanlarnda saysz uygu
lamalar kefedilen ve sratle gelien, faydal ve
zararl ynleriyle lkelerin mit kayna ve tehdit
unsuru olan bir teknolojik devrim niteliini ta
maktadr.
Yariletken teknolojisinin gelimekte olduu
1970-1980 yllarnda yaklak 2 milimetre apn
daki kablolar, sadece bir telefon hat
t hizmeti ve
rirken, teknolojik gelimelerin doal bir sonucu
olarak gnmzde yzlerce telefon hat
t olarak
kullanlabilen 1 milimetrenin 10da biri apndaki
fiber optik kablolar teknolojinin bir paras olmu
ve artk kular, konacak telgraf telleri bulamaz ha
le gelmitir. Daha da arpc olan, nanoteknolo

jideki gelimeler sayesinde milyonlarca kitap say

fasndaki bilgiye edeer onlarca gigabaytlk bilgi,
insan parmann yars byklndeki seyyar
elektronik depolama cihazlarnda saklanabilmek
tedir. Dier arpc bir rnek ise gnmzn en
yaygn haberleme cihaz haline gelen cep tele
fonlar, fotoraf makinesi, grntl haberle
me, ses ve video kayt cihaz, radyo, televizyon,
internet haberleme, hesap makinesi, bilgisayaryazc, faks, pusula, adres bulucu ve ynlendirici
(navigatr) gibi pek ok elektronik aletin yapt
ileri yapabilmektedir. Ksacas, yerkre zerinde
ki pek ok lkede, insanlar adn dahi duymad
veya hakknda net bilgi sahibi olmad nanotek
noloji rnleriyle adeta i-ie yaar hale gel
mitir.
Nanoteknolojiyi, maddenin fiziksel zelliklerinin
nanometre seviyesinde kontrolu ile yeni malze
me yaplarn elde edilmesi ve bunlardan da yeni
cihazlar ve sistemlerin retilmesi olarak tanmla
yabiliriz. Nanometre bir uzunluk l birimi olup,
milimetrenin binde birine (bir metrenin milyarda
biri) eit
ti r. Bir nanometre bir atomun apnn
yaklak on katna eit
ti r. Bunun yaklak 10 nm
olan insann sa telinin kalnlndan 1000 kat da
ha kk olduunu dnrsek nanometre sevi
yesinde olan ve harikalar yaratan malzemelerin,

retilen cihazlarn ve sistemlerin nemini ok da

ha kolay anlarz.
Maddenin nanometer seviyesinde desenlendir
me yntemiyle kimyasal yapsn deitirmeden
ergime scak, mknatslanmas, yk tama ye
tenei gibi baz temel zelliklerini deitirmek
mmkndr. Yakn zamana kadar atom, cisim
olarak ulalabilecek son nokta idi. Gelinen nokta
o ki, nanoteknolojideki gelimelerle atomlarn di
zilmesi ve belli bir alanda organizasyonu mmkn
olmakta ve dolaysyla zellikleri insan yetenei
ile deitirilerek kontrol altna alnabilmektedir.
Bylece malzemelerin nanometre boyutlarnda
dayankll ve ilevleri snrlarn zorlayacak ka
dar eitlendirilebilmekte ve pek ok sayda yeni
malzeme trleri retilebilmektedir.
Gnmzdeki retimi nispeten pahal olan nano
teknoloji rnlerin, yakn bir gelecekte yerkre
zerindeki kymetli madenlerin tanmn yeniden
yapmaya aday olduunu imdiden grebiliriz.
rnein, snmakta ve elektrik retiminde kulla
nlan kmr ve eitli deerli rnlerin yapmn
da kullanlan elmasn ana maddesinin karbon
olduu bilinmektedir. Gnmzde nanoteknoloji
kullanlarak kmrden elde edilen elmas, bilinen
yntemlerle elde edilenden daha pahalya mal
olmaktadr. Ancak, yaplan yatrmlar ve aratr

Hilmi nl

Nanoteknolojideki
gelimelerle atomlarn
dizilmesi ve belli bir alanda
organizasyonu mmkn
olmakta ve dolaysyla
zellikleri insan yeteneiyle
deitirilerek kontrol altna
alnabilmektedir. Bylece
malzemelerin nanometre
boyutlarnda dayankll ve
ilevleri snrlarn zorlayacak
kadar eitlendirilebilmekte
ve pek ok sayda
yeni malzeme trleri
retilebilmektedir.

malar sayesinde nanoteknolojide olacak ilerle

melerle yakn bir gelecekte tam tersi bir sonu
beklemek hi de hayal deildir. Bu nedenle, bilim
sel almalarn yansra, nanoteknolojinin kamu
oyunun gndemine girmesi, okul andaki yeni
nesillerin bu konuda eitilmesi ve sokaktaki va
tandamzn gelien teknolojinin yararlarnn ve
zararlarnn bilincinde olmas son derece nemli
dir. te yandan, akademik almalarn daha ileri
gitmesinde zellikle sanayicilerimizin bu konuya
ilgisini ynlendirmek ok nemlidir. niversite
veya kamu aratrma laboratuvarlarnda milyon
larca lira harcayarak bulunan sonularn toplum
ihtiyacna ynelik retimi ancak sanayicinin ilgisi,
tketici veya kullancnn istei ile mmkn olur.
Bu tr faaliyetlerin bilim insanlar ve mhendis
leri arasndaki ibirliklerine zemin hazrlamasna
katklar ok byktr.

Nanoteknoloji Uygulamalar

Son yllarda nano yapl malzemeler elektronik

haberleme, bilgisayar, biyoteknoloji, salk, gda,
enerji, inaat, evre, otomotiv, ve savunma sana
yi gibi alanlarda kullanlmakta veya kullanm iin
youn aba sarf edilmektedir. rnein,
(1) Gnmzde snma ve elektrik enerji re
timinde kullanm oran % 10larda olan gne
enerjisinden nanoteknoloji sayesinde % 60 aan
oranda yararlanmamz mmkn olacaktr. Hatta
uzay aratrmalarnda ve veri toplamada kullan
lan uydularn, gnlk enerjilerinin temininde g
ne enerjisinden daha fazla yararlanmalar nano
teknoloji ile mmkn olacaktr.
(2) Nanoteknoloji yntemleriyle retilen su geir
meyen elbiselerle, kn souundan ve yazn da
scandan korunmamz mmkn olacaktr.
(3) Otomotiv ve inaat sanayisinde kullanlan bo
ya ve benzeri malzemeler, nanoteknolojik yn

temlerle retildiinde, her trl hava artlarnda

salamln koruyacak ve kullancya ekonomik
ve salk asndan nemli katklar olacak ve ev
re kirliliinin nne geilecektir.
(4) Gnmzde kullanlan antibiyotik ilalar sa
lmza zararl mikroplar yok ederken, vcuda
yararl olan mikroplar da ldrebilmekte uzun
vadede insan salna zarar verebilmektedir. Na
noteknoloji sayesinde bu tr yan etkiler gideril
mi ve hatta yok edilmi olacaktr.
(5) Gnmzde insan saln ciddi oranda tehdit
eden kanser gibi ldrc hastalklarn zamann
da tehis ve tedavisinde, nanoteknolojinin etkili
olaca beklenmektedir. cad edilen nanorobot
lar sayesinde kanser gibi lmcl hastalklara
neden olan kimyasal kaynaklarn tespiti, tmrl
hcrelerin tehisi, kontrol altna alnmas ve onla
rn salkl hcrelere zarar vermeden yok edilmesi
mmkn olacaktr.

Nanorobotlar

Gncel yaantmzdaki uralardan dolay far

knda olmadmz bir gerek var ki, o da insan
vcudunun bir nanoteknoloji rn olmasdr.
nsanolu kendisine ve evresine ynelik yararl
iler yapt gibi ret
ti i rnlerle veya baka ne
denlerle kendi salna ve iinde yaad toplu
mun salna zarar verebilmektedir. Bu konuda
en arpc rnek saylar beklenmedik oranda ar
tan kanser vakalar olduu pek oumuzun ma
lumudur.
Kanser, vcut iindeki salksz hcrelerin beklen
medik oranda artmas ve zamannda tehis edile
mez ve kontrol altna alnamazsa vcudun baka
blgelerine hzlca yaylarak insan yaamn tehli
keye sokar. Kanserli hcrelerin kontrolsz olarak
hzla oalmas salkl hcrelerin beslenmesini
engeller ve nihayet kanserli hcreler tarafndan
yok edilirler. Hastann hayatta kalmasn belir
leyen en nemli etken kanserli hcrelerin erken
tehisine baldr. Kanser tedavisinde, kanserli
hcreleri yok etmek iin uygulanan geleneksel
yntemde sondaj kullanlmas ve cerrahi mda
hele ile tmrlerin alnmas ve daha sonra kemo
terapi ve radyasyon oturumlarnn tekrar gerekir.
Fakat bu geleneksel yntem hasta sal asn
dan risk oluturabilir. nk bu oturumlarda ve
rilen ilacn kanserli hcrelere uygulan srasnda
onlar evreleyen salkl hcreler radyasyona
maruz kalabilir ve hasta zarar grebilir. Kanser te
davisinde kemoterapinin yan etkisini yok etmek
iin gerekli ilacn hastaya nasl uyguland nem
tamaktadr.
Bilim ve teknolojideki tm gelimelere ramen,
kanser vakalarnn hzla art bu hastaln tehisi
ve tedavisi hakknda etkili yntemlerin bulunmas
bilimsel almalar arasnda n sralarda gelmek
tedir. Nanoteknolojideki son gelimeler kanserin
tehisinde, kanserli hcrelerin kontrolnde ve
salkl hcrelere zarar vermeden tedavisinde ve
yok edilmesinde yeni yntemler iin bir frsat ve
mit kayna oluturduu bilim insanlar arasnda
yaygn bir kandr.
Yukarda ksmen de olsa zetlemeye altmz
faktrler insan vcudunda bamsz olarak hare

ket edecek molekler dzeyde etkili bir teknolo

jinin gerekliliini iaret etmektedir. Bu faktrler
kanserli hcreleri ilk aamalarnda tespit edebi
len ve vcut dnda bulunan elektronik cihaza
sinyaller iletebilme yeteneine ve donanmna
sahip olan molekler seviyedeki cihazlar dok
torun bu bilgileri analiz edip hareket etmesine
olanak sunar [1]. Bu yetenekli teknolojiye ancak
nanobilim ve nanoteknolojiyle sahip olmak mm
kndr. Nanorobotlar kanla tanan cihazlar gibi
vcut iinde gezinerek erken aamalarnda kan
serin tehisi ve salkl hcrelere zarar vermeden
bu hcreleri yok etmek iin ila uygulanmasnda
ve sonu olarak kiinin salna kavumasnda
nemli rol oynayabilirler.
Nanorobotlarn bu grevleri yapabilmeleri iin
sensr (alglayc), transmitr (veri aktarc), ak
tuator (iletici) ve g kayna gibi eitli nano
elektronik cihazlarla ve teknolojilerle donanml
olmas gerekir. Kanser tedavisinde kullanmak iin
tasarlanan nanorobotlarn donanm ve hrdavat
mimarl, mhendisliin en yaratc ve iddia
l bir alan haline gelmitir [1], [4]. Burada ama
sensr ve actuatr gibi nanorobot elemanlarn
mmkn olan en kk alana yerletirmektir. G
nmzde nanorobot sensor tasarmnda CMOS
(Complementary Metal Oxide Semiconductor)
VLSI (Very Large Scale Integration) sistem tasar
m esas alnmaktadr. CMOS tabanl biyosensrle
rin devre montajnda malzeme olarak nanoteller
kullanmak zorunludur. Nanorobotlarn kanser
tedavisindeki alma prensibini oluturmak iin
bal arlarnn yaam tarzlarn incelemekte byk
yarar vardr.
Nanorobotlar kanserli hcreleri belirleyince etkili
ve hassas bir cerrahi mdahele ile salkl hc
relere zarar vermeden bu tmrler yok edilebi
lir. Kanser hcrelerinin belirlenmesinde aktif ve
pasif hedefleme olarak bilinen iki yntem yaygn
olarak kullanlmaktadr. Aktif hedefleme, kuvan
tum noktalar (nanoparack) nceden tanmlan
m tmr spesifik ligandlara ynlendirilir. te
yandan, pasif hedefleme ise kuvantum noktas
ve tmr byklnn ve/veya benzerliinin
eletirilmesiyle mmkndr.
Kuvantum noktalar kanserli hcreleri numara
landrmak iin tmr spesifik ligandlarla eletiri
lerek nanorobot ile bu tmrler hakkndaki veri
ler vcut dndaki elektronik cihazlara aktarlr ve

ekil 1 - Protein ile kovalent ba oluturmu ematik

ZnS/CdSe kuvantum noktas.

Nanorobotlar

Gnmzde insan saln

ciddi oranda tehdit eden
kanser gibi ldrc
hastalklarn zamannda
tehis ve tedavisinde,
nanoteknolojinin etkili
olaca beklenmektedir.
cat edilen nanorobotlar
sayesinde kanser gibi lmcl
hastalklara neden olan
kimyasal kaynaklarn tespiti,
tmrl hcrelerin tehisi,
kontrol altna alnmas ve
onlarn salkl hcrelere
zarar vermeden yok edilmesi
mmkn olacaktr.
ekil 2 - Gao ve ekibinin [5] canl fare zerinde uygulad, ok renkli kuvantum noktalarnn yayd ma ile hayvan
zerindeki kanser hcrelerinin tespitini ispat eden deney sonucunun grnts.

daha sonra da hassas cerrahi mdaheleye imkan

salarlar. Kuvantum noktalar CdSe/ZnS gibi yar
iletken nano kristaller olup floresans emisyonu
uyarlm elektronlardan kaynaklanr. Kuvantum
noktalar metal bir kabukla evrilmi kadminyum
ve civa gibi inorganik ekirdei olup apnn b
yklne ve kimyasal yapsna bal kendine has
floresans spektrumu vardr.
Kuvantum noktalar, zerinde bulunuklar zemin
tabaka ile bir ba oluturark belirli bir dalga bo
yunda ma yapar ve onlarn kolay tespitini sa
larlar. Kuvantum noktalar, tek bir k kayna ile
uyarlabilecek ekilde ve farkl dalga boylarnda
k yayarak bamsz etiketlemeye izin verecek
biimde tasarlanabilir ve retilebilirler. Buna r
nek olarak, Gao ve alma ekibi [5], hazrladklar
kuvantum noktalar ile tmrleri grntlemeyi
incelemek iin bir fare zerine yaptklar uygula
mada fareye farkl konumlarda ila verdikten
sonra, tek bir k kayna ve klandrma ile
farkl kuantum noktalar bulmay ve dolaysyla
kanserli hcreleri numaralandrmay baarm
lardr.
Konuyu daha iyi anlamak iin, TBTAK destei
(Proje No: 105T463) ile kurulan kendi nanotek

ekil 3 - 130 0C (solda) ve 160 0C (sada) scaklklarda

ve 5 dakika reaksiyon srecinde hazrlanan CdSe
nanoparacklarnn TEM microphotograph sonular

noloji aratrma laboratuvarmzda kolloidal yn

temle hazrlanan CdSe/ZnS kuvantum yaplardan
arpc renkler ve onlarn floresan spektrumu
aada rnek olarak verilmitir.
Nano leklerde nesnelerin boyutunu deitirme
hakknda tehlikeli bir ey yoktur. Bununla birlikte,
herhangi bir yeni teknoloji ile olduu gibi, nano
paracklarn zararl yan etkilerinden korunmak
iin srekli olarak test edilmesi gerekmektedir.
Laboratuvar aratrmalarnda nmzdeki on yl
iinde ip bana 1012 adet cihazn en ucuz ma
liyetle nasl integre edilebilecei sorularna yant
aranmas, nanorobot teknolojisinin ok yaknda
olgunlaaca ve insan salnn korunmas iin
etkin rol alaca imdiden grlebilir. Nanotekno
lojideki gelimeler yeni bak alar ve yeni yakla
mlar gerektiriyor. Nanobilim ve nanoteknoloji
deki baarlar nanobiyoteknoloji ve insan sal
iin parlak umutlar da beraberinde getirecektir.

Nanoteknoloji Yatrmlar

Gelimi lkeler, bilim ve teknolojideki hakimiyet

lerini srdrebilmek iin gncel hayatta yaygn
uygulamalar olan nanoteknoloji alannda, ara
trma ve gelitirmeye ynelik milyarlarca dolar
bulan dev mali yatrmlar yapmaktadrlar [1]-[3].
Bu lkelerin banda srasyla, Amerika Birleik
Devletleri (ABD), Rusya Federasyonu, Avrupa Bir
lii, Japonya, Almanya, Fransa, in, Brezilya ve
Hindistan gelmektedir. rnein, 2012 ylnda Av
rupa Birlii Framework Program 7 (FP7) iin 3.5
milyar EURO ayrrken, Amerika Birleik Devletleri
National Nanotechnology Initiative (NNI) iin 1.6
milyar EURO deerindeki devasa mali bte ile
nanoteknoloji alannda aratrma ve gelitirmeye
ynelik projeleri destekleme karar almtr.
Bu aamada u sorunun sorulmas gayet doaldr:
Tde ve lkemizde nanobilim ve nanoteknoloji

10

Kanser tedavisinde kullanmak

iin tasarlanan nanorobotlarn
donanm ve hrdavat
mimarl, mhendisliin en
yaratc ve iddial bir alan
haline gelmitir Burada
ama sensr ve aktuatr
gibi nanorobot elemanlarn
mmkn olan en kk alana
yerletirmektir.

alannda neler yaplmakta ve neler yaplmaldr?

lkemizde nanobilim ve nanoteknoloji alannda
yaplan yatrmlara bakacak olursak, gelimi l
kelerden ciddi anlamda geride olduumuzu gr
mekteyiz. Ama ve hedeflerin tartld ve ciddi
beyin frtnalarnn yapld bilimsel toplantlarn
ilki Ulusal Nanobilim ve Nanoteknoloji Konfe
rans ad altnda 2005 ylnda Bilkent niversite
sinde yaplmtr. Bu toplantlar daha sonra 2006
ve 2007 yllarnda Orta Dou Teknik niversitesi
ve Bilkent niversitesinde tekrarlanmtr. Ulu
sal Nanobilim ve Nanoteknoloji Konferansnn
drdncs 2008 ylnda stanbul Teknik niver
sitesinin ev sahipliinde yaplmtr.
Beyin frtnalarnn yapld bu bilimsel toplan
tlar daha sonra dier niversitelerin ev sahipli
inde devam etmekte olup ok yararl atlmlara
vesile olmutur. rnein, Devlet Planlama Te
kilatnn (DPT) destei ile 2006 ylnda Bilkent

Hilmi nl

lkemiz z kaynaklarn
oluturan niversite sanayi ve kamu
kurulularnda, nanobilim ve
nanoteknoloji alanlarnda
alan uzmanlar ve bilim
insanlarn biraraya getirerecek
Nanobilim ve Nanoteknoloji
Stratejisinin ivedilikle
oluturulmas, ibirliklerinin
yaratlmas ve desteklenmesi,
lkemizin rekabet gcn
art
tracak ve gelecek
nesillerimizi gvence
altna alacaktr.
niversitesinde Ulusal Nanoteknoloji Aratrma
Merkezi (UNAM) kurulmutur. Ayrca, gene Bil
kent niversitesinde Malzeme Bilimi ve Nano
teknoloji Enstits kurulmutur.
Tnn de nanobilim ve nanoteknoloji alanndaki
rekabette yerini almas gereine inanan bir ksm
retim yesinin, 2007 ylnda T Nanobilim ve
Nanoteknoloji leri Aratrma Enstits (T Ad
vanced Research Institute on Nanoscience and
Nanotechnology (T-ARINANOTEK) kurulmas
iin hazrlad bir bilimsel aratrma altyap pro
jesi Devlet Planlama Tekilat (DPT) tarafndan ka
bul grm (Proje No: 2008KI20710, Proje yr
tcs: Prof. Dr. Hilmi nl; Aratrclar: Prof. Dr.
A. Sezai Sara, Prof. Dr. Canan Tamerler, Prof. Dr.
Glat Topu, Prof. Dr. Birsen Demirata, Prof. Dr.
Gleren Dner, Do. Dr. Ouzhan Grl, Do. Dr.
zgr zer, Do. Dr. Nilgn Yavuz, Do. Dr. Nilgn
Kzlcan, Yrd. Do. Dr. Ramazan Kzl, Proje bala
ma-biti yl: 2008-2010 (+ 2 yl ek sre); bte: 20
milyon TL(+ 5 milyon TL ek bte) ve destekleme
karar almtr.
Tye kazandrlan bu nemli altyap projesinin
amac, fen ve mhendislik alanlarnda alan
bilim insanlarmz bir araya getirerek nanomal

zemeler, nanoyap aygtlar ve dzenekler, yenile

nebilir enerji, tekstil, makina, inaat, evre, tp ve
nanobiyoteknoloji alanlarna odaklanan aratr
ma-gelitirme faaliyetleri ile ilgili konulardaki bi
limsel problemlere zm retmek ve lkemizde
nanoteknoloji sanayisinin olumasna ve gelime
sine nc olmak idi. Bu balamda, niversite
ler-Kamu ve Sanayi kurulular arasnda oluturu
lacak ibirlii;
(1) Nanoteknoloji uygulamalar iin gerekli tekno
lojilerin gelitirilmesinin desteklenmesi,
(2) Srdrlebilir bir nanoteknoloji aratrma alt
yaps oluturulmas,
(3) Yeni fikirlerin ve uygulama alanlarnn geliti
rilmesi iin uygun bir ortamn oluturulmas,
(4) Laboratuarlarda gerekletirilen almalarn
pratik ve ticari rnlere dnebilmesi iin ge
rekli sanayi altyapsnn oluturulmas ve kurum
sal kolaylklarn salanmas,
(5) Nanobilim ve nanoteknoloji eitim-retimi
nin Tde ve lkemizin dier niversitelerinde
yaplan yksek renimin her aamasna yay
gnlatrlmas ile sanayi kurulularnn ihtiya

duyduu gen ve nitelikli aratrclarn ve bilim

insanlarnn yetitirilmesine nemli yararlar sa
layacak ve nanoteknoloji rnleri elde etmek
mmkn olacaktr.

Sonu

Gelimi lkelerdeki yatrmlara bakldnda u

sonuca varabiliriz: Nanoteknoloji; ona sahip ola
n efendi, olamayan ise kle konumuna getirecek
teknolojik g olma konumuna gelmitir. Dnya
daki bilimsel ve teknolojik gelimeleri yakalamak
ve insanlarmzn yaam kalitesini salamak iin
lkemizde bilim yuvalarnda ve aratrma mer
kezlerindeki azimli ve bilinli bilim insanlarmza
sahip kmamz, onlarn fikirlerine deer verme
miz son derece nemlidir. lkemiz z kaynakla
rn oluturan niversite-sanayi ve kamu kurulu
larnda, nanobilim ve nanoteknoloji alanlarnda
alan uzmanlar ve bilim insanlarn biraraya
getirerecek Nanobilim ve Nanoteknoloji Stra
tejisinin ivedilikle oluturulmas, ibirliklerinin
yaratlmas ve desteklenmesi, lkemizin rekabet
gcn art
t racak ve gelecek nesillerimizi gven
ce altna alacaktr.

Kaynaklar

ekil 4 - 170 0C reaksiyon scaklnda 1, 5, 10, 15, 20 dakika sre iinde hazrlanm olan CdSe/ZnS nanokristalinin
floresans emisyon spektrumu.

11

[1] R. A. Freitas, Jr., Current Status of

Nanomedicine and Medical Robotics, J.of
Theoretical Nanoscience, Vol. 2, 1-25 (2005).
[2] DSTI/STP/NANO(2012)12, search.oecd.
org/.../displaydocumentpdf
[3] M. Haselman and S. Hauck, The Future of
Integrated Circuits: A Survey of Nanoelectronics,
Proc. of the IEEE, Vol. 98, 11-28 (2010)
[4] K. Naftchi-Ardebli, Nanorobots: Novel
Technology for Cancer Therapy,
http://triplehelixblog.com/2011/09
[5] Gao X et al, In vivo cancer targeting and
imaging with semiconductor quantum dots, Nat.
Biotechnol., Vol. 22, 1026-43 (2004).

Nanoteknoloji

T Nanobilim ve Nanomhendislik Lisansst Program

Nanobilim in nsan Gc

T NanoScience & NanoEngineering lisansst programnn eitime balamas, lkemizde ihtiya duyduumuz
gen bilim insanlarnn ve aratrclarn yetitirilmesine nemli katkda bulunmaktadr. T NanoScience &
NanoEngineering lisansst programnn eitime balamas lkemizde ihtiya duyduumuz gen bilim
insanlarnn ve aratrclarn yetitirilmesinde nemli katkda bulunmaktadr ve gelitirilecek teknolojilerle,
nanoteknolojinin lkemizde kk salmas ve ekonomiye katk salar hale gelmesi iin uzmanlar yetitirilmektedir.
Prof. Dr. Eyp Sabri Kayal

T Fen Bilimleri Enstits

Nanobilim ve Nanomhendislik Lisansst
Program

mi, birok bilimsel ve teknolojik problemleri de

beraberinde getirmektedir. Bu sorunlar ortadan
kaldrmak amacyla, dnyann ileri gelen bilim
adamlar ve mhendisleri, gelecein biliim ve ile
tiim teknolojilerinin belkemiini oluturacak olan
ve hatta dnya ekonomisini ve devletleraras g
dengelerini ynlendireceine inanlan Nanobilim
ve Nanoteknoloji konusunda youn biimde a
lmaktadrlar.
Dnyadaki gelimeleri takip edebilmek ve ulusla
raras standartlar yakalamak iin lkemizde nano
bilim ve nanoteknoloji konusunda disiplinleraras
ibirliini glendirmek gerekmektedir. lkelerin
nanobilim ve nanoteknoloji alanndaki dzeyleri,
lkelerin gelimiliklerini len bir kriter haline
gelmeye balamtr. Nanoteknolojinin, lkemiz
ekonomisine ve savunmasna getirecei katklar
en iyi biimde kullanabilmek iin niversitelerimiz,
sanayi ve kamu kurulularmz arasnda sk ibirli
i kanlmaz hale gelmitir. Aratrma laboratuv
arlar (nanobilim ve nanoteknoloji aratrmalarna
ynelik olarak) yeni bir rgtlenmeye gitmekte;
niversiteler yeni eitim programlar balatmak
tadr. Bu balamda, T NanoScience & NanoEngi
neering lisansst programnn eitime balamas
lkemizde ihtiya duyduumuz gen bilim insan
larnn ve aratrclarn yetitirilmesinde nemli
katkda bulunmaktadr ve gelitirilecek teknoloji
lerle, nanoteknolojinin lkemizde kk salmas ve
ekonomiye katk salar hale gelmesi iin uzmanlar
yetitirilmektedir.

Nanoteknoloji, maddenin atomik ve molekler

boyutta maniplasyonudur. Ulusal Nanoteknoloji
Giriiminin yapt tanma gre ise nanoteknoloji
1-100nm aras olan maddelerin maniplasyonu
dur. There is a plenty of room at the bottom
adl konumasyla 1959 ylnda Richard Feynman,
Nanoteknoloji konseptinin ilk temelini ortaya at
mtr. Nano-teknoloji terimini ilk kullanan kii
ise 1974 ylnda Norio Taniguchi olmutur. Feyn
mandan esinlenen K. Eric Drexler ise 1986 yln
ekil 2: Programa ait retim yesi dalm
da nanoboyutta birletirme yaplabilecei fikrini
sunduu Engines of Creation: The coming era of
cihazlarn nano lee gre uyarlanm olmas,
nanotechnology adl kitab karmtr.
3. Tasarm ve imalatlarn nano lekte boyutlan
Nanobilim ve Nanoteknoloji ile ilgili olarak dnya
drlmas,
da youn aratrma ve gelitirme faaliyetleri son
4. En modern teknolojilerin ve lm yntemle
20 ylda ivme kazanm bulunmaktadr. ekil 1de
rinin kullanlmas,
bilim ve teknolojideki kritik aamalar ve nanotek
5. Doada bulunan canllarn veya srelerin taklit
nolojinin bu kritik aamalar ierisindeki yeri gs
edilmesi,
terilmektedir. Gnmz teknolojisi, maddelerin
bilinen fiziksel ve kimyasal zelliklerinin kullan
Nanobilim ve Nanomhendislik Lisansst
mna dayanmaktadr. Nanoboyutlara inildiinde,
Programmzn;
malzemenin boyutlar ile deiebilen yeni fiziksel
zgrevi: Disiplinleraras bir konu olan nanobi
ve kimyasal zellikler, zellikleri deitirilebilen
lim ve nanomhendislik ile ilgili alanlarda, nc
ve/veya kontrol edilebilen yeni malzemelerin re
nitelikte ileri bilimsel aratrmalar yapabilecek, st
tilebileceine iaret etmektedir.
dzey akademik formasyona sahip, farkl disiplin
Gnmzde biliim ve haberleme teknolojile
alanlarndan edindii bilgilerini btnletirip yo
rinde ortaya kan arzdan kaynaklanan kk ha
cimli, bilgi depolama ve hz yetenei yksek olan Nano-Bilim ve Nano-Mhendislik Lisansst rumlayarak, sorun zme ve karar verme gibi st
elektronik ve bilgisayar tabanl iletiim sistemle programnn dier lisansst programlarndan dzey zihinsel sreleri kullanp, zgn yeni bilgi
ler oluturabilecek insan gcn yetitirmektir.
rinin gelitirilmesi ve retilmesi gereksinimi hzla farklar yle sralanabilir:
artrmaya devam etmektedir. Piyasadaki elektro 1. Boyutlara ve bunlar ilgilendiren proseslere ve
zgrs: Nanobilim ve nanomhendislik ile ilgili
nik haberleme ve biliim teknolojisi silikon yar ya olaylara nano lekte bakmas,
iletken tabanl olup, reticiler mevcut kullanc 2. Karakterizasyon almalarnda kullanlan tm alanlarda, st dzey bilimsel yetkinlie ve aratr
ma-gelitirme yetisine sahip, ulusal
talebini ancak retim srecini
ve uluslararas dzeyde nde gelen,
art
t rarak ve/veya gelitirerek
tercih edilen ve saygn insan gcn
karlamakta, ok yakn bir s
yetitiren bir program olmak ve bu
re iinde bunun da yeterli ol
nun srekliliini salamaktr.
mayaca endiesi artmaktadr.
Programmz Prof. Dr. Eyp Sabri
Youn aratrma-gelitirme fa
KAYALInn ana bilim dal bakanl
aliyetleri sonucu mevcut silikon
, Prof. Dr. Zeynep Petek AKARn
yariletken cihazlarnn boyut
program koordinatrl, Prof. Dr.
larnn, ancak 2020 yllarnda
smail KOYUNCU, Prof. Dr. A. Sezai
10-20 nanometre boyutlarna
SARA, Prof. Dr. Nilgn KARATEPE
indirilebilecei beklenmektedir.
YAVUZ ve Do. Dr. Esra ZKAN ZA
Elektronik ve opto-elektronik ci
YMden oluan yrtme kurulu ve
hazlarn boyutlarnn ve hacim
malzeme ve metalrji, kimya, evre,
lerinin kltlmesi, hzlarnn
elektronik ve haberleme, makina,
artrlmas anlamna gelen bu
tekstil, gda, cevher hazrlama m
yeni teknolojik retim ynte
ekil 1: Bilim ve teknolojideki kritik aamalar sergileyen kronolojik ema.

12

Eyp Sabri Kayal

hendislikleri, enerji, fizik, kimya ve biyoloji gibi

dallarda grev yapan 40 retim yesini ieren
akademik kuruldan (ekil 2) olumaktadr. Prog
ram danma kurulu ierisinde ise Arelik, Aksa,
Ionbond-Tinkap gibi sanayi kurulularndan tem
silciler bulunmaktadr. Programmzda, Fen Bilim
leri Enstitsne bal 2, retim yesi Yetitirme
Programna (YP) bal 3 aratrma grevlisi bu
lunmaktadr.
Programmzda, aratrma laboratuvar olanaklar
olarak kullanlan laboratuvarlar, Bilim ve Teknoloji
Park ierisinde bulunan Nanoteknoloji Aratrma
Merkezi bata olmak zere; ulusal membran tek
nolojileri laboratuvar (MEM-TEK); Nano/mikro
Elektromekanik Sistemleri (MEMS) laboratuvar;
Elektropolimerizasyon laboratuvar; Yzey ve kol
loid kimyas laboratuvar; Reolojik, elektrokinetik
lmler, kompozit, nanokompozit retim labo
ratuvar; nce film kaplama ve karakterizasyon
laboratuvar; Spektroskopi laboratuvar; Polimer
malzemeler aratrma grubu laboratuvarlar
(POLMAG); Doal ve sentetik srfaktant aratr
ma grubu (T-DOSSAG) laboratuvar bulunmak
tadr.
Nanobilim Nanomhendislik Programmza, ei
time balad 2010-2011 Gz dneminden bu
yana 47 yksek lisans rencisi, 13 doktora
rencisi kaydolmutur. Program 9 yksek lisans
mezunu vermitir. Nanobilim nanomhendislik
lisansst programna her gz dneminde genel
likle 10 yksek lisans, 5 doktora rencisi olmak
zere toplamda 15 kii alnmaktadr. Yabanc
renci kontenjan ise genellikle 2 yksek lisans, 3
doktora olmak zere 5 kiidir. Programmz %100
ngilizce dilinde olup, programa 4 yllk mhen
dislik ve/veya fen bilimleri programlarndan me
zun olanlar bavurabilir.

ekil 3: Nanobilim ve nanomhendislik program rencilerinin kulland aratrma laboratuvarlarndan birka.

13

Nanoteknoloji

Nano Alar:

Nanorobotlar Birbirleriyle Nasl Konuur?

ok sayda nano Makina arasnda iletiim a tesis edildiinde, ok byk hesaplama glerine ulalabilecei
deerlendirilmektedir. Bunun gerekleebilmesi iin nano-makinalar ve nano-robotlar arasnda iletiimin hzl ve
kaypsz olarak salanmas gerekmektedir...

Y. Mh. Hakan Tezcan

Prof. Dr. Sema Oktu

T Bilgisayar ve Biliim Fakltesi

Bilgisayar Mhendislii Blm

Yrd. Do. Dr. Fatma Nee Kk

T Fen-Edebiyat Fakltesi
Molekler Biyoloji ve Genetik Blm
Tp, elektronik, bio-malzemeler, askeri uygula
malar ve enerji retimi gibi ok geni bir uygu
lama alannda kendine yer bulan nanoteknolo
ji, atomik ya da molekler hassaslkta retimi
mmkn klmaktadr. Gnmzde okdisiplinli
bir alan olarak kabul gren nanoteknoloji biyo
loji, kimya, malzeme bilimi ve bilgisayar bilim
leri ve mhendislii gibi birok disiplini bir ara
ya getirmektedir. Bu farkl disiplinlerde ibirlii
iinde yaplan almalar 2000li yllarn ban
dan itibaren bu yeni ve gzde teknolojide hzl
bir ilerlemeyi beraberinde getirmitir.

Nano Makineler ve Nano Alar

Elektronik cihazlar zerinde nanometre le

inde alabilme yetenei yeni bir kavramn
oluumuna da yol amtr; nano alar ve na
no-makineler. Atomik ya da molekler dzeyi
gz nne aldmzda, nano-makineleri en te
mel fonksiyonel birim olarak dnebiliriz. Bu
lekte bir nano-makine, ok basit hesaplama,
alglama ve harekete geirme ilemlerini yeri
ne getirebilen bir dizi dzenlenmi moleklden
oluan, en temel ilevsel yap olarak tanmlana
bilir [1]. Nano-makinelerin kk boyutlar gz
nne alndnda en basit grevleri bile tek
balarna yapabilmeleri olanakszdr. Nanotek
nolojinin en ilgi ekici zellii, trilyonlarca nano
makineyi bir a yaps iinde ibirlii iinde a

ltrarak, daha karmak grevleri yerine getir

meyi salamasdr.
Nano alar oluturan nano makinalarn re
timine ynelik olarak farkl yaklamlar kabul
grmektedir. Var olan mikro lekli aygt bile
enleri nano lekte yeniden retilmesi, ya da
moleklleri yap ta olarak kullanp aadan
yukarya doru nano aygtlarn retilmesi en
ok bilinen iki yaklam olarak sralanabilir [2].
Bir dier yaklam olan bio-hibrid yaklam ise
doada var olan biyolojik yaplarn model al
narak, yeni nano-makinelerin retilmesini ya
da bu yaplarn kullanlmasyla, nano-robotlar
gibi daha karmak sistemlerin retilmesini n

ekil 1 - Biyolojik Nano-makineler

14

grr [2]. Doa nano-makine olarak kabul ede

bileceimiz birok biyolojik yapy barndrmak
tadr. Bu nano makinelerin birou, hcreleri
incelendiinde, nano-biyolojik alglayclar ve
pompalar (membran proteinleri), biyolojik veri
depolama birimleri (DNA), veri ve sinyal aktar
m sistemleri (nrotransmitter tayan kesecik
ler), tama ileri iin yollar (hcre ii iskeleti)
ve motorlar (kinesin), yer deitirme eleman
lar (kuyruk) vb.olarak karmza kar [3,4]. Bu
nano makinalar iin birka rnek ekil 1de gs
terilmitir.
Nano-makinelerin snrl yetenekleri gz nne
alndnda sahip olmalar gereken en nemli
yeteneinin dier
nan o-mak inl erl e
hab erl e eb ilm e
yetenei olduu
aktr. Bu yete
nek
sayesinde
nan o-mak in el er
ibirlii
iinde
alarak tek bir
nano-makine iin
yerine getirilme
si imknsz ortak
bir grevi kolay
ca baarabilirler.
Nan o-mak in el er

Hakan Tezcan - Sema Oktu - Fatma Nee Kk

Nano-makinelerin snrl
yetenekleri gz nne
alndnda sahip olmalar
gereken en nemli yetenein
dier nano-makinlerle
haberleebilme yetenei
olduu aktr. Bu yetenek
sayesinde nano-makineler
ibirlii iinde alarak tek
bir nano-makine iin yerine
getirilmesi imknsz ortak bir
grevi kolayca baarabilirler.
ekil 2 - Molekler letiim Teknikleri

arasndaki a yapsn tesis etmek zere haber

lemeyi salamak iin elektromanyetik, akustik,
nano-mekanik ve molekler iletiim teknolojile
ri nerilmitir [2,5]. Mikro elektronik aygtlarn
haberlemesi maksadyla kullanlan en yaygn
yntem elektromanyetik dalgalardr. Elektro
manyetik dalgalar havada ya da kablo zerin
de asgari kayp ile ilerler [2]. Nano seviyedeki
akustik haberleme temelde ultrasonik dalga
larn kullanmna yneliktir. Hem akustik hem
de elektromanyetik dalgalarn haberleme iin
kullanlmasnda akustik dntrc ve radyo
frekansndaki alc/vericilerin nano seviyeye
indirgenmesinde problemler olduu bilinmek
tedir. Nano-mekanik haberleme ise bilginin
iletimi iin gnderici ve alc nano-makineler
arasnda fiziksel bir temas zorunlu klmaktadr.
Molekler iletiim kavram son yllarda ortaya
kan bir haberleme teknii olup, doadaki
canl hcrelerde bulunan haberleme mekaniz
malarndan esinlenmitir [6]. Nano makinele
rin snrl yetenekleri nedeniyle, nerilen ileti
im metotlar arasnda molekler iletiimin en
umut verici metot olduu dnlmektedir [7].
Geleneksel iletiim tekniklerinden farkl olarak,
molekler iletiimde, gnderici biyokimyasal
bilgiyi molekller zerine kodlar alcya gnde
rir. Alc ise molekller zerine kodlanm bilgiyi
zerek beklenen biyokimyasal bir tepki verir.
Nano a ise, molekler iletiimi kullanarak bir
birleriyle haberleen nano makinelerin olutur
duu a olarak tanmlanmaktadr. Molekler
iletiimin dier metotlara gre stn taraflar
biyolojik uyumluluu, haberleme iin kullan
lan molekllerin nano seviyedeki doal byk
l, dk enerji tketimi olarak sralanabilir
[8,9]. zellikle biyolojik uyumluluu nedeniyle
medikal uygulamalarda bu yntem tercih edil
mektedir. Molekler iletiim tekniklerini na
no-makinelerin arasndaki mesafeye gre ksa,
orta ve uzun menzilli iletiim teknikleri olarak
snflandrabiliriz (bk.ekil: 2) [2].

Sinir Hcrelerinden Oluan Alar

Uzun menz ill i ilet i im tekn ikl er ind en bir i

olan canl sin ir hcrel er in in kull an lm as yl a
olu an bir sin ir a, nan o mak in el er aras n
dak i hab erl em ey i sal am ak iin ilet i im alt
yap s olarak kull an l ab il ir. Bilg i, gel en eks el
hab erl em e al ar nd a paketl er hal ind e gn
der il irken sin ir al ar nd a elekt riks el (aks iyon
potans iyel i) ve kimyas al (nrotransm itterl er)
ilet im in koo rd in el i olarak al t ya hep-ya
hi prens ib iyl e gnd er il eb il ir [10]. Bun u bil
gis ayar hab erl em es ind e kull an l an tek bit
lik bilg i 1 ya da 0 olarak d n eb il ir iz.
Bird en fazl a nan o-mak in en in var a ulam ak
iin ortak bir sin ir hatt n kull and bir a to
pol oj is i d n el im (bk. ek il 3). Byl e bir a
yap s her bir kayn ak nan o-mak in e ile var
nan o-mak in e aras nd a atanm hatl ar n kul
lan ld a yap s n a gre ok dah a ver iml i
olacakt r. Eer ayn and a bird en fazl a nan omak in e ortak kull an l an sin ir hatt n a eri ir
se, bir ak m a olacak ve bilg i kayb ya an a
cakt r. Bu probl em in z m iin yapt m z
al m ad a her bir nan o-mak in eye bir zam an
bl m atayanZam an Bl ml em el i okl u
Eri im (TDMA) yntem i benzer i ynteml er
kull and k. Fakat yin e de kend is in e atanm
olm ayan zam an bl m nd e bilg i gnd eren
nan o-mak in el er in bilg il er i kayb ed il ec ekt ir.

Bu dur umd a an perform ans n art rm ak

maks ad yl a bir tamp onl am a tekn i i kull an l
mal d r. Kend is in e atan an zam an bl m n
den nc e gel en bilg i, bir sonrak i zam an b
lm n e kad ar gec ikt ir il irs e olas ak m al ar
ve kay pl ar da nl en eb il ec ekt ir. Opt ik al ar
da tamp onl am a, paket in isten il en gec ikm e
yi sal ayac ak kad ar bir fib er kabl o iind e
dol at r lm as yl a sal anm aktad r [11,12].
Sin ir al ar nd a da bu gec ikm e, opt ik al ar
dak in e benzer bir ek ild e sin ir hcrel er in
den olu an gec ikm e hatl ar nd a dol at r l a
rak sal an ab il ir [13]. rn ek olarak, ek il 4te
gster ild i i gib i ortak bir hatt kull an an
nan o-mak in en in bul und u u bir top ol oj id e
bilg i, iki sin ir hcres i ya da tek bir sin ir hc
res ind en olu an gec ikm e hatl ar n a ver il erek
olas ak m al ar nl en eb il ir. Aktarm a bir im i
nan o-elekt ron ik bir ayg t olup, eer bilg i
kend is in e atanm zam an bl m nd e gelm i
ise gec ikt ir ilm ed en ortak hatta ynl end ir ir.
Eer bir zam an bl m gec ikm e ile gelm is e
2 sin ir hcres ind en olu an gec ikm e hatt n a,
eer iki zam an bl m gec ikm e ile gelm is e,
tek sin ir hcres ind en olu an gec ikm e hatt
na ilet il ir. Bu ek ild e aks i dur umd a kayb ed i
lec ek bilg i zam an alan nd a kend is in e atan an
bl m e kayd r lm olur.

ekil 3 - Ortak iletim hattn kullanan sinir a

15

Hakan Tezcan - Sema Oktu - Fatma Nee Kk

Nano-mekanik haberleme,
bilginin iletimi iin gnderici
ve alc nano-makineler
arasnda fiziksel bir temas
zorunlu klmaktadr.
Molekler iletiim kavram
son yllarda ortaya kan bir
haberleme teknii olup,
doadaki canl hcrelerde
bulunan haberleme
mekanizmalarndan
esinlenmitir.

Sonu

ok sayda nano makine arasnda iletiim a

tesis edildiinde, ok byk hesaplama gle
rine ulalabilecei deerlendirilmektedir. Bu
nun gerekleebilmesi iin nanomakineler ve
nanorobotlar arasnda iletiimin hzl ve kayp
sz olarak salanmas gerekmektedir. Yukarda
nerilen gibi pekok yaklam sayesinde nano
alarn, gelecekte insan salndan askeri uy
gulamalara kadar birok uygulama alanda ken
dine yer bulaca dnlmektedir.

Referanslar

[1] T. Suda, M. Moore, T. Nakano, R. Egashira, A.

Enomoto, Exploratory research on molecular
communication between nanomachines, in:
Proceedings of Genetic and Evolutionary Com
putation Conference (GECCO05), June 2005.
[2] I. F. Akyildiz, F. Brunet
ti , and C. Blazquez,
NanoNetworking: A New Communication Pa
radigm, Computer Networks Journal (Elsevi
er), Vol. 52, pp. 2260-2279, August, 2008.
[3] Gregori, M and Akyldz, I.F., A New Nano
network Architecture using Flagellated Bacteria

and Catalytic Nanomotors. IEEE JSAC (Journal

of Selected Areas in Comm.), vol. 28, 2010.
[4] Walsh, F., Balasubramaniam, S., Botvich,
D., Suda, T., Nakano, T., Bush, F.S., Foghlu, M.,
Hybrid DNA and enzymatic based computa
tion for address encoding, link switching and
error correction in molecular communication.
Third International Conference on Nanonet
works and Workshops, 2008.
[5] R.A. Freitas, Nanomedicine, Volume I: Ba
sic Capabilities. Landes Biosience, 1999.
[6] Nakano, T., and Liu, J., Information Transfer
through Calcium Signaling, Nano-Net 2009.
[7] Moritani, Y. Hiyama, S. Suda, T. , Mole
cular Communication A Biochemically-Enginee
red Communication System, in Proceedings of
Frontiers in the Convergence of Bioscience and
Information Technologies, 2007.
[8] Alfano, G. and Miorandi, D., On informa
tion transmission among nanomachines, The
First International Conference on Nano-Net
works and workshops (Nano-Net), Lousanne,
Switxerland, Semtember 14-16, 2006.
[9] Parcerisa, L. and Akyldz, I.F., Molecular

Communication options for long range nano

networks, Computer Networks (elsevier), 53,
pp. 2753-2766, 2009.
[10] Balasubramaniam, S., Boyle, N.,T., Chiesa,
A.,D., Walsh, F., Mardinoglu, A., Botwich, D.,
Mello, A.,P., Development of Artificial Neuro
nal Networks for Molecular Communication,
Nano Communication Networks 2, pp. 150160, 2011.
[11] Xiaomin Lu, Mark B.L, Performance Mode
ling of Optical-Burst Switching with Fiber Delay
Lines, IEEE Transactions on Communications,
Volume: 52, Issue: 12, Page(s): 2175 2183,
2004.
[12] Li, L., Scott, S. D., and Deogun, J. S., A novel
fiber delay line buffering architecture for opti
cal packet switching. In IEEE Global Telecom
munications Conference, 2003. GLOBECOM03.
(Vol. 5, pp. 2809-2813), December, 2003.
[13] Hakan Tezcan, Sema Oktug, and Fatma
Nese Kok. Neural delay lines for TDMA based
molecular communication in neural networks.
Communications (ICC), 2012 IEEE International
Conference on. IEEE, 2012.
http://www.ece.gat ech.edu/res ea rch/labs/
bwn/NANOS/papers/nano_survey.pdf

ekil 4 - Sinir hcreleri ile tamponlama

16

Nanoteknoloji

Ultrahzl Lazerler ve Malzeme leme

Lazerlerin gnmz teknolojilerinde en sk kullanldklar alanlardan biri malzeme ilemedir. Malzeme ilemenin esas,
lazer nn odaklamak suretiyle iddetinin (birim alana den optik g) artrlmas, bylece odak noktasnda
bulunan malzemenin emerek snmas, erimesi ve buharlamasna dayanmaktadr. Lazerle kesme, delme,
kaynak gibi ilemler artk tptan sanayiye kadar ok sayda farkl uygulamada rutin olarak kullanlmaktadr...
Do. Dr. Seluk Aktrk

T Fzik Mhendislii Blm

Grnr dalga boylarnda k reten ilk alr
lazer, 1960 ylnda Ted Maiman tarafndan ge
litirildi (1). Lazer kavramnn temeli aslnda
ok daha ncesine, Albert Einsteinn 1916da
yazm olduu, k-madde etkileimlerini ta
nmlayan makalesine dayanmaktadr (2). Ik
(veya daha genel olarak elektromanyetik bir
dalga) madde ile etkileirken, elektron veya
moleklleri bir st enerji seviyesine kartmak
suretiyle emilebilir. Tam tersi durumda da, uya
rlm durumdaki bir atom, k yayarak dk bir
enerji seviyesine geebilir. Bu iki olay k-madde
etkilemesinin yalnz ikilisi gibi grnyorken,
Einstein sadece bu ikili ile hibir zaman sistem
lerin sl dengeye ulaamayacan, dengeye
ulamak iin ise bir etkileimin daha mmkn
olmas gerektiini gsterdi. Bu yeni etkileim
yukardaki ikilinin birleimi gibiydi. Buna gre
k, zaten uyarlm durumdaki bir atoma gel
diinde, onu daha dk bir enerji seviyesine
inmeye zorlayabilir. Bunun sonucunda da, gelen
a (fotona) tpatp benzeyen (ayn dalga bo
yunda, ayn kutupta, ayn fazda) bir foton daha
ortaya kar. Eienstein bu olaya Zorlamal Emis
yon (Stimulated Emission) adn verdi. Einstein,

bu sonucu bulurken tamamen istatistiksel fizik

ve matematik yntemlerini kulland ve elde et
ti
i sonular daha sonra deneylerle de kantland.
(Bu alma, Matematiin temel bilimlerdeki kri
tik neminin de gzel bir rneidir).
Eiensteinn bulduu bu sonuca her ne kadar
bir itiraz gelmemise de, zorlamal emisyonun

ekil 1. Femtosaniye lazerle altn ince film zerinde oluturulmu paracklar dizini.

17

pek de ie yarar veya kayda deer birey ol

mad fikri uzun sre hakim oldu. Ar yksek
scaklklara klmadka, sradan emisyon ve
absorpsiyon olaylar ok daha baskn durumda
olur. Zorlamal emisyon gereklese bile, ok
zayf oranlarda kalr. 1950lerin sonuna gelindi
inde, srad bir dnce, durumu tamamen
deitirdi. ABDli bilim adam Charles Townes
(Rus bilim adamlar Basov ve Prokhorov ile ayn
zamanlarda), dengeye ulamam bir sistemde
zorlamal emisyonun baskn hale gelebileceini,
bylelikle de srekli foton iftleri oluturulduu
iin gl ve uyumlu bir elektromanyetik dalga
kayna oluturulabileceini gsterdi. lk olarak
mikrodalgalarda gerekletirilen bu olaya, zor
lamal nmla mikrodalgalarn glendirilmesi
anlamnda bir ksaltma olarak MASER (Micro
wave Amplificiation by Stimulated Emission of
Radiation) ad verildi. Grnr dalga boylarna
gelindiinde doal olarak LASER ad (Microwave
yerine Light) ortaya km oldu.
alan bir lazerin ortaya kmas bilimsel olarak
nemli bir gelime olsa da, teknik olarak bunun
ne ie yarayaca hakknda ok fazla fikir bu
lunmamaktayd. yle ki, o yllarda baz bilim
adamlar lazerler iin, biraz da ineleyeci olarak,
problem arayan zm ifadesini kullanmak
taydlar. Aranan problemler ok ksa bir sre ie
risinde ortaya kmaya balad. cad zerinden
henz bir yl bile gemeden, yakut lazeri retinal
bir tmr yakarak tedavi etmek iin kullanld.
Bylelikle binlerce insann grme duyularn kay
betmeleri nlenmi oldu. Gnmze gelinceye
dek, yeni tip lazerler gelitirilmeye ve retilmeye

Seluk Aktrk

devam etmekte ve bu sistemler kendilerine

zecek yeni problemler bulmaktadrlar.
Gnmzde lazer aratrmalarnn en nemli
ayaklarndan birini ultrahzl veya ultra-ksadarbeli lazerler oluturmaktadr. Bu lazerler,
darbe trenleri eklinde k retirler. Ancak her
bir darbe saniyenin katrilyonda biri (femtosani
ye) mertebelerinde ok ksa sre iinde balayp
bitmektedir. Bu kadar ksa darbeler retmenin
iki temel ve kritik nemi bulunmaktadr. Birin
cisi; darbenin toplam enerjisi mtevazi seviye
lerde olsa da, bu enerjiyi ok kk olan zaman
aralna sktrmakla ok yksek optik gler
elde etmek mmkn hale gelmektedir. kincisi;
szkonusu darbe sreci, elektronik aygtlarn
tepki sresinden de ok daha ksa olduu iin,
elektronik olarak llemeyecek kadar hzl fizik
sel, kimyasl vb. olaylar, bu lazerlerle optik olarak
llebilir hale gelir.
Lazerlerin gnmz teknolojilerinde en sk kul
lanldklar alanlardan biri malzeme ilemedir.
Malzeme ilemenin esas, lazer nn odak
lamak suretiyle iddetinin (birim alana den
optik g) artrlmas, bylece odak noktasnda
bulunan malzemenin emerek snmas, eri
mesi ve buharlamasna dayanmaktadr. Lazerle
kesme, delme, kaynak gibi ilemler artk tptan
sanayiye kadar ok sayda farkl uygulamada ru
tin olarak kullanlmaktadr.
Malzeme ileme uygulamalar asndan bakl
dnda, femtosaniye lazerlerin nemli birtakm
avantajlar ortaya kmaktadr. ncelikle, elde
edilen ok yksek optik g sayesinde, her tr
malzemenin (cam gibi saydam olanlar dahil) i
lenebilmesi mmkn hale gelmektedir. Daha da
nemlisi, bu lazerlerin darbe sresi, snn mad
de ierisinde yaylma sresinde ok daha ksa
olduundan, s yaylmadan buharlama gerek
lemekte, bylelikle ok hassas ve en az yan et
kili malzeme ileme yaplabilmektedir. rnein,
insan korneasndan LASIK ameliyat ncesi ka
pakk (flep) oluturulabilmesi iin ban tek
alternatifi femtosaniye lazerdir.
T Fen-Edebiyat Fakltesi Fizik Mhendislii B
lm retim yesi Do.Dr. Seluk Aktrk yr
tclndeki Ultrahzl ve Dorusal Olmayan
Optik Aratrma Laboratuvarnda, femtosaniye
lazerler kullanlarak, zellikle hassas malzeme
ilemeye ynelik uygulamalar gelitirilmekte
dir. Bu uygulamalardan birisi, metal ince filmler
zerinde periyodik yaplar oluturulmasdr. Me
tal-saydam ortam arayzleri, plazmonik olarak
adlandrlan elektromanyetik salnmlar destek
lerler. Bu salnmlar, n nanometre leinde
lokalize edilmesi ve birtakm sensr uygulamala
r asndan, son yllarda byk ilgi grmektedir.
Tde gerekletir ilen almalarda, femtosani
ye lazerin ilem hassasiyeti nanometrelere ka
dar indirilebilmi, bylelikle plazmonik yaplarn
retiminde ok hzl ve dk maliyetli bir alter
natif oluturulmutur(3). Femtosaniye lazerle al
tn film zerinde oluturulmu baz yaplar ekil
1de gsterilmitir.
Ultrahzl lazer laboratuvarnda gelitirilen ba
ka bir uygulama da, tp alanndadr. Bu lazerle

Tde gerekletirilen
almalarda, femtosaniye
lazerin ilem hassasiyeti
nanometrelere kadar
indirilebilmi, bylelikle
plazmonik yaplarn
retiminde ok hzl ve
dk maliyetli bir alternatif
oluturulmutur.
rin maddeyi buharlatrrken s yaylmna izin
vermemeleri, tbbi uygulamalar asndan da
ok nemlidir. rnein, di zerinde mekanik
olarak bir ilem yaplrken (oyma, kanal ama
vb.) ar snma gereklemesi gl ar hisleri
ortaya karmaktadr ve dolaysyla byle ilem
lerde lokal anestezi gerekmektedir. Femtosaniye
lazerle di minesi zerinde yaplan almalarda,
mine zerinde ok yksek hassasiyetle ilem ya
plabilecei, ilem srasnda ise di zerinde al
glanabilir hibir scaklk art ortaya kmad
gsterilmitir.
T Fizik Blmnde femtosaniye lazerle ger
ekletir ilen en ilgi ekici uygulamalardan birisi
de tarihi eser temizliidir. Paha biilmez dere
cede kymetli bir tarihi sanat eseri zerine, yk
sek gte bir lazer gndermek, ilk bakta
lgnca bir fikir gibi alglanabilir. Ancak, 1970li
yllarn banda ABDli bilim adam John Asmus
ve ekibinin gerekletirdikleri son derece titiz ve
detayl almalar, lazerlerin eser temizlemede,
konvansiyonel mekanik ve kimyasal yntemle

re gre ok daha etkin ve esere dost olabilecei

gsterilmitir (4). zellikle ta eserler (mimari
yap, heykel vb.) zerinde yaplan n alma
larda elde edilen baar nedeniyle, lazerler artk
restorasyon/konzervasyon antiyelerinde kulla
nlmaya balanmtr.
Lazerle temizlik yntemi, ta gibi dayankl mal
zemelerde kolaylkla uygulanmasna karn, da
ha hassas malzeme trlerinde daha fazla dikkat
gerekmektedir. rnein, elyazmas bir eserin ka
d temizlenirken kat liflerinin zarar grmesi
ve paralanmas kabul edilebilecek bir ilem de
ildir. te bu noktada, femtosaniye lazerlerin sa
hip olduklar hassasiyet ve en az yan etki zellik
leri devreye girmektedir. Tde gerekletirilen
almalarda, femtosaniye darbeli bir lazerle el
yazmas eserlerin etkin olarak temizlenebilece
i, bu yaplrken de kat dokusunun hibir zarar
grmedii gsterilmitir. Bu almalar, stanbul
Bykehir Belediyesi, Projem stanbul progra
m erevesinde desteklenmitir.

