Vous êtes sur la page 1sur 34

MAY KATECHIZM

O SYLLABUSIE

KRAKW 2013
www.ultramontes.pl

SPIS RZECZY
...................

Str.
Przedmowa .......................................................................................................... 4
Rozdzia I. Syllabus ............................................................................................. 5
Rozdzia II. Posuszestwo Syllabusowi ............................................................. 6
Rozdzia III. Konieczno posuszestwa Syllabusowi ...................................... 6
Rozdzia IV. Bdy potpione przez Syllabus: Panteizm, Naturalizm,
Racjonalizm bezwzgldny ................................................................................... 7
Rozdzia V. Cig dalszy ...................................................................................... 8
Rozdzia VI. Umiarkowany Racjonalizm .......................................................... 10
Rozdzia VII. Indyferentyzm ............................................................................. 11
Rozdzia VIII. Latitudynaryzm ......................................................................... 12
Rozdzia IX. Socjalizm ...................................................................................... 13
Rozdzia X. Komunizm ..................................................................................... 14
Rozdzia XI. Cig dalszy ................................................................................... 15
Rozdzia XII. Tajne Stowarzyszenia ................................................................. 16
Rozdzia XIII. Stowarzyszenie biblijne i klerykalno-liberalne ......................... 17
Rozdzia XIV. Bdy odnoszce si do Kocioa i praw jego ........................... 18
Rozdzia XV. Cig dalszy ................................................................................. 19
Rozdzia XVI. Bdy odnoszce si do wieckiego spoeczestwa, czy to jako
takiego, czy te w stosunku do Kocioa ........................................................... 20
Rozdzia XVII. Cig dalszy ............................................................................... 21
Rozdz. XVIII. Bdy dotyczce przyrodzonej i chrzecijaskiej moralnoci ... 23
2

Rozdzia XIX. Cig dalszy ................................................................................ 24


Rozdzia XX. Bdy dotyczce chrzecijaskiego maestwa ........................ 25
Rozdzia XXI. Cig dalszy ................................................................................ 26
Rozdzia XXII. Bdy odnoszce si do wieckiej wadzy Ojca witego ....... 27
Rozdzia XXIII. rda tych bdw ................................................................. 28
Rozdzia XXIV. Bdy, tyczce si wspczesnego liberalizmu ...................... 29
Rozdzia XXV. Cig dalszy .............................................................................. 30
Rozdzia XXVI. Cig dalszy ............................................................................. 32
Rozdzia XXVII. Zakoczenie .......................................................................... 33

MAY KATECHIZM

O SYLLABUSIE
Haec est via, ambulate in ea et non declinetis neque ad dexteram, neque ad sinistram.
Oto jest droga, idcie ni i nie schodcie z niej, ni w prawo, ni w lewo.
Izajasz, XXX, 21.

PRZEDMOWA
Dnia 20 kwietnia 1875 r. Papie Pius IX, odpowiadajc pielgrzymom z
Montpellier, rzek: "Nie do jest wyznawa szacunek dla Stolicy witej,
trzeba jeszcze koniecznie by posusznym Syllabusowi i dogmatowi o
Nieomylnoci".
Poddanie si Syllabusowi jest przeto obowizkiem sumienia wszystkich,
bez wyjtku, chrzecijan. Wszyscy zatem powinni zna Syllabus, a zna tak
dokadnie, eby dla kadej duchownej, czy wieckiej osoby, dla mieszkaca
miasta, czy wsi, by niezmiennie wyroczni i przewodnikiem, stale w pamici
obecnym.
Tego wymaga nie tylko posuszestwo Kocioowi, ale take konieczno
unikania zastawianych na kadym kroku side, to znaczy rozlicznych, jak atomy
powietrza, bdw, ktre kr dokoa nas, a niemniej s sprzeczne z
doczesnymi interesami ludw, jak grone dla zbawienia duszy.
A jednak miao mona powiedzie: ze wszystkich opatrznociowych
dokumentw, ogoszonych przez wit Stolic Apostolsk, aden moe nie jest
tak mao znany i le rozumiany, jak Syllabus. Wielu zna go zaledwie z nazwy;
dla znacznej liczby innych by on przedmiotem obojtnym, nad ktrym nawet
przez kwadrans nie warto powanie si zastanowi. A jake zliczy tych ktrzy,
uwiedzeni przez ze dzienniki, uwaaj go jako akt niezgodny z duchem czasu
a nawet przedstawiaj go jako zarzewie niezgody i grob dla spoeczestwa.
Sprostowanie tych bdw i ponowne wykazanie wysokiej mdroci Ojca
witego, ktry pomimo cikich ciosw, czuwa z bezustann trosk nad
4

szczciem wszystkich: oto cel niniejszego dzieka, ktre niechaj niesie wiato
przede wszystkim ludowi.
Kade zreszt dzieci Kocioa, wszelkiego stanu i pochodzenia
znajdzie w tej ksieczce pochodni, ktra owietla bdzie jego kroki, wrd
rozlicznych bdnych cieek na drodze do prawdy.

ROZDZIA I
SYLLABUS
P. Co to jest Syllabus?
O. Syllabus jest zbiorem bdnych zasad rozpowszechnionych w wiecie,
a potpionych przez Koci.
P. Czy Syllabus by potrzebny?
O. Pyta, czy Syllabus jest potrzebny, to znaczy zapytywa, czy
potrzebnym jest przewodnik podrnemu, ktry zmuszony jest przej w nocy
las nieznany, a zasiany przepaciami.
P. Jakie to s przepacie?
O. S to wszelkiego rodzaju bdy, ktrymi wiat wspczesny jest
przepeniony, a ktre tworz bezustanne niebezpieczestwo nie tylko dla wiary
chrzecijaskiej, ale niemniej dla spoeczestwa.
P. Co czyni Syllabus?
O. Zbiera na kilku stronnicach rozmaite bdy i ponawia ich uprzednie
potpienie, a to w tym celu, aby kady mg zna je i atwiej ich unika.
P. Jak powinnimy uwaa Syllabus?
O. Powinnimy uwaa Syllabus jako dowd troskliwoci, z jak Papie
czuwa nad wiatem; jako busol dla chrzecijanina, jako przywilej narodw, a
w nastpstwie jako wielkie dobrodziejstwo, poniewa nam toruje drog, ktr
i trzeba. On nie pozwala nam zabdzi i chroni od zguby.

ROZDZIA II
POSUSZESTWO SYLLABUSOWI
P. Jak powinnimy by posusznymi Syllabusowi?
O. Powinnimy by posusznymi Syllabusowi podobnie, jako suchamy
nauk Papiea i Kocioa.
P. Jakim ma by to posuszestwo?
O. Ma to by posuszestwo ducha, serca i postpowania.
P. Na czym polega posuszestwo ducha?
O. Posuszestwo ducha polega na silnej, bez roztrzsania, wierze we
wszystko, cokolwiek naucza Syllabus, oraz na bezwzgldnym potpieniu tego,
co on potpia, a to w tym znaczeniu, jak on pojmuje.
P. Na czym polega posuszestwo serca?
O. Posuszestwo serca polega na traktowaniu z zamiowaniem
wszystkich nauk Syllabusa.
P. Dlaczego?
O. Albowiem Syllabus wprowadza nas w posiadanie prawdy, ktra jest
najwikszym dobrem, a ochrania nas od bdu, ktry jest najwikszym zem.
P. Na czym polega posuszestwo postpowania?
O. Posuszestwo postpowania polega na stosowaniu prywatnie i
publicznie sw naszych i czynw do nauk Syllabusa.

