Karbon Lifleriyle Glendirme Sistemi

Betonarme, yma ve ahap yap elemanlar iin dardan uygulamal glendirme

sistemidir.
Sistem elemanlar : karbon lifli dokuma ve epoksi esasl doyurma reinesi olarak saylabilir

Mevcut betonarme yaplarn byk blmnde beton basn dayanmn projelendirme

srasnda ngrlen deerden dk, enine ve boyuna donatlar gnmz ynetmelikleri
tarafndan ngrlen artlar salamaktan uzaktr. Bu eksiklikler dey tayc elemanlarn
eksenel yk, kesme kuvveti, eilme momenti tama kapasiteleri ile snekliklerini olumsuz
etkilemekte, bunun sonucunda yaplarn deprem karsndaki davran ngrlenden ok
daha baarsz olabilmektir. FRP kompozit malzemelerin bu eksikliklerin giderilmesi amac
ile yap mhendisliinde de kullanm gnden gne artmaktadr.
Hasar grm betonarme elemanlara balangtaki orijinal mukavemetlerini
kazandrmak veya glendirmek amac ile karbon lifi cam lifi takviyeli epoksi esasl
kompozit malzemeler elik plakalarla yaplan geleneksel glendirme sistemlerine alternatif
olarak gelitirilmilerdir. ekme dayanmlar elikten fazla olan bu tr kompozit
malzemelerin en byk avantajlar hafif olmalar, korozyona uramamalar, ve rulolar halinde
saklanabilmeleri ve kolaylkla uygulanabilmeleridir.
zellikle tarihi ve yma yaplarda deprem vb. etkiler altnda yapnn komple
gmemesi, tarihi grnmn korumas ve orijinal yapsnn bozulmamas istenir. Bu
durumda klasik olarak uygulanan eitli glendirme yntemlerinin yap sistemini ve
grnm deitirmesi,arln arttrmas, elik, betonarme vb. elemanlarn mevcut ta,
tula elemanlarla birlikte almasnn etkin olarak salanmas gibi giderilemeyen veya
giderilmesi ok zahmetli olan problemler ortaya kmaktadr.
Pek ok durumda FRP malzemeler bu dezavantajlar ortadan kaldrmaktadr. FRP
malzemelerden burada bahsedilecek olanlar karbon, cam ve aramid dokumalar, karbon ince
plakalardr.

