Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
MarihuanaenGuatemala
MarihuanaenGuatemala
UniversidaddelValledeGuatemala
DepartamentodeCienciasSociales
MaestraenConsejeriaPsicolgicaySaludMental
PsicodiagnosticodeDesrdenesMentales
MarihuanaenGuatemalaJudithObregnOlayaMarihuana
SegnelDoctorAlfredoAsturiasU.DirectorGeneraldelProyectoAriadna,(tomadodelsitioWebdel
ProyectoAriadna),elcualesunproyectoguatemalteco,queayudaalospersonascondependenciaa
lasdrogas,definealamarihuanacomo:unamezclaverdeogrisdefloressecascortadasentrocitos
delaplantaCannabissativa.Refierequeexistenmsde200palabrascomunesparalamarihuana
incluyendo"pot.,""herb,""weed,""boom,""MaryJane,""gangster,"y"chronic(enGuatemalaelnombre
masutilizadoesmota)Usualmentesefumacomouncigarrillollamado"joint"o"nail"outilizandouna
pipa.Enlosltimoscasossehaencontrado"blunts",ocigarrillosenlosquesehareemplazadoel
tabacopormarihuana,muchasvecescombinadaconotradrogacomoelcrack.Algunosusuarios
tambinmezclanlamarihuanaconalimentosolausanparahacert.
Lacannabissativa,continuaAsturias,esdelafamiliadeloscanibinoidescuyotallo,hoja,yflor,sirven
paraproducirunadrogaconcaractersticasalucingenas.Esusadacomodrogadesdesiglosantesde
Cristoloschinosenelao2800AC,usabanlaplantacomomedicinayparahacersogas.Esuna
drogadelaClase1delasdrogascontroladas,quenosepuedeadquirirenlasfarmacias,nicon
prescripcinmdica.ElingredientepsicoactivodelaplantasellamaTetrahidrocannabinol(THC),es
slounadelas400sustanciasquesehanencontradoenlamarihuana.LaTHCalteraelsistema
nerviosocentralenlasregionespresinpticas,sinpticaypostsinpticaafectandoenparticularla
acetilcolina,otradelassustanciasneurotransmisoras.Laalteracinavecesllegaatalgrado,que
producefuertesalucinacionesyparanoia.
SegnelPsiquiatraPedroDelgado(ElUniversal27dejulio1997)losefectosacortoplazodelusodela
marihuanaincluyenproblemasconlamemoriayelaprendizaje,percepcindistorsionada,dificultad
parapensaryresolverproblemas,prdidadelacoordinacinyunaumentoenelritmocardaco,
ansiedadyataquesdepnico,tambinladisminucindelarespuestadelosreflejosmotores,es
decirlavelocidadconquerespondemosconbrazosymanosaunaexigenciarepentina.Lamarihuana
retardalarespuestamotora,tannecesariaenlasemergencias.
TambinrefiereelDr.Delgadoquelamarihuanaproduceunadisminucindelarespuestaaestmulos
luminosos.Elojodelosconsumidoressevelimitadoenpercibirenlaoscuridadsealescomolasde
emergencia.Lapersonaqueestbajolosefectosdelamarihuanatieneunapercepcindeltiempo
queestaceleradaoretardada,portantolarealidadexternalaobservaa"cmaralentaorpida".
http://www.coedu.usf.edu/zalaquett/cic/mg.htm
1/10
2/19/2016
MarihuanaenGuatemala
Imagnenseloqueesopuedesignificaralahoradeevitarunacolisin.
Finalmentelamotivacin,queeslaenergaoelintersqueponeunapersonaenunatarea,yla
tendenciaallogroqueserefierealaminuciosidadyelempeoenhacerlascosasbienseven
afectadasenformaimportanteyportiempoprolongadoenconsumidoresdemarihuana.