ROZDZIA III
KONIECZNO POSUSZESTWA SYLLABUSOWI
P. Czy potrjne posuszestwo, o ktrym wspominalimy, jest
koniecznym?
O. Potrjne posuszestwo, o ktrym wspominalimy, jest bezwzgldnie
koniecznym; w przeciwnym bowiem razie zewntrzna tylko ulego byaby
karygodn obud.
6

P. Co naley sdzi o tych, ktrzy znaj Syllabus, a jednak nie s mu


posuszni?
O. O tych ktrzy znaj Syllabus, a jednak nie s mu posuszni, naley
sdzi, e jednoczenie siebie i drugich na zgub prowadz.
P. Co naley sdzi o tych, ktrzy nie znajc Syllabusa nie s mu
posuszni?
O. O tych, ktrzy z powodu nieznajomoci Syllabusa, nie s mu posuszni
naley sdzi, e naraaj si na popenienie mniej lub wicej cikiego
grzechu, popadajc w mniej lub wicej wiadome bdy.
P. Co bywa tego nastpstwem?
O. Wynika z tego, e wszyscy powinni zna Syllabus, poniewa wszyscy
w jednakim stopniu s zainteresowani w poznawaniu prawdy, a w chronieniu si
od bdw.
P. Komu w szczeglnoci znajomo powysza jest niezbdn?
O. Znajomo ta jest przede wszystkim potrzebn tym, ktrym
powierzono nauczanie i przewodniczenie innym.
P. Jaki jest cel niniejszego katechizmu?
O. Celem niniejszego katechizmu jest, aby do wszystkich klas
spoeczestwa przenikna znajomo Syllabusa i obowizkw przez niego
naoonych.

ROZDZIA IV
BDY POTPIONE PRZEZ SYLLABUS: PANTEIZM,
NATURALIZM, RACJONALIZM BEZWZGLDNY
P. Co zawiera Syllabus?
O. Syllabus zawiera osiemdziesit zda, ktre mona podzieli na
dziesi rnych rozdziaw, odpowiednio do natury potpionych bdw.
7

P. Ktre s pierwsze bdy, potpione przez Syllabus?


O. Pierwsze bdy potpione przez Syllabus s: panteizm, naturalizm,
racjonalizm bezwzgldny.
P. Co to jest panteizm?
O. Panteizm jest to bd, ktry twierdzi, e wszystko jest Bogiem,
czowiek i wiat, duch i materia.
P. Co to jest naturalizm?
O. Naturalizm jest bdem, polegajcym na zaprzeczeniu Objawienia,
utrzymujc natomiast, e czowiek moe samym wiatem swojego rozumu
posi wiadomo wszystkich prawd i samymi siami swojej natury
praktykowa wszystkie cnoty, niezbdne do zbawienia.
P. Co to jest bezwzgldny racjonalizm?
O. Bezwzgldny racjonalizm jest bdnym systemem mylenia tych,
ktrym si zdaje, e rozum czowieka jest zupenie niezaleny od powagi
dogmatu, i e on sam jeden jest swoj wiatoci i przewodnikiem.

ROZDZIA V
(CIG DALSZY)
P. W jaki sposb powysze trzy bdy wyjanione s i potpione przez
Syllabus?
O. Powysze trzy bdy s wyjanione i potpione przez Syllabus w
nastpujcych zdaniach:
1. Poza wszechwiatem nie istnieje adna Istota Boska, wysza ponad
wszystko, nieskoczenie mdra i rzdzca wiatem z przedziwn doskonaoci.
Bg jest tym samym, co natura i podlega zmianom. Bg utosamia si z
czowiekiem i ze wiatem. W ten sposb wszystkie przedmioty s Bogiem i
posiadaj t sam istot (substancj) co i Bg, tak dobrze, e Bg i wiat s
8

jednym i tym samym: duch i materia, konieczno i swoboda; prawda i fasz; zo


i dobro; suszno i niesuszno s jedn i t sam rzecz.
2. Naley przeczy wszelkiemu wpywowi Boga na czowieka i na wiat.
3. Rozum ludzki, nie liczc si zupenie z Bogiem, jest jedynym sdzi
prawdy i faszu, dobrego i zego; on sam w sobie jest prawem i za pomoc
samych si przyrodzonych wystarcza w zapewnianiu dobra poszczeglnym
ludziom i narodom.
4. Wszystkie prawdy religijne wypywaj z siy rozumu ludzkiego. W ten
sposb rozum jest gwn regu, wedug ktrej czowiek moe i powinien
zdoby wiadomo wszystkich prawd, jakiegokolwiek one s rodzaju.
5. Objawienie Boskie jest niedoskonae; dlatego podlega ustawicznemu i
nieokrelonemu rozwojowi, ktry powinien odpowiada rozwojowi ludzkiego
rozumu.
6. Wiara chrzecijaska sprzeciwia si rozumowi; Objawienie Boskie nie
tylko nie suy do niczego, ale przeszkadza doskonaleniu si czowieka.
7. Proroctwa i cuda, zawarte i podane w Ksigach witych s wymysami
poetw; tajemnice wiary chrzecijaskiej skrtami bada filozoficznych. Ksigi
Starego i Nowego Testamentu zawieraj wymysy bajeczne, a Jezus Chrystus
sam jest mitem.
P. Co naley sdzi o powyszych bdach?
O. O bdach powyszych naley sdzi to, e s obelg, wyrzdzon
wierze, wyznawanej przez rodzaj ludzki; ponieniem Boga i czowieka;
radykalnym zniszczeniem religii i spoeczestwa oraz wywracaniem porzdku
wiata, ktry wiod do chaosu.
P. Co z tego wynika?
O. Wynika, e Syllabus, potpiajcy powysze
dobrodziejstwem, ktremu naley si zupene uznanie.

bdy

jest

ROZDZIA VI
UMIARKOWANY RACJONALIZM
P. Co to jest racjonalizm umiarkowany?
O. Racjonalizm umiarkowany jest bdnym systemem, ktry rozum
stawia na rwni z wiar i przypuszcza, e wycznie na drodze rozumowania
mona rozpatrywa kwestie teologiczne podobnie jak kwestie filozoficzne.
P. Czy system ten jest wic niebezpieczny?
O. System ten jest bardzo niebezpieczny, poniewa: 1) obniajc do
poziomu rozumu Bosk nauk dy do tego, aby z chrystianizmu utworzy
system wycznie filozoficzny, 2) poniewa odrzuca wszelkie prawdy ponad
rozumem, jak tajemnice i cuda, 3) poniewa ma obecnie bardzo wielu
zwolennikw, nawet wrd nauczycieli, kierujcych modzie.
P. Okrel mi racjonalizm umiarkowany tak jak wykada go i potpia
Syllabus?
O. Racjonalizm umiarkowany, taki, jakim go wykada i potpia Syllabus
da si streci w sposb nastpujcy:
1. Rozum ludzki jest rwnorzdny religii. Dlatego kwestie teologiczne
powinny by traktowane tak, jak kwestie filozoficzne.
2. Wszystkie dogmaty religii chrzecijaskiej, nie wykluczajc adnego, s
przedmiotem wiedzy przyrodzonej lub filozofii. Rozum ludzki oparty wycznie
na historii moe moc swej siy przyrodzonej i swoich zasad doj do poznania
wszystkich, nawet najgbszych dogmatw, byle te dogmaty byy przedstawione
jako przedmiot rozumowi samemu.
3. Filozof ma prawo i obowizek podda si powadze, ktr sam uzna
jako prawdziw, ale filozofia nie moe i nie powinna poddawa si.
4. Koci nie tylko nie moe potpia nigdy filozofii, ale powinien
tolerowa bdy i jej samej pozostawi ich popraw.
5. Dekrety Stolicy witej i Kongregacji rzymskich tamuj postp wiedzy.