Kaynaklar

1. Maiman, T. H. Stimulated Optical Radiation in

Ruby. , Published online: 06 August 1960; | do
i:10.1038/187493a0187, 493494 (1960).
2. Einstein, A. Zur Quantentheorie der Strah
lung. Physikalische Gesellschaft Zrich18, 4762
(1916).
3. Yalizay, B., Ersoy, T., Soylu, B. & Akturk, S.
Fabrication of nanometer-size structures in me
tal thin films using femtosecond laser Bessel
beams. Applied Physics Letters100, 031104
0311043 (2012).
4. Lazzarini, L., Marchesini, L. & Asmus, J. F. La
sers for the Cleaning of Statuary: Initial Results
and Potentialities. Journal of Vacuum Science
and Technology10, 1039 1043 (1973).

ekil 2. Femtosaniye lazerle ksmen temizlenen baz elyazmas kt numuneler.

18

Nanoteknoloji

Kanser ilacnn ne kadar etkili olduunu takip edecek

Nanotanecik malat Robotu

Gelitirilmeye allan bu robotik sistem sayesinde laboratuvar otomasyonu salanarak nanotanecikler imal
edilecek ve bu tanecikler, yeni gelitirilen kanser ilacnn alma mekanizmasn anlayarak ilacn ne kadar
etkili olduunu takip etmek iin kullanlacak. Robotik sistem kullanlmasnn sebebi, yaklak 8-10 saat sren bir
tek tanecik retme ileminin daha hassas yaplmasn salayarak, istenilen boyutta nanotanecik imalatnn
gereklemesidir...
stanbul Teknik niversitesi Makina Fakl
tesinden Do. Dr. Emin Faruk Keeci, zmir
Yksek Teknoloji Enstits (YTE) Fen Faklte
si Kimya Blmnden Doent Dr. Ali ar ve
Profesor Dr. Serdar zelik kanser aratrma
larnda kullanlacak olan nanotanecikleri imal
edecek bir robotik sistem zerinde alyorlar.
Gelitirilmeye allan bu robotik sistem sa
yesinde laboratuvar otomasyonu salanarak
nanotanecikler imal edilecek ve bu tanecikler,
yeni gelitirilen kanser ilacnn alma meka
nizmasn anlayarak ilacn ne kadar etkili oldu
unu takip etmek iin kullanlacaktr. Robotik
sistem kullanlmasnn sebebi, yaklak 8-10 sa
at sren bir tek tanecik retme ileminin daha
hassas yaplmasn salayarak istenilen boyutta
nanotanecik imalatnn gereklemesidir.
Kanser ilaci insan mrn ortalama ne kadar
uzatyor?
Do. Dr. Ali ar: Kanser hastal gnmzde
hala tedavisi bulunamam bir hastalk. Bu ila
larn insan mrn uzat
t klar bir gerek fakat
ne kadar etkili olduklar kanser trne ve kan
serin hangi safhada olduu gibi faktrlere bal
olarak deiiyor. Gleevec (matinib) gibi bir ila
5 yl gibi bir sre zarfnda kullanldnda mye
logenous lsemi (CML) hastalarnn % 89unda
baarl grnyor. Bunun yannda almad
kanser trleri de var.
Kanser ilacn nasl imal ediyorsunuz?
A..: farkl yol izlenebilir. Birinci grupta
doadan direkt izole edilirler. kinci gruptaki
ler doadan izole edildikten sonra kimyasal
tepkimeler kullanlarak daha etkili trevlere
dntrlr. nc gruptakiler ise tica
ri olarak satn alnabilecek uygun balang
maddeleri alnarak, planlanm bir dizi kim
yasal tepkime sonrasnda hazrlanr. Sentez
lenme aamasnda her basaman dzgn
altn kontrol etmek iin rnler saflat
rlp karakterize edilir (Benim aratrmalarm
nc gruba uyuyor).
Kanser ilac nasl alyor?
A..: Literatrde ok farkl mekanizmayla al
an kanser ilalar var. Bizim altmz mad
de daha ok hcre ierisinde reaktif oksijen
trleri dediimiz ROSlarn miktarn art
t ryor.
Kanser hcreleri oksijeni sevmezler.
Aratrmalarnza mali destek bulabiliyor mu

tanecik bytlr. Burada hem termodinamik

hem de kinetik byme zerinde etkilidir.
Bytme nasl yaplr?
S..: Nanotanecik katman katman yaplabilir.
Bunu ortama eklediimiz kimyasallar ve ekle
me zamannn deitirilmesi ile kontrol ediyo
ruz. Veya reaksiyonu bir ka basamakta yapa
biliyoruz. Her bir basamakta yeni bir katman
elde edilir.
Nanotaneciin bymesi nasl llr?
S..: Taneciin bymesi spektroskopi ve mik
roskopi ile takip edilir. Tanecik byrken or
tamdan rnekler alnarak incelenir. Tanecik b
ydke spektroskopik sinyaller deiir. Ayrca
mikroskopi ile de tanecikler grntlenerek
bykl belirlenir.

Literatrde ok farkl
mekanizmayla alan kanser
ilalar var. Bizim altmz
madde daha ok hcre
ierisinde reaktif oksijen
trleri dediimiz ROSlarn
miktarn arttryor. Kanser
hcreleri oksijeni sevmezler.

sunuz?
A..: Gerek TBTAK, gerekse DPT ve YTE ta
rafndan desteklenen projelerim ile kanser ilac
aratrmalarm mali olarak destekleyebiliyo
rum.
Nanotanecik nasl imal edilir?
Prof. Dr. Serdar zelik: Nanotanecii olutura
cak kimyasallar uygun ortamda kartrlr. Uy
gun ortam, kimyas bilinen ve ortamdaki kim
yasallarn nasl etkileeceini ve hangi kimyasal
balar ile nanotaneciin olumaya balayaca
belirlenerek, taneciin ekirdeklenmesi balar.
ekirdeklenme, ilk balanmalar ile atomlarn
bir araya gelmesidir. ekirdeklenmeyi takiben
byme balar ve istenen bykle kadar

19

Neden bir robota ihtiy a var?

Doent Dr. Emin Faruk Keeci: Tanecik imalat
ve bytme ilemi gerekten ok zor bir ilem,
nk kimyasallarn oranlar, zaman ve scak
lk gibi birok parametre taneciin boyutunu
deitiriyor ve bu ilem srasnda ok hassas
olmak gerekiyor. Bu roje kapsamnda gelitir
meye altmz robotik sistem, bir kimsasal
reaktrn otomasyonunu salayacak ve bu
projeden edindiimiz bilgiyi dier nano imalat
yntemlerinin otomasyonu iinde kullanabile
ceiz, rnein nano elektronik elemanlar gibi.
Robot fikri nerden kt?
E.F.K.: Yllar nce Ali ile ayn zamanda dokto
ra yaparken, ne kadar emek harcadn gr
mtm ve bu ilemlerin robotlar ile yaplabi
leceini ve akademisyenlerin dnmeye daha
fazla zaman ayrabileceini sylemitim.
Daha nce byle bir proje gerekletirdiniz
mi?
E.F.K.: u anda Serdar iin yaptm 3 boyut
lu biyomalzeme yazcsnn ilk prototipi bitmi
durumda. Bu proje de yine bir laboratuvar
otomasyonu projesi ve hastalklarn tehisi
iin kullanlacak biyomalzemelerin (Serdarn
TBTAK-TEYDEB projesi), kullanlacak ubuk
zerine uygulanmasn salayacak bir robotun
imalatn ieriyor.
S..: Aratmalarmz sayesinde kanser ilac a
lmalarn hzlandracamz dnyoruz.

Nanoteknoloji

Trkiyede Devrim Yaratacak Proje:

Nano-Optomekanik Teknoloji
T Makina Fakltesi retim yesi Yrd. Do. Dr. Erdal Bulan ve ekibi, Tde kurduklar Nanofotonik Sistemler
Aratrma Laboratuvarnda yrttkleri proje ile, nanometre mertebelerinde hareketleri lebilen iplerin iinde
entegre olarak bulunan yeni bir Mesafe ler Teknolojisini dnyada ilk defa gelitirdiler...
stanbul Teknik niversitesi retim yesi
Yrd. Do. Dr. Erdal Bulan, T Makina Fakl
tesinde oluturduu gen ekibi ile Trkiyede
Nano-Optomekanik Teknolojinin temellerini
atyor. Dr. Bulan, Makina Fakltesi Nanofoto
nik Sistemler Aratrma Laboratuvarnda
yksek lisans ve bir lisans son snf rencisin
den oluan be kiilik ekibi ile aktif olarak iki
proje yrtyor ncs de yazma aama
snda. Bunlardan ilki 1,5 yl nce baladklar
TBTAK Projesi Ekip bu projede nanometre
seviyelerinde hareketleri lebilen iplerin
iinde entegre olarak bulunan yeni bir Mesa
fe ler Teknolojisini dnyada ilk defa geli
tirmeyi baard.
Nano-Optomekanik nedir?
Nanofotonik diye isimlendirilen alan, aslnda
k uygulamalarnn mikronano ebatlarda a
lld alan oluyor. Bir mikrometre dediimiz
mesafe 1 milimetrenin (mm) binde biri, yani
standart bir cetvelin zerinde bir milimetre
yi hayal edin, onu 1000 eit paraya bln bir
mikrometreye eriirsiniz. O bir mikrometrenin
de binde birini alrsanz nanometreye eriirsi
niz, dolaysyla arlkl olarak n dalgaboyu
nun altnda kalan mesafeleri kullanan cihazlara,
retilen teknolojiye, Nano-optik ya da Nano
fonotik deniliyor. Bunun zerine hareketli me

Bugn bir otomobilin yapsnda

mevcut olan millerle iletilen
byk enerjiyi, biz hantal ve
kat miller kullanmak yerine,
yzlerce MRA telini yan yana
koyarak bunlarn zerinden
iletebilmeyi umuyoruz.
Fikrimizi gerekletirdiimiz
anda, bu zellikle Makina
Mhendisleri ve hareket
iletimiyle ilgilenen teknik
insanlar iin, bilim dnyas iin
bir ilk olacak ve bunun insan
hayat zerinde devrimsel
deiiklikler yaratacan
dnyoruz.

kanik ilevler eklerseniz Nano-Optomekanik

adn verdiimiz zgn aratrma alanna girmi
olursunuz.
Hangi projeler zerinde alyorsunuz?
Tye katldmzda ilk yaptmz ey Nano
fotonik Sistemler Aratrma Laboratuvar kur
mak oldu. u an aktif olarak iki tane byk proje
yrtyoruz. ncsn de yazma aamasn
dayz. lki, bundan 1,5 yl nce baladmz bir
TBTAK projesi. Bu projede biz nanometre
mertebelerinde hareketleri lebilen iplerin
iinde entegre olarak bulunan yeni bir Mesafe
ler Teknolojisi ni dnyada ilk defa gelitir
meye baladk. Buna dair TBTAKtan toplam
da 393 bin liralk bir aratrma destei aldk.
36 aylk bir proje olan almann u an orta
sndayz. Ezamanl olarak da Avrupa Komisyo
nunun yurtdndan aratrmac beyinleri geri
getirmek iin oluturduu Marie Curie Ulus
lararas Yeniden Entegrasyon Program bal
altnda yaklak drt yl iin 100 bin Avroluk
bir aratrma dlne layk grldk. Bu des
tei ben aldmda o gne kadar Trkiyede bu
destei alm toplam 25-30 kadar insan vard.
TBTAK bu desteklerin alnmas adna tevikte
bulunmak iin Avrupa Komisyonu 7. ereve
Program Katlm Tevik dl isimli program
balatmt. 2009 ylnda bir dl de bu dl
aldm iin TBTAKtan aldm. O almada
da nerdiimiz yine nanometre mertebelerin
de ama farkl bir fiziksel esasa dayal yeni bir
alglayc mesafe ler teknolojisi gelitirmekti.

20

Bu iki teknolojide, gerek TBTAKa gerekse Av

rupa Birliine verdiimiz teknoloji dnyada ilk
defa bizim dnp oluturduumuz teknoloji
ler idi. u anda bu projelerin sonular kmaya
balam durumda, halihazrda AB projesinden
bir, TBTAKtan da birer makale yazma aama
sndayz.
Bu projedeki hedefiniz ne?
Biz TBTAK tarafndan toplamda bu tr proje
ler iin yaklak 550 bin liralk aratrma projesi
destei aldk. Bunun u ana kadar yarsndan
fazlasn kullanm durumdayz. TBTAKa ya
zm aamasnda olduumuz projeyi ise Mart
2013te gnderip oradan destek talebinde bu
lunacaz. Bu projede de yapmak istediimiz
ey, gerek ipler ierisinde gerekse byk ebat
l olarak uzun vadede mekanik enerji ve hare
ket iletimini Mekanik Rezonans Absorbsiyonu,
MRA adn verdiimiz bir teknikle gerekleti
rebilmek. Bu teknikle birbirine ok yakn 100
nanometre ebatlara sahip ubuklar titreti
rerek birinden dierine enerjiyi hayali bir y
rnge zerinde zikzaklar izdirerek iletebilme
yi umuyoruz. Bunu yaptmzda, bir sonraki
aama aslnda bir elektrik teli ya da fiber optik
hatta olduu gibi ancak bu sefer mekanik ha
reketi benzeri ekilde iletebileceiz. Yani bugn
bir otomobilin yapsnda mevcut olan millerle
iletilen byk enerjiyi biz hantal ve kat miller
kullanmak yerine yzlerce MRA telini yan yana
koyarak bunlarn zerinden iletebilmeyi umu
yoruz. Bunu gerekletirmek iki ile drt ylmz

Erdal Bulan

NANOPSYS Aratrma
Laboratuvarnda genelde
mhendislerin ve bilim
insanlarnn kullanmna
ak olacak yeni teknolojiler
gelitirmenin yansra
nmzdeki srete grup
olarak gerekletirmeyi
planladmz projelerin
de altyapsn hazrlam
oluyoruz.
alacak diye tahmin ediyorum. Fikrimizi
gerekletirdiimiz anda, bu zellikle
Makina Mhendisleri ve hareket ileti
miyle ilgilenen teknik insanlar iin, bi
lim dnyas iin bir ilk olacak ve bunun
insan hayat zerinde devrimsel dei
iklikler yaratacan dnyoruz. Yani,
mesela, bir arabann altnda motordan
tekerleklere hareket iletim sisteminin
dnen kat bir mil yerine bildiiniz elek
trik kablolarna benzer teller ile ilete
bileceiz. Bunlarn avantaj, ncelikle
esnek olmalar dolaysyla istediiniz
ortama istediiniz formatta kolaylkla
yerletirebileceksiniz, geometrik olarak
bir engel yaratmayacaklar. Ayrca prog
ramlanabilir olacak, toplam enerji ve
g, kk llerde kontrol edilebile
cei iin bugn hayal edemediimiz ve
mmkn olmayan ilevleri de insano
lunun hayatna katmay umuyoruz.
Gelitirdiiniz nano-cihazlar, hangi
alanlarda kullanlacak?
Biz u an arlkl olarak 100 nanomet
re ile balayp mikrometreler seviyesine
ulaan arala ynelik cihazlar yapyo
ruz. Bunlar ncelikli olarak internet
hatlar, IT dediimiz bilgi teknolojileri
gibi telekomnikasyon (iletiim) uygu
lamalarnda kullanlabilecek. Salk-tp
uygulamalarnda zellikle tahlil, tehis
ve tedavi aamalarnda ve otomotiv
sektrnde, uzun vadede ise enerji ile
timinde ve belki tekstilde kullanlabilir
olacak. Aslnda bu teknolojileri geli
tirirken biz daha ok nanoteknoloji
alannda alan dier aratrmac ve
irketlerin AR-GE birimlerindeki ara
trmac teknik insanlarn faydalanabi
lecei iki yeni teknolojiyi gelitirmeye
alyoruz ve ilk olumlu sonular da
aldk. NANOPSYS Aratrma Laboratu
varnda genelde mhendislerin ve bi
lim insanlarnn kullanmna ak olacak
yeni teknolojiler gelitirmenin yansra
nmzdeki srete grup olarak ger
ekletirmeyi planladmz projelerin

de altyapsn hazrlam oluyoruz.

Bu almalar hemen bu gnden
yarna ticari olarak kullanlabilecek
teknolojiler deiller. nk bunlar
ilk olarak biz dnyada gelitiriyo
ruz. Bunlarn olgunlamas, yayn
lanp akademik dnyada ve teknik
alanda alan mhendislerin oku
yaca gnlerin gelmesi gerekiyor.
Onlar sonra kullanacaklar farkl
uygulamalarda bu teknolojilerden
faydalanp rn gelitirebilecekler.
Bu alanda farkl disiplinlerle a
labiliyor musunuz?
Nanofotonik Sistemler Aratrma
Laboratuvar olarak bu alanda ye
terli tecrbe ve altyapya sahibiz.
Bu projeler aslnda Uygulamal Fi
zik, Elektrik-Elektronik ve Makina
Mhendisliklerinin tam olarak ke
siiminde yeralyor. Her ne kadar
ben Makina Mhendislii kkenli
olsam da doktorada altm alan
aslnda disiplinleraras idi. Oradan
edindiimiz tecrbeler ve reti
ler var. Temel vizyonumuz aslnda
Fizik ve Elektrik-Elektronik Mhen
dislerinin alma alanndan doan
bu mikro/nano-teknoloji reti ve
tekniklerini Makina Mhendisli
i uygulamalarna aktarabilmek.
nk gerek Fizikiler gerek Elek
trik ve Elektronik Mhendisleri
hep kendi alanlarnn sahip oldu
u belirli bir bak asna sahipler.
Bu alana, Makina Mhendisleri
belki son 10 yldr yeni yeni girme
ye balad. Makina Mhendisle
rinin normalde alt alanlarda
ya da uygulamalarda da mikro/
nano-teknolojilerin kullanlabile
ceini dnyoruz. Bunlara dair
rnekler oluturmaya alyoruz.
Trkiyede Bilkent niversitesinin
Ulusal Nanoteknoloji Aratr
ma Merkezi (UNAM) ve Sabanc
niversitesinin
Nanoteknoloji
Aratrma ve Uygulama Merkezi
(SUNUM)nde temizoda tesisle
ri var. Biz bunlar belirli bir c
ret karlnda kullanabiliyoruz.
Ekipman kmesi olarak bu cihaz
larn retimini Bilkent ve Sabanc
niversitelerinde DPT desteiy
le kurulmu bu ortamlarda kendi
rencilerimiz yapyor. ok geni
alanlara yaklak 100 nanometre
hatta 80 nanometrelere inebilen
desenler retebiliyoruz. Bu an
lamda Trkiyede bizimle yara
bilecek grup olduunu dnm
yoruz.
T Haber - Osman Keskin

21

Profesr Bulann Aratrma Grubuyla gelitirdii bir mesafe

ler cihazn ematik gsterimi

Nanofotonik Sistemler Aratrma Grubu (NANOPSYS)nca retilmi

bir mesafe ler cihazn elektron mikroskobu altnda ekilmi
fotoraflar

Nanoteknoloji

Srdrlebilir Kalknmada Hammadde htiyacn Karlamak in:

Nanoteknoloji ve Cevher Hazrlama

Nanoteknoloji ve uygulamalar, gelecein disiplinleraras teknoloji ve retimleri olarak parlarken, birok

endstriyel sektrle kesiim salamaktadr. Bu alann nemli paydalarndan biri de madencilik sektr ve
zellikle Cevher Hazrlama teknolojileridir. Zira teknoloji, ancak malzemelerin elverdii lde geliebilir...

Yrd. Do. Dr. Birgl Benli

Prof. Dr. Fatma Arslan

T Maden Fakltesi
Cevher Hazrlama Mhendislii Blm
Nanoteknoloji ve uygulamalar, gelecein di
siplinleraras teknolojisi ve retimleri olarak
parlarken, birok endstriyel sektrle kesiim
salamaktadr. Bu alann nemli paydalarndan
biri de madencilik sektr ve zellikle Cevher
Hazrlama teknolojileridir. Zira teknoloji, ancak
malzemelerin elverdii lde geliebilir. yi mal
zeme seimi, retim maliyetlerinin ham madde
maliyetlerini gemedii ekonomik retim imka
n, nanoteknoloji aratrmalarnn ilk admlarn
dan biridir. Dnyada yaygn olarak tercih edilen,
nanoteknoloji yaklamlardan biri malzemeyi k
lterek nano boyuta getirmek, dieri ise daha
az kullanlan atomlar kontroll olarak dizerek
nanomalzemeler gelitirmektir. Bahsedilen
byklk, ortalama bir insan sa geniliinden
75.000 kat daha kk bir ly ya da 10 hid
rojen atomu uzunluunu ifade eder. Bu boyutta,
farkl fizik yasalar geerli olup, atomik seviyede
yer ekimi kuvvetinin neminin azald, van
der Waals gibi zayf kuvvetlerin neminin artt
nano dnyada; artk kolloidal davranmlar h
km srerek klasik DLVO teorisinden farkl ola
rak, non-DLVO kuvvetlerinin etkisiyle malzeme

zellikleri deiiklik gstererek yeni malzeme

davranlar meydana gelmektedir. Bylece, y
zey ve kolloid kimyasnn ne kt bu dnyada
nanoteknolojiden yararlanlarak; daha fonksi
yonel, daha hzl, daha az yer kaplayan, daha az
enerji sarfeden, daha mukavemetli, daha ucuz
ve olaanst yeni zelliklerle daha deerli hale
getirilmi nihai rn salamada ve yansra s
relerin gelitirilmesi mmkn olmaktadr. Bu
kapsamda ilk akla gelen rnler arasnda na
nokompozitler, su veya kiri tutmayan yzeyler,
kendi kendini tamir eden sistemler, kolay temiz
lenen aynalar ve camlar, izilmeye kar parlak
boyalar, nihayetinde gitgide daha verimli gne
panelleri, nanofiltreli klimalar, koku filtreli hijyen
uygulamalar ve gelitirilmesi saylabilir.

Srdrlebilir Kalknma in Kilit Sektr:

Madencilik

Yeni teknoloji devriminde yer almak ve gelien

pazardan pay kapabilmek iin lkelerin birbirleri
ile yarmakta olduu bu dnemde, yerli kaynak
larla yola karak, kendi z kaynaklarmz kullan
maya odaklanan stratejik teknoloji alanlarna
ynelme, uzun vadede gelecein ekillendiril
mesinde son derece belirgin bir rol oynayacak
tr. Nanoteknoloji gibi zellikle da bamlln
nne geilmesi, z kaynaklarmzdan azami ola
rak yararlanmamz, lkemize rekabet stnl
salayabilecek teknolojilerde de yetkinlemenin
nn aacaktr. Mikro dnyada kaliteli, zengin
letirilmi, aranlan vasflarda, talebi yksek
olan sarf malzemelerin ve bunlarn hammadde
lerinin retimi de lkemiz iin nemli stratejik
konulardan biridir. Bu adan Cevher Hazrlama
mhendislerine ok i dmekte olup, srdr
lebilir kalknma iin kilit sektrlerden biri tekrar
vurgulamak gerekirse, Madencilik sektrdr.
Ancak, 2000li yllarn banda hazrlanan, bi
lim ve teknoloji yol haritasn belirleyen Viz
yon 2023 Strateji Belgesi ismi ile bilinen 2023
Trkiye Vizyonu ve Sosyoekonomik Hedefler
dorultusunda, srdrlebilir gelimeyi salk,
enerji, kimya, tekstil, evre alanlarnda gzeten
politikalarla; nanoteknoloji, malzeme teknoloji
leri, doal kaynaklar alannda, serbest, effaf ve
istikrarl piyasa koullar iinde ulusal kaynak
larna ncelik vererek, bu kaynaklarn istenen
kaliteyle, gvenli ve ekonomik olarak retiminde
ileri teknolojileri gelitirme ve kullanma hedef
lenmektedir. Dorudan madencilik sektrnn
ise maalesef bu vizyonun geleri arasnda yer
almamas talihsizlik olarak nitelendirilebilir. Bu

22

nedenle de madencilik sektrn canlandracak

teviklerin dnda, nanoteknolojik rn gelitir
meye ynelik vasflara sahip, d bamll azal
tan, nitelikli rnlerle yaran, nitelikli hammad
de, malzeme retimine ynelik cevher hazrlama
aratrmalar, lkemizin ncelikli konular arasn
da olmadndan, nerilen potansiyel alma
lar da maalesef destek bulamamaktadr. te
yandan, dolayl olarak tm bu alanlarn srd
rlebilir ulusal hammadde ihtiyacn karlamak
zere, doaldr ki, sektrn nemli bir ihtiyacn
karlamay hedefleyen disiplinleraras paydata
Cevher Hazrlama mhendislerine nemli grev
ler dmektedir. 2004 ylnda yaynlanan strate
jik teknoloji alanlar arasnda doal kaynaklar
olarak, maalesef sadece gen kaynaklarndan,
bitkisel ve hayvansal kaynaklardan, yaban haya
tndan bahsedilmektedir. Bu nemli eksikliin
farkndalyla, doal ta, mineral ve kmr zen
ginliklerimizle, Cevher Hazrlama teknolojileri,
odaklanlacak stratejik teknoloji alanlar arasn
da, uzun vadede gelecein ekillendirilmesinde
son derece belirgin bir rol oynayacaktr.

Nanoteknoloji ve Bor

Nitekim, Trkiyede nanoteknolojiyle retilen

rnlerin banda, bor madenleriyle en ileri na
noteknolojiyi kullanarak elde ettii u rnleri
gelmektedir. rnein; bor alminyum bileimin
den, elikten daha salam hafif zrh retimi, yan
sra yakt katks olarak bor kullanm saylabilir.
Borun yakt olarak dnyada genel kullanma
girmesiyle, kresel kirlenme ve snma azalaca
gibi, petrole olan gereksinim de azalacaktr.
Stratejik maden olarak ilan edilen bor cevheri,
nano teknolojiyle ilenip 0.70 nm boyutuna indi
rildikten sonra, sentetik bazl zel yalayclar sa
yesinde, tm mineral ve sentetik ya moleklleri
arasna homojen ekilde datlmaktadr. Motor
anmasn nleyici ve mkemmel korumay sa
layan bu nanoyaplar, nanoteknoloji firmalar
sayesinde gnmzde %100 Trk sermayesiyle
ve teknolojisiyle retilebilmitir. Benzer olarak
lkemizdeki nanoteknoloji firmalar arasnda
dorudan nanoelmas, gm ilaveli zeolit nano
paracklar retimi yapan firmalar yer almakta
dr. Bu kapsamda zeolit madeni nano teknoloji
ile ilenerek kt hammaddesi olan sellozla
birletirildiinde ise dnyann en kaliteli, kulla
nl, beyaz ve dayankl, kolay kesilebilen ve m
rekkebi daha az datan kat retmek mmkn
olmaktadr. Klinoptilolit, 10 mikrona kadar
tldnde, andrma endeksi %3ten az, par

Birgl Benli - Fatma Arslan

Gnmzde retilen ve
en ok kabul gren yap
malzemelerinden olan
imento ve hazr betonda;
nanoparacklar ile yzey
iyiletirme, antimikrobiyal
zellik kazandrma, k
geiren, kendini temizleyen,
kendi kendini onaran beton
gibi yeni rnler nano-silika,
nanofiberler ve
karbon nanotpler sayesinde
salanmtr.
lakl 80 civarnda bir malzeme zellii kazanr
ki, %28 zeolit tozu katlm bir karmdan, klasik
kda gre ok daha hafif kat retimi mm
kndr. Tekstil sektrnde de, sentetik elyafn
bu maden ile ilenmesiyle retilen elyaf lifleri ile
ok kaliteli kuma retimleri ortaya kmtr. Bu
sentetik kumalar, insan zerindeki radyoaktive
yi ve terleme esnasnda reyi absorbe edecek
zellie sahiptir.
Kozmetikte nanoteknoloji, gnlerce etkisini kay
betmeyen kremlerden, kil tabanl yz maskele
rine, revitaliftler, derma genesis montmorillonit
tipi killer kullanlrken SiO2 veTiO2 nanopartikl
ilaveli gne kremleri, bunlarn hepsi aslnda
nanoteknolojik rnlerdir. te yandan, en bili
nen nanopartikl rnei altn, normal halinde

dnyadaki hibir maddeyle etkileime girme

dii halde; molekler dzeyde, nanopartikller
halindeki altn her eyle etkileime giren bir
yap kazanr. ekil 1 de grld gibi na
noboyutta tane ekli ve tane boyutu ile
birlikte madde, farkl bir kimlie brne
bilmektedir. Ayrca, gnmzde retilen
en ok kabul gren yap malzemelerinden
olan imento ve hazr betonda; nanopar
acklar ile yzey iyiletirme, antimikrobi
yal zellik kazandrma, k geiren, kendini
temizleyen, kendi kendini onaran beton
gibi yeni rnler nano-silika, nanofiberler ve
karbonnanotpler sayesinde salanmtr. Ge
i elementleri (Pt, Pd, Ti, V,...) ile ilevletirilen
nanotpler ve molekler boluklara ok yksek
kapasitede hidrojen depolanabilmesi, verimli
yakt hcreleri ve katalizrlerin tasarmnda kul
lanlmas dnlmektedir.
Bunlarn arasnda; lkemizin doal kaynaklarn
dan katma deeri yksek rnler retebilme
potansiyeline sahip olmas, alternatif hammad
deleri, rnein; katalizrleri kimyasal tepkime
leri daha dk scaklkta gerekletirebilen, do
laysyla enerji tasarrufu salayan; rn seicilii
daha yksek olan, dolaysyla ayrma ilemlerin
den tasarruf ederek hammadde, enerji ve sre
ekonomisini ayn zamanda iyiletiren; zararl yan
rnleri en aza indirgeyen ya da atk giderme
aamasnda kullanlarak evre kirliliini sre
iinde zmleyen katalizrler gelitirilmeye a
llmaktadr. Bu, evreyi koruyarak bilimsel ge
limeleri teknolojiye, retime ve yksek katma
deerli rnlere dntrme yolunda nemli ilk
admdr. Nihayetinde katma deeri yksek, ye
niliki, rekabeti ve ileri teknolojiler ieren rn
gelitirilmesi ve retimini temiz retim tekno

ekil 1. Ortaa vitraylarndaki nanoteknoloji (http://www.freerepublic.com/focus/f-news/1348391/posts)

23

lojileriyle yapan yeniliki

sre ve rn teknolojileri yarata
rak soda gibi U(VI), Cu(II), Au(I) madencilii iin
yerinde retimle salanmaktadr. Bu rnekte
olduu gibi, doal kaynaklarndan katma deeri
yksek rnler retebilme potansiyeline sahip
olan lkemizde; bakr, manganez, lityum, titan
yum, tungsten, kobalt, nikel, krom, platin grubu
metaller (platin, paladyum, rutenyum) ve nadir
toprak elementlerin ayrtrlmasna ynelik a
lmalarn merkezinde, gelecekteki nanotekno
lojik uygulamalarn rne tanmasnda Cevher
Hazrlama Mhendisleri kritik rol oynayacaktr.

Nanoteknoloji

Do. Dr. Orhan Yaln: Dnya le Rekabet Edebilecek Bilim nsanlarmz Var

Trkiye Nanoteknoloji Devrimini Karmamal

Bugn bir fizikinin tomogrofi ve grntlemede, kimyacnn nanoparacklar ve nanotplerde, tplarn
nanoparacklarn kullanmnda ve malzeme bilimcilerin nanoubuklarda uzman olmas alacak durum deildir.
nsan hcreleri iin demir oksit manyetik paracklar, standartlar belirleyebilecek bir biyomedikal-biyokimyasal
konumda durmaktadr. Bu ve sayamadmz ok sayda nanoteknolojik cihazlarn, gnlk hayata girmesi
kanlmaz olduu iin Trkiye de bu gelimeden kaamaz, kamamaldr... Manyetik nano yaplar alannda
almalarn srdren Nide niversitesi retim yesi Do. Dr. Orhan Yaln, srdrlebilir ve kalc kalknma iin
nanoteknolojinin nemine dikkat ekiyor...
Do. Dr. Orhan Yaln
Nide niversitesi

Nanoteknoloji nedir?

Nanoteknoloji, nano ve teknoloji kelimelerinin

birleimini ieren temel bilimlerin dnyaya ka
zandrd bir terimdir. Nano, Yunanca kkenli
bir kelime olup ok kk olan cce anlamna
gelir. Nano-metre (nm), metrenin milyarda bi
ridir. Dier bir ifadeyle, 1nm sekiz oksijen ato
mu byklne ve sa klnn seksende birine
edeerdir. Nanoteknoloji, metrenin milyarda
biri leinde yaplan teknoloji almalarna
verilen isimdir. Nanoteknoloji, ayn zamanda
nano lekli (nano-size) byklklerde atom
ve molekl kmelerinden olumu topluluklar
ile uraan disiplinler aras bir alma alandr.
Nanoteknoloji; fizik, kimya, biyoloji, matematik,
bilgi teknolojileri, btn mhendislik alanlar ve
tp ile i-ie gemi disiplinler aras bir alma
ortam sunmaktadr.
Gnlk kullanmda ne gibi kolaylklar getiri
yor?
Gnlk hayatta kullanlacak cihazlarn
hafif, ok fonksiyonlu, dayankl ol
mas, ok sayda bilgi depolama
zellii ve benzer zelliklerin
den dolay nano lekli cihaz
lar hzla gnlk hayata girmeye
balamtr. Nanoteknoloji ve
bu lekte retilecek dier yeni
cihaz ve rnler, ksaca ha
yatn
kolaylatrlmas
iin en olas frsatlar
sunmaktadr. Na
noteknoloji a
lmal ar yl a
cep telefo
nu, sa

at, kol bilgisayarlar, evrak antas, kablosuz ses

ve grnt cihazlar tek bir alet olacak. Yemek
sonras kirlenmeyen atal ve kaklar, slanma
yan ve burumayan elbiseler artk gnlk hayata
girmitir.
Hastalklarn tedavisinde nerede veya nasl
kullanlyor?
Nanoteknolojik cihazlardan nanorobotlar, v
cudun istenilen yerlerinde hcre seviyesinde
onarm yapp hastalklarn tehis ve tedavisinde
durmadan alarak, aile hekimlerinin nanobil
gisayarlar ile iletiim ierisinde, insann haberi
olmadan biyolojik ve farmakolojik sorunlar gide
rilmi olacak. Kanser gibi ar hastalklarn tehis
ve tedavisinde kullanlacak olan yeni nesil nano
teknolojik aletler zerinde de almalar devam
etmektedir. Bugn bir fizikinin tomogrofi ve
grntlemede, kimyacnn nanoparacklar ve
nanotplerde, tplarn nanoparacklarn kulla
nmnda ve malzeme bilimcilerin nanoubuklar
da uzman olmas alacak durum deildir. nsan
hcreleri iin demir oksit manyetik paracklar,
standartlar belirleyebilecek bir biyomedikal-bi
yokimyasal konumda durmaktadr. Bu ve saya
madmz ok sayda nanoteknolojik cihaz
larn, gnlk hayata girmesi kanlmaz
olduu iin Trkiye de bu gelimeden
kaamaz, kamamaldr.

NANOROBOTLAR
GELYOR

Trkiyenin nanoteknolo
jide geldii nokta nedir,
bu alanda u ana kadar
neler yaptk?
Nanoteknoloji alan Tr
kiyenin, Fransz ihtilali
ve sanayi devriminden
sonra karma lks olma
yan son ans treni olarak
durmaktadr. Trkiye, ha
reket halinde olan bu
nanoteknoloji trenine
gecikmeli de olsa bir
admn atm, dier
adm ise zeminde dur
maktadr; gayret edip
bu trene binebilirse, sr
drlebilir kalc kalknma
y salar ve 2023ten sonra

24

gelimi ilk 10 lke arasnda yer alabilir.

u anda almalar ne dzeydedir, bu almalar
sadece akademisyenlerce mi yrtlyor?
Trkiyede nanoteknoloji alanndaki almalar
zverili akademisyenlerce yrtlmektedir. u
nu aka sylemek yerinde olur; bireysel gayret
leriyle bu alanda almalar yapan ok kymetli
akademisyenler ve elleri plesi hocalarmz
vardr. Bunlar dnya ile rekabet edebilmekte
dirler. Ancak, bunlarn says az olup yeteri kadar
saygnlk gremedikleri gibi statko, ali-cengiz
oyunlar ve brokratik engellerin dilileri ara
snda, bu alanda hayatta kalma mcadelesi ver
mektedirler. zel niversitelerde bu alanda al
an hocalarmz nispeten daha ansllar. Devlet
niversitelerinde nanoteknoloji alannda alan
akademisyenler ok daha fazla engellerle kar
lamaktadrlar.
Bu alanda bilimsel makale says bakmndan
ne durumdayz?
Trkiye SCI alannda dnya ile rekabet edebile
cek seviyede bilimsel makale yapmaktadr. An
cak bu makale says dnya sralamasna konul
duunda hi i ac durumda deiliz. Bu alanda
alacak ok sayda aratrmacya ihtiya var.
Aratrmaclar oaldka makale says artar ve
patent almalar da hz kazanr. u an itibariyle
ok daha fazla almaya ve bu sahay genilet
meye ihtiyacmz var. Byle bir alan Trkiyeyi
2023 sonrasna ok rahat tayabilecekken,
ok fazla vurdumduymaz davranlmaktadr. Bu
alanda neredeyse btn i akademisyenlerin
omuzundadr. Dier lkelerde durum byle de
ildir. Nanobilim ve nanoteknolojiyle ilgili elle
tutulur bir devlet politikamz yoktur. Bunun ha
ricinde, niversite-sanayi ibirlii ile tam bir akl
birliine varld da sylenemez. Buna ramen
saylar ok az da olsa, son yllarda teknolojik ci
hazlar yaplmaya baland.

GZLE GRNMEYEN ROBOTLAR

HAYATIMIZA GRYOR

Hangi alanlarda nano daha cazip, tekstil mi

daha nde?
Tekstil rnlerinde nano lekli rnler gnlk
hayata girmi durumdadr. Ancak unutulmamal
dr ki, nano byklkten ziyade mikro boyutlar
da da tekstil rnleri yaplmaktadr. Tam olarak
nano lekli tekstil rnlerinin hayata girmesi
biraz daha zaman alabilir. nk nanoteknoloji

Orhan Yaln

Trkiye, hareket halinde olan

bu nanoteknoloji trenine
gecikmeli de olsa bir admn
atm, dier adm ise zeminde
durmaktadr; gayret edip bu
trene binebilirse,
srdrlebilir kalc
kalknmay salar ve 2023ten
sonra gelimi ilk 10 lke
arasnda yer alabilir.
nin aktif olduu l aral 0-100 nmdir. Oysa
gnmzde, 500 nm aslnda 0.5 mikron olup bu
lekte yaplan rnler de nano byklkteki
rnm gibi sunulmaktadr. lkemizde ilk tan
lan rn temel alp o rnn elde edilmesini
salayan teknolojiye de bu gzle bakyoruz. Na
no lekli tekstil rnleri iin de ayn durum sz
konusudur.
Gnmzde nanoteknoloji deyince sadece
tekstil alan alglanyor sanki?
Nanoteknoloji sadece tekstil rnlerinden iba
ret sanlmaktadr. Oysa ok fazla tekstil ticare
tiyle bir tek F16 ua alnabilir. Nanoteknolojik
rnlerden cep telefonu, bilgisayar, radarlar,
medikal cihazlar, askeri alanlardaki cihazlar ve
kiiye zel tasarmlar tekstil rnlerinden ok
nde gitmektedir. zellikle ABDnin kulland
radara yakalanmayan uaklarn zeri ve byk
gemilerin suyla temas et
ti kleri yerler nano-tek
nolojik yzey rnleriyle kaplanmaktadr. Bu ve
benzeri durumlar tekstilden ok daha nemlidir.
Bu rnekler oaltlabilir.
Bu konuda sizce yaplmas gerekenler nelerdir,
nasl bir hkmet politikas olmal ki, nanotek
noloji yaygnlasn?
Btn teknolojik almalar temel bilimlere da
yanr. zellikle gelimi lkeler, aratrma mer
kezlerinde ok sayda aratrmaclar bir at
altnda toplayp, koordineli almalar yine te
mel bilimler alanlarnca gerekletirilip, m
hendislik alanlaryla teknolojiye aktarm ger
ekletirilmektedir. Bu aratrma merkezlerinde
5000 ile 10000 arasnda aratrmac almakta
dr. Bu durum lkemizde tamamen niversiteler
tarafndan gerekletirilmektedir. Ancak bunla
rn nitelii ve says son derece kstldr.
zellikle stanbul Teknik niversitesi, Sabanc
niversitesi, Gebze Yksek Teknoloji Enstits,
Ortadou Teknik niversitesi, Yeditepe niver
sitesi, Ko niversitesi ve Bilkent niversitesi
nanoteknolojinin yaygnlamas iin lokomotif
grevi stlenmilerdir. Bunlar arasnda zellikle
vakf niversiteleri daha aktif rol oynamaktadr
lar.
Devlet niversitelerinde bu alandaki alma
larn btn ykn akademisyenler stlenmi
olmalarna ramen, idari, devlet politikas ve
istedikleri elemanlarla alamama gibi ok sa

Islanmayan elbisleler
yda problemle kar karyadrlar. Marifet iltifa
ta tabidir gereince, devlet niversitelerinde bu
tr almalar yapan akademisyenler gereken
iltifat grememektedirler.
Nanoteknolojinin yaygnlamas iin neler ya
plmas gerekiyor?
Nanoteknolojinin yaygnlamas ve ilerleye
bilmesi iin temel ilevin yerine getirilmesi
gerekir. lk olarak olarak, lkemizde bu alanda
yaplan aratrma merkezlerinin gelimi lke
lerdeki kadar donanml olmalar gerekir. kincisi,
bu merkezlerde alacak elemanlar kesinlikle
kalifiye eleman olmal ve devlet politikas ola
rak desteklenmelidir. Son olarak, bu alandaki
aratrmaclar hkmet tarafndan desteklen
melidir. Bunlar, burs ve doktora sresince grev
alma gibi.
Bu alana yaplan yatrm hemen sonu vermez,
uzun soluklu gayretler sonucunda netice verir.
Maalesef Anadoluda baz niversitelerde nano
teknoloji aratrma merkezlerinin bana srf ide
olojik, bir gruba mensup veya kadrolama adna
bu alanda hi deneysel tecrbesi olmayan, re
tim yapmam kiiler yetkili olarak atanabilmek
tedir. Bu durumlardan iddetle kanlmaldr.
Ayrca Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanl, YK,
TBTAK ve niversiteler, bu alanlarda yksek li
sans ve doktora renimine devam eden ren
cileri zel kontenjanla desteklemelidir. Aksi du

rumda, bu tr merkezlerde bireysel almalarn

dnda, lke ekonomisine ve sanayiye katk sa
layabilecek almalar yaplamaz. laveten temel
bilimler (fizik, kimya, biyoloji, vb), bu ii ivmelen
direcek ve srkleyecek olduklarndan, sanayici
ve devletin bu alanlarda istihdam salamas ka
nlmazdr. Ne gariptir ki, lkemizde nanotekno
lojinin temel dayanaklar olan fizik, kimya ve bi
yoloji gibi temel alanlar bitirilmitir. Bunun acs
10-15 yl sonra kar. Laboratuarlarda alacak,
bilim retecek eleman bulamayacaz.
Firmalara den grevler de var sanrm.
Bunlar nelerdir?
Kesinlikle var. Gelimi lkeler yatrmlarn son
teknolojilere ve bunlara dayal alanlara yapar
ken, bizdeki sanayi genelde tekstil, mobilya,
beyaz eya ve otomotiv gibi gelime evresini ta
mamlam sektrlere dayanmaktadr. nk en
ksa yoldan kazan elde etme yoluna gitmekte
dirler. Bu da doaldr. lke olarak nereler iltifat
gryor, ksa yoldan kazan nasl elde ediliyorsa
insanmz da bu yolu tercih ediyor. Ancak byk
resimden baktmzda lke kaybeder. Bu neden
le teknolojik yatrmlar uzun soluklu, ok kazan
getiren, sabr ve tecrbe isteyen bir itir. niver
site-sanayi ibirliini doru yrtmek gerekmek
tedir. Bu, doru, ayaklar yere basar bir iletiimle
salanabilir.
Sanayici, niversitenin nanoteknoloji alanndaki
almalarna yatrm yapmaya inandrlmal, iin
uzun vadeli olduu ve baarlmas durumunda
imdiki durumundan ok daha fazla kazanl
kaca ve dnya ile ok rahat rekabet edebilece
i dikkatlice aklanmaldr.
Ayrca bunu yapabilmek iin zellikle bu alanda
yatrm yapacak sanayicilerin, aratrma mer
kezleri ats altnda doktora yapan rencileri
desteklemeleri salanmaldr. Doktora renci
leri, vakitlerinin bir ksmn sanayide bir ksmn
aratrma merkezlerinde geirmelidir. Bylece
hem niversitenin ii grlm hem de sanayici
kalifiye eleman kazanm olur. Teknoloji trans
feriyle ksa vadede sadece sanayici kazanrken,

Yapay retina

25

Nanoteknoloji

Nanobilim ve nanoteknolojiye
yaplan yatrm lke ve
genliimize yaplan yatrm
olacaktr. MEB, YK ve
politikaclar, temel bilimleri
ayaa kaldrmaldrlar.
Bireysel akademik zgrlk
olmadan, bamsz ve zgrce
bilim yaplamaz.
Bu yzden zgrlk YK
yasas tek bana yeterli
deildir.
zgr akademisyenlere de
ihtiya vardr.
uzun vadede hem kendileri daha fazla kaza
nacak hem de lke kazanacaktr. Sanayiciye bu
uzun vadenin ufku gsterilmelidir.
u anda hangi niversitelerimiz bu alanda
alma yapyor?
Nanobilim ve nanoteknoloji alannda almala
ryla ne kan niversitelerimiz unlardr. Gebze
Yksek Teknoloji Enstits; manyetik rezonans,
spintronik, negatif krlma indisi ve nkleer ku
adropol rezonans (NQR) teknii ile canl bomba
dedektr konularnda ne kmaktadr. nn
niversitesi; manyetik sistemler, zellikle nano
paracklar ve nanoteller zerinde baar gster
mitir. Sabanc niversitesi; grafen, elektronik,
mekatronik, malzeme, kimya ve biyoloji gibi

alanlarda nc durumundadr. Yeditepe ni

versitesi; malzeme ve biyoteknoloji alannda
dnya ile rekabet etmektedir. Bilkent niver
sitesi; yzey kaplama, boya, hidrojen ekono
misi, spintronik ve fiber gibi konularda baa
rldr. stanbul Teknik niversitesi; malzeme,
makine, tekstil, ve evre gibi alanlarda gs
mz kabartmaktadr. zmir Yksek Teknoloji
Enstits; tabakal nanokillerin ilave edildii
lastik polimerler, bu yaplarn nanokom
posit malzemeler olarak gelitirilmesi
gibi konularda; Akdeniz niversitesi
ise, zellikle antibakteriyel kapla
malar konularnda uzmanlam
durumdadr.
Trkiyenin nanotekno
lojiden kazanc sizce ne
olacak? Bir rakamsal bilgi
verebilir miyiz?
Doru bir yatrmla lke
kesinlikle kazanr. Hi
bir nanoteknoloji retimi
yapmadan, bu merkezlerin
bana srf kadrolamak iin
kendi renginde olanlar alma
handikabn amadan, yatrmlar
dnya ile rekabet edebilir dzeyde
yapmadan, bu alanda yaramayz. Bu
olumsuz artlar olumluya dntrlrse,
srasyla unlar ok rahat syleyebiliriz: Bi
lim asndan dnya ile rekabet ederken,
Dou ve Bat arasnda kpr grevi gr
rz. En az 20-25 lkenin (zellikle komu ve
tarihi gemiimiz olan lkelerle) lisansst
renim ss oluruz. stikrarl bilimsel a
lma, patent ve teknolojik rn elde edildik
e bu lkelerin saylar daha da artar. Kapan
m olan fizik, kimya ve biyoloji blmleri,

26

olum
suz durum
dan olumluya dner ve
ekonomiye can verir.
2023 ylna kadar, lkenin ekonomik olarak
lokomotifi grlen TOK ve yabanc yatrmlarn
yerini, hem doru hem de srdrlebilir kalc
ekonomik byme alm olur.
Beyin gnn nne geildii gibi, yurt dnda
bulunan vatandalarmzn da lkeye dnecekle
ri aikardr.
Nanoteknoloji olmad iin sanrm baz ka
yplarmz da var deil mi? Biraz da bunlardan
bahsedebilir miyiz?
Teknolojide, kk sistemlere inildike zahmet
ve emek artar. ler daha karmak hale gelir. An
cak elde edilen rnler ok fonksiyonlu olaca
iin getirisi daha fazla olur. Trkiyenin toplam
169 niversitesi var ve yaklak 75 milyon nfusa
sahip. Fransann 225 niversitesi var. Bu kar
latrmaya gre Trkiyenin 200 niversitesinin
olmas gerekir.
Burada, Son yllarda kurulan niversitelerin hali
ortadayken, ne 200 niversitesi? sorusu akl
lara geliyor. Burada suu herkes kendinde ara
maldr. zellikle devlet niversitelerine eleman
alnrken, iin ehli olup olmad hi sorgulanma
d. Bu duruma kendimiz geldik. niversiteyi ku
ranlar bu hale getirmedi. Nanoteknolojik rn
ler olmad iin son derece hantal, maliyetli ve
byk yer igal eden teknolojilerle uramak
durumundayz. Hibir lke, modern ve son tek

Orhan Yaln

nolojilerini farkl bir lkede kurmuyor. ABDnin

bu anlamda hibir teknolojisi farkl bir lkede
deildir. Gelimesini tamamlam teknolojiler
farkl lkelere transfer edilmektedir. Maliyet ko
nusunda Trkiye, tersine mhendislii iyi alt
rabilir, lkemizde retim yapan akademisyenleri
destekler ve brokratik ilerle megul etmezsek
bu iler kolayca zlr. Ancak kahrolas kalplar
bir trl kramyoruz.
Konu ile ilgili olarak, nelere dikkat ekmek
istersiniz?
Her ne olursa olsun, her zaman merkezde in
san olmaldr. Bireysel akademik zgrle hi
bir ekilde snr konmamaldr. Akademisyenleri
kontrol etmek, onlar hizaya getirmek, kafasnn
arkasndakileri okumak gibi an ok gerisinde
kalm dncelerden iddetle kanlacak poli
tikalar gelitirilmelidir. nsana ve insan emeine
yaplan yatrmn hibir zaman zayi olmayaca
gerei unutulmamaldr. Baz meslektalarm
bana kzacak ama, yukarda da ifade et
ti im gi

bi kahrolas kalplar krmadan bu ii baarmak

ok zor olacak.
Ancak, yabanc lkelerin lkemizde niversite
kurmalarna izin verilmesini isabetli buluyorum.
Bu niversiteler alternatif oluturacak ve kalp
lar daha erken krlacaktr. nk hantal, ekono
miye katks olmayan ve lise mantnda retim
yapan niversiteler, alternatifleri karsnda
kendilerini yenilemek durumunda kalacaktr.
Zahmetsiz bir sonu elde edilemeyeceini unut
mamalyz. Son olarak unu belirteyim; nanobi
lim ve nanoteknolojiye yaplan yatrm lkeye
ve genliimize yaplan yatrm olacaktr. MEB,
YK ve politikaclar, temel bilimleri ayaa kaldr
maldrlar. Bireysel akademik zgrlk olmadan,
bamsz ve zgrce bilim yaplamaz. Bu yzden
zgrlk YK yasas tek bana yeterli deil
dir. zgr akademisyenlere de ihtiya vardr.
Rportaj: Fahri Sarrafolu

Bu alanda yatrm yapacak

sanayicilerin, aratrma
merkezleri ats altnda
doktora yapan rencileri
desteklemeleri
salanmaldr. Doktora
rencileri, vakitlerinin bir
ksmn sanayide bir ksmn
aratrma merkezlerinde
geirmelidir. Bylece hem
niversitenin ii grlm
hem de sanayici kalifiye
eleman kazanm olur.

Nanoteknoloji ve Grafen
Grafen, silisyuma gre daha yksek frekans performans, elektrii bakrdan daha iyi iletmesi, elikten 300
kat daha gl olmas gibi zellikleriyle modern elektroniin kalbi olduunu gstermekte, uzun vadede yeni
bilgisayar paradigmalarn ve yapay retina gibi r aan tbbi uygulamalar dourmas beklenmektedir.

sizlik ve ekonomi insanlk var olduka gndemden dmeye

cek. Nanoteknoloji ve nanobiyoteknoloji sayesinde, molekler
dnyada gda sentezi ile ktlk ve alk en aza indirilecek. Tren,
uak, gemi, ve dier tama aralar ok hafif ve dayankl olan
nanomalzemelerden yaplaca iin yolculuklar daha gvenli ve
huzurlu olacak. Hayat byle devam edecek.

Ak Ameliyatlarn Tarihe Karmas

Kanlmaz

IBMde deneme amal manyetik hafzalar ya

plmtr. leri bir hedef olarak, kalp ve damar
ameliyatlarnda, manyetik alan etkisinde d
nen manyetik nanoparaklarn kullanlmas
da, ak ameliyatlarn tarihe karmasn ka
nlmaz klacaktr. zellikle DNA-DNAda rol oyna
yan biyoipler, genetik hastalklarda ve mutasyon
taramasnda kullanlacaktr. Son zamanlarda oka
retilmeye balanan karbon nanotpler ve bunla
rn nanoterazi uygulamas bir hayli ilgintir. Nanot
pn ucuna nanoktle konularak (22-23 femtograms), do
al titreim modunu uyaran nanoterazi lme hazrdr. Yine
nano leklerde bir yap olan ve son zamanlarda bilim dnyasnda
byk ilgi gren grafen, elektronik dnyasnn vazgeilmezi olma yolun
da hzla ilerlemektedir. 2010 yl itibariyle grafen elektronik dnyasnn
tam kalbinde yer almaktadr.

Grafen: Modern Elektroniin Kalbi

Gnmz elektronik dnyasnda yar iletken teknolojisinde en ok kul

lanlan madde silisyum ve silisyum temelli teknolojilerdir. Ancak geli

en elektronik cihazlarn boyutlar, silisyum teknolojisinin ulaabilecei

en kk boyut snrn amaktadr. Silisyumun yerini alacak ve onu ta
cndan edecek grafen, ok yeni olup 2010 ylnda Nobel fizik dln
Manchester niversitesinden Geim ve Novoselova kazandrmasyla da
dikkatleri zerine ekmitir. Grafen; iki boyutlu/dzlemde ve altgen ya
pda karbon atomlarnn dizilmesinden olumakta olup, silisyuma
gre daha yksek frekans performans, yksek mobilite,
ok kararl olmas, gl bir ambipolar elektrik alan et
kisi, yakt pillerinde kullanlabilmesi, elektrii bakr
dan daha iyi iletmesi, elikten 300 kat daha gl
olmas ve uygulanan kap gerilimine bal olarak
hem p-tipi hem de n-tipi yar iletken zellii
sergileyebilmesiyle de modern elektroniin
kalbi olduunu gstermektedir. Avrupa Komis
yonunun setii projelerden birisi olan Grafen
Projesi, 2013 ylnda balayacak olup, Trki
yeden Sabanc niversitesi bu projede yer ala
caktr. Grafenin, uzun vadede yeni bilgisayar pa
radigmalarn ve yapay retina gibi cr aan tbbi
uygulamalar dourmas da beklenmektedir.
Nanoteknolojik rnlerin askeri, savunma ve tp alannda
nemli gelimelerde kullanlmas nedeniyle, gelimi lke
ler bu alana ykl miktarda bte ayrmaktadrlar. Nanoteknolo
jiye yatrm yapan lkelerin, bu teknolojiden ylda trilyon dolarlk, belki
de katrilyon dolarlk gelir elde edecekleri ise dikkatlerden kamamal
dr. Avrupa Birlii, nanoteknoloji iin milyar Euro kadar kaynak ayrm
durumdadr. Bizim ise geriden takip et
ti imiz bu treni karmamamz
gerekir. Ayrca devlet niversitelerinin bu tr almalar gelimi lke
seviyelerine karmalar iin artlar zorlanmal ve akademisyenler te
vik edilmelidir.

27

Nanoteknoloji

Gne Issn Dk Maliyetle Ve Yksek Verimle Kullanmak Artk Mmkn

Seici Nano Yzeyler

Prof. Dr. Figen Kadrgann kurduu Selektif Teknoloji irketinin projesi seii nano yzeyler ile gne ssndan yksek
verimle yararlanmak mmkn olacak. Seici Yzeyler, svire Rapperswil de Gne Teknikleri Enstits (SPF)
tarafndan akredite edilerek, 200 derecelik scakla 25 yl sre dayand onayland ve uluslararas patenti alnd.

Trkiyede Yar Seici Yzeyler

retiliyor

stanbul Teknik niversitesi Fen Edebiyat Fa

kltesi Kimya Blm retim yesi, Prof. Dr.
Figen Kadrgan tarafndan 2009 ylnda kurulan
Selektif irketi, seici yzeylerin Trkiyede yat
rm maliyeti dk, hzl bir prosesle retilmesi
iin alyor. Bu projeyle gne ssndan yk
sek verimle yararlanmak artk mmkn olacak.
Kadrgan, projeye ilikin olarak yapt ak
lamada unlar syledi: Trkiyede emisyon
oran % 15-25 arasnda olan yar seici yzeyler
retiliyor. Seici yzey, gne ile s arasn
daki bantdan kaynaklanyor. Ik, sy belli bir
dalga boyu aralnda, maksimum olarak verir,
bu dalga boyu aralnda absorbladmz
zaman, sy sourmu oluruz. Isnan cisimler
slarn, farkl dalga boylarnda geri yanstr,
bu dalga boylar aralnda yanstma
yan yzeylere seici yzeyler denir. Selektif
Teknolojinin rettii yzeylerde absorpsiyon
katsays % 95-97 iken emisyon katsays % 5-8
arasnda deiir.