LasiguienteinformacindelsitiodeInternetdelProyectoAriadna,abordaalgunosestudiosrealizados,
sobrelosefectosyelpotencialadictivodelamarihuana.
Loscientficoshandescubiertoquelassensacionespositivasonegativasexperimentadasporun
individuodespusdefumarmarihuana,estndirectamenterelacionadasconlagentica.Unestudio
recientemostrquelosgemelosidnticostienenmayorprobabilidaddereportarrespuestassimilaresal
usodemarihuanaquegemelosnoidnticos,indicandoasunabasegenticaparasussensaciones.
Losgemelosidnticostienenlosmismosgenesylosgemelosfraternoscompartenmsomenosla
mitaddesusgenes.Factoresambientalestalescomoladisponibilidaddelamarihuana,las
expectativassobresuefecto,lainfluenciadeamistadesycontactossocialesyotrosfactoresqueseran
diferenteshastaparalosgemelosidnticoshandemostradotenerunefectoimportante.Sinembargo,
tambinsedescubriqueelambientefamiliardelosgemelosnotieneningunainfluenciadetectable
sobrelosefectosdelamarihuanaantesdelos18aosdeedad.
PeligrosparalasaludEfectosdelamarihuanaenelcerebro
LosinvestigadoreshanencontradoqueelTHCcambialamaneracomolainformacinsensorallegay
esprocesadaporelhipocampo.Elhipocampoesuncomponentedelsistemalmbicodelcerebroque
escrucialparalamemoriadelaprendizaje,ylaintegracindeexperienciassensorialesconemociones
ymotivaciones.Lasinvestigacioneshandemostradoquelasneuronasdelsistemadeprocesamiento
deinformacindelhipocampoylaactividadenlasfibrasnerviosassonreprimidasporelTCH.Tambin,
losinvestigadoreshanencontradoundeteriorodelospatronesdeconductaaprendidos,tambin
dependientesdelhipocampo.
Recientesinvestigacionestambinindicanqueelusoprolongadodelamarihuanaproducecambiosen
elcerebrosimilaresalosvistosdespusdellargousodeotrasdrogasquesonfrecuentemente
abusadas.
Efectosenlospulmones
Lapersonaquefumamarihuanafrecuentementepuedetenerlosmismosproblemasrespiratoriosde
losfumadoresdetabaco.Estaspersonaspuedentenertosyflemaadiario,sntomasdebronquitis
crnica,ymayorfrecuenciadecatarros.Elusocontinuodelamarihuanapuedellevaralfuncionamiento
anormaldeltejidopulmonar,debidoasudestruccinotrauma.
Efectosenlafrecuenciacardiacaylatensinarterial
Resultadosrecientesindicanquelaprcticadefumarmarihuanaeinyectarsecocanaalmismotiempo
http://www.coedu.usf.edu/zalaquett/cic/mg.htm
2/10
2/19/2016
MarihuanaenGuatemala
puedecausarunmarcadoaumentodelafrecuenciacardiacaylatensinarterial.Enunestudio,sedio
marihuanasola,cocanasolayluegounacombinacindeambasausuariosfrecuentesdeestasdos
drogas.Cadadrogasolaprodujoefectoscardiovascularesalcombinarlas,esosefectosse
intensificaronyduraronms.Lafrecuenciacardiacadelossujetosdelestudioaument29latidospor
minutoconmarihuanasolay32latidosporminutoconcocanasola.Aladministrarlasjuntas,la
frecuenciacardiacaaumenten49latidosporminuto,yeseaumentopersistipormstiempo.Las
drogasseadministraronalossujetosmientrasestabanenreposo.Encondicionesnormales,una
personapuedefumarmarihuanaeinyectarsecocanayluegohaceralgocausantedeestrsfsicolo
cualpuedeaumentarmuchoelriesgodesobrecargadelsistemacardiovascular.