Frpler sadece lif eksenine paralel ekme kuvvetlerini karlayabildikleri iin uygulama yn
nemlidir. ki ynl tabakalar halinde uygulandnda kirilerde eilme ve kesme
dayanmnn, kolonlarda eilme ve sarglama etkisiyle basn dayanmnn arttrlmas
mmkndr.
Bu malzemeler arasnda en yaygn olarak kullanlanlar karbon lif takviyeli (CFRP ) ve
cam lif takviyeli ( GFRP ) kompozitlerdir. Farkl durumlar iin, farkl mekanik zelliklere
sahip olan bu malzemelerden birinin kullanm dierlerine gre daha uygun olabilmektedir
Bu malzemelerin kullanm ile yap elemannn yk tama kapasitesinin geri kazanlmas
veya arttrlmas amaland iin uygulama bir onarmdan ok glendirme ilemidir.
karbonfiber ( karbon lifi) adyla tannan bu malzemeler hafif, yksek mukavemetli , liflerin
dizilim ynleri deitirilerek mukavemeti ayarlanabilen, beton ve eliin giremeyecei
yerlere girebilen, ince , uygulamas hzl ve pratik, korozyona dayankl, uzun mrl yeni
nesil malzemelerdir. Amerika, Avrupa ve Japonyada ilk olarak havaclk otomotiv ve
denizcilik sektrnde kullanlan 1990lardan sonra yaygn olarak (bilhassa karayolu
kprlerinde) kullanlmaya balanmtr.. Beton ve elie gre biraz pahaldr ama bir
otelde,devremlkte, restoranda, turistik ve tarihi eserlerde yani kullanmnda daralma olmas
istenmeyen, irkin ve kaba grntlere msaade edilemeyecek yerlerde bu malzemeler
kullanlabilir.
Glendirmenin maliyetleri hesaplanrken kullanmn kstlanmas, estetiin bozulmas,
bakm masraflar ,uzun mrl olup olmad muhakkak hesaba katlmaldr.
FRP malzemeleri karbon,aramid,kevlar ve cam olmak zere 4 gruba ayrlrlar.Bu malzemeler
ok dk arlklarna ramen ok yksek mukavametlere, anti korozif zelliklere , yksek
mekanik ve fiziksel deerlere sahiptirler.
FRP kompozit malzemeler tek ynl plakalar,kumalar,ubuklar ve ift ynl rtler olarak
retilebilmektedir.
Epoksi, fiber matriksinden oluan CFRP plakalar (Karbon Fiberle Glendirilmi Polymerler)
elik plakalar her trl fiziki deerlerde geride brakmaktadr. Dk snme ve uzama
gsterir ve elie kyasla ince,hafif ve ekme dayanm 5-10 kat daha fazladr.
Kompozit glendirme sistemi betonarme elemanlara dtan uygulanan bir glendirme
sistemidir.
Harici yaptrmal kompozit sistemler , yap elemanlarnn yk tama kapasitesini ve eilme
dayanmn artrr.Ykler epoksi reine yaptrcs vastasyla kompozite aktarlr ,bylelikle
niform bir yk aktarm salanr.
lkemizde 2007 ylnda yrrle giren Deprem Ynetmeliinin (TDY07) 7nci blmnde
konuya ilikin hkmler yer almaktadr. Bu alma, sabit eksenel yk ve artan tersinir yanal
yerdeitirme istemleri altnda ODTde test edilmi toplam 10 adet ve literatrden derlenen
18 adet kolon deneyi sonular nda TDY07nin tasarm yaklamnn irdelenmesini
amalamaktadr. Yaplan incelemeler
sonrasnda, TDY07de yer alan LP sarglanm kolon performans limitlerinin olduka
gvenli tarafta kald tespit edilmitir.

Lifli polimer (LP) malzemelerin betonarme kolonlarda glendirme ve onarm amal

kullanm son yllarda olduka yaygnlam olup bu yntemin binalarda ve kpr
ayaklarnda kullanlabilecek pratik bir yntem olduu birok aratrmac tarafndan
gsterilmitir [1-10]. Deprem etkisi altndaki kolonlarda LP sarglama, kolon yanal rijitlik ve
yanal yk kapasitesinde fazla bir art olmadan yer deitirme istemlerini karlayabilme
imkan verebilmektedir. Bu nedenle, lkemizdeki sarg yetersizliine sahip betonarme
kolonlarn plastik mafsal blgelerinin glendirilmesinde LP sarglamann kullanlabilecek
olduka etkin bir yntem olabilecei aktr. Sismik performans asndan yetersiz binalarda
genellikle toptan glendirme metotlar uygulanmakla birlikte, LP sarglama metodu ile sarg
yetersizlii bulunan kolonlarn deformasyon kapasitelerinin artrlmas bir o kadar ekonomik
ve kolay uygulanabilen alternatif bir glendirme yntemidir.
Bu amala, 2007 ylnda yrrle giren TDY07nin [11] 7E.3 bal altnda kolonlarn
snekliinin artrlmas iin LP tasarm metodu sunulmutur. LP sarglama ile ulalabilecek
en byk beton birim ksalma deerinin salanan yanal basnla orantl olarak artaca
ngrlmtr.

Tarihi binalarn klasik mimarisinde yer alan kemer, tonoz vb. elemanlarn FRP malzemelerle
glendirilmesiyle ilgili saysz deneysel alma ve bunlarn eitli uygulamalar mevcuttur.
Bunun haricinde tayc duvarlarda karbon elyafl plaka ve dokumalarn yksek
dayanmlarndan yararlanarak tayc d duvarlarda glendirme salanmaktadr.