10

6. Metoda i zasady, wedug ktrych dawniejsi uczeni, tak zwani


scholastycy, uprawiali teologi, nie zgadza si ani z wymaganiami naszych
czasw, ani z postpem nauki.
7. Wykad filozofii nie powinien uwzgldnia nadprzyrodzonego
Objawienia.
P. Do czego odnosi si to ostatnie potpienie?
O. Ostatnie to potpienie odnosi si prawie do wszystkich nauczycieli
wspczesnych filozofii, ktrzy maj pretensj naucza wszystkich prawd na
mocy wiata przyrodzonego (lumen naturale), nie wspominajc o Chrystusie i
chrzecijastwie.

ROZDZIA VII
INDYFERENTYZM
P. O jaki indyferentyzm chodzi w danym wypadku?
O. Chodzi o indyferentyzm czyli o obojtno w rzeczach religii.
P. Co to jest obojtno w rzeczach religii?
O. Obojtnoci w rzeczach religii nazywamy system postpowania tych,
ktrzy wszystkie religie uwaaj za jednakowo prawdziwe lub faszywe i nie
praktykuj adnej.
P. Co jest rdem takiego zapatrywania?
O. rdem takiego zapatrywania jest nieuznawanie Boskiego Objawienia
i uwaanie religii za wynalazek ludzki.
P. Jak naley uwaa ten system?
O. System ten naley uwaa jako bezsensowny w zasadzie, a zgubny w
nastpstwach.
P. Dlaczego bezsensowny w zasadzie?
11

O. Dlatego bezsensowny w zasadzie, poniewa istnienie religii


objawionej i obowizujcej wszystkich ludzi jest faktem rwnie pewnym, jak
istnienie soca.
P. A dlaczego zgubny w nastpstwach?
O. Dlatego zgubny w nastpstwach, poniewa uwalnia z wdzida wszelki
wystpek, odbiera zacht cnocie i sprawia, e tylko sia utrzymuje porzdek w
rodzinie i spoeczestwie.
P. A wic system ten jest niebezpieczny?
O. System ten tym bardziej jest niebezpieczny, e na nim opiera si
postpowanie znacznej iloci ludzi i e wcielony jest w ustawodawstwo, ktre
jednakow opiek zapewnia wszystkim religiom.
P. Co oznacza owo rwnouprawnienie wyzna?
O. Rwnouprawnienie wyzna oznacza, e wiele rzdw nie wierzy w nic
i e narody d do wasnej zagady, zwaywszy, e aden nard nie moe
istnie i nie istnia nigdy bez religii.

ROZDZIA VIII
LATITUDYNARYZM
P. Co to jest latitudynaryzm?
O. Latitudynaryzm jest systemem, ktry pozwala kademu zmienia
religi wedug swej woli.
P. Czego on uczy?
O. Uczy, e mona by zbawionym w kadej religii, e sekty
chrzecijaskie nie s niczym innym jak tylko formami prawdziwej religii, w
ktrych mona pracowa dla swojego zbawienia tak samo, jak w religii
katolickiej.
P. Wymie mi cechy indyferentyzmu i latitudynaryzmu tak, jak je okrela
Syllabus?
12

O. Oto zasady indyferentyzmu i latitudynaryzmu, wyoone w Syllabusie:


1. Kady moe wyznawa tak religi, jak w wietle swojego rozumu
uzna jako prawdziw.
2. Ludzie znale mog drog do zbawienia i osign ycie wieczne,
wypeniajc praktyki jakiejkolwiek religii.
3. Przynajmniej nie naley wtpi w zbawienie tych, ktrzy nie yj w
prawdziwym Kociele Jezusa Chrystusa.
4. Protestantyzm jest tylko inn form prawdziwej religii chrzecijaskiej
i przez protestantyzm mona tak samo osign zbawienie i by miym Bogu, jak
przez Koci katolicki.
P. Na mocy jakiego prawa czowiek obowizany jest wyznawa religi
katolick?
O. Na mocy prawa przyrodzonego.
P. Dlaczego?
O. Albowiem prawo przyrodzone nakazuje czowiekowi chwyci si
rodkw, ktre go wiod do waciwego celu, a te rodki daje jedynie religia
katolicka dlatego, e ona jedna pochodzi od Boga.
P. Co std wynika?
O. To wynika, e nie byo i nie bdzie nigdy innej jak tylko jedna religia,
mianowicie: religia katolicka, apostolska, rzymska. Wszystkie inne s sektami,
ktre nie zasuguj na nazw religii.

ROZDZIA IX
SOCJALIZM
P. Co to jest socjalizm?
O. Socjalizm jest nowoytnym wyrazem, oznaczajcym sekt polityczn i
religijn, majc na celu powszechne zrzeszenie, oparte na rwnoci take
powszechnej.
13

P. Jakimi rodkami socjalizm moe osign cel zamierzony?


O. Socjalizm moe osign cel zamierzony jedynie przez zupene
zburzenie ustanowionego porzdku, zniesienie wszelkiej wyszoci religijnej i
spoecznej, oraz wszelkich praw nabytych.
P. Jaki wic jest ostatni wyraz socjalizmu?
O. Ostatnim wyrazem socjalizmu jest powszechna walka niszych
przeciw wyszym, biednych przeciw bogaczom; robotnikw przeciw
pracodawcom; wszystkich, ktrzy nic nie posiadaj przeciw tym, ktrzy
posiadaj cokolwiek.
P. Jak nazw daje socjalizm wynikowi tych zabiegw?
O. Socjalizm nazywa wynik tych zabiegw: likwidacj spoeczn.
Wyraenie przewrotne, ktre olniewa masy ludowe i kae lka si o
przyszo.

ROZDZIA X
KOMUNIZM
P. Co to jest komunizm?
O. Komunizm jest praktycznym wykonaniem socjalizmu.
P. Jak to?
O. Ustanawiajc powszechn rwno, socjalizm prowadzi do wsplnoty,
w nastpstwie za do rwnego podziau wszystkich dbr; znosi wszelk
wasno, niszczy rodzin i burzy porzdek spoeczny oparty na majtku.
P. Na ile rodzajw dzieli si komunizm?
O. S dwa rodzaje komunizmu.
P. Jaki jest pierwszy?
O. Pierwszym jest komunizm Dzielcych (Partageux), ktry w
zastosowaniu wyglda jak nastpuje: ten ktry nic nie posiada, odbiera temu,
14

ktry posiada; majcy mniej odbiera wicej majcemu, a to w tym celu, aby
wszystkich sprowadzi do jednego poziomu.
P. Co naley sdzi o tym pierwszym rodzaju komunizmu?
O. Ten pierwszy rodzaj komunizmu naley uwaa jako sen
niedorzeczny, zupenie bezsensowny i zupenie niemoliwy do
urzeczywistnienia.