Efectosdelusofrecuentedelamarihuanaenelaprendizajeylaconductasocial
Unestudioenestudiantesuniversitariosmostrqueciertashabilidadescrticasrelacionadasconla
atencin,lamemoriayelaprendizajeestnalteradasenaquellaspersonasqueusanmarihuanacon
muchafrecuencia,andespusdedescontinuarsuusopor24horas.Losinvestigadorescompararon
65"usuariosfrecuentes"quehabanfumadomarihuanaconunafrecuenciamediade29enlosltimos
30das,y64"usuariosmenosfrecuentes"quieneshabanfumadoconunafrecuenciamediade1en
losltimos30das.Despusdeunaabstinenciade24horas,estrictamentecontrolada,alamarihuana
yotrasdrogasilcitasyalalcohol,losestudiantesrecibieronpruebasestandarizadasparamedir
aspectosdelaatencin,memoriayaprendizaje.Comparadosconlosusuariospocofrecuentes,los
usuariosfrecuentesdemarihuanacometieronmserroresytuvieronmayordificultadparamantenerla
atencin,cambiarlaatencinenrespuestaalasdemandasdelambiente,yregistrar,procesaryutilizar
informacin.Losresultadossugierenqueelmayorimpedimentoporpartedelosusuariosfrecuentes
estprobablementeasociadoconunaalteracindelaactividadcerebralproducidaporlamarihuana.
Estudioslongitudinalessobreelconsumodemarihuanaporpartedejvenespordebajodelaedad
universitariaindicanquelosusuariostienenmenorrendimientoquelosnousuarios,mayoraceptacin
decomportamientosanormales,mayorcomportamientodelincuenteyagresin,mayorrebelda,
relacionesmasdificultosasconsuspadresymayoresasociacionesconamigosdelincuentesyque
consumendrogas.
Lasinvestigacionestambinmuestranmayorpropensinalenojoycomportamientoregresivo
(chuparseeldedoyepisodiosde"rabietas")enlosinfantescuyospadresconsumenmarihuanaque
entrelosinfantesdepadresnousuarios.
Efectosenelembarazo
Cualquiersustanciaqueseabusepuedeafectarlasaluddelamadreduranteelembarazoyesteesun
perodoenelqueelladebecuidarseconespecialatencin.Elabusodesustanciaspuedeinterferircon
unanutricinydescansoadecuados,locualpuedeafectarelbuenfuncionamientodelsistema
inmunolgico.Algunosestudioshanencontradoquelosbebesdemadresqueusaronmarihuana
duranteelembarazotiendenasermspequeosquelosdelasembarazadasquenoutilizaronla
droga.Engeneral,losbebesdemenortamaotiendenadesarrollarproblemasdesalud.
http://www.coedu.usf.edu/zalaquett/cic/mg.htm
3/10
2/19/2016
MarihuanaenGuatemala
LamadrelactantequeusamarihuanapasapartedelTCHasubebeatravsdelalechematerna.Las
investigacioneshanencontradoqueelusodelamarihuanaporpartedelamadreduranteelprimer
mesdelactanciapuedeimpedireldesarrollomotor(controldelmovimientodelosmsculos)delbebe.
Potencialadictivo
Unadrogaesadictivacuandocausaundeseodebsquedayconsumocompulsivoeincontrolable,a
pesardelosefectosadversossocialesysobrelasalud.Lamarihuanacumpleconestosrequisitos.
Anualmente,msde120.000personasbuscantratamientoparasuadiccinprimariaalamarihuana.
Adems,estudioshechosenanimalesindicanquelamarihuanapuedecausardependenciafsicay
algunaspersonashanreportadosntomasasociadosconlaabstencinosupresin.
EspeciesdeMarihuanaquesevendenenGuatemala(ElPeridico,2004)
SegneldiarioElPeridico,(19Diciembre2004)haycuatroclasesdemarihuanaqueseconsumen
enGuatemala,aunqueexistenmsde80especiesenelmundo.
