ABAZ.

ni l Trkmen voyvodalna tayin edildi.

Bu durum dier ocak aalarnn ks
kanlkla:na yol at ve Abaza Hasan
mddetini doldurmadan grevinden azledildi. ktidara hakim olan ocak aalar
onu ortadan kaldrmaya teebbs edince, evresine byk bir kalabalk toplayarak isyan etti. zmit'i geip yol kesmeye ve basknlar yapmaya balad: bu
arada Kastamonu'yu yamalad. Buna
ramen hkmet ciddi bir tedbir alamad. Nihayet, eyhlislam Kara elebizade Abdlaziz Efendi'den bir fetva al
narak Sivas Valisi pir Mustafa Paa'nn Abaza zerine gnderilmesine
karar verildi. Bu arad asilere katlm
bulunan sipahilerin esameleri defterden karld. Fakat pir Paa bu grevi
kabul etmekte teredd,t gsterince azledilerek yerine Karaman Beylerbeyi
Katrcolu Mehmed Paa serdar tayin
edildi. Ancak, pir Paa ile birleen
Abaza, Aksaray civarnda Katrcolu'nu
malp etti.
Bu baarsndan sonra halktan zorla
vergi toplamaya kalkan Abaza, pir
Paa'y sadarete namzet grmeye ba
lad: bunun iin stanbul'a yrmeyi bile planlad. Bu srada stanbul'da aalar
saltanatna son verilmi, asilerle anla
ma zemini hazrlanmt. Nihayet hkmetin zayf anndan faydalanan asiler.
hazrladklar hcceti kabul ettirdiler.
Buna gre Abaza'ya Trkmen aal,
pir Paa'ya da Halep beylerbeyilii verildi. Bundan sonra kaplarnda daha
fazla asker beslemeye balayan asiler.
halka da zulmden geri kalmadlar.
pir Mustafa Paa 1654'te sadarete
tayin edilince, yannda Abaza Hasan ve
binlerce sipahi olduu halde stanbul'a
geldi. Ancak, sebep olduu hadiselerden dolay bu makamda alt ay kadar
kalabildi, ok gemeden de idam edildi.
Bu durum karsnda Abaza da nce
'l'rkmen voyvodalna, bir mddet
sonra da Diyarbekir valiliine tayin edilerek stanbul'dan uzaklatrld.
v.

Mehmed'in tahta knn ilk sedevlet otoritesi ok zedelenmi! on drt sadrazam denenmi olmasna ramen msbet bir sonu alna
mamt. Son olarak birtakm artlarla
Kprl Mehmed Paa sadarete getirildi. Merkezi otoriteyi kuwetlendirmek
ve lkede asayii salamak amacyla
birok kimseyi ldrmek zorunda kalan
Kprl, Abaza'y nce Halep valiliine
tayin etti, daha sonra da Erde! seferine
ard. Bu arada Kprl'nn sert ickiz

ylnda

raatndan

kaanlar Abaza'ya iltihak ediAbaza ise Kprl'nn Erde!

seferi davetine uymayarak padiahtan,
onu sadaretten azletmesini istedi. Devlet kuwetleri Macaristan ilerinde d
manla urarken Anadolu'da byk bir
Celali isyan balad. Abaza. Ilgn'da
Anadolu Serdar Murtaza Paa emrindeki bir kuweti malp ettiyse de k
mevsiminin gelmesi zerine Halep'e
ekildi. Bu arada halk Abaza'dan yz
evirmi, emri altndaki kalabalk kuvvetler erzaksz kalm ve firarlar artmt. Nihayet, bir komplo neticesinde
bata kendisi olmak zere maiyetindeki vezirlerle birlikte Halep'te katledildi.
syan bastrldktan sonra Anadolu'da
ekya ve silah aramas yaplm, birok
sulu yakaland gibi 80.000 tfek de
msadere edilmitir.

yorlard.

BBLYOGRAFYA:

Katip elebi, Fezleke, stanbul 1287, il, 371

372; Naima, Tarih, stanbul 128183, V, 8389;
VI, 103-106, 341352; M. aatay Uluay, XVll.
Asrda Saruhan'da Ekiyalk ve Halk Hare
ketleri, stanbul J 944, s. 53, 320323, 352-356,
364-369; Mcteba lgrel, Abaza Hasan Paa
syan (doentlik tezi, 1976, ..Ed.Fak.); c.
Huart. "Abaza", A, !, 5-6; a.mlf.. "Abaza Hasan", E/2 (ng.), !, 4.