ROZDZIA XI
(CIG DALSZY)
P. Jaki jest drugi rodzaj komunizmu?
O. Drugim rodzajem komunizmu jest komunizm pastwowy.
P. Na czym polega?
O. Polega na tym, e Pastwo, pragnc rzdzi bez kontroli, zagarnia
dusze, wolno, dobro i ycie poddanych.
P. Czy taki komunizm byby moliwy?
O. Taki komunizm byby moliwy, gdyby wadza despotyczna przy
pomocy wychowania zapanowaa nad duszami, przy pomocy centralizacji
stumia wolno, przy pomocy podatkw zawadna majtkami, a przy
pomocy ustaw niesprawiedliwych cienia lub nawet zniosa prawo wasnoci;
gdyby wreszcie opanowaa ycie si nieograniczonej swojej woli.
P. Jak naley uwaa Syllabus, potpiajcy socjalizm i komunizm?
O. Syllabus potpiajcy socjalizm i komunizm naley uwaa jako
ogromnej wagi usug, oddan spoeczestwu.
P. Jaka jest tego przyczyna?
O. Przyczyna ley w tym, e socjalizm i komunizm s ogromnymi
bdami, ktre gro wiatu bezprzykadnym zamieszaniem.

15

ROZDZIA XII
TAJNE STOWARZYSZENIA
P. Co to s tajne stowarzyszenia?
O. Tajne stowarzyszenia s to tajemnicze zrzeszenia, zoone z
przedstawicieli rnych narodw i rnych wyzna, ktre pod pozorami
wzajemnej pomocy, wolnoci i postpu, zwizuj si wzem strasznej przysigi
w celu zniszczenia religii i porzdku spoecznego.
P. Skd o tym wiemy?
O. Dowiadujemy si o tym z dziejw, z zezna ich przywdcw, a
wreszcie z ich dzie.
P. Dlaczego podejmuj si tego zadania?
O. Podejmuj si tego zadania dlatego, poniewa uwaaj religi i obecny
porzdek spoeczny jako dwie przeszkody do urzeczywistnienia swoich
planw.
P. A jakie s ich plany?
O. Planem ich jest jak najobfitsze uywanie za jakkolwiek cen.
P. Wymie najgwniejsze tajne stowarzyszenia?
O. Gwne tajne stowarzyszenia s: solidaryzm, wolnomularstwo i
midzynarodwka.
P. Czy liczne s te stowarzyszenia?
O. Stowarzyszenia te s nader liczne: maj wielu zwolennikw w starym i
nowym wiecie.
P. Za co naley je uwaa?
O. Naley je uwaa jako olbrzymi armi szatana, ktra czyni najazd na
ludzko.

16

ROZDZIA XIII
STOWARZYSZENIA BIBLIJNE I KLERYKALNOLIBERALNE
P. Co to s stowarzyszenia biblijne?
O. Stowarzyszenia biblijne s to zrzeszenia protestanckie, ktre przy
pomocy rozmaitych emisariuszw rozpowszechniaj we wszystkich czciach
wiata mniej lub wicej faszowane biblie, nauki bdne, a przede wszystkim
oszczerstwa przeciw Kocioowi katolickiemu.
P. Czy one czyni duo zego?
O. Czyni bardzo wiele zego, poniewa przeszkadzaj dobremu.
P. W jaki sposb przeszkadzaj dobremu?
O. Przeszkadzaj w ten sposb, e emisariusze ich, nauczajc
przeciwiestwa tego, co gosz misjonarze katoliccy, czyni zamt w umysach
niewiernych, ktrzy nie wiedz czego maj si trzyma i nie chc sysze o
nawrceniu.
P. Jakie s inne rwnie potpione stowarzyszenia biblijne?
O. Inne stowarzyszenia biblijne, rwnie potpione, s to zrzeszenia ludzi,
ktrzy skupiaj swoje siy i pienidze w celu rozpowszechnienia ksiek
przeciwnych wierze i obyczajom.
P. Co to s stowarzyszenia klerykalno-liberalne?
O. Stowarzyszenia klerykalno-liberalne s wytworem ostatnich czasw.
Zgromadzenia te utworzone zostay przez duchownych odstpcw, ktrzy
bluni Kocioowi macierzy. S oni zgorszeniem i zgryzot Kocioa.
P. Jak Syllabus nazywa bdy wyjanione w czterech ostatnich
rozdziaach?
O. Bdy wyjanione w poprzednich czterech rozdziaach Syllabus
nazywa zaraz, czsto rzucajc na nie najsurowsze potpienie.

17

ROZDZIA XIV
BDY ODNOSZCE SI DO KOCIOA I PRAW JEGO
P. Czy wan jest znajomo bdw odnoszcych si do Kocioa i jego
praw?
O. Bardzo wanym jest poznanie bdw, odnoszcych si do Kocioa i
jego praw, poniewa bdy te s nader zgubne i tak rozpowszechnione, e
znaczna ich liczba ju za bd przestaa uchodzi.
P. Wymie mi te, ktre wskazuje Syllabus?
O. Syllabus wskazuje nastpujce bdy:
1. Koci nie jest spoecznoci prawdziw, doskona i zupenie woln.
Dlatego na mocy niewtpliwego, otrzymanego od Boskiego Zaoyciela
upowanienia, nie moe okrela swoich praw i granic, w ktrych moe
wykonywa wadz swoj, lecz rzecz wadzy wieckiej jest oznacza te prawa i
zakrela im granice.
2. Wadza kocielna nie moe wywiera swego wpywu bez pozwolenia i
zgody rzdu wieckiego.
3. Koci nie moe orzeka dogmatycznie, e religia katolicka jest
jedynie prawdziw religi.
4. Obowizki, ktrymi cile s zwizani nauczyciele i pisarze katoliccy
dotycz tylko rzeczy ju okrelonych przez nieomylne orzeczenie Kocioa i
podanych do powszechnego wierzenia, jako dogmaty wiary.
5. Najwyszy kapan Kocioa rzymskiego i Sobory powszechne
przekroczyli granice swojej wadzy; przywaszczyli sobie prawa ksit i nawet
pobdzili w rzeczach, wydajc orzeczenia w sprawach wiary i obyczajw.
6. Koci nie ma prawa uywa siy i nie posiada ani poredniej, ani
bezporedniej wadzy doczesnej.
7. Poza moc duchow, Episkopat posiada moc doczesn, pochodzc od
wadzy cywilnej, wyranie lub milczco udzielon, a wic odwoaln, wedle woli
wadzy wieckiej.

18

ROZDZIA XV
(CIG DALSZY)
8. Koci nie ma wrodzonego i legalnie uzasadnionego prawa nabywania
i posiadania.
9. Duchowni i Papie rzymski powinni by wykluczeni od posiadania dbr
doczesnych i opiekowania si nimi.
10. Niedozwolonym jest Biskupom ogaszanie listw apostolskich bez
pozwolenia rzdu.
11. Przywileje przyznane przez Papiea powinny by uwaane jako
nieistniejce, jeeli nie zostay zadane za porednictwem rzdu.
12. Nietykalno Kocioa i osb duchownych zawdzicza swj pocztek
prawu cywilnemu.
13. Sdownictwo kocielne w sprawach wieckich kleru, czy to cywilnych,
czy karnych powinno by w zupenoci zniesione nawet bez porozumienia si ze
Stolic wit, a choby wbrew Jej upominaniom.
14. Nienaruszajc zupenie prawa przyrodzonego i susznoci, mona
znie nietykalno osobist, ktra uwalnia duchownych od spisu i suby
wojskowej. Tego zniesienia wymaga postp wiecki, zwaszcza u tych
spoeczestw, ktrych konstytucja jest liberalna.
15. Kierownictwo nauk teologii nie naley wycznie i na mocy wasnego
i wrodzonego prawa do jurysdykcji kocielnej.
16. Nauka, porwnywujca rzymskiego Papiea do swobodnego i
rzdzcego Kocioem ksicia, jest redniowieczn teori.
17. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby na mocy orzeczenia powszechnego
Soboru lub woli wszystkich ludw, Najwysze kapastwo zostao przeniesione z
rzymskiego biskupstwa na inne biskupstwo i z Rzymu do innego miasta.
18. Mona zakada Kocioy narodowe, od wadzy Papiea niezalene,
zupenie oddzielne.
19. Samowolne i przesadne postpowanie Papiey przyczynio si do
podziau Kocioa na Wschodni i Zachodni.