Trkiye in Gne Iss ok nemli

Trkiye iin gne ssnn, ok nemli oldu

una dikkat eken Kadrgan, s ihtiyacn gi
dermek iin havann souk olmasnn nemli
olmadn, sadece gne nn yeterli ola

can; lkemizde mekan stmadan, scak su

kullanmaya, endstride orta ve dk proses
slarnn karlanmasnda gne enerjisinden
yararlanmann nemli olduunu belirtti. Kadr
gan, Trkiyenin uzun sre ald gne nm
ansn yksek verimle kullanamamasnn altn
izerek, yakn gelecekte, termal gne enerjisi
ile soutmann da yaygn bir uygulama olaca
n vurgulad.

Cari Akta Enerji Harcamalarnn

Oran Byk

Kadrgan, cari an enerji harcamalar ile b

ydn, cari ak, enerji harcamalar ve iklim
deiikliinin birbirini beslediini; fosil enerji
kullanmlarnn iklim deiikliine ve kresel
snn artmasna neden olduunu, yenilene
bilen enerji kaynaklarnn yaygn kullanmnn,
hem karbondioksit salmn azaltacan, hem
lkenin kendi gneinden yksek verimle mak
simum yararlanmasn salayacan szlerine
ekledi.

Rapperswill Gne Teknikleri

Enstitsnde Akredite Edildi
Selektif Teknolojinin rettii yzeylerin mr
leri, svire Rapperswilde Gne Teknikleri
Enstits (SPF) tarafndan akredite edilerek,
200 derecelik sya 25 yl sre dayandklar

Rapperswil Gne Teknikleri

Enstits (SPF)nde test
edildi

svicre tarafindan yapilan

testlerde,Selektif Teknoloji rn
Secici Yzeyin yksek scaklk
altnda tutulduunda(280 derecede
509 saat), spektral zelliklerinin
0.01den kk bir standart sapma
ile deimedii, yzey absorpsiyon
katsays (%93-95) ve emisyon
katsaysnn (%3,9-8,9) olduu tespit
edilmi ve yzeylerin 25 yldan fazla
mre sahip olduu onaylanmtr.
Ayrica Nano Kaplamann bakr
yzeylere yapma testleri ISO
2409 testi ile sorunsuz olarak
kalitelendirilmitir.

Gne Enerjisini Yksek Verimle Isya Dntren Nanokaplamalarn Srekli Bir Yntemle Rulodan Ruloya Sararak Prototip retimi isimli
projesi ile Selektif Teknoloji 2011 ylnda Elginkan Teknoloji dln, 2012de TBTAK, TSAD, TTGV 10. Teknoloji dllerinde 3 kategori
arasnda (Mikro, Kk, Orta Boy irketler) Sre gelitirmede birincilii alarak dle layk grlmtr.

28

Figen Kadrgan

Prof. Dr. Figen Kadrgan Elginkan Teknoloji dl treninde

onayland. almann uluslararas patenti alna
rak, mays aynda patentin Trkiyeye girii ya
pld. Kadrgann verdii bilgiye gre; hazrlanan
Prototip srekli prosesde 30 cm enindeki bakr
eritlere, dakikada 25 cm hzla nano seici y
zey kaplanmtr. Hedef 1200 mm enindeki me
tal eritlere dakikada 1 metre hzla kaplamak.

Sistemi daha az yer kaplayan, daha hzl reten

kompakt hale getirmeye altklarn belirten
Kadrgan, Ar- Ge almalarnn devam ettiini,
hedeflerinin ok hzl bir ekilde retime gemek
olduunu kaydetti. Kadrgan, bu ie girmesindeki
en byk etkenlerden birinin, bilimsel birikimini,
lkeye rn ve teknoloji olarak yanstmak oldu
unu syledi.

ber ve birok tarm rn, retici tarafndan

gnein altna serilerek kurutulmakta, kuruma
sresi uzaynca da iinde kanserojen aflatok
sin bakterisi remektedir. Ksa srede kurutma,
salkl rnlere ulamay salarken, bu madde
lerin ihracatnda karlalan sorunlara da engel
olmaktadr.

Gnete Gda Kurutma lemi Trkiye

in ok Anlaml Bir Uygulama

Elginkan Teknoloji dl ile TSADTBTAK-TTGV

Teknoloji
dl
Selektif Teknolojiye Verildi

Selektif Teknolojinin rettii seici yzeylerle

yaplan gne kollektrleri, Konya Belediyesinin
yzme havuzlar tesislerinde uygulama alan
bulurken, Diyarbakrda kurutma amacyla ha
zrlanan bir sistemde de uyguland. Kurutmann
Trkiye iin ok anlaml bir uygulama olduuna
deinen Kadrgan, incir, domates, patlcan, bi

stanbul Teknik niversitesi retim yesi

Prof. Dr. Figen Kadrgan tarafndan 2009 ylnda
kurulan Selektif irketi, 2011 Ylnda Elginkan
Teknoloji dln, 2012 Ylnda da, TBTAK
-TSAD-TTGVnin Teknoloji dln, sre ge
litirme alannda Kk, Orta ve Mikro KOBler
adna ald.

Selektif Yzey zellikleri:

Gneten gelen snn % 95-97sini sourmas

Isnn % 5-7 orannda yaynm
Isya dayankl ve uzun mrl bir yzey
Tm kaynak yntemlerine elverili bir yzey

29

Nanoteknoloji

Ar Teknokentteki renci irketi novenso,Endstriyel Nanoteknolojide Fark Yaratyor

Sekiz lkeye Nanoteknolojik Cihaz hrac

Giriimci ve aratrmac Tl drt rencinin fikri, Ar Teknokentte hayat buldu. Kurduklar novenso irketinde
rettikleri nanolif retim makinasn sekiz lkeye ihra eder hale gelen genler, nanoteknoloji alannda umut vaat
ediyor
stanbul Teknik niversiteli drt rencinin
T Ar Teknokentte Kurduu NOVENSO
irketi, 2010 ylndan bu yana, laboratuvar
tipi ve endstriyel elektrospinig cihazlarnn
retimini yapyor. Sanayi Bakanlnn des
teinden faydalanarak hazrladklar projenin
kabul edilmesinden sonra endstriyel lekli
bir nanolif retim makinas yapan firma, bu
retimini tekstile ynelterek u anda sekiz
lkeye ihracat yapyor.

Nano le Tekstilde Rekabet ansmz

Artacak

Nanofiberler, yksek gzeneklilie, yksek

yzey alanna ve ok zel bir seici geirgen
lik zelliine sahip, kt formunda malze
meler olarak tanmlanyor. Tm bu zellikler,
nanofiberlerin kullanm alanlarnn saysn,
gn getike artryor. irketin ortaklarndan
Faik Mdkn verdii bilgiye gre, nanofiber
ler yksek gzeneklilik oran sayesinde, ok
iyi bir hava filtrasyonu salyor. Bu filtrasyon
etkinliklerini salayacak filtre ktlarnn
retimi, henz lkemizde mevcut olmad
iin ilk defa Tden byle bir projenin re
time dnmesi byk bir baar olarak ad
landrlyor.

Klima Sektrne Destek

thal rn muadili yksek hassasiyetli filt

rasyon ktlarn artk lkemizde retmenin
mmkn hale geldiini belirten Mdk, bu tr

yeniliki bir rnn, endstriyel hava filtras

yonunun yannda, gndelik hayatta kullan
lan klimalarda bulunmasnn, bu sektrde
inovatif bir adm olduuna dikkat ekti. By
lece klima sektr iin gerekli olan filtrasyon
ktlarnn artk Trkiyede retileceini sy
leyen Mdk, yaptklar proje ile ilgili olarak
u bilgileri verdi: lgilendiimiz rnlerden
dieri ise, askeri kyafetlerde ve sporcu giy
silerinde kullanlan, su geirmez nefes ala
bilir kumalardr. Bu rnlerin de retimi,
lkemizde mevcut deildir. Nanofiber yapl
kumalar ile bu tr rnlerin retilebilmesi
mmkndr.

oluan nem dar atlabilecek, yamur suyu

ieri alnmayacak ve aflatoksin oluumunun
nne geilebilecektir.

Fndk Kurutmada Risk Ortadan

Kalkyor

Nanofiberlerin bilinen hedef rnlerinin d

nda, DRYNUT diye adlandrlan fndk ku
rutma rtleri olduunu da belirten Mdk,
konu ile ilgili olarak unlar syledi: lkemi
zin bir blgesinin, tamamnn geim kayna
olan fndn, yine ayn blgenin iklim koul
lar nedeniyle kurutulmas olduka zahmet
lidir. Kurutma ilemi, harmanlarda gneli
havalarda yaplmaktadr. Ancak youn ya
mur nedeniyle fndn st kapatlmaktadr.
Fndn zeri kapatlnca, fndk youn nem
altnda kaldndan kanserojen aflatoksin
maddesini retmektedir. Bu da hem fndn
kalitesini drmekte, hem de ihracatn zor
latrmaktadr. Bizim gelitirdiimiz nanofi
ber rt sayesinde, fndn zeri kapalyken

Inovenso: niversite ile Sanayi Arasnda Kpr

T Laboratuvarlarnda Nanofiber Membran alma Grubu (Nanofmg)

bnyesinde yaklak drt yldr devam eden Elektrospinning Yntemiyle
Nanolif Eldesi almalar noven
so Ltd.in kurulmasyla, bu irket
bnyesinde ticari faaliyetlerini sr
dryor. niversite ile sanayi ara
snda bir kpr olmay hedefleyen
novenso Ltd. Ar-Ge faaliyetlerini,
niversite ile kurduu gl balar
yardmyla srdryor.
almalarn Endstriyel Nanolif
retim Makinas malat ve Labo
ratuvar Nanolif retim Cihazlar
malat olmak zere iki ana balk
altnda toplayan Inovenso Ltd.in
ticari faaliyetlerinin banda Nanolif
retim Cihazlar malat geliyor. l
kemizde zellikle elektrospinning
yntemiyle lgili akademik alma

N300
ok ineli laboratuvar lekli nanolif retimi yapabilen
Ne300 silindir yzeyi zerinde homojen nanolif kaplama
imkan vermektedir.Ayrca dz plaka zerine tek ineden
spinning yaplabilmektedir. 15 adet ineye kadar farkl
ine saylarnda besleme yaplabilmekle birlikte dz plaka toplayc zerine tek ineden spinning yntemiyle yksek zelti sarfiyatnn nne geilebilmektedir. zellikle
ani mdahale gerektirmeyen ileri dzey almalarda
kullanm kolayl bakmndan tercih edilebilmektedir.

larda standart cihazlarn eksiklii gze arpyor. Bu noktadan Tek neli ve

ok neli Elektrospinning Cihazlarnn malatna balayan novenso Ltd.,
ksa zamanda birok niversite laboratuvarna ulat. Laboratuvar lekli
Elektrospinning Cihazlarna dnya
genelinde talep olmas ve bu talebi
karlayacak firma saysnn snrl ol
mas ciddi bir ihracat potansiyeli do
urduundan, novenso Ltd. kurul
duu yldan bu yana, bu potansiyeli
frsata dntrmeyi amalyor.
novenso Ltd., laboratuvar lekli ve
endstriyel nanolif retim sistemle
rinin imalat konusunda, elde ettii
tecrbe ile niversite laboratuarlar
iin gerekli dzenek, mekanizma
vs. iin zel rnler tasarlayarak
zmler sunuyor; her geen gn
yeniliki zmlerle imalatta ilev
sellii ve kaliteyi artrc yntemler
gelitiriyor.

30

Faik Mdk

nan
Baar Getirdi
NOVENSO irketinin ortaklarndan
Faik Mdk, projelerinin hazrlanmas,
irketin kurulmas ve retim srecini
T Vakf Dergisine anlatt.
irketi kurmaya nasl karar verdiniz?
2009 ylnda, u an SYM Bakan olan
Prof.Dr. Ali Demir Hocann laboratuva
rnda, nanolif ile ilgili almalar yapl
yordu. Biz de ekip olarak oraya gittik.
Ar-Ge almalar tamamlanm nanolif
ve rn almalarnn ekibine dahil ol
duk. Aradan bir sene getikten sonra,
Sanayi Bakanlnn desteinden fay
dalanp bir proje yazdk ve kabul edildi.
Endstriyel lekli bir nanolif retim
makinas yapp, bundan tekstile ynelik
bir hedef rn belirledik.

novensonun finansman nasl saland?

irketi ne zaman kurdunuz?
Sanayi Bakanl Tekno Geliim Destei, 100
milyara kadar karlksz destek veriyor. Ara
d art ise, ya lisans eitiminden bir sene
iinde mezun olmak, ya da lisans, yksek
lisans veya doktoray bitirdikten sonra en
fazla be sene gemi olmasyd. Biz bu art
lar salyorduk ve drt ortak olarak Sanayi
Bakanlna bavurduk. 2010 ylnda, o se
nenin Tekno Geliim Desteini birinci olarak
tamamladk ve bu destekle 2010 ylnn Mart
aynda firmay kurduk. irketi kurduumuzda,

Soldan saa: Talha UZUNER (T Nanoscience and Nanoengineering Yksek Lisans rencisi),
Faik MIDIK (T Tekstil Mhendislii 3. Snf rencisi), Bekir ACIKABAK (T Nanoscience and
Nanoengineering Yksek Lisans rencisi)
hepimiz Tekstil Mhendislii Blm lisans
rencisiydik.
Hangi alanda retim yapyorsunuz?
Laboratuvar tipi ve endstriyel elektrospinig
cihazlar yapmaya baladk. Bu elektrospinig
cihazlar, nanoteknolojinin bir alt disiplini
olan nanolifleri, laboratuvar lekli ya da
endstriyel olarak retmeyi salayan cihaz
lardr.
Neden Teknokenti tercih ettiniz?
Teknokenti sememiz balca nedeni, T

31

rencisi olduumuz iin vergi avantajlar

salamasyd. Teknokent bnyesinde Ar-Ge
yapyorsanz, kurumlar vergisi ve gelir vergisi
demiyorsunuz. Yaptnz yeniliki rnleri
sattka, Teknokent bu gibi ykmllklere
destek olarak, biraz daha ayakta kalmanz
salyor.

Tde Ar-Ge

T VLSI lm Laboratuvar ile Trkiye, 1.5 Trilyon Dolarlk Dnya Elektronik Pazarna Hitap Edecek

Trkiyede Artk Yerli Chip retilebilecek

Trkiyenin ileri teknoloji endstrisine hizmet edecek ilk test merkezi T VLSI lme Laboratuvar, stanbul Teknik
niversitesinde kuruldu. Elektrik Elektronik Fakltesi bnyesindeki hassas lme laboratuvar ile Trkiye artk yerli chip
retebilecek, 1,5 trilyon dolar byklndeki dnya elektronik pazarnda artk ben de varm diyebilecek.
Trkiyenin ileri teknoloji endstrisine hizmet
edecek ilk test merkezi T VLSI lme Labora
tuvar, stanbul Teknik niversitesinde kuruldu.
T Elektrik Elektronik Fakltesi bnyesindeki
hassas lme laboratuvar ile Trkiye artk yerli
chip retebilecek, 1,5 trilyon dolar bykl
ndeki dnya elektronik pazarnda artk ben
de varm diyebilecek.
Alannda dnyann en gncel merkezleri arasn
da yer alan T VLSI lme Laboratuvar, ayn
zamanda beyin gn de durdurabilecek, hat
ta tersine dndrebilecek. T VLSI lme La
boratuvar alt yaps kullanlarak, tamamen T
mhendisleri tarafndan gelitirilen yerli chip ise
milli proje olan insansz hava arac ANKAda kul
lanlacak.
stanbul Teknik niversitesi Elektrik Elektronik
Fakltesi bnyesinde kurulan T VLSI lme
Laboratuvar, T Ayazaa Kamps Sleyman
Demirel Kltr Merkezinde dzenlenen tre
nin ardndan hizmete ald. VLSI alannda Tr
kiyede ilk admlar atan Prof. Dr. Duran Leblebi
cinin ad verilen T VLSI LABs Duran Leblebici
lme Laboratuvarnn al treni, basn top
lants sonrasnda stanbul Teknik niversitesi ile
Agilent Technologies ve SPARK arasnda ibirlii
szlemesinin imzalanmasnn ardndan gerek
letirildi. T Rektr Prof. Dr. Mehmet Karaca,
T Elektrik Elektronik Fakltesi retim yele

ri, T VLSI LABs kurucular Yrd. Do. Dr. Devrim

Aksn ve Yrd. Do. Dr. Trker Kyelin evsahiplii
ve Agilent Technologies Bakan Yardmcs, Avru
pa, Orta Dou ve Afrika Genel Mdr Benoit
Neel, SPARK Ynetim Kurulu Bakan Aslhan Yar
kut ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl Bakan
Yardmcs Prof. Dr. Davut Kavranolunun katl
m ile gerekletirilen tren, devlet, akademi, bi
lim ve i dnyasnn yan sra yabanc niversite
ve irket yetkililerini de buluturdu.

Tnn Akademi ve Bilim

Dnyasna Son Katks:
T VLSI lme Laboratuvar

Al treninde konuan T Rektr Prof. Dr.

Mehmet Karaca, Tnn ulusal ve uluslararas
platformlarda akademik ve bilim alanlarndaki
katklarn da vurgulayarak, T VLSI lme La
boratuvarnn nemine deindi. Prof. Dr. Kara
ca, T VLSI lme Laboratuvar ile, akademik

32

adan daha nitelikli bilimsel aratrma ve ya

ynlarn yaplmasnn n alm oldu. Eitim
retim kalitesine dorudan etkileyecek olan bu
proje, Tnn dnya apndaki mevcut yksek
gvenilirlik ve saygnln daha da artracaktr.
Ayrca bu durum, Tnn uluslararas bilim dn
yasyla entegrasyonunu da gelitirecektir. T
VLSI lme Laboratuvar, Tnn bugne ka
dar Trkiyeye ve dnyaya birok alanda yapt
nemli katklara bir yenisini daha ekleyecektir.
nmzdeki srete, bugne kadar ilk FM yay
n, ilk TV yayn, ilk tmleik devre gibi ilklerde
nc olan Tnn, bu konulardaki bilimsel n
cln srdrmesi ve anlan stratejik tekno
lojiler iin uluslararas bir cazibe merkezi haline
gelmesi salanm olacaktr eklinde konutu.

lke Kalkndran Teknoloji:

VLSI

Yksek katma deerli VLSI teknolojisinin ne

mine deinen T Elektrik Elektronik Fakltesi
retim yesi Yrd. Do. Dr. Devrim Aksn da,
stisnasz tm sektrlerde her trl rnde yer
alan VLSI teknolojisi, tptan uzay almalarna,
ev aletlerinden cep telefonlarna kadar ok geni
bir yelpazede binlerce eit rnde bulunuyor.
Dolayl katklarnn yan sra 1,5 trilyon dolarlk
dorudan bir pazar bykl sz konusu. Yk

Tde Ar-Ge

T VLSI lme
Laboratuvar alt yaps
kullanlarak, tamamen T
mhendisleri tarafndan
gelitirilen yerli chip
milli proje olan insansz
hava arac ANKAda
kullanlacak.
sek katma deerli VLSI teknolojisi; lke kalknd
rabilen boyutlar ile ekonomik katklarnn yan
sra, lkelere uluslararas arenada prestij ve g
salayan bir teknoloji. Bugn ABD, Japonya, Al
manya, Gney Kore gibi lkeler, VLSI teknolojisi
ile srama yaratm, nemli kazanmlar elde et
milerdir eklinde konutu.

Trkiye, 1,5 trilyon dolarlk

pazara girebilecek

leri teknoloji konusunda rn ve bilgi retilebil

mesi iin; tasarm, retim ve test olmak zere
temel sacayana ihtiya duyulduunu belir
ten Yrd. Do. Dr. Devrim Aksn, Tasarm yapabi
lecek gerekli bilgi birikimine ve yazlmlara sahip
olmak, retim srecine eriebilir olmak ve rn
lerin llebilmesi, test edilebilmesi, gnmz
de ticari ve bilimsel yksek performansl elektro
nik rnlerin gelitirilmesini mmkn klyor.
Kurmu olduumuz T VLSI lme Laboratu
var, Trkiyede eksik olan test ayan tamaml
yor. Yksek performansl hassas ve doru lme
olana sunacak T VLSI lme Laboratuvar
sayesinde Trkiye, artk kendi ileri teknolojisi
ni reterek, yksek katma deerli 1,5 trilyon
dolarlk dnya elektronik pazarna daha gl
girebilecek. Trkiye, artk retebilecei ileri tek
nolojileri ile 1,5 trilyon dolarlk pazarda payn
ykseltecek dedi.

Laboratuvarda lk Yerli Chip

ANKA in retildi

T VLSI lme Laboratuvar ile Trkiyede ar

tk yerli chip retilebileceini de belirten Yrd.
Do. Dr. Aksn, Laboratuvarmz bu konuda ilk
meyvesini verdi. Tamamen Tl mhendisler
tarafndan ve T VLSI lme Laboratuvar kulla
nlarak gelitirilen chip, Trkiyenin insansz ha
va arac ANKAda kullanlmak zere ASELSANa
transfer ediliyor. Tasarm bit
ti , transfer aama
sna geldi. Gerekli sertifikasyonun salanmasnn
ardndan milli projemiz ANKAda kullanlacak
aklamasnda bulundu.

Dnyann en gncel,
en iyi laboratuvar

T VLSI lme Laboratuvar, alannda dnyann

bilinen en gncel, en iyi laboratuarlarndan biri
olduunu da belirten Yrd. Do. Dr. Trker Kyel,
T VLSI lme Laboratuvar; 2013 yl itibari
ile dnyann en hassas ve en doru lmleri
ni yapan cihazlarla kuruldu. M.I.T., Stanford, U.C.
Berkeley, U.C.L.A. gibi ok nemli niversiteler
de, bu tr kabiliyetlere sahip benzer laboratu
varlar nadir de olsa var. Ancak T VLSI lme
Laboratuvar son derece gncel, bildiim kada
ryla daha gnceli yok dedi. Yrd. Do. Dr. Kyel,
uluslararas arenada nemli niversiteler
ve irketlerin ibirlii isteklerinin de,
T VLSI lme Laboratuvarnn
dnya apndaki nemini or
taya koyan unsurlardan
biri olduuna dikkat ek
ti. VLSI tasarmndaki
dnyann en byk ya
zlm irketlerinin, yl
lk bedeli milyonlarca
dolar tutan yazlmla
rn Tye sembolik
bedellerle verdikleri
ne de dikkat eken Tr
ker Kyel, Bu durum, Tde
verilecek hizmete, eitime ve
mezun olacak rencilere olan
uluslararas gveni de ortaya ko
yuyor dedi.

33

Beyin Gn Durduracak,
Tersine evirecek

T VLSI lme Laboratuvarnn, ekonomik kat

klarnn yan sra Trkiyede yenilik ieren fikirle
rin saysn artrarak, bilimsel retkenlik, patent
says ve kalite tasn da yukar tayacana
dikkat eken Yrd. Do. Dr. Trker Kyel, Bu la
boratuvar; VLSI alannda 35 senenin zerinde
ABD i tecrbesine sahip, 16 patente, onlarca
konferans bildirisi ve makale ile uluslararas d
le sahip bir kadro kurdu ve ynetiyor. Byle bir
laboratuvarn varl, byle bir alt yapnn olma
s; Trkiyede dnya apnda aratrma gelitir
me yaplmasna olanak salayacak. Yurtdndaki
aratrma ortamn Tde salandmz iin be
yin gn engelleyecek hatta tersine evirecek.
nk, ABDdeki ya da dier ileri lkelerdeki
aratrma altyaps artk Tde de var diyerek,
T VLSI lme Laboratuvarnn beyin gn
tersine evirmesine ilk rnek ise alma
arkada Yrd. Do. Dr. Devrim Aksn
ve kendisi olduunu belirt
ti .

Tde Ar-Ge

Trkiye, VLSI Pazarna Hzla

Girecek, Gl Bir ekilde
Geliecek

Trkiyenin, zaten yakndan takip et

ti kleri ve
ok inandklar bir lke olduunu belirten Agi
lent Technologies Bakan Yardmcs, Avru
pa, Orta Dou ve Afrika Genel Mdr Benoit
Neel ise Trkiyede nitelikli bilim insan var.
Trkiye, gerekli ekonomik g ve kabiliyete sa
hip bir lke. Trkiyenin, VLSI pazarna hzla gi
receine ve gl bir ekilde gelieceine olan
inancmz tam. Bu noktada Agilent Technologies
olarak, Trkiyede VLSI teknolojisinin nnde
ki bu en nemli engelin kaldrlmasna katkda
bulunmaktan, T VLSI lme Laboratuvarnn
srdrlebilir olmasna destek olmaktan gurur
duyuyoruz dedi. T VLSI lme Laboratuva
rnn Agilent Technologies iin nemli bir prestij
kayna olduunu da belirten Benoit Neel, T
gibi nemli bir niversite ile ibirlii yapmaktan
son derece memnunuz. Bu ibirliimizin kalc ol
masn istiyoruz. Bu laboratuvarn 10 sene sonra
da gncel yetenekle ve kabiliyetle hizmet vere
bilmesi iin ibirliimizi gelitiriyoruz aklama
snda bulundu.

olarak, salt Trkiyede deil, geni bir corafyada

hizmet verebilen yegane merkez konumunda.
Dnyann en nemli sertifikalarna sahip,
SPARKn teknolojik altyap ve uzman personeli
ile alanndaki kkl gemii ile SPARK Kalibras
yon Merkezi, T VLSI lme Laboratuvarnn
srdrlebilirliini salamada en byk gc
mz olacak dedi. T VLSI lme Laboratuva
rnn, verecekleri bakm, onarm ve kalibrasyon
destekleri ile yllar boyunca gncel kalmasn,
doru ve hassas lm yapmasn salayacak
larn belirten Aslhan Yarkut, Bununla birlikte
bir uzman personelimiz, T VLSI lme Labora
tuvarnda tam zamanl olarak hazr bulunacak.
AgilentTechnologieste staj imkan da salanacak
ibirlii kapsamnda; tez jrisinde de yer alacak
Agilent uzmanlar, rencilere seminerler vere
cekler, workshoplar dzenlenecek dedi.

Laboratuvarn Gncellii
ve Srdrlebilirlii SPARK
Kalibrasyon Merkezi
Gvencesinde

T VLSI lme Laboratuvarnn srdrlebi

lirlii ve devamllnda Agilent Technologies ile
birlikte nemli bir sorumluluk stlenen SPARK
Ynetim Kurulu Bakan Aslhan Yarkut da, Tr
kiyede bu konuda gerekli altyap eksikliini de
yine biz gidermi ve SPARK Kalibrasyon Merke
zini kurmutuk. SPARK Kalibrasyon Merkezi,
maddi adan da nemli ve byk bir yatrm ol
mas ile birlikte gerekli sisteme, teknolojiye, kali
fiye igcne, bilgi birikimine ve gncellie sahip

34

Prof. Dr. Duran Leblebici

Hizmete At

Konumalar ve imza treninin ardndan T

VLSI lme Laboratuvar, adn tad Prof.
Dr. Duran Leblebici tarafndan kesilen kurdele
ile birlikte resmen hizmete ald. VLSI alann
da Trkiyede ilk admlar atan bilim dnyas
nn duayen ismi Prof. Dr. Duran Leblebici, bir
zamanlar rencileri olan bilim insanlar tara
fndan bu laboratuvarn kurulmas ve kendi is
minin verilmesinden tr duyduu mutluluu
dile getirdi. Laboratuvar, Sanayi ve Teknoloji
Bakanl Bakan Yardmcs Prof. Dr. Davut Kav
ranolu, T Rektr Prof. Dr. Mehmet Karaca
ve Prof. Dr. Duran Leblebici tarafndan kurdele
kesilerek hizmete ald.

Tde Ar-Ge

T VLSI lme Laboratuvar

ile Trkiye kendi ileri
teknolojisini gelitirebilecek,
elektronik rnlerini
retebilecek. Trkiyenin bu
kapsamdaki ilk laboratuvar
olma zelliini tayan T
VLSI lme Laboratuvarnn
kadrosu, daha nce ABDde
benzer laboratuvarlar
kuran deneyimli Trk bilim
adamlarndan oluuyor.

Kalknma Bakanl ve
Aselsan Fonlar, Agilent ve
SPARK birlii ile Kuruldu

T VLSI lme Laboratuvar, Trkiyenin ileri

teknoloji gelitirme stratejileri ile uyumlu ola
rak, byk oranda Kalknma Bakanl ve ksmen
Aselsan A.. fonlar ile hayata geirildi. Trki
yenin ileri teknoloji alannda nn aacak olan
laboratuvar, Dnya elektronik sanayinin test ve
lme ihtiyacn karlayan markalarn ban
da gelen Agilent Technologies ve bu markann
Trkiye distribtr SPARK irketler Grubunun,
teknolojik ve lojistik destei ile kuruldu. Bu des
tek erevesinde, T VLSI lme Laboratuvar
ile Agilent Technologies ve Trkiye distribtr
SPARK arasnda stratejik ortaklk mekanizmas
da gelitirildi.

Uzaktan lm Yapabilecek,
zgn Teknolojiler
Gelitirilecek

Laboratuvarn en byk faydalarndan biri de

Trkiyede da bamll azaltan ileri teknolo
jinin retilebilecek olmas. Hassas ve doru l
m hizmeti veren T VLSI lme Laboratuvar
ile zellikle mikro elektronik ve mikro dalga ala
nnda faaliyet gsteren irketlerin yksek perfor
mansl elektronik sistemlerinin retimi konusun
da yeniliki projelere imza atmas hedefleniyor.
Ayrca byle bir laboratuvarn lke ierisinde

lke Kalkndran Teknoloji:

VLSI

Binlerce transistrn tek bir chip zerinde bir

letirilmesiyle tmleik devrelerin oluturulma
sn salayan VLSI (VeryLargeScale Integration
- ok Geni lekli Tmletirilmi Devre) tek
nolojisi, yksek katma deer yaratan elektronik
rnlerin retiminin temelini oluturuyor. VLSI
teknolojisi, getiimiz otuz yllk sre ierisinde
ABD, Japonya, Gney Kore ve Tayvan gibi lkele
rin kalknmasndaki en nemli faktrlerden biri
oldu. Bu teknoloji sayesinde ABDnin nde gelen
birok irketi, 1020 yllk bir byme srecinin
sonunda milyar dolarlk byklklere ulat.

Trkiyede Yeni Bir Balang

Yaratacak

T Elektrik Elektronik Fakltesi bnyesinde ku

rulan T VLSI lme Laboratuvar ile Trkiye
kendi ileri teknolojisini gelitirebilecek, elektro
nik rnlerini retebilecek. Trkiyenin bu kap
samdaki ilk laboratuvar olma zelliini tayan
T VLSI lme Laboratuvarnn kadrosu, daha
nce ABDde benzer laboratuvarlar kuran dene
yimli Trk bilim adamlarndan oluuyor.

35

bulunmas, rnlerin test maliyetlerinin dme

sini salayacak. Bu sayede, yeni fikir ve rnler
iin cesur admlarn atlaca Trkiyede, Ar-Ge
ve retim maliyetleri azalarak, Trk irketlerinin
dnya apndaki rekabet gcnn artmas sa
lanacak.
Kurulan laboratuvarn nemli bir dier zellii
ise; kullanclarn fiziksel olarak merkezde bulun
masna gerek olmadan, otomasyon yazlm ve
uzaktan eriim olanaklarnn kullanmna olanak
salayan sanal laboratuvar iletme kavram ile
kurgulanmas.

Tde Ar-Ge

Yal ve Engelli nsanlara Umut I: Robot Kol

Dou entekin T Teknogiriim Atlyesinde Ar-Ge almalarn yrtt Robot Kol, ileri aamada beyin
dalgalar ile kontrol edilebilecek.

T Teknogiriim Atlyesinde yapt AR-GE almalaryla,

nemli baarlara imza atan Dou entek, kendisini bitiri
ci adam! olarak tanmlayarak, engelli ve yal insanlara dnk
yapt almann byk ses getireceine inandn sylyor.
Yal ve Engelli nsanlar in Rehabilitasyon Robotu
Gelecek Robotik, Yal ve Engelli nsanlar iin Rehabilitasyon
Robotu adl projeyi yrttklerini belirten entek, nrolojik
veya fiziksel hastalklardan dolay el ve kol fonksiyonlarn yi
tirmi insanlara, bu fonksiyonlarn robotik kol aracl ile geri
kazandrmaya altklarn dile getirdi. entek, halen uygulama
almalar devam eden proje ile ilgili u bilgileri verdi: Robotik
kol ile engelli insanlarmz gnlk faaliyetlerini kendi kendileri
ne yapabilecekler. Kimseden yardm almadan yemek hazrlayp
yiyebilir, market alverileri yapabilirler. Robot kol, engelli kiile
rin sosyal hayata katlmalarna byk katk salayacandan, psi
kolojik olarak da kiilere destek olacaktr. Robot kolun kullanm
ok kolaydr. Evde veya sokakta robot kolu rahatlkla kullanabilir
siniz. Prototipleme aamasndaki robot kolumuzun, tasarm ve
yazlm gelitirme faaliyetleri devam etmektedir. lerleyen aa
malarda robot kolu beyin dalgalarnz kullanarak kontrol edebi
leceksiniz.
Trkiyede Bir lk: Beyin Dalgalar le Kontrol Edilebilecek
Robot kolun, lkemizde ilk olma zelliini tadn dile getiren
entek, yurt dndaki benzerlerine gre teknik adan farkllklar
ve stnlkler tadn ifade et
ti . entek, unlar syledi: Yurt
d benzerlerinde robot kol sadece el veya ayak parmaklar ile
kontrol edilebilmekte iken, Trkiyede imal edilecek olan robot
kolumuzun prototipi tamamlandnda, engelli insanlar gz veya
di hareketleri ile robot kolu kontrol edebileceklerdir. lerleyen
aamalarda ise beyin dalgalar ile robot kolu kontrol edilebilmek
mmkn olacaktr. Ekonomik adan da projemiz yurt dndaki
rnlere gre stndr. Muadil ithal rnler lkemizde yaklak
40.000 TLye satlmaktadr. Bu fiyat lkemiz artlarna gre ok
yksektir. Bizim robot kolumuz halkn byk kesiminin karlaya
bilecei bir cretle satlacaktr.

36

te Robot Kolun Marifetleri

entekin verdii bilgiye gre, robot kol ile engelli kii yardm
almadan buzdolabn ap suyunu iebilir, yemek hazrlayp yiye
bilir, arkadalar ile oyunlara katlabilir, alveri yapabilir, hatta
tra olabilir; ocuk yataki bir engelli, arkadalar ile oyun oyna
yabilir, yetikin ise sosyal ortamlara daha hzl uyum salayabilir.
entek, projeyi destekleyen kii ve kurulular iinse u bilgileri
verdi: Projemiz, 2012 ylnda Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakan
l Teknogiriim Sermaye Destei program kapsamnda 100 bin
TL finansal destek almaya hak kazanmtr. Firmamz ayrca KOS
GEB desteklerinden de yararlanmaktadr. ncelikle, niversite
lerde kazanlan yeniliki bilgi ve tecrbeyi rne dntrmenin
nemini vurgulayan ve beni Gelecek Robotik firmasn kurmaya
tevik eden Yrd. Do. Dr. Pnar Boyraz a ok teekkr ederim.
Firmamz, faaliyetlerini T Teknogiriim Atlyesindeki ofisin
de yrtmektedir. Bize bu ofis imkann sunan T Rektr Prof.
Dr. Mehmet Karacaya, Rektr Yardmcs Prof. Dr. Mehmet Sabri
elike ve firmamza yakn destek salayan danmanlar Do. Dr.
Mustafa Kumral, Do. Dr. Levent Trabzon ve Do. Dr. Hseyin K
zla ok teekkr ederim.

Tde Ar-Ge

THY Ar-Ge Ofisi Tde ald

Tl renciler THY Ar-Ge Ofisinde belirli aralklarla dzenlenecek seminerlerde, sektr temsilcileriyle bir
araya gelerek, havaclk sektrndeki yeniliki dnceleri ve gelimeleri yakndan takip etme frsat elde
edecekler.

Aratrma ve inovasyonda nc niversite T, yeni alan THY

Ar-Ge ofisi ile rencilerini Havaclk Sektrne hazrlyor
stanbul Teknik niversitesi ile Trk Hava Yollar (THY) arasnda im
zalanan protokol ile birlikte Uak ve Uzay Bilimleri Fakltesi (UUBF)
bnyesinde THY Ar-Ge Ofisi kuruldu. T Rektr Prof. Dr. Mehmet
Karaca, Rektr Yardmcs Prof. Dr. brahim zkol, Faklte Dekan
Prof. Dr. Metin Orhan Kaya, THY Teknik A.. Genel Mdr Do. Dr.

smail Demir ve THY Teknik A.. Ar-Ge Mdr Dr. Gven Padonun
katlm ile 26 Nisan 2013 tarihinde al yaplan Ar-Ge ofisinde
THY ile T UUBF arasnda yrtlecek eitli projeler hayata ge
irilecek.
Tl renciler Ar-Ge Ofisinde belirli aralklarla dzenlenecek se
minerlerde, sektr temsilcileriyle bir araya gelerek havaclk sekt
rndeki yeniliki dnceleri ve gelimeleri yakndan takip etme fr
sat elde edecekler. renciler anlama erevesinde hem Tnn
teknik altyapsna hem de THYnin dokmanlarna ulaabilecekler.
Ofisteki almalara katlacak renciler; Ar-Ge projesi nasl alnr?
Nasl yrtlr? Nasl sonuca ulatrlr? Sektrn ihtiyalar nedir?
Bu ihtiyalarn ne ekilde karlanmas gerekir? sorularna cevap
bulmu, havaclk genel kltr olumu, bu konularda alm,
hatta bundan bir maddi kazan salam donanml bir eleman ola
rak sektre kazandrlm olacaklar.
THYden gelen talep zerine kullanma alan Ar-Ge Ofisinde ren
ciler hali hazrda almalarna balam durumdalar. Ofiste alr
durumda 8 istasyon yer alyor ve projenin ieriine gre farkl fa
kltelerden de bavuruda bulunan renciler oluyor. Uak ve Uzay
Bilimleri Fakltesinin yan sra Elektrik-Elektronik Fakltesi, Kimya
Metalrji Fakltesi gibi dier fakltelerin rencileri de projelerde
yer alabiliyor ve bu sayede disiplinler aras bir alma yrtlyor.
T-THY Ar-Ge Ofisinin kar amac gtmeden tamamen akademik
heveslerle kurulduunu belirten Ofis Sorumlusu r. Gr. Dr. z
ge zdemir, buradaki almalarn, rn gelitirmenin tesinde ta
mamen Ar-Geye ynelik bilimsel almalar olduunun altn izdi.
Ofisin almalar kapsamnda lisans rencilerinin bitirme projele
rini, yksek lisans ve doktora rencilerinin ise almalarn burada
haftann belirli gn ve saatlerinde srdrebileceklerini dile getiren
zdemir, gelitirilecek projelerde uaklarda kullanlan sistemlerin
Trkiyede retilmesi, bu rnlerin havaclk sektrne kazandrl
mas ve gelecekte retilecek kendi uaklarmzda kullanlmasnn
amalandn ifade et
ti .
T Haber - Osman Keskin

T Rektr Prof. Dr. Mehmet Karaca, Rektr Yardmcs Prof. Dr. brahim zkol, Prof. Dr. Metin Orhan Kaya,
THY Teknik A.. Genel Mdr Do. Dr. smail Demir ve THY Teknik A.. Ar-Ge Mdr Dr. Gven Pado
al treninde.

37

Tde Ar-Ge

Boeing ve T Arasnda Havaclk ve Uzay Teknolojisi

Aratrmas birlii
Boeing ve T, aratrmalarnda uucu organik bileenleri uak kabininden daha fazla uzaklatrmak iin zel
ilem grm nano-fiberlerin verimliliini incelemek zere bir anlama imzalad.
Boeing [NYSE: BA] ile Trkiyenin yenilikilik, AR-GE, havaclk ve uzay
teknolojilerinde lider kurumu stanbul Teknik niversitesi, havaclk
ve uzay aratrmas alannda tm yolcularn faydalanaca yeni bir i
birliini duyurdu.
Boeing Trkiye Bakan Bernard J. Dunn ve T Rektr Prof. Dr. Meh
met Karaca, ortak aratrma ve gelitirme programlarn balatacak
olan anlamay kutlamak iin niversite kampsnde bir imza tre
ni dzenledi. Trene Trk Hava Yollar yneticileri Dr. Temel Kotil ve
Dr. smail Demir katld. Trk Hava Yollarnn Genel Mdr Dr. Temel
Kotil daha nce niversitenin Uak ve Uzay Bilimleri Fakltesi Blm
Bakan ve Faklte Dekan Yardmcs grevlerinde bulunmutu. Ayrca
THY Teknik Ynetim Kurulu Bakan Vekili Dr. smail Demir T mezu
nudur.
Boeing ve T ilk ortak projelerini, yolcular iin ticari uaklarn kabin
ortamnda hava kalitesini iyiletirecek ileri bir hava filtreleme sistemi
ni aratrmak ve gelitirmek iin bir yllk bir alma olarak aklad.
Dunn, yapt aklamada Trkiyenin en iyi yksek eitim kurum
larndan biri olan stanbul Teknik niversitesi ile yeni bir aratrma
ortakl kurduumuz iin ok mutluyuz dedi. Boeing, teknolojik
stnl ile tanmlanr, T ile kurduumuz ibirliinin irketimize
yeniliki fikirler getireceine ve Trkiyenin ekonomik ve teknolojik
geliimindeki hedeflerini destekleyeceine inanyoruz dedi.
Boeing ve T, Aratrmalarnda Nano-Fiberlerin
Verimliliini nceleyecek
T Rektr Prof. Dr. Karaca Bugn, Boeing ve T arasnda, Havaclk
ve Uzay sektrnde yeniliki tasarm ve aratrmalar konusunda gl
bir ortakln balangcdr. Boeingin yan sra milli bayramz tayan
Trk Hava Yollar ve THY Tekniki de Sivil Havaclk alannda bylesi ileri
bir AR-GE konusunda gl destekilerimiz ve ortaklarmz arasnda
grmekten ok mutluyuz dedi.

Boeing Trkiye Bakan Bernard J. Dunn ve T Rektr Prof. Dr. Mehmet Karaca

Gnmz ticari uaklarndaki evresel kontrol sistemi, kimyasal kir

leticilerin konsantrasyonunu son derece dk seviyelere indiriyor.
Boeing ve T, aratrmalarnda uucu organik bileenleri uak kabi
ninden daha fazla uzaklatrmak iin zel ilem grm nano-fiberle
rin verimliliini inceleyecek.
Boeing Aratrma ve Teknoloji, Kresel Aratrma ve Gelitirme Stra
tejisi Kdemli Teknik Direktr Mike Friend, Bu proje Boeingin ticari
uak yolcu deneyimini gelitirmek iin srekli altnn bir rneidir,
uzay ve havaclk uygulamalarnda nano malzemelerle ilgili ok gl
bir aratrma program olan Tnn yetenekli retim yeleri ve
rencileri ile birlikte almak iin sabrszlanyoruz dedi.
Boeing 70 yla yakn sredir Trkiye ile uzun sreli ve karlkl fayda
salayan bir iliki srdrmektedir. Boeing hlihazrda Trk ticari hava
clk ve savunma sektrlerindeki mterilere uak ve hizmet salayan,
Trk uzay ve havaclk sanayisinin gvenilir bir ortadr.

Boeing Trkiye Bakan Bernard J. Dunn ve T Rektr Prof. Dr. Mehmet Karaca, Trk Hava Yollar yneticileri Dr. Temel Kotil, Dr. smail Demir,
T Rektr Yardmclar ve retim yeleri ile.

38

Tde Ar-Ge

T Yanma Laboratuvar
Yanma teknolojilerindeki ilerlemenin, enerji verimliliinin artrlmas ile evre kirliliinin azaltlmas yolundaki ne
mi byktr. Uak ve roket motorlarnn kalbi yanma odasdr diyebiliriz. Tde 2010 ylnda kurulan Yanma
Laboratuvar Trkiyede bir niversite bnyesinde kurulan ilk deneysel altyap olup, daha sonra kurulanlara
nemli lekte rnek tekil etmi, bilgi transferi yapmtr.
Tde 2010 ylnda Do. Dr. Onur Tuner yrtclnde faaliye
te geen Yanma Laboratuvar, Trkiyede niversite bnyesinde bu
amala kurulan ilk deneysel altyapdr. Bu altyap lkemizde daha
sonra gerek aratrma enstitleri, gerek sanayi kurulular tarafndan
kurulan test altyaplarna rnek tekil etmitir. Bu kurum ve kurulu
lara getiimiz iki sene zarfnda T olarak nemli lekte bilgi trans
feri yaplmtr. Do. Dr. Onur Tuner, Yanma Laboratuvarnn ilevini
anlatyor.
Yanma Odas: Uak ve Roket Motorlarnn Kalbi
Yanma aratrmalar iki adan nemlidir. Bunlardan ilki enerji d
nm sistemleridir. Halen dnyadaki toplam enerji ihtiyacnn %
85inden fazlas eitli yaktlarn yaklmas ile elde edilmektedir. Bu,
evimizin elektrik ihtiyacndan, kullandmz otomobile, gemi, uak
gibi vastalarn motorlarna kadar ok geni bir alan kapsamaktadr.
Dolaysyla yanma teknolojilerindeki ilerlemenin, enerji verimliliinin
artrlmas ile evre kirliliinin azaltlmas yolundaki nemi byktr,
uak ve roket motorlarnn kalbi yanma odasdr diyebiliriz.
Yanma bilimindeki ilerlemeler ve yanma teknolojilerindeki gereksi
nimler srasyla hem insanl cesaretlendirmi, hem de en u koul
larda ve tasarm gereksinmelerinde oluan fenomenleri aratrmaya
itmitir. Bu nitelikteki problemler, genelde termodinamik zaman l
eklerinin snrlarnda, daha nce gz nne yeterince alnmam ya
hut hi alnmam boyut ve ktle leklerinde gerekleirler. Sonu
olarak bu olgularn incelenmesi bizim temel kabul et
ti imiz bir takm
bilimsel hipotezlerin de yeniden gzden geirilmesi sonucunu dour
maktadr.
Ar-Ge almalar
Yanma laboratuvarnda u ana kadar iki TBTAK projesi, iki de BAP
projesi tamamlanmtr. nmzdeki dnemde yeni SAN-TEZ ve
TBTAK proje bavurular ile buradaki aratrmalarn devamlln
salamay hedeflemektedir.
Yanma laboratuvarnda u an, gaz trbin motorlarnn yanma oda
larn simle eden 30 kW gcnde deneysel bir girdap stabilizeli
atmosferik yanma odas test dzenei bulunmaktadr. Bu dzenek
te ou lazer tabanl tepkimeli ak bozmayan non-intrzif lm

teknikleri ile alev ierisinden hz da

lm, serbest radikallerin grntlen
mesi, emisyon lmleri gibi deneysel
imkanlarmz bulunmakta. Bu deneyler
sayesinde HAD (hesaplamal akkanlar
dinamii) simlasyonlar gibi analitik
yntemlerin dorulanmas iin nem
li veri setleri elde edilebilmektedir. Bir
baka TBTAK destekli almada ise
mikro lekte enerji dnm sistemle
ri zerinde aratrmalar yrtld. Ara
trma temas sv hidrokarbonlarn mikro lekte yaklmas idi. Bu
ok disiplinli almada Kimya-Metalurji Fakltesi retim yelerin
den Do.Dr. Hseyin Kzl ile Makine Fakltesinden Do.Dr. Levent
Trabzonun yardmlar sayesinde her bir santimetrekaresinde 250
ayr llenin bulunduu bir mikro enjektr gelitirildi.
Yrtlen almalarn ou deneysel arlkl olmakla birlikte, bir
proje kapsamndaki saysal simlasyonlar konusunda yine T bn
yesinde bulunan Ulusal Yksek Yksek Baarml Hesaplama Merke
zinden (UHeM) paralel hesaplama destei alnd.
Havaclk Eitimi lkemizde Sadece T ve ODTde
Meslein pratikteki tarihesine baktmzda, Trkiyedeki ilk uak
fabrikas 1928 ylnda Kayseride alm. Bu fabrika 1939 ylndan
itibaren d lkere ihracat yapabilir konumuna gelmi, skandinav l
kerine uak satmtr. kinci Dnya Sava yllarnda ise spanyaya 40
kadar sava ua satabilmitir. Bakldnda mazisi Fransz Mirage
firmasnnkinden eskidir.
kinci Dnya Savan takip eden yllarda fabrikann imalatna son
verilmi, sadece bir bakm merkezine dntrlmtr. nemli bir
zaman kaybnn ardndan daha sonraki yllarda TAInin kurulmasyla
birlikte, zellikle sistem entegrasyonu alannda lkemizde son yirmi
sene sresince belirli mesafe alnmtr. Dier savunma sanayi ku
rulularnn da bu konuda olumlu katklar olmutur. Sistem enteg
rasyonu konusundaki baarlar, alt-sistemlerin de milli imknlarla
tasarlanp retilmesi gerekliliini de beraberinde getirmitir. tki sis
temleri bu alt-sistemlerin banda gelmektedir.
Hem lisans hem de lisans st dzeyde kkl bir ha
vaclk eitimi, lkemizde sadece T ve ODTde
bulunuyor. Havaclk konusundaki yetimi ele
man a, yakn disiplinler olmas sebebiyle ni
versitelerin makine mhendislii blmlerinden
kapatlyor.
Mezunlarmz savunma sanayinin yansra, uak bakm sek
trnde, motor bakm, gvde bakm, sivil havaclk zerinde
de alabilirler. Havayollarnn yneticilerinin ou Tden me
zundur. Son yllarda savunma sanayiine ynlenen mezun saysnda
belirgin bir art gze arpmaktadr. Tabii bu iler corafi olarak An
kara civarnda younlayor. stanbula alan rencilerimizi Anka
raya gitme konusunda tevik ve ikna etmek gerekebiliyor.
T Haber - Burcu Koz

39

Tde Ar-Ge

Rockwell Otomasyon Tde laboratuvar at

Rockwell Otomasyon, 1.5 milyon dolarlk bir yatrmla, Tde G ve Hareket Kontrol Laboratuvar at.
T ile endstri arasnda kpr oluturacak olan yeni laboratuvar, eitim amacnn yannda, aratrma ve
gelitirme almalarna byk katk salayacak.

Rockwell Automation G ve Hareket Kontrol Laboratuvarnn

resmi al yapld. 19 ubat 2013 tarihinde gerekletirilen a
la Rektr Prof.Dr.Mehmet Karaca, Rockwell Automation Global
Gelitirme Mdr Joe Kann, Ortadou Blge Sorumlusu Neil
Enright, Trkiye Genel Mdr Cenk Ceylan, laboratuvarn ilk
kurucusu Prof.Dr. M. Kemal Sarolu ve ok sayda davetli katl
d.
Laboratuvarn yrtcln Yrd. Do. Dr. Ali Fuat Ergen ya
pyor. T Kontrol ve Bilgisayar Mhendislii mezunu olan Er

gen, laboratuvarn herkese ak olduunu ve blmdeki btn

retim yelerinin laboratuvarla ilikili olduklarn belirt
ti . Er
gen, Laboratuvarn kurulmas iin 2011 Ekim aynda Rockwell
ile grmeler yapmaya baladk, firmann CEOsunun Ty
ziyareti ile gerekleen toplant sonucunda anlama yapmaya
karar verdik dedi.
Rockwell Automation ekipmanlarnn Tye hibe edildiini ve
Tye yaklak 1.5 milyon dolarlk yatrm getirildiini ifade
eden Ergen, Blm derslerinde ve laboratuvarlarnda oto
masyon konusunda en son teknoloji rnleri kullanlacak ve
bu sayede rencilerin rendikleri bilgileri pratie dkmeleri,
hem de gncel teknolojiyi yakndan takip etmeleri kolaylaa
cak diye konutu.
Anlamaya gre laboratuvar msait olduu srece burada hem
endstriyel eitimler verilecek hem de endstri ile beraber pro
jeler yaplabilecek. Rockwell ile, firmann misafirlerinin labora
tuvar ziyaret edebilmelerine ve niversiteden akademisyenler
le anlap eitimlerin bir ksmnn niversitemizde verilmesinin
salanmasna ynelik karlkl bir anlama yapld.
Rockwell Laboratuvarnn almasnn Tnn endstriyel oto
masyon alannda endstri ile salam bir kpr oluturmas itiba
riyle ok nemli bir gelime olduunu kaydeden Ergen, Rock
wellin Ty seme nedeni, Trkiyedeki niversiteler arasnda
endstri ile ilikiler asndan en iyi niversitenin T olmasn
dan ileri gelmektedir. Buras bir eitim ve aratrma laboratuva
rdr. Ayrca Rockwell Otomasyon ile yaplan anlama gerei, bu
laboratuvarda yaplacak aratrma ve gelitirmeler hem niversi
te bnyesinde akademik yayn ve patentli rn oluturabilecek,
hem de Rockwellin ihtiya duymas durumunda firmaya byk
katklar olacak. Bizim esas hedefimiz laboratuvarmzn sadece
eitim amacyla kullanlmas deil, ayn zamanda aratrma ve
gelitirme iin de kullanlmasdr. dedi.
T Haber - Burcu Koz

40

Tde Ar-Ge

Elektrik Datm Otomasyonu Laboratuvar Ald

stanbul Teknik niversitesi (T) Elektrik-Elektronik Fakltesi Elekt
rik Mhendislii Blm bnyesindeki Elektrik Tesisleri Laboratuvar
Siemensin destei ile yenilenerek Elektrik Datm Otomasyonu La
boratuvar ad altnda tekrar hizmete girdi. Tl rencilerinin ve
retim elemanlarnn modern teknolojiyle eitim yapmasn salayacak
Elektrik Datm Otomasyonu Laboratuvar, 16 Nisan 2013 Sal gn
dzenlenen bir trenle hizmete ald. Laboratuvarn alnda T Rek
tr Yardmclar Prof. Dr. Mehmet Sabri elik, Prof. Dr. brahim zkol,
Faklte Dekan Prof. Dr. mer Usta, Siemens Akll ebekeler Global
CEOsu Dr. Jan Mrosik, Siemens Akll ebekeler Global CFOsu Bernd
Haetzel, Siemens Akll ebekeler Trkiye Direktr Hasan Ali Pazar,
Ticari Direktr Tolga Afin ve Siemens uzmanlarnn yan sra, Tl
akademisyenler ve renciler yer ald.
Elektrik Datm Otomasyonu Laboratuvarnda kullanlan ekipmann
modern cihazlarla deitirilmesine ek olarak i restorasyon ve projek
siyon temini gibi ihtiyalar da Siemens desteiyle tamamland. Labora
tuvarda Siemensten temin edilen 1 adet mesafe koruma rlesi (7SA6),
1 adet diferansiyel rlesi (7UT6), 1 adet ar akm rlesi (7SJ80), 1 adet
gerilim rlesi (7SJ80), 1 adet SICAM 1703 RTU, 1 adet SICAM 230 SCA
DA yazlm, 5 adet pano ve ihtiya duyulan yardmc ekipmanlar hiz
mete alnd. Toplamda 100n zerinde renciye deney imkan sunan
laboratuvar, rencilerin koruma teknii ve teknolojileri ile bunlarn

enerji otomasyon sistemlerine entegrasyonu hakknda bilgi sahibi ol

malarn, RTU ve SCADA yazlm sayesinde enerji otomasyon sistemleri
ile ilgili detayl bilgi edinmelerini salyor.
Laboratuvarda Tl retim yeleri tarafndan Simatic PLC, Simatic
HMI, Simatic NET, Simatic PCS 7, Simotion, Sinamics ve Sinumerik ei
timleri veriliyor. Bu uygulamalar haricinde uygulamaya konulan Gele
cein Profesyonelleri Projesi rencilere burs, staj imkn ve bazen de
esnek zamanl alma frsatlar sunuyor. renciler, edindikleri dene
yimle akademik renimlerini daha bilinli ynlendirebilirken, mezun
olduktan sonra da daha iyi tercihler yapabilme ans elde ediyor.

Prostat Kanseri Tehisinde Yeni Bir r

T Teknogiriim Atlyesinde yaplan Ar-Ge almalar ile, Trkiyede en sk grlen tr olan prostat kanseri
tehisi daha kolay ve hata oran daha az olacak.
stanbul Teknik niversitesi Molekler Biyoloji ve Genetik Blm me
zunu Kerem envardar, T Teknogiriim Atlyesinde yapt AR-GE
almalar ile prostat tehisinde nemli bir ar at.
En Sk Grlen kinci Kanser Tr
Trkiyede Salk Bakanlnn verilerine gre prostat kanseri, grlme
skl asndan 100 binde 19.39 oranyla akcier kanserinden sonra
en sk grlen ikinci kanser tr olarak kaydediliyor. Prostat kanseri
nin, kanserli hcreler prostat dokularndan baka dokulara gemedii
srece cerrahi mdahale veya radyasyon terapisi yntemleri ile tedavi
edilebilen bir hastalk olduunu dile getiren Kerem envardar, bu duru
mun erken tehisi nemli kldn syledi. Hastalkla ilgili ksa bilgi ve
ren envardar, unlar kaydet
ti : PSA (Prostat Spesifik Antijen), prosta
tn epitel hcreleri tarafndan retilen ve seminal svda yksek oranda
bulunan protein yapsnda bir enzimdir. Normal durumdaki prostattan
seruma az miktarda karmaktadr. Kandaki ykselme, prostat hastal
nn gstergesidir. PSA normalde, 4 ng/mlnin altnda olmaldr. 4 ng/
ml altndaki deerler normal olarak kabul edilmektedir. 4-10 ng/ml ara
sndaki deerler pheli snr deerler, 10 ng/ml
zerinde elde edilen PSA deeri ise yksek olarak
deerlendirilmektedir.
Hastalar in Byk Kolaylk
Tehisin bu kadar nemli olduu bir durumda,
tehis amac ile kandan alnan rnekte yaplan
tehislerde yzde 75e varan hatal sonular or
taya ktn kaydeden envardar, erken tehisin

41

artk daha kolay ve hata orannn daha az olduunu kaydederek u bil

gileri verdi: PSAdan farkl, baka bir marker prostat kanseri tehisini
daha hassaslatrabildii gibi erken tehisin de nn aabilecektir. Bi
zim tehis iin dndmz marker PCA3 adl markerdr. Bu marke
rn doruluk orannn snr deerlerde yzde 75-80 arasnda olmas ve
idrardan baklabilmesi, hassasiyeti art
t rd gibi ayn zamanda hastalar
iin de kolaylk salamaktadr.
Testler Dnyada Sadece ki lkede Yaplyor
Bu test u an dnyada iki lkede yaplmakta ve dnyadaki rnekler
bu iki lkeye gitmektedir diyen envardar, kendilerinin gelitirdii
proje ile birlikte artk hem bu iin lke ekonomisine yk getirmeyece
ini, hem de baklan PCA3 markernn ksa srede (23 gn) bozul
duudnldnde, yanl sonular verilmesinin nne geile
ceini syledi. envardar, aklamasn yle srdrd: Bu proje ile
retilmesi planlanan kitin maliyetinin, yurtdndaki emsallerine gre
yzde 5060 orannda ucuz olmas ve test sonucunun alnmasnn 5-6
saat arasnda gereklemesi mmkn olacaktr. Projemizi Marmara
niversitesi Eitim ve Aratrma Hastanesi ile ortak bir ekilde yrt
mekteyiz. rneklerin temini ile birlikte hoca
larmzla belirli periyotlarda grmekte ve
sonular yorumlamaktayz. Projemiz iin Sa
nayi Bakanlndan destek almaktayz. Ayrca
destekleri iin T Rektr Prof.Dr. Mehmet
Karaca, Rektr Yardmcs Prof.Dr. Mehmet
Sabri elik ve danman hocalarmz Do.Dr
Mustafa Kumral ve Do. Dr. Levent Trabzona
teekkr ediyoruz.

