Badanie Kształcenia i Doskonalenia Zawodowego

Nauczycieli – Matematyka 2008

www.ibe.edu.pl
Wyniki badania obejmują dane z 16 krajów, reprezentujących różne
systemy kształcenia i różny poziom wiedzy matematycznej uczniów

Botswana
Chile
Filipiny
Gruzja
Hiszpania
Malezja
Niemcy
Norwegia
Oman
Polska
Rosja
Singapur
Stany Zjednoczone
Szwajcaria
Tajlandia
Tajwan www.ibe.edu.pl
(Taipei)
 Badane programy w Polsce

W Polsce badano studentów specjalności

nauczycielskiej na kierunkach:
- Matematyka
- Pedagogika (nauczanie zintegrowane 1-3)

Różne rodzaje programów:

-I stopnia, II stopnia, jednolite magisterskie
-stacjonarne, niestacjonarne

www.ibe.edu.pl
 Badane programy w Polsce

` matematyka pedagogika razem

W Polsce badano studentów specjalności
Publiczne 17 19 36
nauczycielskiej
uczelnie na kierunkach:
- Matematyka
akademickie
- Pedagogika (nauczanie zintegrowane 1-3)
Paostwowe 4 5 9
szkoły wyższe
Różne rodzaje programów:
Kolegia 3 4 7
-I stopnia, II stopnia, jednolite magisterskie
nauczycielskie
-stacjonarne, niestacjonarne
Uczelnie 1 26 27
niepubliczne
Razem 25
www.ibe.edu.pl 54 79
 Narzędzia

Pomiar umiejętności :
- matematyka
- dydaktyka matematyki
Dwa poziomy trudności testu Pedagogika matematyka
poziom szkół podstawowych  

Poziom szkół średnich (gimnazjum) 

Ankiety wypełniane przez studentów i wykładowców

www.ibe.edu.pl
Wyniki polskich studentów
pedagogiki w porównaniu
z wynikami studentów
edukacji wczesnoszkolnej
w innych krajach

www.ibe.edu.pl
Przyszli nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej
(klasy 1-4,w Polsce 1-3)

umiejętności z zakresu
dydaktyki matematyki

Gruzja

umiejętności z zakresu matematyki

www.ibe.edu.pl
Przyszli nauczyciele edukacji wczesnoszkolnej
(klasy 1-4,w Polsce 1-3)

umiejętności z zakresu
dydaktyki matematyki

Jedn. mgr
I st.

I st.
II st.
II st.
Gruzja
Jedn. mgr
umiejętności z zakresu matematyki

www.ibe.edu.pl
 W Polsce, absolwenci poszczególnych uczelni
znacznie różnią się poziomem umiejętności

Pedagogika, przeciętny poziom umiejętności

studentów różnych uczelni: studia I stopnia

STUDIA
STUDIA
NIESTACJONARNE
STACJONARNE

Gruzja

www.ibe.edu.pl
Wyniki polskich studentów
matematyki w porównaniu
z wynikami studentów
z innych krajów

www.ibe.edu.pl
Przyszli nauczyciele szkoły podstawowej,
(w Polsce 4-6) specjalizujący się w matematyce

www.ibe.edu.pl
Przyszli nauczyciele etapu gimnazjum
(rozwiązujący trudniejszy test)

www.ibe.edu.pl
Przyszli nauczyciele mogący uczyć powyżej
gimnazjum (rozwiązujący trudniejszy test)

www.ibe.edu.pl
 Zróżnicowanie między poszczególnymi
programami w Polsce

Przeciętny poziom umiejętności studentów różnych uczelni

w podziale na rodzaj programu

www.ibe.edu.pl
 Czy wiąże Pani/Pan swoją przyszłośd
ze szkolnictwem?
0 5 10 15 20 25 30 35 40

Spodziewam się, że będę uczyd przez całe życie 31

zawodowe 19

Byd może będę uczyd przez całe życie 37

zawodowe 31

Byd może będę uczyd zanim nie znajdę pracy, 13

która będzie mi naprawdę odpowiadad 25

Prawdopodobnie nie będę szukad pracy w 8

szkolnictwie 19
pedagogika
10
Nie wiem
6
matematyka
www.ibe.edu.pl
 Wnioski

Polscy studenci matematyki wyróżniają się pozytywnie

zarówno pod względem umiejętności z matematyki,
jak i umiejętności z zakresu dydaktyki matematyki.