Lasespeciesquesevendenenelpassonchronic,afgani,AK47ylapeteneraopuntorojo.Esta
ltimaesdeorigenguatemalteco,ylasotrastressonextranjerasycultivadasalnortedelpas.Enel
mercadolocal,uncartndechronicsepuedeadquirirentreQ20yQ30.Esaporcinrindeparahacer
detresacincopurosocigarrillos.Elmismopreciotienelapeteneraopuntorojoylamismacantidadde
laafganicuestaQ40.LamscaraeslaAK47deorigencolombiano,quevaleQ75elcartnyQ700la
onza.
LACHRONIC
Sepuedecosecharencampoabiertooeninvernadero.Del15al31deoctubresondasperfectospara
sucultivoysufloracinduraentre56a63das.
Precios:
Cartn:deQ20aQ30
Onza:Q400
AK47
Secosechatambinenoctubreysufloracinesde40das.
Estaplantaesmsconocida,esfcildecultivar,llegaamedirdosmetrosdealtura.Suorigenesde
unamezcladelostiposdemarihuanaafganiyguerrillasgustocolombiana.
Esdelasmsfuertesenelmercado,elefectodeuncigarrillodurahastaseishoras.
Precios:
Cartn:Q75
Onza:deQ700aQ800
http://www.coedu.usf.edu/zalaquett/cic/mg.htm
4/10
2/19/2016
MarihuanaenGuatemala
AFGAN
OriginariadeAfganistn.Sufloracinesdeochoadocesemanas,esadaptableacualquierambiente,
exterioroinvernadero,nopierdesucalidad.
Sucultivoespreferibleenalturabajayelmesidealparasurecoleccinesoctubre.
Estavariedadnacideunamezcladediezmilplantas.Sucreacintardcercadeochoaosen
desarrollarse.
Precios:
Cartn:Q40
Onza:Q450aQ500
PETENERAOPUNTOROJO
Secultivaenoctubre,sushojastienenunospuntosrojos.Crecehastadosmetrosdealtura.Fueuna
delasprimerasespeciesquesecultivenelpasdeGuatemala,yeslamsconsumidaporsuprecio.
INCIDENCIA
EnGuatemalaexistenpocasestadsticasencuantoalaincidenciadeestadrogaenlapoblacin
guatemalteca,lamayoradeestudiosquehaysoninvestigacionessobrelasdrogasengeneraly
arrojandatoscomparativosconrespectoalasotrasdrogas.
ElProyectoAriadnarealizoelestudiodeobservacindelfuturofinanciadoporNIDA(NationalInstitute
onDrugAbuse)enelque:evalaanualmenteelusodedrogasporestudiantesde8,10y12grados
desecundariayadultosjvenesentodoelpas.Despusdedisminuirpormsdeunadcada,eluso
demarihuanaentrelosestudiantescomenzaaumentaraprincipiosdeldeceniodelos90.
En1996y1997,elusodemarihuanaalmenosunavez(usodurantelavida)porlosestudiantesde
10y12gradosaument,continuandolatendenciaobservadaenaosrecientes.Latasadeusode
marihuanadurantelavidaeslamayorqueseharegistradodesde1987,perotodaslastasasdeuso
permanecenpordebajodelasobservadasafinesdelosaos70yprincipiosdelos80.
Elusodemarihuanaduranteelltimoaoyduranteelltimomesnocambisignificativamenteentre
1996y1997enningunodelostresgrados,loquesugierequepodranestarsemoderandolos
marcadosaumentosdelosaosrecientes.Elnmerodeestudiantesqueusaronmarihuanaadiarioen
http://www.coedu.usf.edu/zalaquett/cic/mg.htm
5/10
2/19/2016
MarihuanaenGuatemala
elltimomesaumententrelosestudiantesde12grado,perodisminuyentrelosde8gradoeste
modelodeaumentoenelusoporlosestudiantesmayoresydeestabilidadodisminucinenelusopor
losestudiantesmsjvenesseobservenvariosindicadoresenelestudiorealizadoen1997.