D cephe grnmnn bozulmasnn istenmedii durumlarda sadece ieriden yaplan

karbon elyaf uygulamalarnda fiber ankrajlar da kullanlarak bu kompozit malzemelerin
duvarlarla birlikte almas salanabilmektedir. Bu tip uygulamalarda genellikle ama
yapnn deprem esnasnda komple gmesini engellemek ve can gvenliini salamak olarak
dnlmektedir. zellikle bir sarma uygulamas yaplabildii takdirde yapnn yk tama
kapasitesinde ciddi artlar elde edilebilmektedir.
CFRP uygulama Alanlar

FRP kompozit teknolojisi sismik glendirme, kullanm deiiklii, yaplarn yeni

ynetmeliklere uygun hale getirilmesi, tasarm ve iilik hatalar, ilave servis ykleri gibi
nedenlerle kirilerin, demelerin, duvarlarn,kolonlarn ,bacalarn, silolarn,
tnellerin,borularn,tanklarn ve dier elemanlarn glendirilmesinde kullanlr.

FRP kumalar tek ynl veya iki ynl %100 karbon liflerden oluur.
Kiri,baca,silo,tnel,boru ve duvar gibi yap elemanlarnn harici glendirme
donatsdr.zellikle komplike ekilli yap elemanlarnn glendirilmesi iin esiz bir zm
salar.
Betonarme, yma veya ahap yaplarn eilme ve kayma dayanmn arttrmak iin
aadaki durumlarda kullanlr:

Ykleme kapasitesinin artnda,

Yap kullanm amacnn deitirilmesinde,
Yapsal hasarlarn tamirinde,
Deprem sonucu oluabilecek hasarlarn nlenmesinde,
Standart ve artnamelerdeki deiikliklere gre yaplarn takviyesinde kullanlmaktadr.
Yk art :

Ambar ve depolardaki hareketli yklerin artmas,

Kprlerdeki trafik yknn artmas,
Endstriyel yaplarda ar makinelerin montaj,
Vibrasyonlu yaplar,

Yap kullanm amacnn deitirilmesi,

Yap elemanlarnn zarar grmesi :

Yap elemanlarnn yalanmas,
Donat korozyonu,
Yaplmas istenen deiiklikler :
Deformasyonlarn azaltlmas,
elik donatdaki gerilmelerin azaltlmas,

Yapsal sistemdeki deiiklikler :

Perde ve kolonlarn kaldrlmas,

Demelerde boluk almas,

Dizayn veya imalat hatalar :

Yetersiz donat,
Kesitteki yetersiz faydal ykseklik

CFRP Avantajlar
Tasarsm kolayl
Farkl fiziksel deerler iin farkl kompozit malzeme kullanma imkan
Anti koroziflerdir
Yaplarda kullanm altnda uygulama imkan
Uygulama ve kullanm kolayl
Maliyeti yksek makine ve ekipman gerekmez
Her eit yap eleman glendirilmesinde kullanlr
Bakm gerektirmez
Kullanlan btn bileenlerin nceden kalite kontrol yaplmtr.

Eilme dayanmn artrr

Durabiliteyi gelitirir
Dinamik ykten gelen malzeme yorulmas direncini glendirir
Sehimi azaltr
l yk arttrmaz, elemann geometrisini deitirmez
Esnektir, eitli formlara adapte edilebilir
Kolonlarda : Kesme,kayma,eilme dayanmn ve darbe direncini arttrr,uzun sreli yk
tama zelliini pekitirir.
Kirilerde : Eilme ve kesme dayanmn arttrr.
Bacalarda : Rzgar ykne kar direnci ve eilme dayanmn artrr.
Silolarda : Dairesel evre gerilme dayanmn arttrr ve atlak oluumunu azaltr.
Borularda : Geni apl borularn basn kapasitesini arttrr.
Tnellerde: Yanal hareketlere,eilme ve basnca kar dayanm arttrr.
Duvarlarda : Darbe direncini arttrr,patlamalara kar koruma salar.
Eilme veya kayma donats olarak ok amal kullanlabilir,
Tiksotropik, solventsiz doyurma reinesinin kolaylkla kullanlabilir,
st ste dokuma uygulamasnda bile ince kaplama kalnl (eilme blgesi takviyesinde 3
kata kadar uygulama yaplabilir),