Wyniki polskich studentów pedagogiki należą do

najsłabszych spośród wszystkich badanych krajów.

Na studiach pedagogicznych i matematycznych jakośd

kształcenia jest bardzo zróżnicowana – nadawane
kwalifikacje nie odzwierciedlają faktycznych
umiejętności.
www.ibe.edu.pl
Możliwości uczenia się
przyszłych nauczycieli

www.ibe.edu.pl
 Cele

Wyjaśnienie różnic w poziomie wiedzy.

Porównanie specyfiki kształcenia przyszłych nauczycieli

w różnych krajach oraz na różnych kierunkach
i programach studiów.

Przedstawienie poglądów studentów na temat

przygotowania ich do zawodu nauczyciela.

www.ibe.edu.pl
Uwagę skupiono na możliwościach uczenia
się studentów w zakresie:
• wiedzy z matematyki na poziomie szkoły wyższej
i matematyki szkolnej,
• dydaktyki matematyki,
• pedagogiki ogólnej,
• pracy ze zróżnicowanymi grupami uczniów,
• umiejętności samooceny pracy zawodowej
i doskonalenia praktyki zawodowej,
• praktyk w szkołach.
www.ibe.edu.pl
 Metoda

118 pytao ankietowych:

Jak często w trakcie Pana/i obecnych studiów

uczestniczył/a Pan/i w zajęciach dających możliwośd
uczenia się następujących umiejętności?

Jak często w trakcie praktyk w szkole miał/a Pan/i za

zadanie robid następujące rzeczy?

24 skale
www.ibe.edu.pl
 Wnioski

Polscy studenci oceniają możliwości uczenia się w wielu

obszarach gorzej niż studenci z większości
analizowanych krajów.

Słabe strony w przygotowaniu polskich studentów do

zawodu nauczyciela:
• wykorzystywanie oceniania w pracy dydaktycznej,
• indywidualizowanie pracy dydaktycznej,
• planowanie pracy dydaktycznej.

www.ibe.edu.pl
 • Dostarczanie uczniom w odpowiednim momencie
Wnioski
przydatnej informacji zwrotnej o ich uczeniu się.
• Pomaganie uczniom w wypracowaniu sposobów
Polscy studenci oceniają
oceny własnego możliwości
uczenia się. uczenia się w wielu
obszarach gorzej niżsprawdzianów,
• Wykorzystanie studenci z większości
jako informacji
analizowanych
zwrotnej dlakrajów.
uczniów o ich postępach w nauce.
• Używanie sprawdzianów w podejmowaniu decyzji o
Słabe strony w przygotowaniu
tym, czego i jak uczyd… polskich studentów do
zawodu nauczyciela:
• wykorzystywanie oceniania w pracy dydaktycznej,
• indywidualizowanie pracy dydaktycznej,
• planowanie pracy dydaktycznej.

www.ibe.edu.pl
 Wnioski
• Dostosowywanie treści i sposobów nauczania do
możliwości uczniów z trudnościami w uczeniu się.
Polscy studenci oceniają możliwości uczenia się w wielu
• Opracowywanie
obszarach treści i sposobów
gorzej niż studenci pracy z uczniami
z większości
zdolnymi. krajów.
analizowanych
• Praca z dziedmi z biednych rodzin lub trudnych
środowisk społecznych.
Słabe strony w przygotowaniu polskich studentów do
• Dostosowywanie
zawodu nauczyciela: treści i sposobów nauczania do
uczniów pochodzących z różnych kultur…
• wykorzystywanie oceniania w pracy dydaktycznej,
• indywidualizowanie pracy dydaktycznej,
• planowanie pracy dydaktycznej.

www.ibe.edu.pl
 Wnioski

Polscy studenci oceniają

• Tworzenie sytuacji możliwości
edukacyjnychuczenia się w wielu
pomagających
obszarach gorzej
uczniom niż studenci
zrozumied z większości
najważniejsze pojęcia z przedmiotu.
analizowanych krajów.
• Opracowywanie projektów, które motywowałyby
wszystkich uczniów do uczestnictwa.
• Przygotowywanie
Słabe strony materiałów
w przygotowaniu dydaktycznych
polskich studentów do
nawiązujących
zawodu do doświadczeo, zainteresowao
nauczyciela:
i uzdolnieo uczniów.
• Wykorzystywanieoceniania
• wykorzystywanie błędnych przekonao uczniów
w pracy dydaktycznej,
w planowaniu lekcji…
• indywidualizowanie pracy dydaktycznej,
• planowanie pracy dydaktycznej.