Tde Ar-Ge

Boya retiminde Ses Getirecek Proje

Tde yrtlen Endstriyel Hammaddelerin Su Bazl Boyalarda lev Mekanizmas isimli proje sayesinde
su bazl boyalarda titanyum dioksit kullanmnn azaltlmas ile boya maliyeti decek, evreye duyarl boya
retimi gerekletirilecek.
Trkiye, boya retiminde Avrupada 6. srada bulunmasna ramen,
dolgu maddesi ve katk maddelerinin yzde 70ini ithal etmek zorunda.
zellikle boyada kullanlan en pahal hammaddelerden bir tanesi olan
titan dioksit (TiO2) pigmentinin tamam yurtdndan ithal ediliyor. T
retim yesi Prof. Dr Mehmet Sabri elik danmanlnda yrtlen
yeni bir projeye gre, boya imalatnda hammadde olarak kullanlan ti
tanyum dioksit kullanm azaltlyor. Yzde 1 oranndaki bir dn bile
boya sektrnde maliyetlerde nemli miktarda azalmaya sebep olaca
bilgisini veren elik, T Aratrma Grevlisi Dr. Frat Karaka tarafn
dan hazrlanan Endstriyel Hammaddelerin Su Bazl Boyalarda lev
Mekanizmas isimli proje sayesinde, su bazl boyalarda titanyum di
oksit kullanmnn azalacan syledi. elik, bu projenin en nemli fay
dalarndan birinin, ilevsel zellik kazandrlm kalsit ve kalsine kaolen
gibi hammaddelerin kullanlmas ile boya kalitesinden dn vermeden,
titan dioksit (TiO2) kullanmnda yzde 4lk bir azalma salanmasol
duunu belirt
ti .
Boya Sektrnn Maliyeti Decek, Rekabet Gc Artacak
Projenin hayata gemesi ile Trk boya sektrnn rekabet gc arta
cak. Boya kalitesindeki titanyum dioksit pigmentinin sat fiyatnn 3 bin
Euro/ton, kalsit sat fiyatnn 120 Euro/ton olduu dikkate alndnda,
bu oran 10 bin ton/yl retim kapasitesine sahip bir fabrika iin orta
lama 1.000.000 Euro/yl gibi bir katma deer yaratacak. Konu ile ilgili
bilgi veren projenin sahibi Dr. Frat Karaka, endstriyel hammaddelerin
ilevsellik kazandrlarak boya reetelerinde kullanlmas ile daha kalite
li, ucuz ve evreci boya retiminin gerekletirilebileceini syledi. Y
rtcln Prof. Dr. Mehmet Sabri elikin yapt ve Bor Aratrma
Enstits (BOREN) destei ile devam eden, bor (kolemanit) mineralinin
su bazl boyalarda kullanmn hedefleyen proje byk bir hzla devam
ediyor. Karaka, Dnyada kolemanit mineralinin su bazl boyalarda kul
lanmnn pratik rnei bulunmadna da dikkat ekerek, Trkiyenin
bu konuda bir ilke imza atacan kaydet
ti .
Kolemanit Mineralini Deerlendirebiliriz
Projede u an gelinen noktada kolemanitin, zellikle sya olan direnci
sayesinde yangn geciktirici boya retiminde nemli bir potansiyel ol
duunun grldn de belirten Karaka, ayrca antibakteriyel zel
liinin, su bazl boyalarda biocid olarak kullanlan zehirli kimyasallara
alternatif olup olamaya
cann hlihazrda proje
kapsamnda aratrld
n syledi. Proje olum
lu sonuland takdirde,
lkemizde byk oran
da rezervi olan kolema
nit minerali iin yeni bir
kullanm alannn ortaya
kaca mjdesini de
veren Karaka, su bazl
boyalar iin yeni bir i
levsel hammadde re
tilmi olacan syledi.
Yerli Boya reticilerine
Yeni Bir Soluk

Karaka, u an balang aamasnda olan bir dier projeden de bah

sederek unlar syledi: Bu yeni proje, Boyada kullanlan kalsit mi
neralinin TiO2 pigmenti ile kaplanmas ve bu sayede ok daha ucuz
ve titanyum dioksit ile benzer zellikte yeni bir pigment gelitirilmesi
konusundadr. TUBTAK 1001 proje nerisi olarak verdiimiz ve de
erlendirilme aamasnda olan bu proje, ngrld gibi baarl
olduu takdirde, zellikle yerli boya reticilerine yeni bir soluk kazan
dracaktr. Bu projeye sektrden katlmlar bekliyoruz.
Rakamlarla Trkiye Boya Sektr
* 2011 ylnda dnyada 35 milyon ton boya tketildi. Bu tketim yak
lak 107 milyar dolar civarnda bir maddi deeri temsil etmektedir.
Bu tketimin yzde 51i inaat, yzde 49u ise sanayi boyalar kaynakl
gereklemitir. Maddi deer olarak ise yzde 44n inaat boyalar,
yzde 56sn ise sanayi boyalar oluturmaktadr.
* Trkiyede ise 2011 ylnda gerekleen boya tketimi 750 bin ton
civarndadr. Tketimin yaklak olarak yzde 60n (450 bin ton) in
aat boyalar, yzde 40n (300 bin ton) ise sanayi boyalar olutur
maktadr.
* Trkiye boya retiminde Avrupada 6. srada bulunmaktadr. Bu
nunla beraber pigment, dolgu maddesi ve katk maddelerinin yzde
70ini ithal etmekte, bu anlamda tamamen da bal bir pozisyonda
bulunmaktadr. zellikle boyada kullanlan en pahal hammaddeler
den bir tanesi olan titanyum dioksit pigmentinin tamam yurtdn
dan ithal edilmektedir.

42

Mhendislikte nc Kadnlar

Tden Mezuniyetinin 50. Ylnda Y. Mh. lk Arolu:

Mhendislie Gnlm Verdim

Mhendislik mesleinde 50. Yln dolduran lk Arolu, tek kz renci olarak girdii T naat Fakltesi Betonarme
Blmnden 1963 ylnda mezun oldu. Yap Merkezi bnyesinde beton konusunda yapt yllar sren aratrma ve
deneyler sonucu endstriyel beton, hazr beton gibi kavramlar yap sektrne kazandrd, bu alma ile ilk Kalite
Belgesini ald. Trkiyenin ve dnyann bayndrlk tarihinde sekin bir konuma sahip Yap Merkezinin, mhendislik
alanndaki baarl almalarnda byk katks bulunan lk Arolunun imdiki rotas eitim. Byk bir idealle
srdrd eitim almalarnn merkezinde ise Irmak Okullar var. Mezun olduu gnden bugne T ile ban hi
koparmayan, her frsatta destek veren lk Arolu ile, rencilik yllarndan gnmze uzanan bir sylei yaptk
50 yl ncesine dnp baktmzda, yksekretimde, zellikle de mhendislik blmlerinde kz renci grmek ok zor. Siz o
dnemde, T naat Fakltesine girip snfn
tek kz rencisi olarak mezun olmusunuz.
Tye girmeye nasl karar verdiniz, sizin tercihiniz miydi, aileniz mi ynlendirdi?

Bu tamamen benim tercihim. Ben alkan ve

merakl bir renci olarak kendimi buldum.
Matematik ve fizik de en sevdiim derslerdi.
Lleburgazda dodum bydm. Lise okumak
istediim iin stanbula Kandilli Kz Lisesine
geldim. Bir gn aabeyim beni, o zamanki
adyla Mithatpaa Stadyumuna bugnk

43

nn Stadyumu- maa gtrd. Tam karmda

sar renkli tarihi bir bina grdm. Aabeyime,
binay sorduumda; Buras mhendislik oku
lu, mhendis yetiir, Teknik niversite, ama
girmesi ok zor. dedi. Ne olunuyor orada?
dedim, Mhendis oluyorsun. dedi. Ben bu
fikri de, o binay da hi unutmadm. Ondan
sonra fizik ve matematie olan ilgim daha ok
artt. O arada inaat mhendisliini biraz da
sama soluma bakarak anlamaya altm. Hat
ta hayatmda babamn kar kt yegane konu
bu oldu. nk babam benim eczac olmam
ve Lleburgaza dnp, onun yannda kalmam
arzu ediyordu. O gnlerde Eczaclk Fakltesine
girmek de ok zordu. ok az renci alnrd ve
ok tap bir meslekti. Eczaclk Fakltesine ba
vurdum ama babama da, ben mhendis olmak
istiyorum, dedim. Teknik niversiteyi kazand
m zaman da artk konunun hibir tartmas
olmad. T naat Fakltesine ok sevinerek
girdim. O zaman naat Blm Takladayd,
her gn o binaya girerken krederdim.
O dnemde hangi faklteler vard? Hangisine
ilgi daha bykt?
Teknik niversite o zamanlar olduka kkt,
sanrm alt faklte vard, Meteoroloji blm
yeni almt, temel faklteler; naat, Mimar
lk, Maden, Makina, Elektrik ve bir de Meteo
roloji vard. naat en popler blmd. nk
o zamanki iktidarn da ngrd ve tevik et
tii byk bir geliim, bir atak vard. En baarl
ocuklar da naata gidiyordu.
Dier blmlerde kz renci says kat?
Aranzdaki dayanma nasld?
Mimarlkta her zaman daha fazla sayda kz
olurdu. Maden, Makina ve Elektrikte de, na
at Blm gibi tek tk kz renci vard. Bir st
snftan Demet isimli bir arkadam vard. Bir
ka snf byk olanlar vard. Onlarla arkadal
m oldu, sonralar da kklerle. Esin nan da
benden c sene sonra girdi naat Blmne.
O da tek kz renci olarak okudu. Birbirimizi
severdik, birbirimize balydk. Mimarlktaki
kz rencilerle de arkadatk.
renciyken, sizden nce mezun olup meslee atlan kadn mhendislerle tantnz m?
lk mhendislerden Sabiha Grayman ahsen
tandm. Meslekte 40. ylnda Mhendisler
Odas onun adna bir toplant dzenlemiti.
yklerini orada kendisinden dinlemitim. ni

lk Arolu

versiteye girdiimde Fatma Kumbasar vard. O

da tpk benim gibi Kandilli Kz Lisesinden birin
cilikle mezun olmu, T naat Blmnde
tek kz olarak okumu. Blmmzde asistan
d, derslerimize gelirdi. Benim Kandilli Kz Lise
si mezunu olduumu renince ok sevinmi,
her zaman yaknlk gstermiti.
Blmde tek kz olmann avantajlar, dezavantajlar nelerdi? Tye girebilme baarsn
ve cesaretini gstermi bir kz renci olarak,
hocalar ya da renciler size ayrcalkl davranyor muydu?
Tek kz olmann ayrcal houma gidiyordu
belki. Bizi ok saknrlar, ok korurlard. Bunun
da o dnem iin doru bir hareket olduunu
dnyorum. Ama ok parlak m? Hayr, de
il! Biraz pasif oldum. Hatta anekdot gibidir:
lk ylmzda, bir gn matematik tatbikatndayz.
Hocamz Selma Hanm ama asistanlar derse
geliyor. Ben de en n srada oturuyorum. Bir
eyi anlayamadm, zaten bizim Yksek Mate
matik dersimiz ok anlalmaz biimde yap
lrd, yani bize ok faydas olmamtr ne yazk
ki! Bunu burada sylemek istiyorum bu kadar
sene sonra. Hepimiz matematik ve fizik bilen in
sanlar olarak oraya gelmi olmamza ramen
Ben anlayamadm, dedim . Birden, 111 no.lu
anfide byk bir homurtu oldu, Kz konutu!
dediler. Bu olaydan sonra, snfta bir daha hibir
ey soramadm. ok etkilendim. Bu olay beni
biraz pasif yapt, daha aktif bir renci olmak
isterdim bugn dndmde. Belki de ko
numam onlara biraz ho geldi, gayri ihtiyari
byle bir tavr gsterdiler. nk hepimiz 18
yandayz, ou Anadoludan gelmi ocuklar.
O zaman kz-erkek ilikileri daha farkl. Ama
onun dnda arkadalarm ok iyiydi; sam
da, solumda bana yer ayrrlard, hepsi sayg
gsterir, severdi. Mesafeli ama yakn bir iliki
oldu, sknt ekmedim. Snfta bir yerim vard,
oraya kimse oturmazd, sadece ben gider otu
rurdum. Bizim zamanmzda da okul ok hotu.
Hepimiz ayn snfta okuyoruz. Dersler sabah
dokuzda balyor, akam drde kadar. Cumar
tesi gnleri de lene kadar. Yani lise gibiydik.
Bir hocamz gider, dieri gelir, iki saatlik blok
ders yaplrd. O atmosferde ne bir ayrcalk, ne
bir stnlk grmedim.
Ersin Bey (Arolu) de snf arkadanzd deil
mi?
Ersin de naat Fakltesinde olmasna ra
men, dnemin sonunda ancak tantk. lk
gittiimde, daha ok sraya yakn oturanlarla
konuurdum. Bir gn Ersin geldi yanma, beni
tanyan bir arkada olduunu syledi. Sonra
Ersinle daha iyi arkada olduk. Belki hayat yle
bir ey hazrlamtr. renciyken, arkadal
mz her zaman ok seviyeli tuttuk. O gnlerde
Ersin, bana bir sz gelmesin diye ok hassas
davranrd. Beraber ok iyi ders alrdk.
En ok etkilendiiniz hocalarnz kimlerdi?
Mustafa nan, herkes gibi bizim de ok etki
lendiimiz hocamzd. Kemal Erguvanl, asis
tanmz Erdoan Yzer, Mehmet Bilge, Mustafa
nann asistan Cengiz Dkmeci, Enver etmeli,

Dubai Metrosu - 2005

Gnay zmen, Sheyl Akman
ok sevdiimiz, ok deerli ve
renciye ok yakn hocalar
mzd. Onlardan ok ey
rendik. Kadn hocalardan Fatma Kumbasar ve
Selma Soysal vard.
Mezun olduktan sonra meslee Bayndrlk
Bakanlnda balamsnz. Orada sizden baka kadn mhendis var myd?
Mezun olunca stanbulda kalmak istedim. Ab
lam stanbulda yayordu, ben de onun yann
da kaldm. O srada Bayndrlk Bakanl Yap
mar leri de yeni kurulmu bir blmd, ofisi
de Taksimdeydi. Opera binasnn inaat de
vam etmekteydi. Onun istimlak alanndaki bir
bina bu i iin ayrlmt. Orada ie baladm.
Bentonarme blmnden mezun olduum iin
orada hem betonarme hesab, hem de projenin
tasarm kontroln yaptm; yl altm, pra
tikte ok ey rendim.
Yap marda baka kadn mhendisler de var
d. Tden benden sene nce mezun olan
arkadalarm, ayrca mimar ve makinaclar
vard. ok gzel bir ortamd, aile gibiydik. Snf
arkadam etin Ay oradayd. Orada altm
dnemde Denizlide yedi katl bir devlet has
tanesi yapmtm, yllar sonra Denizlide bir
deprem olmu, Ersinle gidip bakmtk, bina
sapasalamd.
Ersin Beyle ne zaman evlendiniz?
Yap mar lerinde alrken 1966da evlendik.
lk ocuum dounca iten ayrldm. 10 yl ka
dar resmen almadm. nk, ocuklarma
kendim bakmak istedim. Ersinin yapt pro
jelere de elimden geldiince yardmc olmaya
altm.

Ben, ilhamm Ersinden aldm

Yap Merkezinde almaya ne zaman baladnz? Einizle mesleki anlamda birbirinizi nasl
etkilediniz?
ok samimiyetle syleyeceim; ben Betonar
me Blmnden mezun oldum fakat, tasarm
yapmada Ersinden ok rnek aldm, ondan
ok ey rendim. nk Ersin gerekten iyi bir
mhendistir, iyi bir tasarmcdr. Onun duygula
r beni de etkilemitir. Zaten o da ald ilerde,

44

betonarme hesaplarnda bana itimat ederdi. O

zaman Yap Merkezi kk bir kurulutu. Ersin
sadece proje yapar, benim de kontrol etmem
onu rahatlatrd. Sonra ben giderek ilerle
daha az megul olmaya baladm. Ama srekli
projeleri, fikirlerini konuurduk. Onun sayesin
de, dnce olarak mesleimden kopmadm
diyebilirim. 1975te drdnc ocuum zge
de aramza katldktan sonra ben ie baladm.

Mhendislie Gnlm Verdim,

Betonu ok Sevdim

Yap Merkezinin beton konusunda nc almalar var. Siz de, malzeme olarak betonu
ok sevdiinizi sylyorsunuz. Bu alanda, Yap
Merkezindeki almalarnz nasl seyretti?
almaya ara verdikten 10 sene sonra
Altunizadedeki bu kampsmz yaplrken, Er
sin, bir beton laboratuar kurmak istediini ve
bu birimi benim ynetmemi teklif etti. Ben de
memnuniyetle kabul ettim. Bu aamada benim
istatistik renmem, betonu, imentoyu daha
yakndan tanmam gerekti. Ben bunlar ok se
verek yaptm, ok okudum, ok aratrdm. O
zaman en iyi bilgiler DS laboratuvarlarnda ve
Karayollarnda idi. Fransada Rilem diye byk
bir beton enstits vardr, hep onun yaynlarn
okudum, laboratuvarda aratrmalar yaptm,
sonra bunlar yaynladm, birbirleriyle ilintilerini
oluturdum. niversitede rendiim bilgilerin
de ok yarar oldu. zelikle Sheyl Akman ile
ok yakn temasta altm. En ok etkilendiim
hocalarmdan biridir. Hazr beton diye bir ey
yoktu o zaman. Baz kavramlar ilk defa konu
uyorduk. Endstriyel betondan bahsetmeye
balamtk, betonda kalite, ynetmelikler O
srada bizim prefabrikasyon irketimiz de kurul
mu, endstriyel beton retmeye balamtk.
Ben almalar daha ok laboratuvar ile fabrika
arasnda yrtyordum. Laboratuvarda bilgi
sahibi olduktan sonra Sheyl Bey beni, dzen
ledii beton seminerlerine konumac olarak
davet etmi, bana o frsat da vermiti. Btn
bunlar, bana Yap Merkezinin ve eimin sun

lk Arolu

Bilgi Paylaldka Artar

Ankara - Konya Yksek Hzl Demiryolu - 2007

duu olanaklar dahilinde oldu. Arkamda Yap
Merkezi olduu iin birtakm ileri yapabildim.
Ama bu almalara gnlm verdim. Betonu
ok sevdim, beton gerekten ok gzel bir mal
zemedir.
Endstriyel anlamda buna nclk edip, bir
de kalite belgesi almsnz
Biz 1994te, ISO 9001 kalite belgesini alan ilk
inaat irketi olduk. Bu baar, nderlik etti
im prefabrikasyondaki takmla kazanlan bir
baardr. Sonrasnda Ersin, hadi ocuklar, siz
beton 1000 yapn bakalm dedi. nk o za
man beton 160lardan bahsediliyordu. Beton
160, bir cm2si 160 kg. tayan beton rneidir.
Biz beton 1000i yaptk, imdi beton 3000lere
doru gidiyor almalar. Yap Merkezinde ha
len bu aratrmalar devam ediyor. Bir sre son
ra beton laboratuvar yneticiliinden ayrldm,
baka grevlere getim. nk orada ufkum
geniledi. Kaliteyi ok sevdim, betonun yann

da kalite hayatmn ynlendiricisi oldu. Kalite

nerede balar, kaliteyi esas nerede izlemeliyiz
dediimde, ynetimde olduumu grdm. ISO
9000 de, bu aray nedeniyle geldi.
Betonla ilgili Ar-Ge almalarnz u anda
hangi safhada?
Hafif beton zerinde altk, renklendirilmi
betonlar zerinde alyoruz, iindeki birta
km ipler nedeniyle gne n alp yanstan
ve dnyada da henz aratrma safhasnda olan
beton zerinde altk. rnlerimizi hafifleti
yoruz, bloklarmz yaptk, u anda inaatlarda
kullanlyor. imdi paneltonlar daha da hafif
letmek iin alyoruz. Geri dnm olarak
agregalarmz krp, yeniden beton iinde kul
lanp, o betonun dayanmlarnn nasl gittiini
izliyoruz. Hasarsz test yntemlerini gelitirdik.
Bunlarla ilgili ok nemli yaynlar yaptk. Labo
ratuvarmz, yerindeki dayanm tahmin etmek,
ykmadan, karot karmadan, ultrasonik yn
temlerle ok gzel almalar retti .

Siz, prefabrikasyonun Trkiyede yeterince anlalamadn sylyorsunuz. Neden?

Prefebrikasyon, aklc , yeniliki zihinlerin
rndr. nk dnerek yaparsnz, geli
tirilmi bir metottur. Prefabrike rn sadece
betondan olmaz, ahaptan da, elikten de olur.
nemli olan bir fabrikada yapsal rnleri ret
mek, ondan sonra inaatn antiyesinde bir
araya getirmektir. Prefabrikasyonda rn hzl
ve kaliteli retilir, malzemeden tasarruf sala
nr, dayanm yksek, kesitler incedir. Beton ,
elik ve ahaptan daha ucuzdur, daha az enerji
kullanlr ve uzun sre dayanr. Durduu yerde
de dayanm kazanr. Dikkatlice yaplrsa, tabiat
artlarnda bozulmaz. Rastgele dklm be
tonlar 30 yl iinde dalr gider, kum olur tekrar.
nk kark bir malzemedir beton. Yaptm
deneylerde ultrasonla da ok altm, herhalde
laboratuvarda bin kadar rnei elimle kr
mmdr. Yerindeki betonu tanmlamak da ayr
bir ey. Beton deneyleri yapma artnamelerini
ilk defa biz hazrladk, bunlar teknik kongreler
de sunduk. TSE, daha sonra bu artnameleri
hazrlad. Yap Merkezi Beton Laboratuvar ,
hazr betonda da ou zamanlar nclk etmi
tir. nk benden sonra laboratuvarn bana
Erbil ztekin geldi. O da bir akademisyendir.
Daha sonra Tama Beton Sanayiine danman
oldu. Bizim laboratuarmzda, rlm bilgiler
sektre dald. Biz bundan ok memnunuz.
nk bilgi paylaldka artyor. imdi Prof. Dr.
Ergin Arolu o iin banda.

Mutluluk na Ederek Mutlu Oluruz

Yap Merkezinin kurulu vizyonunu ifade

eden Mutluluk na Ederek, Mutlu Oluruz,
Yapda Bilim, amza Sorumluyuz gibi ilkeleri var. Bu ilkeler, uygulamada nasl ekilleniyor?
Yap Merkezinin vizyonunu kuran Ersindir. O
gn gerekten Trkiyede bu mottolar he
nz hi bilinmezken Yapda Bilim, amza

El Mek Nimir Kprs (Sudan) - 2007

45

lk Arolu

Sorumluyuz gibi ilkelerle kurmutur Yap

Merkezini. Yap Merkezi hedeflerini ger
ekletirirken dnce ile uygulama arasnda
teknik zellikler kadar, mesleki ve insani de
erleri, estetik tutumu hibir zaman gz ard
etmez. Ben, Yap Merkezinin kurucusu da
olmadm hibir zaman, ama onlarn yannda
oldum. Ersin, Yap Merkezini Kksal Ana
dol ile birlikte kurdu. Kksal Bey mimar
dr. Galata Kulesini yaparken tantlar. Onlar
birlikteliklerini srdrdler. Ben de mhendis
olarak bana ihtiya duyduklarnda, tasarm
zamannda onlara destek verdim.
Yap Merkezi, proje seiminde ve uygulamada toplumsal sorumluluu ncelikli bir
ilke olarak gzetiyor. Bu ilkeyle rttn
dndnz iin mi, daha ok rayl sistem
projelerine yneliyorsunuz?
Ersin, meslee nce tasarmc olarak bala
d. Yapt gzel projeler var; Aksaray Yeralt
ars sonra, Haydarpaann ykn hafif
letmek, byk bir demiryolu transferini ger
ekletirmek zere dnlen Stleme
Tren stasyonu... Ersin, orada ilk demiryolu
ykler artnamesini yapt. Stleme
projesinde viyadk kirilerinde prefabrikeyi
de kulland, sonra 75 metre uzunluundaki
kirilere yerinde ykleme deneyleri yapt. Bu
ciddi bir inovasyondur. Yap Merkezi iki sene
sonra 50. yln kutlayacak. Bu kampse 1978
ylnda tandk ve o zaman duvarna u ibare
yazld: Yapda Bilim, amza Sorumluyuz.
Bu, kaynaklara saygy, insanlara saygy ifa
de ediyor. naat, her yerde insanla i ie
olan bir ey; kprleriniz, yollarnz, demir
yollarnz, binalarnz, meydanlarnz hepsi
Bunlar doru konumlandrmak ve insan ya
amn tehlike altna atmadan retmek, top
luma duyulan sayg, motto olarak Mutluluk
ina ederek mutlu oluruza geldi . Burada bu
hava hep vardr, yani kalite ok nemlidir Yap
Merkezinde. Biz konut projeleri de yaptk.
amkonaklar Sitesi, NP12, Arkeon Evleri; ger
ekten ok zgn, bizim prefabrikasyon rn
leriyle oluturulan, ok uzun sre yaayacak,
insana problem yaratmayacak yaplardr.
Toplu ulam, rayl sistemler Yap Merkezinin
artk esas uzmanlk alan olarak kendi seti
i bir alandr. nce bu alanda inaat yapa
rak baladk. Bir konsorsiyumla stanbul
Metrosunu yaptk. zmir Metrosu yine
gzel bir projedir. Eskiehir ve Kayseri deki
rayl sistem projelerimiz dl alm projelerdir.
Ankara-Konya hzl tren projesi var. Yurt dnda
mhendislik, teknoloji, sanat ve mimarinin e
siz uyumunun bir eseri olarak 75 kmlik Dubai
Metrosunu yaptk. imdi srada Etiyopya proje
si var. Biz artk inaatn deil, anahtar teslim;,
teknolojisiyle, sinyalizasyonuyla, raylaryla tm
projeyi gerekletiriyoruz. Bu nedenle Yap
ray uzmanlk irketini gelitirdik. Yapray, kendi
konusunda bugn bir dnya markas olmutur.
Sinyalizasyon konusunda gelien takmmz da
u anda T Teknokentinde alyor.
Tarihe Sayg erevesinde gerekletirdii-

Ktalar Kavuturan Proje:

AVRASYA TNEL - 2011

AVRASYA TNELNE AVRUPADAN DL

Uluslararas finans evrelerinin etkili ve saygn
yaynlarndan Euromoney Dergisi tarafndan ve
rilen Proje Finansman dlleri sahiplerini buldu.

Avrasya Tneli Projesi, Avrupada Yln En yi Pro

je Finansman Anlamas (European Deal of the
Year) kategorisinde dle layk grld.13 ubat
2013 tarihinde Londrada dzenlenen dl tre
nine Avrasya Tneli letme naat ve Yatrm A.
. (ATA) Ynetim Kurulu Bakan ve Yap Mer
kezi naat Murahhas Azas Baar Arolu, Yap
Merkezi naat Genel Mdr zge Arolu ve
ATA yetkilileri katld.1.3 milyar dolarlk dev
bteye sahip Avrasya Tneli iin Uluslararas
ve Trk Bankalar tarafndan salanan 960 mil
yon dolar tutarndaki 18 yllk proje finansman
anlamalar 11 Aralk 2012 tarihinde Ankarada
imzalanmt.
17 Nisan 2013 aramba gn, Infrastructure
Journal Dergisi, Londra Milli Tarih Mzesinde,
kresel altyap yatrmlarnda sektrn lider
lerini bir araya getirdi. Daha nce Euro Money
Dergisi tarafndan Avrupada Yln En yi Proje
Finansman Anlamas ve PFI (Project Finance
International) tarafndan Ortadou ve Afrikada
Yln En yi Altyap Proje Finansman Anlamas
dllerini alan Avrasya Tneli Projesi, Infrastruc
ture Journal Dergisi tarafndan hazrlanan 2012
ylnn en iyileri listesinde yerini ald ve ulam
alannda dle layk grld.

niz ok sayda restorasyon projesinden, Galata

Kulesinin sizin iin zel bir anlam var. Bir de
stanbula armaan ettiiniz, Sleymaniyenin
kar kysnda, bulunduu yerden dolay sanki biraz hznl bir Mimar Sinan heykeli
Galata Kulesi, bu kuruluun stanbul ile ilikili
ilk projesidir. Bugn stanbulun en nemli sim
gelerinden biri olan Galata Kulesi restorasyon
projesi Ersinin mhendislii iin ok nemli
bir adm oldu. Haim can zamannda restore
edilmek zere ii alan bir mteahhit, mimar
olarak da Kksal Anadol ile anlam. Bir statik
mhendisi ararken teklif Ersine gelmi. Ersin

o srada Tde asistanlk yapyordu. Bir gn he

yecanla benim altm yere geldi, Galata Ku
lesi iini aldm, dedi. O kadar seviniyordu ki, hi
parasz yapardm bunu, nk benim yapmam
gereken bir i, dedi. Kulenin o zamanki halini
hi unutmuyorum; ykk duvarlar, drdnc
kata kadar kan merdiven, ii bo bir mekan,
iinde uuan kular, yanm bir klah, ksaca
s metruk bir haldeydi. Kksal Bey ve Ersin, el
ele verdiler projeyi tamamladlar. Kulenin esas
nemli ksm klah. Yl 1965 ve o ykseklikte,
o gnk artlarda bugnk hazr beton da yok,
ona ramen klah betonarme olarak yeniden

Boazn Altnda Otoyol: Avrasya Tneli

Yap Merkezinin u anda odakland byk

projeler arasnda neler var?
Yap Merkezi, imdi stanbulun iki yakasn
Boazn altndan balayacak byk bir oto
yol projesi olarak Avrasya Tnelini yap-iletdevret modeliyle yapyor. Dnyann nde
gelen mhendislik projelerinden biri olarak,
ktalar kavuturacak Avrasya Tneli Projesi; s
tanbul Boaz tabannn altndan geen 5.4 km
uzunluundaki iki katl tneli de kapsayan top
lam 14.6 kmlik bir gzergahta stanbul trafiini
rahatlatmak amacyla Kazleme ile Gztepe
arasnda ina edilecek. Marmaraydan ayr bir
projedir bu. 13 metre apl, biri gidi, dieri d
n olmak zere iki katl, emniyet yollar, k
noktalar, havalandrmas, sinyalizasyonu ile can
gvenliinin yzde yz saland en ileri ve en
gncel teknolojlerin kullanlaca bir proje. Bu
projemiz, finansman modeli bakmndan geen
ay Londrada birincilik dlne layk grld.

46

lk Arolu

baka blmlere de gitme ans varken, do

rudan naat mhendisliine gitti. Erdem, T
naat birinci tercih olarak yazd. Elif ise tp
doktoru.
Kznz Elifin, tp alannda literatre geen
aratrmalar var
Elif hibir zaman mhendis olmak isteme
di. Amerikada tp okumak istedi ancak, ya
kk olduu iin gndermedik. O da stan
bul Tp Fakltesini bitirdi. htisas snavlarna
hazrlanrken, Amerikadaki snavlara da girdi.
Harvardda bir ara birlikte alt bir hocas
onu, ihtisas iin Amerikaya ard. O gn, bu
gndr neredeyse 20 yldr Amerikada. Endok
rin konusunda zellikle Tip 1 diyabet alann
daki aratrmalaryla patentleri var. imdi de,
obezitenin beyin ile ilgisi konulu aratrmasna
patent almak zere.

T Bizim Yetitiimiz Yuva

Casablanca Tramvay - 2010

yapld, bugnk silueti saland. Kulenin g
zellii ve ihtiam o klahtadr. Galata Kulesi
bizim iin ok nemlidir. Yap Merkezinin kuru
luu da ondan sonra gerekleti. Bizim Tarihe
Sayg sorumluluu erevesinde ele aldmz
projeler arasnda, rahmetli Sakp Sabancnn
katklar ile ve dnemin stanbul Valisi Mu
ammer Glerle ei Neval Glerin byk des
tek verdii mezun olduum lise Kandilli Adile
Sultan Saray, Sakarya Vilayet Kona, zmir
Mithatpaa Endstri Meslek Lisesi, Darphane,

TARHE SAYGI...

Hali kysnda, Sleymaniye Camiinin karsnda

yer alan ve heykeltra Prof. Haluk Tezonar tarafndan yaplan 5m. yksekliindeki bu bronz Sinan
heykeli Yap Merkezi tarafndan 1988 ylnda ehre
armaan edilmitir.

Irmak Kkleri ve daha pek ok proje var. Kl

trel mirasmza sahip karak, bunlar gelecek
kuaklara aktaracak almalar yapmaktan do
lay kvan duyuyoruz.
Mimar Sinan bizim sembolmzdr. Kam
ps bloklarndan birinin cephesinde Mimar
Sinann bir sz ve portresi rlyef olarak i
lenmitir. stanbul Metrosu yaplrken Ersin
ve Kksal Bey, stanbula bir Mimar Sinan ant
hediye etmek istediler. Heykeltra Prof. Dr. Ha
luk Tezonara yaptrlan 5 metre yksekliindeki
bu bronz Sinan heykeli, Hali kysnda Sley
maniye Camiinin karsnda duruyor. u anda
bulunduu yerde kimsenin dikkatini ekmedii
gibi, olduka bakmsz bir halde ve stelik Hali
kprs inaat antiyesinin iinde kalm du
rumda. Bu heykelin T kampsne ok yaka
can dnerek giriimlerde bulunduk ancak,
sonusuz kald. Heykeli Tye tayamazsak,
yeni bir Mimar Sinan heykeli yaptrp, Tye
armaan etmeyi ok istiyorum.
Bu yap iinde ocuklarnz hangi konumlarda.
Aralarnda mhendislii seen, T mezunu
olan var m?
ocuklarmz ok kk yatan beri bu iin
iinde ve bu havay teneffs ederek byd
ler. imdi onlar devreye girdi. Ortaklarmz
da var tabii. ocuklarmn mhendis oldu
ve Yap Merkezinde alyorlar. Byk olu
muz Baar ABDde IMTden birincilikle mezun
oldu. Mastern da orada yapt. Erdem, T
naattan, zge ise T Maden Fakltesinden
derece ile mezun oldu. Yurt dnda da master
yaptlar.
Ty, mhendislii tercih etmelerinde sizin
etkiniz oldu mu?
Benim, ocuklarn mhendis olmasnda endi
rekt bir etkim oldu. Ben mhendislii ok sevi
yorum. nk ufku geni, ok enerjik, ok geni
alanda alma imkan var. nsana ok yakn,
canl bir meslek. almadm dnemlerde en
ok Baar etkilemi olabilirim, nk o MITde

47

T ile banz hi koparmyorsunuz. Yurt ve

burs destei, Mezunlar Konseyi almalar Bu
almalar nasl seyrediyor. Kiisel olarak veya
mezunlar adna atlan yeni admlar neler?
T bizim yetitiimiz yuva. Ersinle birbirimizi
orada tandk. Bizim iin anlam ok byk, bir
gnl bamz var niversitemizle. Tdeki kz
rencilerimizin barnma sorununa destek ama
cyla, Yap Merkezi olarak 60 renci kapasiteli,
tek kiilik odalarn yer ald konforlu bir yurt
yaptk. Mustafa nan Ktphanesine verdiimiz
destek, burslarmz, Yap Merkezinde staj ve
i olana olarak kucak atmz renciler bizi
mutlu eden eyler .
Mezunlar Konseyi de, eski Rektr Faruk Karado
an dneminde oluturuldu ve nemli almalar
yapt, yapmaya devam ediyor. Konsey Bakan
l yaptm alt yl boyunca beraber altm
aabeylerim, kardelerim bana ok yardmc ol
dular. Bu grevi ok iyi bir gruba teslim ettiim
iin mutluyum. Erol Bilecik ve arkadalarnn bu
almalar baaryla yrteceklerini dnyo
rum. Yeni Rektrmz Mehmet Karaca da, bu
yndeki almalara byk destek veriyor, Kon
sey olarak hayal ettiimiz Mezunlar Evi proje
si iin admlar atlyor. Projenin gereklemesi
halinde mezunlar daha sk bir araya gelecek,
rencilere koluk yapma frsat bulacak, dene
yimlerini aktaracaklar. Genleri ok seviyor, on
larn iyi yetimesini ok nemsiyorum. Mezunlar
Konseyinde grev yaptm dnemde renci
temsilcileri de toplantlarmza katlyordu, on
larla srekli temas halindeydik. rencileri daha
yakndan tanyp, heyecanlarn, projelerini, bek
lentilerini grmek, fikirlerini anlamak, ncelikli
almalarn da ynn belirliyor. O dnemde
yaptmz eitli anketlerde Tye birinci tercih
olarak yazanlarn gelmesi gerektiini belirtiyor,
hepsi hakiki staj yapmak istediini vurguluyor
du. Byk mhendislik firmalarnda almak
onlar iin paradan daha nemliydi. Konseyde
biz bunlar ok konutuk. Konseyin ortak fikri,
Tde bir koluk messesesi yaratmaya y
nelikti. imdi Mezunlar Dernei bunu yapmaya
balad. nk rencilerin ok sayda ve ok
byk projeleri var, sponsor aryorlar, maddi
manevi destek istiyorlar, byk projelerin iinde

lk Arolu

Uygulad eitim modeliyle adndan ve baarlarndan sz ettiren

Irmak Okullar fikri nasl dodu?
Eitim konusu da bizim kendimizi sorumlu hissettiimiz, ok
nemsediimiz bir konu. Irmak Okullar da bu erevede eildii
miz bir proje oldu. Genlik Kltr ve Hizmet Vakf, sahibi olduu
arazide yapmay dnd okul iin bize bir teklif getirdi. Yap
Merkezi ii yapmaya karar verince vizyonu belirleyerek, grevi
bana verdi. Bu da benim hayatmn nemli projelerinden biri
dir. Yarm bir binay sekiz ay gibi bir srede tamamlayarak eitime
hazr hale getirdik. Aln da o zaman Cumhurbakan olan S
leyman Demirel yapt. Eitimde bir devrim yapma idealiyle haya
ta geirdiimiz bu kurum iin belirlediimiz vizyon, bugn birok
okulda aynen kullanlyor. Okulun eitim programn uluslar aras
programlarla yaplandrlarak, gelecei ina edecek ocuklarmzn
zgr akademik bir ortamda, sosyal sorumluluk bilinci gelimi,
kendine gvenen, entelektel birikimi yksek, yaad toplumun
ve dnyann sorunlarna duyarl, renmeyi renen, etik ve es
tetik deerleri gelimi bireyler olarak yetimelerine zen gste
riyoruz. rencilerimizin te biri burslu okuyor. Mezunlarmz,

yer almak, mezunlarn tecrbelerinden yararlan

mak istiyorlar. Ben de elimden geldiince onlar
desteklemeye alyorum.

Sosyal ve Kltrel Hizmetler

Komitesinin almalarna elim
dedike sponsorluk yapacam
T Vakf Sosyal ve Kltrel Hizmetler
Komitesinin almalarn da yakndan izlediinizi, desteklediinizi biliyoruz. Yllardr gnll
ve zverili abalarla srdrlen bu almalar
nasl deerlendiriyorsunuz?
T Vakf, kurulduu yldan bu yana fedakarca
alyor. Vakfn Ynetim Kurulunda olduum
iin Sosyal ve Kltrel Hizmetler Komitesinin
almalarn da yakndan izliyor, rencilerimiz
iin yllardr hep ayn heyecanla ve gnll ola
rak yrttkleri almalar ok takdir ediyorum.
Oradaki her bir yenin ok byk katks var, hepsi
mcevher gibi. Sosyal ve Kltrel Hizmetler Ko
mitesi bu yl 25. kurulu yln kutluyor. Dile kolay,
25 yl Komite artk bnyesine genlerin de katl

bugn Amerikadan
ngiltereye,
A l m a nya d a n
Kanadaya
kadar
dnyann en iyi
niversitelerinde
renim gryor
lar. Tde de
rencilerimiz
var.
retmenlerimizin
mesleki
geliimi
de bizim iin ok
nemli. Bu erevede ABD Michiganda kkl bir gemii olan ok
baarl bir okul ile ortak eitim program yrtyoruz. retmen
ve rencilerimiz, gzlem yapmak zere karlkl ziyaretler ger
ekletiriyor. rencilerimizin renme ortamlarn zenginletiren,
aratrma becerilerini destekleyen ok sayda meknn yer ald
kampsmzdeki Lise binamz, OECD tarafndan Yarnn Okulu
dlne layk grld.

masn istiyor. Hocalarmz, elerini, mezunlar bu

yapya ynlendirmemiz gerekiyor. Komitenin her
yl bursiyer rencilerle yapt geleneksel tan
ma toplantsnda rencilere bu fikir alanmaya
allyor. Her yl yzlerce renciye bu kanalla
karlksz eitim bursu veriliyor. Ben de, aldm
bir kararla nmzdeki dnemden itibaren, Yap
Merkezinin burslarnn topluca Komite stnden
verilmesini planlyorum. mrm olduka ben de
burs vereceim, Komitenin etkinliklerine elim
dedike sponsorluk yapacam.
Bnyenizde ka Tl alyor. Staj veya i iin
bavuran Tllere ncelik tanyor musunuz?
80 kadar T mezunu Yap Merkezi bnyesinde
alyor. Tabii ki T mezunlarn tercih ediyo
ruz, onlar da gerekten donanml geliyorlar.
Yap Merkezinde ok iyi konumlara gelen, ksa
zamanda ykselen Tller var. Boaziinden
ODTden de alanlarmz var.
Size i bavurusuna gelen genlerde aradnz
ncelikli zellikler neler? Tdeki kz renci says giderek artmakla birlikte, sizin gibi gnlnde
mhendislik yatan kz rencilere neler tavsiye

48

edersiniz?
Mutlaka iini severek yapacak, kendini adaya
cak, iine yaratc olarak bakacak. Yabanc dil
bilmesi, kendini gelitirmeyi istemesi de ok
nemli. Biz bunlara ok nem veriyoruz. Birlik
te eserler yapmamz iin insan kayna bizim iin
ok nemli. Trkiyede kadn akademisyen says
Amerikadan ok fazla. Tde okuyan kz renci
oran yzde 31, naatta okuyanlarn oran yz
de 21e ulam. Bizim zamanmzda yzde 1di.
Byk bir gelime var bugn. Mhendislik erkek
meslei deildir. Kadnlarn sezgisi ve matematik
kabiliyeti erkeklerden hi farkl deildir. Bu sene
niversite snavnda birinci olan recilerin
de kz. rencilere ynelik yaptm konuma
larda her zaman unu vurguluyorum: Frsat ve
rildiinde herkes baarl olur ama, mhendislii
istemek nemli. Kz ya da erkek nemli deil.
Bireyi gerekten istiyorsanz, onu elde etme
ye almanz lazm. Kaderin sizi srekledii bir
yerde olmayn, bilinli sein ve istekle sein.
Rportaj: Hatice Yazc ahinli

 Dnyasnda Mezunlarmz

Mimar Ate ztan: 3D Modelleme ve Dijital Bask Sistemleri Ondan Soruluyor

Tasarmda zm Orta Makineler

Ate ztan Tden mezun bir mimar. Ancak o, proje mimar olmak yerine, endstri rnleri tasarmcln kendine
daha yakn hissettiinden, farkl disiplinleri bir araya getirerek tasarm yapabilecei bir yol izmi kendine. Bu
yolun zm orta ise, kurucusu olduu ve T renci projelerinin sponsorlar arasnda ismini grmeye altmz
Alfanorm Mimarlk Mhendislik. Trkiyenin yansra evre lkelere de 3D Modelleme Makineleri ile Dijital Bask
ekipmanlarnn sat ve eitimini veren Alfanormun zm rettii alanlar, Ate ztann evreci yn ve sosyal
sorumluluk adna nclk ettii almalar aktaryoruz...
mak yerine, farkl disiplinleri bir araya getire
rek tasarm yapabilen biri olmay tercih ettim.
Mimar, tasarmc, futurist, reklamc, bahevan
gibi...

Mimarlk yerine neden dijital bask ve reklam

alanna yneldiniz?
1974 ylnda Mimarlk Fakltesinde Endstri
rnleri Tasarm blm olsayd onu tercih
ederdim. Yksek lisansm Sevgili hocam Prof.
Yldz Seyle prefabrike rnler zerine yap
tm. Prefabrike inaat ii ile hi uramasam
da bu konuda aldm eitim, her alandaki ii
mi, tasarmlarm ekillendirmemde bana yol
gsterdi. Merakm nedeniyle proje mimar ol

Alfanorm, dijital bask zmlerinde nasl

bir farkllk yaratyor? Trkiye gerek eitim
gerekse uygulama asndan bu sektrde ne
rede?
Alfanorm olarak, 3D Modelleme makineleri ile
Dijital Bask zmleri satn gerekletirir
ken, bu rnlerin eitim ve sat sonras teknik
servis hizmetlerini de veriyoruz. Bu konuda
yarattmz farkllk, teknolojinin gerek kul
lanm gerekse yeni rnler tasarlanmasnda,
yani yeni i alanlar oluturulmasnda destek
vermemizdir. Mterilerin pazarda farkllk
yaratmas amacyla bu eitimleri kullanm, ta
sarm, retim ve pazarlama alannda bir btn
olarak veriyoruz. Bu da, ilgili teknolojilerin l
kemizde dnya ile ezamanl kullanmn sala
makta veya hzlandrmaktadr.
Alfanorm olarak dzenlediimiz seminer
ler, uygulama toplantlar, cretsiz ve birebir
kullanc eitimlerini aralksz dzenliyoruz.
lkemizde 15.000in zerinde makine sat

gerekletirdik ve tmnn alr durumda

olmasn salamaya alyoruz.
Trkiye 3D Modelleme makineleri kullanmn
da ne yazk ki ideal bir konumda deil ancak,
son zamanlardaki markalama eilimleri bunu
hzlandracaktr midindeyiz. Dijital baskda
ok baarl uygulamalar gryoruz.
Alfanorm olarak baka hangi alanlarda
zm retiyorsunuz?
Alfanorm olarak 1980-1990 yllar arasnda
inaat, dekorasyon ve reklamclk alanlarnda
kendimize ait olan zgn tasarmlarla hayat
mz srdrrken, 1990 ylndan itibaren bilgi
sayar kumandal retim sistemlerini kullanma
ya baladk. Makine reticilerinin de basks
ile 1990dan gnmze kadar bu teknolojile
rin Trkiye ve evre lkelerdeki sat ve pa
zarlamasn yapyoruz. Teknolojinin yenilii,
zgn tasarm yapma yerine kopyalamann n
planda olduu dnemde kullanclarn ufuk
larn amak iin youn bir ura iine girdik.
Mterilerimizin, bu teknolojilerle ilerine ka
tabileceklerini, nasl yeni rn tasarlayabile
ceklerini, eitimlerini vererek sat yapyoruz.
Mterilerimizin reklam, tekstil, matbaa, ku
yum, makine sanayii gibi ok farkl segment
lerden olmas her iki tarafa da byk bilgi ve
tecrbeler katyor.
2013 ylndan itibaren teknolojilerdeki yenilik
lerin yaygn olarak kullanlr hale gelmesi ne
deniyle firma bnyesinde ar-ge ve inovasyon
arlkl alacak, yaygn bilgi ve tecrbelerin
den yararlanacak, deiik disiplinlerin koor
dinasyonu ile zgn rnler tasarlayacak bir
blm faaliyete geiriyoruz.
Bu blmn almasndaki yenilik, uzun ge
miinden gelen, zgn tasarm gc, derin
pazarlama bilgisi, farkl gruplar organize ede
bilme kabiliyetini, akademik evrenin belli
konulardaki derin bilgisi ile birletirerek, st
seviyede, farkl disiplinlerin katld, yenilik
i rnler ortaya karmak ve dnya apnda
rn ve/veya lisans satn yapmaktr.

KAIT VE PL ATIKLAR

Ate ztan, evreci yn ve hayata geirdii

toplumsal sorumluluk projeleri ile de tannyor. Bu erevede neler yapyorsunuz?

Ate ztan (solda) ve Muzaffer ztan

49

Ate ztan

Mterilerin pazarda
farkllk yaratmas amac
ile 3D Modelleme ve
Dijital Bask zmleri
eitimlerini kullanm,
tasarm, retim ve
pazarlama alannda bir
btn olarak veriyoruz.
Bu da, ilgili teknolojilerin
lkemizde dnya ile
ezamanl kullanmn
salamakta veya
hzlandrmaktadr.

evreye duyarl olmay szde deil zde ya

yorum. stanbul gibi doann sokak aralarna
skt bir yerde bile evreye duyarl oluna
bileceini gstermeye ve evremi bilinlendir
meye alyorum. Mesela, gnmzdeki ya
saklardan ok nce 1985 ylnda, irket iinde
sigara iilmesini mteriler dahil yasakladm.
1995, 1996 ylnda ylbakart yerine mteri
lerimizin adna stanbul Demirciky giriinde
ki eski maden ocana 650 adet fidan diktik.
imdi, kk, irin bir koru olmu oras. Uzun
yllar yine mterilerimize ylba hediyesi
olarak ekl Vakf ile binlerce fidan dikimi ya
ptk.
2008 ylnda doaya atlan pillerin yaratt
evre kirliliine dikkat ekmek iin bir bilin
lendirme kampanyas yaptk. Binlerce poster,
bir web sitesi ile rencileri, bykleri bilin
lendiriyoruz. Szle olmaz, nasl toplanacan
da gstermek iin, pil toplama kutusu tasarla
yarak irketlere ba karl veriyoruz, elde
edilen fonla okullara cretsiz datyoruz. Bir
ylda toplam 1 ton 150
kilo pil toplayp

resmi makamlara teslim ettik.

2012 ylnda kendi bahem iin yaptm pem
be domates, siyah domates ve sar, krmz e
ri domastes fidelerini ilave 1000 adet retip
isteyenlerle paylap nasl ekileceini, nasl to
hum alacann bilgisini paylatm.
irket olarak daima atklarmzn geri dn
me girmesine zen gsterdik. Kat karton
atklarmz Lokman Hekim Vakfna (maalesef,
bu yardmlarla fakir halka cretsiz salk hiz
meti verdikleri iin kapatlmtr) veriyorduk.
retim yaptmz dnemlerde atlyeden
kan, ehircilik veya mimari maket yapmn
da kullanlabilecek olan pvc levha, ahap ve
pleksiglas gibi paralar kamyon dolusu olarak
T Mimarlk Fakltesinin maket atlyesine
verdik.
Kiisel olarak evimdeki at sularn sarnta
topluyor bahede kullanyorum. Evdeki atkla
r torf yapyor topraa katyorum. Camlar me
talleri ayryorum. Bunlar evremle pay
layorum.

500 SEVG KTPHANES

Her Ky lkokuluna Bir Ktphane projesinde istediiniz sonuca ulatnz m? Bu ere

vede baka bir sorumluluk projesi planlyor
musunuz?
Bu projeyi yksek lisans konum olan prefabri
ke yaplardaki modler sistemlerden esinlene
rek yaptm. Bir kitaplk ve en az 200 adet yeni
kitaptan oluan Sevgi Ktphanesi, bir bac
nn kk bir bana karlk, istedii bir ky
ilkokuluna yollanyor ve stne ..... Sevgi K
tphanesi eklinde bir alnlk konuluyor.
Bugne kadar 500 civarnda Sevgi Ktpha
nesi, 100.000 adet yeni kitap ocuklarmzla
bulutu. Ktphaneleri oluan ky ilkokulla
rndaki retmen ve rencilerden gelen mek
tuplardaki mutluluu paylamak tm yorgun
luklara deer, tabi bu projede gnll olarak
alan tm dostlara ve zellikle Do. Dr. Oya
Pekere teekkr etmek isterim.
irket olarak 23 yldr bir sektr eiterek
yaam kalitelerini ykseltmelerini izlemek,
okullar okuyarak ii babalarndan devralan o
cuklar grmek, ad konmam en gzel sosyal
sorumluluk projesi olmal..
Alfanorm, T Robot Olimpiyatlar spon
sorlar arasnda. Bu destee nasl karar
verdiniz, genlerden beklentileriniz neler?
Son inovasyon fuarnda T Robot Kul
bnn almalarn grp dier okullarla
karlatrnca, kulp yeleri ile konutum.
Sponsor bulmadaki zorluklarn anla
tnca, kendim ve firmamn imkanlar
ile tam destek olacam syledim.
Tabii ki, bu karar o an vermedim.
Son iki yldr yurtdnda ileri mo

50

Ate ztan

nsan setii okulu i

hayatna girince daha iyi
deerlendirebiliyor.
Ty seerken en iyi
teknik eitimi vereceine
inanyordum.
Mezun olup hayata
atlnca, hele mimarln o
gn bilinen snrlar dnda
tasarm yapmaya
balaynca kymetini daha
iyi anladm.
Her Ky lkokuluna Bir Ktphane projesi kapsamnda oluturulan Sevgi Ktphanesi
delleme teknolojilerinin tantld fuara her
gittiimde, Alman niversitelerinin renci
ilerini tantt standlar ilgi ile inceliyor ve
resimliyordum. Ne yaplabilir de, bizim
rencilerimizi de bu fuara getirebiliriz? diye
dnyordum. Hepsini fuara getiremeye
ceimize gre, fuar fotoraflayarak onla
ra gtrrm! diye plan yaptm ve tek tek
fotorafladm. Dnnce T Blmne ait
kulbn organizasyonu ile niversitede bir
sunum yaptm. Arzu eden rencilerin, m
teri eitiminde kullandmz sistemlerle pro
je maketlerini yapabileceklerini duyurdum.
ki renci projesinin maketlerini bizim atl
yemizde yapt.
Genlerden beklentim; son yllarda tekno

lojideki gelimede hzlanma ok artt. Ben

ce, dnya, tasarm ve retim teknolojisinde
ad konmam bir eii atlamak zeredir. Bu
bilgiye sahip olan genler gelecee de sahip
olacaklardr. Genlerin hedefinin lkeden ok
dnyaya hatta evrene dnk olmas gerekir.
Ana,baba, okul, sanayi, devlet olarak var g
cmzle genlerin bu gelecee hazrlanmas
onlarn deil bizim grevimizdir.
T ile bu sponsorluk dnda bir ibirlii a
lmanz var m?
Robot kulb yannda Formla grubunun da
bu ylki logo almalarn yaptk. Baz tantm
malzemelerine destek olmaktayz. Endstri
rnleri tasarm blmn her zaman des
teklemekteyiz. Onun dnda imkanlarmz
iinde her zaman destek olmaya
ve onlar adna evreden destek
almaya hazrz. Bu desteklerimiz
gnlden olup hibir ticari bek
lentiyi iermemektedir.
Neden Ty setiniz? Yaknla
rnzdan, ailenizden Tde oku
yan ya da mezun olan var m?
evrenizdekilere Ty neriyor musunuz?
nsan setii okulu i hayatna
girince daha iyi deerlendirebili
yor. Ty seerken en iyi teknik
eitimi vereceine inanyordum.
Mezun olup hayata atlnca, hele
mimarln o gn bilinen snrlar
dnda tasarm yapmaya bala
ynca kymetini daha iyi anladm.
hayatnn en zor dnemi mezu
niyetten sonraki ilk yldr. Veri
len eitimin kalitesi, sizin bu s
rede i hayatna adapte olma ve
kabul edilme sresi ile llebilir.
Tden aldm eitim bana, me

51

zun olduktan sonra hemen i kuracak kadar

iyi bir eitim ve zgven vermitir. Bu salam
temelleri atan tm hocalarma sevgilerimi ve
sayglarm sunmak isterim.
Tl yeenim var. ki karde T Mimarlk
Fakltesinden, biri evre Mhendisliinden
mezun oldu. evremizde bize meslek seimi
iin soru soran dostlarmzn ocuklarna da
her zaman Ty neriyoruz. T her zaman
tercihlerin en banda yer almas gereken bir
okuldur.

Adnan Ko

T Trk Musikisi Devlet Konservatuvar Mdr Adnan Ko:

Mzik Politikas Yeniden ekillendirilmeli

Balamadan piyanoya, neyden kemana, 28 farkl alg eitimiyle, bnyesinde bulundurduu Trk Halk Mzii,
Sanat Mzii, Klasik Bat Mzii alanlar ve inter disipliner almalaryla kurumumuz, kresel lekte esiz bir okuldur...
Trk mziinin gelecee aktarlmas konusunda herkese sorumluluk dyor. lkemizin mzik politikasnn yeniden
ekillendirilmesi zaruridir...
stanbul Teknik niversitesi Trk Musikisi Devlet
Konservatuvar (T-TMDK) Mdr Prof. Adnan
Ko, Balamadan piyanoya, neyden kemana, 28
farkl alg eitimiyle, bnyesinde bulundurduu
Trk Halk Mzii, Sanat Mzii, Klasik Bat Mzi
i alanlar ve inter disipliner almalaryla kuru
mumuz, kresel lekte esiz bir okuldur dedi.
Adnan Ko, Trk mziinin gelecee aktarlmas
konusunda herkese sorumluluk dtn be
lirterek, lkemizin mzik politikasnn yeniden
ekillendirilmesi gerektiini belirtti.
Trk musikisini devlet katnda belgelemek, r
neklemek, aratrmak, yaymak ve ada m
zikteki yerini almasn salayacak almalar
yapmak amacyla; 3 Mart 1976 gn Milli Ei
tim Bakanl tarafndan hizmete alan stanbul
Trk Musikisi Devlet Konservatuvar birok baa
rl almalara imza atyor. Yedi blmde eitim
veren konservatuarda renciler, Trk Mziii
hakknda en kkl eitimi alrken, bir yandan da
Mzik Teknolojileri Blm altnda Trk ve Bat
mzii alglarn ayn tezgahta buluturuyor.
renciler burada mzie hayat veren enstrman
lar kendileri retiyor.