Eksiz olarak her uzunlukta imalat yaplabilir.

nce et kalnl bulunur.
ok yksek dayanm,

CFRP Teknik zellikleri:

FRP ( Lif Takviyeli Polimerler )
Uzun yllar uak ve otomobil retiminde kullanlan fiber takviyeli polimerler (FRP)
son yllarda yap elemanlarnn glendirilmesinde de kullanlmak zere aratrma konusu
olmutur. eitli geometrik zelliklerde bulunan FRP ler, deprem glendirilmesinde
genellikle kullanma hazr karbon fiber takviyeli polimer rtler halinde kullanlr. Duvar
kadn veya kuma andran elyaflar genellikle 0,30-0,60 metre eninde rulolar halinde satlr.
Yap elemanlar zerine reine sistemi ile uygulanan FRP ok yksek ekme dayanmna
sahiptir. Yalnz bu dayanm, malzemenin uygulan ekli ve iilik kalitesi ile deiebilir. Bu
nedenle ok dikkatli olmak gerekir. Sonuta ortaya kan kompozit malzemenin zellikleri
kullanlan elyaf miktar ile yakndan ilgilidir.
rnein, bol reineli bir uygulama, karbon elyafn elastisite modl ve dayanm ne denli
yksek olursa olsun, ortaya kan kompozit malzemenin elastisite modln ve dayanmn
byk lde drr.

te yandan, kullanlmas ngrlen zel elik rulolar ile reine fazlas alnan uygulamalarda
elastisite modl ve ekme dayanm nemli llerde artar. Bu deiimlerden dolay, her
uygulama iin ekme deneyi yapmak ve malzeme zelliklerini deneysel olarak belirlemek
gerekebilir.
Uygulamada ilk olarak onarma hazr hale getirilmi beton yzeyine aderans arttrmak zere
epoksi esasl bir astar tabakas fra ile srlerek uygulanr. Bu tabakann zerine yzeyi
tesviye etmek ve kk boluklar doldurmak iin yine epoksi esasl macun, mala ile
uygulanr.
UV dayankl bir boya ile yzey sonlandrlr.
Karbon Lifli Dokuma zellikleri
Lif tipi Yksek dayanml karbon lifleri Lif dorultusu 0 oC (tek ynl). Dokuma, ipliklerin
gevemesini nleyen zel rg lifleriyle donatlmtr.
Dokuma arl : 225 g/m2
Dokuma tasarm kalnl: 0,13 mm (karbon liflerin toplam alan esas alnarak)
Liflerin ekme dayanm : 3500 N/mm2
Liflerin ekme E-modl : 230000 N/mm2
Kopmadaki uzama : % 1,5
Dokuma uzunluu / rulo : 50 m
Dokuma genilii : 30 / 60 cm
Raf mr : Snrsz
Mekanik deerler liflerin yn dorultusundaki deerlerdir.
Karbon lifleriyle glendirilmi polimer eritler elastisite modllerine gre balca 3 tre
ayrlr.
Bunlar S, M, H tipleridir. S tiplerinin ortalama Elastisite Modl > 165.000 N/mm2 dir.
M tiplerinde bu deer > 210.000 N/mm2 dir.H tiplerinde Elastisite Modl ise >300.000
N/mm2
dir. S tipi polimer eritlerle ilgili snflandrma Tablo 3.4 de, M tipi iin snflandrma Tablo
3.5
de, H tipi iin ise Tablo 3.6 de sunulmaktadr.
Tablo 3.4 S Tipi Karbon eritlerin En kesit zellikleri
Genilik mm Kalnlk mm Kesit Alan
TP mm2
S 512 50 1.2 60
S 612 60 1.2 72
S 812 80 1.2 96
S 1012 100 1.2 120
S 1212 120 1.2 144
S 1512 150 1.2 180
S 614 60 1.4 84
S 914 90 1.4 126
S 1214 12 1.4 168