www.ibe.edu.pl
 Wnioski
W świetle wyników innych krajów polscy studenci dobrze
ocenili możliwości uczenia się w ramach praktyk
w szkołach.
Szczególnie często polscy studenci mają możliwośd:
• Obserwowania metod dydaktycznych poznanych podczas
zajęd na studiach.
• Stosowania w praktyce poznanych na studiach teorii
nauczania treści przedmiotowych oraz metod nauczania.
• Otrzymywania informacji zwrotnej o tym, na ile dobrze
stosują metody nauczania poznane na studiach.
Jak również zdecydowaną większośd czasu spędzają na
uczeniu uczniów.
www.ibe.edu.pl
 Wnioski
W świetle wyników innych krajów polscy studenci dobrze
ocenili możliwości uczenia się w ramach praktyk
w szkołach.
Szczególnie często polscy studenci mają możliwośd:
• Obserwowania metod dydaktycznych poznanych podczas
zajęd na studiach.
• Stosowania w praktyce poznanych na studiach teorii
nauczania treści przedmiotowych oraz metod nauczania.
• Otrzymywania informacji zwrotnej o tym, na ile dobrze
stosują metody nauczania poznane na studiach.
Jak również zdecydowaną większośd czasu spędzają na
uczeniu uczniów.
www.ibe.edu.pl
Umiejętności polskich
studentów w zakresie
dydaktyki matematyki

www.ibe.edu.pl
 Zadania mierzące umiejętności z zakresu dydaktyki

dziedzina matematyki:
– algebra
– geometria
– nauka o liczbie
– podstawy rachunku prawdopodobieostwa i statystyki
kompetencje dydaktyczne:
– znajomośd powiązao treści programowych
– planowanie nauczania
– przekazywanie wiedzy i odbieranie jej od uczniów
poziom trudności:
– niski
– średni
– wysoki

www.ibe.edu.pl
 Zadania mierzące umiejętności z zakresu dydaktyki
•ocenianie sposobów wprowadzania pojęd
dziedzina matematyki:
matematycznych
– algebra
• dostrzeganie powiązao treści programowych
– geometria
– nauka o liczbie
– podstawy rachunku prawdopodobieostwa i statystyki
kompetencje dydaktyczne:
– znajomośd powiązao treści programowych
– planowanie nauczania
– przekazywanie wiedzy i odbieranie jej od uczniów
poziom trudności:
– niski
– średni
– wysoki

www.ibe.edu.pl
 Zadania mierzące umiejętności z zakresu dydaktyki
• stawianie właściwych celów operacyjnych
dziedzina matematyki:
•przewidywanie typowych odpowiedzi uczniów
– algebra
•dobór odpowiednich metod nauczania
– geometria
•dobór odpowiednich wskazówek dydaktycznych
– nauka o liczbie
•planowanie lekcji matematyki
– podstawy rachunku prawdopodobieostwa i statystyki
kompetencje dydaktyczne:
– znajomośd powiązao treści programowych
– planowanie nauczania
– przekazywanie wiedzy i odbieranie jej od uczniów
poziom trudności:
– niski
– średni
– wysoki

www.ibe.edu.pl
 Zadania mierzące umiejętności z zakresu dydaktyki

dziedzina matematyki:
• analizowanie i ocenianie szkolnych zadao matematycznych pod kątem
– algebra
trudności
– geometria
•analizowanie i ocenianie rozwiązao zadao podanych przez uczniów
•analizowanie
– nauka o iliczbie
ocenianie sposobów rozumowania uczniów
•znajomośd typowych
– podstawy odpowiedzi
rachunku uczniów, w tym typowych
prawdopodobieostwa odpowiedzi
i statystyki
błędnych
kompetencje dydaktyczne:
•właściwe reagowanie na przewidziane i nieprzewidziane trudności uczniów
– znajomośd
•dostarczanie powiązao
uczniowi treścizwrotnej
informacji programowych
– planowanie nauczania
– przekazywanie wiedzy i odbieranie jej od uczniów
poziom trudności:
– niski
– średni
– wysoki