Eitim ekirdekten Veriliyor

T Trk Musikisi Devlet Konservatuar Mdr

Adnan Ko, konservatuar bnyesinde yedi b
lmde eitim verildiini belirterek, Burada hem
ana sanat dal, hem ana bilim dal yaplanmas
var. alg, ses eitimi, kompozisyon ve Trk Halk

oyunlar, bununla beraber mzik teknolojileri,

mzik koleji, mzik teorisi gibi ana bilim dal olan
blmlerimiz de var dedi. Mzik yetenei olan
larn kk yalardan itibaren eitim grmesi
gerektiinin altn izen Ko, alg blmmz
konservatuvarmzn hazrlayc blm olarak
geer. 5+3 sisteminde ancak liseden renci ka
bul edebildik. Aslnda biz ortaokuldan renci
alp eitime balyoruz, kkl bir mzik eitim
aldklarn sylemek doru olur diye konutu.

Mzik Politikas Yeniden

ekillendirilmeli

Prof. Dr. Ko birok nl ismin konservatuvar

bnyesinde eitim aldn belirterek unlar
syledi: Donanml olarak eitim alan rencile
rimiz mezun olduklarnda ok eitli sektrlerde
grev alabiliyorlar, bu donanmla istedikleri tarz
mzik yapabiliyorlar. Birok nl isim var. Bun
larn arasnda popler mzie hizmet edenler
de var, TRTde, Kltr Bakanlnda alan ok
profesyonel isimler de var. Trk mzii denin
ce akla ilk gelen yerin T Trk Musikisi Devlet
Konservatuvar olduunu kaydeden Ko, okulun
1976da kurulan modern bir konservatuar oldu
una dikkat ekti. Trk mzii hepimizin mzii,
bu bakmdan gelecee tanmas iin hepimize
den sorumluluklar var diyen Ko, szlerini
yle srdrd: Bunun iin bilinli olmamz ge
rekir. Gerek kurumsal, gerek bireysel bakmdan

dnldnde 21inci yzylda da bu mziin

hem kendini ifade etmek, hem de farkndalk
yaratmas asndan zemine ihtiyac var. zellikle
lkemizin mzik politikasnn yeniden ekillen
dirmesi zaruridir.

180 Kiilik Eitim Kadrosuna

Sahip

T Trk Musikisi Devlet Konservatuvarnn 180

kiilik retim kadrosu ve 800 civarndaki ren
cisiyle byk bir aile olduunu belirten Adnan
Ko, Gerek anabilim gerekse anasanat dal ya
planmasyla donanan konservatuvar mezunlar
kendi alanlarna damga vurmakta olup, ulusal ve
uluslararas arenada aranan kiiler konumunda
dr. dedi.

Trk Mziine Daha Fazla

mkn Salanmal

Trk musikisine kar, hor grme, zaman za

man da nemsenmeme eklinde ortaya konu
lan bakn deimesi gerektiini savunan Adnan
Ko, 21. yzylda bu almalar ulusal ve ulusla
raras alanda laykyla yapabilmemiz iin destek
art. Bat mzii dediimiz, Avrupa kkenli mzi
e grnrde salanan bir takm imkanlarn eit
ve hatta daha fazlasnn Trk mziine salan
mas gerekiyor ifadelerini kulland.

Popler Sanatlara Eletiri

T Trk Musikisi Devlet Konservatuvarndan me

zun olan bir ok popler sanat bulunduunu da
dile getiren Prof. Adnan Ko, bu isimleri popler
olma adna verdikleri dnlerden dolay eletir
di. Adnan Ko, unlar kaydet
ti :Brann eitimini
alyorsunuz. Baz snrlar koymanz mmkn de
il. Ekrann dier tarafndan yaratlan talepler, bu
eitimi alan rencilerin frekansn bozuyor. Baz
olumsuzluklara ramen iin iine reyting, maddi
kayglar girince renciler yollarn baka trl
izmek istiyor. Bizden mezun ve popler mzik
yapan arkadalara da sorarsanz, onlar da bu du
rumdan memnun deil. Burada rendiklerine
sadk kaldklar takdirde ok gzel almalar yapa
bilmeleri mmkn. Farkndalk yaratamayacaklar
endiesiyle bu yolu devam et
ti rmiyorlar ve kolay
yolu seiyorlar. Kolay yolu grdkten sonra geen
yllar, pimanlklar iinde geri dnlemeyen yllar
oluyor. Ben onlara, otantiklikten, orijinallikten ve
kendi zlerine bakmalarndan vazgememelerini
tavsiye ediyorum.

Prof. Dr. Adnan Ko

52

Adnan Ko

Konservatuvarmz, balamadan
piyanoya, neyden kemana 28
farkl alg eitimiyle, bnyesinde bulundurduu Trk Halk
Mzii, Sanat Mzii, Klasik Bat
Mzii alanlar ve inter disipliner
almalaryla, kresel lekte
esiz bir okul, 180 kiilik retim kadrosu ve 800 civarndaki
rencisiyle byk bir ailedir.

Kendi lkemizde vey

Evlat Muamelesi
Halen T ve ODTde dersler veren bestekr
Erol Sayan, o yllar anlatrken; Bizi okuldan
kovarlard, elimizde Trk mzii enstrmany
la ieri giremezdik. diyor Adnan Ko ve yle
devam ediyor: Kendi lkesinde vey evlat
muamelesi gren Klasik Trk Mziinin ses
lerine devlet konservatuvarlarnda alerji olu
uyor. 1970lere gelindiinde ise hakir gr
len bu mziin deerli isimleri dayanmaya
girerek Trk Mzii Konservatuvar kurulma
sn istiyorlar. Bu, ok sancl ve alkantl bir
sre. Sadece kendi iinde de alkant deil,
Ankarayla balants var srecin. Ercment
Berker, Adalet Partisinin avukatlarndan biri.
Trk Mzii Konservatuvarnn alabilmesi
ancak yasal bir zeminle mmkn. Berker, An
karayla balantsn kesmeden ynetiyor s
reci ve nihayetinde onun bakanl, Prof. Dr.
Muharrem Ergin, Cahit Atasoy, Neriman T
feki, Ycel Pamak, Cneyt Orhon, Ylmaz
ztuna, smail Baha Srelsan ve Aleddin Ya
vaann nclnde 1975te lkemizin ilk
Klasik Trk Mzii Konservatuvar kuruluyor.
1976da da renciler renime balyor.

Yeni Birimler
Adnan Ko, yeni projelerle ilgili u bilgiyi ve
riyor: Konservatuvarmz bnyesinde okulu
muzu Trk Halk Mzii, Trk Sanat Mzii ve
Bat Mzii alanlarnda daimi olarak temsil
edecek bir CRA HEYETnin kurulmas plan
lanmaktadr. lk etapta 20si sazende, 20si
ise hanende olarak grev alacak 40 kiilik
kadrolu heyet, retim eleman ve renci
lerimizin katlmlaryla hem mziimizi hem
de niversitemizi mkemmel biimde temsil
edecektir.
Konservatuarmz Mzik Teknolojileri Bl
m iinde, Dner Sermaye kapsamnda, hem
okula hem de kamuya hizmet verecek ALGI
BAKIM ve ONARIM BRM kurulacaktr.

2013 Ylna Kadar Toplam Mezun renci Says

alg Blm:
Kompozisyon:
Mzik Teknolojileri:
Mzikoloji:
Ses Eitimi:
Temel Bilimler/Mzik Teorisi:
Trk Halk Oyunlar:
TOPLAM:

307
80
139
98
447
1664
487
3222

T TMDK Mezunlarndan ne kan simler

Trk Halk Mzii alannda: Zara, Sevcan Orhan, Orhan Hakalmaz, Erkan Our, smail Hakk
Demirciolu, Onur an, Erdal Erzincan, Cengiz zkan, Erol Parlak, smail Altunsaray Yudum,
Zafer Gndodu, Melda Kurt, Mcella Ata, Erol Kker, Nursa Doank, Rstem Avc, Bora
Erturul.
Klasik Trk Mzii alannda: Melihat Glses, Bekir nlataer, Sami Aksu, Esma zcan, Doan
Dikmen, Deniz Trkan, Neveser Gerginok, Tue Pala, Gkhan Sezen, idem Krmerolu,
Yaprak Sayar, Pnar Dileker. Popler mzik alannda: Funda Arar, Gkhan Tepe, Mahsun
Krmzgl, Nadide Sultan, elik (Erii), Ferda Anl Yarkn, Alian, Reyhan Karaca, Klasik Bat
Mzii Alannda: Cihat Akn, Hakan ensoy.

53

Fizik ve Evren

Higgs Parac Bulundu Ama Evrenin % 96s Hakknda Hala Hibir Fikrimiz Yok

Higgs Bozonu Hakknda Her ey

CERNde yaplmakta olan deneylerden en nemlilerinden biri Higgs bozonunun bulunup bulunamayacana dair
yaplan deneydi. Yaklak 4-5 yldr sren deneyler sonucunda bilim insanlar nihayet Higgs bozonunun bulunduunu
teyit eden aklamalar yapt. Tabi bir yandan da medyada Higgs bozonu iin kullanlan Tanr Parac ifadesinden
dolay bu paracn bulunmasyla sanki fiziin en byk problemi zld izlenimi oluturuldu. Biz de bu konuyla ilgili
ayrntl bilgileri siz okurlarmza aktarmak iin T Fizik Mhendislii retim yesi Do. Dr. Sava Arapolu ile bir sylei
gerekletirdik. Do. Dr. Sava Arapolu, Higgs bozonunun bulunmasnn fizik bilimi iin ne ifade ettiini ve fiziin dier
temel problemlerini anlatt.
Neden CERNde, binlerce bilim insan ve aratrmac 4-5 yldr, bu deneye odaklanm durumda? Niin bu almalar, asrn en byk deneyi
olarak nitelendiriliyor? 10 milyar dolarlk koskoca deney, Higgsin varln gstermek iin mi
yaplyor? Higgsin nemi nereden geliyor?
Bir kere Higgsin nemi uradan geliyor: Bu konu
parack fiziinde yksek enerji fizii diye geer.
Biz evrende 4 temel etkileme olduunu d
nyoruz. Bunlardan ktle ekimi dnda olan
3 tanesini aklayabildiimiz ve oradaki para
cklarn bir tr snflandrlmasn yaptmz bir
model var. Parack fiziinde u ana kadar gz
lemleyebildiimiz temel paracklar ve 3 temel
etkilemeyi aklayan modele parack fiziinin
standart modeli deniyor. Bu model 70li yllarn
banda ortaya atld. Sonra zaman iinde n
grd bir sr Higgs kadar nemli paracn
bazlar CERNde, bazlar Amerikada CERNn e
deeri olan Fermi LAB diye bir laboratuvar var
dr, -yine byle parack hzlandrc merkezi-, ba
zlar orada olmak zere tek tek gzlendi. Higgse
bu kadar byk nem atfedilmesinin aslnda fizik
camiasndaki sebebi u: Bu standart modeli 100
paralk puzzle gibi dnrseniz, puzzlen 99
paras yerine kondu, geriye sadece bir tane par
a kald. Bunun anlam u; Higgsi bulamazsanz
btn model ker. Yeni bir puzzle yapmak ya

da oluturmak zorundasnz. Ama aslnda Higgs

gibi balangta olmas pek beklenmeyen para
ck gzlemlendikten sonra insanlarn u andaki
beklentisi, ben de dahil, Higssin bulunacana
dair. Higgsin bulunmasnn nemi uradan ge
liyor: Bizim ok gvendiimiz, yaklak 40 yldr
her deneyde baaryla test edebildiimize bir
model iin artk tamam, bu dorudur. Nokta!
deyip, daha ilerisini geebilmemizi salayacak.
Mesele bu.
Higgs bozonu nedir? Higgs paraca ktleyi nasl kazandryor?
Bu ok teknik, hakikaten aklamas alann d
ndan birilerine aklamas da ok zor bir soru.
Ama unu syleyeyim, fizikteki paracklar fer
miyonlar ve bozonlar olarak iki temel gruba ay
rlrlar. Bozon denilen parack, Higgsin de iine
dahil olduu snf. Bu paracklarn spin denilen,
tamamen kuantum mekaniksel bir zellikleri
var. Klasik dnyadan size edeerini gsterebile
ceim bir ey deil. Bu konuyu fizik dndan biri
lerine tarif ederken; gzde bir ey canlandrmak,
klasik dnya eletirerek anlatmak asndan, bir
tr paracn kendi ekseni etrafnda dn
gibi tarif edebilirsiniz. Ama sonuta buradaki
paracklar, noktasal olarak dndmz par
acklar. Bunlarn iyaps yok. Yani bu alanlar

kredir, kptr, dikdrtgenler prizmas eklinde

bir tanmlama yapmyoruz. O zaman da kendi
ekseni etrafnda dn gibi bir kavramn pek de
bir anlam olmuyor. Onun iin yle demek belki
daha doru olur; paracklarn spin ad verilen
kuantum mekaniksel zellikleri var. Bozon deni
len paracklarda bu spin says 0, 1, 2, 3, 4 gibi
tam saylarla gidiyor. Fermiyonlar ise 1/2, 3/2,
5/2 gibi kesirli saylarla gidiyor. Btn paracklar
gerekten ya tam sayl ya da spinli paracktrlar.
Higgs bozonu spini 0 olan bir parack. Spini 0
olan parack spini yok demek anlama gelmiyor.
Aslnda bu bir tr snflandrma iin kullanlyor.
Bozon buradan kaynaklanyor.
Ktle kazandrma meselesi ise yle; siz bu
standart modelde birtakm paracklarn ktle
lerinin aslnda hangi deeri almas gerektiini,
yani elektronun ktlesinin ya da herhangi bir
quark denilen paracnn ktlesinin neden o
deerde olmas gerektiini syleyemiyorsunuz.
Deneysel bir takm veriler var, siz parack hz
landrmalarda yaplan bu deneylerde, bu para
cklarnn ktlelerinin ne mertebede olduunu
lyorsunuz. Bu verileri de teorinin iine elle
koyuyorsunuz. Yani siz dardan bir veri olarak
teorinin iine onu ilave ediyorsunuz. Oradaki
ktle saysn, elektronun ktlesi olmas gerekti
ini, herhangi bir quarkn da quark kadar olmas
gerektiini syleyen parack Higgs paracdr.
Aslnda elektronun bir ktlesi var nk elekt
ron evrenin ilk balangcnda, byk patlama
dan ksa sre sonra Higgs parac ile etkileti.
O srada bizim imdi kabul ettiimiz ktlesini
ald diyebiliriz. nemi biraz bu yzden Kritik
bir ey, standart modelin en kritik paralarndan
Higgs bozunu... ok temel zelliklerinden birini
kazandryor bu parack.
Yani yle diyebilir miyiz? Mesela demir elementinin belli bir sayda elektron, ntron ve
protonu var. Bunlarn belli deerleri var. Bu
deerleri aslnda temel belirleyicisi Higss bozunudur.
yle dememek lazm, sadece ktleleriyle alakal
bir durum. nk aslnda protonun ve ntronun
da bir iyaps var. Proton tek bana temel bir
parack deil. 3 tane baka quarktan oluuyor.
Bu deneysel olarak gsterilebilmi bir ey. Bu
quarklarn da ktlelerinin kazanlmasna neden
olan ey. Yani aslnda biz Higgs bozonundan ko

Do. Dr. Sava Arapolu

54

Sava Arapolu

nuarak, demir elementin olumasndan ziyade

daha temel aamada demiri oluturan malzeme
nin oluumuyla ilgili bir yere bakyoruz. Demir
elementinin evrende nasl olutuunu, nerede
olutuunu biliyoruz. Bu ok daha temel, oraya
giden yolun zerindeki eyler
Higgs olmasa ne olacakt?
ok gzel soru. Hibir ey olmaz. Yani teorik fi
zikte yle bir ey vardr; kdnz, kaleminiz ve
yeteri kadar hayal gcnz varsa, o verileri ak
lamak iin baka bir ey kullanrsnz. Bilim tari
hinin geliimi de byle bir ey. Yllarca Aristodan
gelen bir takm eyler vard, dnyann evrenin
merkezinde olduu gibi. Bir gn anlalyor ki
dnya evrenin merkezinde deil. Her eyin dn
yann etrafnda dnmediinde dnyann sonu
gelmiyor. Sonuta oradan daha doru bir teori
ye gidiyorsunuz. Higgse fizik camiasnn iinden
de atfedilen nem, sadece Higgsin ait olduu
teoriyle ilgili hemen hemen her ey gsteril
mesinden kaynaklanyor. Bugne kadar tespit
edilemeyen sadece kk bir para vard, o da
Higgs. Ve teori pek ok eyi o kadar gzel akl
yor ki, bunun iin kullandmz hafif esprili ifade
vardr; yanl olamayacak kadar gzel bir teori
diye Teori yle bir ey. Standart model, para
ck fiziin standart modeli Bu yzden olmas
daha ok beklenen bir ey Ama olmad anda
bu demektir ki, bir yerlerde yanllk yapyoruz.
Tekrar katlar, kalemimizi hayal gcmz ala
caz, btn bu verileri aklayabileceimiz yeni
bir teori yada model oluturmaya alacaz.
Dnyann sonu gelmitir ya da btn fizik k
mtr demek, alakas olmayan bir ey.
Deney srasnda Higgsi nasl grdler?
Bu ok zor. Aslnda bu tr parack hzlandrcla
rnda paracklar grmek ok zor. Onun iin de
ney 10 yl sryor. Aslnda teorik fiziin size sy
ledii ey, hesaplamalarla ilgili Belli bir enerji
dzeyinde yle iki parac arptrrsanz u
kadar olaslkla bu zellikteki parack, bu kadar
olaslkla bu zellikteki parack ortaya kar di
yor. Siz de o zaman bu olaslklar grmek iin,
hakikaten ayn deerlerde kp kmadn gr
mek iin ne kadar ok arpma yaparsanz, ar
pmalardan o kadar ok parack reteceksiniz.
Bu da, bu arpmalarda Higgs dediimiz para
cn zelliklerine benzer, o kadar ok parack
greceksiniz anlamna gelir. Bunlarn CERNdeki
tnelde arptrldklar yerlerin etrafnda, de
tektr ad verilen bir takm alglayclar var. Bu
yaplan deney; mesela siz bir balkonun zerine
kyorsunuz, sanki iki tane topun arpmasn
gryorsunuz gibi bir ey deil. Hatta hibir ey
grmyorsunuz. O paracklar kontroll olarak
bir blgede bulunan detektrler iin arptr
lyor. arpmann rn olan paracklar sonra
salp, etraftaki detektrlere arpmaya bal
yorlar. Sizi aslnda o sinyallerin zelliklerinden, o
paracklarn zelliklerinin neler olduunu anla
maya alyorsunuz. Nedir bunlar? Oraya arp
hz, az nce bahsettiim kuantum mekaniksel
spin denilen zellik ve baka byle kuantum

mekaniksel deerlerini renebiliyorsunuz. n

k sizin o paracklarn arpmasn beklediiniz
yerler var. Daha nceden bir hesaplama yapm
snz, diyorsunuz ki; u zellikteki parack, u
noktada aa karsa onun uraya gitmesi lazm.
Orada bir beklentiniz var. Bilgisayar analizleri ile
yaplan; ite o arpmalarn sizin beklentilerinizle
ne kadar rttn grmek. Ama ok zor bir
ey bu. Zaten deney balad zaman, saniyede
milyon kere milyon tane arpma yaptrlyor.
Muazzam bir veri ak var. Onun elenmesi gere
kiyor, sonra o elenmi verilerin iinden bir takm
analizlerin yaplmas lazm. Korkun bir sre.
Deney 2008 Eyllnde balad. lk arpmalar

55

2010 ylndayd. Bundan sonra 2013e kadar olan

srete bir sr arpma yapld. Zaman zaman
deney durduruluyor, tekrar bir takm dzeltme
ler ve onarmlar yapyorlar. Tekrar balatyorlar,
yine ayn sre devam ediyor. Yani aslnda yle
dnebilirsiniz, bu arpmalarda bir tr anket
yaplyor. Toplumsal olarak da doru sonucu bir
ne zaman alrsnz? Soruyu herkese sorarsnz...
Burada da yle Ne kadar ok arpma yapar
sanz, ortaya kacak sonular sizin beklentinizi
incelemek asndan o kadar gvenilir olacak.
Bunun iin deney de uzun sryor. Ama orada
verilerin analizi de balbana bir konu. nemli
bir konu

Sava Arapolu

Analizler sonucu Higgsin varlndan yzde yz

emin olabiliyor muyuz?
Kabul edilmi bilimsel ller ierisinde, eer
o analizler byle bir parack vardr derse emin
olacaz. Yaklak 3 hafta nce yaplan aklama
da sylenilen eye benzer aklamalar zaman
zaman yine duyacaz. Bu deneyleri yapyor
sunuz, o deneyleri sonucunda ilk 2 yllk, son 3
yllk verilerin analizlerinde Higgse benzer bir
parack gryorsunuz. En azndan insanlarn
dndkleri ey ilk olarak u; yeni bir parack
bulduk. kinci nokta bu yeni bulduumuz par
acn kuantum mekaniksel zellikleri mese
la spini ya da buna benzer bir takm zellikleri
ayn Higgs paracnnki gibi. imdi son aama
u; eer bu parack Higgs ise bunun bozulmas
sonucu ortaya kan paracklarn bizim beklen
tilerimizle uyuuyor olmas lazm. Yani evet bir
cisim bulduk, ama bu Higgs gibi yryor ve ko
uyor mu? Aslnda buna baklacak. Bu da eer
ayn eyi sylerse, bu parack Higgs paracdr.
Ama btn paracklar iin ayn ey geerli. So
nunda kafanzda acaba Higgs deil miydi gibi bir
soru gelebilir. Ama bu kadar doruladktan sonra
ona Higgs paracdr diye bakyoruz.
Higgsin bulunmas teknolojiyi nasl etkiler?
Ne kadar ksa zamanda teknolojiye bir etkisi
olur, onu bilemem. nk 1900lerin banda
kuantum mekaniinin temelleri atlrken, her
halde yar iletken teknolojisi ve bilgisayarlar gibi
eyleri kimse hayal etmemiti aslnda. Bir ey
bulunmutu. Dolaysyla Higgsin bulunmas da
muhakkak daha ileriki zamanlarda bir eye yola
aacaktr. u anda teknolojik olarak bize ne ka
zandrr? ok ok hzl bilgisayarlarn yaplmasna
m neden olur? Hibir fikrim yok asln isterseniz.
Ama teknolojik geliim asndan bu tr deney
lerin yaplmaya allyor olmas, bu tr parack
hzlandrc merkezlerin olumas ok nemli
nk mesela hepimizin hayatmzda kulland
o www CERNde bulunmu bir ey. Oradaki i

haberleme iin bulunmu bir ey. imdi bakt

mzda hayatmz ne kadar etkiliyor. Ben 1997-98
ylnda renciyken hi kimsenin evinde internet
falan yoktu, ama imdi cep telefonumuzdan bile
balanabiliyoruz. Bir sr yerden girebiliyoruz
internete. Yani oradaki teknoloji, bu deneyin
yaplmasnn mmkn olmasn salamaya al
rken bulunan eyler, hayatmz ok daha ksa
vadede ok daha byk lekli olarak giriyor
aslnda. Tomografi denilen grntleme cihaz
yine ayn ekilde bu parack hzlandrc mer
kezlerinde bulunmu cihaz. Ksa vadede oradaki
teknolojik bulular hayatmz daha ok etkile
yecektir. Higgsin nasl etkileyeceini ya da etki
lemeyeceini gerekten bilmiyorum. Bir teorik
fiziki olarak imdilik sadece, Higgs gibi bir ey
varsa alklayacam, yoksa ok aracam ve
baka bir eyler renmeye alacam.
Neden Tanr parac deniyor?
Ben etrafmda tandm, ciddi fiziki diyebile
ceim hi kimseden Tanr Parac gibi bir tabir
duymadm. Bu ismi hak ediyor mu? Bence hak
etmiyor. Higgs daha nce bulduumuz para
cklarndan ok da fark olmayan parack. sim
bence abartal bir isim. Bu ismi hi kimsenin
kullandn da duymadm, grmedim. Sadece
magazinsel olarak bu ile ok yakndan ilgilenen
bilim adamlarnn bir tanesinin bunun iin god
damned particle diye bir tabiri var. O da ite
Tanrnn belas ya da lanet olas parack
gibi bir isim. Bu parack bulunamad, gzlem
lenemedii iin kullanlm bir tabir. ok abart
bir isim.
Higgs bozonunun varlna inanmayanlar da
yok deil. nl fiziki Stephan Hawking bunlardan biri. Hawking neden buna inanmyor?
Tabii byle bir ey olabilir. Byle bir konuya bak
yorsanz, inanp inanmama kelimesi durumu tam
olarak doru anlatacak kelime deil. Elimizdeki
verileri, bata sylediim etkilemeleri aklaya

can dndnz daha iyi bir model varsa,

bildiiniz ya da sizin kendinizin oluturduu bir
model; ama ayn gvenilirlikle, ayn hassasiyetle
btn veriler aklayacak, o zaman Higgsin ol
madn iddia edebilirsiniz. Ben uanda parack
fiziinde byle bir model olduunu bilmiyorum.
Hawkingin neden inanmyorum dediini, olma
dn dndn, byle bir ey sylediinde
hangi altyapyla, hangi teknik destekle fiziki
olarak bunu sylediini bilmiyorum ama bana
doru gelmiyor. lk almalarma baladm
zaman kendi branmla ilgili ilk aldm ders
parack fizii dersiydi. 98 ylnda son snftay
ken adn ilk duyduum paracklarn bir tanesi,
Higgs parayd. O zamandan beri Higgsin adn
duyuyorum. Grdm her ey Higgsin varln
destekler bir ey. Akas bu deneyler sonucu
Higgsin yzde 99 grleceine de inanyorum.
Ama yzde 1 olasla ramen Higgs grlmezse
ok da armayacam. Dolaysyla modellere
kar yle okta kalpten bir ballmz yok. Ol
mayabilir, deitirebiliriz btn bildiklerimizi.
Higgsin bulunmas evrenin sadece yzde 4n
ilgilendiren aratrmalar aklayan bir ey. Yzde 96lk ksm karanlk enerji, karanlk madde
diye egzotik bir madde var. Neden byle? Bunu
bize aklar msnz?
Pek ok insan CERNde sadece Higgs bozonu ile
ilgili deney yapldn dnyor ama aslnda fi
ziin baka modelleri, henz aklayamadmz
bir takm gzlemlerle ilgili deneyler de yaplyor.
nk u anda kafamz kaldrp, teleskoplarmz
la gkyzne, ok daha byk yapya baktmz
zaman, grdmz yapy aklamak iin kullan
dmz iki tane ieriini ne olduunu bilmedii
miz egzotik madde var. Bir tanesi karanlk enerji,
bir tanesi de karanlk madde. Ne olduklarn bil
mediimiz iin ikisinin de isimlerinde karanlk
geiyor. u anda ikisinin toplam evrenin yzde
96sn oluturuyor. Biraz da ironik bir ey Biz
burada yllarca fizik rencilii yapyoruz, yksek
lisans, doktora, doentlik falan ama en sonunda
aklayabildiimiz madde miktar yzde 4, yzde
96 hakknda hibir fikrimiz yok. CERNde aslnda
bir taraftan Higgs dnda bulunmaya allan
paracklar arasnda bu karanlk madde ya da
karanlk enerjiyi oluturabilecek yaplar da var
mdr diye deneyler yaplyor. Higss paracyla
birlikte, ayn derecede nemli ekilde test edili
yor. CERN deyince insanlarn ilk akllarna gelen
Higgs paracdr, ama bu konularla ilgilenen
herhangi bir fizikiye sorduunuz zaman Higssin
yannda karanlk madde, karanlk enerji, sper
simetri gibi daha baka eyler listeyi biraz daha
uzatabilir. Aklna bir sr ey geliyordur. Henz
aklayamadmz baka konularla ilgili de orada
deney yaplyor. Orada kacak baka paracklar,
baka konular da aydnlatabilir diye umuyoruz.
Higgs paracnn bulunmasyla standart model tamamlanm olsa da standart modelin yer
ekimini aklayamad ifade ediliyor. Ayrca fiziin en nemli iki teorisi olan izafiyet teorisi ve
kuantum teorisi arasndaki uyumsuzluk olduu

56

Sava Arapolu

da belirtiliyor. Bu anlamda fiziin zmesi gereken temel hangi problemler var ve bununla
ilgili almalar ne dzeyde?
Bu ikisi de birbiriyle alakal Sorun u; doada 4
temel etkileme var. Bunlardan ikisini biz lisede
de reniyoruz. Bunlardan bir tanesi ktle e
kim; iki tane cismin birbirlerine ktleleri yzn
den uyguladklar ekim kuvveti Bir tanesi de
ilkokuldan beri bildiimiz elektriksel itme veya
ekme kuvveti. Bunlarn ikisi hakknda ok bilgi
miz var, nk etrafmzdaki dnyada bu ikisi et
kili aslnda. Bunlarn ikisi dnda, sadece atomun
ekirdei mertebesindeki byklklerde etkili
olan kuvvetli nkleer etkileme, zayf nkleer
etkileme ad verilen iki tane daha etkileme
var. Toplam 4 tane etkilemememiz var.
Standart model ktle ekim dnda dier
n birletiriyor. Ktle ekimini de iine alacak,
4 etkilemenin de birletirildii bir model
henz elimizde yok. Buna aslnda bir tr ku
antum ktle ekim teorisi diyebilirsiniz. Ktle
ekim dierlerinden biraz daha farkl bir tr
etkileim. Aslnda en kolay grneni, etrafm
za en etkili olan olarak grdmz etkile
me. Ama onun kuantum teorisini bilmiyoruz.
Burada aslnda biraz standart modelin iinde
kuantum mekanii ile rlativite (izafiyet) teo
risi birletiriliyor ama bir de bu ikisinin iine
ktle ekimini katmaya kalktnz zaman orta
ya kan eyler pek bir ey aklamyor. Onun
yerine size son derece sama sonular verme
ye balyor. Aslnda temelde bu etkilemelerin
ayn anda etkili olduu, geerli olduu her e
yin teorisi gibi bir teorimiz yok. Ama da bunu
bulmak. Zaten CERNde yaplan deneylerde
bulunmaya allan o kk kk paralar
bize bu yolda yardm olabilecek eyler. Btn
teorik fizik camiasnn stnde alt konu
budur aslnda.
Sizin izlediiniz kadaryla byle bir teoriye
yakn zamanda ulamak mmkn m?
Bunu yapacak aday modeller var. Ama onlarn
dorudan gzlemleri pek mmkn deil. Ama
eninde sonunda bulunacaktr. Neden 4 tane
temel etkileimi birletirmek zorundayz der
seniz, u anda iinde bulunduumuz zaman
geri sarmaya baladnz zaman elimizdeki
modellerle ulatmz nokta evrenin byk
patlama ad verilen bir patlama anndan sonra
neler meydana geldiine dair. O byk patla
mayla ilgili olarak filmi geriye sar mertebe
miz, sadece bu kuvvetin birbirleriyle ayn
anda etkili olabildikleri eyleri kapsyor. nk
bahsettiim bu drt kuvvetin, drt temel etki
lemenin u anki etkileri ayn deil. Mesela siz
atomun yapsn anlamaya alrken u anda
orada elektriksel etkileimi hesaba katyorsu
nuz. Dier 3 etkileimi hesaba katmyorsunuz.
nk ok kkler. Ancak filmi baa sarnca
her ey birbirine ok yakn olduu zaman, o
ok scak yapdan, o byk patlamadan he
men sonrasndan bahsediyorsak, bu 4 kuvve
tin glerini birbirinden ayramayacanz bir
evre var. Ve o evrede tam olarak ne olduunu

anlayabilmek iin 4nn de birlikte etkili ol

duklar dnemi aklayabilmeniz lazm. Elimiz
de byle bir teori ne yazk ki yok. Tabii hemen
unu sorabilirsiniz; byle bir teoriyi bulmak ne
iimize yarayacak? nsan hayatna bir etkisi var
mdr? Gemi, gitmi bir zaman ama ite bu
insan akl, bunu merak ediyoruz. Nasl oldu
unu anlamaya alyoruz. Evrenin balang
snrlarn, sonra gideceimiz yere kadar, daha
ileriki fazlarnn nasl olacan anlamaya ka
dar merak ediyoruz. Bunu aklamaya, bunu
anlamaya alyoruz. Ben tabii ki, bu konu
zerinde alan biri olarak bir aklama olaca
na dair mitliyim.
Trkiyeden CERNe katlan aratrmaclarn
varl yeterli mi? Orada ne lde varz?
Biz oraya gzlemci lke olarak katlyoruz. Bu
radan gidenler var. Kurum baznda, Boazii
niversitesi, Dou niversitesi, stanbul Tek
nik niversitesinden de oraya gidip, alanlar
var ama lke olarak ne yazk ki katlmyoruz.
Bizim oraya katlyor olmamz prestijli bir ey.
Neden katlamyor olduumuzun geri plann
da neler var, doruyu isterseniz bilmiyorum.
Ama bu konuda bana kim ne aklarsa akla
sn byk ihtimalle bir cevap verebilirim. Beni
ikna edeceini de zannetmiyorum. Bence ge
limi ya da gelimekte olan lkelerin bu tr
deneyler iinde olmas lazm. nk bu tr
deneylerin iinde olduunuz zaman oradaki
teknolojiye de bir ekilde ortak olmu oluyor
sunuz. Buna sadece lkenin milli gelirinden
oraya aktarlan para olarak bakmamak lazm.
Biz sonuta orada retilen, icat edilen eyle
re, kefedilen eylere, hayatmz ksa vadede
etkileyecek eylere de bu sayede ortak olabi

57

liriz. Ama bu iin pratik taraf. Bunun dnda

byle bir ey olmasa bile bence kendini dnya
lkeleri sralamalarnda ciddi bir yere koyan
her lkenin bu tr deneylerin iinde olmas
lazm. Biz ne yazk ki lke olarak katlmadk.
Trkiye olarak orada yokuz. Trkiyeden baz
niversiteler, kendi doktoras srasnda orada
bulunmu bir takm fizikiler hala o balan
tlarn devam ettirerek, iinde bulunduklar
kurumlar ile birlikte bir takm ortak alma
lar gerekletirerek oraya gidiyorlar. Bence
ok da iyi bir ey. Benim etrafmda tandm
kendi doktoras srasnda orada bulunmu bir
sr renci var. Yarn bir gn bizde byle bir
ie girersek, kendi lkemizde bu byklkte
olmasa da en azndan deney yapabilecek bir
merkez kurmaya alrsak bu insanlarn tecr
beleriyle ok byk faydas olacaktr. O tecr
beyi, ayn zamanda mantaliteyi edinmek iin
orada olmak ok nemli bir ey. Keke daha
byk lekle katlabilsek. Ama hi katlmyor
deiliz. Gerek T, gerek Boazii niversite
sinde, ukurovadan, ODTden bu deneye
katlyorlar. Ama grup grup ve kurum olarak
katlyorlar. Keke btn olarak, Trkiye olarak
katlabilsek. nallah ileride o da olur.
Sizin eksik kald dediiniz veya son olarak eklemek istediiniz eyler var m?
Umarm sylediklerim aydnlatc olmutur.
Bunu can gnlden arzu ediyorum. nsanlarn
bu konuyla ilgilenmeleri, lkemizin bu deney
lere katlp katlmyor olmasyla ilgilenmeleri
ok gzel bir ey.
Rportaj: Engin Din - on5yirmi5.com

Tden Haberler

TBTAK Bakan Ycel Altunbaak Tde

stanbul Teknik niversitesinde akademisyenler ve rencilerle bir araya gelen Bakan Prof. Dr. Ycel
Altunbaak, TBTAKtaki deiimler, akademisyenlere ve rencilere salanan aratrma destekleri hakknda
bilgi verdi

Trkiye Bilimsel ve Teknik Aratrma Kurumu (TBTAK) Bakan

Prof. Dr. Ycel Altunbaak, Tl akademisyenlerle bir araya gel
di; TBTAKta son bir buuk ylda gerekleen deiimler, aka
demisyenler ile rencilere salanan aratrma destekleri, dl
ler ve burslarla ilgili nemli bilgiler verdi. Ayazaa Kampusunde
dzenlenen seminere, T Rektr Prof. Dr. Mehmet Karaca,
Rektr Yardmclar Prof. Dr. Mehmet Sabri elik ve Prof. Dr. b
rahim zkulun yansra faklte dekanlar ve ok sayda akade
misyen ve renciler katld.
Proje Bana 100 Bin TL dl
Bilim Teknoloji Yksek Kurulunda alnan kararlardan rnekler
sunan Bakan Prof. Dr. Ycel Altunbaak, proje tevikleri konu
sunda yeni dnemle birlikte sre odakl sistemden sonu odakl
bir sisteme geildiini syledi. Altunbaak, sonu odakl sreci
ise yle aklad: Sonu odakldan kastm u: Projeniz bitsin,
ktlarnza bakalm, ktlarnz zerinden bir hesaplama ve pu
anlama yapalm, ona gre proje bana 100 bin TLye kadar dl
verelim. Proje performans dlnde proje snrlamas yok. 10
projeniz varsa ve hepsinden de 100 puan alyorsanz biz size
1.000.000 TL veriyoruz. Bylelikle ikinci alternatif oluturmak
istiyoruz. Biz, aratrma patikasndan yryen bir retim ye
sinin iyi artlarda yaamasn arzu ediyoruz. niversiteden ald
4000-5000 TL maan yansra bizden alabilecei 5000-6000 TL
aylk ile Trkiye artlarnda 10.000 TL civarnda bir cret almasn
amalyoruz dedi.

lindiini syledi. retim yelerinin istedikleri konularda ala

bileceini fakat, Trkiyenin de ncelikleri olduunu ifade eden
Altunbaak, 2023 hedeflerini tutturabilmesi iin birtakm konu
lara daha fazla arlk verilmesi gerektiinin altn izdi. Bakan,
Trkiyenin nn aacak byk projelere ihtiya var. Bu zel
sektr, niversite ve kamu sektr araclyla gerekleecek.
niversiteler baznda Teknoloji Transfer Ofisleri (TTO) olutur
duk. Projelerine Patent almada yardmc olmaya alyoruz.
retim yelerine, projelerini gelitirirken her trl destei sunu
yoruz. Giriimcilik eitimleri vererek onlar irket kurmaya tevik
ediyoruz. Aamal bir destek program var. ki sayfalk bir fikirle
bavuruyorsunuz. Panel buna bakyor ve bu i fikrini i planna
evir diyor. Eitim veriyoruz, rehberler atyoruz. Bu sayede i
fikriniz geliip i planna dnyor. irketinizi kurmak iin 100
bin TL veriyoruz ve gnn sonunda bir prototip ortaya koymanz
istiyoruz. 3. aamaya gelince 550 bin lira veriyoruz. Bu aamada
TBTAK dnda baka bir yeri de ikna etmenizi bekliyoruz, ya da
% 20sini cebinizden vereceksiniz diyoruz. 4. aamada artk pa
ra destei vermiyoruz ama kredi bulmanza yardmc oluyoruz.
TBTAKn destekledii projeye zaten herkes destek vermek is
teyecektir. En kt ihtimalle irketiniz batar, ama bu ok dk
bir ihtimal ve bizim iin nemli olan batmas deil, Trkiyede bu
bilincin olumas. Bu kltr Trkiyenin btn niversitelerinde
yaylyor. Bu imkanlar da baka bir yerde bulmak mmkn deil.
Bu yl 10 niversiteye bu destei verdik, gelecek yl 10 niversi
teye daha destek vereceiz. Ty de burada grmek istiyoruz.
diye konutu.
retim yesi Saymz Yeterli Deil
Burs programlarnda da bir yenilenmeye gidildiini syleyen
Altunbaak, yurtd doktora sonras aratrma burs program
kapsamnda, Trkiyeden Amerikaya gitmek isteyen her retim
yesini gnderebileceklerini ifade et
ti . retim yesi saysnn
az oluuna ve doktora rencilerinin desteklenmesi gerektiine
dikkat eken Altunbaak, retim yesi saymz yeterli deil,
olmas gerekenin 5 kat altndayz. Para destei sunarak bu a
kapatmay dnyoruz dedi.
T Haber - Osman Keskin

Giriimci niversite, Giriimci Hoca

Trkiyenin bilimsel makale ve atf saysnda ilerleme yaand
n kaydeden Bakan, Trkiyenin endeksli yaynlarda 30. sradan
17. sraya geldiini syledi, atf saylarnda ise 31den 27ye ge

58

Tden Haberler

Tde retilen kinci Uydu

TURKSAT-3USAT Uzayda
stanbul Teknik niversitesi tarafn
dan retilen ikinci kp uydu TURKSAT3USAT baaryla frlatld ve planland
ekilde yrngesine yerleti.
Trkiyenin ikinci kp uydusunun, 26
Mays 2013 aramba gn Trki
ye saati ile 07:13te, inin Jiuquan
Uydu Frlatma ssnden Long March
2D roketi ile uzaya frlatlmasn canl
olarak takip eden Uzay Mhendislii
Blm akademisyen ve rencileri
heyecanl anlar yaad.
TURKSAT-3USAT uydusu ile T Uak
ve Uzay Bilimleri Fakltesindeki yer
istasyonu arasnda, saat 12:00 civa
rnda ilk haberlemenin gerekleti
rilmesi bekleniyor.
T ile TRKSAT arasnda 29 Kasm
2010da imzalanan protokol kapsa
mnda yaplan, yaklak 4 kilogram
arlnda, 10x10x34,05 santimetre
boyutlarndaki haberleme uydusu,
yaklak 645 kilometre irtifal yrn
gesinde VHF/UHF frekans bantlarnda

haberleme imkan salayacak.

T Uak ve Uzay Bilimleri Fakltesi
Uzay Sistemleri Tasarm ve Test La
boratuvar ile T Elektrik Elektronik
Fakltesi RF Elektronik Laboratuva
r tarafndan retilen, Trk Amatr
Uydu Teknolojileri Dernei tarafndan
faydal yk salanan ve Trksat A..
tarafndan mali destei salanan,
TURKSAT-3USAT adl kp uydu projesi
ne iki yl akn sre iinde, lisansst
ve lisans seviyesinde onlarca renci
ve ona yakn aratrma grevlisi, y
rtc ve danman retim yeleri
Prof. Dr. A. Rstem Aslan (Uzay Mh.
Bl. Bakan) ve Dr. H. Blent Yac
(T RF Elektronik Lab. Yneticisi) y
netiminde emek verdi.
T tarafndan retilen Trkiyenin
ilk kp uydusu, TpSAT1 ise 23 Eyll
2009 tarihinde Hindistan Uzay Aratr
malar Kurumu (ISRO) tarafndan PSLV
C14 roketi ile uzaya gnderilmiti.

T Maden Fakltesi 60 Yanda

Rektr Prof. Dr. Mehmet Karaca, Rektr Yardmcs Prof. Dr. Mehmet Sabri
elik, Maden Fakltesi Dekan Prof. Dr. Fatma Arslan, Rektr Danmanlar,
Dekanlar, Blm Bakanlar, akademisyenler ve rencilerin katld kutla
mada, 60. yldnm pastas Faklte Dekan Prof. Dr. Fatma Arslan tarafndan
kesildi.
Etkinlik, Prof. Dr. Mehmet Karacann gnn ansna hazrlanan Maden Fa
kltesi 60.Yl Pulu ve zel Gn Zarfna lkgn damgasn vurmasyla balad.
Fakltenin ilk defa baslan zel gn puluna katlmclarn ilgisi youndu. Kutla
ma, Meslek Odalar Bakanlar, Madencilik sektr temsilcileri, eski mezun
lar, emekli retim yeleri ve pul koleksiyoncularnn da katlmyla daha da
renklendi.

Rektr Prof. Dr. Mehmet Karaca, Maden Fakltesi

Dekan Prof. Dr. Fatma Arslan ve retim yeleri

59

Tden Haberler

Aratrmaclarmzn Avrupa Birlii Projeleri

AB Baar Hikyeleri Arasnda
T retim yeleri Prof. Dr. Faruk Karadoann yrtt SAFECAST projesi ile Yrd. Do. Dr. Gne
Karabulut Kurtun yrtt REALMARS projesi AB Baar Hikyeleri arasna girdi.
REALMARS Projesi: oklu Tayc Sistemlerde Konum Tahmini
Aratrmas
stanbul Teknik niversitesi Elektronik-Haberleme Blm
retim yelerinden Yrd. Do. Dr. Gne Karabulut Kurtun, Avru
pa Birlii Yedinci ereve Programnn Marie Curie International
Reintegration Grant projeleri kapsamnda yer alan oklu Tay
c Sistemlerde Konum Tahmini Aratrmas - Research on Loca
tion Estimation in Multi-Carrier Systems REALMARS balkl
projesi AB Baar Hikyeleri iinde yer almaya deer bulundu.
Proje kapsamnda 4. Nesil (4G) haberleme alarnda yksek
dorulukta konum belirleme teknikleri gelitirildi. Dr. Kurt, RE
ALMARS projesi fikrini doktora almas srasnda gelitirmi
ve daha sonra konu hakkndaki almalarna Turkcellde devam
etmi. Proje T Telsiz Haberleme Aratrma Laboratuvar bn
yesinde gelitirilerek tamamlanm. Proje kapsamnda nerilen
yntemlerin kullanlmas ile kablosuz iletiimde konum belirle
me hizmetleri daha hzl ve doru yaplabilecek.
Projeye ilikin daha detayl bilgi iin:
http://ec.europa.eu/research/infocentre/articletid

SAFECAST Projesi: Prefabrike Yap Elemanlarndan Oluan Bina

Tr Yap Sistemleri in Yeni Birleim Trleri Gelitirmek
stanbul Teknik niversitesi naat Mhendislii Fakltesi emek
li retim yelerinden Eski Rektr Prof. Dr. Faruk Karadoann
Avrupa Birlii Yedinci ereve Program altnda Kapasiteler zel
Program Kobi Yararna Aratrma Projelerinde yer alan Inno
vative Inspection System to Make Buildings Safer SAFECAST
balkl projesi AB Baar Hikyeleri iinde yer almaya deer bu
lundu.
SAFECAST Avrupa Birliinin destekledii uluslararas btnler ni
telikteki bir dizi projenin nc halkasdr. Amac, prefabrike
yap elemanlarndan oluan bina tr yap sistemleri iin yeni
birleim trleri gelitirmektir. Kk ve orta boy giriimciler ve
onlarn oluturduklar birlikler ile Avrupa Birlii ye lkelerinin
baz aratrma kurumlarn bir araya getiren proje kapsamnda,
deneysel ve kuramsal almalar gerekletirilmi. lkemizde de
Trkiye Prefabrik Birlii ve sektrn nde gelen kurulular ile
birlikte aratrma yapma imkn salam. Proje sonunda; uygu
lamada kullanlabilecek, deneyler ile snanm, tasarm ilkeleri
belirlenmi birleim trleri ortaya km. Proje, deneysel al
malarn gerekletirildii naat Fakltesi Yap ve Deprem M
hendislii Laboratuvarnn alet parknn gncellenmesine ok
nemli katklar salamtr.
Projeye ilikin daha detayl bilgi iin:
http://ec.europa.eu/research/infocentre/articletid

T Konservatvuarndan Sosyal ve Kltrel

Sorumluluk Projesi
stanbul Teknik niversitesi Trk Musikisi Devlet Konser
vatuvar, kuruluunun 38. Ylnda byk bir sosyal sorum
luluk projesi balatt. Uzun vadeli bir kltrel-sosyal proje
olarak Arkadam Mzik projesinin ilk aya Trk Mzii
alglar oldu. Bu proje yardmyla Trk Mzii ve kltr
ocuklara aktarld.
T TMDK retim yesi Do. Serpil Murtezaolunun pro
jelendirdii Arkadam Mzik kapsamndaki ilk etkinlik
te, 550 ilkretim rencisine alglarmz hakknda ksa
sunumlar yapld ve seme eserlerden oluturulan reper
tuvarlar ile ustalarndan ayr ayr alg performanslar su
nuldu.
T Trk Musikisi Devlet Konservatvuar akademisyenle
ri Yrd.Do.Ayegl Kostak Toksoy (Kanun), Dr. Ali Tfeki
(Ney), r. Gr. A. Serhat Turun (Tar), Do. Cihan Yurtu
(Kaval), r. Gr. Deniz Gne (Balama), r. Gr. Meh
met Emin Bitmez (Ud) tarafndan, T Maka Kamps
Mustafa Kemal Konferans Salonunda verilen seminer ve
konser, Sancaktepe Belediyesi ibirlii ile gerekletirildi.

60

Tden Haberler

Tde Bir Bilim Adamnn Oyunu:

Mustafa nan
Prof. Dr. Mustafa nann hayatndan esinlenerek Ouz Atay tarafndan yazlan
Bir Bilim Adamnn Roman: Mustafa nan roman, tamam Tl Tesahne ekibi tarafndan
tiyatro sahnesinde canlandrld...
stanbul Teknik niversitesine ok nemli hizmetleri olan, bir
ok renci yetitirmi efsane rektrlerimizden Prof. Dr. Mustafa
nann hayatndan esinlenerek Ouz Atay tarafndan yazlan Bir
Bilim Adamnn Roman: Mustafa nan roman tiyatro sahnesin
de can buldu. Tesahnenin yeni oyunu ubat ve Mart aylarnda
T Maka Kampsndeki letme Fakltesi Tiyatro Salonunda
sahnelendi.
Tl olan Tesahne ekibi, Bir Bilim Adamnn Romann sah
neleme srecini anlatyor:
Neden Bir Bilim Adamnn Roman?
Tesahne: Biz hepimiz tiyatroya T Tiyatro Kulbnde baladk.
Daha sonra niversiteden mezun olduumuzda tiyatro yapmaya
devam etmek istiyorduk. Tiyatro kulbnden farkl olarak kk
bir ekip olarak (Volkan kntolu, Damla Dnmez, Hseyin Ur
can) almaya devam et
ti k (2012). niversitenin bit
ti i dnem
bildiiniz zere insan iin biraz sancl da bir dnemdir. Hem ruh
halimiz, hem hayattaki ideallerimiz hem de kendi T yllarmz
zerinden Ouz Atay ve Mustafa inan ile kurduumuz ba derin
leti. almalarmz bir oyuna dntrmek istediimizde tek
rar gndeme geldi. Hem zdeleme duygusu hem de metnin ve
Mustafa nann hayat hikayesinin ekicilii ile bu ie kalktk ve
2012nin sonunda da oyun kt.
Uyarlama sreci nasl gerekleti?
Tesahne: Uyarlama srecinde, balangta herkes romandan
sevdii metinleri sahnede tek bana denemeye balad. Byle
ce hem bir malzeme biriktirdik, hem de romann sahne diline
nasl dnecei konusunda fikrimiz olumaya balad. Dou
Can, projeye ynetmen olarak katld ve birlikte almaya ba
ladk. Asl prodksiyon sreci onunla altmz 3 aylk dnem
diyebiliriz. Sahnede uratka, roman elimizde Mustafa nann
biyografisi, Ouz Atayn kat
t derinlik ve stanbul Teknik ni
versitesi, dnemin Trkiyesi gibi katmanlara ayrlmaya balad.
Bu anlat
t klarm yaklak 2 aylk bir sreye tekabl ediyor. Bu d
nemde ayrca belirtmeliyiz ki Hseyin nan (olu) ve Prof. Dr. Esin
nan (asistan ve rencisi) projeye ok destek verdiler. Sonuta
yaklak 5 aylk bir almann sonucunda oyun ortaya kt.
Eseri kitaptan sahneye tamak zor bir deneyim miydi?
Tesahne: Oyunlatrmada en ok zorlandmz nokta kitapla ve
Mustafa nanla kurulan ba oldu diyebiliriz. nk hikaye ve
verdii mesajlar ile zdeletike bir anlat oluturmak zorla
yor. Ayrca bir Mustafa nan gzellemesi de yapmak istemiyor
duk nk; bizce Mustafa nan kendine bir kahramanlk rol
bimedi, sadece kendi bildii hayat yaamaya alt ve oyun
latnda hayatnn bu masumluunun bozulmamas gerektii
ni dndk. Seyircinin istedii ekilde ba kurabilecei kk
ve sade hikayeler anlatmak ve sonunda da insanlarn merakn
uyandracak byle biri yaam diyebilecek bir anlat olutur
mak istiyorduk. Ynetmen ve oyuncular olarak tm bunlarn
dengesini kurmak iin ok uratk.
Ayrca Mustafa nan, dnya zerine kafa yormu ve byk bir

merakla hayattaki her eyi ciddiye alm

bir insan. Bu bakmdan onun hayatn
aratrrken o kadar farkl eylerle te
masa geiyorsunuz ki bu ok keyifli
bir ey. Tabi oyununda belli bir sre
olmas gerekiyor ve bu yzden ok
sevdiiniz baz eyleri de seyirciyle
paylaamyorsunuz. Bu bakmdan
seyircinin kendi Mustafa nan ara
trmasna devam edecei bir oyun
temas yaratmaya altk.
Tiyatro ile oyun arasnda nasl
bir iliki var sizce?
Bize gre tiyatro ve oyun kav
ram birbirine ok yakn du
ruyor. Bir ocuun elenmek iin
ocukken yaptklaryla veya hayal dnyasnda
yarat
t klarna kendini kaptryla, tiyatro sanat arasnda b
yk benzerlik var. Tiyatro, izleyicisi ve oyuncusuyla ocuklukta
ki bu ruh halinin bir tezahr olabilir. Tiyatro yapmaya devam
ederken, oyun oynayan insan hali bizim iin temel bir motivas
yon. teki trl hayat ok boucu olabiliyor.
Son olarak Ouz Atayn edebiyatnda da bu oyun oynama mu
zipliini ve sadeliini her anlamda gryoruz. Belki bizlere Ouz
Atay sevdiren onun derin konular bu ekillerde ele alabilme
sinde yatyor. Biz de Mustafa nann hayat hikyesiyle benzer bir
sadelikle iliki kurmaya alyoruz. Hepimiz, oyuncular ve seyir
ciler btn gn koca bir ehirde koturuyoruz. Bizim iin nem
li olan, akam salonda bir araya geldiimizde Mustafa nannn
dnyasnda baka dncelere, hayallere dalabilmek. Belki
oyundan ktmzda bu koca ehirle, hayatmzla kurduumuz
iliki deiir gibi masum bir inancmz var. Baz anlarda tekrardan
dinlenen arklar, okunan roman sayfalar ve ya iirler gibi Bize
gre tiyatro byle bir buluma olmal.

61

Tden Haberler

T Tantm Gnlerine 5200 renci Katld

stanbul Teknik niversitesi Kurumsal letiim Ofisi tarafndan
Tl akademisyen, alan ve rencilerle birlikte dzenle
nen T Tantm Gnleri baaryla gerekletirildi. 19-22 ubat
2013 tarihleri arasnda Sleyman Demirel Kltr Merkezinde
gerekleen T Tantm Gnlerine Trkiyenin en iyi Anadolu,
Fen ve zel Liseleri ile dershanelerinden yaklak 5200 renci
katld.
Tnn akademik ve sosyal olanaklarnn, Tl akademis
yenler ve renciler tarafndan aday rencilerle paylald
etkinlikte aday renciler, Tnn sekin akademisyenleri
tarafndan yaplan sunumlar ve dzenlenen kamps turlar
ile niversiteyi yakndan tanma frsat buldu. Adaylar, Tl
akademisyenlerden, ABET, Yetkin Mhendislik, ift Anadal,

Yandal, Yatay Gei, Uluslararas Ortak Lisans Programlar,

Erasmus Olanaklar ve mezuniyet sonras i imknlar ile ilgili
bilgi ald.
Etkinlik alannda ayrca Tnn ulusal ve uluslararas alanda
baarlar kazanm renci projeleri de sergilendi. Aday ren
ciler, renci projelerini yakndan tanma ve inceleme frsat
buldu. 2012 ylnda ABDde dzenlenen Solar Splash yarlarn
da Dnya Birincisi olan Gne Teknesi (ODABAI), 2011 Ylnda
ABDde dzenlenen Mikro Uydu Yarmasnda, Dnya Birincisi
olan (MODEL UYDU), 2013 World Solar Challenge Yarlarna
hazrlanan (ARIBA5) ve Trkiyenin ilk TRIPOLI Rocketry Asso
ciation Seviye 2 Sertifikasna sahip olan PARS Roket Grubu
sergide yer alan projelerden bazlaryd.

T, ukurova niversitesi Tantm Gnlerinde

T, ukurova niversitesinin organizasyonuyla Adanada ger
ekleen 11. ukurova niversitesi Tantm Gnlerine katld.
T ile birlikte T KKTCnin de katld etkinlikte, niversitemi
zin stantlar aday renciler tarafndan byk ilgi grd.

Adanann yansra, Mersin, Hatay, Gaziantep, Kilis, Osmani

ye ve dier evre illerden ok sayda lisenin katld Tantm
Gnleri 3 gn srd. Etkinlik sresince 12 bini akn renci,
niversitelerin eitim, sosyal ve kltrel olanaklar hakknda
ayrntl bilgi ald.
Adaylara, T stantlarnda, ABET, Yetkin Mhendislik, ift ana
dal, yandal, yatay gei, uluslararas ortak lisans programlar,
Erasmus olanaklar ve mezuniyet sonras i imknlar ile ilgili
bilgiler verildi. naat Mhendislii, Elektronik ve Haberleme
Mhendislii, Makine Mhendislii, Bilgisayar Mhendislii,
Endstri Mhendislii ve Mimarlk blmleri adaylar tarafn
dan ska sorulan blmler arasnda yer ald.
T standlarn ok sayda rencinin yan sra ukurova ni
versitesi Rektr Yardmcs Prof. Dr. Hasan Fenerciolu da zi
yaret etti. Prof. Fenerciolu, bilim, teknoloji ve mhendislik
alannda lider niversite Tnn etkinlie katlmndan duy
duu memnuniyeti dile getirdi.
Tantm etkinlikleri
Antalya, Ankara ve
anlurfada gerek
leecek eitim fu
arlarna katlm ile
devam edecek.