Tablo 3.5 M Tipi Karbon eritlerin En kesit zellikleri

Tip
Genilik mm Kalnlk mm Kesit Alan
mm2
M 614 60 1.4 84
M 914 90 1.4 126
M 1214 120 1.4 168
Tablo 3.6 H Tipi Karbon eritlerin En kesit zellikleri
Karbon lifleriyle glendirilmi polimer eritlerin fiziksel ve mekanik zellikleri Tablo 3.7
Tip
Genilik mm Kalnlk mm Kesit Alan
mm2
H 514 50 1.4 70
veTablo 3.8 de verilmektedir.

Tablo 3.8 Karbon eritlerin zellikleri

H Tipi S Tipi M Tipi
Elastisite Modl 165.000 N/mm2 2 10.000 N/mm2 3 00.000 N/mm2
ekme Gerilmesi 2.800 N/mm2 2.400 N/mm2 1.300 N/mm2
KopmadakiOrtalama 3.050 N/mm2 2.900 N/mm2 1.450 N/mm2
ekme Gerilmesi
Kopmadaki Uzama % 1.7 % 1.2 % 1.45
Younluk 1,5 gr/cm3 1,6 gr/cm3 1,6 gr/cm3

Baz rnekler:

SHAKTAR DONETSK STADYUMU GLENDRMES, UKRAYNA

Ukrayna milli liginin gzde takmlarndan Shaktar Donetsk iin ina edilen ve ayn ad
tayan stadyum, Austos 2009da hizmete almtr. Stadyum 50,150 kii kapasitelidir ve
UEFA tarafndan 5 yldz ile dllendirilmitir (bkz. ekil 1). Stadyumun tayc sisteminde,
at ve tribn ykleri 24 adet merdiven kovas vastas ve bunlarn evresindeki yapsal perde
duvarlar ile
tanmakta ve temellere aktarlmaktadr (bkz. ekil 2).
ekil 2. Stadyum tayc sistem merdiven kovalarndan birine ve evresine ait kalp plan
(stte) ve merdiven kovalarndaki tayc perdelere ait boykesitler (altta). Burada LP
glendirmeleri de izimlere ilenmitir.
Lokasyon olarak eski ve artk kullanlmayan maden ocaklarnn bulunduu blgededir. Bu
nedenle yapda sz konusu eski ocaklardaki kmelerden kaynaklanan dey deplasmanlar
beklenmektedir. Dey deplasmanlar srasnda baz demelerin st donatlarnn ve
perdelerde ise basn ve ekme blgelerindeki donatlarn yeterli olmayaca iin sahibi ve
maviri tarafndan iddia edilmitir. Bunun zerine hem kritik tabliyeleri hem de perdeleri
glendirmek iin eitli alternatifler zerinde almalar yaplmtr.
lk olarak iddia edilen ilave yklerin yapya uygulanmas ise ile zellikle demelerde, daha
sonra da tayc merdiven kovalarnda olmas muhtemel yk ve gerilme dalmlar
incelenmitir (rnek bir pozitif moment dalm plan kts iin bkz. ekil 3). lave ykler
nedeni ile deme ve merdiven kovas perdelerinde meydana gelen dayanm eksikliinin
giderilmesi iin uygulanmas muhtemel yntemlerin birisi elik plakalar, dier ise LP
uygulamasdr. Ancak elik plakalar ile yaplacak uygulama tercih edilmemitir. Bunun birka
sebebi vardr. Bu sebeplerden biri uygulama
zorluu, dieri elik ile beton arasndaki ba konusunun belirsizlii, bir dier konu yapda
yaratlacak grnt kirlilii ve sistem profilindeki deiiklikler, ve son olarak da srenin
uzunluudur. Bu sebeple LP en uygun zm olarak seilmitir.