MCTEBA

ABAZA MEHMED

LGREL

PAA

(. 1185/1771)

Osmanl

devlet adam.

_J

Hekimolu Ali Paa'nn uhadan ve

gvenilir adam idi. Gen Ali adl ekya
reisini ortadan kaldrd iin "silahor-
ehriyari" tayin edildi (1746). Ayn yl
Mara beylerbeyi oldu. Bir mddet sonra Gunye mutasamflna tayin edildi.
176S'te Bozok sanca mutasamflna
getirildi. Bu srada apanolu Ahmed
Paa'y bertaraf ettiyse de baz keyfi
hareketlerde bulunmasndan dolay grevinden azledildi ( 1766). Bundan sonra
Teke mutasamf. daha sonra da Hotin
cephesi seraskeri oldu. Hotin Kalesi'ni
Ruslar'a kar savunup muhasaradan
kurtarmak iin gsterdii gayretler sayesinde vezir tayin edildi ve Hotin'de
brakld: fakat kale Ruslar'a terkedilince oradan alnarak Molctavya'nn mdafaas ile grevlendirildi. 1770'teki Kagul
(Kartal) Muharebesi'nde sa kola kumanda eden Mehmed Paa, ayn yl Silistre valisi tayin edildi. Bu srada asker
toplamak iin kendisine emanet edilen
hazineyi israf ile itham edilerek vezirlii

PAA

alnd

ve Kstendil'e gnderildi. Ancak

ile vezirlii iade
edildi, Yenikale ve Rubat'n muhafazas
ile grevlendirildi. Fakat Yenikale'nin
mdafaasna gitmeyerek kalenin RusIar'n eline gemesine sebep oldu. K
rm'dan Sinop'a dnnce grevini terkettii iin idam edildi.
Krm hannn aracl

BBLYOGRAFYA:
em'danzade.
Mr'i'ttevarih !nr. M.
Mnir Aktepel. stanbul 1976, 1, 126; stanbul
1978, il, 59; Enverf. Tarih, Topkap Saray
Ktp., Badat Kk, nr. 234, vr. 299b; Vasf.
Tarih, stanbul 1219, il, 9, 22, 28, 92, 99; a.e.,
(Mehasin'l-asar, nr. M. lgrel), stanbul
1978, s. 20; zcan Mert, XVlll. ve XIX Yzyl
/arda apanoullar, Ankara 1980, s. 33-34;
CI. Huart. "Abaza Mehned Pai'(, A, 1, 6;
a.mlf.. "Abaza Muhannad Pasha", E/ 2 !ng.l,
1, 4.
::;:
.
M MCTEBA LGREL

ABAZA PAA
(. 1044/1634)

Gen Osman'n kann dava ederek

isyan eden Erzurum beylerbeyi.
_J

Asi Halep Valisi Canbuladolu'nun

iken onun yenilgiye urama
s srasnda yakalanm, ancak yenieri
aas Halil Aa'nn araclyla balan
mt. Halil Aa kaptan- derya olunca
ona da derya beylii verdi. Bir sre
sonra, nce Mara, ardndan Erzurum
beylerbeyi oldu (1621 . Sultan il. Osman'n ldrlmesi zerine yenierileri
"padiah katili" ilan ederek onlarn hakkndan gelmek iin evresine toplad
sekbanlarla Erzurum'da yenierileri imhaya kalkt. Bu arada ocak aleyhine
stanbul ve Anadolu'da ortaya kan hareket dolaysyla asker arasnda byk
bir huzursuzluk balamt. Abaza, bu
durumdan faydalanarak bir yandan
sancaklara kendi adama:n tayin ederken, dier yandan da halktan vergi toplamaya balad. Padiahn kann dava
ederek isyan eden Trablusam Valisi
Seyfolu Ysuf Paa ile Mara Beylerbeyi Kalavun Ysuf Paa'nn da kendisine katlmasyla ksa zamanda evresine
30.000 kii toplamay baard ve ele
geirdii yenieri, topu, cebeci, acemi
olan gibi ocak mensuplarn ldrtt.
Abaza Paa, eyh olarak benimseyip
kendisine intisap ettii ve tarihlere
"Abaza eyhi" lakabyla geen Seyyid
Abdrrahim-i Bayramfnin telkinlerine
uyarak emrindeki kuwetlerle ebinka
rahisar ve Sivas' ele geirdi. Daha sonra da Ankara zerine yrd ve ehri
hazinedar

11