62

Tden Haberler

44. TBTAK Ortaretim

Avrupa Blgesi Yarmas Sonuland

TBTAK 44.Ortaretim rencileri Aratrma Projeleri Avrupa Blge

Yarmas, stanbul Teknik niversitesinin ev sahipliinde gerekletiril
di. renciler birbirinden ilgin projelerini 25 28 Mart Tarihleri ara

snda T Ayazaa Kamps Sleyman Demirel Kltr Merkezinde

sergiledi.
Bilgisayar, Biyoloji, Corafya, Fizik, Kimya, Matematik, Sosyoloji,Psiko
loji ve Tarih konularnda hazrlanan projelerden dereceye giren
rencilerin dlleri 29 Mart Cuma gn dzenlenen trenle sahiplerini
buldu.
stanbul Teknik niversitesi Rektr Prof. Dr. Mehmet Karaca Her bir
proje kendi apnda deerlidir, bu projeler sadece emeklemedir. ler
leyen dnemlerde ok iyi ilere imza atacanza inanyorum dedi.
stanbul Teknik niversitesi Rektr Yardmcs, Prof.Dr.brahim zkol
ise Bu projeler ilk admlarnzdr asla kk deildir ve arkas gele
cektir dedi.
Yaramaya katlan 138 Projeden 39una dl verildi. Bunlardan 19u
birinci, 10u kinci ve 10u nc seildi.
Birinci olan 19 Proje Ankarada Tbitakn Trkiye genelinde yapaca
yarmaya katlacak. Bu yarma sonunda kazanan Projeler Amerikada
yaplacak olan INTELISEF adl yarmaya katlmaya hak kazanacak.

TDF Eitim Gemisi anakkalede

18 Mart anakkale Deniz Zaferinin 98. yldnmnde, ehitleri An
ma Gn kapsamnda, T Denizcilik Fakltesi Eitim Gemisi MTA
Sismik-1 ile gemi personeli, retim Grevlisi Denizcilik Koordinatr
mit lgen, retim Grevlisi Ali Kandemir ve renciler ile beraber
T Denizcilik Fakltesi rhtmndan avara oldu.
16 Martta anakkaleye gelmek zere yola kan MTA Sismik-1 Gemi
si olumsuz hava koullarna ramen, 17 Martta anakkalenin Kepez
Limanna aborda oldu. Gemiyi ziyarete gelen anakkale 18 Mart ni
versitesi rencileri ve retim Grevlilerine; MTA Sismik-1 Gemisi
gezdirildi. Daha sonra 18 Mart niversitesi rencileri ve retim
Grevlileri ile beraber, T Denizcilik Fakltesi rencileri, retim
Grevlileri ve Gemi Personeli, rehber eliinde ehitlik ziyaret edildi.
anakkale Destan Tantm Merkezi ve Arburnu ziyaretinin ardndan
57. Alay ehitliinde sayg duruunda bulunarak elenk brakld.
Devamnda, M. Kemal Atatrkn cep saatine isabet eden kurunun
atld yer olan 261 Rakml Tepe, Seddlbahir, Erturul Koyu, Meh
metik Abidesi, Kilitbahir Kalesi, Seyit Onba Ant, Altepe ve Aynal
ar gezildi. Akam saatlerinde gemiye dnen gruba, Dekan Prof. Dr.
Nil GLERin de katlm ile akam yemei verildi.
Geceyi Kepez Limannda geiren MTA SSMK -1 Gemisi personeli,
rencileri, retim grevlileri, 18 Mart sabah anakkale ehitlii ak
larna gelerek anakkale ehitleri iin sayg duruunda bulundular ve
gemiden denize elenk braktlar.
T Denizcilik Fakltesi rhtmna dnen MTA Sismik-1 Gemisi ve per
soneli verilen grevini baaryla tamamlad. Denizcilik Koordinatr
mit lgen, Gemi Kaptan A. Faruk Karahan ve Ba Mhendis C. Se
kin Mengein, hem geminin hem gemi personelinin bu tr grevlere
her zaman ak olduunu, daha fazla renci ve retim grevlisiyle
beraber daha uzak limanlara gitmeyi hedeflediklerini dile getirdi. Zor
hava ve deniz koullarnda makine ve gverte seyir vardiyalarnda ak
tif grev alma imkn bulan renciler, ayrca dostluklarn pekitii
unutulmayacak hatralara da imza atm oldu.

63

Tden Haberler

Aydoan zcann,
Kan Tahlili Yapan Cep Telefonu buluu
Popular Science Dergisinin dnyann en parlak 10 bilim insan arasnda gsterdii Dr. Aydoan zcan Tye
konuk olarak Kan Tahlili Yapan Cep Telefonu buluunu tantt.

Popular Science dergisi tarafndan, tm dnyada 2012 ylnn en par

lak 10 bilim adam arasnda gsterilen ve ABD Bakanlk Ofisinin ge
en yl 94 gen bilim insan ve mhendise verdii Bakanlk Kariyer
Balang dlne layk grlen California niversitesinde (UCLA)
grevli Dr. Aydoan zcan, Tye konuk oldu. zcan, T Bilim Sanat
ve Teknoloji Seminerleri erevesinde kan tahlili yapan cep telefo
nu buluunu hsan Ketin Salonunda Tllere anlatt. 32 yandaki
Trk bilim insannn cihaz, sradan bir cep telefonunu hassas tahliller
yapan bir mikroskoba evirebiliyor. Dk maliyetli ve hafif cihazlar,
zellikle pahal grntleme sistemlerine ulamakta sknt eken
yoksul lkelerdeki hastalklarn tehis ve tedavisi iin umut oldu.
100 bin hcreye analiz
Cep telefonunun kamera mercei zerine taklan kk bir aparatla
alan sistem, aparatn zerine yerletirilen kan rneinde yer alan
yaklak 50-100 bin hcrenin ayn anda ve birka saniye iinde grn
tlenmesini yapp, telefona yklenen zel bir yazlm sayesinde tehis
koyuyor. Hcrelerdeki deiimi alglayarak, stma, verem, tberkloz,
anemi, sifilis, malarya ve AIDS gibi hastalklar tehis edebilen bu sis
tem, sonular istenilen salk kurumuna ya da doktora da mesaj ola
rak direk gnderilebiliyor.
Azgelimi lkere ucuz ve etkili salk hizmeti
Dr. Aydoan zcann bu cihaz sayesinde dnyann pek ok doktorsuz,
laboratuvarsz ve hastanesiz blgesinde tehis edilemeyen hastalklar
kolayca ve ok ucuz yolla tespit edilebilecek. zcan, Uzun yllardr
mikroskoplarn basitletirilmesi ve hesaplamal teknikler kullanarak
teletp iin uygun aletler yapmak zerine almalarmz var. Bu proje
de bu almalarn bir uzants. Salk hizmetlerinin daha cra, azgeli
mi yerlere daha hzl, etkili ve ucuz getirilmesi iin cep telefonlarna
entegre edilebilen teknolojiler ok nemli. Benim aratrma grubum
da tam bu konu, yani teletp zerine alyor. Hastann gidip gelmesi
ne gerek kalmadan tehis koymak da mmkn olacak. Bylelikle k

k salk ocaklar bile tam teekkll

bir hastanenin vazifesini yapabilecek
hale gelebilir. diyor.
Dr. Aydoan zcan Stanford Universi
tesi Elektrik Mhendislii Departma
nnda doktorasn yaptktan sonra,
2006 ylnda Harvard Medical School,
Wellman Center for Photomedicine
bnyesine girdi. 2007de UCLAya kat
lan zcan, halen bu niversitenin Elek
trik Mhendislii ve Biyomhendislik
blmlerindeki Biyofotonik ve Nanofo
tonik Laboratuvarn ynetiyor.
Dr. zcan, nanoskopi, geni alan g
rntleme, lenssiz grntleme lineer
olmayan optikler, fiber optik ve optik
uyum konularndaki bulularna dair
tamam lisansl 22 patentin sahibi ve
ayn alanlarda onay bekleyen 15 patenti bulunuyor.
Dr. zcann ald dller:
2011 Presidential Early Career Award for Scientists and Engineers
(PECASE), (ABD Hkmetinin bilim insanlar ve mhendislere,
kariyerlerinin erken dnemlerinde verdii en yksek dl)
2013 SPIE BioPhotonics Technology Innovator Award
2011 Army Research Of
fi ce (ARO) Young Investigator Award
2011 SPIE Early Career Achievement Award
2010 NSF CAREER Award
2009 NIH Directors New Innovator Award
2009 Of
fi ce of Naval Research (ONR) Young Investigator Award
2009 IEEE Photonics Society (LEOS) Young Investigator Award
MITs Technology Review TR35 Award
2012 Popular Science Brilliant 10 Award
2012 National Academy of Engineering (NAE) The Grainger
Foundation Frontiers of Engineering Award
2011 Innovators Challenge Award presented by the Rockefeller
Foundation and Health Alliance
2010 National Geographic Emerging Explorer Award
2010 Bill & Melinda Gates Foundation Grand Challenges Award
2010 Popular Mechanics Breakthrough Award,
2010 Netexplorateur Award Given by the Netexplorateur
Observatory & Forum in France
2011 Regional Health Care Innovation Challenge Award Given by
The von Liebig Center at UCSD
2010 PopTech Science and Public Leaders Fellowship
2009 Wireless Innovation Award organized by the Vodafone
Americas Foundation
2008 Okawa Foundation Award, given by the Okawa Foundation
in Japan.

64

Tden Haberler

SESAR altayna T Evsahiplii Yapt

stanbul Teknik niversitesi, Sivil Havaclk Genel Mdrl (SHGM)
destei ile gerekletirilen Avrupa Tek Hava Sahas Hava Trafik Yneti
mi Aratrmalar Ortak Giriimi altayna ev sahiplii yapt.
Trkiyenin SESAR srelerine aktif katlm salamas amacyla d
zenlenen ve iki gn sren altaya, bata SESAR ve EUROCONTROL
yetkilileri olmak zere uluslararas katlmclarn yan sra, Ulatrma
Bakanl, Sivil Havaclk Genel Mdrl, Devlet Hava Meydanlar
letmesi, TBTAK, Savunma Sanayii Mstearl, Anadolu niversi
tesi, THY, Aselsan, TUSA, Havelsan, Roketsan gibi kurum ve niversi
telerden sektr temsilcileri, yetkililer ve aratrmaclar katld.
SESAR Projesi, hava trafik ynetimi asndan sivil havacln ekillen
mesi ve teknolojik altyapsnn gelitirilmesi anlamnda yzyln en b
yk projelerinden biri saylyor. Avrupa Birlii (EU), Avrupa Seyrsefer
Emniyet Tekilat (EROCONTROL) ve havaclk endstrisi firmalarnn
paydalklaryla 2.1 Milyar Avroluk bteye sahip olan SESAR Proje
si, havaclkta r amas beklenen yeni teknolojilerin tanmlanmas,
gelitirilmesi ve mevcut hava tamaclna entegrasyonu asndan
olduka neme sahiptir.
kinci Dnya Sava sonras haberleme teknolojileri ve havaclk pro
sedrlerine dayanan mevcut hava trafik ynetim sistemlerinin, 2030
ylnda iki katna kmas, hava trafiinin ve getirecei problemlerin
stesinden gelmesinin mmkn olmad ngrlyor. Tamamlan
ma tarihi olarak 2020 yl not edilen SESAR Projesi sonucunda, Tr
kiyenin de dahil olduu Avrupa Hava Sahasnda Hava Trafik Ynetimi
maliyetlerinin %50 azaltlmas, hava trafik kapasitesinin katna
karlmas ve hava tamacl gvenlik faktrlerinin de on kat artrl
mas hedefleniyor. Bunun yan sra dolayl faydalar arasnda, Avrupa
Hava Sahasnda hava tamaclndan kaynaklanan yllk ortalama
130 Milyon tona ulaan karbondioksit (CO2) gaz salmnn %10 d

rlmesi, daha uzun uu za

manlarnn ksaltlmas, havali
man rtarlarnn azaltlmas ve
yllk ortalama 5 Milyar Avro ek
maliyete neden olduu tahmin
edilen (%6-12 orannda daha pa
hal bilet cretleri anlamna gel
mektedir) verimsiz prosedrlerin
modernize edilmesi beklentiler
arasnda yer alyor. Bu hedeflerin
yan sra 2020 yl sonras yeniliki
hava trafik ynetim teknolojilerinin ve fonksiyonlarnn gelitirilmesi
amacyla SESAR Projesi, T Kontrol ve Aviyonik Laboratuvarnn da
SecureDataCloud, AUTOFLY-Aid ve Resilience2050 projeleriyle dahil
olduu Uzun Vadeli ve Yeniliki alma Paketi (WP-E) ats altnda
aratrmalar srdrlyor.
Hava Trafik Ynetimi ve Sivil Havaclk asndan r aacak aratrma
ve teknoloji gelitirme faaliyetlerinin srdrld gnmzde, bu
faaliyetlerde aktif rol almak, lkemiz iin nemli frsatlardan biri ola
rak deerlendiriliyor. Bu amala 20-21 Mart 2013 tarihlerinde Tde
gerekletirilen SESAR altay yan sra, Mays 2014te, ABD Sivil Ha
vaclk Dairesi (FAA), Ulusal Havaclk ve Uzay Dairesi (NASA), Avrupa
Hava Seyrsefer Gvenlik Tekilat (EUROCONTROL) ve Ortak Planla
ma ve Gelitirme Dairesinin (JPDO) sponsorluklarnda gerekletirile
cek ve Tnn ev sahipliini yapaca Uluslararas Hava Tamacl
Aratrmalar Konferans (International Conference on Research in
Air Transportation ICRAT14) dnyada sregelen hava tamacln
da nde gelen aratrma ve gelitirme faaliyetlerinde paralellik yaka
lamak adna kilometre ta olaca ngrlyor.

T - Nato altay

olan Poliklorlandrlm bifenillerin (Polychlorinated Biphenyls PCB)

Yksek znrlkl HR Gaz kromatografik Electron capture Detec
tor -HRGC-ECD, HR Gaz kromatografik Ktle spektrofotometri -GC
MS ve dier FTIR-ATR yntemlerle analiz edilerek blgesel dalm
miktarlarnn tespiti gerekletirildi bu verilere gre blgesel dalm
haritalar zerinde allmaya balanm ilgili kurumlarla gerekli ibir
likleri oluturuldu.
Bu verilere dayanarak Kazakistan, Tacikistan, zbekistann bulundu
u ve zellikle PCB atklar ile kirletilmi evre iin blgesel eko-sistem
modeli almalar yrtlmekte ve ilgili kurum ve enstitlerin bilgi
lendirilmesi yolu ile evre bilinci gelitirilmesine yardmc olunmakta
ve atk kontrol yntemleri nerildi.

stanbul Teknik niversitesi liderliinde yrtlen NATO altay 0305 Nisan 2013 tarihleri arasnda T Ayazaa Kampsnde gerek
letirildi.
Asyadaki Toksik Kirleticilerin Srdrlebilir Atk Ynetimi: evresel
Gvenlie Ynelik Ekosistem Modeli (SUS-CA-REM) konusunda bilim
sel almalarn gerekletirildii, Almanya, Kazakistan, Romanya, Ta
cikistan ve zbekistann ye olduu NATO Science for Piece 983931
proje altay, T Fen Edebiyat Fakltesi Kimya Blm retim
yesi Prof. Dr. A. Sezai Saran yrtclnde, ye lkelerden 5
proje direktr yardmcs, 3 aratrmac olmak zere toplam 17 kiilik
katlmla dzenlendi.
altayda balca toksik kirleticiler konusundaki ve blgede proje
destei ile oluturulan laboratuvarlardaki son gelimeler ve lm
sonular ve izleme yntemleri gzden geirildi. Farkl disiplinlerden
bilim adamlarnn sunumlar ile gerekletirilen altayda projenin
ilerlemesi konusunda bilgi alveriinde bulunuldu.
2001 ylnda kabul edilen ve 2004 ylnda yrrle giren Stockholm
Convention on Persistent Organic Pollutants erevesinde, Kazakis
tan, Tacikistan, zbekistann bulunduu blgede gerekletirilen
NATO SfP projesi ile seilmi laboratuvarlarda evreye kar direnli
organik kirleticiler (Persistent Organic Pollutants -POP) ve zellikle di
elektrik zellikleri yksek transformatr ve kapasitrlerde kullanlm

65

Tden Haberler

Prof. Dr. Ahmet DerviolunaTESD stn Hizmet dl

Trk Elektronik Sanayicileri Dernei (TESD), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Nihat Ergn ile
Prof. Dr. Ahmet Dervioluna stn Hizmet dl verdi

Prof. Dr. Ahmet Dervioluna Trk Elektronik Sanayicileri Dernei

(TESD)den stn Hizmet dl verildi.
Trk Elektronik Sanayicileri Dernei (TESD) Ocak 2013te yaplan
olaan genel kurul toplantsnn ardndan dzenlenen dl treniy
le Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Nihat Ergn ile Prof. Dr. Ahmet
Dervioluna TESD stn Hizmet dlleri verildi. Prof. Dr. Ahmet
Dervioluna TESD olarak hizmet dl vermekten byk onur
duyduklarn belirten TESD Ynetim Kurulu Bakan C.Mjdat Altay:
Sektre ve yeni nesillere rnek bir insan, bir bilim adam olan Prof.
Dervioluna, kranlarmz sunuyoruz dedi.

Yarm Asrlk Akademisyen

T Elektrik-Elektronik Fakltesi emekli retim yesi ve T Vakf
Mtevelli Heyet yesi Prof. Dr. Derviolu, trende yapt konuma
da, 9 yl dekanlk olmak zere 50 yl akn bir sredir bu dnyann
iinde olduunu belirterek unlar syledi: Gnmzn sihirli keli
melerinden biri aratrmadr. zellikle de Ar-Ge! lkemizin gelecei
asndan bunun ok nemli olduunu anladk ve gerekten hzl bir
iyiletirme var. Milli gelirden aratrmaya ayrlan pay hzla artyor. a
lan 10 bin kiiye den tam zamanl aratrc says hzla ykseliyor.
2009dan beri en ok Ar-Ge personeli zel sektrde alyor. Bun
lar hep sevindirici ilerlemeler. Aratrclar yeni bilgiler reterek yeni
sistemler gelitirerek toplumu ileri gtrr. Ayn derecede nemli bir
katklar daha var: Aratrclar toplumu aydnlatan k kaynaklar gibi
dir. Bir toplumda ne kadar ok aratrc ve aratrc kafa yapsna sa
hip insan varsa o toplum o derece rasyonel , aklc davranr; bunlarn
says azaldka hurafelerin ve dogmatik dncenin etkisi artar.
TESD Hakknda : TESD, Sanayi ve Ticaret Bakanl yetkililerinin teviki
ile Trkiyedeki Elektronik Sanayii kurulularnn temsilcileri ve niver
sitelerimizin elektronikle ilgili retim yelerinin giriimi sonucunda
24 kurucu ye tarafndan 1989 tarihinde kuruluunu tamamlamtr.
Halen 80 ayr sanayi kuruluuna mensup 160 yesi bulunan TESDe
Trkiyede elektronik sanayii, bilgi teknolojileri ve bunlarla ilgili hiz
met sektrnde ar-ge ve/veya retim yapan tm kurulular ye ola
bilmektedir.

Elginkan Vakf Teknoloji dl Tden Levent Trabzon ve Hseyin Kzla Verildi

Elginkan Vakf tarafndan Trk kltr ile teknoloji ve sanayi uygulama
larna dnk aratrma ve hizmetlerin deerlendirilmesi, tevik edilmesi
amacyla 2006 ylndan bu yana dzenlenen Elginkan Vakf Trk Kltr
Aratrma ve Teknoloji dlleri sahiplerini buldu. Teknoloji Dalnda veri
len dllerde bu yl Tl akademisyenler ne kt.
stanbul Teknik niversitesi bnyesinde kurulan T-MEMS (Mikro-Elek
tro-Mekanik Sistemler) Ar-Ge Merkezinde nemli almalara imza atan
Do. Dr. Levent Trabzon ve Do. Dr. Hseyin Kzl, Teknoloji Dalnda verilen
dle layk grld. Tl akademisyenlere dlleri, Marmara niversi
tesi Sultanahmet Yerlekesinde dzenlenen trende T Rektr Prof. Dr.
Mehmet Karaca tarafndan takdim edildi.
dl sahibi Do. Dr. Levent Trabzon, teknoloji alannda yaplan bilimsel
almalara verilen destekten duyduu mutluluu dile getirdi. T- MEMS
Ar- Ge Merkezinde yaplan almalardan bahseden Trabzon, Teknoloji
alannda mikroakkan ve nano akkan sistemlerin, bilimsel aratrma ve
teknoloji geliiminde en hzl byyen alanlar arasnda olduunu syleye
rek Mikro-lekte elektronik ve mekanik sistemlerin entegre edilmesiyle,
birim maliyeti ok ucuz, yksek hassasiyetli cihazlar retilebileceini ifa
de et
ti . Trabzon Mikroakkan konusu sadece kk leklerde getirdii
avantajlarn haricinde, hcre uygulamalar, salk alannda tehis ve teda
vi konusunda elle tutulabilir, laboratuvarlarn oluturulabilmesi asndan
da son derece ilgi ekici avantajlar iermektedir. Ara hava yastklarndan,
gece gr sistemlerine, erken kanser tehisinden, mikroalglayc ve eyle
yicilere kadar birok uygulama alan mevcuttur. dedi.

Do. Dr. Hseyin Kzl ise Merkezde yrtlen bir dier alma Biyolojik
Hcre Ayrtrmalar iin Dk Maliyetli MEMS Tabanl Medikal Cihazla
rn Tasarm, retimi ve Karakterizasyonu Projesi hakknda bilgiler verdi.
Sz konusu projede retilen entegre ile kendinden tahrikli, ucuz, kullan-at
ve sahada kullanma elverili basit bir mikroakkan cihaz retimine yne
lik peristaltik mikropompa gelitirilmi ve mikroakkan kanal sistemleri ile
btnletirildiini, bylece bu amaca ynelik bir cihaz prototipi gerekle
tiini dile getirdi. Kzl, Projenin Trkiyede gerekleiyor olmas, lkemizde
zellikle tp ve mhendislik alanlarnn bir araya gelerek biyoteknoloji ala
nnda nemli bir katma deer oluturacan ve kendi teknolojisini rete
rek btn dnyaya rnlerini pazarlama imkan salayacan syledi.

66

Tden Haberler

T MAM Yln En yi Mzik Eitim Kurumu Seildi

Klasik mzik dergisi Andantenin Beyolu Belediyesi i
birlii ve KSAV desteiyle 24 farl kategoride verilen
2013 Donizetti Klasik Mzik dllerini kazanan sa
natlar akland. Bu yl drdncs dzenlenen M
zik dllerine Tl sanatlar damgasn vurdu.
T Dr. Erol er Mzik leri Aratrmalar Merkezi
(MIAM), T Sosyal Bilimler Enstitsne bal Mzik
Anabilim Dal yksek lisans ve doktora programlar ile
2013 Donizetti Klasik Mzik dllerinin Yln Mzik
Eitim Kurumu dalnda verilen dln kazand. Y
ln Bestecisi dlne T-MIAM Kompozisyon bl
m retim yesi Prof. Dr. Kamran nce, Yln Orkestra
efi dlne ise eflik blm retim yesi Yrd. Do.
Dr. Hakan ensoy layk grld.
2013 Donizetti Klasik Mzik dllerini kazanan sanat
lara dlleri 21 Mays Sal gn Rahmi Ko Mzesinde
dzenlenecek tren ile verildi.

T Sosyal Medya Zirvesine Ev Sahiplii Yapt

Uluslararas Sosyal Medya Derneinin katklaryla Tde gerekle
en Sosyal Medya Zirvesi, youn bir katlmla gerekletirildi. Sosyal
medyada n plana kan konulardan, Twitterfenomeni nasl oluna
cana kadar birok bilginin paylald zirveye Twitter zerinden #
ITUSMZ hashtagi ile e zamanl olarak katlm saland. Ayn hashtag
ile 2500n zerinde paylam yapld. Bylelikle interaktif bir tartma
ortam da yaratlm oldu.
11 Mart 2013 tarihinde Uluslararas Sosyal Medya Derneinin (US
MED) katklaryla, Tde gerekletirilen Sosyal Medya Zirvesinde,
sosyal medyann toplumsal ve bireysel etkileri konuuldu. Sabah ve
le seansnda toplam 200 akn konuun katld zirvede katlm
clar zengin ierikli sosyal medya sunumlar ile sosyal medyaya doy
du.
USMED Genel Sekreteri ve Kurucu yesi Salih akt ile balayan semi
nerde ilk olarak USMED hakknda n bilgi verildi. lk oturum ierisin
de daha sonra Sosyal medya ve kiisel markalama nedir? sorusuna
cevaplar arand. Sosyal medyann, bireysel kullanclarn sahip olduu
deerleri nasl gelitirip bir marka haline getireceinin sunumu yapl
d. Kiisel markalama ve sosyal medya arasndaki ilikiye deinilerek
izlenmesi gereken admlar paylald.
Sunumlarda zellikle kiisel markalama iin ierik retiminin ve bu
nu devaml klmann ne derece nemli olduu vurguland. eriklerin
korunumu ile ilgili olarak lisanslama teknikleri, telif haklar bildirimi
vb. yntemlerle ieriklerin korunabilecei bilgileri detayl olarak pay
lald.
lk oturumdan sonra toplumsal perspektiften sosyal medyann glo
bal anlamda nasl kullanld ve kullanlmas gerektii konular detayl
olarak masaya yatrld. Siyasi liderlerin sosyal medyay stratejilerine
nasl dahil et
ti kleri rakamlar zerinden incelenirken bu rakamlarn
elde edilmesini salayan Verimadenciliinin ne olduu hakknda
bilgi verildi. Bu yeni alann irketler ve bireyler asndan nemi tar
tlrken sosyal medyann insanlarn hayatnda nasl yer tuttuu ve

67

bunun fayda salayacak ekilde

nasl kullanlabilecei; afet yne
timi, sosyoloji, siyaset ve eitim
konular zerinden rneklerle su
nuldu. Son olarak sosyal medya
ve gvenlik konusunda insanlarn
zaaflarnn sosyal alar tarafn
dan ne ekilde kullanld bilgisi
katlmclara aktarlrken, internet
sektrnde yer alan gvenlik so
runlar sosyal medya asndan
deerlendirildi.
Toplantda konuma yapan ko
nuklar arasnda gazeteci Yldray
Our, Hrriyet Sosyal Medya Edi
tr ermin Terzi ve Twitter fe
nomeni Ferdi Carrefour yer ald.

Tden Haberler

Dnya Kadnlar Gn Etkinlikleriyle

rencilere Destek
8 Mart Dnya Kadnlar Gn Tde dzenlenen sanat ve tasarm etkinlikleri ile kutland. Etkinliklerden elde edilen
gelirle T rencilerine burs destei oluturuldu.
8 Mart Dnya Kadnlar Gn, stanbul Teknik niversitesinde
Bilim Kltr Sanat ve Spor Komisyonu (BKSS) tarafndan d
zenlenen bir dizi etkinlik ile kutland.
Etkinlik, 7 Martta Rektr Yardmcs Prof. Dr. Ali Fuat Aydn,
Rektr Danmanlarndan Do. Dr. Glin ivi ve Tl kadn
lardan oluan topluluk eliinde, Kadnlar Gn ansna S

leyman Demirel Kltr

Merkezi nnde Ma
nolya Aac dikimiyle
balad, sanat Ay
han Tomakn Kadnn
Rengi adl resim ve
heykel sergisinin al
ile davam etti. Ser
gide 6 heykel, 4 tablo,
3 ayna almasndan
oluan 13 farkl eser
yer ald. Sanat, kat
lmclara eserleri hak
knda detayl bilgiler
verdi.
8 Mart Cuma gn ise Tekstil Teknolojileri ve Tasarm Fakl
tesi Dekan Yardmcs Prof. Dr. Telem Gk Sadkolu, Btn
Kadnlar iektir temal etkinlikte, Tl kadnlara iek ta
sarm tekniklerini gsterdi. alma ncesi yapt konuma
da dnyadaki iek tketimine deinen Sadkolu, kii ba
yllk iek tketiminde, svirede 94 Euro(), Hollandada
60, Norvete 58, Avusturya ve Belikada 44, Danimarka
ve ngilterede 40, Almanyada 38, Trkiyede ise ylda 2
dendiini syledi. Trkiyede denen rakamn dklne
dikkat eken Sadkolu, bunun kltrel ve ekonomik deerle
ilgili bir durum olduunu ifade etti. Atlye almasnda Tl
kadnlar tarafndan hazrlanan tasarmlar ayn gn, T - BMT
KAUM alnda T Engelli rencilere Destek projesin
de kullanlmak zere sata sunuldu. Prof. Sadkolu benzer
bir almann Anneler Gnne zel olarak da yaplacan,
oradaki tasarmlarn da sata sunulacan, elde edilen geli
rin Tde okuyan ve annesi hayatta olmayan rencilere burs
olarak verileceini syledi.
T Haber - Osman Keskin

T Bilim, Mhendislik, Teknoloji Kadn Aratrma ve Uygulama

Merkezi Maden Fakltesindeki Yeni Yerinde Ald
T Bilim, Mhen
dislik Teknoloji Kadn
Aratrma ve Uygula
ma Merkezi, Maden
Fakltesinde yeni ye
rinde hizmet verme
ye balad. Merkezin
alnda
konuan
Rektr Prof. Dr. Meh
met Karaca Tl ka
dnlarn 8 Mart Dnya
Kadnlar Gnn kut
lad. Tde bir ilkin yaandn ifade eden Karaca, Bugn, Tl
kadn alanlarmz idari izinli saylyor. Maden Fakltemiz de ilk
defa kadn bir dekan tarafndan ynetiliyor. Bu durumdan biz ol
duka memnunuz. dedi.

68

8 Mart Dnya Kadnlar Gn dolaysyla T-BMT KAUMun Maden

Fakltesindeki alna gelen dnyaca nl Arkeolog ayn zamanda
Efes Vakfnn kurucu yesi olan Dr. Sabine Ladstter Doal Afetler
ve Arkeoloji: Efes Kazlar konulu bir seminer verdi. Do. Dr. Sabine
Ladstter zmirin Seluk ilesine 2 km uzaklkta bulunan ve Blbl
Dann eteklerinde yrtlen Efes kaz almalar hakknda bilgi
ler verdi. Kazlarn toplam 11 ay sreceini belirten Ladstter, Doal
afetlerin ve evrenin arkeolojiye etkilerine dikkat ekerek, antik Efes
kentinin Efes fay hat
t zerinde olduunu haritalarla gsterdi ve bu
blgelerin depremlerden etkilendiini ifade et
ti . Ladstter, Helenis
tik dnem ve Yunan dnemine ait uygarlklarn merkezi olan zmir
Efes blgesi ve ukurii Hynn; arkeolojik kazlar asndan ok
nemli bir yere sahip olduunu syledi.
Etkinlik, 8 Mart 2013 Dnya Kadnlar Gn ve Kadnlar Merkezinin
al iin hazrlanan zel Pul ve zel Gn Zarfna lkgn Damgas
vurulmasyla sona erdi.

Tden Haberler

Ciner Grup Bakan

Turgay Ciner Tde
stanbul Teknik niversitesi Maden Fakltesinde Tl akademis
yen ve rencilerle bir araya gelen Ciner Grup Bakan Turgay Ciner,
madencilik sektrnde ihtiya duyulan nitelikli i gc ana dik
kat ekti.
Trkiyede madencilik ve enerji sektrnde byk yatrmlara imza
atan ve sektrde lkemizin nde gelen irketlerinden olan Ciner
Grubu Bakan Turgay Ciner, ve nsan Kaynaklar Merkezinin d
zenledii seminerde Tllerle bir araya gelerek Trkiyede maden
ciliin geliimini ve i frsatlarn anlatt. Maden Fakltesi Prof. Dr.
hsan Ketin Konferans Salonunda gerekleen seminere T Rekt
r Prof. Dr. Mehmet Karaca, Maden Fakltesi Dekan Prof. Dr. Fatma
Arslan, Maden Mhendislii Blm Bakan Prof. Dr. Orhan Kural,
Tl retim yeleri ve renciler katld.
lkemizdeki madencilii, konumaya balamam emekleyen bir
ocua benzeten Ciner, sektrdeki yetimi insan azlna dikkat
ekerek Tl rencilere nemli tavsiyelerde bulundu. Ciner De
erli arkadalar kadastrosu bitmemi bir yerde frsat oktur. Benim
gibi lise mezunu biri buralara gelmise sizin gibi eitimli insanlarn
n aktr. nemli olan doru yerde doru zamanda doru insanla
karlamanzdr. Bu sektr stnden ok darbe gemi, tlm
ezilmi bir sektrdr. Bugn itibariyle madenlerin %57si devlete ait
ancak devlet bunlar yava yava elden karmakta. Ne kadarn ka
rr bilemeyiz ama kadastro yaplmad iin frsat ok. inizden en az
%10u bu ite baarl olursa kalan %80-90 da karlar. dedi.
lkemizde enerji, madencilik, medya, ticaret, sanayi ve hizmet sek
trlerinde faaliyetlerini srdren grubun yaklak 25 yl nce ma
dencilik sektrne girdiini belirten Ciner, bu alanda sarf ettikleri
gayretli almalar ile sektrde iyi bir konuma geldiklerini syledi.
Gruba bal maden ve enerji irketlerinin, bulunduklar sektrde
Trkiyeye hep ilkleri kazandrdklarn ifade eden Ciner Biz grup
olarak bugn dnyada az uygulanan solsyon madencilii (soba
kl retimi) uygulamasnn en gzel rneini sergiliyoruz. Tamam
n dnya apnda 82 lkeye gnderdiimiz maln kapasitesini yakn
zamanda 4,5 milyon tona karmay hedefliyoruz. Bylelikle Trki
ye kkenli bir sanayi kuruluu, ilk defa en byk retici konumuna
gelmi olacak. dedi. Ciner, ayrca Ankara /ayrhan / Beypazarnda
bulunan ve Trkiyede zel sektre devredilen ilk termik santral olan

ayrhan Termik Santralini lkemizin en verimli alan termik

santrali haline getirdiklerini ifade etti.
Ciner, bir akademisyenin nkleer santrallerle ilgili sorusu zerine
evreye dkn arkadalarmz nkleer santrale kardr buna ra
men nkleer santrali Ruslardan bu lkeye getiren insan benim. 12,35
dolar sentten elektriin %85ini devlet karlayaca iin Trkiyeye
yatrm yapacaklar. Ben bu projede yokum; nk bugnk sistem
bunu istemedi. Ama ben nkleeri bu lkeye getirdiim iin mutlu
yum. Bence temiz bir enerji, birok yerde yaplyorsa Mersinde de
yaplmal. Kaza olmad srece temiz bir itir. Sinoptan herhangi
bir bilgim yok. zel sektr bu ie giremez, sermayesi ok fazladr.
Cari ak olduu gibi sermaye a da vardr. Bunu ancak devletler
yapar. eklinde konutu.
Seminer sonunda Turgay Cinere lkemize ve zellikle madencilik
sektrne sunduu katklardan dolay Rektr Prof. Dr. Mehmet Ka
raca tarafndan plaket takdim edildi.
T Haber - Osman Keskin

Avrupa Birlii NICE-II Projesi Yllk Konferans Tde Yapld

stanbul Teknik niversitesi, NICE-II: Network for Innovation in
Career Guidance in Europe projesinin en kapsaml organizasyo
nu olan yllk konferanslardan ilkine ev sahiplii yapt.
Sleyman Demirel Kltr Merkezinde 23-25 Mays 2013
tarihlerinde dzenlenen konferansa
Avrupadaki 28 lkeden 52 akademisyen
katld. Konferans, proje yneticisi Do.
Dr. Salim Atay koordinatrlnde T
ve nsan Kaynaklar Merkezi tarafndan
organize edildi. T Rektr Yardmcs
Prof. Dr. M. Sabri elikin al konuma
lar ile balayan program, eitli work
shop almalar ve seminerler ile devam
etti. NICE-II projesi kapsamnda gelecek 3
yl boyunca yaplacak almalar planla
nrken, misafirler Boaz Turu ve Sultanah

met Gezisi gibi stanbulun gzelliklerini kefedecekleri sosyal

aktivitelere de katld.
Avrupa Birlii Hayatboyu renme Program kapsamnda des
teklenen NICE-II projesi, 28 Avrupa lkesinden 42 niversitenin
ortakl ile yrtlyor. Kariyer
Danmanl alanndaki bilgi ve
deneyimin Avrupa lkeleri arasn
da sistematik olarak deiimini ve
niversitelerin ortak birikiminden
yola karak, AB lkeleri iin Kariyer
Danmanl konseptinin ve eitim
programlarnn gelitirilmesini
amalayan proje 2013-2015 yllar
arasnda uygulanacak. niversitemiz
adna almalar, T ve nsan
Kaynaklar Merkezi yrtyor.

69

Tden Haberler

Ycel Pamak ve Ahmet Kocabyka

Fahri Doktora Unvan Verildi
stanbul Teknik niversitesinin bir gelenei haline gelen ve 1949 ylndan beri lkemizin nemli bilim ve sanat
insanlarna verilen fahri doktora nvan bu sene Ycel Pamak ve Ahmet Kocabyka verildi.
stanbul Teknik niversitesinin bir gelenei haline gelen ve
1949 ylndan beri lkemizin nemli bilim ve sanat insanlarna
verilen fahri doktora nvan bu sene Ycel Pamak ve Ahmet
Kocabyka verildi. T Ayazaa Kampsnde dzenlenen
trene Rektr Prof. Dr. Mehmet Karaca, Orman ve Su leri
Bakan Veysel Erolunun yan sra ok sayda akademisyen ve
renci katld.
Trende konuan T Rektr Prof. Dr. Mehmet Karaca, s
tanbul Teknik niversitesi olarak 64 yldr fahri doktor nvan
veriyoruz. 240 yllk bir niversite olarak, lkemizin kltr ve
sanat alanndaki nemli ahsiyetlerinin T ailesine katlmas
benim iin hem mutluluk hem de gurur kaynadr. dedi.
Fahri Doktor unvan bugne kadar inaat mhendisi Prof. Dr.
K. Terzaghi, matematiki Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, mimar Dr.
Doan Hasol, 8. Cumhurbakan Turgut zal, neyzen Dr. Niyazi
Sayn ve halk ozan Dr. Neet Erta gibi birok nemli isme
verildi.
Ycel Pamak kimdir?
1935 doumlu Ycel Pamak, Trkiyenin kltr sanat ha
yatnn deerli isimlerinden biridir. TRT bnyesinde balad
sanat yaamna baka sanat kurumlarnda devam etmitir.
stanbul Radyosu Yurttan Sesler (1966) ve TRT Mzik Dairesi

Bakanl (1979) grevlerini yapan Pamak, kurucular ara

snda yer ald T Trk Musikisi Devlet Konservatuarnda da
uzun yllar hizmet etmitir.
Ycel Pamak, bata Hisarl Ahmet trkleri olmak zere
Trkiyenin hemen her yresinden yaklak 300 kadar trk
ve oyun havasn derleyerek arivlere aktarmtr.
Ahmet Kocabyk kimdir?
1955 doumlu Ahmet Kocabyk stanbul Erkek Lisesini bi
tirdikten sonra Birmingham niversitesi Ekonomi ve Makina
Mhendislii blmlerinde lisans eitimini tamamlam; Car
negie Mellon niversitesinde makina mhendislii blmn
de st lisans derecesini almtr. 1990 ylnda ise ABD Harvard
niversitesi letme Fakltesi OPM programn bitirmitir.
1980 ylnda profesyonel i hayatna balayan Kocabyk, Tem
muz 2001 tarihinden itibaren Borusan Grubu Ynetim Kurulu
Bakanln yrtmektedir.
Ahmet Kocabyk sanata ve klasik mzie destei, bu alandaki
yeniliki yaklam nedeni ile ABDdeki Kennedy Vakf Ulusal
Sanat Komitesinin Kennedy Center Vakf Altn Madalya
dlne; bilim, sanat ve kltr alanlarndaki yaratc ve stn
faaliyetleri nedeni ile de Avusturya Hkmetinin Bilim ve
Sanat eref Nianna layk bulunmutur.

Soldan saa: Orman ve Su leri Bakan Veysel Erolu, Ycel Pamak, Ahmet Kocabyk, T Rektr Prof. Dr. Mehmet Karaca,
T Trk Musikisi Devlet Konservatuvar Mdr Prof. Dr. Adnan Ko.

70

Gen Baar

T Gne Arabas Ekibinin

lk Drt Tekerlekli Gne Arac ARIBA 6
Avustralya Yolculuuna Hazrlanyor
T Gne Teknesi Takm, renci takmlar arasnda en uzun soluklu olanlardan biri. Bu srete, saysz
renci Gne Arac projesinde grev alarak hem projenin gelitirilerek srdrlebilirliini salad, hem de
T adn baar ile temsil ettikleri yarmalarda ok sayda ampiyonlukla dnd. Gne Arac projesinin
son versiyonu lk Drt Tekerlekli Gne Arac ARIBA 6 ise byk bir heyecanla Ekim aynda katlaca
Avustralya yarmasna hazrlanyor. 2004ten bu yana ayn heyecanla srdrlen, projeye dahil olan
her renciye paha biilmez deneyimler kazandran Gne Aracnn oluum ve geliim sreci, azim ve
kararlln geldii noktay gsteriyor.
stanbul Teknik niversitesi Gne Arabas Ekibi, 2004 ylnda
kurulmu AR-GE bazl bir renci projesidir. Ekip yeleri, 2004
ylndan bu yana toplam 5 adet ara tasarlam ve retmi, her
bir arata kendi bilgi birikimlerinin yan sra aralarn da geli
tirmilerdir.
Tamam renci olan ekip, u anda elektrik-elektronik, mal
zeme, mekanik ve organizasyon olmak zere drt temel grup
zerinden faaliyetlerini srdrmekte, her ekip yesi belli bir ko
nuya younlaarak alannda en fazla katky salamay hedef
lemektedir. Bu yaps ile adeta renci dzeyinde kurumsall
yakalayan ekip, yapt iin ciddiyetini de ortaya koymaktadr.

20den Fazla Ulusal ve Uluslararas

Yayn ve Tez

Sadece ara tasarlayp retmekle kalmayan ekip, bu konuda

kard pek ok ulusal ve uluslararas yayn ve tezle de, hem
sektre hem de dier ekiplere akademik deneyim ve bilgi sun
maktadr. Tm bu renci bazl almann yannda, proje da
nman r. Gr. Dr. Orhan Atabayn deneyim ve ynlendir
meleri de, ekibin ynn izmesine ve yeniliki almalarna
k tutmaktadr.
Ekip, bugn aktif olarak sadece 20 kiilik bir yapya sahip ol
masna ramen, 2004ten beri byyen geni mezun a tara
fndan bilgi ve geliim anlamnda destek grmekte, tecrbeler

her yeni gelen jenerasyona aktarlmaktadr. Bylece gemite

yaplan hatalar tekrarlanmamakta, sreler ok daha hzl iler
lemekte ve kesin sonulara ulalmaktadr.
renci bazl proje olmann getirdii devinim, ekip tarafn
dan yeni ye almlar ile srdrlebilirlik korunacak ekilde
sorunsuz hale getirilmektedir. Yeni yeler, eitli mlakat ve
deneme sreci sonunda ekibe katlabilmekte, projeye dahil
olmann zorluu ve gerekli kriterler, ekip yeleri tarafndan
u ekilde ifade edilmektedir: ncelikle gerekten bura
da bulunmay istemek gerekiyor. Yeri geldiinde ciddi feda
karlklar gsteriyoruz. Bunu, sevmeyen ve istemeyen birinin
yapabilmesi ok g. Ekip menfaati adna buna gre seim
yapmak mecburiyetindeyiz. Gerekten kalmak isteyip, ekibe
dahil olan yeler iin ise artk buradan ayrlmak ok g. Bu
kriterleri salam tuttuumuz iin ekipte ok ciddi bir ballk
ve gven ilikisi var. Hepimiz buraya ait olmaktan byk mut
luluk ve gurur duyuyoruz.
Ekibin mezunlarndan pek ou, dnyann drt bir yannda
enerji ve otomotiv sektrnn byk kurumlarnda alma
larn srdrmekte, faaliyet gstermektedir. Ekip, internet
siteleri zerinden, projede grev alm mezunlarn u anki
durumlarn lanse etmekte, bylelikle bir yandan aradaki ba
korunurken dier yandan da mezunlarna vefa gsterip bu
yolla teekkr etmektedirler.

71

Gen Baar

Tm bunlardan ylmayan ekip, iki ylda bir yaplan yurtd yarnn

2013 etab iin yeni bir ara retmenin hazrlklarna balam ve
geen dnemlerde yaanan lojistik maliyetin karlanamamas gibi
skntlarn tekrarlanmamas adna youn aba gstermektedir.

lk Drt Tekerlekli Ara ARIBA 6

Yurtii ve Yurtd Yarlardan 18 dl

Ekip, u ana kadar tasarlayp ret

ti i be aratan ilk n, Trki
yede her yl dzenli olarak gerekleen Tbitak Formula-G yarn
baz alarak hazrlamtr. 2006, 2007 ve 2008 yllarnda ARIBA 1,
ARIBA2 ve ARIBA3, yarlarda hem birincilik hem de ikincilik dl
lerini alarak sene stste duble yapan ilk ve tek ekip olma zel
liini kazanm, krlmas zor bir rekora imza atmtr.
Bu byk baarlarn ardndan Gne Arac ekibi, rotasn uluslara
ras platformdaki dnyann en prestijli gne enerjili aralar yar
olan World Solar Challengea yneltmi ve yeni aralar olan ARI
BA 4 ile ilk defa katlm olduu bu byk platformda en iyi yeni
katlmc dln kazanarak, bugn halen geerliliini srdren,
lkemizin tek uluslararas dll gne arabas ekibi olma presti
jini elde etmitir.

u an yapm devam etmekte olan ARIBA 6, ekibin ilk drt teker

lekli arac olacak. Ekip bu arac retmenin ve bu mhendislik eseri
ara ile elde edecekleri baarlarn heyecann imdiden yaamaya
balad.
imdiye kadar yaplan be aracn da tekerlekli olmasnn yan
sra, yeni yaplan aracn drt tekerlekli ve gnmz standart ara
formuna yaklayor olmas, teknolojinin kullanlabilirliinin art
t
nn en byk iaretlerinden biridir. Katldklar yar kurallarnda
yaplan dzenlemelerle, ekip gitgide konsept yar arac tasarla
maktan, kullanlabilir ve seri retime elverili ara formuna yakla
r aralar tasarlama yoluna girmitir.

World Solar Challenge

Bahsi geen World Solar Challenge, Avustralya ktasnda gerek

leen 3000 kmlik bir parkurla, ktann boydan boya geildii bir
uzun yol, enerji verimlilii ve dayanm yardr. Tm dnya ni
versitelerinin katld bu yar, dnyann en prestijli gne enerjili
ara yar olarak kabul grmektedir.
Uzun yolda farkl stratejiler gelitirerek, enerjilerini en verimli kul
lanmaya alan ekipler iin aracn enerji kaybn minimize edecek
ekilde hazrlanmas, yar esnasnda da ciddi bir mhendislik op
timizasyonu sunacak olmalar, mhendislik yetilerini gstermeleri
iin uygun bir platform oluturmaktadr.
Toplam 7 gn sren yar, gn doumuyla balamakta ve gne
in batmasyla bulunduklar alana kamp kurup, sabah tekrar gn
doumuyla hareket etmeleri eklinde srmektedir. Tm bu sre
lere, yar komitesinden bir gzetmen elik etmekte ve buna ek
olarak gn iinde kontrol noktalarna giri yaparak, belli artlarn
salandnn gsterilmesi gerekmektedir.

Lojistik Maliyet Karlanamad in 2011de

Yarmaya Gidemedi

Gne Arac ekibi, 2011 ylnda tamamen gelimi teknolojide bir

ara tasarlam olmasna ramen, lojistik maliyeti karlayamad
iin yara gidememitir. Daha sonra alnan yar verileri ve ara
istatistikleri karlatrldnda, aracn ok ciddi baarlar elde ede
bilecek durumda olduunun grlmesi ekibi ayrca zmtr.
Maslak kampsnde sergilenmekte olan ilk be aracn her biri iin
ayr ayr en iyi tasarm dl alan ekip, teknik anlamdaki istikrarl
baarlarn da bu yolla tastiklemitir.

Yara Gidemezseniz Kalitenizi Bilemezler

ARIBA 5 te yaadklar talihsiz deneyimi ARIBA 6da yaamak is

temeyen ekip, ciddi bir destek aray iine girmi durumdadr.
Aracn tamamlanmas iin gereken tutar 250 bin TL olup, lojistik
maliyetler de yaklak bu civardadr. Elbette bu gibi prestijli yar
platformlarnda aracn baarsn gsteremedikten sonra, dnya
nn en iyi aracdahi yaplsa, bilinmesi mmkn olmaz. Dolaysyla
bu yarta elde edilecek baar bir anlamda sadece niversite adn
duyurmakla kalmayacak, lke prestijini de tm dnya niversitele
ri arasnda st sraya tayacaktr.

ARIBA 6dan Gze Aln, Avustralya

Yolculuuna Katkda Bulunun

Btelerini ancak sponsor destekleriyle salayan ekip

iin yaplacak her trl destek ok deerli. Farkl tipte
sponsorluklar iin ald destekler karsnda, spon
sorluk tipi gzetilerek ara zerine destekilerinin
logolarnyaptran ekip, hem kendi hem de destek
ilerinin adn tm dnyaya duyurmay hedeflemek
tedir. Tm bunlara ek olarak yrttkleri farkl bir alma ile ekibin resmi
web sitesi olan www.itugae.com zerinden, yeni aralarnda yer alacak olan
gzeleri 200 TL karlnda ekibe balayarak, ara zerindeki gzelerden
birinin manevi bas olabilirsiniz. Bylelikle ekibe destek olabilir ve baa
rlarndaki gururu paylaabilirsiniz.

72

Gen Baar

Dnya rencileri Model Economic

Forumla stanbulda Bulutu
Model Economic Forumda, genlerde giriimciliin teviki, sosyal giriimcilik anlay kazanma, eitim
sistemlerine giriimcilik modellerinin entegre edilmesi, finans sektrnn gen giriimcilere sunduu imknlar,
gen isizlik asndan Euro-blgesel krizi ve srdrlebilir ekonomi iin yeni modeller oluturmak gibi gncel
konularda beyin frtnas yapld.
T rencileri tarafndan kurulmu olan IRECO ve ULDER der
neklerinin 1-3 Mart 2013 tarihlerinde ortaklaa dzenledii
Model Economic Forum (MEF)da dnyann drt bir yanndan
niversite rencileri bir araya geldi.
Genlerde Giriimciliin Teviki ana temas ile gerekletiri
len forumda genleri dorudan veya dolayl olarak etkileyen
birok kresel konu, renciler tarafndan seviyeli bir slupla
tartld.
gn sren forum kapsamnda organize edilen 8 oturum ve
8 altayda, oturumu yneten deneyimli akademisyen ve i
adamlarndan baka, 40 renci panelist olarak zgrce konu
tu. Genlerde giriimciliin teviki, sosyal giriimcilik anlay
kazanma, eitim sistemlerine giriimcilik modellerinin entegre
edilmesi, finans sektrnn gen giriimcilere sunduu imkan
lar, gen isizlik asndan Euro-blgesel krizi ve srdrlebilir
ekonomi iin yeni modeller oluturmak gibi gncel konularda
beyin frtnas yapld ve renci enerjisi ortaya kt.
1 Martta, 30u akn lkeden yzlerce renciyi bir araya geti
ren MEF 13 dhilinde, Eyp Belediyesi Kltr Merkezinde ak

am yemei verildi. stanbul Valisi Hseyin Avni Mutlu genle

re, parann neminden sz et
ti . Ekonominin yannda mutlaka
sosyal anlay ve sosyal yaam gerekli, yani parann yannda g
nllerinizi de zenginletirin. yi giriimciler olun, bol gelir elde
edin ama yalnz kendiniz harcamayn, mutlaka bln. diye
rek grlerini genlerle paylat. Mutlu, MEF 13n faydal bir
etkinlik olduunu syleyerek, genleri stanbulu tanmaya ve
ruhunu anlamaya ard.
stanbul Cevahir Kongre Merkezinde gerekletirilen Forumun
alnda konuan Rektrmz Prof. Dr. Mehmet Karaca, ise
yaplan forumun Davosa alternatif olabileceini belirt
ti . Kara
ca, Umarm 5-10 sene iinde bunun rneklerini grrz. Fo
rum gelecekle birlikte bugne katkda bulunuyor. rencileri
miz markalaacak gzel almalar yapyor. Programa 250den
fazla renci katlyor. Buradan da Trkiyenin ne kadar nemli
bir lke olduunu anlayabiliriz. dedi. Karaca, Tye Ekonomi
Blmnn almakta olduuna ve bunun nemine deindi.
MKB Bakan brahim Turhan konumasnda, dnyann srekli
deiim geirdiini ve ekonomik ve finansal krizden sonra de
iimin ivme kazandn belirt
ti . Dnyann en byk ekono
milerinin sralamasnn 20 yl ncekinden farkllk gsterdiini
ve yeni ekonomilerin yldznn parladn hatrlatan Turhan,
Trkiyeyi dnyann en byk 10 ekonomisinden biri haline
getirmek istiyoruz dedi. Turhan, bunun iin inovasyona ihti
ya duyulduunu, inovasyonu salamas beklenen en gl
adaylarn ise genlerin olduunu vurgulad. Turhan, genlerin
bugnden kendilerini kresel sorunlara hazrlamalarnn son
derece nemli bir gelime olduunu ifade et
ti .
Dnyann drt bir yanndan gelen misafirlerle, program ere
vesinde dzenlenen le yemeine katlan Babakan Yardmcs
Ali Babacan, forumun niversite genlerinin bylesine birka
gn beraber geirmelerinin ve ekonomi ile ilgili konular arka
arkaya oturumlarla tartmalarnn son derece faydal olacan
belirt
ti . Forumdaki gr al-veriinden yeni fikirler ve yeni
zmler kaca inancn rencilerle paylat.

73

Gen Baar

Srdrlebilir
Ekosistem Gnleri
Trkiyenin reten, evreye duyarl ve yaratc gen
beyinleri; evre ve enerji alanlarnda almalar
yapan akademisyenler; evre teknolojilerine,
srdrlebilir evre yaklamna, evre konusunda
kresel hassasiyete ve vizyona sahip endstri
temsilcileri, Srdrlebilir Ekosistem Gnlerinde bir
araya geldi.
stanbul Teknik niversitesi evre Mhendislii Kulb tarafn
dan organize edilen Srdrlebilir Ekosistem Gnleri SEG13
4-5-Nisan 2013 tarihlerinde T Ayazaa Kamps Sleyman
Demirel Kltr Merkezinde gerekletirildi.
Trkiyenin reten, evreye duyarl ve yaratc gen beyinleri,
evre ve enerji alanlarnda almalar yapan akademisyenleri,
evre teknolojilerine, srdrlebilir evre yaklamna, evre
konusunda kresel hassasiyete ve vizyona sahip endstri tem
silcileri, dzenlenen panel ve syleilerde bir araya geldi.
evre, enerji ve iklim deiiklii alanlarndaki gelimelerin ka
tlmclara aktarld etkinlikte, srdrlebilir evre hassasiye
tine sahip yatrmclar ve bu hususta bilimsel zmler reten
akademisyenler ayn platformda buluarak evreye duyarl en
dstri almalarna destek sunuldu.
Etkinliin ilk gn, 2012 ylnn Haziran aynda dnya kylar
n atklardan temizlemek amacyla Avrupada balatlan Waste
Free Oceans (Atksz Denizler) hareketinin Trkiye, Ortadou ve
Afrika Bakanlna seilen Yavuz Erolu konutu. T mezunu
olup, ayn zamanda T evre Mhendislii Kulbnn kurucu
lar arasnda yer alan Erolu konumasnda, 2020 ylna kadar
dnya kylarn yzen atklardan temizlemeyi hedeflediklerini
ifade et
ti . Bunu nasl gerekletireceklerini ise yle aklad.

Erolu, Vakfmzn yapt aktif ilerden biri atk balkldr.

Balk yerine atk tutma zerine bir faaliyet. Biz balklara AB
fonlarndan kaynak ayryoruz, bizim zel alarmz balklar
tutmuyor yzeyde giden atklar yakalyor. Bu i balklara zarar
vermeden yaplyor. Daha sonra geri dntrlyor. lme
sorunumuz var. Bir eyi lemezseniz ynetemezsiniz. Atk y
netimiyle ilgili dnyann haritas kullanlmal. Geri dnm de
il de toplama ksmna ayrlyor. Deniz atklar gne aldnda,
dalgalarn mekanik etkisiyle beraber zamanla klmeye bal
yor. Microplastiklere dnyorlar. Balklar, midyeler yiyebilir.
Bylelikle bizim besin zincirimize katlmaya balyorlar. Bununla
alakal; Cleans Vip, granl kayplarn sfrlayacak bir proje. Plas
tikler eer dzgn geri dntrlrse ok faydal, bu sistem
yoksa doaya braklyorsa bu hem kaynak israf hem de kirlilie
yol ayor. Plastiklerin % 23 mekanik dnm, geri kalan da
yaklp enerji elde ediliyor.dedi.
T Mimarlk Mezunu, Kadir Has niversitesi Aratrma Grev
lisi Emirhan Cokun konferansn ikinci gn yapt sunumda
Biyomimetik tasarmlarla ilgili bilgiler verdi. Doadan esin
lenme olarak adlandrlan Biyomimetikin mimarla yansma
larn rneklerle ortaya koydu. okun, Gnmzde binalar
bazen rzgrglnden, bazen bir iekten, ku yuvas ya da de
niz canllarndan esinlenerek tasarlanabiliyor. Enerjiyle uyumlu
teknolojilerin gelitirilmesinde faydas ve evreye daha uyumlu
olmas Biyomimetikin mimari alanda daha ok kullanlmasna
olanak salyor. Bu sayede gnmzde doaya uyumlu tasarm
lar n plana kyor. diye konutu.
T Haber - Osman Keskin

Avrupada balatlan Waste Free Oceans (Atksz Denizler) hareketi

nin Trkiye, Ortadou ve Afrika Bakanlna seilen Yavuz Erolu

74

Gen Baar

Be yeden, iki bin yeye:

T Yatrm Kulbnn Baars
2006 ylnda be ye ile kurulan T Yatrm
Kulb, bugn bnyesindeki iki bin ye ile byk
organizasyonlara imza atyor. yelerini yatrm
konusunda bilinlendirmek zere eitli etkinlikler
dzenleyen Kulbn, gelenekselleen GOB
organizasyonu ise i ve yatrm alannda kresel
frsatlar sunuyor...
Faaliyete 2006 ylnda 5 ye ile balayan T Kulb bugn
iki bini akn yeye ulaarak i ve yatrm alannda byk
baarlara imza atyor.
T letme Fakltesinde 2006 ylnda be kurucu ye ta
rafndan kurulan T Yatrm Kulbnn amac rencile
rin yatrm konusunda bilinlenmelerini salamak ve nl
yatrmclarla rencileri bir araya getirmekti. Aradan ge
en 12 yl sresince kulp rencileri bilgilendirmekle kal
mad, birok baarl organizasyona da imza att. 11 kiilik
Ynetim Kurulu dnda 150yi akn aktif, 2000i akn da
kaytl yesi bulunan Kulbn en byk baars GOB (Glo
bal Opportunities in Business and Investment) projesini
balatmas oldu.