19

ROZDZIA XVI
BDY ODNOSZCE SI DO WIECKIEGO
SPOECZESTWA, CZY TO JAKO TAKIEGO CZY TE W
STOSUNKU DO KOCIOA
P. jakie s bdy odnoszce si do spoeczestwa wieckiego, a potpione
przez Syllabus?
O. Bdy odnoszce si do spoeczestwa wieckiego, a potpione przez
Syllabus s nastpujce:
1. Pastwo, bdc pocztkiem i rdem wszelkich praw posiada wadz
nieograniczon.
2. Nauka Kocioa katolickiego jest przeciwn dobru i korzyciom
spoeczestwa ludzkiego.
3. Wadza wiecka, chociaby znajdowaa si w rku niewiernego,
posiada poredni, negatywn wadz w sprawach religijnych. Do wadzy tej
naley wic nie tylko to, co nazywa si prawem exequatur *) ale nadto to, co
nazywa si prawem odwoania si przeciw naduyciu do wyszego sdu
(appellatio ab abusu).
4. W razie sporu co do praw wadzy wieckiej z duchown, prawo cywilne
przemaga.
5. Wadza wiecka ma moc rozstrzygania, unicestwiania i naruszania
uroczystych umw, nazywanych konkordatami, umw dotyczcych nietykalnoci
Kocioa, a zawartych ze Stolic Apostolsk. Moe to nastpi bez jej
zezwolenia, a nawet mimo jej reklamacji.
6. Wadza wiecka moe miesza si w sprawy, dotyczce religii,
obyczajw i rzdw duchowych. Moe ona przeto wydawa sd o instrukcjach,
ktre pasterze Kocioa na mocy swojego urzdu, ogaszaj w celu kierowania
sumieniem ludzi; co wicej jeszcze wadza moe wydawa postanowienia o
udzielaniu Sakramentw witych i przymiotach, niezbdnych do ich
otrzymania.
7. Kierunek szk publicznych, w ktrych ksztaci si modzie
chrzecijaska danego kraju moe i powinien by w zupenoci oddany wadzy
20

wieckiej. Wyjtek stanowi z pewnych powodw seminaria diecezjalne.


Oddanie kierunku szk wadzy wieckiej pojmuje si w ten sposb, e adnej
innej wadzy nie przyznaje si prawa wgldania w karno szk, kierownictwa
naukami, przyznawania stopni naukowych, wyboru i zatwierdzania nauczycieli.
P. Dlaczego Koci potpia wspomniane zaoenia?
O. Koci potpia wszystkie te zaoenia poniewa s bdami, ktre
wiat chrzecijaski oddaj w niewol staroytnego despotyzmu z czasw
pogaskich, kiedy to caa wadza wiecka i duchowa, a wic dusza i ciao byy
zalene od kaprysu jednego czowieka zwanego cesarzem i najwyszym
kapanem.

*) Prawo exequatur nazywa si pretensja udzielania lub odmawiania pozwole na wykonanie


jakiejkolwiek decyzji Stolicy Apostolskiej.

ROZDZIA XVII
(CIG DALSZY)
P. Odpowiadaj dalej.
O. 8. Nawet w seminariach duchownych metoda nauczania musi by
poddana kontroli wadzy wieckiej.
9. Najlepszy rzd wiecki wymaga, aby szkoy ludowe, dostpne dla
wszystkich dzieci wszystkich klas spoecznych, jak w ogle wszystkie bez wyjtku
zakady publiczne, przeznaczone do dawania wyszego wyksztacenia i
wychowania modziey, byy wyjte spod wszelkiej wadzy, kierunku i kontroli ze
strony Kocioa, a byy w zupenoci podlege wadzy wieckiej i politycznej,
stosownie do upodobania rzdu i woli opinii publicznej.
10. Katolicy mog aprobowa takie ksztacenie modziey, ktre bdc
niezgodnym z wiar katolick i ubliajcym dla Kocioa, ma jedynie jako mniej
lub wicej gwny cel nauk o rzeczach przyrodzonych, a jest zamknite w
granicach doczesnego ycia spoecznego.
21

11. Wadza wiecka moe przeszkodzi biskupom i wiernym w swobodnym


zwracaniu si do Gowy Kocioa i w odbieraniu odpowiedzi.
12. Wadza wiecka posiada sama przez siebie prawo prezenty biskupw.
Moe te wymaga od nich, aby objli rzdy diecezji przed postanowieniem
Stolicy witej i przed otrzymaniem listw apostolskich.
13. Co wicej, rzd wiecki ma prawo zabroni biskupom wykonywania
urzdu pasterskiego i nie potrzebuje sucha Gowy Kocioa w sprawach
odnoszcych si do episkopatu i ustanawiania biskupw.
14. Rzd wiecki na mocy wasnego prawa moe zmieni wiek przepisany
przez Koci dla zakonnikw i zakonnic oraz zabroni wszystkim
zgromadzeniom zakonnym dopuszczania kogokolwiek do skadania lubw
zakonnych bez zezwolenia wadzy cywilnej.
15. Naley znie prawo kocielne opiekujce si zgromadzeniami
zakonnymi, ich istnieniem, ich prawami i dziaalnoci. Rzd wiecki moe
udzieli wszelkiego rodzaju pomoc tym, ktrzy pragn porzuci ycie zakonne i
zama luby uroczyste. Moe take znie zgromadzenia zakonne, kocioy
kolegialne, proste beneficja, nawet korzystajce z prawa patronatu; moe
rwnie oddawa i przydziela majtek ich oraz dochody wadzy cywilnej.
16. Krlowie i ksita nie tylko nie podlegaj jurysdykcji Kocioa, ale w
rozpatrywaniu teje maj wyszo ponad Kocioem.
17. Koci winien by oddzielony od Pastwa, a Pastwo od Kocioa.
P. Co wskazuje potpienie tych wszystkich bdw?
O. Potpienie tych wszystkich bdw wskazuje, e wiat obecny dy do
podporzdkowania Krlestwa Boego krlowaniu ludzkiemu.
P. Dokd zmierza ta dno?
O. Dno ta zmierza do pogrenia ludzkoci w otcha niewoli, ndzy i
ponienia, z ktrej wydobyo j chrzecijastwo.