ekil 3. rnek bir planda pozitif moment dalm grafii

LP zm, deme pozitif ve negatif blgeleri ile tayc merdiven kovas perdelerinde LP
kuma uygulamas eklinde yaplmtr. Uygulamada, zellikle kuman epoksi reinesi ile
doygunluunun garanti edilebilmesi iin slak uygulama gerekletirilmitir. Islak
uygulamada yzey hazrl yaplan eleman yzeyine nce epoksi reinesi ile astar geilir,
daha sonra tamamen reine ile doyurulan kuma (bu konudaki detaylar iin bkz. Bal, 2011)
yzeye elle uygulanr.
Yaplan glendirmede demelerde LP kumalar eritler halinde uygulanmtr (ekil 4).
Burada uygulamadaki erit genilii, eritler arasndaki mesafeler ve erit ularnda
braklmas zorunlu olan ankrajlanma boyu tasarmc tarafndan tarif edilmitir. erit eklinde
uygulanan ve moment tamas beklenen gerek laminatlar ve gerekse kumalarda,
uygulamann, uygulama yaplmas zorunlu alann da bir miktar (tercihen 20-30cm kadar)
taarak buradan ankrajlanmas ve yk aktarmnn salanmas beklenmektedir. Eer bu
yaplamyorsa, eridin bittii yerde ankraj
uygulamas (bkz. ekil 6) yaplmas zaruridir. Islak LP uygulamas yaplmadan nce tm
yzeylerde yzey hazrl yaplmtr. Bunun iin kullanlan yntem talamadr. Daha sonra
yzeydeki toz ve dier yabanc maddeler hava pompas veya vakum ile temizlenmitir (bkz.
ekil 5). Yaplan yzey hazrl iin kullanlan standart ICRI (International Concrete Repair
Institute) tarafndan yaynlanan ynergedir (ICRI,
2002).
Trkiye ve evresindeki nemli LP Uygulamalar

LP ile yaplan glendirmelerden rnekler: deme negatif moment blgesinde uygulama (a)
ve (b), tayc merdiven kovalarnda perde etrafnda glendirmeler
ekil 5. Deme negatif moment blgesinde yaplan uygulama iin yzey temizlii

ekil 6. Eilmeye kar yaplan LP uygulamasnda ankrajlarn u blgede tekili

Projede Kalite Kontrol:

Gerek projenin bykl ve nemi, gerekse arazideki hava artlar, uygulamann srekli
olarak kontrol altnda tutulmasn gerekli klmtr. Souk hava ve nem artlarndan dolay
naylon rtler ile odalar yaratlm ve stclar kullanlarak bu odalardaki scaklk, LP uygun
uygulama scakl aralnda tutulmutur. Ayrca nemden dolay olmas muhtemel
iylenmenin nne gemek iin hava scakl, yzey scakl ve iy noktas srekli olarak
llmtr (ekil 7). Bu konudaki
detaylar iin bkz. Bal (2011).
ekil

ekil 7. Ortam scakl ve bal nem oran ile iy noktasnn ale tile tayini
ENDSTRYEL YAPI UYGULAMALARI

LP sistemlerinin en etkin uygulama alanlarndan biri de endstri yaplardr. Karadeniz

Blgesinde bulunan bir fndk fabrikasnda k aylarnda ar kar ya sonucu, prefabrik
kirilerde atlaklar meydana gelmitir. Gerek fabrika ats altnda bulunan insanlarn
yaamn ve gerekse makina ve tehizat tehdit eder duruma gelen bu atlaklarn giderilmesi
iin seilecek yntemin retimi aksatmayacak ekilde sahada en az izi brakmas (iskele, kalp
v.s. ilerinin minimum olmas, mmknse hi olmamas), mmkn olan en ksa zamanda
tamamlanmas ve priz almas, birka saatlik periyotlar eklinde yaplabilir olmas, son olarak
da at kaplamasnn (kiri st kotu ile at kaplamas arasnda, ak kalnl olan 10 cm
civarnda bir boluk mevcuttur) kaldrlmasna gerek kalmamas istenmitir.

ekil 8. Kirilerde yaplan LP uygulamasndan rnek resimler

Yaplan LP uygulamasnda gece ve hafta sonlar allm, aada retim yaplrken sepetli
bir vin yardm ile yukardaki kirilere kadar kaldrlan personelin LP uygulamasn ayn
anda yapmas mmkn olmutur.
Kirilerde yaplan bu uygulamay ilerleyen tarihlerde kiri-kiri ve kiri-kolon birleim
blgelerinde de devam edilecektir.