Trkiyenin En yi renci Organizasyonu

Seildi

GOBI, 2009 ylnda niaktivite tarafndan Trkiyenin en iyi

uluslararas renci organizasyonu seildi. Kulbn yne
tim kurulu yelerinden rem ifti ve GOB Genel Koordi
natr Melih Yahi, bubaarnn yannda, bu sene gerek
letirilen SanalBorsam adl sanal portfy yarmasnda da
be bini akn rencinin, para kaybetme endiesi olma
dan borsa tecrbesi kazanmasn saladklarn belirttiler.
Dzenledikleri etkinliklerden, Pazarlama ve Finans Zirvesi
ve KMnin nderliindeki nsan Kaynaklar Zirvesi ile alan
larnn nde gelen isimlerinin konumac olarak katld
seminerlerle, rencilerin i alanlar hakknda bilgi sahibi
olmalarn saladklarn ifade eden Kulp Yneticileri, fir
malarn Tdeki olanaklar ve potansiyeli grmelerini sa
ladklarn, bu alanda Tnn en ok etkinlik dzenleyen
kulplerinden biri olduklarn ifade ettiler.

Firmalar Byk Rabet Gsteriyor

T Yatrm Kulb tarafndan dzenlenen panellere i dnyas

byk rabet gsteriyor. Hem ierde hem darda byk ses
getiren panel balklarndan birka yle:
* Krizde Marka Ynetimi
*Trk i Dnyasnda Kadn Olmak
*Temiz Enerji Yatrmlar
*Liderlik ve Fark Yaratanlar
*stanbul- Kltrler Beiinde Bir Finans Merkezi
*Dnyada ne kan Trk Markalar

Konumac Olarak Katlanlar

GOBI, u ana kadar Ersin ZNCE - Bankas CEO, Cneyt YA

VUZ - Mavi Jeans CEO, Wulf Dieter-Kurz - Mercedes-Benz Trk
CEO, Temel KOTL - THY CEO, Saffet KARPAT-P&G Turkiye, Orta
dou ve Kafkasyadan Sorumlu Ynetim Kurulu Bakan, P&G
Turkiye Genel Muduru vb. gibi daha pek ok st dzey ynetici
yi dnya genleriyle buluturdu.

Bu Yl Yine Farkl Katlmclar Vard

GOBI, bu yl 14-19 Nisan 2013 tarihleri arasnda Maka Kam

psnde bir kez daha dnya genlerine kaplarn at. 14 Ni
sanda Melis Danimendin yer ald al gecesi ile balayan
etkinlik, 15,16 ve 17 Nisan tarihlerinde yeni Kresel frsatlar ve
sektrlerdeki global deiimler, ana bal ile be ayr panelde,
Trkiyenin nde gelen st dzey isimlerini arlad. T Yatrm
Kulbnn GOBI 2013 etkinliine yurtdndan 100, yurtiin
den ise 2000 civarnda renci katld.

Dnyasnda Gndem Oluturuyorlar

GOBI (Global Opportunities in Business and Investment)

etkinliinin ilk olarak 2009 ylnda gerekletirildiini sy
leyen Ynetim Kurulu yesi rem ifti, konu ile ilgili ola
rak unlar syledi: ve yatrm alannda kresel frsatlar
sunan etkinliimiz, tm etkinliklerimiz iinde en donanm
lsdr. GOBI, yurtii ve yurtdndan toplam 2000i akn
renciyi be gn boyunca arlayan, gndz gerekleen
panelleri akam elenceleriyle harmanlayan, daha ok i
ve yatrm alannda konularn grld uluslararas bir
kongredir.

75

Gen Baar

T Robot Olimpiyatlarna 800 Proje Katld

stanbul Teknik niversitesi Kontrol ve Otomasyon Kulb
tarafndan bu yl 7.si dzenlenen T Robot Olimpiyatlar,
800 proje ve binlerce robotik meraklsn arlad.
T Ayazaa Kamps Sleyman Demirel Kltr Merke
zinde gerekletirilen olimpiyatlarda bir araya gelen robo
tik merakllar, robotik bilimi zerine yaptklar almalar
sergileme ve yarma frsat buldu.
Her yl olduu gibi bu ylda byk ilgi gren TROnun ba
langc izgi zleyen ile Mini Sumo ve Mikro Sumo
etaplarndaki projelerin yar ile verildi. renciler gn
sren olimpiyatlarda ayrca Yangn Sndren, Merdiven
kan, Labirent, Kendini Dengeleyen Robot, Spr
ge, Serbest ve Senaryo kategorilerinde yart.
Trkiyenin drt bir yanndan gelen 10000e yakn ziyareti,
yarmalarn yannda dzenlenen panel, sylei ve seminer
gibi etkinliklerle de konu ile ilgili yurtii ve yurtdndaki a
lmalar takip etme frsat buldu.
Birbirinden ilgin 10 farkl kategoride yaklak 800 projenin
yart olimpiyatlarda dereceye giren projeler ve yarma
clar u ekilde sraland:

Serbest Kategori:

1. TEFA Kimyager Robot Kol - Maka Akif

Tuncel Anadolu Teknik Lisesi
2. Cloak - Yldz Teknik niversitesi
3. Akll Telefonlarn - Gaziantep niversite
si Robotikte Kullanlmas.

Kendini Dengeleyen
Kategorisi:

1. robut13 - Sabanc Teknik ve Endstri

Meslek Lisesi
2. titrek - Balkesir MKB Endstri Meslek
Lisesi
3. son Dakika - Sabanc Teknik ve Endstri
Meslek Lisesi

Merdiven kan

1. robozile - Zile Endstri Meslek Lisesi

2. anka - Hava Harp Okulu
3. vecihi hrku - Hava Harp Okulu

Labirent Kategorisi

1. demir can 2 - Stabil Grup

2. kara kule - Marmara niversitesi
3. apo - Sakarya Teknik ve Endstri Mes
lek Lisesi

Sprge Kategorisi:

1. p - Zile Endstri Meslek Lisesi

Bir rgt Ne Zeki Yapar?

19 yandaki T rencisi Mert Tepe, Vircobs
uluslararas kongresinde sunduu i zeks projesi ile
byk takdir toplad.
stanbul Teknik niversitesi Bilgisayar ve Biliim Fakltesi Bilgisayar M
hendislii 2.snf rencisi Mert Tepe henz 19 yanda. Tepe, Vircobs
uluslararas kongresinde Bir rgt Ne Zeki Yapar? (What Makes an
Organization Intelligent?) balkl bildiriyi sundu. Uluslararas bir kongre
de ilk olmas asndan nem tayan sunum katlmclar tarafndan byk
ilgi grd.
Mert Tepe yapt sunumda, Bilgisayar Mhendislii Blm retim
Grevlisi Serkan Trkeli ve Acbadem IT Direktr Kemal Kaplan ile
ortak yaplan almada bir rgtn zekice karar almas iin yaplmas
gerekenler. Acbadem Hastaneleri verileri ile anlat
t . Sunumda zetle
zeks (Business Intelligence, BI) nedir? zeks projesi nasl tamamlan
maldr? balklarna yer vererek, i zekas projesinin nasl daha baarl
olabileceinden bahset
ti .

2. sprge robot - stanbul Teknik niver

sitesi
3. balbazar - Bahecik Endstri Meslek Li
sesi

Yangn Sndren Kategorisi

1. iim yanyor - Orta Dou Teknik niver

sitesi
2. frk - Zile Endstri Meslek Lisesi
3. agresif - Zile Endstri Meslek Lisesi

Mini Sumo Kategorisi:

1. grdm - Zile Endstri Meslek Lisesi

2. ehzade karagz paa - Adil Karaaa
Teknik ve Endstri Meslek Lisesi
3. hrn - Zile Endstri Meslek Lisesi

Mikro Sumo

1. bcek - Bahecik Endstri Meslek Lisesi

2. mikrop - Balkesir MKB Endstri Mes
lek Lisesi
3. edi - Adil Karaaa Teknik ve Endstri
Meslek Lisesi

izgi zleyen Kategorisi:

1. tadelen 5 zel Tadelen Koleji

2. tadelen 10 - zel Tadelen Koleji
3. pendik end. meslek lisesi-1 - Pendik En
dstri Meslek Lisesi.

partmannda staja baladm. Departman Direktr Kemal Kaplann da

katklaryla salk grubunun verilerini temin et
ti k. Aldmz veriler ze
rinde yaptmz aratrmay bildiriye evirdik. Gelebilecek her soruya
hazr olmam iin haftalarca makaleler okudum bir kitab bitirip, kitap
hakknda 200 sayfalk bir sunum hazrladm. Konferansta da hazrlad
m sunumun 35 sayfas kullanld. dedi.
Daha iyisini yapacam
Gen yata byle bir sunum yapmann ok gzel bir duygu olduunu
dile getiren Tepe Birok lkeden katlan Profesrler yemek srasnda
masamza kadar gelerek sunum iin bana teekkr et
ti ler. Bu beni daha
da heyecanlandrd. Bu benim, ileride yapacam dier sunumlara daha
da iyi hazrlanabilmem iin byk bir tecrbe oldu. diye konutu.

200 sayfa hazrland 35 sayfasn sundu

Tepe, sunama hazrlk srecinde hocas Dr. Serkan Trkelinin ok b
yk desteini grdn syledi. Hocasnn kendisine duyduu gveni
zedelememek iin byk aba sarf et
ti ini ifade eden Tepe, Getii
miz yaz Serkan Hocam ncelikle benim zel bir salk kuruluunda staj
yapabilmem iin ilgili kiilerle iletiime geti. Hastanenin bilgi ilem de

76

Gen Baar

Kadnla Erkein ktidar Mcadelesi:

iddet
T Gnlllk Kulbnn bu yl 3.sn gerekletirdii Gnll
Zirvesi13te, nsan Haklar temas ile eitli etkinlikler dzenlendi;
iddet konusu, akademisyenler, gazeteciler ve sivil toplum kurulu
temsilcilerinin katld panelde irdelendi.
stanbul Teknik niversitesi Gnlllk Kulb tarafndan or
ganize edilen; gnlllk, sosyal sorumluluk, sosyal giriim
cilik, evresel ve toplumsal sorunlarn ele alnd Gnll
Zirvesi13te, bu yl nsan Haklar temas ile ok sayda etkinlik
gerekletirildi. Sleyman Demirel Kltr Merkezinde dzen
lenen Zirvede, iddet konusunun irdelendii panelde, Trki
yede son dnemde hzla art gsteren kadna ynelik iddet
ve aile iin iddet olaylar akademisyenler, gazeteciler ve sivil
toplum kuruluu temsilcileri tarafndan geni bir yelpazede de
erlendirdi.

Son On Ylda ldrlen Kadn Says: 4675

Hrriyet Gazetesi Kurumsal letiim Koordinatr Emel Armut

u iddet unsurunun ne stat, ne eitim, ne ekonomik dzey,
ne dil, ne rk ne de inanla ilgili bir durum olduunu syledi.
iddetin her kesimde farkl ynleriyle karmza kabilecek bir
sorun, iktidar mcadelesi, erkeklerin kadnlara hkmetme ide
olojisinden kaynaklanan bir zihniyet meselesi olduunu ifade
et
ti .
Trkiyede kadnlarn ve erkeklerin, 1948de kabul edilen n
san Haklar Evrensel Beyannamesine gre eit haklara sahip
olduunu, fakat kadnlarn ve kz ocuklarn bu haklarnn sk
lkla ihlal edildiini ifade eden Armutu, sz konusu ihlallerin
arpc sonularn rakamlarla ortaya koydu. Armutu nsan
Haklar Evrensel Beyannamesine gre ok temel insan hakla
rndan birinci ve en nemlisi yaama hakk, daha sonra eitim
hakk, mlk edinme hakk, seyahat hakk, haberleme hakk,
seme ve seilme hakk, kanun nnde kendini savunma hakk
ve hak arama hakk... Peki lkemizdeki durum ne? Kadnlarn
yaama hakk mesela Resmi rakamlara gre Trkiyede 2005
ylnda 317, 2006 ylnda 633, 2007de 1011, 2008de 806 kadn
ldrlm. Bianet in verilerine gre ise lkemizde son on yl
da ldrlen kadn says 4675. Bu gerekten ok rktc bir
durum. dedi.

ettiini vurgulayan Armutu, bu durumun zm konusunda

ise yle konutu: Niin bu konu hibir ekilde bir ilerleme
salanamadan halledilemiyor? Bu durum sistemden kaynak
lanyor, sistemi kuranlar erkekler olduu iin bu konunun hibir
ekilde stesinden gelemiyoruz. 2023 yl hedefi olarak dnya
daki ilk 10 ekonomiye girmesi beklenen Trkiyenin, toplumsal
cinsiyet eitliine ynelik karnesine baktnz zaman 134 lke
arasndan 124c srada yer alyor. Hkmetteki 26 bakandan
sadece 1 tanesi kadn, 2924 belediye bakanndan 26s, 34210
muhtardan ise sadece 64 kadn. Karnemiz bu Toplumun
yarsnn iinde olmad hibir yerde baar, baar saylamaz,
iddetin kalkmasn gerekten istiyorsak, kadnn her alanda yer
almasna olanak saylayacaksnz ki, kadn glensin ve iddet
olaylar da azalsn dedi.

iddet Gren Kadnlara Snma

Evlerimizde Sahip kyoruz

Panelin dier konumaclarndan olan Mor at Kadn Sna

Vakf Bakan lke Gkdemir ise konumasnda feminist bir
rgt olan Mor atnn kadna ynelik iddette, feministlerin
yrtt politikalara dahil olarak gerekletirdikleri alma
lardan bahset
ti . Mor at snaklarnda iddet gren kadnlara,
ncelikle 3 aydan 1,5 yla kadar sahip kldn, her trl ih
tiyalarnn karlanmaya alldn ifade eden lke, bununla
birlikte Trkiyede iddet gren btn kadnlara, yasal haklar
konusunda bilinlendirme ve bavuracaklar yerlerle ilgili bilgi
lendirme faaliyetlerinde bulunulduunu belirtti.
T Haber - Osman Keskin

134 lke Arasnda 124. Sradayz

Kadna ynelik iddetin her gn ciddi bir ekilde artarak devam

lke Gkdemir

Dnce zgrl Paneli

Gnll Zirvesi13n ilk gn Dnce zgrl baln

da gerekleen panelde Posta Gazetesi Muhabiri Nedim ener,
Radikal Gazetesi Muhabiri smail Saymaz, Yazar- Programc En
ver Aysever, Sanat Mehmet Ali Alabora ve ada Hukukular
Dernei yelerinden Avukat Efkan Bola Tl rencilerle bir
araya geldi. Panelde dnce zgrl, ifade zgrl gibi
konularn toplumdaki algs ve bu kavramlarn siyasi ve hukuki

Emel Armutu

yansmalar deerlendirildi.
Toplumda farkl alanlarda yaplan almalarla dikkat ekmek,
gnlllk bilincini byk bir organizasyonda anlatarak katlm
clarn zerinde kalc ve srdrlebilir bir etki yaratmak, top
lumun insana ve insan haklarna olan duyarlln artrmak ve
bilinlendirmenin amaland zirvenin dier panel balklar
Nefret ular, Modern Klelik, Engeller&Engelliler ek
lindeydi.

77

Gen Baar

ABDdeki Trk rencilerin Robotik Baars

ABDnin New Jersey Eyaletindeki zel Trk okulu Pionner Academy of Science Lisesi rencileri,
tasarladklar robot iin izdikleri boyutlu proje ile 95 okul arasndan, en iyi tasarm dln kazandlar.
ABDnin New Jersey Eyaletinde Pioneer Academy of Science Lisesi 3.
snf rencileri, tasarladklar robot iin izdikleri boyutlu proje ile
en iyi tasarm dln kazand. Bu yl altncs dzenlenen FTC (First
Tech Challange) robot yarmasnda, ABDnin New Jersey Eyaletinden
zel Trk okulu Pioneer Academy of Science Lisesi 3. snf rencileri
Sinan ahin, Ali Sinan ifti, Bnyamin Yusuf Konuk, Hilal Bulur, Hilal
Tekin, Mcteba Grcanl ve Zeynep Hale Teke, eyalet elemelerini gee
rek finallere katlmaya hak kazanrken, tasarladklar robot iin izdikle
ri boyutlu proje de en iyi tasarm dln kazand.
Bire Bir Eitim Veriliyor
Bilgisayar retmeni smail Dede,
rencilerin baarsnn hem kendi
leri hem de Trkiye iin gurur veri
ci olduunu dile getirerek T Vakf
Dergisinin sorularn cevaplad:
Ksaca okulunuz tantr msnz?
Okulunuzun dier okullardan fark
nedir?
Okulumuz Amerikann New Jersey
eyaletinin Clifton blgesindedir.
1999 ylnda kurulmu olup mate
matik, fen ve sosyal bilimler alann
da eitim vermektedir. Okulumuzda
yabanc renciler iin Trk dili ve kltr dersleri vardr. Doutan
beri Amerikada olan Trk renciler iin ana dillerini korumalar iin
dersler verilmektedir.
Okulda eitim ekli hakknda da bilgi alabilir miyiz, snflar ka kiilik?
Okulumuzda bire bir eitim verilmektedir. Snflar 20 kiiyi gemiyor.
Baarl olan renciler iin niversite dersleri verilmektedir. Olimpi
yatlar ve yarmalara katlan rencilerle ynelik gnlk almalar
vardr.
Okuldaki Trk renci says ka?
Okulumuzun % 90 Trk renci, geri kalan dier milletlerdendir.
Proje hakknda bilgi verebilir misiniz, hangi konuda ve neler amala
nyordu, neler yapld?
Bu projede, belirli bir bykl gemeyecek, ubuklardan halkalar
alp daha yksekteki ubuklara takacak bir robot tasarlamamz gereki
yordu. Bu ii becerebilen, hem hzl hem gl bir robot yaptk.
Bu genlerin imdiden icat yapma konusundaki heyecannn arkasn
da neler var?
Bu genler bu ilerle uramak iin ok heyecanllar, nk yeni bir
ey oluturmak ve yaplan robotlarn gerek hayatta i yapabilmesi,
rencileri hem mutlu hem de heyecanl yapyor.

mek. ounda bu kapasite var. stedii niversiteyi kazanamayan

rencilerimiz Trkiyeye dnmeyi dnmektedir.
Gelecekte robotlar dnyada daha m etkin olacak, bu konuda im
diden neler yapmak lazm? Robot konusu ilkretimde ders olarak
okutulmal diyebilir miyiz?
Gelecekte robotlar dnyada daha etkin olacak gibi gzkyor. Bu ko
nuda nce ilkretimde FLL denilen yarmaya, daha sonra FTC ve FRC
adl yarmalara hazrlanarak balanlmaldr. Bu hazrlklar okullarda
ders veya kulp olarak verilmeli ve arkasnda durulmaldr.
15 Gnlk almann rn
POTEC grubundaki robot projesinin boyutlu tasarmn izen Sinan a
hin, 15 gnlk geceli gndzl alma sonucu bu baary elde et
ti klerini
syledi. ahin, New Jerseyde faaliyet gsteren ve bu yarmaya katl
mak iin hazrlk yapan 95 lise arasndan Trk renciler olarak byle bir
sralamada st sralara kmamz ok gzel bir duygu diye konutu.
Teknolojide Yaryor
New Jerseynin farkl blgelerinde son bir ay ierisinde hemen hemen
her hafta gerekletirilen yarmalar hakknda bilgi veren ahin unlar
syledi: Bir tr robot yarmas olan FTC, Amerika ve dnyann birok
lkesinden lise ve dengi okullarn katlm ile gerekleen bir organizas
yon. Bu yarmada hedef; takmlarn tasarladklar robotlarla yarma
komitesinin belirledii kaidelere gre istenilen srede, istenilen yerlere
materyalleri tamasdr. Yarmaya katlan robotlarda uzaktan kumanda,
bluetooth, wi-fi gibi kablosuz balant kontrol mecburiyeti olduu iin,
tasarladnz robotla bir anlamda teknolojinizi ve geliiminizi de yar
trm oluyorsunuz.

Dnyann lk 50 niversitesini Hedeflediler

Bu genlerimizin gelecekteki hedefleri neler?
Genlerimizin ou mhendis olmak istemektedir. Biliim teknolojile
ri, mekanik, nkleer bilimler okumak isteyenler de var.
Genler ABD mi kalmak istiy orlar yoksa, Trkiyeye dnme planlar
var m?
rencilerimizin hedefi dnyann ilk 50 niversitesinden birine git

78

Vakftan Haberler

T Vakf 57. Mtevelli Heyet Toplants

T Vakf 57. Mtevelliler Heyeti toplantsna, ilk kez T Vakf Ynetim Kurulu Bakan olarak katlan Rektr
Prof. Dr. Mehmet Karaca, toplantnn al konumasnda birlik ve beraberlik mesaj verdi..
T Vakfnn 57. Olaan M
tevelliler Heyeti toplants
26 Mart 2013 tarihinde T
Maka Sosyal Tesisleri Konfe
rans Salonunda gerekleti
rildi. Toplantya, T Vakf Y
netim Kurulu Bakan olarak
ilk kez katlan Rektr Prof. Dr.
Mehmet Karaca, yapt a
l konumasnda, rektrl
dneminde Tde hayata
geirmeyi planladklar n
celikli projeler hakknda bilgi
verdi.

Mtevelli Heyeti Divan Heyeti Bakan Yardmcs Y. Mh. ahap

zer (solda) ve Divan Bakan Dr. Y. Mh. Keskin Keser.

Rektr Prof. Dr. Mehmet Karaca

lk Hedef: Bilim ve Teknoloji Mzesi

Rektr Prof. Dr. Mehmet Karaca, konumasnda Tnn bu yl

240. kurulu yln kutlamakta olduunu ve bu kkl kurumun ta
rihine sahip kmak gerektiini belirtti. Bu ynde bir yazl kaynak
oluturmak amacyla rektr yardmcs iken balad almala
rn yakn zamanda tamamlandn ve bu erevede hazrlanan
stanbul Teknik niversitesi ve Mhendislik Tarihimiz isimli
kitabn mezun ve mensuplarn byk blmne gnderildiini
kaydeden Karaca, kitabn ikinci basksnn, yeni ilavelerle 240.
T Gn trenine yetitirileceini; Tde bir Bilim ve Teknoloji
Mzesi kurmak iin de almalarn baladn syledi.
Akademik ve rgn eitimle ilgili olarak atlan admlar, retim
yelerinin her alanda Ar-Ge projesi retmeleri iin yaplan giri
imler, salanan kolaylklar, T Ayazaa Kampsnn kurumsal
kimlie yakr hale getirilmesi iin kurgulanan alma, nsan
Kaynaklarnn ilerlik kazanmas iin atlan profesyonel admlar
hakknda ayrntl bilgi aktaran Rektr Karaca, Ynetim Kurulu
Bakan olduu T Vakfnn durumuna da deinerek, son yllar
da ihmal edilmi olan Vakfn, gelirlerinin artrlmas iin kurulan
TNOVA A.. hakknda bilgi verdi.
Mezunlar Yurdu projesi iin de Tlleri destek vermeye aran
Karaca, Ty yceltmenin her mezun iin bir bor olduunu
vurgulayarak, hibir ayrm yaplmadan tm T kurulularnn,

mezun ve mensuplarn birlik, beraberlik ve dayanma iinde ol

mas gerektiini vurgulad.
Al konumasnn ardndan toplant gndemine geilerek, T
Vakfnn 2012 yl Ynetim Kurulu Faaliyet Raporu ile Denetim
Kurulu Raporlar grlerek ibra edildi, 2013 alma Program
ve Tahmini Btesi onayland. Dilekler ksmnda sz alan M
tevelli Heyeti yeleri, niversite iin yaplabilecek almalarn
yansra, T Vakf burs gelirlerini ve bursiyer renci saysn ar
trma ynnde eitli proje nerilerinde bulundular.
Yeni yelerin de katld toplantnn ardndan, Mtevelliler
Heyetine bir kokteyl verildi.

79

Vakftan Haberler

niversite Hazrlk Yaynlarmza Byk lgi

T Vakfnn niversite Hazrlk Yaynlar alanndaki hamlesi ses getiriyor. stanbul Kitap Fuarnn ardndan
zmir Kitap Fuarnda da sergilenen yaynlarmz, farkl ve etkin renme sunan ierikleriyle tercih ediliyor...
T Vakfnn niversite hazrlk yaynlar alannda rol almak zere
2012 ylnda att adm, meyvelerini vermeye balad.
T Vakf, niversitemizin birikimlerini, bu alanda deneyim sahibi
mezunlarla ortak yrtlen bir proje ile niversite Hazrlk Yaynla
r olarak hayata geirdi.
YGS, LYS hazrlk kitaplarnn yansra, Lise 9, 10 ve 11. snf kitapla
rndan oluan yaynlar, ilk kez stanbulda TYAP Uluslararas Kitap
Fuarnda hedef kitle ile bulutu. Kitap fuarnn ardndan, Trkiyenin
tm blgelerine bayilik sistemi ile datlan yaynlarn grd b
yk ilgi zerine, Ocak 2013ten itibaren Habertrk Gazetesi ile yap
lan anlamayla, haftasonu Deneme Snav ekleri, haftaii ise Hazrlk
Kitaplar eki verilmeye baland. rnaktan Mulaya, Ardahandan
Edirneye kadar, kitabevlerinin taleplerinin yansra renci ve ei
timcilerin vg ve istekleri de hedef kitlenin niversite Hazrlk
Yaynlarmza duyduklar ilgi ve gvenin gstergesi.
T Vakf Genel Sekreteri Kenan olpan:
rencilerin lgisi Memnuniyet Verici
niversite Hazrlk Yaynlarnn hayata geirilmesinde, giriimleri ile
pay sahibi olan T Vakf Genel Sekreteri Kenan olpan, yaynlarn
modler sistem oluu, grsel tasarm ve bilimsel ierikteki seicilik
gibi unsurlarla, rencilere farkl ve daha etkin bir renme meto
du sunulduunu ve bu yaklamn baary getirdiini vurgulad.

olpan, rencilerin farkl bir sistemle hazrlanan yaynlara olan il

gilerinden olduka memnun olduklarn dile getirerek unlar kay
detti: Bu modl kitaplarda, yeni YGS-LYS formatna uygun olarak,
tm snav mfredatn kapsayan, hem bilgi hem de yorum gc
gerektiren soru tiplerine yer verilmitir. Sorularn glk dzeyi
YGS-LYS sorularnn glk dzeyinde hazrlanm olup, seici ol
mas amacyla belirli oranda zor sorular da bulunmaktadr. Bundan
amalanan, gemi yllarda sorulan ve gelecekte de kmas muhte
mel zor soru tiplerine de rencilerin hazrlkl olmasn salamak
tr. Modl kitaptaki sorular, rencilerin alma verimini artrmak
amacyla kolaydan zora doru bir sistematikle, niteler halinde (mo
dler) sunulmaktadr.
YGS Snavndan Sonra Talep Daha Fazla
YGS snavndan sonraki haftada LYS rnlerine gelen taleplerin ve
ilginin giderek art
t n da dile getiren olpan, gerek renciler
den gerekse renci velilerinden gelen geri bildirimlerden olduk
a memnun kaldklarn belirterek, rencilerin kitaplarmza ve
Deneme Snavlarmza ilgisi artarak srmektedir. YGS snav ncesi
haftada ortalama 100 bin kiiye ularken, snav gnne kadar 800
bin kiiye ulatk. LYS snavna kadar bu sayy 2 milyon kiiye kara
bileceimizi tahmin ediyoruz. dedi.

T Vakf Genel Sekreteri

Kenan olpan

Hedef Tm Genlere Ulaabilmek

Trkiyenin byk bir gen nfusa sahip olduuna da dikkat eken
olpan, daha ulalacak noktalar olduu iin Habertrk ile yaplan
almalara devam edeceklerini ve tm genlere ulamay hedef
lediklerini syledi. Gelecek ylki hedefleri arasnda, T Vakf ni
versite Hazrlk Yaynlarnn her noktada rencilere ulamasn
salamak olduunu belirten olpan, talep zerine SBS Deneme
Snavnn da hazrlandn ve Habertrk ile birlikte denemelerin
verilmesinin snava kadar devam edeceini vurgulad. T Rektr
Mehmet Karacann bu almay desteklediinin altn izen olpan,
Karacann, YGS snav ncesi Habertrk televizyonunda canl yayna
katlarak rencilere nerilerde bulunan ve baar dileyen tek rek
tr olduuna da dikkat ekti.

niversite Hazrlk Yaynlarmz, zmir Kitap Fuarnda Tantld

T Vakf, niversite Hazrlk Kitaplar ile katld TYAP zmir Kitap
Fuarnda byk ilgi grd.
TYAP Tm Fuarclk Yapm A.. ve Trkiye Yaynclar Birlii ibirlii ile
20-28 Nisan tarihlerinde Uluslararas zmir Fuar Alannda alan 18.
zmir Kitap Fuar, kitapseverlerin aknna urad.
LYS ve SBS snav ncesi, rencilerin, eitimcilerin ilgisi doal ola
rak, niversite hazrlk kitaplarnn yer ald standlar oldu. T Vak
f niversite Hazrlk Yaynlar ile yer
ald fuarda tantm ve sat yapt.
lk kez Kasm 2012de stanbul Kitap
Fuarnda hedef kitleyle buluan ya
ynlarmz; modler sistem, bol gr
sel ve etkin renme metodu sunan
ierikleriyle zmirdeki rencilerin
de byk ilgisini ekti.

80

Vakftan Haberler

Dnya Kadnlar Gnnde 2023 Vizyonu ve Kadn

8 Mart Dnya Kadnlar Gnnde, Sosyal ve Kltrel Hizmetler Komitesi, gazeteci Zeynep G ve Flt
Quarteti konuk etti. G yapt konumada, kadn istihdam sorunu zlmedike, 2023 vizyonundaki
hedeflere ulamann zorluuna dikkat ekti.
T Vakf Sosyal ve Kltrel Hizmetler Komitesi, 8 Mart Dnya
Kadnlar Gnn T Maka Sosyal Tesislerinde dzenledii
etkinliklerle kutlad. Her yl geleneksel olarak bir konumacnn
yer ald etkinlie bu yl gazeteci Zeynep G konuk oldu ve
2023 Vizyonu ve Kadn balkl bir konuma yapt.
Gle Kkaslan, Evrim ztrk, ala Canen ve Deniz nelden
oluan Flt Quartet in gne renk katan konserinin ardndan,
yllarn deneyimli gazetecisi Zeynep G 2023 Vizyonu ve
Kadn balkl konumasn yapt.
Zeynep G, Trk kadnlarnn 2023 ylnda, yani Cumhuri
yetin 100. ylnda nerede olacan anlamak bakmndan baz
bilgileri OECD verilerinden alntlarla aktard. Uluslararas gs
tergelere bakldnda halen ok geride olduumuzu belirten
G zellikle bugnn ok gndemde olan konusu kadnn
istihdam ynnden baktmzda OECD lkeleri arasnda so
nuncuyuz. OECD ortalamasnda kadn istihdam % 61 ve biz bu
nu aa eken lkelerin basnda geliyoruz. Trkiyede maalesef
her 100 kadndan % 28.1i alma hayatnn iinde. OECD orta
lamas ise %60. Bizden biraz daha iyi durumda olan Meksika
var ama bizden daha kt durumda olan baka lke yok. dedi.
Bu durumu mutlaka dzeltmek gerektiinin altn izen G
szlerini u ekilde srdrd: Trkiye Cumhuriyeti Hkmeti
bir 2023 vizyonu yaynlad. Bu vizyonda 2023 ylnda dnya
nn 10. byk ekonomisi olma hedefi var. Bu nasl olacak? He
def konmu, bu vizyonda kii bana 25 bin USD milli gelirden
bahsediliyor. Bunu istememek mmkn deil, keke 25 binin
de zerine kabilsek. Kadn istihdam sorunu zlmedike,
kadnlar alma hayatnda olmad srece, bunun gerekle
mesi ok zor. % 28 kadn istihdam ile erkeklerin de % 100
istihdam edilse bile -ki bu imkansz, biliyorsunuz dnyann hi
bir yerinde % 100 erkek istihdam diye bir ey yok- biz 18.000
USD milli geliri aamyoruz.

Siyasette kota art...

2023 vizyonu deyince, siyaset konusuna deinmemiz lazm. Bir

parlamentoda kadnlarn etkili olabilmesi ve aralarnda dayan
ma salamalar iin bir kritik eik var, bu oran % 30. u anda biz
%14lerdeyiz ama geriye dnp baktmzda % 2den, %1.8den
buraya gelmiiz. Atatrk dneminde bu oran % 17lerde balam
t. 90 sonras % 1.8 -1.9lardan % 14e kmak iyi bir durum. Eski
partilerde, kalplam yaplardaki erkein hakim olduu sistemi
deitirmek ok zor. Yeni siyasal oluumlarda kadnlar kendilerini
daha rahat gsteriyorlar. Kadnlarn siyasette daha aktif olmasnn

Flt Quartet: Gle Kkaslan, Evrim ztrk, ala Canen ve

Deniz nel

yolu kotalardr. Dnyann hi bir lkesinde bu i kotasz baarl

mam. Bizde de byle olmak zorunda. Kadnlarn karar mekaniz
masnda olmas iin ekonomik hayatta ve siyasette olmalar ok
nemli...
Bir dier gncel konu olarak, kadna kar iddete de deinen G
, bu erevede kadnlarla ilgili projelere erkeklerin de dahil
edilmesi gerektiini, zellikle de ergen erkekler zerinde alla
rak bu tr projelerden sonu alnabileceini vurgulad.

Arabeski ok kmsedik...

Etkinlikteki klasik mzik konserinin gzelliinden, Trkiyenin ba

ka bir gereine de dikkat eken G, unlar syledi: Bugn bu
rada harika bir konser dinledik. Fakat Trkiyenin baka bir gerei
de var. Ben Fazl Say ok beeniyorum. Ama biz Mslm Grses
olayn da anlamak zorundayz. Hele benim gibi toplumu ynlen
dirme, gazetecilik vs. gibi iler yapanlar olarak biz arabeski ok k
msedik anlamadk, alay et
ti k. Bizim, gsn jiletleyenleri de
anlayp, izlemeye almamz gerekiyordu. Onlar nereye oy veriyor,
diye baktnzda bugn baka bir resim gryorsunuz. Bu adan
kendimizi eletirmemiz gereken noktalar da mutlaka var.
Zeynep G, konumasnn devamnda sorular yantlad.
Kadnlar Gn etkinlikleri, Arkovan Restoranda Dnya Kadnlar
Gn Bri Turnuvas ile srd. Sosyal ve Kltrel Hizmetler Ko
mitesinin yllardr srdrd bri etkinliinin katlmclar, d
zenlenen turnuvada ustalklarn sergilediler ve galip gelenler,
gn bir kupa sahibi olarak tamamlad.

Zeynep G (solda) ve
Komite Bakan Zeliha Dilek

81

Vakftan Haberler

Tl Gen Arlar Dnyasnn Kaplarn Aralyor

T Vakfnn, mezunlarla renciler arasnda kpr oluturmak, rencilerin i dnyas ile temasn salamak
amacyla gemi yllarda oluturduu ve byk baar yakalad Gen Arlar projesi,, birka yllk kesintiden
sonra yeniden hayat buldu. T Yatrm Kulb rencilerinden oluturduumuz yeni Gen Arlar grubu, T
Vakfnda aldklar bir dizi eitimin ardndan, mezunlarla bulumak zere yola kyor...
T Vakf olarak, 90l yllardan balayarak hayata geirdiimiz, uy
gulama sresince gerek renci cephesinde gerekse mezun cephe
sinde mutluluk verici gelimelere tanklk ettiimiz Gen Arlar
projemiz, bir dnemlik kesintiden sonra yeniden hayat buluyor.
Mezunlarla renciler arasnda bir kpr oluturmak, rencilerin i
dnyas ile temasn salamak, T Vakf ve Dergisini tantma yoluy
la eitim giderlerine katk salamak gibi amalarla hayata geirilen
ve uzun yllar baar ile uygulanan Gen Arlar projemiz sresince,
renciler saysz mezunla bir araya gelerek, onlarn tecrbelerin
den yararlandlar, ou zaman bu iletiim, onlar iin bir staj yeri
temini veya i dnyasna ilk adm atmann kaplarn aralad. Hatta
giriimcilikte snr tanmayan rencilerimizden bazlar, edindikleri
tecrbelerden yararlanarak, kendi ilerini kurdular, bizim halen
rencilere aktardmz baar hikayelerinin aktrleri oldular.

Eitim Seminerleri

Ayn heyecanla, Tnn deiik fakltelerinden biraraya gelmi Ya

trm Kulb rencilerinden oluturduumuz Gen Arlar grubu,
T Vakfnca verilen eitim seminerlerinde edindikleri yeni dene
yimlerle sahaya hazrlanyorlar.
Bu erevede dzenlediimiz ilk etkinlikte Gen Arlar, Kiisel Ge
liim Uzman Fahri Sarrafolunun Dn, Konu, Dinle balkl
semineri ile ilk eitimlerini alm oldular.

uygulanan Gen Arlar projesi ve sonular hakknda bilgi verdi. 20

yldr yayn hayatn srdren T Vakf Dergisinin genlerin yuvas
olduunu belirten Yazc, eitim alan genlerimizin, git
ti kleri firma
larda hem Ty hem de T Vakfn temsil edeceklerini dile ge
tirdi. Gen Arlar, ilk olarak Vakfn burs almalarna destek olmak
amacyla i dnyasna T Vakfn tantmaya alacaklar. ncelikle
Tden mezun iadamlar ile tanp, grecek olan Gen Arlar,
hem onlarn tecrbelerinden faydalanacaklar, hem de maddi du
rumu yetersiz Tl rencilere burs temin etmek iin alan T
Vakfna katkda bulunacaklar.

nce Dinlemeyi renmek

Kiisel Geliim Uzman Fahri Sarrafolu da Dn, Konu, Dinle

balkl sunumla, Gen Arlara ncelikle dinlemenin nemini belir
terek, iyi bir dinleyici olma konusunda ilgin film ve grntler eli
inde bilgiler aktard. Sarrafolu, konuma srasnda sk sk sylenen
ee, ey, yani vb. asalak kelimelerden kurtulmann pf noktalarn
reterek, doru nefes almann faydalarn vurgulad, konuma ve
beden diline ynelik yanl ve dorular, bizzat rencilerle doala
ma uygulamalar eklinde gsterdi.

Mezun Olmadan Bulabilecekler

Seminerde konuan T Vakf Genel Sekreter Yardmcs Cem pek,

T Vakf olarak, gelecek vaat eden genlerle yakndan ilgilendik
lerini dile getirerek, genlerin kendilerini gerekletirebilmeleri ve
nlerini amak iin bu tr projelere devam edeceklerini syledi.
Bu tr eitim ve destekler sayesinde Tde okuyan baarl genle
rin, mezun olduktan sonra i bulma kaygs tamayacaklarn ifade
eden pek, imdiden i dnyasna girecek olan Gen Arlarn ba
arl olacana inandn syledi. T Vakf Dergisi Yaz leri M
dr Hatice Yazc da, T Vakfn tantarak, gemi dnemlerde

Sektr Temsilcileri Deneyimlerini Aktaryor

T Vakfnn Gen Arlar iin i dnyas ile iletiim kurma becerilerine
ynelik eitim seminerinin ikincisine konumac olarak katlan Gze
tim Sigorta Ynetim Kurulu Bakan Abdullah smet ve Yedirenk letiim
Reklam Ajans Genel Mdr Kemal ifti deneyimlerini rencilerle
paylat.
Abdullah smet: inizi Sevin
Uzun yllar ABDde sigortaclk yaptktan sonra Turkey Ekonomi Gazete
sinin Yayn Ynetmenliini stlenen, kendi sigorta irketini kurarak, bu
alanda 800den fazla kurumsal firmaya hizmet vermekte olan Abdullah
smet, genlerin, ilk nce yapacaklar ii sevmesini tavsiye ederek, ileti
imde olmazsa olmaz kuraln dikkat olduunu dile getirdi. smet, szle
rini yle srdrd: Piyasay iyi takip etmelisiniz. Mezun olmadan nce
piyasa ile ilgili bilgileri temin ederseniz, i hayatna atldnzda zorluk
ekmezsiniz smet, pazarlama ile ilgili olarak dikkat, bilgi alma, analiz

ve karar aamalarndan da bahsederek genlerin kendilerini yetitirme

lerini tavsiye et
ti .
Devlet Para Verecek Proje Aryor
Yedirenk letiim Reklam Ajans Genel Mdr Kemal ifti ise, hkme
tin genlere dnk desteklerinden bahsederek, imdiden proje retme
ye bakn. Her trl projenize rahatlkla destek bulursunuz. Yeter ki elle
tutulur, bir projeniz olsun, dedi. ifti, Trkiyede proje ksrl deil proje
tembellii ekildiine de dikkat ekerek unlar syledi: Genlerimizin
birok projesi olduuna inanyorum. Ama nereden hangi destei ala
caklarn bilmiyorlar. Bu konuda birok kurum ve kurulu destek veriyor.
renci iken bile etkinliklerinize sponsor bulabilirsiniz. Kltr Bakanl
baz sponsorluklarn yzde yz vergiden dlmesi iin destek veriyor.
Bunlar aratrn ve siz de proje reterek imdiden piyasaya girin diye
konutu

82

Vakftan Haberler

Annelere En Gzel Hediye in:

Kermes
T Vakf Sosyal ve Kltrel Hizmetler Komitesinin geleneksel
Anneler Gn ve Bahar Kermesi 8 Maysta T Maka Sosyal
Tesisleri salonlarnda gerekletirildi.
Aralk ve Maysta olmak zere her yl iki defa dzenlenen ker
mesin amac, Komitenin tm etkinliklerinde olduu gibi T
rencilerine burs destei salamak.
Bu yl yine zel tasarm tak ve dekorasyon rnleri, mutfak mal
zemeleri, giysi, el emei gz nuru geleneksel rnler gibi gn
lk yaamn gereksinimlerini kalamaya ynelik katlmclarla,
Anneler Gn iin alternatif oluturacak pek ok hediyelik T
Maka Sosyal Tesisleri salonlarnda sergilendi, sata sunuldu.
ok Sayda Firmadan Kermese Destek
Kermes, T rencileri iin burs destei salama amacna y
nelik olunca, ok sayda kurulu, rn ba ile destek verdi,
kermes ortamnn daha da zenginlemesini salad. Duyuru
ve arlarmza kulak veren bu kurulular giysiden yiyecekiecee, dekorasyon ve mutfak malzemelerinden bujiteriye
varncaya kadar firmalarna ait rnlerden setler gndererek,
Komitemizin rencilere ynelik abasna katkda bulundular.
Mini Konser
Sanat Mine Geili, kermeste verdii mini komserde Trk Sanat
Mziinin popler paralarn seslendirerek gne ayr bir renk katt.

Kermesimize Baladklar rnlerle T Vakf Burs Fonuna Katkda Bulunan

Kurululara Sonsuz Teekkrlerimizle...
Ziylan
Ayakkab

Kervan Gda

Yedirenk
letiim

En-Ka elik

Elvan Gda

Saka Su

Uur
Bijuteri

Unilever

Tekin
Bijuterii

83

Banat
Di Fralar

Fakir Ev
Aletleri

ekerci
Cafer Erol
Besse
Gmlek

White Sea Markiz Patent

Vakftan Haberler

Prof. Dr. Mustafa Gedikta Ansna

ada Trk Mzii Konseri
T Vakf Sosyal ve Kltrel Hizmetler Komitesi, Prof. Dr. Mustafa Gedikta ansna
bir Trk Mzii konseri dzenledi. 25 Mart 2013te T Maka Kamps Mustafa
Kemal Amfisinde gerekletirilen konsere Mehmet zkaya solist, Melihat Glses
ve Atilla Atasoy konuk solistler olarak katld. Sanatlar, ef Kamil Cokun yneti
mindeki ada Trk Mzii Orkestras eliinde, Trk mziinin gnllerde yer
etmi unutulmaz eserlerini seslendirdiler.
T rencilerine burs destei salamak amacyla, Tnn unutulmaz hocalarndan
Prof. Dr. Mustafa GEDKTA ansna dzenlenen ada Trk Mzii Konserinde
Mustafa Gediktan rencileri, meslektalar, sevenleri biraraya geldi.
Konser, daha nceki Mustafa Gedikta anma konserlerinde olduu gibi Tlin
Gediktan katklar ile gerekletirildi. Vakfmza katklar nedeniyle Sayn Tlin
Gediktaa teekkr ederiz.

Matematik 1 zml Problemleri

Aye Peker Dobie
Matematik 1 zml Problemleri kitab, Yazarn yaklak 15 yldan
beri stanbul Teknik niversitesi Fen ve Mhendislik Fakltelerinin
birinci snf rencilerine vermekte olduu Matematik I dersinin not
larndan derlenmi bir problem kitabdr. Her blmde, ncelikle ye
terli lde gerekli olan teorik bilgi verilmi olup bu bilgi, konu ile ilgili
ok sayda basitten daha zora sralanm zml problemlerle peki
tirilmitir. 6. basks yaplan bu problem kitabnn, niversitelerin ilgili
blmlerinin birinci snfnda verilen matematik dersiyle ilgili gereksi
nimlerini karlayacan umuyoruz.
Yazar Aye Peker Dobie, tm basmlarda olduu gibi, bu basmda da
telif hakkn, T rencilerine burs verilmek zere T Vakfna ba
lamtr. Kendisine sonsuz teekkrlerimizi sunuyoruz.

Cisimlerin Mukavemeti
Prof. Dr. Mustafa nan
stanbul Teknik niversitesinin efsane hocalarndan Prof. Dr. Mustafa
nann niversitemize ve mhendislik dnyasna armaan olan Cisim
lerin Mukavemeti adl eserinin 9. basks ok yaknda stanbul Teknik
niversitesi Vakf yayn olarak tekrar baslacak.

9. Bask ok Yaknda...

Sipari ve bilgi: 0212 232 57 62 : 230 73 71 basin@ituvakif.org.tr www.ituvakif.org.tr

84

Yaynlarmz

Ord. Prof. Ata Nutku

Trk Gemi naat Endstrisi ve Mhendislik Eitiminin nderi

Tde sivil gemi mhendislii eitiminin kurucusu ve
Trkiyede gemi yaplamaz denen bir ortamda elik
gemi yapmn gerekletiren Ord.Prof. Ata Nutkunun
hayat ve gemi inaat endstrisine yapt katklar
Ord. Prof. Ata Nutku Trk Gemi naat Endstrisi ve
Mhendislik Eitiminin nderi isimli kapsaml bir eser
olarak T Vakf Yaynlar arasnda yerini ald.
Y. Mh. Alb. Aydn Eken tarafndan hazrlanan Ord.
Prof. Ata Nutku Trk Gemi naat Endstrisi ve Mhendislik Eitiminin nderi kitab, yl sren bir
aratrmann, titiz ve sabrl bir almann sonucu olarak ortaya kt. Prof. Dr. Reat Baykal ise, Tde 31 yl
hizmet vermi olan Ata Nutkunun akademik yaam
ile ilgili bilgi ve belgelerin kitapta eksiksiz yer almas;
kitabn adna yarar biimde basm iin kaynak bulunmas konularnda destek verdi.
Kendi alannda, yakn tarihimize k tutan nitelii ile
esiz olan bu eserin ierik ve oluum srecini kitabn
nszlerinden okurlarmza sunuyoruz
Kitabn, T Vakf Yayn olarak karlmas ve sat gelirinin T Vakf Burs Fonuna aktarlmas iin tm haklarn Vakfmza balayan Y. Mh. Aydn Ekene ve
Ekenin bu karar almasnda ynlendirici olan Prof. Dr.
Reat Baykala en derin teekkrlerimizi sunarz.

Y. Mh. Aydn Eken

T Vakf Yayn - www.ituvakif.org.tr

Ata Nutku ismi biz gemi inaatclar iin her zaman byk bir
nem tamtr. Hocamzn ismini ilk defa 1981 ylnda T
Gemi naat Fakltesinde eitime baladm zaman
duymutum. Ancak kendisi 1974 ylnda emekli olduu iin
niversitede bulunmuyordu. 1984 ylnda yaplan bir teknik
kongrede, kendisini grme ve dinleme frsatn bulmutum.
Daha sonra derslerin younluu iinde Ata Nutku ismi de
yava yava hafzamdan kmt. Ta ki 1990 ylnda Glck
Tersanesinde greve balayana kadar. Glck Tersanesinde
Cumhuriyet sonras Trkiyede dizayn ve ina edilen ilk b
yk lekli elik gvdeli gemi olan Glck Ya Gemisinin Ata
Nutku tarafndan yapldn ve sonrasnda da yeni gemi ina
hamlesinin; Torpido alopalar, Atak Mayn Gemisi ve Dalg
Motoru projeleri ile devam ettirildiini renmek beni yine
heyecanlandrmt. Fakat tersanenin youn alma tem
posu ierisinde bir projeden dierine komaktan yllar gelip
geti ve Ata Nutkunun yaptklarnn nemini tam olarak id
rak edememi oldum.
2008-2009 yllarnda Gemi ve Deniz Teknolojisi Dergisine
yazlar yazarken Ata Nutkunun hayat ve almalar ile il
gili geni apl bir yaynn olmadn fark ettim ve bundan
sonraki makalemin Ata Nutku ve yaptklar zerine olmasna
karar vererek almalara baladm. Balangta niyetim bu
konuda bir makale kaleme almakt. Fakat aratrmalarm

derinletirdike bunun makale boyutunu aacan ve zel

bir say olarak baslabileceini dnmeye baladm. Tam
o sralarda okuduum bir yaynda Ata Nutkunun lmn
den sonra, olu Prof.Dr. Yavuz Nutkunun, babasnn tm
evraklarn Deniz Harp Okulu Ktphanesine baladn
rendim. Orada yaptm aratrmalar neticesinde daha
nce hi rastlamadm ok deerli bilgi ve belgelere ula
tm. zellikle onlarn ierisinde drt cilt ok nemliydi ve
Deniz Harp Okulu Komutanl ilgililerinden aldm izin sa
yesinde bunlar Glck Tersanesine getirerek, inceleme ve
tarama frsatn buldum. Hocamzla ilgili kaynaklar ksmnda
belirtilen dier yaynlar da inceledikten sonra, almamn
bir kitap olmas gerektiine karar verdim. Son olarak 2011
ylnda Yavuz Nutkunun vefatndan sonra, kz Srma Nutku,
tavan arasnda bulduu dedesine ait drt sandk bilgi ve bel
geyi Glck Tersanesine balad. Bu belgeleri bizzat tasnif
ettim ve buradan da ok nemli bilgi ve belgelere ulatm.
Bu yeni belgelerin altnda drdnc defa olmak zere,
oluturmaya baladm kitab yeni batan derlemek zorun
da kaldm. Tm bu almalar yaklak olarak yldan fazla
srd. Bu almaya baladktan sonra, Ata Nutku isminin
Trk Gemi na Endstrisi iin ne kadar byk bir anlam ta
dn ve hocamzn bir mre bu kadar ok ve nemli al
may nasl sdrdn grmek, beni kendisine bir kez daha

85

Yaynlarmz

hayran brakt. Bu kitabn niversitede basm iin bana her trl

destei veren T Rektrleri Prof. Dr.Muhammed ahin ve Prof.
Dr.Mehmet Karaca ile Rektr yardmcs Prof.Dr.Fevzi nala ve
T Yayn Komisyonu Teknik Komite Bakan ve yelerine k
ranlarm sunarm.
Prof.Dr. Ata Nutkunun akademik yaamyla ilgili ok deerli bil
gi, belge ve fotoraflar vererek kitabn belirli sayfalar arasnda
yer almasn salayan T Rektrlerinden hocam Prof.Dr.Reat
Baykala zellikle ve itenlikle teekkr etmek istiyorum. Bu
deerli katklar yannda Reat hocamn kitabn daha kaliteli ba
slmas iin denizcilik kurulularndan maddi destek salamas
yannda, kitabn son eklini almas iin matbaada basm aama
sndaki dzenleme ve dzeltmeleriyle ilgili zverili almalarn
kranlarmla belirtmek istiyorum. Dorusu onun son alt ay bo
yunca srdrd inanlmaz destek ve abalar olmasayd, kita
bn hem ierik hem de dzenleme ynnden nemli eksikleri
olacakt. Birlikte uyumlu almamz bu kitabn istenilen dzeyde
yaymlanmasn salad.
Prof.Dr.mer Grenin kitabn basm iin olumlu gr ile ver
dii destee itenlikle teekkr ederim. Kitabn basm aamasn
da samimi destek ve abalar iin Gemi naat ve Deniz Bilimleri
Fakltesi Dekan Prof.Dr.Ahmet Ergini kranla belirtir, teekkr
ederim. Kitabn kue kada renkli basm iin maddi destek ve
ren TL-Trk Loydu, DNV-Norve Loydu, Gemak Tersanesi, LRngiliz Loydu, BV-Fransz Loydu, RINA-talyan Loydu ve ABSAme
rikan Loydunun Trkiye yetkililerine gnlden teekkr ederim.
Glck Tersanesinde mevcut dokmanlarn incelenmesine ve
alnt yaplmasna izin veren, Deniz Harp Okulu Ktphanesin
den getirdiim, Ata Nutkuya ait drt cilt dokmann taranarak
bilgisayar ortamna aktarlmasn salayan ve bu alma esna
snda beni her zaman destekleyen, Glck Tersanesi Komutan
Tuamiral evki ekerefeliye, kitabn oluturulmas esnasnda

Ata Nutku, Tolunay Tankeri inaat esnasnda Takzak

Tersanesinde - 1943
photoshop bilgisiyle bana yardmc olan kzm Yapraka, blm
balklarnn oluturulmasnda ve kitabn hazrlanmas srecinde
photoshop programn kullanmadaki maharetiyle, her trl iste
imi sabrla ve bkmadan yerine getiren Nurettin Trkere, imla
hatalarnn dzeltilmesinde bana yardmc olan eim uleye ve
dedesinden kalan dokmanlar Glck Tersanesine balayarak
ok nemli bilgi ve belgelerin bu kitapta yer almasn salayan
Srma Nutkuya, teekkrlerimi sunarm. Kitabn T Vakf Yayn
olarak baslmasn destekleyen T Vakf ynetimine titiz ve z
verili uralaryla basm gerekletiren Cenkler Matbaas yetkili
ve alanlarna en iten duygularla teekkr ederim. Mevcut
bir eksiklii gidermek amac ile zenle hazrlanm olan bu kitap
hakknda okuyucularn yapacaklar katk, eletiri dzeltme ve
nerilerini aadaki adrese bildirmelerinden mutluluk duyarak
titizlikle deerlendireceimi belirtmek isterim.

Gemi naat Mhendisliinin nderleri

Prof. Dr. Reat Baykal

Dnyada gemi inaat mhendisliine nemli katklar olan bir

ok bilgin arasnda S. Archimedes ve P. Bouguerin ayr bir yeri
vardr. Matematiki, fiziki, astronom, filozof ve mhendis olan
Arimetin (Sirakzali Archimedes) bir ok buluu vardr. Kendi
adyla bilinen Arimet prensibiyle, suyun kaldma kuvvetini belir
leyerek bilim tarihinde nemli bir yer almtr. Fransz matematiki
ve astronom Pierre Bouguer ise, gemi inaatna bilimsel yaklam
yapan ilk bilgin olarak kabul edilir. ok sayda eseri arasnda 1746
ylnda Peruda yaynlanan Traite du navire isimli kitab, gemi
tasarm ve stabilitesi konusunda yazlm ilk kitaplardan biri ola
rak kabul edilmektedir. lkemizde ise, Tde sivil gemi mhendis
lii eitiminin kurucusu ve Trkiyede gemi yaplamaz denen bir
ortamda elik gemi yapmn gerekletiren Ord.Prof. Ata Nutku
gemi inaat mhendisliinin nderidir. Baz mesleklerle zdele
en isimler vardr. Gemi inaat mhendislii denince, ilk akla gelen
kukusuz rahmetli Ata hocamzdr. Hem eitim, hem de endstri
alannda asker ve sivil yaamn denizcilik sektrne adayan, yurti
i ve yurtd kurulularda alan, ok sayda gemi inaat mhen

disi ve bilim adam yetitiren, gemi model deney laboratuvarn

kuran, tersaneyi dershaneye tamay byk bir ustalkla beceren,
meslekte hep ilkleri gerekletirmesiyle mesleinin rnek bir lide
ridir. Hocamz lkemizin z kaynaklarn nemseyip, batnn bilim
ve teknoloji alanndaki bilgi birikiminden yararlanarak, Trk gemi
inaat endstrisi ve eitiminin glenmesi hedeflerini gerekle
tirmede tm engelleri; meslek sevgisi, alma azmi ve ylmadan
mcadele eden karakteriyle amtr.
Hayalleri, hedefleri, meslek sevgisi, baarlar ve yurtseverliiyle
drt drtlk bir cumhuriyet ncs Ord.Prof. Ata Nutkuyu gen
kuaklara tantmak ve hizmetlerini unutulmadan yazl belgelere
dayal olarak belirten bu kitab ok nemsiyor ve deerli buluyo
rum. Bu nedenle kitabn hazrlanmas iin, tm kaynaklar titizlikle
ve sabrla inceleyip byk emek veren eski bir rencim ve mes
lektam Y.Mh.Alb. Aydn Ekeni itenlikle kutluyor ve ona k
ranlarm sunuyorum. Aslanlarn gerek hikayelerini anlatmas
sanz, avclarn hikayeleriyle yetinmek zorunda kalrsnz. Szn
esas alarak, deerli hocamzn gerektii gibi tantmna katkda bu

86

Yaynlarmz

babasnn grevli olduu Prevezede domutur. Ataullah Nutki

olan ad ve soyadn, Mesut Savc hocamzn tankl ve mahke
me karar ile Ata Nutku olarak deitirmitir. Bu nedenle kitapta
hep Ata Nutku ismi yer almaktadr.
Mevcut bilgilerden yararlanlarak oluturulan soy aacndan da
grld gibi hocamzn kendinden nceki kuak da denizci
dir. Kitapta babas Sleyman Nutki, amcas Ali Rza ve kardei Em
rullah hakknda da belgelere dayal nemli bilgiler verilmektedir.
Hocamzn teknik bir deniz subay olarak Yarbayla kadarki askeri
yaam ile ilgili hizmetleri, baarlar, dlleri, abalar ve eserleri
Deniz Harp Okulundaki Ata Nutkunun byk bir titizlikle birik
tirdii belgelerine dayal olarak Y.Mh.Alb. Aydn Eken tarafndan
kitapta ayrntl olarak belirtilmitir. Aslnda bu kitabn en byk
kaynan rahmetli hocamzn dzenli olarak biriktirdii bilgi ve
belgeler oluturmaktadr. Yaklak 55 yl nce Tde rencisi ve
daha sonra retim yesi olarak beraber alma onuruna eri
mi biri olarak, onun sivil mhendislik yaamyla ilgili ksa bilgiler
vermek istiyorum.