AcontinuacinpresentamosunasgrficasdelEstudiodeObservacindelFuturo,financiadoporNIDA
(NationalInstituteonDrugAbuse),querealizaanualmenteelProyectoAriadna.
Porcentajedeestudiantesde8gradousuariosdemarihuana:
Estudiodeobservacindelfuturo
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
Usoalgunavez
10.2%
11.2%
12.6%
16.7%
19.9%
23.1%
22.6%
Usoenelltimo
6.2
7.2
9.2
13.0
15.8
18.3
17.7
3.2
3.7
5.1
7.8
9.1
11.3
10.2
0.2
0.2
0.4
0.7
0.8
1.5
1.1
ao
Usoenelltimo
mes
Usodiarioenel
ltimomes
Porcentajedeestudiantesde10ogradousuariosdemarihuana:
Estudiodeobservacindelfuturo
1991
1992
1993
1994
1995
1996<
1997
Usoalgunavez
23.4%
21.4%
24.4%
30.4%
34.1%
39.8%
42.3%
16.5
15.2
19.2
25.2
28.7
33.6
34.8
8.7
8.1
10.9
15.8
17.2
20.4
20.5
Usoenelltimo
ao
Usoenelltimo
mes
http://www.coedu.usf.edu/zalaquett/cic/mg.htm
6/10
2/19/2016
MarihuanaenGuatemala
Usodiarioenel
ltimomes
0.8
0.8
1.0
2.2
2.8
3.5
3.7
Porcentajedeestudiantesde12ogradousuariosdemarihuana:
Estudiodeobservacindelfuturo
1979
1985
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
Usoalguna
60.4%
54.2%
36.7%
32.6%
35.3%
38.2%
41.7%
44.9%
49.6%
50.8
40.6
23.9
21.9
26.0
30.7
34.7
35.8
38.5
36.5
25.7
13.8
11.9
15.5
19.0
21.2
21.9
23.7
10.3
4.9
2.0
1.9
2.4
3.6
4.6
4.9
5.8
vez
Usoenel
ltimoao
Usoenel
ltimomes
Usodiario
enel
ltimomes
PREVALENCIAENGUATEMALA
Deacuerdoconunestudiorealizadoelao2004,porlaSecretaraEjecutivaparalaComisinContra
lasAdiccionesyTrficoIlcitodeDrogas(Seccatid),sedeterminqueunos82miljvenesentre12a
20aosconsumenmarihuana.Deacuerdoconelestudio,unos50miladolescentespruebandespus
otrotipodedrogas.LucreciaFabiolaGatica,socilogaypsicloga,explicqueelconsumodela
marihuanaeslapuertaparaprobarotrotipodedrogascomolacocana,elcrackyelxtasis
AMediadosde1998laVicepresidenciadelaRepublicatomoladecisinderealizarunDiagnosticoa
escalanacionalenelnivelmediodeeducacindelsectorpblico.Paralarealizacindelmismo,
Seccatid,enunesfuerzocoordinadoconelMinisteriodeEducacinyenapoyodelaUniversidad
JohnsHopkins,realizoduranteelmesdeseptiembre,laencuestanacionalDUSI.Esteestudio
representaunamuestrade7,037estudiantesdeambossexos.Losdatosmsrelevantesobtenidosen
http://www.coedu.usf.edu/zalaquett/cic/mg.htm
7/10
2/19/2016
MarihuanaenGuatemala
laencuestasonlossiguientes:AlcoholyTabacosonlasdrogasqueconmayorfrecuenciaconsumela
poblacincomprendidaentrelos12y18aosdeedad.Losindividuosdesexomasculinosonlosque
presentanelmayorporcentajedeconsumoparatodaslasdrogasestudiadas.Enelsexofemenino,las
drogasconmayorndicedeconsumosonlostranquilizantes,seguidodelosestimulantesyelalcohol.