YIMA YAPI UYGULAMALARI

Yma yaplar, LP uygulamas asndan iki kategoride deerlendirilir. Birinci kategoride
tarihi zellii bulunmayan yma yaplar vardr. kinci kategoride ise tarihi eser konumundaki
yma yaplar bulunmaktadr. LP uygulamasnn epoksi reinesi kullanlarak yaplmas
asndan birinci grup iin olduka kolaydr. Ancak ikinci gruptaki, yani tarihi zellii olan
yaplar iin LP uygulamasnn yaplmasnda, Venedik Konvansiyonunda da belirtilen, geri
dndrlebilirlik kriteri nemli bir noktadr. Yani tarihi yapda uygulanacak onarm,
glendirme v.s. faaliyetlerinin geri dndrlebilir olmas gerekir. Burada ama ileride daha
ileri bir yntem bulunduunda bunu uygulayabilmek ve eskisini karp atabilmek olduu
gibi, uygulanan yntemin mevcut yap ile uyumsuzluunun anlalmas durumunda bu
uygulamadan vazgeilebilmesini salamak da olabilir.
Yukardaki izah neticesinde, LP uygulamalarnn epoksi reinesi ile yaplan, zellikle tarihi
yaplarda, en az dzeyde tutulmal, mmknse hi uygulanmamaldr. Bu uygulamann ancak
aciliyet ieren durumlarda ve minimum dzeyde uygulanmas en salkl seim olacaktr.
Aada bu tip acil ve minimum uygulamadan bir rnek verilmektedir.
Ankarada bulunan Cenab- Ahmet Paa Camii, son birka on yldr kullanmda olan yanl
bir drenaj sistemi nedeni ile temelleri altndaki zeminin erozyona uramas durumu ile kar
karya kalmtr. Bu durum temeller ve st yapdaki kuvvet ve gerilme dalmn da
bozmutur. Ufak bir sarsnt ile tetiklenen bu mekanizma, caminin giri-mihrap dorultusuna
dik dorultuda bir yarsnn dier yarsna gre farkl oturma yapmasna sebebiyet vermitir
(bkz. ekil 9).
Camide yaplan uygulama, kubbenin srekli devam eden farkl oturmalardan kaynakl
atlamasna ve bu atlaklarn gn getike genilemesine acil bir zm bulmak eklinde
gelimitir. Bunun iin abuk uygulanabilen, hzl priz alan ve kubbe kesitinde profili
deitirmeyecek bir zme gidilmitir. Kubbe kasnak hizasndan yukarda, alan cam
boluklarnn 1.5m stnde bir ykseklie kadar olan blgede kubbe kemer eklinde etrafnca
sarlmtr. Geleneksel olarak kubbe kasnana yerletirilen ekme elemanlarnn da alma
mant esasen ayndr. Yaplan uygulamann ardndan kubbe rtlm ve caminin dier
blgelerindeki onarm ve glendirme almalarna devam edilmitir.
Tarihi yaplarn ve genelde yma yaplarn glendirilmesi iin kullanlacak LP
malzemesinin epoksi ile deil har ile yapma salamas, gerek harcn ve gerekse
kullanlacak liflerin yma ve balayc harc ile kimyasal uyumunun olmas, uygulanan
glendirmenin orijinal ymaya nazaran ok gl olmamas gerekmektedir.
Bu zelliklerin tmn haiz bir LP glendirme malzemesi iin almalar OPERHA isimli
Avrupa Birlii aratrma projesi ile balam ve ortaya RM isimli malzeme kmtr. Bu
konudaki detayl bilgi iin bkz. Kolyvas ve Karantzikis (2011).