22

ROZDZIA XVIII
BDY DOTYCZCE PRZYRODZONEJ I
CHRZECIJASKIEJ MORALNOCI
P. Co to jest moralno?
O. Moralno jest prawidem obyczajw, to znaczy postpowania
czowieka w stosunku do Boga, do podobnych sobie istot i wzgldem siebie
samego.
P. Jakie jest zadanie moralnoci?
O. Zadaniem moralnoci jest prowadzenie czowieka ku ostatecznemu
celowi ycia doczesnego, ktrym jest osign ycie w wiecznoci.
P. Skd pochodzi moralno?
O. Moralno pochodzi od Boga i tylko od Boga pochodzi moe.
P. Dlaczego?
O. Dlatego, e tylko Bg, Stwrca czowieka, moe mu da pozna
ostateczny cel ycia i sposoby dojcia do tego celu.
P. Co z tego wynika?
O. Wynika z tego, e istnieje tylko jedna moralno, mianowicie
moralno dana przez Boga.
P. Jakie s potpione przez Syllabus bdy dotyczce moralnoci?
O. Oto szereg potpionych przez Syllabus bdw, odnoszcych si do
moralnoci:
1. Prawa moralne nie potrzebuj sankcji Boskiej; zupenie nie jest
potrzebnym, aby prawa ludzkie stosoway si do prawa przyrodzonego lub
koniecznie otrzymay moc obowizujc od Boga.
2. Nauki filozoficzne, moralne, jak rwnie prawa cywilne mog i
powinny uwolni si od powagi Boga i Kocioa.
3. Naley przyj istnienie tylko si materialnych; caa moralno i
uczciwo powinny polega na gromadzeniu i pomnaaniu bogactw, mniejsza o
to, jakimi rodkami, byle tylko dogadzao si namitnoci.

23

4. Treci prawa jest czyn materialny. Wszystkie obowizki czowieka s


prnymi sowami, a wszystkie czyny ludzkie posiadaj si prawa.
5. Wadza jest niczym innym, jak tylko liczb i sum si materialnych.

ROZDZIA XIX
(CIG DALSZY)
6. Zrczna niesprawiedliwo czynu w niczym nie przeczy witoci
prawa.
7. Naley gosi i wprowadza w ycie zasady, ktre nazywaj
nieinterwencj.
8. Dozwolonym jest wyamanie si spod posuszestwa prawowitym
ksitom, a nawet podnoszenie przeciw nim buntu.
9. Nie naley bynajmniej gani naruszania najwitszych przysig; nie
trzeba te gani czynu wystpnego a nawet zbrodniczego przeciwnego
wiekuistemu prawu; czyn taki nawet jest dozwolony i godny zupenego uznania,
jeeli wypywa z mioci ojczyzny.
P. Co zdziaa Syllabus potpiajc te bdy?
O. Syllabus przez potpienie tych bdw odda nadzwyczaj donios
usug spoeczestwu.
P. Wyjanij bliej t odpowied.
O. Bdy potpione tutaj przez Syllabus s: moralno niezalena, to
znaczy zaprzeczenie wszelkiej moralnoci i wszelkiej rnicy midzy dobrem i
zem; prawo silniejszego, to znaczy zaprzeczenie prawu i sprawiedliwoci;
tyrani liczby, ktra jest zaprzeczeniem prawdy; egoizm spoeczny, ktry jest
zaprzeczeniem mioci i solidarnoci midzy poszczeglnymi narodami
chrzecijaskimi; krlobjstwo, ktrego zgodno z prawem gosz wszyscy
rewolucjonici.
P. Co by si stao, gdyby wszystkie te bdy przemogy?

24

O. Gdyby wszystkie te bdy przemogy, dla wszystkich zagasoby


wiato; przestayby istnie: sumienie, godno, wolno i bezpieczestwo.

ROZDZIA XX
BDY DOTYCZCE CHRZECIJASKIEGO
MAESTWA
P. Co to jest chrzecijaskie maestwo?
O. Maestwo chrzecijaskie jest sakramentem, zalenym wycznie od
powagi Kocioa.
P. jakie s wane przyczyny, dla ktrych Koci potpia bdy odnoszce
si do chrzecijaskiego maestwa?
O. Wane przyczyny, dla ktrych Koci potpia bdy odnoszce si do
chrzecijaskiego maestwa s nastpujce:
1) Maestwo chrzecijaskie jest podstaw rodziny chrzecijaskiej; 2)
rodzina chrzecijaska jest podstaw narodu chrzecijaskiego; 3) nard
chrzecijaski zawdzicza chrystianizmowi ca swoj godno, ktra na niego
spyna przez maestwo chrzecijaskie; 4) zniesienie chrzecijaskiego
maestwa rwnaoby si ponieniu rodziny i zagadzie spoeczestwa.
P. Zapoznaj nas z bdami odnoszcymi
chrzecijaskiego, a potpionymi przez Syllabus.

si

do

maestwa

O. Oto szereg bdw o maestwie chrzecijaskim, potpionych przez


Syllabus:
1. Nie ma racjonalnej podstawy do twierdzenia, e Jezus Chrystus wynis
maestwo do godnoci sakramentu.
2. Sakrament maestwa jest rzecz dodatkow do umowy i moe by od
niej oddzielony; istot tego sakramentu jest bogosawiestwo maeskie.
3. Na mocy prawa przyrodzonego zwizek maeski nie jest
nierozwizalny; w rnych wypadkach rozwd moe by ustanowiony przez
wadz cywiln.

25

4. Koci nie posiada wadzy stawiania przeszkd uniemoliwiajcych


zwizek maeski; wadza ta przysuguje urzdowi cywilnemu, do ktrego
trzeba zwraca si o dyspens od istniejcych przeszkd.
5. Z biegiem wiekw Koci zacz ustanawia przeszkody
uniewaniajce, nie na mocy wasnego prawa, lecz na mocy prawa,
zapoyczonego od wadzy wieckiej.

ROZDZIA XXI
(CIG DALSZY)
6. Kanony Soboru Trydenckiego, groce wyklciem tym, ktrzy omielaj
si zaprzecza Kocioowi prawa ustanawiania przeszkd uniewaniajcych
maestwo, albo nie s dogmatycznymi, albo te odnosz si do owej mocy
zapoyczonej od wadzy wieckiej.
7. Forma przepisana przez Sobr Trydencki nie obowizuje pod grob
uniewanienia, tam gdzie prawo cywilne ustanawia inn form i pragnie, aby
maestwo byo wane, jeeli ta nowa forma w danym wypadku jest
zastosowan.
8. Bonifacy VIII pierwszy dopiero owiadczy, e lub czystoci, zoony
przy wiceniach czyni maestwo niewanym.
9. Na mocy wycznie cywilnego kontraktu moe istnie pomidzy
chrzecijanami prawdziwe maestwo; a jest bdnym mniemanie, eby umowa
maeska miaa by zawsze sakramentem lub e umowa ma by niewan,
jeeli nie jest poczona z sakramentem.
10. Z natury swej sprawy maeskie i zarczynowe nale do forum
cywilnego, a wic do trybunaw cywilnych.
NB. Do tego odnosz si jeszcze dwa inne bdy: pierwszy odnoszcy si
do zniesienia celibatu kapaskiego, drugi do wyszoci stanu maeskiego nad
stanem dziewictwa. Pierwszy zosta potpiony w Encyklice: Qui pluribus, z 9
listopada 1846 r.; drugi przez list apostolski z 10 czerwca 1851 r.
P. Dlaczego
chrzecijaskim?

Syllabus

na

nowo

26

potpia

bdy o

maestwie

O. Syllabus potpia na nowo bdy odnoszce si do maestwa


chrzecijaskiego, poniewa rozwd, bdcy zagad dla chrzecijaskiego
maestwa, ustanowiony jest w porzdku prawnym w krajach protestanckich, a
domagaj si go niektrzy rzekomi katoliccy prawodawcy, poniewa umowa
cywilna, ktra nie jest maestwem, ale publicznym konkubinatem jest uznan
przez kilka narodw z imienia katolickich, za dostateczny zwizek maeski a
istnieje obawa, e bdzie tak samo przez inne uznan.