Paraloshombresloeslamarihuana,seguidosdeltabacoylacocana.
Lasedadespredominantesdeiniciodeconsumoparatodaslasdrogasseencuentraentrelos15y18
aos.Paralosgruposde11a14aos,lasdrogasdeconsumoconmayorporcentajessonlos
estimulantes,eltabacoyelalcohol,seguidosporinhaladles,tranquilizantes,marihuanaycocana.
Paralosgruposde15a18aoslasdrogasdeprimerconsumoyconmayoresporcentajesson:la
marihuana,lacocanayelalcohol,seguidosporlostranquilizantes,estimulantes,tabacoyalcohol.
LasEncuestasNacionalessobreConsumodeDrogasrealizadaporlaOrganizacindeEstados
Americanos(OEA)ylaComisinInteramericanaparaelcontroldeabusodedrogas(CICAD)realizadas
en7paseslatinoamericanosincluidoGuatemalaenelao2003.Endichosdatosseutilizola
metodologadelSistemaInteramericanodeDatosUniformessobreconsumodeDrogas(SIDUC).
Dentrodelosprincipalesresultadossetieneque:respectoalconsumodecualquierDrogaIlcita,se
distinguen3gruposdepases,porunladoseencuentraPanamyUruguayconniveleselevadosde
consumo.
ElsegundogrupocompuestoporGuatemala,NicaraguayParaguayconprevalenciasdeconsumo
moderadasyfinalmenteRepublicaDominicanaconnivelesbastantebajosdeconsumo.Encasitodos
lospaseslagranmayoradelosconsumidores,sonconsumidoresdeunasoladroga(sobreel70%de
losconsumidores,enUruguay,RepublicaDominicana,ParaguayyNicaragua),laciframasbajala
presentaGuatemalaconunos60%demonoconsumidores.
SegndatosdelaNHSDA(1996),Lamarihuanasiguesiendoladrogailcitademayorconsumoenlos
EstadosUnidos.Seestimaque2,4millonesdepersonasempezaronausarmarihuanaen1995.Segn
datos,msde68,5millonesdeestadounidenses(32%)de12omsaosdeedad,habanprobadola
marihuanaporlomenosunavezensusvidas,ycasi18,4millones(86%)lahabanusadoenelltimo
ao.En1985,56,5millonesdeestadounidenses(29,4%)habanusadomarihuanaenelltimoao.
PorotrapartelaPolicaNacionalinformoqueentresusavancesparaerradicarlaMarihuanaElGOG
utilizelfinanciamientoyayudatcnicadelUSGparaproporcionarentrenamientoenlaaplicacindela
leydenarcoactividadylavadodedinero.Guatemalanuevamenteparticipenunaoperacinanti
narcticaconjuntadeambosgobiernosaprincipiosdelao2002.Estaoperacinnoprodujomuchoen
materiadeincautacionesperoresultenlaerradicacindecantidadesgrandesdemarihuana.Esta
operacinconjuntaproporcionalapolicaantinarcoticaentrenamientoenoperacionesantinarcticos,
planificacinylogstica.
Guatemalaproduceunacantidadsignificativademarihuanaycantidadesmnimasdeopio.ElGOG
http://www.coedu.usf.edu/zalaquett/cic/mg.htm
8/10
2/19/2016
MarihuanaenGuatemala
continuerradicandoenformamanualloscultivosdemarihuanayopioperolafaltadeactivosareos
paraoperacionesdereconocimientoytransportedepersonalhadificultadolasoperacionesde
erradicacindebidoalomontaosodelterrenoylaslimitantesdeinfraestructuradisponible.Sin
embargo,sehacontinuadofuertementeconlosesfuerzosdeerradicacindeplantasdemarihuanacon
msde380,000plantaserradicadasenelao2002.Existenpocosndicesquemuestrenque
Guatemalacuentaconlaboratoriosoplantasdeprocesamientodecocanauotrosnarcticosilegales,
aunqueexisteevidenciaquesugierequecantidadesgrandesdedichasdrogasquetransitanpor
Guatemalasonconfrecuenciadivididasencargamentospequeosparaserposteriormenteenviadosa
sudestino.
