Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
2
66- 65 = Pompejusz na Kaukazie.
53-100 po n. Chr. = krl Trdat I zaoyciel jzyku narodowym. Wkrtce potem Persja, odwieczny wrg Armenii
rozpocza kolejn kampani, majc na celu narzucenie zoroastranizmu
dynastii Arascydw.
113 = najazd cesarza rzymskiego Trajana na (mazdaizmu). Stao si to przyczyn powstania przeciw Persom. Z powodu
zmaga wojennych hierarchowie ormiascy nie mogli bra udziau w Soborze
Armeni.
130 = krl Waharsz I zakada Waharszabat Chalcedoskim (451). Dopiero w 484 r. Ormianom udao si odnie
decydujce zwycistwo i wyzwoli spod presji Persw.
(pniejszy Eczmiadzin).
451 = bitwa na rwninie Awarajr.
Lewon V Lusignan.
1393 = mier Lewona V Lusignana w Paryu. Kolejne wieki bez wasnej pastwowoci ugruntoway w Ormianach poczucie
1512 = pierwsza drukarnia i drukowana nierozcznej jednoci charakteru narodowego z wyznawan wiar. Patriarcha
ksika ormiaska w Wenecji.
w Eczmiadzynie by duchowym i politycznym centrum narodu. Obok
1672 = ormianin Pascal otworzy pierwsz pozytywnego skutku w postaci utrzymania tosamoci narodowej miao to
kawiarni w Europie ( w Paryu).
jednak take negatywne konsekwencje: prby odbudowania jednoc
1794-1796 = w Madras (Indie) wychodzikocielnej z Rzymem dokonywane na przestrzeni wiekw przez niektrych
patriarchw (a wczeniej rwnie zakonnikw) odczytywane byy jako zdrada
pierwsza ormiaska gazeta Azdarar.
1805-1848 = Chaczadur Abowian ojciecnarodowa. Stosunkowo najwicej szczcia mia abp Aleppo Abraham
Ardziwian, ktry w 1742 r. przebywajc w Rzymie, cho zmoony chorob (by
inteligencji ormiaskiej.
1817-1900 = ycie i twrczo malarza moe spowodowan trucizn) zdoa zoy papieowi Benedyktowi XIV
katolickie wyznanie wiary. Po wyzdrowieniu nie mg jednak wrci na teren
marynisty Ajwazowskiego.
1918--1920 = niepodlega Republika Armenii. opanowujc take znaczn cz Armenii, pozostaa znajdowaa si gwnie w
3
1920-1991
=
Armenii.
socjalistyczna
1991 = powstanie
Armenii.
Republika
Chrzecijastwo w Armenii
Zakoczenie I wojny wiat. oznaczao dla Armenii, podobnie jak dla Polski
II po. V w. = w. Howan Mandakuni tworzysprawia jednak, e przewaajca cz inteligencji i osb mogcych czynnie
przyczyni si do odbudowy pastwowoci skorzystaa z pierwsze
ormiaska liturgi mszaln.
506 i 552/4 = synod w Dywinie.
607
= rozam Kocioa
gruziskiego.
ormiaskiego
ormiaski
1439 = sobr w Florencji, na ktrym obecna ormiaskiego w. Grzegorz Owieciciel (po orm. Lusaworicz) w Liturgi
jest delegacja ormiaska
przyznawa pierwszestwo tradycji kapadockiej, chocia do V w. zwaszcza w
1676-1749 = ycie i dziaalno w. Mchitara Armenii poudniowej wpywy syryjskie cznie z jzykiem byy bardzo silne.
zaoyciela ormiasko-katolickiegotak staroytna liturgia mszalna w. Bazylego bya w uyciu u Ormian od IV w.
zakonu OO. Mechitarystw. (co do pozostaa mniej wicej w swej pierwotnej czystoci a do V w.
charakteru dziaalnoci i roli tego zakonu
wrd Ormian = odpowiednik aciskich Dwie anafory mszalne, chocia drugorzdne, ktre zachoway si do dzi, jako
Benedyktynw).
anafory w. Grzegorza Owieciciela i w. Izaaka Wielkiego, s niczym innym
1883 = zaoenie Papieskiego Kolegium Kocioa oraz teksty mszalne, bdce wwczas w uyciu, przetumaczone
(Seminarium Duchownego) Ormiaskiegozostay na jzyk ormiaski. Tak, jak w innych dziedzinach, tak i w Liturgi
Armenicum w Rzymie (zaoyciele:mszalnej stosowano metod wybircz. Rne elementy z poszczeglnych
papie Leon XIII i patriarcha Hassun).
form liturgicznych, bdcych wwczas w uyciu harmonijnie zczone zostay
Ormianie w Polsce
w cao, dajc pocztek tej Liturgii Mszy w., jaka obecnie uywana jest w
caym Kociele ormiaskim. Wyboru poszczeglnych tekstw mszalnych
dokona przy kocu V w. patriarcha Howan Mandakuni. W Liturgii tej spord
II po. XI w. pierwsza emigracja Ormian naelementw tradycji kapadockiej i syryjskiej, wybijaj si fragmenty Liturgi
ziemie polskie.
mszalnej w. Jana Zotoustego, zwaszcza w pierwszej czci Mszy w. Obecna
1630 = przejcie Ormian w Polsce podLiturgia Mszy w. w obrzdku ormiaskim w istocie swej pochodzi z II po. V w.
jurysdykcj Stolicy Apostolskiej.
1945- = przesiedlenie Ormian wraz zW redniowieczu, podczas misji dominikaskich Fratres Unitores wrd Ormian
pozosta ludnoci narodowoci polskiej oraz wypraw krzyowych, do tej Liturgii typowo ormiaskiej dodane zostay
z terytoriw wschodnich - najwikszeelementy z wczesnej Liturgii Rzymskiej : Confiteor, Psalm 42 odmawiany na
skupiska powstaj na Grnym i Dolnym wstpie Mszy w. u stopni otarza oraz kocowa Ewangelia w. Jana Na
lsku.
pocztku byo Sowo.
Struktura Kocioa ormiaskiego: Obecnie w Kociele ormiaskim przez cay rok w uyciu jest tylko jedna
a. Eczmiadzin Armenia
b. Antilias Liban
c. Konstantynopol Turcja
d. w. Jakuba Jerozolima.