Ata Nutku, bir gemi ina treninde.

lunmak ve onu saygyla anmak hepimiz iin onurlu bir grev ola
caktr. Bu balamda Ord.Prof. Ata Nutkunun T de 31 yl hizmet
verdii akademik yaam ile ilgili eksik grdm baz bilgi ve bel
gelerin kitapta yer almas iin aba gsterdim. Bylece yazarn da
belirttii gibi bu bilgiler kitabn belirli sayfalar arasnda yer ald.
Kitabn kue kada renkli basm konusunda lkemizde hizmet
veren saygn denizcilik kurulularnn maddi desteini salama
mn yannda, kitab adeta bir glge yazar veya editr gibi gzden
geirip, matbaa ktlarn da dzelterek yazara destek oldum.
retim bir binann temeli gibidir. Temel ise toprak altnda kal
d iin gsterii yoktur. diyen hocamzn hocas, Tosyal Ahmet
evki Beyin bu sznden esinlenerek; onun bu meslee katkla
ryla ilgili bilgi ve belgelerin kaybolmadan yaln bir dille yazlm
kitap olarak karlmas; hem bir vefa borcu, hemde grnmeyen
gsterisiz temelin neler ierdiini belirtmesi ynnden de ok
nemlidir.
Bu kitabn ok nemli dier bir zellii ise, T Gemi naa
t ve Deniz Bilimleri Fakltesinin balangn oluturan Gemi
Blmnn kurulu ve tarihesi ile ilgili bilgileri hi bir yoruma
ve kukuya yer vermeyecek ekilde orjinal belgelere dayal olarak
vermesidir. Bu nedenle kitab, bu meslei merak eden herkese
itenlikle neriyorum.
Kuak Denizci Nutku Ailesi
Emrullah, Seyfullah, Ataullah, Hayrullah ve Sadullah isimli be
kardein ncs olan hocamz, 26.10.1904 ylnda denizci olan

Ata Nutku, 2500 tonluk yzer havuzun inaat srasnda Takzak Tersanesi 1942

Tde 31 Yl
1943 Ylnda deniz subay niformasyla girdii T Gmsuyu
binasnda Trkiyede Gemi naat konulu konferansn vererek
balad sivil akademik yaamndan 31 yl sonra, 26.10.1974 ta
rihinde 70 yanda yasal ya snr nedeniyle emekli olmutur. Ge
lecek kuaklarn dinamik ve yaratc gcn oluturarak meslei
ni genlere devretmenin huzuru ile, alma gc ve azminden
hibir ey kaybetmeden bir delikanl edasyla, emekli yaamnda
da retkenliine devam etmitir. 01 Eyll 1924 tarihinde Deniz
Harp Okulundan astemen rtbesiyle mezun olan Ata Nutku, as
ker ve sivil olarak toplam 52 yl 2 ay hizmetten sonra, ardnda gu
rurlanaca eser ve unutulmayacak izler brakarak 26.10.1974de
emekli olmu ancak T ile ilikisinin sreklilii hi kesilmemitir.
Mesleki almalarn tatmininin doruuna erimi ok nl bir
lider olarak, yetitirdii rencileri onun belirli ynlerini rnek
alarak mesleklerini yceltirken, mesleklerinin nderi Ord.Prof.
Ata Nutkuyu daima hayr ve kranla anmaktadrlar. Mhen
dislik konusunda Trke yaynlarn olmad bir dnemde gemi
inaat mhendislii konusunda niversite ktphanesinde bile
hibir yaynn olmad bir ortamda, Ata hocann ingilizce mesleki
kitaplar getirerek ders anlatmas, rencilerini yabanc dilde kay
nak kitap kartrmaya ynlendirmitir. Deerli ei Naciye hanm
bir syleisinde yle diyor: Bugn biz evleneli iki sene oldu. ki
sene evvel eim bir ev alsayd bugne kadar bortan kurtulmu
olurduk. Fakat o kadar ok kitap alm ki, hala gnderilen fatu
ralarn altndan kalkamadk. Atak mayn gemisinin 1938 ylnda
Glckte denize indirilii nedeniyle gemiyi dizayn eden Yzba
Ata Nutkunun ei Naciye hanma hatra olarak fabrika mdr
Albay Naim Arnasn verdii bileziin stnde Atak Mayn gemisi
indirme annesi Naciyeye Deniz fabrikalarnn hatrasdr yazs
yer almaktadr. Hocamz gemi elemanlar, gemi inaat, tersane
organizasyonu, harp gemileri, gemi yardmc makinalar gibi ok
deiik dersler vermi, projeler yaptrm ve diploma projele
ri ynetmitir. Gemi naat ubesinin gelimesi iin akademik
kadroda yetien kiilerin bilgi ve grgsn artrmak, aratrma
ynlerini gelitirmek ve lisansst eitimlerini iyi bir ekilde ta
mamlamalar iin nemli olanaklar salayarak, herkesi yurtdna
gndermitir. Ayrca yurtdndan dnyaca tannm yabanc pro
fesrleri uzun sreli ders verdirmek amacyla davet ederek, hem
rencilerin iyi ekilde yetimelerini salam hem de yurtd ili
kileri gelitirerek TC uyruklu iyi bir akademik kadro oluturarak,
kurumuna lkemizde ve yurtdnda saygnlk kazandrmtr.

87

Yaynlarmz

Bu kapsamda gemi direnci, gemi hidrodinamii, model deney

teknii, retim programlar, pervane, gemi hareket ve manevra
lar, gemi mukavemeti, yelkenli tekneler, gemi makina ve tesisleri
konularnda T de ders vermek zere ngiltere, Almanya ve Ame
rikadan davet edilen profesrler olarak; Prof. E.V. Telfer (19461951), Prof. G.Kempf (1952, 1953 ve 1956), Prof. F. Horn (19521957 yllar yaryl tatillerinde), Prof. Schnadel (1953-1955), Prof.
K. Davidson (1954), Prof. H.A. Schade (1960) ve Prof. K. Illiesi be
lirtebiliriz. Bunlardan Prof. H.A. Schade ve Prof. K. Illies bizim snfa
da ders vermilerdir. Bu yabanc profesrler sayesinde, batnn bi
lim ve teknoloji kaynaklarndan yararlanlarak gemi inaat ubesi
gelimi ve retim yelerimize yabanc profesrlerin lkelerinde
alma olana yaratlarak byk yararlar salanmtr. Ord.Prof.
Ata Nutku T Makina Fakltesi Gemi ubesi dnda, T Teknik
Okulunda pistonlu buhar makinalar, Yksek Denizcilik Okulu ve
Deniz Harp Okulunda gemi inaat derslerini vermitir. 1943 yln
da Takzak Tersanesini ziyaret eden Cumhurbakan smet nn,
Ata Nutku ile grerek Yksek Mhendis Okulunda alan Gemi
naat Mhendislii Blmnde retim grevlisi olarak alma
sn ister. Bu istek dorultusunda dnemin Milli Eitim Bakan Ha
san Ali Ycelin 03.11.1943 tarih 74/9-19638 sayl yazsyla, deniz
binbas Ata Nutku Gemi naat ubesinde ders vermek zere ek
grevle atanr. Bylece balayan dnemdeki yeni grevi, Cumhu
riyete yeni nesiller yetitirmektir. Ata Nutku 30.08.1947 tarihinde
yarbayla terfi eder. Bu dnemde Yarbay Ata Nutku ve arkada
Yarbay Muhittin Eting Takzak Tersanesine atanarak niversite
olan Tnn, Makine Fakltesi Gemi ubesinde retim grevlisi
olarak greve balarlar. Ayn dnemde deniz subay Faruk Erler ve
Saff et Kiyasi ile Denizcilik Bankasndan Y.Mh. Rahmi Granda
Gemi naat ubesi retim kadrosunda grev almlardr. 1943
ders yl banda Muhittin Eting gemi teorisi, Ata Nutku gemi
inaat, Rahmi Granda gemi elemanlar derslerini vermekle
grevlendirilirler. 1946 ylndan itibaren 23 yl gemi elektrii
dersini titizlikle veren deerli hocam, merhum Amiral Adnan
Kaynarda rahmetle anarak zellikle belirtmek isterim. 1948 y
lnda niversiteler kanununda yaplan deiiklikten yararlanarak,
Ata Nutku ve Muhittin Eting profesrle bavururlar. Prof. E.V.
Telferin bakanlnda kurulan komisyonun adaylarn profesrl
e ykseltimesi iin olumlu raporu, T Senatosunda kabul edilir
ve niversiteleraras Kurul tarafndan onaylanr. Yarbay Ata Nutku
ve Yarbay Muhittin Etingnn Milli Savunma Bakanl kadrosun
da gsterilerek, T Makine Fakltesi Gemi ubesinde Profesr
olarak grevlendirilmeleri Bakanlar Kurulunun 08.04.1948 tarih
ve 3/7301 sayl yazsnda belirtilmitir. 11 Mays 1948 tarihinde
dnemin Babakan Hasan Saka ve Milli Eitim Bakan Reat em
settin Sirerin nerisi ve Cumhurbakan smet nnnn onay
ile Ata Nutku T Makine Fakltesi Gemi Blm Gemi naat
Krssne 4938 sayl niversiteler Kanunun Geici 5. Maddesi
uyarnca 80 lira aylkla profesr olarak atanr. Bu atama karar
17.05.1948 tarihinde T Rektr Prof. Tevfik Taylan tarafndan
Makine Fakltesi Dekanlna, T Makine Fakltesi Dekan Prof.
Dr. Ratp Berker tarafndan da 23 Mays 1948 tarihinde Prof. Ata
Nutkuya yazyla bildirilir. Bylece Ata Nutkunun askerlik yaam
sona erer. Fakat kadrosu halen Milli Savunma Bakanlndadr.
Deniz mimar olarak eitimini srdrrken bir gn bir niversite
krssnn bana geeceini hi aklndan geirmeyen Ata Nut
ku, artk Gemi naat II krssnn bakandr. Prof. Ata Nutku
29 Ocak 1953 tarihinde ordudan istifa eder ve istifas kabul edilir.
Bylece Deniz Kuvvetleri Komutanl, Personel Daire Bakanl
nn T Rektrlne yazd 04.02.1953 tarihli yaz ile ordu ile
ilikisi sona erer ve kadrosu T de olan profesr olarak grevine

Ata Nutku ve Ulvi Yenal

devam eder. Prof. Ata Nutku grevini 1958-1959 retim ylnda
Amerikada Berkeley niversitesinde misafir profesr olarak sr
drr. 1960 ylnda ordinasys profesr olan hocamza, 1974 y
lnda mhendislik dalnda TBTAK Hizmet dl verilmitir. T
Ynetim Kurulu 1990 ylnda hocamzn kurucusu olduu labora
tuvara Ata Nutku Gemi Model Laboratuvar adn, 1999 ylnda
Trkiye Denizcilik letmeleri 112 oto kapasiteli araba vapuruna
Ord.Prof. Ata Nutku adn vermitir. Uzun yllar
hizmet verdii Glck Tersanesi ise 2010 ylnda , 310 Yeni Gemi
na Ba Mhendislii ksmna Yb. Ata Nutku 310 Yeni Gemi na
Ba Mhendislii adn vermesiyle deerli hocamzn niversite,
denizcilik ve askeri alanda ismi lmszletirilerek anlmas sa
lanmtr.
Sanrm bu arada Ata Nutkunun asker ve sivil yaamnda yakn
arkada Muhittin Etingden de ksaca sz etmek yerinde olur.
talya ve Almanya tersanelerinde yaplan denizaltlarn kontrol
mhendisliini yapan Muhittin Eting, Takzak tersanesinde
birok gemi projesinde ve T de sivil gemi inaat mhendislii
eitiminin kuruluunda Ata Nutku ile beraber almtr. Birbirin
den ayrlmaz bu iki idealist gemi inaat mhendislerini dnemin
Milli Savunma Bakan general Ali Rza Artunkal Atasz Muhittin,
Muhittinsiz Ata olmaz diye tanmlamaktadr. Prof. Eting T
Makina Fakltesi Gemi ubesinde grev yaparken biri eviri, biri
derleme ve drd telif toplam alt trke kitabn gemi teorisi,
denizalt ve gemi inaat konularnda 1946-1952 yllar arasnda
yaynlamasn, o dnem iin ok nemli bir hizmet olarak grmek
gerekir. Bu kadar retken birini, ne yazk ki 1952 ylnda ok gen
yata talihsiz bir kaza sonucu kaybettik.
Hocamzn bilimsel yaynlar, kitaplar, enstit brorleri, patent
leri, projeleri, dlleri ve baar belgeleri bu kitabn iinde ok
kapsaml olarak yer almaktadr. Bu konularn ayrntlar iin kita
bn ilgili blmlerine baklmasn neririm. apa retmen Okulu
mezunu Yanyal bir ailenin kz olan Naciye hanmla 1938 ylnda
evlenmesi hocann en byk ans olmutur. Einin oluturduu
rahat ortamdaki aile huzuru, mesleki birikimi ve tutkusu, gemi
inaat endstrisi ve eitiminin gelimesine olan inanc, azmi, a
lkanl, lkesine ve ailesine ball onun baarlarnn kayna
olmutur.
lkemizde rahata yayor olmay elbette byk nderimiz
Atatrke borluyuz. Gemi inaat mhendisleri olarak, bize mes
leki ynden nderlik eden Ord.Prof. Ata Nutkunun ikinci bir Ata
mz olduunu unutmuyor, onu saygyla anyor ve ruhu ad olsun
diyorum. Son olarak, bu kitabn basmna destek veren saygn
denizcilik kurulularmza ve zenle basky gerekletiren Cenkler
Matbaas personeline itenlikle teekkr ederim.

88

Kltr Miras

Osmanl Antsal Mimarl lkgderi: Sedat etinta

Rlvelere Adanm Bir Yaam

Sedat etinta, mimarlk tarihimizde sanatsal ve mimari deeri gl rlve ve restitsyonlarn yaratcs,
19. yzyl kltr ile beslenmi 20. yzyln ilk yarsnda yaayan bir Cumhuriyet aydn. O, Seluklu dnemi ile
Erken ve Klasik Dnem Osmanl mimarl tutkunu bir lkgder. Sedat etinta, antsal yaptlar izimleriyle
gnmze tamakla kalmam, yazlaryla da mimar olarak toplumsal duyarll srekli diri tutmu bir aydn.
lks bir Corpus oluturmak. Amac dorultusunda yaklak 200 adet rlve ve restitsyon retmi. Bu rnlerden 108i T Mimarlk Fakltesi Arivinde bulunmaktadr. Bu kitap da, Sedat etintan bu arivde yer alan
yaptlarn toplu olarak okuyucuya ulatrmay ve aratrmaya amay hedefliyor. Buna ek olarak, izimleriyle
tandmz Sedat etinta yazlarndan da okuyarak lkgderliinin insancl boyutlarna da erime olana veriyor...
T Vakf Yaynlar arasnda yer alan Yazlar ve Rlveleriyle Sedat etinta isimli eserin ilk basm 2004 ylnda
gerekletirildi. Her geen yl deerine deer katan, koleksiyonlarda yer alp, TV programlarna konu olan,
hem ierik hem yapm olarak ok zel bu eseri, Prof. Dr. Ayla dekann nsz ve her biri inanlmaz gzellikteki rlvelerden bir seki ile huzurlarnza getiriyoruz

Sedat etintan inanlmaz rlveleri karsnda insan

aryor. armamz rlvelerin insan emeinin rn
leri oluundan. Hele bilgisayara dayal bir tasarm kua
iinde olduumuz gnmzde, bu izimler doal olarak
inanlmaz geliyor. Niin yaplmlar? Niye bu kii yaamn
bunlara adam? Bu tr sorular yantsz kalyor. Bugnn
teknoloji dzeyinin insan olarak fotogrametri ya da dijital
kamera varken, tek bana bir tek metreyle lerek ve
harita kalemiyle izerek bu rlveleri yapmann anlam ne
olabilir diye sorguluyoruz. Oysa bu rlveler bir insann
yaamnn ana amac olmu. Kendi anlatmyla bir akn
rnleri.
Sedat etinta, 19. yzyl kltryle beslenmi 20. yzyln
ilk yarsnda yaayan duygulu bir Cumhuriyet aydn. Bu
kiiyi tanmaya altmzda sorunlarla karlatk. Kendi
yatlar gmt. Prof. Dr. Semavi Eyiceyle ilk konu
may yaptk. Bellei gl bir aratrmac olarak Semavi
Bey yaynlardan bildii kadar aydnlatc oldu. Prof. Dr.
Oktay Aslanapa, Prof. Dr. Ernst Diezle ilgili tartma ko
nusunda bizi aydnlatt. Mimar Cahide Tamer yannda ksa
bir sre almt. Mimar Fatin Uluengin Topkap Saray
almalarnda kendisinden ok ey rendiini ifade etti.
Mimar Hsrev Tayla Rlve ve Restorasyon Brosundan
kendisini tanyordu, ama zel yaamna dnk fazla bir
bilgisi yoktu. Behet nsal Arapgirli memleketlisiydi, Yap
dergisinde birlikte almlard. Arredamento Dekoras
yon 1992de onunla sylei yapmt. Erdem Ycelin ba
bas Sreyya Ycel, Kemalettin Beyin rencisiydi. O da
Kemalettin Beyin yetitirdii mimarlarla ilgili yazsnda
etintatan ksaca sz etmekteydi. Mimarlar Odas Yne
tim Kurulu yesi Turhan Uyarolu onu lmnden ksa bir
sre nce evinde ziyaret etmi, Mimarlk dergisinde l
m zerine bir yaz yazmt. Bir rastlant Mimar Mehmet
Konuralple karlatk. O ise, 1962 ylnda ondan rlve
teknii renmeye gitmiti; ustann ra olmutu. G
nmzde yaayanlarn bir blm bir sonraki kuaktand.
Yaayanlarn onu yeterince tanmadklarn duyumsadk.
Yakn kuakta olanlarn ilikileri, belki de Sedat etintan

Ressam konutu, cepheden ayrnt, 15.07.1914

89

Sedat etinta

Yazlar ve Rlveleriyle Sedat etinta

Editr: Prof. Dr. Ayla dekan
ISBN: 975-561-252-1
Basm Yl: 2004
Boyutlar: 27 x 39 cm
Cilbent kutu iinde 79 sayfa metin + 108 sayfa rlve fyleri.
Sat Yerleri: T Vakf, T Maka Kamps YEM Kitabevi
- antaylar Kitap, T Ayazaa Kamps Milenyum Kitap
Kabalc Kitabevi Alkm Kitabevi

kiiliinden, yzeyseldi. Onunla ilgili sorularn yantlarn arar

ken syleiler aklayc gelmedi. Belgeler ise snrlyd. Ailesin
den kimseye ulamak mmkn olmad. Ondan sonraki kuaa

iz brakacak ocuu olmamt. O zaman yazlarna gmldk.

Evet, Sedat etinta bakalarnn sylemesine gerek yoktu. O
kendini yazd yazlarla ayordu. Sedat etintan inanlmaz
rlvelerini neden ve nasl yaptn kendi anlatmlarnda oku
maya koyulduk.
O tutkundu; Seluklu ve zellikle klasik dnem Trk mimarl
tutkunuydu. Cumhuriyetin kuruluunu yaamt, onu cokuyla
benimsemiti ama, gemiin yce antlarna hayrand. Tasarm
ancak o ycelikte olmalyd. O bu yarat biemine akt. Bu ak
onu tm benliiyle sarmt. Cumhuriyet erei uygarlk dzeyi
onun benimsedii dzeydi ama o Trk mimarlnn antsallna
akt. Ve tm yaantsnda bu akn arad. O bir Osmanl antsal
mimarl lkgderiydi.
etintan yazlarn okumadan onu tanmak olas deil. Onun
hakknda sylenenler kiilerin kendi kiiliklerinin yansmas; o
nedenle syleiler gerei yanstyor mu kukulu. Sylenenlerde
hep vurgulanan kavgac bir kiilie sahip olduudur. Yazlar ise
tm akl ile onu okumay kolaylatryor, tm itenliiyle onu
aa vuruyordu, nk inanlmaz rlvelerin sahibini inanlmaz
toplumsal duyarlkla bulduk. Yazlarnda inanc dorultusunda
dorularn duyakllkla savunan bir kii idi Sedat etinta. Evet
Sedat etinta bakalarnn tanmlamasna gerek yoktu, o ken
disini okumasn bilene yazlarnda ayordu. O nedenle yazlar
na daldk ve Sedat etintan inanlmaz rlvelerini neden ve
nasl yaptn kendi anlatmyla anlamaya altk.

Yazlar ve Rlveleriyle Sedat etinta Kitabna Temel Oluturan Proje

stanbulda Tarihi ve Yeni Kent Dokularnn Karlatrmal Analitik, Grsel Deerlendirilmesi
Ekim 1999da T Mimarlk Fakltesinde stanbulda Tarihi
ve Yeni Kent Dokularnn Karlatrmal Analitik, Grsel Deer
lendirilmesi balkl bir aratrma projesi balatld. Prof. Dr.
Mehmet Ocak ve Uzman Dr. Aras Nefti tarafndan yrt
len ve Fakltenin, stanbul kent dokusu ile ilgili veri arivinin
oluturulmasnn planland bu proje kapsamnda; T Mi
marlk Fakltesi arivinde bulunan Y. Mimar Sedat etinta
tarafndan, her biri eitli teknikler kullanlarak tek tek elde
izilmi 110 adet stanbul ve dier baz ehirlerin kent kimlii

Bursa Eski Kaplca, dou cephesi (1337), 30.6.1948

nin nemli referans noktalarna ait eserler onarlarak gelecee

aktarlmas saland.
Uzun yllar Mimarlk Fakltesi arivinde korunan ancak, zama
nn ve mekann ypratc etkisine yenilen rlvelerin onar
m, kukusuz hayli uzun sren bir alma ve youn bir emek
gerektirdi. Zira, yapldklar dnemde her biri MDF denilen
bir nevi plak zerine yaptrlm olan rlveler, zamanla bu
levhalarn esnemesiyle yrtlm ve eitli yerlerinde atla
malar olumu; k, nem, s ve toz gibi d etkenler zamanla
katta tahribata yol amt. 36.2x74.5
cm ile 119.5x189.5 cm arasnda deien
boyutlaryla hemen hemen tm bu
durumdaki rlvelerin onarm kat
restorasyonu uzman Hatice Karagz ta
rafndan gerekletirildi. Karagzn bu
uurda verdii emek yadsnamaz. Rl
velerin genel fotoraflarnn ekilmesi,
Osmanlca yazlarn evirisi Dr. Aras Nefti
tarafndan, zel ayrnt ekimleri ise Hadi
ye Cangke tarafndan yapld.
Bu proje ile bir taraftan Y. Mimar Sedat
etinta koleksiyonu koruma altna alnr
ken, dier taraftan T Vakfnn prestij
yaynlar arasnda yerini alan Yazlar ve
Rlveleriyle Sedat etinta adl eserin
oluturulmasna byk katkda bulunul
mu oldu.

90

Sedat etinta

Bursa Yldrm Klliyesi, evre duvar kaps, 26.1.1950

Bu nedenle rlveleriyle birlikte onun yazlarnn deerlendiril

mesi gerekiyordu. Sedat etinta tanmak amacyla taramala
rmz Cumhuriyet gazetesi 1930-1960 yllar arasnda snrladk.
Yazlarnda belirttii teki dergilere de ulamaya altk. Ayrca
Yap, Mimarlk, Arkitekt, Mimar, Vakflar, Uluda ve Gzel Sa
natlar dergilerini taradk. Bu aratrma srecinde Atatrk Ki
tapl, stanbul niversitesi Kitapl, Beyazt Devlet Ktp
hanesi, Alman Arkeoloji Enstits Kitapl, Mimar Sinan
niversitesi Kitapl, Yap Kredi Kltr Merkezi Sermet ifter
Ktphanesi, Boazii niversitesi Aptullah Kuran Kitapl
, stanbul Teknik niversitesi Merkez Kitapl ve Mimarlk
Fakltesi Kataplnda aratrmamz srdrdk. Lisansst
rencilerimizden Aye H. Kksal, Tufan Sanak ve Hande
Dedealn katklaryla taramalarmz gerekletirdik. Aratr
may yrttmz kitaplk sorumlulularna yardmlarndan
dolay teekkr ederiz.
Rlveler yazlarla birlikte anlam kazand. Sedat etinta
nostaljisi, cokusu, beklentileri, hrnlklar, inad, yalnzl,
ksknlyle tanma olana kulduk.
Sedat etinta, mimarlk tarihiminde sanatsal ve arkitekto
nik deeri gl rlve ve restitsyonlarn yaratcsdr. Erken
Dnem ve Klasik Dnem Osmanl Mimarl tutkunu bir Erken
Dnem Cumhuriyet mimardr. Antsal yaplar izimleriyle
lmszletirmekle kalmam koruma, mimarlk ve sanat ko
nularnda yazlaryla da mimar olarak toplumsal duyarln
srekli diri tutmu bir aydndr. Amac dorultusunda 200n
stnde rlve ve restitsyon retmi olmal. Bu rnlerin
108i T Mimarlk Fakltesi Arivinde korunmaktadr.
Bu kitap, ncelikle Sedat etintan arivde yer alan yapt
larn topluca herkesin beenisine ve aratrmasna amay
amalamaktadr. kincil ama ise, izimleriyle tandmz
Sedat etinta yazlarndan da okuyarak lkgderliinin
insancl boyutlarna varmaktr. Bu nedenle, kitapta zelilkle
kendi anlatmlarna yer verilmitir; nk kendi szck ve
anlatm dili sanatsal ve sava kimliini dolaysz aa kar
maktadr. Yazlar dnemin yaklamlarn, dnce yapsn ve
davran biimlerini de okumaya sunmaktadr.
alma sresi snrlyd Bu sre iinde toplanan bilginin ek
siksiz olmamas amaland. Yine de gzden kam konular,
ulalamam malzeme kukusuz olabilir. Boluklarn doldu

Bursa Ulu Camii, boyuna kesit, bozulmam durumu (1399), 15.1.1950

rulmasn yeni aratrmalara brakyoruz.

Sedat etintan rlvelerinin yaymlanmasnda en byk des
tek Rektr Prof. Dr. Glsn Salamerindir. Desteiyle Mimarlk
Tarihine bu yayn kazandrd iin kendisine teekkrmz
sonsuz. Bir teki destek Prof. Dr. Yldz Seyindir. nemine inan

Edirne Selimiye Camisi, cephe (1569-1575), 15.11.1934

91

Sedat etinta

d iin yaynevinin kurulu aamasnda ncelikli olarak yayn

programna alm, yayn sorunlarn sabrla zmlemitir. Mi
marlk Fkltesi arivini bize aan Dekan Prof. Dr. Hasan ener
ve Dekan Yardmcs Prof. Dr. Sinan ener alma sresinde tm
kolaylklar salamlardr. Ersu Pekin yaratc tasarmyla malze
meyi zenle deerlendirmitir. Rlvelerin genel fotoraflarnn
ekimi ve Osmanlca yazlarn evirisi Dr. Aras Neftinindir. zel
ayrnt ekimleri ise Hadiye Cangke tarafndan gerekletiril
mitir. Kitabn tamamlanmasnda her aamada katklarn esir
gemeyenlere teekkr ederiz.
Eim ve olumun alma sresinde gsterdikleri anlay ve yap
tklar katklar yadsnamaz.
Prof. Dr. Ayla dekan, Mays 2004.

Bursa Yeil Camii, ini deseni

(1419-1424), 29.4.1934

Bursa Alaeddin Camii, kesit, plan,

stun balklar, yan cephe, cephe
(1325-1326), 10.1.1934

stanbul Kadrga Sokullu Camisi, cephe, son cemaat yeri kesit (1571-1572), 1920

92

stanbul ehzade Trbesi,

ini pano (1543-1548), 6.5.1933

Vakftan Haberler

2012-2013 Akademik Yl Burs Balar

Geleceimizin Yap Talar

Genlerimize Katk

Geleceimizin yap talar genlerimizin byk bir ksm maddi

imkanszlklar iinde renimlerini srdryorlar. T vakf, kurulu yl olan
1984ten beri gerek btesinden ayrd burs fonu, gerekse mezunlarmz,
mensuplarmz ve T dostlarnn verdii desteklerle bugne kadar on
binlerce rencimiz iin umut oldu. T Vakf Sosyal ve Kltrel Hizmetler
Komitesi ise, gnll yelerinin yllardr sergiledii rnek dayanma ile,
gerekletirmekte olduu etkinliklerden elde ettii gelirin tmn burs
fonuna aktaryor. Tm bu abalarn sonucu olarak, 2012-2013 akademik
ylnda da yzlerce T rencisinin eitim giderlerine katk saland.
Geleceimizi ekillendirecek genlerimiz adna yaplan kk-byk her
katk rencilerimize umut, niversitemize g veriyor.
Burs verenlerimize en iten teekkrlerimizi sunuyoruz.

T VAKFI BAIILARI
A.Ener Pelin
Abdullah Dursun
Alinur Bykabay
Altok Kurun
As Kaynak
Ata Soysal
Aye Peker Dobie
Aydn Eken
Burelik A..
- (evket Kmrcolu Bursu)
Can Grocak
Cavit tak
Cumhur enol
Ece Petrol
Elif Kaya Ok
Erdal Tusavul
Eref Adal
Fahriye - ule Gndz
Gkhan Uzgren
Has Mimarlk
Hseyin nan (Mustafa nan Bursu)
Hseyin Ersin Tahla
In Hzver
brahim Kafaler
lknur ifti
T VAKFI (Lisans ve Sporcu Burslar)
T VAKFI Sosyal Ve Kltrel
Hizmetler Komitesi
Mahmut Ayta
- (Zbeyde Ayta Bursu)
Mahmut Kurtolu
Mas Pompa
Mehmet al / al Mak.
Mehmet apa
Metin elik
Mithat demen
Naci Endem
Nafis ubuku
Nahit Kitapolu

Odak Firmas
Okida Elk. Tic.Ltd.
Omega Mh. Ltd.
nder Hzver / zmit St rnleri
zdemir Konuralp
Prof. Dr. ner Arc
- (Nesrin Arc ner)
Recep Torunolu
Remzi Kayahan
Selda Arabacolu
Selim Zeydanl
Sema Oktu
Sema Yazar Genlik Vakf
- (Mehmet Yazar)
Servet Ata Turucu
Suat Baer
evket Sevgen Yal
Tahsin Demirciolu
Talha Dinibtn
Turul Ersava
- Konsan Kontrol Cihazlar
Turhan Tuna
Trkmenolu naat
mran elik A..
Yldz Gnc

T VAKFI SOSYAL VE
KLTREL HZMETLER
KOMTES BAIILARI
Ali Rza Erdoan (Elki Elektrik)
Belks Eryksel
(Pisa Tekstil Boya Fab.A..)
Berrak zcan
Betl Erozan (grup adna)
Betl Eskiar
Bezen Hong
idem Yenel
Duygu-Serim Erkmen
Elifsu Simla Serin
Elkon Elevatr Konveyor Mak. San.

93

Emel Uzcan
Emine Aar
Emine Yac
Ertan-Blent Doan
Erten Ersu
Esen Atl
F.Erzen Onur
Gnl Karagz
Glin Gvensoy
Glten-Ali Haydar Kazgan
Gzin Karaca

(Karaca Mim.ve Moda San.Tic.Ltd.ti.)

clal Grsel (smail Cengiz Grsel)

rem Vardar
T 61 n. Fak. Mezun eleri
Kamuran Akz
Kamuran Ekenler
Kevser Arsan
Mnevver Melekolu
Naci Kololu
Necla Bilge
Nesrin atrolu
Nevin Osmanolu
Nezihe zelgin
Nuran Akay (Mavi Jeans)
mer zgin
- (zgin Depolama San.Tic.Ltd.)
Reyyan Aksel
Sacide Bilgn
Salim Bilgn
Sevgi Karakadolu
Sevil Gker
Sevim lgen
Suna Atak
Sha ilmi (Tm Elektrik Tic.Paz.A..)
erife-Taner zkaynak
kr Tayfun Salta
Turhal zgr (H.Glsn Grsel)
lk Kalyon
Yurdanur Aydostlu

Vakftan Haberler

94

Vakftan Haberler

95

Sektr Haberleri

Tmosan Ar-Ge
almalarn T Ar
Teknokentte Srdryor
Traktr ve dizel motor retiminde 38 yllk kkl
gemiiyle Trkiyenin en nde gelen reticileri ara
snda yer alan TMOSAN, Ar-Ge almalarna hz
verdi. 2004 ylndan bu yana TMOSANn stanbul
ve Konyadaki merkezlerinde TBTAKn destei ve
Tnn danmanlnda srdrlen Ar-Ge alma
lar bundan byle T Teknokentte devam edecek.
Konuyla ilgili aklama yapan TMOSAN Genel M
dr Kurtulu N, ulusaldan evrensele bir marka
yaratmak vizyonuyla ktklar yolda gerekletirdik
leri Ar-Ge almalar ile zgn teknoloji oluturma
yolunda ok nemli aamalar kaydettiklerini belirtti.
TMOSAN yurt ii kaynaklar kullanarak ve zgn
bir tasarmla gelecee hazrlamak istediklerini belir
ten Genel Mdr, bu ama iin Ar-Ge yatrmlarna
byk nem verdiklerini syledi. TMOSAN Ar-Ge
merkezinin Trkiyenin otomotiv alannda teknokent
kapsamnda faaliyet gsteren ilk ve tek uygulama
olduunu vurgulayan Genel Mdr bu almalarn
lkemizdeki otomotiv sanayinde nemli bir aama
olduunu belirtti.
TMOSANn Ar-Ge almalarna arlk vermesi,
Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlnn lkemizi bir
retim ss olduu kadar, ayn zaman da bir tek
noloji, bir Ar-Ge ss haline getirme amacna da
hizmet etmektedir.
TMOSAN AR-GE MERKEZ ALIMALARI
HAKKINDA.
T Teknokentteki TMOSAN Ar-Ge merkezinde;
dizel motor, transmisyon, traktr ve tarm makina
larnn tm mhendislik ve tasarm almalar sr
drlmektedir. Tasarm almalar yannda prototip,
test ve analiz almalar da bu merkez kontrolnde
STANBUL ve KONYAda bulunan tesislerde gerek
letirilmektedir. Merkezde 37 mhendis ve 4 teknis
yen grev yapmaktadr.
TMOSAN HAKKINDA: 1975 ylnda kurulan T
MOSAN, Trkiyenin ilk dizel motor reticisidir. Yllk
45.000 adet traktr ve 75.000 adet dizel motor re
tim kapasitesi bulunan irketin 10 seride 170 farkl
model traktr bulunmaktadr. TMOSAN, Temmuz
2013ten itibaren balangta 115 HP olmak zere
115-125-135 HP byk g segmentindeki traktr
leri piyasaya arz etmeye hazrlanmaktadr.

Sarkuysan NASAya bakr

kablo veriyor
Sarkuysan 1972 ylnda, ticari hayatmzn nemli
merkezlerinden olan Kapalarda altn ticareti ya
pan sarraf ve kuyumcularn nclnde kurulmu
olup Trkiyenin nde gelen sanayi kurulular arasn
dadr. smi, kurucularnn mesleklerini ifade eden SARraf,
KUYumcu ve SANatkar kelimelerinin ilk 3 harflerinin birleti
rilmesinden tretilmitir.
Sarkuysann rnleri elektroteknik, elektronik, motor, haberleme, elekt
rik retim ve datm, gne enerjisi, ev cihazlar l aletleri, savunma,
otomotiv, kimya, inaat, stma havalandrma ve shhi tesisat sanayilerinin
standart girdisi olarak kullanlyor. Sarkuysan, yurtiinde sektrde retim
ve satlaryla lider olup, rnlerinin nemli bir blmn be ktada 50ye
yakn lkeye ihra etmektedir. Bugn Avrupada retilen binek ve ticari ara
larn tahminen yarsnda SARKUYSAN teli kullanlmaktadr. Uzun yllardr
ABDdeki Uzay Aratrma Merkezi NASAya, son yllarda da uak sanayinin
tedariki kurulularna oksijensiz bakrdan retilen tel ile nikel kapl bakr
tel verilmektedir.
600n zerinde personeli olan kuruluun retiminde grev alan iilerin
yaklak % 90 lise ve teknik lise dzeyinde eitimlidir. retimde kulland
makinelerin byk bir blmnn imalatn bnyesinde gerekletiren,
ko-jenerasyon tesisine de sahip kurulu, 40 yla yaklaan bilgi birikimini ve
deneyimlerini know-how olarak yurtdna da satabilmektedir.

nsana Sayg dl
6. kez Albarakann
Bu yl 18incisi dzenlenen nsan Kay
naklar Zirvesinde, Kariyer.net tarafn
dan 12. kez verilen nsana Sayg dlleri
sahiplerini buldu. Ltfi Krdar Kongre ve
Sergi Saraynda gerekleen dl tre
ninde Albaraka, bankaclk kategorisin
de nsana Sayg dln st ste altnc
kez almaya hak kazand.
nsan kaynaklar platformu Kariyer.net
tarafndan dzenlenen ve insan kaynak
lar alannda baarl almalar ne
karmak ve kamuoyu ile paylamak zere
gerekletirilen ve bu yl 12. kez verilen
nsana Sayg dlleri, nsan Kaynaklar
Zirvesi kapsamnda yaplan bir trenle
sahiplerini buldu. Son be ylda olduu
gibi bu yl da bankaclk alannda nsana
Sayg dln Albaraka ald.
Kariyer.netin ana sponsorluunda 13
ubat 2013 tarihinde Ltfi Krdar Kongre
ve Sergi Saraynda dzenlenen dl t
reninde, dl deerlendirmesi, Kariyer.
nette ilan yaynlayan firmalarn, yaplan
bavurular ksa srede ve yksek oran
da cevaplamalarna gre yapld. sminin
son derece anlaml olmasndan dolay

96

her geen sene ilginin daha fazla artt

nsana Sayg dlne Albaraka, bavu
rularn tamamn en ksa zamanda cevap
layarak 43 banka arasnda yaplan deer
lendirme neticesinde layk grld.
nsan Kaynaklarndan Sorumlu Genel
Mdr Yardmcs Temel Hazrolu yap
t deerlendirmede; Albaraka kurum
kltr; Dnyann en iyi katlm banka
s olmak vizyonu dorultusunda, faizsiz
bankacln lkemizdeki ncs olma
misyonuna uygun olarak, srekli en
iyiye ulamak iin deiime ve yenilie
ak, iinin gerektirdii bilgi ve yetkinlik
lere sahip sekin alanlardan oluan
bir aile ortam oluturmak temelinde
yaplandrlmtr. Kurum kltrn
oluturmu ve insana deer veren bir
Banka olarak, alanlarmza kaynaktan
ziyade bizleri gelecee tayacak ok de
erli bir kymet olarak bakyoruz. Tm
almalarmz insan merkeze alarak
yapmann gayreti iindeyiz. Gerek halen
alan personelimize, gerekse Banka
mzda almak iin i bavurusunda
bulanan adaylara rgt kltrmzn
bir gerei olarak gereken saygnn gste
rilmesi gerektiine inanyoruz diyerek,
bu konuda kurumsal hassasiyetlerinin
st seviyede olduunu belirtti.

{ Mezunlar / Atamalar
Hasan Gltekin

Okan Karaduman

Trend Mikro, Akdeniz Blgesi

Kurumsal Sat Mdr

Intellica Genel Mdr

Okan Karaduman, Trkiyede hzla gelien
biliim sektrne getirdii yeniliklerle tannan
Intellicann Genel Mdr oldu. 1970 ylnda
doan Okan Karaduman, T Kontrol ve Bilgisayar Mhendislii Blmnden mezun oldu.
hayatna Yap Kredide balayarak, programc, analist, proje mdr, yazlm gelitirme mdr gibi pozisyonlarda
alt. 2007 ylnda Aveaya geerek Zekas ve Kurumsal Sistemler
Direktr olarak grev yapt. Intellicaya geen Karaduman, irketin
Trkiyedeki baarsn yeni projelerle yurt dna tamay hedefliyor.

Hasan Gltekin, Japonya merkezli bulut

gvenliinin uzman irketi Trend Microda,
Akdeniz Blgesinden sorumlu Kurumsal Sat
Mdrl grevine atand.
1970 ylnda doan Hasan Gltekin, stanbul Erkek Lisesini bitirdikten sonra renimini stanbul Teknik niveritesinde
tamamlad. yi derecede ngilizce ve Almanca bilen Gltekin, srasyla
Pamukbank, Oracle Trkiye, Oracle svire, Hewlett-Packard Trkiye, Intel Trkiye ve Microsoft Trkiyede Sat Yneticisi pozisyonunda grev
yapt.

Aya Erkol

Nestle Kahvaltlk Gevrekler lke

Mdr

zgr ahin

Divan Grubu nsan Kaynaklar

Direktr
zgr ahin, Divan Grubunda nsan
Kaynaklar Direktrlne getirildi. T
letme Mhendislii Blmnden 1988
ylnda mezun olan ahin, i yaamna 1998de
Arelik A.. nsan Kaynaklar Blmnde balad. Burada srasyla
Bulak Makinesi letmesi nsan Kaynaklar Yneticisi ve yurtd
irketlerden sorumlu nsan Kaynaklar Yneticisi olarak grev yapt.
2010dan itibaren Ko Holding A..de Ynetim Gelitirme Yneticisi
pozisyonunda alt. Kariyerine ayn bnyede nsan Kaynaklar
Direktr olarak devam ediyor.

Aya Erkol, Nestle Kahvaltlk Gevrekler

lk Mdrl grevine getirildi. 1976 doumlu Aya Erkol, T Kimya Mhendislii
Blmnden 1998 ylnda mezun oldu. Boazii niversitesinde MBA yapt. Nestledeki
kariyerine 2001 ylnda balad. irketin sat ve pazarlama departmanlarnda eitli pozisyonlarda grev yapt. 2009 ylnda Mvenpick Dondurma lke Mdrl grevine getirildi. Ekibi ile birlikte bu markay
2012 Premium segmentinde lider yapt. Erkol, Kahvaltlk Gevrekler
Trkiye lke Mdr olarak irketin bu alandaki liderliini srdrmesine
katkda bulunacak.

Sevin Suna

Harun Tiftiki

Hasbro Trkiye ve Mena Finans

Direktr

Enocta Sat ve Pazarlama Direktr

Harun Tiftiki, Enocta Sat ve Pazarlama
Direktr oldu. T Elektronik ve Haberleme
Mhendislii Blm mezunu olan Harun
Tiftiki, Mikrosistem, 4K, Karel Bilgisayar, DHL
Express Uluslararas Tamaclk firmalarnda
deiik grevlerde bulundu. Superonline
Operasyon Mdr, Ko.net Genel Mdr Yardmcl grevlerini
stlendi. Son olarak Gantek Genel Mdr Yardmcs olarak grev
yapyordu.

Sevin Suna, Hasbro ve Mena Finans

Direktrl grevine atand. T letme
Mhendislii Blmnden mezun olan
Suna, kariyerine Yntem aratrma irketinde
Proje yneticisi olarak balad. 1995 ylnda
Hasbro ailesine katlarak eitli kademelerde grevler stlendi. Hasbro
Trkiyede 16 yldr finans ve operasyon ynetiminde grev alan Suna,
Hasbro Trkiye ve MENA Finans Direktr olarak, Trkiyenin yansra
Ortadou ve Kuzey Afrika blgelerinin de finans ynetiminden sorumlu
olacak.

Gkhan Kktopuzlu

Selim Cengiz

Ekolde Chief Technology Officer

Ekol Lojistik CCOsu

Gkhan Kktopuzlu, 1994 ylndan bu yana

kariyerini srdrd Ekol Lojistikte Chief
Technology Officier grevine ykseltildi.
1994 ylnda T Matematik Mhendislii
Blmnden mezun olan Kktopuzlu,
1994 ylnda Ekol Lojistikte balad
kariyerine eitli srelerde Bilgi Teknolojileri Yneticisi olarak
srdrrken, bu alanda birok projeye imza att. 2007-2012 yllar
arasnda Bilgi Teknolojileri Genel Mdr Yardmcs olarak grev yapt
Ekolde, yeni pozisyonu Chief Technology Officerdr.

Selim Cengiz, Ekol Lojistike CCO (Chief

Customer Officer) olarak atand. 1985
ylnda T Kimya Mhendislii Blmnden
mezun olan Cengiz, de yksek lisans
yapt. Unileverde retim, planlama,
fabrika ynetimi, blge sat ynetimi, sat
operayonlar konularnda ynetici kademede grev yapt. 1999-2005
arasnda Reckitt Benckiserde, 2005-2006da Levi Strauss Co.da,
ardndan lkerde Genel Mdr Yardmcs, Altparmak Gdada Genel
Mdr olarak grev yapt.

97

Aramzdan Ayrlanlar

Prof. Orhan Daldal

Prof. Muzaffer SUDALI

1925 ylnda Ankarada dodu. T Makine Fakltesi Tayyare

Blmnden mezun oldu. 1957 ylnda Doent, 1969 ylnda
Profesr unvann ald. T Tat Teknii Krssnn kurucusu ve bakan olarak grev yapt. 1955 ylnda Motorlar Enstits olarak kurulup daha sonra Motorlar ve Tatlar Enstits
adn alan ve uzun yllar mdrln yapt birim, 1981
ylnda YK tarafndan kapatlncaya kadar niversite ile Sanayi arasnda kpr grevi grd. Gerek Krs bakanl,
gerekse Enstit mdrl yapt yllar boyunca, Tnn
Ayazaadaki yeni kampsnde Motorlar ve Tatlar Laboratuvar binalarnn ilk yaplar arasnda ykselmesinde, projelendirme ve kontrol aamalarnda, laboratuarlarn gnn en ileri
teknolojileri ile tehiz edilmesi, test
ve analiz donanmlarnn seimi, temini ve kurulup iletmeye alnmasnda yrtc olarak byk emek verdi. Ford
Otosanda uzun yllar danman mhendis olarak yrtt
grevi srecinde edindii deneyimleri niversitemiz Otomotiv ekibi ve tesislerinin geleceinin planlanmasna yanstt.
T Otomotiv akademik ekibi bugn byk lde Prof. Orhan
Daldaln yetitirmi olduu renciler tarafndan yaatlmaktadr. T Otomotiv Laboratuvarna 2012 ylnda Prof.
Orhan Daldal Laboratuvar ad verildi.
6 Mays 2013 tarihinde aramzdan ayrld.

1923 ylnda stanbulda dodu. 1948 ylnda T Mimarlk

Fakltesinden Yksek Mhendis Mimar unvan ile mezun
oldu. Akademik yaflantsna, T Mimarlk Fakltesi Bina
Bilgisi III Krssnde Prof. Paul Bonatzn yannda asistan
olarak bafllad. 1957de Doent, 1958 ylnda Profesr unvanlarn ald. 1961-1962 yllarnda kinci Dnya Savafl sonras
talyada halk konutlar konusunda arafltrmalar yapt. T
Mimarlk Fakltesinde 43 yl sren retim

T48

T48

yeliinin ardndan 1990 ylnda emekli oldu. Prof. Muzaffer

Sudalnn ok sayda mesleki makalesinin yansra 1957 tarihinde hazrlad doentlik alflmasnn yaynland Hnkar Mahlifleri isimli bir kitab bulunuyor.
Sudal, 31.03.2013 gn aramzdan ayrld.

Dr. Yk. Mh. Akn ERKON

T68

1968 ylnda T naat Fakltesi naat Mhendislii Blmnden naat Yksek Mhendisi olarak mezun oldu. 1968
1972 yllar arasnda TC Karayollar 17. Blge Mdrlnde
stanbul 1. evre Yolu ve Boazii Kprs Projesinde grev ald. Yurtii ve yurtdnda ok sayda inaat projesinde
teknik danmanlk hizmetinin yan sra, bilirkii ve hakem
olarak grev yapt. 1969 ylnda Otoyol Teknii Etd iin
gnderildii Fransa-Pariste BCEOM ve Aix En Provanceda
Teknik Etd Merkezinde incelemelerde bulundu. 196872
Ik Mhendislik Mimarlk Yksek Okulunda, 197276 Vatan
Mhendislik Mimarlk Yksek Okulunda, 197374 KT naat Fakltesinde, 198792 letme ktisad Enstitsnde
retim grevlisi olarak dersler verdi. 1997den itibaren T
SEMde naat letme Mhendislii dalnda retim grevlisi olarak alt. 1972 ylnda Geotek Mhendislik firmasn
kurarak, ok sayda fabrika projesi ve inaatn gerekletirdi. 1973 ylnda inkuru temsilen Kanada Montrealde
bulundu. 1993 1994 dneminde T Arky Konut Yap
Kooperatifinde 52 villann inaatn yapt. naat sektrnde
nde gelen kurulularn inaat mavirliini stlendi. 19992002 yllar arasnda Marmara depreminde zarar gren yaplarn glendirilmesi konusunda pek ok proje ve zemin
etd yapt.
23 Nisan 2013te aramzdan ayrld.

Prof. Dr. Gndz ATALIK

T55

1931 ylnda stanbulda dodu. 1955te T Mimarlk

Fakltesinden mezun oldu. Ayn yl T Mimarlk Fakltesi III
Bina Bilgisi Krssne asistan olarak atand. 1961de Bilim
Doktoru unvann ald. 1963-67 yllar arasnda mar ve skan
Bakanl Blge Planlama Dairesi alflmalarnda uzman ve
ynetici olarak
grev ald. 1964 ve 1966 yllarnda OECD burslar ile talya ve
Fransada ehir ve Blge Planlama alanlarnda incelemeler
yapt. 1967 ylnda Doent unvann ald. 1974te MhendislikMimarlk Fakltesi Mimarlk Blm ehircilik
Krs Baflkan olarak atand. 1975e profesrle ykseltildi.
1979-1980 dneminde Maka Mimarlk Fakltesi Dekanl,
1985-1988 ve 1988-1991 dneminde T Mimarlk Fakltesi
Dekanl yapt. eflitli dnemlerde Kltr ve Tabiat Varlklarn
Koruma Yksek Kurulu yelii, 1988-1993 arasnda ise Antalya
Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kurulu Baflkanl yapt.
Akademik hayatn, 1998 ylnda emekli olana dek T ehircilik
Krssnde srdren Atalkn kitap, makale, bildiri, ders notundan oluflan sekseni aflkn eseri bulunuyor. Atalk, 30 Nisan
2013te aramzdan ayrld.

Blbn Z

T Yabanc Diller Yksekokulu emekli okutmanlarndan Blbn

z, 13 Mays 2013 tarihinde sonsuzlua uurland.

Mehmet Celalettin ETN

T Yabanc Diller Yksekokulu personellerinden Uzman Mehmet

Celalettin etin, 27Mays 2013 tarihinde aramzdan ayrld.

Sonsuzlua uurladmz mezun ve mensuplarmzn ailelerine, yaknlarna ve T camiasna basal dileriz.

98

Bri

Hazrlayan: Sleyman Kolata

K 4l ampiyonu Majr BK-Tarsus Amerikan Koleji

Mandan Bir El:
Zonda
Datan: Dou

Avrupa ampiyonasndan bir el:

Zonda
Datan: Gney
R 95
AV
A R
A R10987

R 76
A KD3
V63
RV3
A9
2
D10942
108765

10 3
8762
DV10754
3

10853
106
A85
AD94

A V 7 4
D 94
9862
42

DV42
V98754
R7
2

AIK ODA
Tarhan Aydodu

KAPALI ODA
Atabey akrak

Gney

4 Tref
Pas

Gney

2tref
4 kr

Kuzey
1NT

4 kr

D 862
R 105 3
3
DV65

Avrupa ampiyonasnda oynanan bu elde, kapal odada oyun

3NT oynand ve 11 lve alnd. oynayan trefleri salad, sonra
da doyu 2. fazla lve iin majr renklerde sktrd.
Dier odada Nystrmn gneyden oynad 4 pik kontratna
bat tek trefini kmt. Yerden as ile alan Nystrm pik asna gel
di ve yere doru trefl oynad. Bat akmayp, bir karo att. 3. tur
trefle vale kozu ile akan dekleran koz Ruas ile yere geti ve bir
trefle daha son kozu ile akarak rengi salad.

Kuzey
1NT
2 kr
pas

Kalan kartlar yleydi:

9
AV
AR
109

Batdaki Tevfik Grkan ile Adnan Musaolu pik asn kp, bir pik ile daha devam ettiler. Kozlar toplandktan
sonra kapal odada akrak yerden trefl oynayp valeyi girdi,
as ile alan flitemiz kk karo dnd, ancak akrak
Rua koyup kontrat yapt.
Nevzat Aydodu ise elden trefl ruasn oynad. Doudaki
Tezcan en, as ile alp kk karo oynaynca, eldeki valeye
ekmek istedi ama bu oyun tutmad. Sanrm Aydodu
Rua trefl oynayarak karoyu rakibe oynatmak veya karodan
yatrmak istedi.
Majr takm bu elden 12 imp kazand.

87 2
DV107

D8
R1053
3

D94
9862

Karo Ruas ile yere geen Nystrm trefleri oynamaya balad.
Dou, istedii zaman akabilirdi ancak, yerin AVsine doru kr
oynamak zorundayd. Egale olan bir elde mkemmel bir oyun
aynamt Fredik Nystrm.

99

Bri

Bri dnyasndan haberler

2013 K 4l Yar Finalllerinden Bir Baka El:

Zonsuz.
Datan: Gney

10-16 Mart 2013 tarihinde zmir Balovadaki Kaya

Otelde dzenlenen Trkiye K Takm
ampiyonasnda dereceye giren takmlar:

V
V 8 52
9753 2
R102

1.Majr Bri Klb

Tezcan en, Tevfik Saylkan, Adnan Musaolu,
Yaln Atabey, zgr akrak

R
D976
DV64
DV96

98732
104
A108
853

Kaya

Kandemir

nver

Kolata

1nt (1)
2 pik(3)
pas

1= 1 tur forsing

2= forsing

pas
pas
pas

3.lk manda TAC 107 - ahin 89

21-24 ubat tarihlerinde Ankarada dzenlenen
Trkiye Kadnlar ampiyonasnda dereceye girenler:

AD10654
A R3
R
A74

pas
pas
pas

2.Ylankran
Salim Ylankran, Sleyman Kolata, smail Kandemir,
Okay Gr, Gkhan Ylmaz, Mehmet Srklolu

1 pik
2trefl (2)
4 pik

3= en fazla 7 puan

Trefl dam atan elden asile alan dekleran kk pik

oynad. Rua pik ile alan bat, kk karo oynaynca dou
As ile eli alr ve tekrar karo dner.
Karoya akan gney, koz Asn ekince kt dalm
grr. imdi trefl 10 ile yere geer, yerden karo oynayp
akar. As, Rua kr de tahsil eder. Bylece 5 el pikten, 2
el krden, 3 el treflden alarak 10 lveye ular. Dier ma
sada 3 NT oynanm ve karo as atana 1 batlmt.
Bu elden Ylankran takm 10 imp kazand.

1.Galatasaray S. K.
Belis Atalay, Vera Adut, Mine Baba,
Lale Gmrkolu, Mey Zaim, Serap Kuranolu
Kaptan: Serdar Erdem
2.Kkten Mehve Pisak, Meltem zmerzifon,
Tuna Aluf, Banu Altnok, Ece Mizrahi, Nazan Kkten
Kaptan: Namk Kkten
nclk manda Fenerbae-Mersin manda,
kazanan Fenerbahe oldu.
9-10 ubat 2013 tarihlerinde dzenlenen
ukurova Ak kilisine 206 sporcu katld.
Dereceye girenler:
1. Nuri Cengiz - Tubars Bozkurt
2. Sleyman Kolata - ehmuz Ercan
3. Kenan Erdoan - Haldun Vahapolu
Mix Mehmet Bilgin - Deniz Trkolu
Senyor Tekin Tav - Baykara Kksal
Bayan Tuna Elmas - Nur nar

58,65%
57,55%
55,84%
52,86%
52,55%
50,70%

T Sosyal Tesisleri
3 sit, 29 odal 57 yatak
kapasiteli konaklama birimi
Konferans salonu
ok amal toplant salonlar
Yzme Havuzu

Ar Kovan Restoran/Bar
Havuzba Restoran
Teras/K Bahesi
Sergi Salonu
Teras Cafe

T Vakf Sosyal Kulbne

ye oldunuz mu?
Bilgi ve letiim: 0212 230 73 71 - 246 64 05
T Sosyal Tesisleri, Maka / STANBUL Tel: (0212) 296 31 47 - 296 55 12-13 Fax: (0212) 233 10 19
web: www.ituvakif.org.tr - e-mail:sostes@ituvakif.org.tr Havuzba Restoran/Ar Kovan Restoran: 0212 246 10 07

100