www.ibe.edu.pl
 Przykłady zadao testu poziomu podstawowego

Zadanie Dwa powody

Umiejętności dydaktyczne
kompetencje dydaktyczne: znajomośd treści
programowych i planowanie nauczania
poziom trudności: wysoki

www.ibe.edu.pl
Gdy pani Hoffman zaczyna uczyd dzieci, jak
się mierzy długośd, prosi je, aby zmierzyły
szerokośd książki za pomocą spinaczy do
papieru, a następnie za pomocą ołówków.
Jak myślisz, dlaczego nauczycielka woli
rozpoczynad właśnie w ten sposób,
zamiast od razu nauczyd dzieci, jak się
posługiwad linijką? Podaj DWA powody.

www.ibe.edu.pl
Poprawne Odpowiedzi, w których stwierdzono, że ten sposób
odpowiedzi •ułatwia zrozumienie, czym jest mierzenie
•powoduje pojawienie się potrzeby wprowadzenia
jednostki standardowej
•powoduje pojawienie się potrzeby wyboru
najbardziej odpowiedniej jednostki
Błędne Odpowiedzi, w których skupiono się na:
odpowiedzi •rozrywce, motywacji
np. Używanie konkretnych przedmiotów jest bardziej
przyjemne, motywujące, interesujące i angażujące
•innych, nieistotnych aspektach
np. Po to by dzieci wiedziały jak mierzyd za pomocą
spinaczy do papieru i ołówków

www.ibe.edu.pl
 Dwa powody: wyniki przyszłych nauczycieli edukacji
wczesnoszkolnej (w Polsce klas 1-3)

Odsetek studentów, którzy podali dwa właściwe powody

www.ibe.edu.pl
 Dwa powody: wyniki przyszłych nauczycieli szkoły
podstawowej specjalizujących się w matematyce
(w Polsce klasy 4-6)

Odsetek studentów, którzy podali dwa właściwe powody

www.ibe.edu.pl
 Przykłady zadao testu dla przyszłych nauczycieli
szkół podstawowych

Zadanie Równośd opisująca

rozumowanie Anety
Umiejętności dydaktyczne
kompetencje dydaktyczne: przekazywanie
wiedzy i odbieranie jej od uczniów
poziom trudności: wysoki

www.ibe.edu.pl
Aneta buduje z patyczków ciąg figur geometrycznych zgodnie z wzorem pokazanym niżej.
Każda kolejna figura ma o jeden trójkąt więcej. Zmienna t określa miejsce figury w tym
ciągu.

Poszukując matematycznego opisu układanego wzoru, Aneta rozumowała tak: Każdy trójkąt
ułożyłam z trzech patyczków. Wtedy zauważyłam, że dla każdego trójkąta, oprócz tego
ostatniego, jeden patyczek liczę podwójnie, więc te patyczki muszę usunąd.

Zmienna n oznacza łączną liczbę patyczków użytych do zbudowania figury. Która spośród
poniższych równości najlepiej opisuje rozumowanie Anety w zapisie algebraicznym?
Zaznacz jedną odpowiedź.
A n = 2t + 1 
B n = 2(t + 1) – 1 
C n = 3t – (t –1 ) 
D n = 3t + 1 – t 

www.ibe.edu.pl
 Równośd opisująca rozumowanie Anety: wyniki przyszłych
nauczycieli edukacji wczesnoszkolnej (w Polsce klas 1-3)

Odsetek studentów, którzy wskazali prawidłową odpowiedź

50 46
45
40 36
34
35 30
30
24
25
20
15
10
5
0
Polska Gruzja Niemcy Rosja Szwajcaria

www.ibe.edu.pl
 Równośd opisująca rozumowanie Anety: wyniki przyszłych
nauczycieli szkoły podstawowej specjalizujących się
w matematyce (w Polsce klasy 4-6)