DeacuerdoconlasestadsticasdelServiciodeAnlisiseInformacinAntinarcotica(SAIA),duranteel
aohanerradicadomsdeunmillndematasdemarihuana.Sehanincautado2millibras
procesadas.
Undetectiveantinarcticosexplicque:Guatemalaeselmayorproductordemarihuanaenlaregin
centroamericana.Segneldetective,selograerradicarunatercerapartedelaproduccindelpas.
EnsuinformesobrelosfactoresderiesgoSECCATID,haceunesfuerzoporinformarqueEsdevital
importanciaquesetomencartasurgentesencuantoalaobservacindequecadavezmas
adolescentesestnpropensosaexperimentarconlamarihuana.Enlapoblacinestudiadaseobserva
lostrastornospsicolgicos,problemasfamiliares,saluddeficiente,problemasescolares,presinde
grupo,amigosconproblemaspersonalesyconsumodedrogasenlafamiliasonfactorescuya
incidenciaexperimentaunincrementoprogresivo,conformeaumentaelndicedeseveridadadictivaen
lasdiferentesescalas.
Deacuerdoaloencontradoenrelacinconlosfactoresderiesgoyelconsumodediferentesdrogas,
fueposibleidentificarlassiguientesasociacionesmasfrecuentes:
Agresividadyproblemasfamiliaresconelconsumodelacocanaymarihuana
Presindegrupoyamigosconproblemasescolaresopersonales,conelconsumodecocanay
marihuana
Jvenesquetienenparesconproblemasescolaresopersonalesconelconsumodemarihuana
ycocana
Jvenescontrastornospsicolgicos,conelconsumodecocanaytranquilizantes.
Elreconocimientodeproblemasdesaludconelconsumodedrogas
Latendenciadeamigosconproblemaspersonalesestamasrelacionadaconelconsumode
http://www.coedu.usf.edu/zalaquett/cic/mg.htm
9/10
2/19/2016
MarihuanaenGuatemala
marihuana,cocanaeinhalables.
Elconsumodedrogasenlafamiliaessignificativocomopredisponertealconsumodedrogas
porpartedelosjvenes.
REFERENCIAS
EvaluacindeNecesidadesparaunProgramacontraelusodeDrogasenGuatemala,
AID/DEVELOPMENTASOC.INC.1990
Dr.PedroDelgadoMachado,HumanamenteDiarioelUniversaldeVenezuela
http://www.eluniversal.com
AmericanPsychiatricAssociation.DSMIVTR.Manualdiagnosticoyestadsticodelostrastornos
mentales.Textorevisado.Barcelona,Espaa:
Masson,S.A.
J.DazSECCATID/SECISEvaluacindelimpactoInstitucionalqueelconsumodeDrogasrepresenta
enseisDepartamentosdelPas.UnEstudioControl1996
SistemaInteramericanodeDatosUniformessobreleconsumodeDrogas(SIDUC).OEA/CICAD.1998
J.Daz,S.ValleL.CarisInvestigacinDiagnosticoInventariodeTamizajesobreUsodeDrogas(DUSI)
Daz,J.,DelvaJ.AnthonyJ.EncuestaNacionalDUSIenPoblacinAdolescentedelNivelBsicoy
DiversificadodeEducacin,SectorPblico.SECCATID,JohnsHopkinsUniversity1998.
ProyectoAriadnahttp://www.proyectoariadna.com
http://www.coedu.usf.edu/zalaquett/cic/mg.htm
10/10