ROZDZIA XXII
BDY ODNOSZCE SI DO WIECKIEJ WADZY OJCA
WITEGO
P. Jakie s bdy odnoszce si do wieckiej wadzy Papiea, potpione
przez Syllabus?
O. Bdy odnoszce si do wieckiej wadzy Papiea, potpione przez
Syllabus s nastpujce:
1. Dzieci Kocioa chrzecijaskiego i katolickiego rni si midzy sob
co do pogodzenia wadzy wieckiej Papiea z duchown.
2. Byoby bardzo korzystnym dla wolnoci i dobra Kocioa znie wiecki
zakres dziaania Stolicy witej.
NB. Poza tymi bdami o wieckiej wadzy Papiea, ktre szczegowo
(explicite) potpia Syllabus, jest jeszcze wiele innych odnoszcych si do tego
przedmiotu, ktre potpione s wcznie (implicite) przez wskazwki
bezporednie i wyrane, ktre powinny wszystkim katolikom suy za
niezmienn regu ich myli i czynw.
Wskazwki te dane s dokadnie w przemowie: Quibus quantisque, z 20
kwietnia 1849; w przemowie: Si semper antea, z 20 maja 1850; w licie
apostolskim: Cum catholica Ecclesia, z 26 marca 1860; w przemowie: Novos, z
28 wrzenia 1860; w przemowie: Jamdudum, z 18 marca 1861 roku; w
przemowie: Maxima quidem, z 9 czerwca 1862 r.

27

ROZDZIA XXIII
RDA TYCH BDW
P. Skd pochodz licznie rozpowszechnione za naszych czasw bdy o
wieckiej wadzy Papiea?
O. Licznie rozpowszechnione za naszych czasw bdy o wieckiej
wadzy pochodz z modernistycznego czyli nowoytnego ducha, waciwej
przyczyny osabienia wiary a zwaszcza z obudy i nienawici zdecydowanych
nieprzyjaci religii i spoeczestwa.
P. Dlaczego religii?
O. Dlatego religii, i przez zniesienie wieckiej wadzy Papiea, pragn
mu uniemoliwi wykonywanie wadzy duchownej.
P. Jak to?
O. Albowiem Papie, przestajc by krlem, staje si poddanym; sowa
za Papiea poddanego mog by stumione a przynajmniej strac w oczach
ludw charakter niezawisoci, ktrej On potrzebuje, aby by suchanym bez
wahania i a do powicenia ycia.
P. I dlaczego jeszcze?
O. Dlatego jeszcze, e gwac wolno Kocioa, niezawis od wszelkiej
ziemskiej potgi i e ostatnim rezultatem tych atakw byoby odjcie Ojcu
witemu rodkw utrzymywania nadal przedstawicieli w pierwszorzdnych
pastwach, bd w celu godnego wyboru biskupw, bd w celu czuwania nad
rozlicznymi potrzebami katolicyzmu i zapoznawania z nimi Stolicy witej.
P. A Papie, cho wyzuty z wadzy wieckiej, czy nie ma swoich
przedstawicieli?
O. Papie, wyzuty z wadzy wieckiej, zachowa swoich przedstawicieli,
ale utrzymuje ich nie z wasnych funduszw, ale dziki ofiarnoci wiernych. A
taka ofiarno jest zawsze niepewna i moe tak zmniejszy si, e utrzymanie
reprezentacji Stolicy witej stanie si bardzo trudnym, jeeli nie zupenie
niemoliwym.
P. Dlaczego wicej?

28

O. Poniewa nieprzyjaciele wadzy wieckiej obdzieraj Papiea i religi


katolick z zewntrznej wietnoci, niezbdnej dzi zwaszcza, dla wzbudzenia
szacunku w krlach i w ludach.
P. Dlaczego szerzyciele tych bdw s nieprzyjacimi spoeczestwa?
O. Szerzyciele tych bdw dlatego s nieprzyjacimi spoeczestwa,
poniewa sprzyjaj despotyzmowi i prowadz do odszczepiestwa.
P. Jak to sprzyjaj despotyzmowi?
O. Sprzyjaj despotyzmowi, poniewa tumi jedyny gos, ktry moe
broni wolnoci ludw przeciw szkodliwym zamysom tyranii, krlewskiej czy
ludowej.
P. A co to znaczy: prowadz do odszczepiestwa?
O. Prowadz do odszczepiestwa, poniewa, podajc w wtpliwo sowa
Papieskie, uniemoliwiaj jednolito i stao posuszestwa.
P. Co std wynika?
O. Std wynikaj rozterki zgubne, nie tylko dla zbawienia dusz, a nadto
grone dla spokoju pastw, na koniec tworzenie Kociow Narodowych, co jest
przebraniem miary nieszczcia i wstydu.

ROZDZIA XXIV
BDY, TYCZCE SI WSPCZESNEGO LIBERALIZMU
P. Co to jest modernistyczny czyli nowoytny liberalizm?
O. Liberalizm nowoytny jest sekt, ktra ducha wspczesnego pragnie
pogodzi z duchem Kocioa.
P. Czy to pogodzenie jest moliwe?
O. Chcc wiedzie, czy to jest moliwe, wystarczy da okrelenie
modernistycznego ducha.
P. C to jest duch modernistyczny czyli nowoytny?
O. Jest to duch zupenego lub czciowego wyzwolenia si spod wpywu
powagi Kocioa.
29

P. Jaki dowd?
O. Dowd ley w tym, e duch nowoytny pragnie zasady niewzruszone
Kocioa nagi tak, aby day si zastosowa do wymaga zmiennych i le
ugruntowanych opinij ludzkich.
P. Na jakim w szczeglnoci punkcie liberalizm pragnie tego pogodzenia?
O. Oto w szczeglnoci punkty, co do ktrych liberalizm pragnie
pogodzenia: w sprawie wolnoci sumienia, rwnoci wyzna, wolnoci prasy,
zewiecczenia polityki.
P. Czy Koci moe si zgodzi na takie pojednanie?
O. Koci nie moe i nigdy nie bdzie mg zgodzi si na tego rodzaju
pojednanie. Musiaby bowiem wyrzec si samego siebie, zdradziby skarb
powierzonych praw wiekuistych i staby si winnym nieszczcia ludw.
P. Jak to?
O. Przyjmujc wolno sumienia i rwno wyzna, Koci straciby
racj bytu, skoro w oczach caego wiata nie istniaaby jedyna i prawdziwa
religia; przyjmujc wolno prasy, to znaczy pisania wszystkiego, uwiciby
wolno czynienia wszystkiego; przyjmujc zewiecczenie polityki,
pozostawiby sumienie ludzkie kaprysowi ksit lub zgromadze, rzdzcych
bez kontroli. Wszdzie sia poszaby przed prawem, a moralno Ewangelii
musiaaby ustpi moralnoci wilkw *).

*) Dla waniejszych powodw mog by czasami tolerowane te swobody; nigdy jednak nie
mog by wyniesione do godnoci prawa. Przecie prawo nauczania bdw nie istnieje,
podobnie jak nie istnieje prawo morderstwa i kradziey.