Odsetek studentów, którzy wskazali prawidłową odpowiedź

60
48
50
38
40 35
28
30 24
19
20

10

0
Tajlandia Malezja USA Niemcy Singapur Polska

www.ibe.edu.pl
 Przykłady zadao testu poziomu rozszerzonego

Dwa zadania
(a) Umiejętności matematyczne
treści matematyczne: algebra
kompetencje matematyczne: stosowanie wiedzy
poziom trudności: niski
(b) Umiejętności dydaktyczne
treści matematyczne: algebra
kompetencje dydaktyczne: przekazywanie wiedzy
i odbieranie jej od uczniów
poziom trudności: niski

www.ibe.edu.pl
W podręczniku dla gimnazjum pojawiają się następujące zadania.
1. Piotr, Dawid i Jurek grali w kapsle. Razem mieli 198 kapsli.
Piotr miał 6 razy więcej kapsli niż Dawid, a Jurek dwa razy
więcej kapsli niż Dawid. Ile kapsli miał każdy z chłopców?
2. Troje dzieci, Wanda, Jacek i Gabrysia, ma razem 198 zedów.
Wanda ma sześd razy więcej pieniędzy niż Jacek i trzy razy
tyle, co Gabrysia. Ile zedów ma każde z dzieci?
(a) Rozwiąż te dwa zadania.
(b) Zazwyczaj zadanie 2 jest dla uczniów gimnazjum trudniejsze
niż zadanie 1. Podaj jedną z przyczyn, które mogą
powodowad tę różnicę poziomów trudności.

www.ibe.edu.pl
Odpowiedź poprawna:
Przyczyna jasno wyraża różnicę dotyczącą złożoności
matematycznej lub poznawczej obu zadao.
Przykłady:
• W Zadaniu 1 jest łatwiej (w porównaniu z Zadaniem 2)
wybrad podstawową zmienną i rozpoznad związki
między zmiennymi.
• Zadanie 2 jest sformułowane w taki sposób, iż wydaje
się, że uczeo zastosuje równania z ułamkami, a nie
liczbami całkowitymi. Równania z ułamkami mogą byd
trudniejsze do rozwiązania, gdyż łatwiej popełnid błąd
w obliczeniach.

www.ibe.edu.pl
 Dwa zadania: wyniki przyszłych nauczycieli którzy mogą uczyd
najwyżej do 10 klasy (w Polsce poziom gimnazjum)

Odsetek studentów, którzy podali właściwą przyczynę

90 75 77
80 70
70 59
60
50 39 41
40
30 23
11 14
20
10
0
Botswana Filipiny Chile Polska USA Norwegia Singapur Szwajcaria Tajwan

www.ibe.edu.pl
 Dwa zadania: wyniki przyszłych nauczycieli którzy mogą uczyd
powyżej 10 klasy (w Polsce powyżej poziomu gimnazjum)

Odsetek studentów, którzy podali właściwą przyczynę

80 70 74
65 67
70
60
46
50
37 39
40 31
28
30
19
20 11
10
0
Botswana Gruzja Tajlandia Polska II Malezja Norwegia Polska Oman Rosja Singapur USA
stopieo

www.ibe.edu.pl
 Słabe strony polskich studentów
Problemem polskich studentów są braki w zakresie:
• umiejętności rozwiązywania zadao nieschematycznych,
niealgorytmicznych
• modelowania sytuacji pozamatematycznych, doboru
odpowiedniego modelu matematycznego do sytuacji
• definiowania pojęd matematycznych
• wiedzy na temat powiązao między treściami
matematycznymi, konsekwencji wynikających
z przesunięcia pewnych treści na inny etap nauczania
• oceniania poprawności rozumowania ucznia
• właściwego oceniania nietypowych rozwiązao zadao
podanych uczniów

www.ibe.edu.pl
 Mocne strony polskich studentów

Polscy studenci dobrze radzą sobie:

• z rozwiązywaniem typowych zadao algorytmicznych
• w sytuacjach, gdy należy wykazad się znajomością
podstawowych faktów z zakresu algebry, geometrii,
nauki o liczbie, rachunku prawdopodobieostwa
i statystyki
• z diagnozą typowych błędów uczniowskich
i wyjaśnianiu na czym polega błąd w rozumowaniu
ucznia
• z oceną rozwiązania podanego przez ucznia, o ile jest
ono typowe

www.ibe.edu.pl
 Wnioski
Polscy studenci dobrze radzą sobie z zadaniami
typowymi. Trudności pojawiają się, gdy muszą wyjśd
poza znane sobie sposoby postępowania, podjąd
samodzielne decyzje i je uzasadnid.

Istnieje obawa, że tak przygotowani kandydaci do pracy

w zawodzie nauczyciela matematyki są słabo
przygotowani do indywidualizacji nauczania
i mogą nie poradzid sobie z interpretacją zapisów
podstawy programowej z 23 grudnia 2008 r.

www.ibe.edu.pl