ROZDZIA XXV
(DALSZY CIG)
P. Skoro tak jest, co naley sdzi o nowoytnym liberalizmie?
O. Skoro tak jest, naley o nowoytnym liberalizmie sdzi to, co o nim
sdzi Stolica wita.
30

P. A co sdzi o nim Stolica wita?


O. Sdzi i gosi, e nowoytny liberalizm jest zaraz tym
niebezpieczniejsz, e ludzie ni dotknici przywaszczaj sobie nazw, ktra
moe uwie mao wyksztacony lub mao zastanawiajcy si tum.
P. Jak to nazw przywaszczaj sobie ci ludzie?
O. Ci ludzie przywaszczaj sobie nazw katolikw liberalnych, aby da
do zrozumienia, e s bardziej owieceni i wicej sprzyjaj wolnoci, ni
katolicy po prostu i sam Papie.
P. Czyme wic s waciwie ci liberalni katolicy?
O. W rzeczywistoci liberalni katolicy s garstk pyszakw, ktrym zdaje
si, e wiedz wicej, ni Papie, rozumiej wszystko lepiej ni On i wszyscy
prawdziwi katolicy, co przystoi, a co nie przystoi dzisiejszemu spoeczestwu;
s to obudnicy, ktrzy, podobnie, jak Jansenici, pragn pozosta w Kociele,
nie nalec do niego.
P. Jak to?
O. Albowiem, mwic, e s katolikami i speniajc pewne obowizki
religijne, katolicy liberalni podtrzymuj uporczywie opinie, czciowo lub
cakowicie sprzeczne z nauk Stolicy witej, ktrej nie chc za prawido
swojego postpowania uzna.
P. Czy oni s bardzo niebezpieczni?
O. Oni s bardzo niebezpieczni, poniewa 1) jako wilki ukryte w skrze
baraniej zwodz mnstwo ludzi; 2) wywouj pogard i nienawi ludu
wzgldem prawdziwych katolikw, ktrych przezywaj ultramontanami i
nieprzyjacimi postpu; 3) poniewa ustpstwa, czynione bdowi,
kompromituj najwaniejsze sprawy religii i spoeczestwa.
P. Czy oni s bardzo winni?
O. Oni s bardzo winni, 1) ze wzgldw, ktre wyuszczono powyej; 2)
poniewa otwarcie opieraj si Ojcu witemu i niepodobna ich usprawiedliwi,
jak niepodobna usprawiedliwi zarazy.
P. Wymie jedn z ich maksym?
O. Jedn z najbardziej ulubionych maksym liberalnych katolikw jest:
Wolny Koci w wolnym Pastwie.
31

P. Co znaczy ta maksyma?
O. Ta maksyma nic nie oznacza: albo raczej znaczy niezawiso Pastwa
wobec Kocioa, co jest zasad okropnego despotyzmu i niemniej wielk
niemoebnoci, jak kaza y czowiekowi oddzieliwszy dusz od ciaa.
P. C wic jest zasad liberalnego katolicyzmu?
O. Zasada liberalnego katolicyzmu jest ta sama, ktr kieruje si
odszczepiestwo i wszystkie herezje, pierwiastek nieposuszestwa;
sprowadzone te same nastpstwa: pogard Papiea i Kocioa, despotyzm
ksit i nieszczcia ludw.

ROZDZIA XXVI
(CIG DALSZY)
P. Wymie nauki, odnoszce si do nowoytnego liberalizmu, a potpione
przez Syllabus?
O. Nauki, odnoszce si do nowoytnego liberalizmu, a potpione przez
Syllabus s nastpujce:
1. W naszej epoce nie naley religii katolickiej uwaa jako jedyn religi
Pastwa z wykluczeniem wszystkich innych wyzna.
2. Trzeba, e tak powiem, chwali pewne narody, katolickie z imienia
tylko, gdzie prawa dozwalaj wszystkim przybyszom na publiczne wykonywanie
swoich odrbnych obrzdw.
3. Nieprawd jest jakoby cywilna wolno wyznawania jakiegokolwiek
kultu, jak rwnie zupena mono przyznania kademu prawa publicznego
objawiania wszelkiego rodzaju zda i myli prowadzia w sposb szczeglny
do zepsucia umysw i serc oraz postpu zarazy obojtnoci.
4. Papie rzymski moe i powinien pojedna si i i zgodnie z postpem,
liberalizmem oraz wspczesn cywilizacj.

32

ROZDZIA XXVII
ZAKOCZENIE
P. A dlaczego Papie nie moe, nie powinien pojedna si z tymi trzema
rzeczami?
O. Papie nie moe ani te nie powinien pojedna si z tymi trzema
rzeczami, poniewa one d do zniesienia opiekuczej wadzy Kocioa, jak to
widzielimy powyej, do ponienia czowieka i pogrenia go w nieszczciu.
P. Jakim sposobem modernistyczny postp i modernistyczna cywilizacja
d do ponienia czowieka i pogrenia go w nieszczciu?
O. Modernistyczny postp i cywilizacja modernistyczna d do
ponienia czowieka i pogrenia go w nieszczciu, poniewa ich jedynym, a
przynajmniej gwnym celem jest pomnaanie dobrobytu wycznie
materialnego, czego ostatecznym wynikiem jest coraz wiksze przywizanie
czowieka do ziemi, a zapominanie o jego przeznaczeniu w wiecznoci.
P. Jakim sposobem?
O. Rzecz zupenie jasna, e im wicej czowiek zajmuje si tym wiatem,
tym mniej troszczy si o wiat tamten, tym wicej oddala si od wskazanego
sobie celu; a im wicej czowiek oddala si od wskazanego sobie celu, tym
wicej si ponia; im wicej si ponia, tym bardziej staje si wystpnym i
nieszczliwym.
Homo cum in honore esset, non intellexit: comparatus est jumentis
insipientibus, et similis factus est illis. Ps. XLVIII.
"Czowiek, gdy we czci by, nie rozumia, przyrwnany jest bydltom
bezrozumnym i sta si im podobnym" (1).

May katechizm o Syllabusie. Warszawa. Druk "Polaka-Katolika" Nowy wiat 34. 1909, str. 40. (2)
(Pisowni i sownictwo nieznacznie uwspczeniono; przekad Syllabusa w jednym miejscu
nr 72 (rozdz. XXI, 8) poprawiono).

33

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pozwolenie Wadzy Duchownej:


Nr. 897.
APPROBATUR
Varsaviae die 11 Februarii 1909.
Officialis Generalis,
Episcopus Suffrag. Varsaviensis
C. Ruszkiewicz.
Secretarius Al. Skoski.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Przypisy:
(1) Ps. XLVIII, 13. Uwspczeniony (wyd. z 1935 r.) przekad ks. Jakuba Wujka.
(2) Por. 1) May katechizm o Nieomylnoci Najwyszego Pasterza.
2) w. Pius X, Papie, a) Encyklika "Pascendi dominici gregis", o zasadach modernistw. b)
Przysiga antymodernistyczna.
3) Papie Pius XI, Encyklika "Mortalium animos". O popieraniu prawdziwej jednoci religii.
4) Henryk Hello, a) Nowoczesne wolnoci w owietleniu encyklik. Wolno sumienia
wolno wyznania wolno prasy wolno nauczania. b) Syllabus w wieku XX.
5) Ks. Jacek Tylka, Dogmatyka katolicka. O obojtnoci, czyli indyferentyzmie w rzeczach
religii.
6) Ks. Walenty Gadowski, Nauka Kocioa. Wybr orzecze dogmatycznych Kocioa
katolickiego i jego praw kanonicznych.
(Przypisy od red. Ultra montes).

( HTM )
Ultra montes (www.ultramontes.pl)
Cracovia MMXIII, Krakw 2013

34

Vous aimerez peut-être aussi